Climaxi Magazine Lente 2023

Climaxi [Magazine]

Ver. uitg. en afzender: Filip De Bodt, Groenlaan 39, 9550 Herzele Seizoensuitgave vzw Climaxi. Verschijnt vier seizoenen, Lente 2023

P928079 Afgiftekantoor Herzele

Edito Welkom in het eerste ledentijdschrift van 2023. Het jaar is al goed van start gegaan met een rechtszaak, advocatenbrieven, actie en een hoop nieuwe dossiers op onze tafel. Het zal belangrijk zijn om de linken tussen onze verschillende dossiers duidelijk te maken en de rode draad in de verf te zetten: een falende vrije markt, een kaduuk milieubeleid en povere ambities om klimaatdoelen te halen. Het huidige klimaatbeleid individualiseert alsmaar meer door het geven van premies voor zonnepanelen, bonussen via ecocheques, het subsidiëren van bedrijfswagens,… terwijl er nood is aan een collectief beleid: bedrijven strikt normeren, openbaar vervoer organiseren, deftige sociale woningen bouwen, …

Een pluspunt: ons team breidt uit. Michelle Van Impe en Simon Van Parijs vormen nu samen met Filip De Bodt en Katrin Van den Troost de personeelsploeg van Climaxi. Een ploeg speelt niet alleen. Als we in onze dossiers in Ronse, Kruisem, Kortemark, Stabroek, Oostende, Antwerpen, Gent en Herzele willen winnen 2

zal het samen zijn of niet.

Climaxi zet tegen vervuiling, mobiliteit, visserij en landbouw samen met lokale actiegroepen, vakbonden en andere partners een stevige tegenmacht op. Een tegenmacht tegen multinationals die roekeloos blijven vervuilen, investeringsmaatschappijen die grond opkopen en daar waar de winst het overneemt van leefmilieu, gezondheid en gewone mensen.

In dit ledentijdschrift presenteren we je de dirty details van elk dossier. De microgrammen nikkel, PFAS en lood maar ook de cijfers van onterechte staatssteun en de namen van bekenden die in verschillende aandeelhoudersstructuren terugkomen. Voel je het kriebelen om je mee in te zetten? Acties organiseren, teksten schrijven, met de neus in de vergunningen duiken, jaarrekeningen uitpluizen en aandeelhoudersstructuren uitkammen? Pak uw telefoon, spring op uw fiets en kom langs op één van onze activiteiten, in onze winkels van Eco & Fair of kantoren in Antwerpen en Herzele. Je kan ons ook ondersteunen door een gift te doen op onze rekening, want ook wij willen onafhankelijk ons ding blijven doen.

In dit nummer 4 De milieubeweging en klimaat 8 Ronse: nieuwjaarsbrief Utexbel 10 PFAS, 3M, Indaver en Oosterweel 14 Gents OCMW bijt tanden stuk op Huts 18 Industriële zalm in Oostende 20 Herzele: N42-bouwvergunning andermaal vernietigd 24 Stabroek: Indaver bedreigt water en lucht 28 Kortemark: Vlaanderen leert niet uit PFAS-schandaal 30 Kruisem: nieuwe PFAS-bom in grondwater bij Zaubeek 31 Ons laatste nieuws

Colofon Redactie: Filip De Bodt, Sarah Hutse, Katrin Van den Troost, Michelle Van Impe, Simon Van Parijs Eindredactie: Katrin Van den Troost Cartoons: Arnulf Foto’s: David Baele, Simon Clement, Rani Vanlerberghe, Toon Penen, Elsie Grymonprez Vormgeving: Nina De Wolf Drukkerij: Polyprint Herzele

3

De milieubeweging en klimaat Filip De Bodt Het compromis wordt de nieuwe trend als het over milieu-acties en politiek gaat: we laveren van het ene dossier naar het andere: kern- en gascentrales, Oosterweel, Doel,…

Het is een vreemde vaststelling: hoe dringender de klimaatkwestie wordt, hoe meer de milieubeweging gefragmenteerd denkt en zichzelf vermarkt in het systeem.

De rapporten van het VN-klimaatpanel IPCC worden steeds duidelijker en wijzen telkens op meer dringendheid om het roer om te draaien. Via bosbranden, stormen en overstromingen worden wij als bevolking met de neus op de feiten gedrukt. Toch lijkt een groot deel van de milieubeweging stuurlozer dan ooit en verliest men een zicht op het geheel.

Ook Climaxi stelt vast dat het moeilijker en moeilijker wordt om rampen te vermijden. In ons dagelijks werk worden wij geconfronteerd met een systeemcrisis: in Vlaanderen zijn 4

er nauwelijks wetten, normen en gepaste handhaving om van een milieubeleid te kunnen spreken. Dat zien we in dossiers zoals Utexbel Ronse, Oosterweel, Kruisem, 3M Antwerpen,… Het ene corrupte verhaal na het andere duikt op in de media. In de energiekwestie zien we dan weer dat er geen enkele moeite gedaan wordt om producenten die miljarden verdienen te dwingen om die opnieuw in de maatschappij te investeren of om die af te romen en te gebruiken om de sociale ramp die op ons afkomt te milderen. Eén op drie Belgen riskeert in armoede te vervallen, titelde Knack op 22/03/22… maar het blijft voorlopig stil op straat en in het parlement.

Nochtans zou één ding moeten duidelijk zijn: om een klimaatramp af te wenden gaan we alle bewuste mensen nodigen hebben die mee deze kar kunnen trekken. Als een groot deel daarvan in armoede belandt, dan mag je het vergeten. Sowieso zullen er miljarden nodig zijn om de nodige veranderingen door te voeren: het grootste deel van onze bevolking heeft niet de financiële mogelijkheden om zijn dak te vernieuwen, zijn huis te isoleren, nog wat warmtepompen of elektrische auto’s te kopen,…

Milieubeweging Met dit in het achterhoofd zou je verwachten een principiële, onafhankelijke en dicht bij de bevolking staande

milieubeweging te ontmoeten. Dat is helaas niet zo. Bij die onafhankelijkheid kunnen we al vragen stellen.

Grote koepels als Bond Beter Leefmilieu of Natuurpunt hangen gedeeltelijk af van sponsorgeld en gaan dit vrolijk halen bij financiële concerns die totaal andere belangen voor ogen hebben dan het klimaat redden: BBL laat zijn vijftigjarig bestaan sponsoren door Lidl. Natuurpunt heeft al jaren BNP-Paribas, Aquafin, Pepsico, The Coca Cola Foundation en anderen als sponsor. WWF gaat ondermeer in zee met de windenergieproducenten op de Noordzee en Pairidaiza. Op zich is dit niet verwonderlijk: als de overheid altijd verder beknibbelt op de subsidies voor verenigingen (niet op die van bedrijven) dan moeten die verenigingen het zelf zien te beredderen. Een maatschappij zou moeten tegenspraak en debat organiseren maar lukt daar niet in. Men heeft immers belastingen op rijkdom afgebouwd. Men laat het grote geld ontsnappen naar belastingparadijzen en loopt miljarden mis in bijvoorbeeld de energiesector. De weinig publieke middelen die er zijn worden grotendeels opgepot door diegenen die al geld genoeg hebben. De staat zelf is armlastig achtergebleven en niet meer in staat om belangrijke functies (handhaving, zorg, sociale zekerheid, cultuur, tegenspraak) te organiseren.

Gevolgen Het middenveld heeft zich samen met het bedrijfsleven genesteld in overlegstructuren zoals The Shift, Sign For My Future,… of heeft zelf een handelssysteem (bvb. Oxfam) opgezet waarbij het de Retail-sector wil bereiken en deels afhankelijk is van de verkoopcijfers daarbinnen. De gevolgen zijn evenwel niet mis: méér en méér maatschappelijke bewegingen laten zich adviseren door communicatie- of strategiebureaus, marktdenken verovert de burelen van het middenveld en men verliest een deel van zijn onafhankelijkheid. Dat zullen velen betwisten, al is het de logica zelf.

