AndrebøkeriNorskrøyndom2025
StineHanssenBrattland. Innanfor.Utanfor.Menalltidautist
JensKihl. Blakk
MoneCelinSkrede. Mihøgrehand.Moteinidentitetsom funksjonshemma
JørnØyrehagenSunde. Haregrettstryggleik?Omdenklassedelte rettsstatenogilliberaledemokrati
Samlaget
Oslo2025
©DetNorskeSamlaget2025 www.samlaget.no
Omslag:MagnusVollMathiassen Førtrykk:Type-itAS,Trondheim Skrift:11,2/13,5pkt.MinionPro Papir:100gMunkenPremiumCream Trykkeri:ScandBookAB,Falun PrintedinSweden
ISBN978-82-340-1493-2
ForlagetharfåttstønadfråFrittordtilutgjevingaavNorskrøyndom2025.
Dennebokaertryktpåmiljøvenlegpapir.
Materialetidenneutgjevingaervernaetteråndsverklova.Deterderforikkje tillateåkopiere,avfotografereellerpåandremåtargjeattelleroverføreheile ellerdelaravinnhaldetiutgjevingautanatdeterheimlailovellerfølgjerav avtalemedKopinor.
Deterforbodeåbrukeheileellerdelaravutgjevingasominndataellertreningskorpusigenerativemodellarsomkanskapetekst,bilete,film,lydeller andretyparinnhaldoguttrykk,utansærskildavtalemedrettshavarane.
Brukavmaterialefråutgjevingaistridmedlovelleravtalekanføretilinndraging,erstatningsansvarogstraffiformavbøterellerfengsel.
Innhald
Akuttmottaket ................................
Nårblirdetgodtnok? .........................
Minperfektebarndom ........................
Nyeperspektiv ................................
Detdrøymandebarnet ........................
Følelsenavåverefeil ..........................
Tamtamil ....................................
Skjørtettilpappa ..............................
Denbrune,skitnekroppenmin................
Pubertet ......................................
Dendelteidentiteten ..........................
Oppsluktavperfeksjonismen .................. Medisinstudiet ................................
Egtekeinsupavdenkokandevarmekaffien.Kaffier nokoegikkjedrikkmykjeav,menkvarmorgontillètegmegsjølveinkoppkaffimedmandelmjølk.Det måverebarista-utgåvaavmandelmjølk,oghomåvere skumma.Utanomdenneeinekoppenerdettedetvanlegvisgåri.Mykjesunnareogreinare.Egkanjoikkje tillatemegfleirekopparmedkaffi.Ikkjefordet,eghar storgledeavdenneeinekoppensomegunnermeg kvardag,ogdeterdååfånokoutavdet?Kanskjeer egforkontrollertogstrengmedmegsjølv?Meneghar gledeavrutinar,ognettdenneeinekaffikoppengjer ategsetmeirprispåhanennomegskullegulpened litervisgjennomheiledagen.
Egserfortoverpasientlistaføregstillerikvitt tilmorgonmøtet.Dagenminstartaralltidmednokre minuttåleinepåkontoret.NokeindagmedfulltbeleggpåakuttmottaketipsykiatripåStavangeruniversitetssjukehus.Påmottaketerdetåttesengeplassar. Åttepasientarmedkvarsihistoriebakeiakuttinnlegging.
Morgonmøtetstartaralltidpresisklokka8.05–takk Gudforategburnærsjukehuset!Påmøtetgårvigjennompasientanepålistaogfordelerdeimellomoss.Eg
ereinavoverleganepåmottaket.Daganevariereravhengigavpasientarogkvalegarsomerpåjobb.Historienetilpasientaneerogsåmedpååpåverkedet emosjonelleioss,detemosjonelleimeg.Detteerein delavkvardagenogermedpåågjerejobbenminså rik.Menhistorienemåikkjeblimedmegheimogta overhandovertankarogkjensler.Egmåkunnelegge deitilsidesideteggårutavsjukehuset.Trumeg,det erikkjealltidlikelett.
