THERESE GARSHOL
THERESEGARSHOL
Sting. Roman2022
Egskalrivedegifiller.Roman2024,2025
ThereseGarshol
Skarpekantar
Roman Samlaget
Oslo2025
©DetNorskeSamlaget2025 www.samlaget.no
Omslag:JohanneHjorthol
Førtrykk:Type-itAS,Trondheim
Skrift:12,5/16,4pkt.AdobeGaramond Papir:70gHolmenBookCream2.0 Trykkeri:ScandBookAB,Falun
PrintedinSweden
ISBN978-82-340-1455-0
Dennebokaertryktpåmiljøvennlegpapir.
Materialetidenneutgivingaervernaetteråndsverklova.Deterderforikkje tillateåkopiere,avfotografereellerpåandremåtargiattelleroverføreheile ellerdelaravinnhaldetiutgivingautanatdeterheimlailovellerfølgjerav avtalemedKopinor.
Deterforbodeåbrukeheileellerdelaravutgivingasominndataeller treningskorpusigenerativemodellarsomkanskapetekst,bilete,film,lyd ellerandretyparinnhaldoguttrykk,utansærskildavtalemedrettshavarane.
Brukavmaterialefråutgivingaistridmedlovelleravtalekanføretil inndraging,erstatningsansvarogstraffiformavbøterellerfengsel.
Mannensomsitilenestolenoverformeg,hardeteinebeinetkryssaoverdetandre,einotatblokkkvilerpålårethans.
HanharbedtmegforteljeomAdam,korleishanvar,kor godtegkjentehan,kvaegtenkteomhandengongenhan begynteiklassa.Omdetvarnokospesielteglamerketil?
Egtareinslurkavplastkrusetsomstårpåbordet.Vatnet erlunkaoggireindårlegsmakimunnen.
Mannen,somegikkjehugsarnamnetpå,serpåmegmed hovudetpåskakke.Hanhargråtthårogslitenhud,men snakkarsomomhanermykjeyngre,medmjukstemme,tar pausarderhanleitaretterord,liksom…duveit…ikkje sant?
Fortgjortåtenkeathanerpålagetmitt. Mendeterhanikkje.
Eitraudtlysblinkarpåvideokameraet.Deternohendene minekjennestklamme,nonåregveitatdetermintur,og alleblikkerrettamotmeg.
Politietvilhasvar,ogdeterberreegsomkangideiheile historia.
Egkremtarforåreinskestemma.
– DeterikkjealtmedAdameghugsarlikegodt,begynnereg.–Iblantkjennestdetsåuverkeleg,detsomhende. Somomegdrøymdedet,altsaman… Eitskifteiansiktethans,nokostrengtgleppgjennom.
– Einungmannerdrepen,Maja.Duforståralvoret, ikkjesant?
Ogegnikkar.Egmåveldet,fordeteregsomerMaja,og egforstårjo.Skjønaratdeteralvorleg,detsomharhendt.
Mannenflyttarseguttilkantenavstolen,nærmaremeg. Deterførstdadetgåroppformegategframleisnikkar,at kroppenminharhengtsegoppidenrørsla.Eglukkarauga ogtelnedfrå10,9,8,7…
Eihandklemmermegrundtskuldra. Daegopnarauga,heldhanblikketmitt.
– Egvilduskaltaossmedtilbake,seierhan.–HeilttilbaketildengongenAdambegynteiklassa.Kandugreiedet, Maja?
DetvarførsteskuledagitredjeklassepåKatta.
Eghugsaregvarnysgjerrig,eller,vivarvelallenysgjerrige.Detvarikkjesårart,forviandrehaddeallereiegått samanitoår,ogførdetigjenkjentedeiflestekvarandre fråbådeungdomsskulenogbarneskulen.Enkeltegjekk sålangttilbakesomtilbarnehagen.Kanhendedethøyrestkoselegut,mendetsyntestegikkje.Egfølteheller atdetvarnokosaktekvelandeveddetheile,bådeplassen ogfolka,ogdetbleiendameirtydelegdaeinnygutstod vedsidaavGaute,norsklærarenvår.
Egtrektepusten,ogforførstegongpålengefekkeg innlittoksygenutanfrå.
–DetteerAdam,saGaute.–Hanhargåtttoårstudiespesfråfør.Noskalhantasisteåretsitther.Velkomentil oss,Adam.