Zou het kunnen dat dit ervoor zorgt dat radicalere acties zoals die van het Boerenforum tegen het Colruyt-monopolie op 15 april 2022 minder succes hebben bij Vlaamse middenveldorganisaties? Omdat men er niet echt durft op inzetten? Zou het kunnen dat er daarom in het kader van de klimaatstrijd zo weinig gebeurt rond grote bedrijven die al dan niet netjes binnen hun nauwelijks gecontroleerde vergunning blijven… maar wel rond landbouw en het individueel gedrag van consumenten? Advocate Isabelle Larmuseau zei het op 12/11/22 in alweer Knack “Zuhal Demir is genadeloos voor de landbouw en coulant voor de industrie”.

5

Visie Stilaan komen we tot een vrij beleidsvriendelijke milieubeweging die wel nog regelmatig sterke punten aandraagt en uitbouwt (bijvoorbeeld de campagne samen met de mutualiteiten rond milieuhandhaving) maar door gebrek aan coherente visie blijft haperen in een semi-sociaal imago dat perfect binnen het huidig economisch stelsel past maar niet probeert om de machtsverhoudingen om te keren. Rond de Oosterweelverbinding onderschreven BBL en Natuurpunt een compromis met de Vlaamse Overheid dat wel een sanering inhoudt en de belofte om normen voor de toekomst in te stellen. Die vervuilde grond wordt evenwel afgevoerd (voorlopig zonder normen) naar allerhande stortplaatsen in Vlaanderen (bvb. Kortemark) en Nederland (Perkpolder).

Antwerpen Op lokaal vlak dwarrelt dit gebrek aan globale visie ook neer. Lokaal gezien betekent het al jaren gegroeide Oosterweelcompromis (met een financieel onhaalbare overkapping van de nieuwe ring) dan misschien een verbetering, maar men vergeet dat de nieuwe infrastructuur zal zorgen voor een verder dichtslibben van het wegennet in Vlaanderen, voor meer fijnstofemissies door verkeer, meer verkeersdoden,…

6

Het verbeteren van de doorstroming van vrachtvervoer in Antwerpen gaat gepaard met het aantrekken van meer vrachtvervoer. Ondertussen is er sinds 30 maart 2022 ook het compromis tussen actiegroepen in Doel en de overheid. Het dorp blijft behouden, wat een mooie zaak kan zijn, maar de haven wordt verder uitgebreid.

Er komen maar liefst 4 miljoen extra containers, die nadien verder razen op het Belgische wegennet. Die expansie is nodig, zegt men dan. Waarom die nodig is blijft een vraagteken en hoe men dit gaat rijmen met klimaat- en CO2-doelstellingen, is een nog grotere vraag. Dat actiegroepen het na jaren procederen voor bekeken houden tegenover een overheid die voortdurend de procedureregels in zijn eigen belang verstrengt, begrijpen we ook. Maar dat leefbaarheid, klimaatdoelstellingen en gezondheid hiermee niet gebaat zijn, dat staat als een paal boven water.

Voor Climaxi is een ommekeer en beperking van de klimaatrisico’s enkel mogelijk als men de ongebreidelde zogezegd vrije markteconomie opnieuw onder meer publieke controle plaatst én aan een noodzakelijke herverdeling doet die de macht van het rijkste deel van de samenleving sterk beperkt. Deze globale visie was er nog grotendeels binnen de milieubeweging rond de eeuwwisseling, ten tijde van de Wereld Sociale Fora, maar is momenteel grotendeels verdwenen.

ACTIEGROEP LEEMILIEU RUPELSTREEK, RED ONZE KLEIPUTTEN EN BURGERPLATFORM ONZEMOBILITEIT TROKKEN SAMEN MET CLIMAXI NAAR DE RECHTER. WIJ WILLEN GARANTIES VOOR PROPER WATER BIJ DE BOUW VAN DE SCHELDETUNNEL.

Ronse: nieuwjaarsbrief Utexbel Filip De Bodt Begin dit jaar stuurde Climaxi een nieuwjaarsbrief naar de directie en de aandeelhouders van Utexbel.

Wij herinnerden het bedrijf daarmee aan zijn belangrijke opdracht dit jaar.

Utexbel loosde als textielproducent massa’s brandvertragers, PFAS en ander gif. Vorig jaar kregen zij een proefvergunning die in november geëvalueerd wordt. Werk aan de winkel, maar ondertussen verdwijnen wel de flessen met water dat moet bemonsterd worden.

Door gebruik te maken van de regeling rond openbaarheid van bestuur kregen wij ook de eerste rapporten binnen over de vorderingen die het bedrijf maakte. Daarbij viel vooral ons oog op de interessante experimenten die Utexbel doet rond permethrine. Volgens de procedure die in het voortgangsrapport beschreven staat gebeurt de toepassing van deze stof nu in een gesloten circuit en gaat er niets naar buiten.

Dat juichen wij uiteraard toe. In het 8

rapport staat evenwel ook dat de actieve koolstof niet altijd zijn werk doet omdat bijvoorbeeld de actieve koolfilter stuk was. Na reparatie bereikt Utexbel de norm enkel door verdunning, met als gevolg allicht een grotere opslag of debiet.

we met Climaxi begin februari ‘De Groene Pluim’, een prijs die uitgereikt wordt door GROEN-Ronse voor verdienstelijke initiatieven.

Dit bezorgt ons gemengde gevoelens temeer daar men volgens hetzelfde rapport van VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) nog altijd permethrine kan waarnemen en men regelmatig de vergunningsgrens nadert. Bovendien dient deze stof op termijn te verdwijnen, indien men een vergunningenstop op Vlaams niveau wil vermijden door het niet halen van de Europese Kaderrichtlijn Water.

Bij het bekijken van de analyseresultaten zien we bovendien onderaan bij het sterretje: “flessen met stalen verloren gegaan in transport van labo ECCA naar ALWEST.” Dat vinden wij toch zeer bijzonder.

We hopen, bij wijze van nieuwjaarswens, dat Utexbel er dit jaar dan ook in slaagt om transporteurs of labo’s te vinden die geen stalen verliezen.

Dat zou de geloofwaardigheid van het bedrijf toch zeker ten goede komen.

Wij volgen de situatie op de voet en overleggen met vakbonden en milieubewegingen rond de verdere toekomst voor een circulaire textielsector. Van Utexbel kregen we niet onmiddellijk een nieuwjaarskaartje terug, maar samen met Milieufront Omer Wattez en buurtbewoners kregen 9

PFAS, 3M, Indaver en Oosterweel: Michelle Van Impe / Katrin Van den Troost In juni 2021 barstte het PFAS-schandaal los, waarbij duidelijk werd dat de Antwerpse chemiefabrikant 3M jarenlang illegaal PFAS loosde in de Schelde. PFAS zijn chemische stoffen die een toxisch en negatief effect hebben op mens en milieu. Ze tasten, onder meer, het immuunsysteem aan wat kankerverwekkend kan zijn en de stoffen breken niet af, waardoor ze in ons (leef)milieu en lichaam aanwezig blijven. De 3M-fabriek loosde deze stoffen in de buurt van de gemeente Zwijndrecht en Natura 2000 gebied ‘Blokkersdijk’. De Vlaamse administratie bleek sinds 2006 op de hoogte te zijn van deze vervuiling maar trad niet op en liet na om de (lokale) bevolking te informeren. Bovendien wordt de Antwerpse Oosterweelverbinding gebouwd op PFAS-vervuilde grond zonder dat de negatieve gevolgen van deze werken afdoende ingeschat en voorkomen kunnen worden. De Vlaamse Regering stelt zich desondanks weinig vragen en wil vooral geen verdere 10

vertraging in de realisatie van dit ‘prestigeproject voor de auto’.