Forteljinganetilpasientanekanetterlatesterkespor imegogføretiltankefulleettermiddagar.Gjordeeg detrette?Korleisharpasientendetno?Skalpasienten tileinlukkasengepost,tildistriktspsykiatrisksenter,til eitpolikliniskforlaupellerkanskjeheim?Erpasienten påriktigparagrafmedtankepåfrivilligheitogtvang? Kvaheimelharvitilågåvidaremedvurderingane? Determykjeåtastillingtil.
Åbliskjeltut,spyttapåogkallastyggetingerikkje framandtipsykiatrien,særlegiakuttpsykiatrien.Ein skulletruathudamihartjuknamedåra,mensanningaerategframleisfinndettungt.
Einpasientspurdemeg,sommangegjer,kvareg komifrå.«Noreg»,saeg,mendetvarikkjesvargodt nokforhenne.Hudfargenminfortaldenokoanna.Ho meinteathokunnesjåden«verkelege»meg,kvaenn dettebetydde,ogategabsoluttikkjehøyrdetilidette landet.Homeinteeghaddeeifortidfråtekstilarbeid, oglurtepåomdetkraupskadedyrilandetegkomifrå. Hobrukteordet«brunfobi»oghaddestorevanskar medåføreeindialogmedmeg.
Dettehandlarikkjeomdenpsykiskelidingahennar,
menomsynethoharpåslikesomoss.Forhenneerdet vanskelegåakseptereateinbrunfargapersonsommeg skalhaansvarforbehandlingahennar.At eg erlegen og ho pasienten,i hennar land.
Menegerutrulegheldigsomjobbarderegjobbar.Når eingledersegtilåkomepåjobb,ellerikkjeserpåarbeidetsomeibyrde,menhellernokosomtilfredsstiller ein,dåhareinmykjeåveretakksamfor. Eg harmykje åveretakksamfor.
Kollegastøtteogopenheitfordiskusjonarharvi mykjeavpåavdelinga.Kvameinerduomdennevurderinga?Erdueinig?Tenkjeregfeil?Kvahaddedu gjortiminsituasjon?
Detteermedpååstyrkjedenjobbeneggjer.Åkunne snakkeopentomateinerusikker,søkjestøttenårein møterutfordringarogvanskar,eravgjerande.Særleg pådettefeltet.
Eghareitgodtteamrundtmegsomgjerdetmogleg åleggevekkspesialistrollamitiltider.Deterlovåvere menneske,vereusikkerogvisesårbarheit.Sjølvom fryktaforåikkjestrekketilalltidermedmeg,med oss,erdetnokomedmiljøethersomgjeratdeterlov. Egkansenkeskjoldetmittutanatdetblirfarleg,og detkjennestgodt.Trygt.Lett.Skuldrenemineersenka utanatverdarundtmegrasarsaman.
Detharvorefleiremorgonardereghargjortmeg klartilmorgonmøtetogtenktoverkorviktigdenne rollaerformeg.Åvereoverlegeipsykiatriermeirenn berreeinjobbformeg.Fagetbetyrmykjeformegsom person.Eitfagsomertettknytttilidentitetenmin,
ogsomegharenormrespektoglidenskapfor.Eghar sjølverfartkorviktigpsykiskhelseer,ogikorstorgrad erfaringarogoppvekstermedpååpåverkehenne.Alle harjoeipsykiskhelse.Atfagetskilsegfråandredisiplinarimedisinen,gjerdetsærlegspennandeformeg. Detfinstingenfasitsvar.Psykenerdynamisk,ogkvart individtrenguliktilnærmingogbehandling.Iakuttpsykiatrienfåregbruktpersonlegdomenminpåbest moglegmåte.Effektiv,produktiv,mensamtidigpasientretta.Detteveitegategergodpå.
Formangepasientarerakuttmottaketdetfyrste møtetmedpsykiatrien.Haldningamiharmykjeåseie forkorleisdessepasientaneoppleverdettefeltet.Eg blirofteeinviktigpersonilivettilvedkomande,anten direkteellerindirekte.At eg kanveremedpåågjereein forskjellieitmenneskesittliv,erstort.