–Takk.
Adam. Mørkt,stritthårogarmarmedsynlegeblodårer,menhanvarikkjeavdensportytypen.Detsågeg medeingong.Hanvarforbleiktildetoghaddeikkje denrastløysaikroppensomidrettsfolkalltidhar,duveit,
eislagsmanglandeevnetilåkunneståellersitjeirolengerenneittminutt.Nei,Adamvarrolegikroppen,lut nesten.Kledahansvarannleisòg,skildesegiallefallfrå detgutaneherellesgjekki.Mørkejeans,slitnesneakers ogeivanleggråT-skjorteutanskriftellertrykkpå.Røpte ingenting.Egliktedet,orkaikkjenårgutargjekkmed T-skjorterdetstodaltmoglegrartpå. Traveller, Explore, Adventure
Adamvarikkjesånn.
Ogdetvar meg hansågpåførst.Kanskjefordihan fekkbeskjedomåtaplassvedsidaavmeg,pådenledige pulten,menlikevel.Detvarnokoder.Egmerkadetidet hanveltasegned,skubbasåvidtbortiarmenmin.Ei søtlegluktfråhårvoksenellerparfymenhans,somminte omjul.Epleogkanel?
–Hei,sahan.
Augahansvargrøne,einmørkgrønfarge,nesten brunaktig.
–EgerMaja,saeg.
–Kult.
Hanhaddesmådunpåoverleppa,deibleisynlegei profil.Smådunovereinlyseraud,smalmunn.Nasen hansvarganskestorogpeiktesåvidtoppover.Håretved nakkenvarendamørkareennresten,haddeblittfuktigi varmen,sågdetuttil.
Nora,somsattopultarlengerframme,snuddesegoggav megeitåtvarandeblikk.DetsamegjordeRenate,som satrettvedsidaavmegpåvindaugsrekka.Mentankane minevandraallereieforbidei… Adam,Adam,Adam.
Namnethanslågsåfintimunnen.Somomdet høyrdetilder,påeitvis.
Ogslikbegyntedet.
Egskjøntedetraskt,ja,atdetvarnokospesieltmed Adam.Forsjølvomhanvardenmystiske,nyegutenog altdet,såhaddehanmeir.Eiformfordjupne,kanskje. Nokostillevedsegsomeghaddesakna,ogsomførstblei tydelegdahantokplassenvedsidaavmegdendagen.
Detvarsomomhanalltidhaddemangla,ognovar hanher.
Kanhendedethøyrestmerkelegut,menegfølteateg kjentehanatt.
Itimensomfølgde,haddeviomnasjonalromantikken, lasdiktogfekkbeskjedomåskrivenedvåreeignetolkingar. MenlydedegrummeTonerUnderØldrikogSvir, DaløsneratterKnivenIHallingdølensSlir.
–Snakkmedsidemannenomkvadettehandlarom, saGaute.–Hererdetmykjeåtataki.
EgsnuddemegmotAdam.Hanmystemotordapå arket,verkaåtaoppgåvapåalvor.Sjølvvaregmestopptattavåstuderehan.Ogmenshanprata,sågegatden
einehjørnetannahansvarskeiv,holasegpåeitvisframover.Detgjordehanberreendafinare,syntesteg. Tilsluttkikkahanopp.
–Kvatenkerdu?spurdehan.
–Omdeg?
Adamhevabrynaieitforundrauttrykk:–Nei,om diktet?
Egraudna,sadetikkjevarmigreie,akkurat,detå lesedikt.Badhanhelleromåforteljeomsegsjølv,plassenhanhaddeflyttafrå.Adamristapåhovudet.Detvar ikkjesåmykjeåseie,meintehan.Menegkunnefortelje littomkorleisdetvarher.Vardetlikeillesomdetverka?
Egsmilte,rullakulepennenmellomfingrane.
–Einastesomfinsther,erhockey,saeg.–Spelar dudet?
Hanlokort,ristapåhovudet.
–Egharaldrisettminebeinpåskøyter.
–Allegutaneherstårpåskøyter,sukkaeg.–Hockey erdeteinastefolkbryrsegom.Sådufårlæredegålike det,vissikkjevildukjededegihel.
Hansmilte:–Seinokopentommegigravferdami,da. Nokoiblikkethansdahansadet.Eitglimt,inviterande.Ogegraudnaigjen,kikkanediskrivebokaoglet kulepennentreffepapiretieinudefinerbarstrek.