Anno november 2022 blijkt de soep nog niet gekookt. Grondrecht, Greenpeace en Thomas Goorden stapten eind 2021 naar de rechter en zorgden ervoor dat de werken aan de tunnel tijdelijk stilgelegd werden.

Een brede coalitie van organisaties schoof vervolgens met minister van Leefmilieu Zuhal Demir aan tafel en onderhandelde over de werken.

Ze bespraken wat er met de vervuilde grond in Zwijndrecht moet gebeuren, onder welke voorwaarden de Oosterweelwerken terug van start kunnen gaan en wat de saneringsplicht van 3M inhoudt. Hoewel we in een democratische rechtstaat leven, kon deze aangelegenheid van publiek belang toch beslecht worden in een achterkamer en dit onder een vertrouwelijkheidsclausule waardoor een brede informering bemoeilijkt werd. Greenpeace, Grondrecht en Thomas Goorden verlieten daarop de onderhandelingstafel. De andere milieu-organisaties, lokale actiegroepen, de gemeente Zwijndrecht, de bouwheer en overheidsinstanties kwamen wel tot een akkoord met de minister – het zogenaamde Saneringsverbond.

Ondertussen verichtte Nederland onderzoek naar de waterkwaliteit van de Schelde. Europa verplicht alle lidstaten om tegen 2027 al het nodige gedaan te hebben om de waterkwaliteit te verbeteren. Zo niet, dan dreigt

er een vergunningstop. Het water in de Schelde scoort slecht op alle vlakken en dus ook op vlak van PFAS-vervuiling. Met andere woorden: het bad zit vol en er kan geen enkele lozing meer bij. De openbare omroep Zembla maakte een documentaire waarin, naast 3M, het afvalverwerkingsbedrijf Indaver in the picture komt als PFAS-vervuiler. Indaver verwerkt afval van de chemische industrie en heeft vlakbij Stabroek drie draaitrommelovens staan.

Het PFAS-afval van 3M – maar ook van het Nederlandse PFAS-producerende bedrijf Chemours – wordt in deze ovens verbrand. Intussen werd duidelijk dat ook Indaver illegaal PFAS loosde en zelfs niet weet welke stoffen en concentraties er via hun schouw in het leefmilieu terecht komen.

Tot op vandaag tasten actiegroepen en omwonenden in het duister over wat er precies uit de schouw komt: het rapport wordt simpelweg niet openbaar gemaakt. De Vlaamse milieu-inspectie controleert de lozingen

en het merendeel daarvan valt onder de opgelegde normen. Belangrijk hierbij is dat er gebrekkig getest wordt op ultrakorte PFAS-ketens die zich vluchtig verspeiden, zich opstapelen in het leefmilieu en daardoor voorkomen in regen-, oppervlakte- en drinkwater.

Deze PFAS-ketens glippen door de mazen van het net terwijl het essentieel is om hier zicht op te krijgen.

Temidden van deze vervuiling is een tunnel bouwen in het meest vervuilde stukje Vlaamse grond een huzarenstukje. In Vlaanderen gaat alles traag, behalve wanneer er een autotunnel gebouwd moet worden, zo blijkt. De wetenschappelijke studie die moest nagaan of en hoe de werken verder konden verlopen, werd vliegensvlug door VITO (Vlaams instituut voor technologische ontwikkeling) aangeleverd terwijl Lantis, de bouwheer, op enkele weken tijd een waterdicht plan klaar had om de werken opnieuw aan te vatten. Indien de overheid en de bouwheer het voorzorgsprincipe serieus nemen, staken ze de werken tot er een wetenschappelijk onderbouwde oplossing of alternatief gevonden wordt dat de veiligheid van mens en milieu waarborgt.

Zoals het plan nu voorligt, zal de grond tot 70 cm diep worden afgegraven en vervolgens weggebracht worden naar verschillende stortplaatsen.

Hierbij wordt gekeken naar de oude kleiputten zoals in Terhagen maar lokaal verzet werkt en het vervoer van 11

deze toxische grond gaat niet door.

Daarnaast wordt er gerekend op klasse 1 storten zoals de Hooge Maey naast Indaver maar ook op klasse 2 storten zoals Silvamo in Kortermark. Men weet dus nog niet waar men naartoe kan gaan met deze zeer vervuilde grond.

Om de tunnel te kunnen bouwen moet het grondwater opgepompt worden. Dit grondwater is zwaar vervuild met onder andere PFAS. De vraag rijst wat er gedaan moet worden met zo’n grote hoeveelheden vervuild grondwater? Lantis weet raad: ze zullen verschillende installaties voorzien om het water te saneren, waarvan er eentje specifiek PFAS uit water moet halen. De twee actiefkoolfilters die men hiervoor zal gebruiken, worden dan vervolgens verbrand bij Indaver vlakbij Stabroek en in Holcim bij Bergen.

Climaxi stapt daarom samen met Actiegroep Leefmilieu Rupelstreek, Red onze Kleiputten en Burgerplatform OnzeMobiliteit naar de Raad voor vergunningsbetwisting. Het grondwater dat opgepompt wordt voor het bouwen van de Scheldetunnel is vervuild met Arseen, PFAS, stikstof en andere zware metalen. Een tunnel bouwen en daarbij ook nog natuurgebied Blokkersdijk en de Schelde verder vervuilen, dat is voor ons een No Pasaran.

12

Wij stellen ons de vraag of dit alles niet te snel en daardoor te ondoordacht gebeurt. De overheid weet niet hoe en waar ze PFAS veilig kunnen verbranden en ze weet niet waar ze al die grond veilig kunnen stockeren en verwerken, daarbij komt dat ook het water van de Schelde en Blokkersdijk nu vervuild uit het Oosterweelverhaal gaat komen. Verder lijkt de overkapping van de ring steeds meer op een slecht sprookje: het openbaar vervoer gaat stilaan op slot terwijl koning auto de stad Antwerpen verovert.

Wie wint er finaal bij dit snelle werk?

De havenbazen die de verdere uitbreiding van de haven al te graag verwezenlijkt zien? Projectontwikkelaars die de snellere doorstroom van het verkeer nu al aangrijpen om de mooiste plekjes vol te bouwen langs de volgende afrit?

Of zullen het vooral de bewoners van Zwijndrecht, Stabroek, Terhagen, Kortemark zijn die de prijs betalen door hun gezondheid verder op het spel te zetten? What’s the rush?

NATUUR VERSUS OOSTERWEEL. HET SCHELDEWATER VERLIEST VOORLOPIG, EEN UITSPRAAK VAN DE RECHTER VERWACHTEN WE OVER 4 MAANDEN.

13

Gents OCMW bijt tanden stuk op Huts Michelle Van Impe In 2016 verkocht het Gentse OCMW 450 hectare landbouwgrond in Zeeuws-Vlaanderen aan het Luxemburgse vennootschap Bijloke BV, gelieerd aan de topman van Katoen Natie, Ferdinand Huts.

Hierbij werden de 72 afzonderlijke percelen landbouwgrond verkocht als één lot waardoor particuleren of kleine boerenbedrijven in principe geen kans maakten om landbouwgrond te kopen.