Samtidigeregklaroveransvaret.Omegtrørfeil, kandetendreheilelivettilmennesketframformeg. Dettetekegpåstørstealvor.Egharheiletidamedmeg eifrykt:fryktforåikkjevereeingodnokpsykiaterfor pasientanemine,fryktforåikkjevereeingodnokkollegafordeiegjobbarsamanmed.Fylleregrollenepå einforsvarlegogtilfredsstillandemåte?Forandre?For megsjølv?
Eghareinjobbderfeilkanfåalvorlegekonsekvensarforpasientane.Deterderfornaturlegategerredd forågjerefeil.Menfryktaegkjennerpå,hardjupe røter.Egharalltidfryktaåikkjeveregodnok.Som barnvaregreddforåvereeimislykkadotter,eisom skuffadei.Seinareharegtenktpåkvamannenminser imeg.Tilslutthardetteblitteinredselknytttilalle
rolleneilivetmitt.Særlegmorsrolla,somerdenviktigastedelenavidentitetenmin.Eindelsomegbeskyttarmedheilemeg.Dennefryktaforåikkjeveregod noksitdjuptimeg.
Egveitdetteerabsurdetankarågåmed.Samtidiger detvanskelegådempedei.Egharliteomsorgformeg sjølv.Sompsykiaterseregdet.Mendettekjemjofrå einstad.
Viharallevåreindresår,sårsomblirdannaibarndomen.Dessesåraermedpååformefrykt,personlegdomogreaksjonarsompåverkarrelasjonarilivet. Minesårerframleisopne.
Mifryktforåskuffeforeldraminetrumfadetmeste avkjensleregkjendepåsombarn.Egfekkskryt forambisjonarogprestasjonar.Altimellomkjendest nakent.
Sjølvomjobbdagenminstartarrundtåtte,kjemeg megalltidoppavsengaisværtgodtid.Presisklokka 4.35ringervekkarklokkami.Dåerdetberreåkome segopp.Kvaomegombestemmermeg?Egsørgjeralltidforåleggemegtidlegforåsikremegminstseks timarsøvn.Ofteerdettenok,menandregongarkjenneregdetpåheilekroppenmin.Nestensomomeghar voreislåstkampmednokon.Mensåerdetdenindre motoren,somsjeldantekpause.
Egtrenarstortsettkvardag.Omeghopparoverein dag,fåregekstremtdårlegsamvit,omegikkjeharein sværtgodgrunn.Egmåverkelegvereskikkelegsjuk foråforteneåslappeav.
Mentreningerogsåterapiformeg.Einstaddereg berreharmegsjølvogmusikkenmin.Treningaerpå eitvislindrandeogharmoniserandesamtidigsomdet heiltklarternokotvangspregavedhenne.Detervanskelegåforklare,deterikkjeberreeinfridom,men ogsåmykjestressiåtrenekvardag.Egernøyddtil åkjennemegproduktiv,ategjobbarogstrevarheile vegen.Dettegjevmegeiro.Nåregtrenar,fylleregeit tomromimeg,sjølvomdetberreermidlertidig.For tomrommeterderheiletida,ogegkanfylledetmedå
vereproduktiv.Detåberrevereåleineutaneitgjeremål,gjermegstressa,ogegkjennermegudugeleg,som omegkastarborttida.
Treningharvoreeifluktsidanungdomstida,noko eghaddekontrollover,noko eg kunnestyre.Egtrong treningaforådempenokoavdetindrekaoseteg kjendepåsombarn,kaosetegaldrideltemednokon. Eintilstandderegmistakontrollovermykjeavden verkelegemeg.Ja,mistakontroll.Egvareintilskodari mitteigeliv.
Erdetlikemykjefluktitreningaidag?Kanskje. Menkvifortvingaregmegtilåståoppsåtidleg?Kva erdetegflyktarfrådå?
«Disiplineressensieltforåkomeseglangtilivet», fortelegmegsjølv.Åstartedagenmedeiutfordring vilgjereutfordringaneseinarepådagenmindrekrevjande.Meninstinneharegeikvelandekjensle.Ei kjensleavatingentingergodtnok.Uansettkvamål egsetformegsjølv.Uansettkvaegoppnår.Uansett kormykjesuksessegharilivetmitt.Deteraldrigodt nok.
