BRUZZ Select - februari 2024 by bruzz.be

NL Maandelijks cultuurmagazine • FR Magazine culturel mensuel • EN Monthly cultural magazine FEBRUARY 2024 2024 FEBRUARY

Plein les yeux au PhotoBrussels Festival Turner Prize-winnaar Oscar Murillo landt in Molenbeek

Medieval costumes, a gothic aesthetic, and epic pop

Why are we so hungry for The Last Dinner Party?

19.01.2024 — 29.09.2024 www.africamuseum.be

February 2024

On the cover 34

The Last Dinner Party: the “Sound of 2024” with a medieval wardrobe

Stories 10

Le PhotoBrussels Festival dévoile le meilleur de la photographie contemporaine

Turner Prize-winnaar Oscar Murillo vindt een oase in Molenbeek

Dominique De Groen dicht de klimaatkloof

Delphine Girard ou le cinéma pour briser les tabous du viol

Every month 04

The secret life of Chibi Ichigo

Portret Benjamin Kahn

WTF? Mike Oldfield’s Tubular Bells

Wide Vercnocke Centrumrat viert Valentijn

In the picture Jane Graverol

Eyecatcher Evian Christ

Viewmaster Het Tenboschpark door de ogen van Eric de Kuyper

Eat & Drink 5 x Vegan

Streetlife Jordan

Picks of the month 06

Made in Brussels Souris fait vivre Bruxelles dans ses bijoux

Music

Theatre & Dance

Art & Literature

Cinema

Cover © Tom Marshak

A new year, a new Select NL/ Uitstelgedrag is niet ons dingetje. Met goede voornemens gaan we meteen aan de slag. Daarom vind je naast het weekblad, de tv, de radio en de site van BRUZZ ook je maandelijkse Select in een wat frissere vorm. In die nieuwe huisstijl fonkelen ook inhoudelijke nieuwigheden, zoals de ‘Viewmaster’, waarin we door de ogen van een artiest kijken naar kunst in Brussel, en ‘The secret life of’, waarin een podium- of ander beest een inkijk geeft in het leven naast de planken. Maar voor het overige blijft deze gepimpte Select gewoon je ouwe getrouwe gids door de Brusselse cultuur. FR/ La procrastination, ce n’est pas notre truc. On préfère s’attaquer tout de suite aux bonnes résolutions. C’est pourquoi notre mensuel Select fait peau neuve, tout comme le magazine, la chaîne télé, la radio et le site de BRUZZ. Ce changement d’identité visuelle s’accompagne aussi de nouveautés en termes de contenu comme le « Viewmaster », qui nous fait voir l’art à Bruxelles à travers les yeux d’un.e artiste, ainsi que « The secret life of », où une bête de scène (ou autre) nous dévoile un pan de sa vie en dehors des projecteurs. Mais pour le reste, ce Select relooké demeure votre bon vieux guide culturel bruxellois. EN/ Procrastination is not our thing, instead we resolutely get straight to work. That is why, alongside the weekly magazine, TV, radio, and BRUZZ’s site, you will also ﬁnd your monthly Select in a somewhat fresher form. This new house style also shows off some content-related novelties such as the “Viewmaster”, where we look at art in Brussels through famous eyes, and “The secret life of”, where an artist offers us an insight into life off the stage and outside the studio. But for the rest, this pimped Select remains your good old faithful guide to Brussels culture.

COLOFON

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar OPLAGE 46.000 exemplaren ADVERTEREN? Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir COÖRDINATOR SELECT Tom Zonderman ARTDIRECTOR Heleen Rodiers EINDREDACTIE Kurt Snoekx, Sophie Soukias WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Michel Verlinden (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Agneskena, Thomas Ost, Ivan Put, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Koen Cypers, Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

The secret life of Chibi Ichigo

‘Yoga maakt de wereld beter’

NL Op haar nieuwe album Na half 1 knallen de beats stevig in het rond, maar als ze niet over een podium stuitert, komt Chibi Ichigo tot rust op haar yogamatje. Tekst Tom Zonderman Foto Thomas Ost

“Door op TikTok te scrollen, ben ik een tijdje geleden verslingerd geraakt aan pilates,” vertelt de Brusselse elektronicamuzikante terwijl ze haar matje uitrolt in muziekcentrum Volta. “Ik vond die lifestylevibes heel cool, dat verdiende ik ook. Ik voelde mij een tijdje niet goed in mijn vel. Ik bewoog niet veel, at niet gezond. Tijdens corona bestelde ik elke dag afhaalmaaltijden. Ik praatte dat goed met mijn optredens, die best wel energiek zijn. Maar tijdens die eerste pilatessessies merkte ik dat ik geen conditie had, en geen spieren. Vroeger was ik knock-out na een concert, nu zit ik nog vol energie.” Van pilates ging het vorige zomer naar yoga. Sindsdien is een dag zonder de downward facing dog, de camel pose of de baby cobra maar half geslaagd voor Chibi Ichigo. “Als je mij nu in het centrum ziet wandelen, heb ik 90 procent van de tijd mijn yogamatje bij. (Lacht) Ik kijk ernaar uit om elke dag naar het yogacentrum te gaan. Ik hou van allerlei soorten yoga, van hathayoga tot vinyasa. Maar mijn favoriet is hot yoga, waarbij je je posities inneemt in een ruimte van ongeveer 36 graden en je dus ﬂink gaat zweten. Ook leuk is restorative yoga, waarbij je een uur rust in verschillende poses op speciaal gevormde kussens en blokken. Dan kan je echt alles loslaten. Ik ben wel al twee keer in slaap gevallen, maar dat betekent dat je je heel veilig voelt.” De ademhalings- en lichaamsoefeningen van een yogasessie zijn voor Chibi Ichigo een afweermiddel tegen de chaotische wereld daarbuiten. “Tijdens yoga kom ik mentaal helemaal tot rust, ik ervaar een stilte in mijn hoofd. Na een paar dagen zonder yoga zit mijn kop helemaal vol met dingen waarover ik pieker. Ik zie gedachten als treinen. Ofwel spring je erop en leg je de hele rit af, ofwel probeer je dingen die niet leuk zijn te stoppen. Door yoga kan ik het station zijn en die gedachten laten passeren. Als je alles van op een afstand bekijkt, gaat je levenskwaliteit heel hard omhoog. Wanneer ik na een yogasessie naar buiten ga, merk ik dat dit een goed effect heeft op de wereld. (Lacht) Ik ben liever voor mezelf, wat maakt dat ik liever ben voor anderen. Voordien keek ik te veel naar mijn gebreken. Nu voel ik me beter. Ik ben sterk. Ik beweeg. Ik eet goed. Mijn leven is 180 graden gedraaid.”

Na half 1 is nu uit bij Six Thirty Synth. Chibi Ichigo speelt live in de Ancienne Belgique op 29/2, meer info op abconcerts.be

Made in Brussels

Capital craftsmanship

Bijoutier aux mains d’or FR Depuis son atelier boulevard

Anspach, le bijoutier Souris fournit en métaux précieux des artistes tels que Zwangere Guy, Jazz Brak ou Sofiane Pamart. Texte Tom Zonderman Photo Ivan Put

« Tout d’abord, big up à toute la famille Stikstof, les Guttergang et les Mashers. C’est grâce à eux si je fais ce que je fais aujourd’hui », déclare Kevin Laleman, connu à Bruxelles et en dehors (même sa mère l’appelle comme ça) sous le nom de Souris. Qu’il rende hommage aux crews de rap et de skate bruxellois n’est pas étonnant : le bijoutier aux « mains d’or » fait depuis longtemps partie de la famille. Avec ses bijoux oldschool, ce Bruxellois dans l’âme fait la part belle à l’iris et à l’image du Saint Michel, patron de la capitale.