De waarde van deze gronden werd in 2015 immers geschat op 20.531.000 euro en zeven jaar na datum kunnen we aannemen dat de waarde van de gronden inmiddels gestegen is. Indien het Gentse OCMW de loten afzonderlijk te koop aangeboden zou hebben, zou de marktwaarde naar verwachting nog hoger gelegen hebben. Bijloke BV kon de 72 gronden echter kopen voor 17.500.000 euro en betaalde zo een prijs die ver onder de marktwaarde ligt. Deze verkoop neigt dan ook naar verdoken staatssteun van circa 3 miljoen euro. Dit bedrag overstijgt ruim 14

de Europees vastgelegde de-minimissteun of staatsteun van 200 000 euro waardoor de verkoop mogelijks ook in strijd is met het Europees recht.

Stad Gent voerde aan dat de opbrengst van de landbouwgronden diende om te kunnen investeren in de bouw van Woonzorgcentrum Zuiderlicht en andere sociale projecten. Paradoxaal genoeg ontmantelde Stad Gent tezelfdertijd sociale woonwijken zoals de Bernadettewijk en verkocht men deze gronden aan een vrij lage prijs.

Verder verklaarde bevoegd schepen Rudy Coddens tijdens de de commissie algemene zaken, financiën en burgerzaken (CAFB) dat “in tegenstelling tot de signalen en suggesties die reeds in de media zijn verschenen, OCMW Gent de verkoop van de gronden niet kan linken aan bepaalde beleidsinitiatieven zoals de voedselstrategie van de stad Gent”. De redevoering van Stad Gent dat dergelijke transacties onlosmakelijk geruild worden tegen nodige sociale investeringen zonder alternatieven te overwegen – zoals een burgercoöperatieve die gronden kan huren en bewerken – lijkt een te simplistisch argument in het licht van het eerder gevoerde beleid. Bovendien wijst die missing link tussen beschikbare landbouwgrond en een toekomstige voedselstrategie eerder op een luiheid in het denken dan de afwezigheid van een verband – wat niet weet, niet deert?

rechter om deze verkoop te laten vernietigen. Zij hadden immers zelf plannen om hun bioboerderij uit te breiden maar kregen op deze manier geen kans om landbouwgrond te kopen. Boerenforum, FIAN, Te Duur, XR Gent en Climaxi steunden de boeren en vroegen het Gentse stadsbestuur om de verkoop van publieke landbouwgrond stop te zetten en het huidige moratorium op de verkoop van publieke grond te verlengen na 2022.

die deze laatste onder normale marktvoorwaarden niet had kunnen verkrijgen. Het is door de beslissing van het OCMW Gent om de gronden in één lot te verkopen (en zich enkel te richten op institutionele investeerders) dat de transactie niet middels een concurrerende inschrijvingsprocedure is verlopen". Het hof volgde eveneens dat de verkoop aan de familie Huts (te) laag onder de marktprijs lag en neerkwam op verdoken staatssteun. De verkoop van de gronden is om deze redenen nietig verklaard waardoor zij, in

Marchand en Van Poucke kregen geen gelijk in eerste aanleg maar gingen in beroep. Het Hof van Beroep besliste daarop om eerst advies te vragen aan de Europese Commissie. De kern van de voorliggende vraag was of er effectief sprake was van verdoken staatssteun. Het advies van de Europese Commissie, dat ernstige vraagtekens plaatste bij de verkoop, werd besproken op de zitting van 13 september 2022 in het Justitiepalies te Gent.

Uitspraak

Landbouwers aan zet

Op 9 novemer 2022 verklaarde het hof van beroep de verkoop van 450 hectare landbouwgrond van het OCMW Gent aan Bijloke BV nietig.

De rechters onderschreven de redenering dat door de verkoop van alle percelen samen als één lot, er maar een sterk beperkte concurrentie mogelijk was en de bioboeren in kwestie geen eerlijke kans hadden gekregen.

Annelies Marchand en Pieter Van Poucke van bioboerderij De Vierklaver in Lokeren, stapten naar de

Het hof oordeelde: “De fout van het OCMW Gent bestaat erin dat zij aan Bijloke bv op onwettige wijze een voordeel heeft verleend

theorie, opnieuw te koop gesteld kunnen worden, ditmaal volgens een correcte procedure. Gezien Bijloke BV reeds een deel van de gronden al zou doorverkocht hebben en het Gentse OCMW al geld zou uitgegeven hebben, is het nog onduidelijk hoe dit precies kan en zal verlopen. Bijkomend is het afwachten voor welke prijzen de percelen uiteindelijk te koop aangeboden zullen worden.

Op 22 november verklaarde bevoegd 15

schepen Coddens tijdens de CAFB nog dat er geen fouten gemaakt werden en onderzoekt of het in cassatieberoep kan gaan tegen de beslissing van het Hof van Beroep. Uit de commissie blijkt eveneens dat het OCMW en het stadsbestuur principieel achter de beslissing blijven staan om de landbouwgronden te verkopen. De termijn om cassatieberoep in te stellen is nog niet verstreken. Of Stad Gent en het Gentse OCMW daadwerkelijk in cassatie zullen gaan, is op het moment van dit schrijven nog onduidelijk.

De grond van de zaak Hoewel het volgehouden verzet van deze bioboeren tot een succes geleid heeft, legt deze zaak een breder maatschappelijk pijnpunt bloot.

Landbouwgrond wordt namelijk een schaars en duur goed waardoor, vaak jonge, boeren beperkt worden in hun mogelijkheden om een duurzaam bedrijf uit te bouwen. De Landgenoten – een coöperatie die zich inzet voor de toegang tot grond voor biologische landbouw in Vlaanderen – stelt dat landbouwgrond zienderogen verdwijnt en onder meer ingenomen wordt door bedrijven die investeren in een toekomstige uitbreidingszone, door vertuining en door het houden van paarden of schapen. Gezien de beschikbaarheid en de toenemende prijs van landbouwgrond, maken jonge boeren minder kans om een lening bij een bank te bekomen.

per gereguleerd wordt en er een toekomstgericht kader ontbreekt om zowel duurzame landbouw als een beschermd klimaat te waarborgen. De twee hangen namelijk nauw samen.

Een robuust ecologische samenleving en landschap heeft nood aan bossen, biodiversiteit, waterbuffers en lokale voedselproductie. De inzet van onze resterende publieke en private open ruimte dient dan ook bekeken te worden vanuit deze optiek. Zowel steden, gemeenten, Vlaanderen en België hebben hier een rol in te spelen. Publieke landbouwgrond, zoals in de zaak Huts, biedt hier dan ook net een kans voor lokale landbouwers. Deze gronden zijn een instrument om de voedselvoorziening van steden en gemeenten in handen te nemen, droogte en overstromingen beter op te vangen en het verdere verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen.

Climaxi roept de verschillende bevoegde organen dan ook op om hun verantwoordelijk op te nemen en, in overleg met landbouwers en milieuorganisaties, een beleid uit te werken dat een antwoord biedt op de ecologische uitdagingen die voor ons liggen en eveneens een impact zullen hebben op onze voedselvoorziening. Climaxi volgt deze specifieke zaak alvast verder op en steunt lokale (biologische) landbouwers opdat zij hun activiteiten duurzaam kunnen bestendigen en uitbreiden, zowel rond Gent, Vlaanderen als nationaal.

De zaak Huts maakt duidelijk dat de verkoop van landbouwgrond am16

17

Industriele zalm in Oostende Filip De Bodt

In Oostende zijn er concrete plan-

nen voor de bouw van een zalmkwekerij met een productiecapaciteit van 12.000 -15.000 ton vis per jaar. Het bedrijf dat de vergunning aanvraagt, Columbi Salmon, zet het project in de markt als duurzaam omdat het met het principe van een gesloten watercirkel zal werken, biogas wil produceren met het slib van de installatie en een aantal energiezuinige maatregelen zal treffen. Climaxi erkent dat kwekerijen op land een minder negatieve impact hebben in vergelijking met faciliteiten op zee.