Etternorskenskulleegharettslære,ogAdamskulleha engelsk.
–Sest,Maja,sahan.
Egnikkaberre,villeikkjeverkefengsla.Gutarlikar ikkjejentersominnbillersegting.
Déthareglærtpådenvondemåten.
Eiblanksideinotatbokableifyltutmedsirlegebokstavar: Adam.
Egklussadetrasktut,gravlanamnethansiblekk. Komtilåtenkepåkvamammahaddesagtommegtil pappa,altholiraavsegimobilendahoikkjevissteateg stodpåandresidaavdøra: EgsynestMajasvermarforden einegutenetterdenandre.Erdetnormaltåhaldepåslik,å veresågutegalen?Egblirreddforkvaslagsryktehokanfå, ogkvaforsituasjonarsom…ja,duveit.
Åfåandretilåskammesegvarmammasinspesialitet. Egmistenkteathosågpådetsomeitslagskall,atdet varomågjereategskullefølemegekkel,skittenogfeil, ikkjesliksomjenterskullevere.Berrefordiegikkjevar somho.
Angstenhennarforategskulle hamneutpå,haddealltidvoreslitsam.
Somnarkopolitireistehorundtpåskularforååtvare andreforeldre: Slikserhasjut.Her,luktpådet.Luktpå
kledatilbarnadykkar,demåfølgjemed.Vissikkjekandet gågale,veldiggale.
Sjølvhaddeegaldritestaeingong,mendetspelainga rolle,forhostolteikkjepåmeg.Detvarsåfortgjort, meinteho,åinvolveresegmedfeilfolk,spesielther.Og egvarieinslik sårbarfase …
Såja,egvarvanmedmaset,mendamammasnakka ommegpådenmåten,omryktetmitt,ogategsverma fordeneinegutenetterdenandre…daknakkeg.
Etterdetsomkjentestsomtimarmedskrikingogkjeftingframogtilbake,badhomegomådratilpappa.Ho varreddforatviville seietingtilkvarandresomviikkje kunnegåtilbakepå.
Egvarframleisrasandedaegpakkabagen,kokteda egtokbussen,menframmehospappavaregberretom.
Somomaltimeghaddeslokna.
Tenkvisspappameintedetsameommegsommamma.
Tenkvisshankomtilåseieategmåtte roelittned og tenkemegom.
Tenkvissdeitenkteslikommeg,beggeto.
Eggreiddesåvidtåmøteblikkethansdaeggjekkinn døra.Bagenskleiavskuldrami,ogegorkaikkjeeinkrangeltil,egberre orka detikkje!Menpappaopnaarmane 14
foråfåeinklem,oghanklemtemegpåeinslikmåteat egvisstehanvarpålagetmitt.
–Egvilikkjeverehosmammameir,hikstaegmot genserenhans.
Pappastraukmegoverhåret:–Så,så,Maja.Detkjem tilåordneseg.
Ogeghaddetenktatdetvarsant.
Vekaetterbestemdeegmeg.Egvilleverehosmamma onsdagarogannakvarhelg.Restenavtidaskulleegbu hospappa.
Mammaforstodikkjekvifor,deibuddejosånærme kvarandre,ogvihaddehatt50–50ialleår.Dethadde fungertsåbra.Kviforkunneviikkjefortsetjemeddet?
–Egergamalnoktilåbestemme,saegtildeibegge. –Eggiddikkjedelemegsjølvitolenger.
Pappasågpåmamma,hanvissteateghadderett. Mammalaarmaneikryss.
–Greitt,saho.
Åbusamanmedpappavarmykjebetreenn50–50.
Såutrulegmykjebetre.
Mendetvarteikkjesærleglenge.
–Høyrdedukvaegsano,Maja?
Egnikkasjølvomdetikkjestemde.Spørsmåletkom fråGaute,hanhaddebedtmegkomeinnometterrettslæreforeinkortprat.Nosathantversovermegmedei bekymramine.
–Somkontaktlærarendinharegfullforståingforat duhaddeeittøftårifjor,fortsettehan.–Menvikan ikkjehaldeframmedsliketilpassingariår.Frånoavvil læraranebehandledegpåliklinjemeddeiandreelevane. Forstårdukvaegmeiner?
Egfiklamedeinnaglsomhaddeflisasegikanten, prøvdeåslipehannedmedtennene.