Quand avez-vous commencé à fabriquer des bĳoux ? Il y a environ cinq ans, lorsque j’ai participé à l’installation de la boutique pop-up de Zwangere Guy pour son album Wie is Guy? Je le connaissais de Sainte-Cath, et il savait que j’étais bricoleur. J’ai tout monté, vendu ses produits et tout démonté. Ça m’a donné 6

envie de créer des choses, moi aussi, et avec Zwangere Guy, j’ai fait une pince à billets avec l’inscription « Économiser avec Guy et Souris ». C’était ma première création. Et puis une idée en entraînant une autre… J’ai toujours porté des bagues et des colliers. C’est comme ça que m’est venue l’idée de faire des bijoux abordables pour les jeunes.

Vous faites tout vous-même ?

J’ai été métallurgiste et carrossier pendant des années. Aujourd’hui, je fais le même travail, mais à plus petite échelle. Seulement, je ne peux pas tout faire moi-même, ça prend trop de temps. Avec le graffeur Darko, je dessine d’abord un modèle. Je le sculpte après à la cire perdue, que j’envoie ensuite à un fondeur. Ils en font un premier modèle en argent ou or 18 carats, que je retravaille ensuite. On réalise un moule à partir de ça et on obtient alors le résultat ﬁnal. En général, il faut compter sept à huit semaines pour qu’un bijou soit terminé.

Comment envisagez-vous l’avenir ?

Je ne peux pas encore vivre de ce métier. J’enseigne dans une école Syntra à Asse et je travaille occasionnellement pour un orfèvre à Forest. Mais j’ai déjà mon propre atelier et une boutique en ligne. D’ici le mois de mai, j’aimerais lancer une ligne de vêtements avec des bijoux assortis. Instagram: l.souris, sourisbxl.bigcartel.com

Refreshed

EN/ A blush or bronzer that does not cause acne, that’s the promise of Skean Cosmetics. Student Victoria Byvoet, only 20, spent her teenage years looking for a way to wear make-up without damaging her skin. Last autumn, she started her own beauty brand. To run it, she is taking a break from her studies and her webshop is now up-and-running in time for the new term. Who will shine the brightest in the lecture hall? (EC) SKEAN COSMETICS MultiStick Highlighter for 23.99 euro, skeancosmetics.com

Low-impact sneakers

Ksaarmania

FR/ Afou, on va s’amuser un peu. Ou plutôt on va « Ksaar ». La marque de vêtements de Yeddine Huart et Selim Dion s’installe cet hiver dans le bâtiment Continental sur la place De Brouckère. En plus de sérigraphier des motifs bruxellois sur des T-shirts et de transmettre ce savoir-faire, le magasin propose désormais aussi du savon aux parfums tabac, gueuze ou paracétamol, ça vous dit ?(EC)

NL/ De impact op de natuur van de 12,5 miljard sneakers die de wereld elk jaar produceert, kan niet worden overschat. Dat beseft ook Balao, een nieuwe Brusselse start-up die zijn schoeisel duurzaam wil fabriceren. Daartoe gebruikt Balao onder meer oude voetballen, die het van onder andere RSC Anderlecht krijgt. In zijn eerste sneakerlijn, die in februari verschijnt, zitten ook maïszetmeel en appelafval. Eat that! (TZ)

AFOU T-SHIRT 30 euros, Instagram: ksaar.bxl

BALAO 149 euros, Instagram: balaoshoes

Van de bovenste plank

NL/ Heb je al de boeken, dvd’s of vinylplaten die je gekregen hebt voor kerst nog geen plek kunnen geven waar ze waardig kunnen shinen? Dan moet je beslist eens aankloppen bij Alain en Odile van Chennaux&fille, een Brussels bedrijfje dat boekenrekken volgens jouw voorkeuren en verlangens bij elkaar timmert. De kasten zijn bovendien makkelijk te demonteren en te verhuizen, en ze zijn in Brussel vervaardigd van Europees hout. (TZ) CHENNAUX&FILLE chennaux.com

Cut-and-paste

NL/ Honger is de beste saus, maar tomatensaus is toch nog net iets beter. Brusselaar Steven Desair, oprichter van foodlab Eatmosphere, redt overrijpe tomaten van de vuilnisbelt en verwerkt ze in een lokale passata. Chef Willem Hiele en slager Hendrik Dierendonck zijn al overtuigd. En binnenkort komt Desair ook met een eigen chutney. (EC)

EN/ Looking for wall decoration with a vintage touch? Brussels-based Hannah Broucke creates collages from magazines and photo books from the 1920s to 2000s. She does so with humour, and currently also for the benefit of Palestinian artists with the Palettes of Palestine collective. Her work can be found on her Instagram page and every piece is unique. (EC)

CECI EST PASSATA 54 euro voor 6 x 500 gr., passata.be

HANNAH’S COLLAGES Collages from 35 euro, Instagram: hb.collages

Red de tomaat

Bruxelles raconte

Marie Darah écrit sur la vie dans sa ville

‘Les deux mains mouillées sous mes joues, toujours en train de pleurer’

Souvent j’attends qu’elle s’réveille J’la regarde ronfler Les deux mains sous les joues Les deux pieds contre les miens Chasser - croisés Souvent j’attends qu’elle s’réveille Parfois un œil s’entrouvre Mais elle ne veut pas s’éveiller Alors je languis en pétant Sous la couette discrète Ma langue cherche Mais rien ne naît J’attends qu’elle s’éveille Quand elle s’éveille enfin Elle veut aller flâner Je lui dis qu’c’est malsain Le monde crame Elle veut se promener Quand elle s’éveille enfin Baguenauder en dérive Sur les rives du canal Folâtrer sous les arbres En cachette sous les astres Du Palace à Anspach aux serres royales Flemmarder dans un pavillon chinois J’attends qu’elle s’éveille Et me regarde dans les yeux Je l’entends s’attarder S’abandonner sans hâte L’impression du moment Lui découpe les creux

Elle veut juste se promener Et serrer fort ma main Taire nos étreintes Pour une meilleure survie Pas se plaindre de bonne heure Quand le malheur la vrille

MARIE DARAH chante, joue la comédie, écrit et slame. En alternance avec Arno Boey, iel se laisse inspirer par sa ville. 8

Moi, j’attends qu’elle s’réveille Prêt·e à scier les feux J’veux pas qu’elle voit ça Mais faut bien cesser le silence Ouvrir les fenêtres qui menacent Briser les dieux qui haranguent J’attends juste qu’elles s’éveillent Mais elles paressent encore Elles pourrissent au Soleil

Comme des Vivantes-Morts Et je les prends dans mes bras Pour crier que j’les aime ! Mais elles ne s’réveillent pas Et j’enrage et j’haine Je voudrais les accuser D’avoir rempli mon lit D’avoir vidé la stupeur D’avoir bradé son prix J’attends juste qu’elles s’éveillent Je suis prêt·e pour les cris Pour les pleurs et les armes Les ogres les barbaries J’attends juste qu’elles s’éveillent Mais elles se ferment tendrement Et quand elles ouvrent un œil Elles me sourient violemment Et j’attends que volontés soient faites Mais elles veulent juste ﬂâner Sur les bords du canal ou la mer d’à côté Destination hôtel et tout oublier Reprendre des étincelles Pour les ruines d’après Après les génocides Après l’écocide Après la faim Faudra bien S’aimer Léger Alors j’attends qu’elle s’éveille ma conscience Celle qui s’insomnie sur mon oreiller Les deux mains mouillées sous mes joues Toujours en train de pleurer, tourmente Qui attend le réveil des hospitalités Envies vagabondes s’accrochant à tes lèvres J’attends que l’éveil des consciences Tue mon besoin de ﬂâner Chaussures neuves et cailloux dans poches Reproches éparpillés Missives-Missiles Cessez cessez cessez cessez-le Feu sur l’humanité