Dit omdat er minder risico’s zijn op watervervuiling, ziektes zich minder kunnen verspreiden onder de andere vissoorten en grote hoeveelheden vis niet meer kunnen ontsnappen.

Toch hebben we sterke bedenkingen bij deze grootschalige industriële exploitatie van vis. Een zalmkwekerij is immers gemaakt om op een snelle en efficiënte manier tot een consumptiegoed te komen. Samen met Bond Beter Leefmilieu, Greenpeace, Natuurpunt, Animal Rights en

18

GAIA, diende we dan ook bezwaar in tegen de plannen voor de kwekerij.

Die bezwaren werden door de Provincie West-Vlaanderen van tafel geveegd. De coalitie tekende beroep aan bij de Vlaamse Regering. Wij vulden aan met argumenten rond de waterzuivering: op het terrein worden tientallen tonnen zuren opgeslagen terwijl in het dossier nergens gezegd wordt waar die voor gebruikt worden en hoe die gezuiverd gaan worden.

kleine visserij in België en Europa staat zwaar onder druk terwijl de ruimtelijke planning van ons maritiem erfgoed wordt bepaald door grote spelers. Zo kan Colruyt een mosselboerderij in Nieuwpoort bouwen en dit in de zeemijl van de kleine visserij. De kleintjes worden letterlijk én figuurlijk opgegeten door de groten onder de fetisjistische mantra van ‘industriële efficiëntie’.

Zelf promoot Columbi Salmon deze installaties als de ‘grootste zalmkwekerij van West-Europa’. Waar het bedrijf minder transparant over is, is dat deze installaties massa’s energie verbruiken, waarvan uiteindelijk maar zo’n 20% zal gerecupereerd worden

door de geplande bio-installatie. Bijkomend bedraagt de voederconversie 1,05, wat betekent dat een zalm dus meer voeding nodig heeft dan hij zelf zal opbrengen. Doorgaans wordt de voederconversie voor zalm op 1,2 geschat, wat betekent dat de ‘winst’ pover is. Tel daarbij de energieconsumptie van de installaties (100.000 MWh/jaar) en je krijgt een energieslorpende onefficiënte kweekkooi die verre van iets te maken heeft met de trots aangekondigde ‘duurzaamheid’ in Oostende.

Climaxi houdt dit dossier in de gaten en zal verder actie ondernemen als onze bezwaren niet gehoord worden.

Naast het aspect ‘dierenwelzijn’, is het voor ons eveneens belangrijk om economisch nadelige effecten in beschouwing te nemen. Wie zal er met deze kwekerij zijn of haar brood verdienen en belangrijker, wie zal door de komst van deze kwekerij verliezen moeten incasseren?

Het gaat hier over de verstorende marktinvloed en negatieve impact die dergelijke grootschalige kwekerij zal hebben op de inlandse vismarkt. De 19

Herzele N42: bouwvergunning andermaal vernietigd Filip De Bodt Begin september 2022 weigerde de Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvVB) voor de tweede maal de bouwvergunning voor de omleiding – of ‘rechttrekking’ – van de N42 te Herzele. De N42 is een gewestweg van Lessen (voorbij Geraardsbergen) die loopt tot in Wetteren. De RvVB gaf een advies waarbij men een kruis mag trekken over alle verdere geplande deelprojecten in Herzele, Oosterzele of elders langsheen dit tracé. De auditeur van de Raad van State volgt dit arrest en vraagt nu ook de vernietiging van het ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) dat de verdubbeling van de weg moet mogelijk maken in Oosterzele.

In haar uitspraak beroept de RvVB zich op rechtspraak van het Europees Hof van Justitie, welke de opsplitsing van een milieueffec20

trapportage (MER) over kleine projecten – in plaats van een MER over de totaliteit van een project verbiedt. De Vlaamse overheid heeft deze salamitactiek jaren in verschillende dossiers kunnen gebruiken. Dit arrest van de RvVB heeft daarom zowel een historische als een precedentswaarde.

Iedereen kent het verhaal intussen wel: grote infrastructuurprojecten worden ‘in stukjes opgedeeld’ om de (cumulatieve) effecten op de omgeving artificieel te minimaliseren en zo makkelijker vergunningen te verkrijgen. Dit gebeurde in de (nu al) veertig jaar durende poging om de N42 van Wetteren tot Wallonië te verbreden en zo nieuw verkeer te faciliteren tussen Nederland en het noorden van Frankrijk. Boeren, milieubewegingen en buurtbewoners in Oost-Vlaanderen hebben zich al die tijd verzet tegen de aanleg van verschillende delen van de weg in Herzele, Zottegem en Oosterzele.

Herzele De uitspraak van de RvVB gaat over een deel van de geplande weg dat nauwelijks twee kilometer omvat. In Oosterzele wordt hiervoor een RUP opgemaakt, in Herzele wisselde de overheid jarenlang van tracé (achter of tussen de huizen) en in Geraardsbergen werd een omleiding gepland en dan toch weer afgevoerd.

Buurtbewoners uit de Herzeelse Schipstraat en Vossenhoek trokken, na meer dan duizend ingediende bezwaren, naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen. De RvVB gaf hen gelijk maar werd op zijn beurt tegengesproken door de Raad van State en stuurde het dossier terug voor een nieuwe toetsing door een andere kamer van de RvVB. De RvVB bleef eind vorig jaar bij het eerder ingenomen standpunt

ging gaven al lang aan dat zoiets niet kan. Ze verwittigden de overheid van hun intenties om naar de rechter te stappen en stelden zelfs een alternatief plan voor om een veiligere en efficiëntere verkeerssituatie te bekomen: namelijk een verbetering van de bestaande weg voor een vlotter autoverkeer én een aparte tractor- en fietsroute door de velden. Op dit voorstel werd niet ingegaan.

MER-rapport Net als de bewoners en de milieubewegingen, stelt de RvVB dat het uitgevoerde milieueffectrapport uit 2006 sterk verouderd is: de verwachte hoeveelheid fijn stof werd niet berekend, ondanks Europese richtlijnen die sinds 2008 gelden. Het is intussen immers bewezen dat fijn stof dodelijk is voor de mens. De RvVB stipt verder aan dat de lucht in de omgeving al zeer vervuild is en een meer gedegen toetsing naar negatieve effecten vereist is.

en motiveert de beslissing ter zake uitvoerig aan de hand van Europese wetgeving. De RvVB maakt het duidelijk: één samenhangend dossier of totaalproject opdelen in verschillende vergunningen kan niet. De overheid nam zelf verschillende standpunten in en verschillende rapporten gaven bij herhaling zelf aan dat het over de inrichting van een omvattende weg tussen Wetteren en Geraardsbergen ging. Buurtbewoners en milieubewe-

Wij feliciteren de bewoners met hun volgehouden verzet en stellen dat het Vlaamse gebruik om projecten oneigenlijk op te splitsen nu (eindelijk) voorbij is. Iedereen kan dit arrest nu gebruiken. De overheid heeft tientallen jaren mensen tegen mekaar opgezet en tegen de eigen wetten gehandeld. Het wordt nu tijd om de mensen bij mekaar te brengen en samen, over de ganse lengte van de weg, voorstellen te formuleren die 21

de veiligheid van de weg ten goede komen. Men heeft de situatie laten verrotten door het geloof in het oud idee-fixe dat wegen tewerkstelling met zich meebrengen. Ondertussen gingen mensen eronderdoor, verlieten ze hun huizen en werd de N42 vooral in Geraardsbergen een zwarte weg met veel verkeersongevallen. Het is nu tijd om te handelen en het huiswerk opnieuw te maken.

