WHY Basics havo/vwo Ik en jij (preview)

schrijf hier je naam

WHYbasics BASICS ONDERBOUW

1

VMBO/HAVO/VWO

1

H/V

2

Waarom is het zo lastig om anderen goed te begrijpen?

Beste ______________________________ , (vul hier je naam in)

Waarom maken mensen ruzie?

Je zit op een nieuwe school, in een nieuwe klas bij een nieuw vak.

Dit vak gaat over: hoe mensen goed samenleven, wat mensen denken en geloven, en vooral waarom het leven is, zoals het is.

Daarom heet dit magazine: WHY – het Engelse woord voor Waarom.

In dit vak kom je dus vooral waarom-vragen tegen.

Waarom zijn sommige mensen heel rijk en zijn anderen arm?

Om mensen goed te begrijpen, moet je weten wat ze denken en geloven.

Dus gaan we onderzoeken hoe verschillende mensen leven.

We bekijken hun leven.

Daardoor begrijp je ook je eigen leven beter.

Uiteindelijk kun je dan beter met elkaar samenleven.

Waarom zijn er zoveel verschillen tussen mensen?

Je kunt dit vak verschillende namen geven.

Bijvoorbeeld: • Burgerschap • Levensbeschouwing • Levensoriëntatie

Hoe heet dit vak op deze school?

1. Vul hier de juiste naam in:

2. Schrijf in je eigen woorden op waar dit vak volgens jou over gaat.

3

Leren Als je iets nieuws wilt leren, heb je daar informatie voor nodig. Iemand die iets vertelt, iets op papier of iets in de computer. Dat kan allemaal en dat gebruiken we bij WHY ook allemaal. Als je namelijk met verschillende zintuigen bezig bent met leren, gaat het beter:

• Je luistert naar je docent.

Magazine

• Je kijkt naar het digibord.

Dit magazine is van jou. Elke les vul je iets in, of maak je een opdracht.

Daarmee wordt dit steeds meer jouw eigen magazine. Het wordt een soort verslag van jouw reis door dit thema.

Je kunt er later ook nog eens in terugbladeren en kijken wat je allemaal geleerd hebt.

• Je doet onderzoek.

• Je werkt in dit magazine.

• Je luistert naar elkaar.

• Je werkt samen in groepjes.

4

Samenwerken De belangrijkste dingen in het leven leer je niet in je eentje, maar samen met anderen. Bij veel opdrachten in dit vak zul je daarom samenwerken.

Soms met z’n tweeën en soms in een groepje.

In het magazine zie je dat aan het aantal vingers bij een opdracht.

Symbooltjes Er zijn nog meer symbooltjes die duidelijk maken wat je moet doen. Dit zijn ze:

onderzoek filmpje

MyWhy Aan het einde van elke les is er een verwijzing naar MyWhy.nl. Dat is jouw eigen digitale leeromgeving voor dit vak. Op MyWhy vind je na elke les opdrachten om te kijken of je alles hebt gesnapt. Door bepaalde dingen nog eens te herhalen, onthou je het beter. Ook vind je hier de filmpjes en informatie uit de lessen terug die je leraar of lerares op het bord heeft laten zien.

schrijf teken/plak bekijk

Inloggen Aan het begin van het jaar log je samen met de klas de eerste keer in op mywhy.nl om je opdrachten te kunnen maken. Je docent kan dan jouw opdrachten nakijken en eventueel aangeven dat je een opdracht opnieuw moet maken. Later kun je steeds opnieuw inloggen en je opdrachten maken. Je inlog is dit hele schooljaar geldig.

rollenspel klassengesprek opdracht met twee

n

hte Maak de opdrac op MyWhy

opdracht met vier interview luister 5

Les 1 Elke dag als je wakker wordt, sta je op, eet je je ontbijt en ga je naar school.

Tenminste, niet in het weekend. Dan doe je andere dingen. Maar meestal heeft je leven een vast patroon.