7 – 11 F E B RUARY Tour & Taxis Brussels

Cirque Royal Koninklijk Circus Brussel

www.cirqueroyalbruxelles.be

OURS ELF Y E

20 - 21 Februari 2024

L I N PA RT N E RS H I P WITH

KODO Veertig jaar geleden verlangde een kleine groep jonge mensen in Japan naar een nieuwe manier van leven. Teleurgesteld over de richting van de moderne Japanse samenleving en zoekend naar hun eigen traditionele wortels en waarden, liet ze hun drukke stedelijke cultuur achter zich en reisde noordwaarts naar het afgelegen eiland Sado, dat ligt in de Japanse Zee . Il y a quarante ans qu’un petit groupe de jeunes japonais aspirait à un nouveau mode de vie. Déçu par l’orientation de la société moderne et à la recherche de redécouvrir leur propres racines et valeurs traditionnelles, le groupe a abandonné sa culture urbaine active et a voyagé vers le nord jusqu’à l’île de Sado situé dans la mer japonaise. ONE EARTH TOUR Toen Kodo bijna vier decennia geleden over de hele wereld begon te toeren, ontdekten de artiesten dat het geluid van de taiko een soortgelijk effect had. Overal waar mensen taiko hoorden, was er een onmiddellijk gevoel van gemeenschap, van eenheid. Zo ontstond de naam One Earth Tour, die gedragen werd door het geluid van de taiko. Sindsdien reist Kodo de wereld rond met zijn boodschap van gedeelde menselijkheid, milieubewustzijn en vrede. UN TOUR DE LA TERRE Lorsque Kodo a commencé à faire le tour du monde il y a près de quatre décennies , les artistes ont constaté que le son du taiko avait un effet similaire. Partout où les gens entendaient le taiko, il y avait un sentiment immédiat de communauté, d’unité. C’est ainsi qu’est né le nom One Earth Tour, qui a été porté par le son du taiko. Depuis lors, Kodo a parcouru le monde avec son message d’humanité partagée,de l’environnementalisme et de paix.

Info & Tickets Brussel : www.kodoconcerts.be

Photographie Le PhotoBrussels Festival s’empare de la capitale

Cinq images pour dire la photographie aujourd’hui FR À l’heure où les cyniques affirment que la technologie a tué la photographie, et que les plus belles images ont déjà été prises, un tour au PhotoBrussels Festival (300 artistes répartis sur 56 lieux) vous convaincra du contraire. Gros plan sur cinq images qui témoignent des tendances d’une photographie contemporaine en pleine effervescence. Texte Sophie Soukias

ENTRE MODE ET PHOTOGRAPHIE

Une jeune femme arbore un ensemble en jean patchwork bleu couronné d’un radieux soleil, lui-même composé de paires de jeans grossièrement brossées de peinture jaune. L’œuvre à la puissance picturale s’intitule « Kekely », la lumière en langue éwé du Togo, et renvoie à un dicton très populaire qui veut que « Peu importe la durée de la nuit, le jour apparaîtra ». L’image est signée par le duo Togo Yeye (« Togo nouveau ») réunissant Malaika Nabillah et Delali Ayivi, représentées par la galerie Gomis au Sablon. En 2023, la marque Levi’s s’associe au magazine Vogue dans un open call international destiné à trouver le talent artistique capable de perpétuer le mythe de l’emblématique jean 501. Pour le duo de photographes basées au Togo, c’est l’occasion rêvée de questionner la transmission des mythes qui fondent leur propre pays. D’un côté un jean, 10

symbole de modernité. De l’autre, des contes et des proverbes togolais enchanteurs mais dont l’absence de matérialité ne fait pas le poids face aux histoires colportées par Disney et autres produits de la déferlante nommée mondialisation. « Nos contes ne sont pas retranscrits ou visualisés, or ils sont tout aussi beaux que ceux proposés par Disney. Peu de gens savent, par exemple, que l’histoire de la Petite Sirène a un pendant ouest-africain nommé Mami Wata », dit Malaika Nabillah. Et si le Levi’s 501 pouvait redorer la tradition tout en faisant honneur à la jeune créativité togolaise? C’est le pari que se lancent Malaika Nabillah et Delali Ayivi. Dans la série Denim Dreams (qui termine grande gagnante de l’appel lancé par Levi’s x Vogue), les deux artistes créent une imagerie moderne des contes et proverbes togolais. Pour se faire, elles collaborent avec une jeunesse hautement inspirée, depuis la confection des jeans (des nouveaux designs conçus par des jeunes artisans à partir de modèles 501 usagés) aux modèles qui les portent, en passant par les

maquilleuses et autres stylistes. « On rassemble une communauté créatrice à travers le Togo et sa diaspora, pour créer du changement dans notre pays », dit Delali Ayivi.

L'ART DE SE METTRE EN SCÈNE

Sur le ponton d’un lac, deux femmes s’enlacent, se réconfortent. À l’arrière-plan, on distingue un village au milieu duquel pointe un clocher. L’image, qui tend vers la symétrie, respire la nostalgie. « C’est un clin d’œil aux Parapluies de Cherbourg et aux femmes du cinéma des années soixante », dit Johanna Benaïnous. Celle dont on identiﬁe le visage sur l’image, c’est elle. L’amie qui la serre dans les bras, c’est Elsa Parra. « Cette photo symbolise notre amitié, notre intimité et de notre complicité. » Photographes françaises (consacrées à la MEP à Paris en 2022), représentées à Bruxelles par La Forest Divonne, elles ofﬁcient depuis 2014 sous le double nom d’‘Elsa & Johanna’.

‘Kekely’, la femme-soleil imaginée par le duo Togo Yeye est à contempler à la Galerie Gomis (Bruxelles) aux côtés d’autres œuvres de l’expo collective Future Gaze.

Focus

Via des mises en scène intensément cinématographiques, elles se photographient dans la peau de multiples personnages fictifs, tous genres confondus, dont elles ont fantasmé la vie sur base d’observations minutieuses. Dans leur dernière série The Timeless Story of Moormerland, Elsa & Johanna se glissent dans la réalité imaginée de femmes au foyer d’un village allemand fictif (les prises de vues ont été réalisées dans une dizaine de villages différents) mais dont le nom est bien réel. « Moormerland évoque le Wonderland et plus généralement les films de Tim Burton. » Si le calme semble régner dans ce village sans histoire, l’accumulation d’images de femmes cantonnées à l’espace domestique, prenant le thé, rêvassant sur leur lit ou scrutant les voisins par la fenêtre, provoque un malaise. « C’est l’inquiétante étrangeté de la banalité », poursuit Johanna Benaïnous. Quel est donc le secret qui lie ces deux femmes en jaune et bleu réunies sur un ponton humide ? C’est tout le pouvoir des images d’Elsa & Johanna. Faire naître des histoires que le spectateur se retrouve lui-même à raconter.

SCIENCE X PHOTOGRAPHIE

Un grand tirage faisant valoir un somptueux dégradé onirique de couleurs. Du bleu nuit au vert amande, en passant par un rose persan. On peut contempler l’image accrochée à l’ISELP (dans le cadre du show collectif Matière critique) pendant de longues minutes tant on a le sentiment qu’elle détient le secret de quelque chose de bien plus grand, quelque chose qui nous dépasse. Au printemps 2023, Laure Winants embarque pour une expédition en Arctique aux côtés de chercheuses et chercheurs norvégiens. Ensemble, ils forent la glace dans ses profondeurs les plus extrêmes pour en extraire des échantillons de glaciers, de permafrosts et de glaces de mer. La découpe est ﬁne. Assez ﬁne pour que Laure Winants utilise la glace comme optique de son grand format analogique. Il fallait y penser : la tranche de glace agit comme un prisme diffractant la lumière. En résultent de poétiques dégradés de couleurs dont l’étude, au moyen d’un agrandisseur, permet de prendre la mesure de l’impact de l’anthropocène sur nos écosystèmes. « Chaque tranche de glace renferme des bulles d’air qui sont millénaires », explique la chercheuse et artiste visuelle belge. « Ce sont des capsules temporelles qui nous permettent de connaître la composition qu’avait l’atmosphère il y a des millions d’années et d’établir que l’Homme agit sur l’air et sur la pollution 12

atmosphérique. » Alors que ces bulles d’air s’évaporent à mesure que la banquise se réduit comme peau de chagrin, Laure Winants recueille leur langue ancestrale. Avant que le dialogue ne soit coupé à jamais.