–Duharikkjevurderteitfriår?spurdeGaute.
–Nei,saeg.–Egvilberrebliferdig.
Hantokavsegbrilleneogsukka:–Mendeternettoppdet.Dublirikkjeferdigomdustrykifleirefag,da måduuansetttadeioppigjen.
Munnenkjentesttørr.Friår?Taoppigjen?Berre tanken pååhaleuttidaherlengerennnødvendig…
–Egkommeggjennomdetmesteifjor,saeg.
–Mammaharlovamegategkanreisevisseggjerferdig skulenførst.
Gautesjekkanokopåmobilen,førhanvendeblikket tilbaketilmeg.
–Snarterdumyndig,Maja.
–Ja?
–Dabestemmerduuansettsjølv,sahan.–Egvilat duskaltenkelittoverdette,vurdereomduerklarfor eitnyttskuleår.Vissduskallukkast,mådu kopledegpå. Detersliksommed…Duerveldiggodpåisdans,ikkje sant?
–Kunstlaup,saeglågt. Hannikka.
–Ogkorleisbleidusågodikunstlaup?
Egsaingenting,skjøntekorhanville.
–Poengetmitter,fortsetteGaute,–allevilforstådeg omdutareitfriår.Dudrivmedmangeting,ogduhar mistafarendin…Klartdetertungt.
Eiisingnedovernakkenidethannemndepappa.
Egopnamunnenforåsvare,stoppeGautefrååfortsetjeisamemodus,meningenordkomutavmeg.Heldigvisbleihanavbrotenavringeklokka,ogegstakk.
Påveggjennomdentommekorridorenskrapaeghandflatamotdenrumurveggen.Deiskarpekantanereivi huda,menstemmatilGautevarumoglegåstengeute:
Duharmistafarendin,duharmistafarendin…Hardu vurderteitfriår?
Egkneipaugahardtigjenogtaldenedfrå10,9,8,7…
–Gårdetbra,eller?
DetvarAdamsomspurde,hanstodvedterskelentil eittomtklasserom.Egdroghandaraskttilmegoglukka ho,kjentekorleisdetsveiderinne.Lukkastiåkremte stemmapåplassogseieataltvarbra.Variferdmedågå dahankomnokreskrittnærmare.
–Sikker?sahan.–Fordetverkasomomdu… Adamkikkanedpåhandami.Ieitaugeblikktrudde egathanskullestrekkesegmothoforåsjå,egheldtho knytt.
–Neida,saegraskt.
–Heiltsikker?spurdehan.
–Detgårbra,saegogpressaframeitsmil.–Lovar.
Hansågpåmegmedsmaleauge,førhankikkarundt. –Du,veitdukorsamfunnsgeografier?Deterikkje einkjeftidetteklasserommet.
–Nedtrappa,saegogpeikte.–Andreklasseromtil høgre.
Egbleiståandeogfølgjehanmedblikket.Midtvegsi trappastoppahanogkikkaopp.Eikjensleavåvereavslørtdahanblunkatilmegogsa:–Ikkjekomforseint no,Maja.
Iettertidkjemegstadigtilbaketildetteaugeblikket,oss toidentommekorridoren.Egveitikkjekvifor,meneg føltedetskjeddenokomellomossallereieda.
Athansågmeg,liksom. Ogathanikkjekikkavekk.
Svalluftfråairconditionenblesoveransiktetmitt.Musikkensomspelapåanlegget,varforlågtilåblinokoanna enneiirriterandeskurring.Noraogeghaddefunneoss einhard,raudplastsofapåbensinstasjonen,mensRenate stodbakkassa.Hovarheldigsomfylteattentidlegpååret, ogmedeimorsomvardaglegleiarher,kunnehotene eignepengar.
Nokoådrivemed,iallefall.
Itidaførhockeysesongenstodalltingstille.Sommarferienvarover,mendetvarliksomingentingsomskjedde likevel.Bensinstasjonenhaddeidetminsteaircondition, ogdeigonganevivarheraleine,sliksomno,kunnevi stelefråsmågodtet.
Egreistemeg,fanneinpapirpose.Opnalokketpåden eineboksenogbruktespadentilåvikleuttooransjekrokodillar.Tokeitparsukrajordbærogsurekirsebærogså. Fire–femsjokoladebitar.