Kvardagjobbaregforåblieit«betre»menneske. Foråveregodnok.Godnokformegsjølv.Nokoneg kanlevemed.Veretilfredsmed.Menbliregnokon gongtilfreds?
Altegharoppnådd,ertingeghardrøymtom.Åbli psykiater,fungereiarbeidslivet,stiftefamilie.Såkviforharegframleisdettetomrommetimeg?Eittomromsomaldriblirfylt,somgjerategstadigjaktarnye måtaråforbetremegsjølvpå?
Mensåerdetjoeinkjærleikderogså.Ategsetav
såmykjetid,følgjerrutinarogplanleggdaganemine, ereitønskeomågjerekvartsekundverdifulltfor megogmine.Valetmedåtrenesåtidlegpåmorgonenskuldasteigentlegønsketomåbrukemestmogleg tidsamanmedsonenminpåettermiddagen.Tider enormtviktigformeg.Tidmåhaeinnytteverdi.Familienmintrumfaralt.Forategskalkunnebalansere ambisjonarogbehovogsamtidigfåmestmoglegkvalitetstidmedminenæraste,eregheiltavhengigavå vereeffektiv.Såtvangenogtomleikenfinst,menibotnenliggdetstorkjærleik.
Egservarsamtnedikaffikoppenframformegpå kontoret.Kaffienerblittlunkano.Småboblarav skummamandelmjølkflytpåtoppen.
«OverlegeJeswanthinyMayooran»stårdetivedtaket.Detteerframleisframandt.Deternestensomein delavmegikkjeharforståttkvaegharjobbasåhardt foråoppnå.Kvakjemdetteav?Altstrevetegharlagt nedforånåmålamine,blirbagatellisertavmegsjølv. Somomdetereisjølvfølgje.
Minindrekritikarerverkelegstreng.Someistemme egharmedmegoveralt.Måtenvisnakkartilbarnavåre på,tenkjeregharmykjeåseie.Minindrekritikarhar sameklangsompappasirøyst.
Gjennomheilebarndomentruddeegateghadde einplettfrioppvekst.Egharhøyrtfleirekollegaerseie at«einperfektbarndomerbullshit».Kvenharhattdet? Kva er eigentlegeinperfektbarndom?
Egvillekanskjetruateghaddedet.Ataltvarperfekt ilivetmitt.Egidealiserteforeldraminelenge.Ingentingvar«feil»meddei.Kvargongegkjendepåat
nokoikkjestemteinnvendig,korrigerteegmegsjølv. «Fiksa»kjenslenemine.
Egidealisertedeinokheiltinntilegsjølvbleimor. Dåbegyntebrikkeneåfallepåplass.Fleireminne dukkaopp.Hendingarogkjenslereghaddefortrengt, ellertenktvarmiskuld,fekkplutselegmeining.Barnet imeghaddeikkjeansvarfordessekjenslene.Ishaan, sonenmin,harikkjeansvarforkjenslenesine.Kva gjordeforeldraminedådetbegynteåmørkneimeg?
Detteharegundramegovermeirogmeirjoeldre egharblitt.Foregmåttehandterevanskelegekjensler åleine.Kjendemegaldriforståttellersett,bortsettfrå nåregpresterte.
Detvaralltidnokonegskulletilfredsstille.Foreldre, venar,lærarar…Detvarfortgjortåsetjemineeigne prioriteringarpåvent.Sålengeeggjordedet«rette»for foreldramineogforsamfunnet,varegplettfri,sahjernenmin.Egviskamegsjølvbort.
Ibarndomenhaddeegfleiresaknsomlengtaetter åblifylteavforeldramine.Eitlettoggenuintfyll, framfordetkunstigeogoverflatiskefylletegendaopp med.
Fordetvareinmangel.Dåegbleispesialist,fekk egaldrianerkjenningfråforeldramine.Ingengratulasjon.Ingenfineord.Einemojimed«tommelopp». Detvardetegfekk.Sidanhardetikkjevoremykje snakkomdennetittelen.
Detharvoreliteavanerkjenningioppvekstenmin, nokoeghartenktpåivaksenalder.Omdeterhertomrommetstammarifrå?Tusentankar.Tusenkjensler.
Detåblispesialistvareinstormilepælformeg.