LE GESTE POLITIQUE

Dans le noir, une lumière rouge éclaire le visage d’une jeune femme que l’on devine couchée à plat ventre sur le sol. Elle ne nous lâche

Une des Capsules temporelles de Laure Winants, exposées dans le cadre du show collectif Matière Critique à l’ISELP (Bruxelles).

pas des yeux. Cette photographie signée Aubane Filée (exposée parmi les autres artistes émergent.e.s d’Archipel _1 chez Contretype) n’en est pas une. Seuls des clignements d’yeux trahissent la nature ﬁlmique du médium. Si la jeune femme bouge à peine à l’image, c’est pour symboliser son état de sidération. Le vide qui remplit son regard, c’est la sensation de détachement de soi, la « dissociation mentale » qu’opère le cerveau à des ﬁns de survie. La couleur rouge témoigne de l’état d’alerte qui est le sien. « Comment montrer la souffrance qui poursuit les victimes d’agressions sexuelles ? Comment témoigner de la vie après le traumatisme alors qu’elle demeure un angle mort de la société ? », se demande l’artiste pluridisciplinaire lorsqu’elle fait elle-même l’expérience de l’indicible. Des questions auxquelles elle tente de répondre à travers Nous sommes légitimes. Une installation « comme un geste politique », une façon de se réapproprier son traumatisme, à la manière d’une catharsis. « Alors que notre parole est taboue, c’était important de la faire exister au sein des institutions culturelles. C’est une forme d’empouvoirement. » Nous sommes légitimes fait entendre les témoignages variés – « le spectre des agressions sexuelles est très large, c’est rarement un homme qui vous attend au bout d’une ruelle » - d’une quinzaine de femmes cisgenre, personnes queer ou non-genrées ayant répondu à une annonce postée par Aubane Filée sur les réseaux sociaux. Si aucune violence ne transparaît visuellement dans cette installation, ce sont « les sons, les associations et les couleurs » qui agissent pour traduire le désarroi de celles et ceux qui se reconstruisent en silence.

PhotoBrussels Festival > 25/2, divers lieux, photobrusselsfestival.com

Ci-contre, à gauche, une mise en scène d’Elsa & Johanna à voir à La Forest Divonne (Ixelles) qui leur consacre un panorama. Ci-contre, à droite, un extrait de Nous sommes légitimes d’Aubane Filée, exposée parmi les autres artistes émergent.e.s d’Archipel_1 chez Contretype (Saint-Gilles). Ci-dessous, un diptyque de Jonathan Rosic dont la série Ghosts est visible chez Archiraar (Ixelles).

UNE NOUVELLE VIE

Un jour, quelque part, il y a cinquante ans, peut-être. Un homme en béret et pull rayé, inquiet de voir un appareil photo pointer dans sa direction, s’empresse de masquer son visage de ses deux mains. Dans un ailleurs plus ou moins lointain, une femme aux cheveux blonds accomplit, tout aussi affolée, le même geste. En résultent deux photos « ratées », qui n’ont aucun lien de parenté si ce n’est d’être tombées entre les mains de l’artiste bruxellois Jonathan Rosic (représenté par Archiraar à Ixelles) qui les dresse aujourd’hui au rang d’œuvres d’art. Deux photos nées d’un refus, et qui recouvrent les murs des galeries avec d’autres diptyques énigmatiques d’une série intitulée Ghosts. Gardien d’une collection colossale de photos de famille d’anonymes, Jonathan Rosic épluche sans relâche, pendant des journées entières, des albums et boîtes par centaines

pour dénicher l’introuvable : deux photos, parfois séparées par un siècle entier, parfois par des milliers de kilomètres, mais dont les sujets photographiés partagent une attitude identique. Des visages cachés, des dos, des têtes coupées par un « mauvais » cadrage, des yeux fermés, des ombres dessinant la silhouette du photographe. Le regard du sujet photographié fait systématiquement défaut. Alors que les hommes et femmes qui occupent les photographies ont souvent déjà quitté ce monde, leur posture répétitive, elle, semble traverser les âges, triomphant poétiquement de la mort. « Une disparition peut amener une autre forme de présence », dit Jonathan Rosic, qui se dit davantage mélancolique que nostalgique. « En choisissant de travailler avec des images existantes plutôt que de produire de nouvelles images, je me mets entre parenthèses. C’est ma façon à moi de disparaître. »

FOTOGRAFIE LEEFT

NL/ Cynici claimen vandaag dat technologie de fotografie om zeep heeft geholpen en dat de mooiste beelden al zijn gemaakt. Een bezoek aan het PhotoBrussels Festival zal je met plezier (en werk van 300 artiesten verspreid over 56 plekken) overtuigen van het tegendeel. Wij nemen vijf beelden onder de loep die getuigen van een hedendaagse scene die bruist van het leven.

PHOTOGRAPHY IS ALIVE

EN/ At a time when cynics claim that technology has killed off photography, and that the most beautiful images have already been taken, a visit to the PhotoBrussels Festival (300 artists in 56 venues) will convince you of the contrary. We take a closer look at five photographs that bear witness to a contemporary scene that is very much alive. 13

Picks of the month Music

Diep in de underground, diep in de nacht NL/ Ze luisteren naar illustere namen als Moenen en Mariken, Jo Rwaka (foto), Egidius en bontridders, en houden zich overwegend op in de muzikale marge. Met The Sound of the Belgian Underground komt die ondergrondse beweging naar de bovengrond. Al voor de tiende keer. Organisator Different Class en concertzaal Ancienne Belgique vieren die verjaardag tot in de vroege uurtjes, met een extra nachtprogramma met b2b-dj-sets. Met als doel om je te overtuigen om die muziek die schuurt maar soms ook ontroert eens uit te proberen. Dat je met vragen zit, is normaal. Want hoe slaagde Hayek erin om een van de pioniers van de Egyptische hardcoretechno te worden voor hij in onze contreien 14

neerstreek? Lukt het Suzan Peeters om het wat duffe imago van het accordeon af te stoffen? Kan singer-songwriter Lazzaro de verstillende, wat plechtstatige songs van The inner land is wide and free tot leven wekken voor een publiek dat ook kickt op luide gitaren, raps en beats? En hoeveel ironie moeten we zoeken achter het duo Viva Los DJ’s, dat aankondigt met een bedwelmende performance Tomorrowland en het Eurovisiesongfestival te verzoenen in wat toch nog steeds een van de prominentste rockzalen van het land is? Veel vragen waarop je hier een antwoord krijgt voor de protagonisten hun vertrouwde krochten weer opzoeken. (TP) THE SOUND OF THE BELGIAN UNDERGROUND 2/2,

Ancienne Belgique, abconcerts.be

À fleur de Swing

FR/ Échappé du collectif L’Or du Commun, Swing s’affirme en solo à la faveur d’un album salutaire. Avec Au revoir Siméon, le rappeur bruxellois délivre un panorama émotionnel pris sur le vif, au plus près de ses sentiments. Toujours ancrée dans le hip-hop, sa proposition s’enrichit désormais au contact de l’électro et du R&B. (NAL) SWING 7/2, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Plus fort que la vie

FR/ Formé en 1989 à Reading, dissous en 1995, Slowdive s’inscrit à la jonction du rêve et de la distorsion. Précurseur de la vague shoegaze, modèle pour Beach House ou Cigarettes After Sex, le groupe s’est retrouvé en 2014. Un retour qui atteint des sommets sur l’album Everything is alive. (NAL) SLOWDIVE 8/2, Cirque Royal, cirque-royal-bruxelles.be