Overheid Op het eerste zicht lijkt de Administratie Wegen en Verkeer (dus eigenlijk de Minister van mobiliteit Lydia Peeters) in elk geval geen door iedereen gedragen oplossing te willen zoeken. In een persmededeling zegt men op 21/09/22: “Een nieuwe

22

MER-onderzoek voor Sint-Lievens-Esse zal toelaten om de cumulatieve effecten voor mens en milieu beter in beeld te krijgen en hier ook rekening mee te houden. Als bijkomende maatregelen nodig blijken zal AWV die uiteraard nemen. Het milieu-effectenonderzoek zal eind dit jaar afgerond zijn. Dan wordt de omgevingsvergunning aangevraagd. Voor het project van de heraanleg van de N42 in Wetteren en Oosterzele blijft de huidige timing behouden. Daar is de project-MER bijna afgerond. We willen in beide projecten in 2024 starten met de werken.” Daar lijkt de auditeur van de Raad van State het dan weer niet mee eens, want die vraagt op 14/10/22 om het RUP-besluit te vernietigen. Afwachten nu of de Raad van State het voorstel van de auditeur volgt. In dat geval hebben AWV en vrienden er zich weer te vlug van afgemaakt.

KLIMAAT + KAPITAAL = CRISIS2. IN 2023 TREKKEN WIJ OPNIEUW DE STRAAT OP

Stabroek: Indaver bedreigt water en lucht Katrin Van den Troost Climaxi werkte mee aan de documentaire 'Het PFAS-schandaal' van Zembla BNNVARA. De documentaire legt de link tussen Chemours, het PFAS producerend bedrijf in Nederland en de afvalverbrander Indaver vlakbij Stabroek (België). Sinds vorige zomer voeren we actie rond het bedrijf. Het PFAS-bad in de Schelde zit vol, zelfs een bijkomende lage dosis PFAS is simpelweg te veel.

NV Indaver is de Europese hub voor het verbranden van chemisch afval in de Antwerpse haven. Het bedrijf is eigendom van Katoen Natie. Eind 2021 vroegen zij verhoogde normen aan voor hun PFAS-lozingen in de Schelde. In april liet minister van Leefmilieu Zuhal Demir weten dat zij, voor hierover beslist kon worden, meer informatie van het bedrijf nodig had over de impact van PFAS op de omgeving. Na een verscherpt natuuronderzoek van Indaver, besliste Demir 24

eind juni om lozingsnormen van 0,1 microgram per liter op te leggen voor één jaar.

Wij zijn tevreden met deze uitspraak maar we blijven ons vragen stellen.

Indaver toonde op geen enkele manier aan hoe ze deze normen precies zou kunnen handhaven. Zo werd er geen woord gerept over technieken of methodes die aan deze normen kunnen tegemoet komen. Indaver blijft stil over hoe ze haar uiterst hoge lozingen van bijvoorbeeld PFBA, een toxische soort PFAS, gaat terugdringen. Zelf stelde Indaver een norm van 1450 microgram PFBA per liter voor maar Demir legde een strengere norm van 0,1 microgram per liter op.

Een duidelijk investeringsplan van Indaver om aan deze eisen te voldoen, ontbreekt. Nochtans boekte het bedrijf in 2020 nog een winst van 20 miljoen euro. Er lijkt dus geen tekort om te investeren in normconform afvalbeheer.

Indaver werd uitgenodigd bij de Gewestelijke Omgevingsvergunningcommissie waar de adviezen en bezwaren werden besproken. Daaruit blijkt dat Indaver op 7 januari 2022 gestopt is met het lozen van percolaat van de Hoge Maey in de Schelde, waardoor er minder PFAS geloosd wordt. De Hoge Maey is het klasse 1 chemisch stort in de Antwerpse haven en percolaat is het drainagewater van een afvalstort.

Begin augustus 2022 kwam de aap uit de mouw: Indaver vroeg met spoed een schorsing van haar PFAS-lozingsnormen aan. Volgens Indaver kwam de verstrenging van de lozingsnormen veel te snel en zou die financieel niet haalbaar zijn voor het bedrijf. De Raad voor Vergunningsbetwistingen (RvB) verwierp deze vraag.

Het resultaat is bijgevolg dat Indaver

zonder investeringsplan en zonder afdoende technieken en methodes om PFAS uit het afvalwater te halen, een vergunning gekregen heeft met vooral streng ogende PFAS-lozingsnormen.

Climaxi blijft bij haar eis ten aanzien van Indaver: stockeer PFAS-houdend afval totdat er een manier van verbranden of verwerken is gevonden dat veilig is voor mens en milieu.

Climaxi eist verder dat het voor-

zorgsprincipe voor het beschermen van het (Schelde)water in acht wordt genomen en dat Indaver per direct stopt met het lozen van PFAS. 1,3 kg PFAS in de lucht Het frappante aan de milieuvergunning van Indaver is dat het enkel kijkt naar het lozen van PFAS via afvalwater. De verbrandingsoven van Indaver verbrandt PFAS-houdend afval waardoor ook PFAS-ketens via de schouw naar buiten komen. Deze uitstoot werd tot kort niet gemeten. En als men niet weet wat er uit de schouw komt, worden er ook geen normen opgelegd. De omgekeerde interpretatie van het voorzorgsprincipe.

In november konden we de studie van VITO (Vlaams instituut voor technologisch onderzoek) inkijken. Alleen, er was een groot deel van het onderzoek onleesbaar gemaakt onder het mom van ‘bedrijfsgevoelige informatie’. We vroegen Prof. Jacob De Boer, emeritus hoogleraar milieuchemie en toxicologie aan de Vrije Universiteit te Amsterdam, voor een interpretatie van de studie.

“Als we de cijfers van de 41 PFAS componenten nemen, komen we op een uitstoot van 1062 ng/Nm3. Het debiet van de drie schouwen tezamen is 142.362 Nm3/hr.

Dat resulteert in een uitstoot van 150 miljoen ng/hr ofwel 150 mg/hr. Dat is 3600 mg/24h of 1,3 kg PFAS per jaar dus.”

25

“Vergeleken met de emissies naar het water is dat niet heel hoog, maar de blootstelling van de bevolking is veel meer rechtstreeks.”

Indaver geeft zelf ook toelichting bij de studie in een webinar. VITO deed ook onderzoek naar de lucht en de neerslag van PFAS op vier locaties in Stabroek. Bij het stort Hoge Maey, vlakbij het bedrijf Aertssen, op de sportterreinen en bij middelbare school Pito. Naar eigen zeggen vallen de metingen binnen de gezondheidskundige grenswaarden voor orale blootstelling. De studie kijkt echter

26

niet naar de historische neerslag van PFAS op deze terreinen. We spreken over sportterreinen en een school waar kinderen dagelijks vertoeven en dus al jaren blootgesteld worden aan dagelijkse PFAS gehalten.

Als de Vlaamse Overheid het voorzorgsprincipe serieus neemt, beschermt ze haar inwoners. Climaxi ijvert voor een uitbreiding van de no regretzone, zeker onder de pluim van Indaver, bodemonderzoek en bloedstalen om de historische schade in kaart te brengen.

29

CLIMAXI, ‘T UILEKOT EN ECO & FAIR ZETTEN HET JAAR AL DANSEND IN OP DE NIEUWJAARSRECEPTIE. ZIEN WE JE VOLGEND JAAR OOK?

Kortemark: Vlaanderen leert niet uit PFASschandaal Katrin Van den Troost Karl Vrancken (VITO en PFAS-opdrachthouder) stelde half december zijn laatste rapport voor. Dat bevat PFAS-normen voor de bodem in Vlaanderen. Conclusie? Vlaanderen is te vervuild om te kunnen voldoen aan de Europese gezondheidsnormen. Wat gaan we daar mee doen?