Dat volg je. Je leeft je leven. Zo doet iedereen dat.

Maar nu gaan we in deze lessen niet het leven leven. We gaan het leven bekijken!

We nemen even afstand van wat we altijd doen. We zetten een stapje opzij en kijken wat er eigenlijk gebeurt, als we leven.

Kijk je mee?

3.

Bekijk het filmpje “Kijk om je heen…”

De kijkvraag bij het filmpje is: Wat ziet Mark allemaal als hij om zich heen kijkt?

4.

Schrijf op wat Mark ziet en vul dat aan met andere antwoorden uit de klas.

6

7

Les 1

vervolg

Imke kan maar aan één ding meer denken.

Ze is stapelverliefd op haar buurjongen Mark. Die weet van niks en gaat gewoon lekker voetballen met zijn vrienden uit de straat. Maar Imke kan er niet goed van slapen en wil eigenlijk alleen maar bij haar vriendje zijn, die niet weet dat hij haar vriendje is.

Nu gaan we nog wat verder kijken.

Want rondom Mark gebeurt er veel meer dan hij zelf heeft gezien.

Patrick had een grote wens. Hij wilde graag een hond. Toen hij die kreeg, was hij dolblij! Elke morgen voor school laat hij hem uit. Maar nu is zijn hond ziek geworden. Hij heeft het erg benauwd en de dierenarts weet niet goed wat er aan de hand is. Patrick is ongerust. Z’n hond mag niet doodgaan!

Achim is boos op zijn beste vriend Tim. Hij heeft hem laatst twintig euro geleend omdat hij helemaal blut was. Nu heeft Tim steeds geen geld om hem terug te betalen. Achim baalt ervan. Hij krijgt z’n geld vast niet meer terug, denkt hij. Maar als hij door gaat drammen, raakt hij vast zijn beste vriend kwijt.

8

Kernvragen:

Vragen bij het leven

• Wat is belangrijk in het leven?

• Wie is de mens?

• Hoe leven mensen met elkaar samen?

• Wat is de betekenis van lijden en dood?

Als je het leven gaat bekijken – en verder gaat kijken – ontdek je allerlei vragen. Bijvoorbeeld: Wanneer ben je gelukkig? Of: Waarom wordt de een ziek en de ander niet?

Dit zijn levensvragen waarop je verschillende antwoorden kunt geven.

• Wat is tijd?

• Wat is de natuur?

De antwoorden die iemand persoonlijk geeft op 6. levensvragen, vormen een persoonlijke mening of visie. Natuurlijk heeft niet iedereen dezelfde mening of visie. En in de loop van een mensenleven kan je mening of visie ook veranderen. Dat komt omdat het leven je steeds opnieuw uitdaagt om nieuwe antwoorden op die vragen te zoeken, als de situatie in je leven verandert.

> Waarom was dat heftig? > Welke levensvraag speelde daarbij? > Bij welke van de zes kernvragen hoort deze levensvraag?

Als je je leven leeft, is er niet veel noodzaak om over levensvragen na te denken. Maar als je het leven gaat bekijken, gaat dat vanzelf. Want ze gaan over de bedoeling, de betekenis en de zin van het leven. En dat zijn vragen die voor iedereen belangrijk zijn.

5.

Denk terug aan iets heftigs uit je eigen leven. Dat kan een persoonlijke ervaring zijn, iets wat in je omgeving is gebeurd of iets wat in de wereld is gebeurd.

7.

Bedenk welke levensvragen er spelen bij Patrick, Imke en Achim.

Kies één van de kernvragen uit en ga op zoek naar een voorbeeld van een bijpassende levensvraag in de media (krant, tv, sociale media).

> Schrijf bij elk een toepasselijke levensvraag > Bij welke van de zes kernvragen horen deze levensvragen?

Beschrijf jouw voorbeeld en leg uit welke levensvraag en welke kernvraag hierbij hoort.

hten Maak de opdrac op MyWhy 9

Les 2

Als je om je heen kijkt, zie je gewoon het leven van de mensen om je heen. Als je verder wilt kijken, heb je soms een bril nodig.