Eigentijds orgelspel

NL/ De organiste van de Basiliek van Koekelberg bracht al muziek uit op het Brusselse elektronicalabel Vlek. En ook met componist Pierre Slinckx wil Cindy Castillo orgelmuziek een eigentijds cachet geven. Maar we kijken vooral uit naar haar versie van de Sonata eroica van Joseph Jongen, die het werk in 1930 zelf speelde op de inhuldiging van het toenmalige Bozar-orgel. (TP) CINDY CASTILLO 21/2, Sint-Michiels en Sint-Goedelekathedraal, bozar.be

Vulnerable and powerful

EN/ Reinel Bakole’s debut record Healing Exhaustion is a loop that connects rebirth with death. But above all, it is the result of an artistic development that brought her closer to herself via Amsterdam, London, and Kinshasa: a multifaceted Afro-soul artist whose yearning for breathing space radiates vulnerability and resilience. (TP) REINEL BAKOLE 22/2, Ancienne Belgique, abconcerts.be

I wanna be your dog

EN/ L’Rain is the alias of the elusive Brooklyn-based composer and multi-instrumentalist Taja Cheek, who impressed again last year with her third album I Killed Your Dog. A record where she explores what happens when you hurt the people you love most. Ouch. (TZ) L’RAIN 27/2, Ancienne Belgique, abconcerts.be

Coup de cœur Tom Zonderman

writes about music and art

Laufey’s voice turns every tear into a snowflake When I ﬁrst heard Chet Baker’s sweetly soft voice sounding through the airwaves as an adolescent, a wave of warm wistfulness waltzed through my body. It was that time of the year again, the 1990s were still young, and the radio shot his soft vocals like crackling baubles through the cosy snugness of my childhood home. “My Funny Valentine”, “I Fall in Love Too Easily”, “Everything Happens to Me”: diehard jazz fans didn’t like the fact that Baker pushed aside his gloomy trumpet blasts for silky-sweet ballads, but as a young adult dreaming of love I was mesmerized. Just as I have now fallen for the stirring voice and gently brushing jazz of Laufey Lín Bing Jónsdóttir, the classically trained Icelandic-Chinese singer who does not need more than her ﬁrst name (pronounced “lay-vay”). Laufey did not hide her love for the musing Prince of Cool on her debut record Everything I Know About Love. Song titles like “Valentine” and “Just Like Chet” immediately removed any doubts.

MELTDOWN

Banjerende banjo’s

Rave artisanale

NL/ Net nu Mumford & Sons samenzweert met Pharrell om zijn sound op te poetsen, is de bretellenfolk helemaal terug. De grootste aanjager van de heropleving van banjerende banjo’s en kampvuurgitaren is Noah Kahan, een 27-jarige singer-songwriter uit Vermont. Leg je houthakkershemd alvast klaar. (TZ)

FR/ Sous ses apparences mécaniques, la proposition instrumentale de Jean-Paul Groove ne doit rien à l’ordinateur ni aux machines. L’électro du trio bruxellois est fabriquée à la main, au plus près du cœur. En mode guitare-basse-batterie, le groupe ravive ainsi l’esprit originel de la rave. (NAL)

NOAH KAHAN 26/2, Vorst Nationaal, vorst-nationaal.be

JEAN-PAUL GROOVE 22/2, Botanique, botanique.be

Laufey’s languorous jazz vocals and buttery-smooth bossa nova will swing the hips of any Casanova. Those not young and not old recognise a silky smooth Billie Eilish in the numb weltschmerz. The 24-year-old singer even brought vintage jazz back into the mainstream with the help of TikTok. But that is all irrelevant, as long as her vocals make me swoon. Laufey’s voice is an alchemical wonder: it warms the coldest stone and turns every tear into a snowﬂake. I wonder what the weather gods have in store for us when she visits Brussels. LAUFEY 21/2, La Madeleine, la-madeleine.be

Portret Choreograaf Benjamin Kahn

‘Ik gebruik de performer als materiaal’ NL Liefst acht Brusselse instellingen organiseren de eerste editie van It Takes a City, een festival tjokvol werk van uitsluitend Brusselse podiumkunstenaars. Een van hen is choreograaf-met-eenverhaal Benjamin Kahn. Tekst Michaël Bellon Foto Sophie Soukias

Benjamin Kahn is een choreograaf die al heel wat watertjes had doorzwommen voor hij zijn eigen werk begon te maken. De Brusselaar uit Marseille studeerde dramaturgie en theater in Aix-en-Provence en Rennes voor hij in Brussel naar de Ecole Supérieure des Arts du Cirque (ESAC) trok. Hij geeft nu nog les in de circusschool, terwijl hij ook lang actief was als performer voor choreografen als Philippe Saire, Benjamin Vandewalle en Alessandro Sciarroni. “Ik had er bijna twintig jaar als performer op zitten,” vertelt hij over die switch. “Ik had het een beetje gehad met die jachtige levensstijl en voelde niet langer dezelfde behoefte om op het podium te staan. Het was stoppen of zelf iets zeggen.” In 2018 begon Kahn aan een trilogie die hij vorig jaar afrondde. Elke creatie is een solo, die ook het resultaat is van een diepgaande ontmoeting met een andere performer. Tijdens It Takes a City toont Kahn straks Bless the sound that saved a witch like me, een solo van de Franse danseres Sati Veyrunes, die het tweede deel van de trilogie vormt. Daarvoor was er al Sorry, but I feel slightly disidentiﬁed, gebracht door de Nederlandse Cherish Menzo, en het derde deel, The blue hour met Théo Aucremanne, 16

ging in 2023 in première op het Festival de Marseille. Kahn: “De solo’s zijn gemaakt na ontmoetingen met de performers. Met Cherish Menzo was ik al bevriend. We hebben gesprekken gevoerd om te onderzoeken welke thema’s we delen. Sati kwam dan weer naar een onderzoeksfase van mij over ‘de schreeuw’. Ze stelde zoveel vragen dat we in gesprek zijn gebleven.”

DE PARTITUUR VAN ALLES

Toch beschouwt Kahn de solo’s niet als het resultaat van coschrijverschap, maar als maatwerk voor de artiesten. “Ik creëer een echte partituur, en daarop staat werkelijk alles: van de bewegingen tot elke glimlach of blik die de performer naar het publiek werpt. Het is heel vaak een heel rigoureuze, geciseleerde dramaturgie. Misschien lijkt mijn werk meer op regisseren. Ik denk dat mijn werk veeleisend en complex is voor de performer, omdat we het materiaal tot het uiterste oprekken. Net daarom is het essentieel om veel ruimte voor onderhandeling te laten. Ik moet me bewust zijn van mijn eigen blik en positie ‒ ook als man ‒ en de performer moet helemaal begrijpen wat hij of zij doet om krachtig op de scène te kunnen staan en mede-eigenaar te worden van het stuk.” Waar het eerste deel ‒ Sorry, but I feel slightly disidentiﬁed ‒ ging over identiteit, de historiciteit van lichamen en stereotypen, en het derde deel ‒ The blue hour ‒ over het herstel van de relatie tussen individu en wereld, staat de verhouding tussen individu en sociale ruimte in het confronterende Bless the sound that saved a witch like me nog onder druk. Een belangrijk element in tekst en choreograﬁe is de schreeuw: ‘’I want to share a scream with you. I want to share a sound without fences. I want to share this loudness and the silence that comes with it.” Kahn: “Bless… gaat over urgentie, gesymboliseerd en samengebald in de schreeuw,

die je kan zien als noodkreet in een context van geopolitieke, ideologische en ecologische crisis. De schreeuw is voor mij de kortste weg tussen het individu in nood en het collectieve. Ik begon over Bless… na te denken tijdens covid, een periode die voor velen ‒ ook voor mij ‒ tot een soort deconstructie leidde van wat we aan het doen waren. Tot een tijdloosheid in een ruimte van stilte. De kreet op het einde van Bless… veroorzaakt een soortgelijke stilte, die ons een halt toeroept. A silence that can work.”