Wat economisch haalbaar is. Climaxi wil vooral vermijden dat PFAS nog verder over gans Vlaanderen uitgesmeerd wordt en helpt buurtcomité’s (Kortemark, Kruisem, Ronse, Stabroek) die de Europese regels wel willen doen naleven.

In Kortemark vroeg Silvamo een verlenging van haar stortvergunning.

Silvamo is een categorie 2-stortplaats voor niet-gevaarlijk afval. In de hervergunning wordt de poort opengezet om er vervuilde PFAS-gronden te storten. Minister Demir staat Silvamo toe om afval uit heel Vlaanderen te storten met een PFAS-gehalte tot 50.000.000 nanogram per kilogram.

Nochtans liet de Vlaamse Milieu28

maatschappij klaar en duidelijk weten dat de milieukwaliteitsnorm voor PFOS van 0,65 nanogram per liter nu reeds wordt overschreden in de Speyebeek en de Handzamevaart, ter hoogte van de stortplaats.

Actiegroep Leefbaar groot Kortemark is bij de pinken en wil garanties, zodat de PFAS-vervuiling niet wordt verplaatst en er effectief een oplossing komt voor mens en milieu.

Lieven Bervoets (Universiteit Antwerpen) waarschuwde in De Tijd op 15 juni 2021 al: “Er zijn dus naar alle waarschijnlijkheid nog andere potentiële hotspots voor niet-afbreekbare PFAS-stoffen. Experts wijzen naar oefenplaatsen van brandweerkazernes, militaire terreinen en vliegvelden, waterzuiveringsinstallaties, stortplaatsen en industriële sites uit de textiel-, papier- en verfindustrie.”

In de zomer van 2021 werd een parlementaire commissie opgericht om de vervuiling met PFAS te onderzoeken en ervoor te zorgen dat vervuiling zoals bij 3M (Zwijndrecht), nooit meer zou voorkomen. In Kortemark, Kruisem, Stabroek en Ronse kunnen we enkel concluderen dat de Vlaamse Overheid ernaar kijkt en laat gedijen.

Allicht is dat op veel andere ongekende plaatsen ook zo.

In de hervergunning van Silvamo wordt opnieuw duidelijk dat de onderbemande adviesorganen van de Vlaamse Overheid niet in staat zijn om mens en milieu te beschermen.

Zo verzaakte het Agentschap Zorg en Gezondheid om advies te geven.

Bleef een advies van Gebiedsontwikkeling, Omgevingsplanning en -projecten (GOP) uit. OVAM zweeg over de gevaren van PFAS voor de omgeving. Ook de Vlaamse Milieumaatschappij gaf verstek bij het advies.

Zo moet het storten van PFOS-houdend afval aan strenge Europese normering voldoen. Volgens Europa mag PFOS-houdend afval enkel gestort worden in ondergrondse rotsformaties, zoutkoepels of op een stortplaats voor gevaarlijk afval, het percolaat en afvalwater moet gemonitord worden en de impact op de omgeving moet in kaart gebracht worden. Tot op vandaag is het voor de buurtbewoners in Kortemark gissen of de zoutcelcondities voldoen aan de Europese wetgeving, wat de extra lozingen zullen zijn wanneer PFAS-gronden worden gestort.

Daarnaast gebruikt het stort HDPE-folie om de gronden in te pakken.

Deze folie heeft een stevigheid voor 30 tot 50 jaar. Daarna wordt het risico groot dat er scheuren in komen.

“Hoewel uit het dossier niet blijkt hoe lang het duurt om ‘zoutcelcondities’ te creëren waarbinnen PFAS-houdende afvalstoffen kunnen worden gestort, volgt uit de aard van deze techniek, waarmee ‘wordt bedoeld het onder de beste omstandigheden fysisch afschermen van de afvalstoffen van het percolaat’ (artikel 5.2.4.1.8, laatste lid VLAREM II), alleszins dat dit enige tijd in beslag neemt.”

De Raad voor Vergunningsbetwistingen volgde de buurtbewoners in de bezorgdheid om PFAS maar volgde de vraag om een spoedprocedure niet. Silvamo wordt vastgepind op haar intentieverklaring om géén met PFAS vervuilde grond van 3M, Oosterweel, De Naeyer Willebroek of andere PFAS-werven te aanvaarden.

‘Dit geldt bovendien des te meer omdat eerste tussenkomende partij in haar schriftelijke uiteenzetting en ter zitting uitdrukkelijk in rechte verklaart dat ze ‘niet de intentie heeft om de met PFAS-vervuilde grond van 3M, Oosterweel, De Naeyer Willebroek of andere PFAS-werven te aanvaarden’, zoals wordt gevreesd door verzoekende partijen, maar dat ze ‘haar huidige exploitatie wil verderzetten, gericht op dezelfde type afvalstromen’.

Climaxi concludeert dat in Kruisem, Ronse, Stabroek en op vele andere plaatsen de PFAS bom op ontploffen staat. Het zijn plaatsen waar de vervuiling uit zijn voegen barst en de Vlaamse Overheid geen weet heeft hoe die aan te pakken. Ondertussen rijdt deze overheid zich vast door plaatsen waar ze het afval naartoe wil brengen niet eens fatsoenlijk te vergunnen. Climaxi is ervan overtuigd dat de overheid daarbij opnieuw verzaakt om haar bevolking en omgeving voldoende te beschermen.

Actiegroep Leefbaar groot Kortemark stapte eind december naar de Raad voor Vergunningsbetwistingen om de schorsing en vernietiging van de vergunning voor het stort te vragen.

29

Kruisem: nieuwe PFAS-bom in grondwater bij Zaubeek Filip De Bodt Ook in Kruisem ligt een PFAS-bom begraven. Na wat aandringen kreeg Climaxi samen met buurtbewoners het bodemonderzoek van het oudstort aan de Meirestraat in handen.

Daaruit blijkt dat de saneringsnormen voor grondwater tot 17 maal overschreden worden en er opnieuw (zoals in Ronse) een combinatie is met zware metalen en andere giftige stoffen.

Wij zijn van mening dat het onderzoek vol gaten zit en eisen dringend opheldering. Bijkomend probleem: het stort werd overdekt door een betonplaat op 4500 palen (die het oud stort doorboren) met een industriële opslagplaats van MG Real Estate erboven.

We werden een paar maanden geleden gealarmeerd door bewoners uit Kruisem. Op het oud-stort Ghistelinck van begin de jaren tachtig waren PFAS en andere giftige stoffen 30

gevonden. De vervuiling raakte ondertussen de grondwaterlagen. Het stort werd nooit effectief gesaneerd, ondanks de verplichtingen tijdens de vergunning, maar in 2021 wel afgedekt met een betonnen plaat en bebouwd door Willy Naessens, in opdracht van MG Real Estate. Bedrijven in de omgeving gebruiken grondwater en vragen snel verlenging aan van hun vergunningen.

Samen met de buurtbewoners kregen we in het begin weinig gehoor. Vragen worden weggelachen en het bodemonderzoek was in eerste instantie niet te vinden. Ondertussen kregen we het onderzoek via de Gemeente Kruisem wel te pakken. Er wordt tot 1700 ng PFAS terug gevonden, wat ongeveer 17 keer de saneringsnorm is. Verder zit er bijna tien keer te veel nikkel, 5 keer te veel chloride en 420 keer te veel ammonium in het grondwater. We zijn ervan overtuigd dat daar meer te vinden is. De huidige onderzoeken zijn geconcentreerd op PFAS. Volgens het onderzoek is er vooral plastiek en textiel terug te vinden in het stort, maar ook asbest, vaten met onbekende inhoud enz. Een studie van de Universiteit Gent zegt in 1985 al dat dat water uitspoelt naar de Zaubeek, die als drainage fungeert. In het huidige onderzoek werd de uitspoeling richting Waregem vastgesteld, maar daar moeten we aan toevoegen dat een deel van de peilputten tijdens de bouw verdwenen is.