Net zoals je een zonnebril nodig hebt wanneer de zon fel schijnt. Doordat de zonnebril het zonlicht filtert, kun je meer en beter zien wat er gebeurt. In deze methode gebruiken we drie brillen om het leven beter te kunnen bekijken.

Met de levensbeschouwelijke bril bekijken we wat mensen denken en geloven.

Mensen doen namelijk meestal niet zomaar wat.

Vaak zit er een gedachte of een overtuiging achter wat ze doen.

Eigenlijk heeft iedereen wel een kijk op het leven: een levensbeschouwing. Als je jong bent, ben je nog bezig die te vormen. Door het leven te bekijken, zoals in dit vak, bijvoorbeeld. Je vormt je een mening over van alles wat er in het land en in de wereld gebeurt.

Wereldwijd zijn er veel mensen aanhanger van een van de vijf wereldgodsdiensten – in Nederland vooral het christendom en de islam.

Maar in Nederland zijn er ook aanhangers van andere levensbeschouwelijke stromingen, zoals het atheïsme of het humanisme. Atheïsten geloven niet in een God en humanisten geloven in de mens. Met de levensbeschouwelijke bril gaan we dit deel van het leven bekijken.

De burgerschapsbril is de sociale bril. Met deze bril bekijken we hoe mensen in de samenleving met elkaar omgaan. Hoe ze zich gedragen tegenover anderen en in groepen. Met de burgerschapsbril kijken we ook hoe de samenleving in elkaar zit – in het klein en in het groot. Want samenleven doe je thuis en op school, maar ook in je dorp, je stad en in het land. De politiek regelt de samenleving en heeft dus invloed op ieders leven. We kijken daarom hoe de democratie en de rechtsstaat werken. De democratie is onze staatsvorm, waarin het volk – iedereen dus – een stem heeft. De rechtsstaat betekent dat er in ons land een stelsel van wetten is waarmee onafhankelijke rechters zorgen dat iedereen eerlijk wordt behandeld. En ook hoe je als eenling het beste je plek in de samenleving kunt innemen.

In deze methode zetten we regelmatig de burgerschapsbril op.

9.

Omschrijf in eigen woorden wat het verschil is tussen een levensbeschouwing en een levensbeschouwelijke stroming.

8.

Zoek op wat sociaal betekent en schrijf dat op.

10

Met de filosofische bril gaan we filosoferen.

Dat is een vorm van hardop doordenken. Je kunt filosoferen over alles om je heen en over alles wat je meemaakt. Je onderzoekt met elkaar wat dingen nu eigenlijk betekenen. Of waarom het is, zoals het is. Niets is vanzelfsprekend. Filosoferen gaat dan ook over nieuwsgierig zijn. Over je verwonderen.

De antwoorden die je geeft op filosofische vragen zijn nooit fout. Het is wel belangrijk dat je uitlegt waaróm je dat antwoord geeft: je gebruikt een argument. Met een argument geef je een reden waarom je iets zegt. Maar eigenlijk zijn de vragen die je stelt net zo belangrijk. Daarom oefenen we ook daarmee.

Iedereen kan leren filosoferen. En het fijne is: juist als je iets niet begrijpt en daar vragen over hebt, ben je heel goed bezig!

Kijk terug naar de vorige les met Patrick, Imke en Achim.

11. Voer een filosofisch gesprek over een van de volgende vragen.

• Hebben dieren ook gevoel?

• Is fantasie ook echt?

• Wat kan je verwachten van een vriend?

Spelregels: • Een filosofisch gesprek is een open gesprek, met respect voor elkaar.

• Geef je antwoord altijd met argumenten, • Vraag altijd door naar andermans argumenten: WHY? • Ieders mening is evenveel waard.

10.

Omschrijf in eigen woorden wat een tegenargument is..

hten Maak de opdrac op MyWhy 11

12