DE STILTE NA DE SCHREEUW

Kahn heeft het in verband met Bless the sound that saved a witch like me ook nog over de interessante figuur van de heks. Als niet-classificeerbare creatuur, en als tegendeel van het stereotype, dat verbinding maakt met een onbekende wereld waar de rest van de gemeenschap zich niet waagt, roept ze weerstand en fascinatie op. Heeft Kahn er geen moeite mee dat dans als medium nooit aan iedereen in het publiek het gehele achterliggende verhaal kan overbrengen? “Als mijn stukken eenmaal af zijn, maak ik me niet zoveel zorgen meer over het voortbestaan ervan. Ze worden dan een gemeenschappelijk object dat iedereen door zijn eigen prisma bekijkt. Het stuk met Cherish zal voor de één een autobiografische weerklank hebben, en voor anderen net iets zeggen over hun relatie met anderen. Net daarom moet elke creatie voldoende scherp en beredeneerd zijn, en risico’s nemen om meerdere interpretaties en fricties mogelijk te maken. Als je een object creëert dat te open is, loop je het risico dat de interpretaties horizontaal en conventioneel blijven.”

Het festival It Takes a City loopt van 8 tot en met 17/2, itac.brussels, Bless the sound that saved a witch like me is op 9 & 10/2 te ervaren in GC De Kriekelaar, kaaitheater.be

Benjamin Kahn: “Na twintig jaar performen moest ik kiezen: stoppen of zelf iets zeggen.”

kaaitheater.be

@kaaitheater

WTF?

Why does Tubular Bells continue to tour even though Mike Oldﬁeld has retired?

The Mike Oldfield’s Tubular Bells concert comes in the wake of the 50th anniversary edition of Tubular Bells and its composer retiring. For those in the know: without Mike Oldfield. At the time, Mike

Oldfield played almost all the instruments of the symphonic classic himself, including the tubular bells. But for the current tour, Robin Smith is taking the lead. He conducts a live band in which he himself plays keyboards, but he was not around in 1973. He did later collaborate on Tubular Bells II and Tubular Bells III though. As one of Oldfield’s most loyal lieutenants, he was also involved in the performance at the opening ceremony of the London Olympics. It was there that he first spoke to the composer about a new live version with adapted arrangements. That show premièred at London’s Royal Festival Hall in August 2021, and despite initial criticism – the publicity campaign in the UK did not mention that Oldfield would not be there – it is now crossing the Channel too.

But why watch and listen when the master is enjoying retirement at home? There is not just artistic pioneering, there is the status of an

icon too. In May 1973, Tubular Bells was Richard Branson’s first release on his brand-new label Virgin Records. With 16 million copies sold, it turned into a retirement plan for both men. That did not stop them from continuing to score. Oldfield, now 70, was 20 when the album was released and would go on to top more charts. Branson, then 22, had yet to start building planes and spaceships. He would later name both a Boeing and an Airbus “Tubular Belle”, as the ultimate tribute to Oldfield’s composition, of which we all know at least the opening section. From the soundtrack of the horror film The Exorcist, or perhaps from the Dutch children’s series Bassie & Adriaan. It is hard to think of a wider span.

Not only ingenuity but also luck and gut feeling were involved in the launch. Branson took a commercial risk by releasing Oldﬁeld’s

instrumental, which he initially wanted to call “Breakfast in Bed”, in a music market dominated by three-minute singles. But he sensed that more and more music lovers were beginning to fall for blends between classical and pop. Dreaming away (and smoking cannabis) to repetitive, symphonic sounds was trendy. BBC DJ John Peel immediately came on board, he played the entire composition in his radio show. That same year, The Exorcist, which used the blood-curdling opening theme as its leitmotif without even asking, became a blockbuster. Grammy wins and eternal fame followed. “The wonderful thing about Tubular Bells is that it never seems to age,” says Smith. “It takes you on a journey through progressive rock and electronica, blues, folk, jazz, and classical and along the way evokes such melodic beauty and drama.” The concert also offers fans updates and the eighties hits “To France” and “Moonlight Shadow”, but it is the original, saved for the end, that continues to charm.

“Listening again to the musical outpourings of an angst-ridden teenager, it is hard to believe that was actually me, 50 years ago,” Oldfield said at the anniversary. “The music doesn’t

sound that angst-ridden, but only I know the years of work and stress that produced Tubular Bells. This was all live, ﬁrst take performances with no second chances or studio trickery as we have become so used to today. Little did I think when I was making Tubular Bells that anyone would ever hear it.” TOM PEETERS Mike Oldfield’s tubular bells will resound at the Koninklijk Circus/Cirque Royal on 16 February, cirque-royal-bruxelles.be

Wide Vercnocke

Picks of the month Theatre Music & Dance

Scènes de ville

Embrace the void EN/ Barcelona-based theatre-maker Ester Nadal and dancing Brussels twin sisters Nathalie and Doris Bokongo Nkumu aka Les Mybalés have been working on Le vide since the COVID-19 pandemic. In their piece, they explore the possibilities of creating a shared empty space. Like the empty space that comes into existence when a major event kicks people out of the routines of their everyday lives and forces them to stand still. How can you embrace and capture a void like that with music, dance, and theatre? These are the questions asked by Les Mybalés and Ester Nadal. Nathalie and Doris Bokongo Nkumu have been professional dancers and choreographers in 20

FR/ Il faut au moins 8 lieux culturels des deux communautés pour accueillir une nouvelle génération d’artistes de la scène. Dans ce nouveau festival biennal, performance, danse et théâtre se répondent au-delà des frontières. La première édition se déploie en deux week-ends, 5 parcours et 13 spectacles. (GB)

various styles including urban, hip hop, and house since 2010. Ester Nadal is a theatre director and dramaturge, and in 1989 was one of the first from city-state Andorra to dare to make theatre their profession. Mestizo Arts Platform brought the two parties together for an artist talk. That first meeting took place on Zoom, but soon after that first shared moment they came up with the idea for the show: “If we feel we are in a void, let us make that empty space our theme.” Four years after the three of them kicked off the creative process, they will fill the KVS BOX in Brussels three days in a row. (MB)

NL/ De bekroonde Engelse cultartiest, comedian en performancekunstenaar Kim Noble woonde ooit nog in een riool en in een boom. In Lullaby for scavengers speelt hij met een vos en praat hij over grote gevoelens met zijn enige vriend: een boze, grijze, maar ook dode en opgezette eekhoorn. (MB)

LES MYBALÉS & ESTER NADAL: LE VIDE 15 > 17/2, KVS BOX, kvs.be

KIM NOBLE: LULLABY FOR SCAVENGERS 31/1 & 1/2, Les Halles, halles.be

IT TAKES A CITY 8 > 17/2, divers lieux, itak.brussels

Eenzaam met eekhoorn

Black Square

EN/ This is not a joke, in 2015 an X-ray scan revealed that underneath the paint of Kasimir Malevich’s famous painting Black Square (1915) a racist “joke” was hidden: “Blacks fighting in a cave.” Three black performers under the instigation of Brussels-based performer and artist Milø Slayers counter the tension between white and black, light and dark, abstraction and the concrete. (MB) MILØ SLAYERS: DEMONSTRATIO 16 & 17/2, Beursschouwburg, beursschouwburg.be

Je ne te haine plus

FR/ Qu’est-ce qu’on fait de sa haine ? Adeline Rosenstein et Thibaut Wenger passent la tragédie L’Orestie d’Eschyle à la centrifugeuse loufoque pour la transposer dans la caravane d’une famille sans manières. Se pose alors la question de savoir comment rembobiner sa vie sans détester tout le monde. (GB) ADELINE ROSENSTEIN: DÉTESTER TOUT LE MONDE 6 > 9/2, Théâtre National, theatrenational.be

Coup de cœur Sophie Soukias écrit sur la photographie, le cinéma et les arts de la scène

Inno JP, c’est tout ce que j’aime dans la relève du stand-up J’ai découvert Inno JP en décembre dernier à l’occasion du gala d’ouverture de HAHA Halles où l’humoriste Dena Vahdani (je suis fan) s’entourait de la fine fleur du stand-up belge pour une soirée enchaînant les punchlines grand cru. L’événement a confirmé tout ce que j’aime dans la relève du stand-up. Le courage (car il en faut) avec lequel ces nouveaux humoristes décodent leur récit personnel pour en faire un objet drôle mais aussi intensément transformateur. Inno JP est de celleux-là.