–Maja,sukkaRenatebakkassa.–Dukanikkjetaså mykjeutanåbetale.
Hohaddeblittsåvaksenidetsiste,sånnordentleg. Noraòg.
Iblanttenkteegatdetikkjegavmeiningmeir,osstre. Vivarframleisbestevenerpåpapiret,menegkjentedei ikkjeattlenger.ForplutselegvarRenateskuleflink,sånn overnattanesten,mensNorahaddeblittvegetarianarog opptattavmiljø.Deivarbeggeiferdmedåfinneutav ting,lande,menaltdeiprataom,ogliksom brydde seg om,verkasåmeiningslaustformeg.Somomdeilevdei eislagsparallellverdderingentingvarekte.
–Kvaergreiamedhannyefyren,Adam?spurde Renate.
Egopnahandamiogstraukmedpeikefingerenover deismårispaettermøtetmedmurveggen.Hugsablikket hangavmegdahanspurdeomdetgjekkbra. Heiltsikker? Røskamegsjølvutavdet:–Hm?
–Dusatjovedsidaavhan,Maja,saNora.–Kvaprata deom?
–Ingentingspesielt,saeg.
–Herregud,såkjedelegduer,mumlaRenatemensho fiklamednokogreierbakkassa.
–Hanspelarikkjehockey,saeg.–Såpassfekkegmed meg.
–Hangirmegbadvibes,saNora.–Ikkjefallforhan. 21
EgmerkaatRenateogNorautvekslablikk.Såntgjorde megsliten,nårdeitotenkteeitellerannaommegutan åseiedethøgt.Davilleegberre…drafrådei.Men påsjukehuset,idensistetidaførpappadøydde,snakka hanomategburdefortsetjesomførisåstorgradsom mogleg.NoraogRenatehaddevoreveneneminelenge, ogdetvarviktig,meintehan,ategprøvdehaldefast idet.
Mennovarjoikkjepappahermeir.
Måtteeggjeresomhansa,da?
Skyvedøreneopnaseg,ogeingjengmedhockeyfolkkom inn.Eitannasikkertteiknpåatsesongenennoikkjevari gang:gutarsomdukkaoppoveralt,pratahøgtogbestilte massemat.Renatestressabakkassamedåfiksehamburgarar,pommesfrites,pølser…
Eitparavdeislosegnedvedbordetrettvedsidaav Noraogmeg,snakkaom sjukehockeyskadarfråNHL og visteframvideoartilkvarandre.Verkasomdetvaromå gjereåfinnedendrygaste,ogéinavdeihaddetydelegvis lukkast,fornokomhanframtiloss.Dennefilmen måtte visjå,meintehan,ogheldtframeitklippaveinkeeper somfekkkuttahalspulsåra.Skøytaskartversgjennom detsårbarepunktetmellomhjelmenogdrakta,ogblodet sprutaijamnestøytarutpåisen.
–Egorkarikkjesjåslikt!saNorairritert.–Tadet vekk.
Gutenflirte.Hanmåttevereeitparåreldreennvi, egvissteathanspelapåB-laget.Nokikkahanmotmeg: –Duda,Maja?Duharvelingentingimotatdeterlitt røft?
Fleireavkameratanehanslo. –Kvenerdu?spurdeeg.
Hantokframsnusboksenfrålomma,lainneinporsjonogkikkamotdeiandre.
–Dinstørstefan.Duskulleberrevisstkormykjevi alleglerosstilatdufinnframstrømpebukseneogstrutteskjørtetigjen.
NolenteNorasegfram:–SpelarikkjedupåB-laget? Jekkdegned.
Latterenstilna,oggutenmystemotNora.
–EgskalprøvespeleforA-laget,sahanogstakk.
EtterstengetidhjelpteviRenatemedåbereinndeistore reklameskiltamenshotaldeoppikassa.Eindelavmeg misunnteho,detathoaldrifekknokomerksemdfrå gutar.Måtteverebehagelegåveresågrå,forsvinneinni bakgrunnen.
Noradrogdenhalvlange,blondeluggenvekkfrå ansiktet,vendekroppensininnmotmegogspurdelågt: –Korleiserdethosmoradiomdagen?
Egtrektepåskuldrene.
–Hoharjobbamykjekveldidetsiste,sådeterjo digg.
Etterdetfanstdetikkjesåmykjeåseie.
Utevardetframleislyst,mendagenvaroverlikevel.