Lesbrief Keti koti HV

WAAROM VIEREN WE KETI KOTI?

Journalist en podcastmaker

Maartje Duin ontdekte dat haar verre voorouders slavenhouders zijn geweest in Suriname. In eerste instantie raakte ze van die ontdekking een beetje in de war: moet zij zich als nazaat schuldig voelen? Kan ze het beter verzwijgen? Van wie is het slavernijverleden eigenlijk? Van haar, van de nazaten van de tot slaaf gemaakten, van allebei?

Maartje besluit op zoek te gaan naar nazaten van de tot slaaf gemaakten die op de plantage van haar voorouders woonden. Ze vindt Peggy Bouva. Samen graven ze naar informatie over het leven op plantage Tout Lui Faut en naar de antwoorden op de vele vragen die zij allebei hebben. De tijd van slavernij komt hierdoor voor beiden tot leven.

In de podcast hoor je hoe Maartje vaak naar woorden zoekt. ‘Er is veel schaamte aan beide kanten,’ zegt zij hierover. ‘Dat heeft volgens mij te maken met vernedering.' Slavernij is zo mensonterend […] het is eeuwenlange, stelselmatige vernedering. Dat is iets wat wij zelf ook heel moeilijk vinden om te erkennen, ofwel dat je vernederd bent, ofwel dat je vernederd hebt. Dat is met schaamte beladen.’

Ken jij Keti Koti? Dit is de dag waarop de afschaffing van de slavernij wordt herdacht en de vrijheid wordt gevierd. Elk jaar is Keti Koti op 1 juli. Dat is niet toevallig: op 1 juli 1863 kwam er een eind aan de slavernij in alle gebieden die toen bij Nederland hoorden. De naam Keti Koti komt uit het Sranantongo, de Surinaamse taal. Het betekent letterlijk ‘de ketenen zijn verbroken’. Daarmee wordt bedoeld dat de ruim 45.000 slaven vanaf die dag in 1863 niet langer het bezit waren van hun meesters. Tegenwoordig zeggen we trouwens liever ‘tot slaaf gemaakten’ en niet ‘slaven’. Die verandering laat zien dat mensen van zichzelf geen slaaf waren, maar zo gemaakt werden door hun meesters. Door de mensen die hun vrijheid ontnamen.

Bron: vprogids.nl, bewerkt.

Foto: © Robert van Hoenderdaal |

Tekst: Joyce Makkus

Slavernijverleden

Elk jaar wordt Keti Koti herdacht en gevierd met een Nationale Herdenking Slavernijverleden. Dat gebeurt in het Oosterpark in Amsterdam. Daar staat een monument dat herinnert aan het afschaffen van de slavernij. Het monument bestaat uit drie delen die verwijzen naar het verleden, het heden en de toekomst. Bij de Nationale Herdenking zijn veel belangrijke mensen aanwezig. Mensen uit de Surinaamse en Antilliaanse gemeenschappen en uit de politiek. Er is muziek, er zijn toespraken en een Surinaamse priesteres voert een ritueel uit bij het monument. Na de officiële herdenking is er feest in het Oosterpark. Een festival met muziek, dans en heel veel eten. Daar wordt niet alleen gedacht aan het verleden, er wordt ook naar de toekomst gekeken. Het Keti Koti-feest is een dag van vrijheid, gelijkheid en verbondenheid.

Excuses

In 2021 zei een officiële commissie van de Nederlandse regering dat Nederland in de slaventijd ‘misdaden tegen de menselijkheid’ heeft gepleegd. Nederland deed aan mensenhandel en grote groepen mensen werden uitgebuit. ‘Het wordt tijd dat Nederland die fouten erkent en excuses maakt,’ zei de commissie. Niet iedereen vond dat nodig. Sommige mensen zeiden: ‘Het is al zó lang geleden! De mensen die nu leven hebben toch niks verkeerds gedaan?’ Dat klopt. Maar het gaat erom dat er aandacht is voor de fouten die vroeger gemaakt zijn in onze geschiedenis. De geschiedenis van ons land. Excuses van de regering helpen om samen te bouwen aan een nieuwe en betere toekomst. In 2022 bood ministerpresident Rutte daarom zijn excuses aan voor de rol van de Nederlandse overheid in de slavenhandel. Op 1 juli 2023 deed koning Willem-Alexander dat ook tijdens zijn toespraak op Keti Koti.

1 BRON

Monument

Vragen en opdrachten

1. Lees de casus bij start op de linker bladzijde.

a. Waarom schaamt Maartje Duin zich?

b. Vind jij het slavernijverleden iets om je voor te schamen? Waarom wel of niet?

2 ‘Slaven’ en ‘Tot slaaf gemaakten’

a. Leg in je eigen woorden uit wat het verschil is tussen beide woorden

b. Vind jij dat het verschil tussen die woorden belangrijk is? Waarom wel of niet? Voor wie zal het in elk geval wel belangrijk zijn?

3. Nationaal Monument Slavernijverleden

a. Lees bron 1 en bekijk de afbeelding van het Monumen op de linker bladzijde. Bekijk ook andere foto's van het monument via de QRcode.

b. Vind je dat verleden, heden en toekomst goed zijn verbeeld? Waarom of waarom niet?

4. Lees de bron over Anton de Kom

In zijn boek zegt Anton de Kom: ‘Geen beter middel om het minderwaardigheidsgevoel bij een ras aan te kweken, dan het geschiedenisonderwijs waarbij uitsluitend de zonen van een ander volk worden genoemd en geprezen.’

a. Leg in eigen woorden uit wat De Kom bedoelt.

b. Wat heeft dit te maken met de reden om Keti Koti te vieren?

c. Vind jij dat jouw geschiedenismethode op school genoeg informatie geeft over slavernij? Leg je antwoord uit.

5. Nationale feestdag

Sommige mensen vinden dat Keti Koti een nationale feestdag moet worden.

a. Vind jij dat ook? Waarom wel of niet?

b. Maak met een groepje van vier een plan voor het vieren van die dag.

Het Nationaal monument slavernijverleden is een monument in het Oosterpark in Amsterdam ter herdenking van de afschaffing van de slavernij in het Nederlands Koninkrijk. Het beeld is van brons en de sokkel is van beton. De beeldengroep van Erwin de Vries won de wedstrijd die voor het monument werd uitgeschreven. De Vries: “De opdracht was om het verleden van de slavernij en het heden en de toekomst te behandelen. Van het verleden heb ik een geketende slavengroep gemaakt, van het heden een slaaf die vrijkomt en het grote ding is de toekomst: de vrijheid in het geloof dat we ooit helemaal vrij zullen komen van discriminatie.”

2 BRON

Anton de Kom

Hoe voelt het om niet gelijk te zijn aan een ander? Hoe zou je het vinden wanneer anderen alles over jou mogen beslissen en jij altijd maar je mond moet houden? En hoe kun je proberen een menswaardig leven te krijgen, als de overheid dat niet voor je regelt? Over deze en nog veel meer vragen dacht Anton de Kom na. De Kom werd in 1898 geboren in Suriname als nazaat van tot slaaf gemaakten. Hij woonde ook lang in Nederland. In 1934 schreef hij een beroemd geworden boek: Wij, Slaven van Suriname. Het boek protesteert tegen racisme en onderdrukking. Het boek is ook een verhaal van hoop: De Kom riep mensen van allerlei verschillende achtergronden op om samen te werken aan een beter bestaan voor iedereen.