ÇA SE PASSE DANS LE BW

Oude wereld, nieuwe verbindingen

NL/ De Brussels-Burkinese danser en choreograaf Serge Aimé Coulibaly is al ruim twintig jaar toonaangevend in Afrika en Europa. In het hedendaagse initiatieverhaal C la vie leidt hij negen performers langs beproevingen die horen bij het verdwijnen van de oude wereld, maar ook leiden tot nieuwe verbindingen. (MB) SERGE AIMÉ COULIBALY: C LA VIE 20 > 23/2, KVS BOL, kvs.be

Chaos to come

Planetaire polonaise

FOCUS & CHALIWATÉ: DIMANCHE 6 > 24/2, Les Tanneurs, lestanneurs.be

DANIEL LINEHAN/HIATUS: KISS THE ONE WE ARE 29/2 & 1/3, La Raffinerie/Charleroi Danse, kaaitheater.be

EN/ With a burlesque maestria, the wordless fable Dimanche shows us what we don’t want to see. Alternating between the misfortunes of a TV crew in the Arctic and those of the members of a family clinging to their house as it falls apart, it takes you to a place of childlike wonder, in which all is still possible. (GB)

NL/ Vijf jaar geleden voerde choreograaf Daniel Linehan in de solo Body of work zijn eigen dansgeschiedenis op. Nu vraagt hij acht dansers van verschillende generaties naar de rol van dans in hun leven in het bijzonder, en het leven in het algemeen: het ritme van de oceaan, de vibratie van atoomdeeltjes ... (MB)

Dans son spectacle True Story, il retrace le ﬁl de son histoire d’enfant né en 1993 à Kigali, au Rwanda, et adopté par un couple lesbien du Brabant Wallon. Nouvelle vie, nouveau prénom puisque le petit Innocent est rebaptisé Jean-Paul – « Un prénom d’expulseur sur un visage d’expulsé », ne manque-t-il pas de noter. Entre le drame de la mort de Pascal Sevran (Inno JP grandit avec deux mamans qui ont l’âge d’être ses grands-mères), des vacances au ski où il est le seul noir sur les pistes, et les injonctions de ﬁnir son assiette au nom « des petits Africains affamés », l’humoriste, qui a découvert qu’il était noir à l’âge de sept ans, déconstruit la société dans laquelle il a grandi, en même temps qu’il se déconstruit lui-même. True Story, c’est l’histoire d’un « blanc dans la peau d’un noir ». C’est aussi l’histoire d’une solitude qu’il confronte au tournant de ses 40 printemps avec une légèreté qui lui donne toute sa profondeur. Une histoire improbable qui se devait d’être racontée. Pour passer une excellente soirée mais aussi pour la faire exister. Pour qu’elle ne soit plus seule. INNO JP: TRUE STORY > 10/2,

Théâtre de la Toison d’Or, ttotheatre.com

Tentoonstelling

Oscar Murillo vindt rust voor reﬂectie in Molenbeek

‘Ik leef niet meer in de wereld’ 22

NL Om in alle rust het nieuwe hoofdstuk in zijn artistieke zoektocht voor te bereiden zocht Oscar Murillo, binnenkort met de expo Masses te zien in Wiels, een werkplek weg van het drukkere Londen. De invloedrijke Colombiaans-Britse kunstenaar vond een toevluchtsoord in Molenbeek. Tekst Andy Furniere

et verhaal van de steile opgang van Oscar Murillo is opmerkelijk. Hij werd al kort na zijn afstuderen in 2012 opgemerkt op een tentoonstelling in Miami en niet veel later schoot zijn faam ‒ en de prijs van zijn werk ‒ als een komeet de lucht in. De ColombiaansBritse kunstenaar, op zijn tiende met zijn familie geëmigreerd van het Colombiaanse stadje La Paila naar Londen, kreeg het label van de ‘Jean-Michel Basquiat van de eenentwintigste eeuw’ opgeplakt. Maar hij weerstond de druk van de kunstmarkt en bleef eigenzinnig zijn eigen weg gaan. In plaats van enkel de abstracte schilderijen te maken die goed liggen bij miljonairs, bleef hij ook vrijuit experimenteren met andere vormen, zoals installaties, sculpturen, videokunst, performances ... In 2019 kreeg hij de Britse Turner Prize samen met de drie andere genomineerden, omdat de vier kunstenaars in gepolariseerde Brexit-tijden als statement van solidariteit de prestigieuze kunstprijs wilden delen. Dat statement past ook bij het werk van Murillo, waarin gemeenschapsgevoel en het vormen van verbindingen cruciaal zijn. Murillo stortte zich de laatste tien jaar samen met politicoloog Clara Dublanc op het Frequencies-project, waarbij scholen over de hele wereld onbewerkte schildersdoeken toegestuurd kregen. Schoolkinderen kregen gedurende een halfjaar carte blanche om erop te tekenen, waarna de doeken weer naar Murillo gingen. Het leverde een archief van een goede 50.000 schilderijen op, een rijk collectief bewustzijn waar Murillo nu uit put om nieuwe kunstwerken te maken. Zijn solotentoonstelling Masses in Wiels, opent met werken uit de serie Disrupted frequencies, waarbij Murillo doeken uit het Frequencies-archief aan elkaar naait en met verschillende technieken bewerkt, onder meer met olieverf in verschillende tinten blauw. Ze zullen een donkere vloed vormen die je bij het betreden van de expo meteen overspoelt. Mogelijk is er ook een werk te

Interview Oscar Murillo

Oscar Murillo aan het werk in zijn studio in Londen. Sinds kort heeft hij ook een uitvalsbasis in Molenbeek: “Voor mij als Londenaar is Brussel een oase van rust.”

zien uit de serie Telegram, een andere tak gegroeid uit de stam van Frequencies. Telegram is ook de titel van een nieuw hoofdstuk in zijn oeuvre, een dat hij deels vanuit België zal uitwerken. Naast zijn werkplaatsen in Londen en Colombia, heeft hij sinds kort een artistieke schuilplek in Molenbeek.

“Ik denk niet na over de kunstwereld. Ik stuur haar gewoon telegrammen en hoop zo te blijven communiceren” 24

Een logische eerste vraag, waarom wilde u ook een werkplek in Brussel? OSCAR MURILLO: Het nieuwe hoofdstuk in mijn oeuvre, Telegram, gaat in grote mate over afstand en communicatie. Om psychologisch in de juiste gemoedstoestand te zijn om daarover na te denken, had ik nood aan een meer besloten, afgezonderde realiteit dan die in Londen. Een werkplek, maar ook een plaats van contemplatie. De werkelijkheid van Brussel is daarvoor uitermate geschikt. Brussel ligt geograﬁsch vlak bij Londen, ik kan gemakkelijk met de trein over en weer, maar tegelijk voelt het hier heel anders aan. Voor mij als Londenaar is dit een oase van rust. (Lacht) U bent dus al even geregeld in Brussel aan het werk? MURILLO: Ik was hier ook om onderzoek te

Masses 2/2 > 28/4, Wiels, wiels.org

doen voor Masses, maar het hele afgelopen jaar was Brussel voor mij inderdaad geregeld een plek van reﬂectie. Ik denk dat het idee van communicatie via mijn Telegramwerken prachtig past in de context van verwijderd en afgezonderd zijn. Het is alsof ik berichten naar de buitenwereld stuur. Het is ook alsof Frequencies opnieuw begint: terugtrekken, berichten schrijven, een telegram versturen, markeren. Want dat is hoe ik altijd over Frequencies heb gedacht, op het gebied van hoe schrijven, tekenen en markeren zich manifesteren als vormen van communicatie. Bovenal gaat het over terug communiceren naar het historische door de decennialange hoeveelheid sedimentatie van tijd. Masses gaat ook over die sedimentatie en is een beetje een index in de zin dat ik verschillende denkprocessen en ideeën samenbreng. Wiels is een mooi platform om deze verschillende ideeën voor te stellen.