In het verleden wekte het stort al on-

gerustheid op bij veel bewoners. In 1984 werd de vervuiling in verband gebracht met ziektes bij mensen en dieren. Daarom vinden we dat men er zich niet mag van afmaken met een beperkt onderzoek van dertig bladzijden en de verplichting tot een grondig onderzoek tegen augustus dit jaar. We stellen immers ook vast dat de permanente monitoring van het grondwater, die voorzien werd bij de vergunningsvoorwaarden van de industriële bouw, er niet is. Samen met de buurtbewoners stellen we ons volgende vragen:

Hoe zit het met de kwaliteit van het

water en de bodem van de Zaubeek?

Krijgen we hier hetzelfde drama met overschrijdingen van brandvertragers en andere giftige stoffen zoals in Ronse?

In welke mate heeft het stort invloed

op de industriële grondwaterwinningen van de andere firma’s op het industrieterrein? Voor wat wordt dit gebruikt?

Hoe zit het met de veiligheid van de werknemers?

Waar zijn de resultaten van de permanente metingen die men voorschreef bij de vergunning?

Hoe ver gaat de vervuilingspluim en hoe gaat men het verder onderzoek organiseren?

Wat is de invloed op het globale beeksysteem, dat in de omgeving via allerhande (al dan niet legale) kunstgrepen werd hertekend?

Climaxi wil dat de bevolking betrokken wordt bij de verdere sanering en het onderzoek en zal erop toezien dat de sanering correct aangevat wordt.

31

Ons laatste nieuws [Climaxi]

zijn terrein te effenen. Een vergunning had hij daar niet voor nodig, dacht de weldoener van Oostende.

Dat was even buiten gemeenteraadslid Yves Miroir gerekend. Die legde klacht neer. Bart moet zijn hekkens en vlaggen opnieuw mee naar huis nemen. Mocht dat te moeilijk zijn, dan wil Climaxi altijd helpen.

Antwerpen Oostende Het haar van elke rasechte Oostendenaar ging de voorbije weken recht staan. De inwoners van de nieuwe chique blokken op Oosteroever klagen over het licht van vuurtoren ‘Lange Nelle’. Het Vlaams Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust besliste na de klacht om op een deel van de ramen van de vuurtoren lichtdempende folie te plaatsen. Dat was tegen de zin van Minister van Onroerend Erfgoed Diependaele, die de folie er weer liet afhalen. De rijke mensen in de buurt zullen dan toch zware gordijnen of rolluiken moeten kopen. Eerder maakten ze zich ook al boos op het lawaai van de motoren van vissersschepen in de buurt. Aangemoedigd door al die miserie kiest projectontwikkelaar Versluys ervoor om nog een paar duizend appartementen extra neer te poten in torens rond de Vuurtorendok. Bart begon alvast met een veld wilde orchideeën af te schrapen en 32

Samen met drie andere actiegroepen stapte Climaxi naar de rechter. Een scheldetunnel bouwen waardoor extra PFAS, arseen, stikstof, chloriden en co in de Schelde en Blokkersdijk terechtkomen? Dat konden we niet over ons hart krijgen. Daarbij kwam Natuurpunt opdraven als tegenpartij. Zij hadden in de achterkamer ‘spijkerharde’ garanties gekregen van Lantis zodat hun natuurgebied niet zou verdrogen en vervuild worden. Wat blijkt?

De rechter geeft ons geen gelijk in de spoedprocedure, binnen enkele maanden wordt de zaak ten gronde gepleit. Wat blijkt nog meer? De studie waarop minister Demir haar beslissing heeft gebaseerd, is nog niet af. VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch onderzoek) is bezig met een studie naar de beste technieken om PFAS te zuiveren uit water.

Men zou zowaar denken dat de overheid onzorgvuldig te werk gaat…

Ronse/Kortemark Climaxi kreeg begin dit jaar een brief van advocaat De Wolf namens de firma BOVA Enviro, die actief is bij het opstellen van een MER (Milieueffectrapport) rond het Silvamo-stort in Kortemark. Het eerder kleine Enviro+, aandeelhouder van Silvamo, werd overgenomen door BOVA in 2015. De man achter BOVA is Geert Bogaert, ooit ook ondervoorzitter van de Vlaamse Waterweg. Hij werd uiteindelijk manager. BOVA-Enviro+ kwam in handen van Wim De Keyser via zijn bedrijf

DKr8 en nam ook het milieubureau Esher over. Wim De Keyser is eveneens aandeelhouder bij Utexbel in Ronse. De Keyser kwam er in dienst in 2019. Enkele weken geleden werd zijn ontslag bekend gemaakt.

De Keyser blijft actief in Utexbel tot november dit jaar. Daarna komt de dochter van hoofdeigenaar Girbromont het ‘management versterken’.

Dat belooft! En Wim, die kan dan zijn aandacht volop aan BOVA Enviro wijden. Wat is het toch plezierig om hier en daar oude bekenden te ontmoeten.

33

Lid worden van Climaxi Zin om Climaxi te steunen? Vind je dat ons werk nuttig is en wil je de beweging die we uitbouwen steunen?

Word lid door minimum 10 EUR per jaar te storten, of een maandelijks bijdrage op BE40 0016 3236 1163 t.v.v. Climaxi, Groenlaan 39, 9550 Herzele.

Met dit lidgeld zetten wij acties op poten, bijten we ons verder vast in dossiers en organiseren we activiteiten. Samen bouwen we de sociale klimaatbeweging uit.

Je krijgt onze brochures in je bus en we nodigen je uit voor onze jaarlijkse ledenvergadering. Als je wil kan je aansluiten bij een groep in je regio.

Zin om mee te doen? Dat kan!

34

Neem contact op via info@climaxi. be of via 0496/71.84.72. Je kan ook iemand van Climaxi contacteren die actief is in jouw regio:

CLIMAXI ZUID-OOSTVLAANDEREN:

Filip de Bodt via Filip@climaxi.be of 0496/71.84.72 en Michelle Van Impe via michelle@climaxi.be en 0474/83.78.32

CLIMAXI ANTWERPEN:

Katrin Van den troost: katrin@climaxi.be en 0484/83.24.63

CLIMAXI OOSTENDE:

Johan Bultiauw via 0478/71.48.59 en Kries Hoornaert: kriesjex@hotmail. com

CLIMAXI GENT:

Michelle Van Impe via michelle@ climaxi.be en 0474/83.78.32

Steun ons, koop bij Eco & Fair Climaxi zet zich verder in voor eerlijke, ecologische en lokale voedselproductie en -handel en werkt hiervoor samen met Eco & Fair. In de winkels van Eco & Fair in Herzele en Antwerpen – of via de webshop – kan je allerhande lokale en Europese producten vinden waarbij de verkoop via een zo kort mogelijke keten verloopt.

Winkel online via de webshop

www.ecofair.be of kom langs bij:

Eco & Fair Herzele

een samenwerking tussen vzw Wereldwinkel Herzele, vzw Climaxi en vzw ’t Uilekot vzw en is te vinden te Groenlaan 39, 9550 Herzele.

Openingsuren

CLIMAXI MECHELEN:

Di - Vrij: 10u - 18u Za: 10u - 17u

CLIMAXI ZAVENTEM:

Een samenwerking tussen Eco & Fair CV en Ecokot en is te vinden te Peperfabriek, Breughelstraat 31, 2018 Antwerpen.

Piet De Baere: 0496/71.17.98

Jean-Paul Martens 0477/62.41.28

Eco & Fair Antwerpen

Openingsuren Do: 17u - 20u Vrij: 14u - 17u 35