Telegram bouwt voort op het tien jaar durende Frequencies-project, maar in hoeverre slaat u er een andere richting mee in? MURILLO: De pandemie heeft voor veel verandering gezorgd, ook in mijn manier van werken. Ze stelde het idee van reizen als onderzoek en als de ruggengraat van Frequencies in vraag. Ik keerde voor lange tijd terug naar Colombia, naar een intieme gemeenschap van mensen en de natuur waar ik ben opgegroeid ‒ het platteland en de bergen, de Andes. Het maakt allemaal deel uit van het nieuwe venster waarin ik aan het duiken ben, en dat is het verlangen om te verdwijnen, om af te rekenen met de grote ideeën die het afgelopen decennium hebben bepaald. Ik ben nu op een punt in mijn leven dat ik geïnteresseerd ben in het verwijderen van mezelf en ik vond het heel helend om terug te keren naar het leven in Colombia, in de Andes, weg van de complexiteit van de westerse stedelijke realiteit. Dat gezegd zijnde, blijft reizen nog altijd deel van mijn leven. Het is belangrijk voor mij als kunstenaar om ook mijn werkplekken te hebben in Europa, en ik was bijvoorbeeld ook onlangs nog in het Midden-Oosten. Misschien zit ik op dit moment in een transitiefase. U hebt altijd veel inspiratie gevonden in vliegtuigen. In de Masses-expo zijn uw Flight drawings te zien, tekeningen die hoog in de lucht zijn gemaakt. MURILLO: Voor velen is het vliegtuig een symbool van alledaagsheid geworden: vervoer, woon-werkverkeer. Maar ik zie het

geslaagd om niet onder die druk te bezwijken? MURILLO: Kijk, er zijn zoveel gevaren in de wereld, vroeger en nu. Waaronder zaken waar ik lang niet echt bij stilstond en die ik als vanzelfsprekend beschouwde, zoals de conﬂicten over identiteit en grondgebied ‒ opnieuw denkend aan geograﬁe, land, massa’s … Dat alles heeft me doen nadenken over wat ik Oscar Murillo wist, en waar ik me zelfs als kind altijd heel — Geboren in 1986 in het bewust van was, namelijk dat ik, ondanks Colombiaanse La Paila het feit dat ik als migrant — Verhuisde op zijn uit een rampzalige realiteit kwam, en wat er tiende met zijn familie ook gebeurde, een thuis naar Londen had. Ik had een thuisland, — Studeerde in 2012 af mijn ouders hadden een thuis, hoe bescheiden het aan het Londense Royal ook was. Ik had een College of Art, waarna gemeenschap en dat was zijn ster heel snel steeg genoeg. Alles daarbuiten, met — Won in 2019 de Turner betrekking tot succes of Prize, de meest de kunstwereld, was niet prestigieuze Britse echt belangrijk. Daarom kunstprijs heb ik simpelweg mijn eigen vrijheid uitge— Zocht in aanloop naar bouwd, waarbij ik mijn zijn solotentoonstelling platform als kunstenaar Masses in Wiels een gebruikte om ambitieus plaats om in alle rust te te zijn met mijn ideeën. reflecteren en vond die

ook als een vat vol mogelijkheden, vol dromen, vooral in de context van familie, beweging, migratie en mensen. In de afgelopen tien jaar heeft het in mijn praktijk ook gediend als een soort incubator waar ik ideeën in uitwerkte, door tekeningen te maken aan een snelheid van 1.000 kilometer per uur, op een hoogte van 11 kilometer.

Daarnaast lijkt boosheid over sociaal onrecht me een belangrijke brandstof voor uw werk. Klopt dat? MURILLO: Ik zie woede niet als een brandstof. Ik wil vooral weg van de binaire wereld van het globale Noorden en Zuiden. Als we deze geopolitieke labels uitbannen en de evenaar beschouwen als een apolitieke lijn, geograﬁsch gecentreerd, wordt alles mogelijk. In dat kader kan je dan beginnen met het leggen van verbanden en relaties tot in de verbeelding en omgaan met concepten als diversiteit, zoals westers en niet-westers. Maar veel van mijn voorstellen komen wel voort uit een persoonlijke ervaring, uit het denken over onrechtvaardigheid. Ik denk dat we leven in een wiel van in Molenbeek constant gevaar, dat nauw Hoe kijkt u eigenlijk naar de kunstwereld verbonden is met de van vandaag? kunstcultuur en ik ben me er voortdurend van bewust. Ik ben me heel MURILLO: Laat het me zo zeggen: ik ben bewust van mijn bestaan, als kunstenaar, en vertrokken, ik leef niet meer in de wereld. Ik ik breng mezelf voortdurend in kaart, leef vooral in de Andes in mijn gemeennavigeer als het ware. schap. Ik maak Telegram-werken vanuit die hoek. Ik weet niets van de wereld, ik denk Uw werk werd erg populair toen u nog erg niet na over de kunstwereld. Ik stuur jong was, wat met veel druk gepaard gewoon telegrammen naar de kunstwereld moet zijn gegaan om hetzelfde succesen hoop op die manier te blijven communivolle ding te blijven doen. Hoe bent u erin ceren.

OSCAR MURILLO ET SON HAVRE DE PAIX À MOLENBEEK

FR/ Pour préparer tranquillement le nouveau chapitre de sa démarche artistique, Oscar Murillo, que l’on verra bientôt au Wiels avec l’exposition Masses, a cherché un lieu de travail loin de l’agitation londonienne. L’influent artiste colombo-britannique a trouvé refuge à Molenbeek.

OSCAR MURILLO FINDS PEACE FOR REFLECTION IN MOLENBEEK

EN/ In order to prepare for the new chapter in his artistic quest in peace and quiet, Oscar Murillo, soon to be seen at Wiels with the exhibition Masses, sought a workplace away from busy London. The influential Colombian-British artist and Turner Prize winner found refuge in Molenbeek. 25

Surrealist painter Jane Graverol

‘Jane Graverol and René Magritte inﬂuenced one another’

SETTING THINGS STRAIGHT

“In the 1950s, Jane Graverol was a major artist, whose work was exhibited at international fairs such as the 1954 Venice Biennale; she was the co-founder of the Temps Mêlés group, and the co-creator of the review Les Lèvres Nues,” says Patricia Allmer. “Jane Graverol’s work is instantly recognisable. While her work may echo other big names in surrealism, it is not due to their inﬂuence, as has often been claimed in the literature about her, but rather the result of a dialogue. Jane Graverol had as much inﬂuence on her lover at the time Marcel 26

Mariën as Marcel Mariën had on her. In the same way, she inﬂuenced René Magritte.” In her work La goutte d’eau (1964), Jane Graverol painted the portrait of the key Brussels surrealists and took care to place Irène Hamoir at the centre of the circle, reserving a prominent position for herself at the top, in the middle. As if to rectify the situation.

TAKING FLIGHT

Despite gaining entry to the surrealist gentleman’s club, the women were only too aware of the inequalities that they were subject to. That political struggle proved to be intrinsically linked to their artistic production. In Sans titre (Femme libérée), painted in 1949, a woman appears to be imprisoned in a cage (a symbolic object, very popular with the surrealists), although the door of the cage is open. And when it comes to representing the female body, Jane Graverol departed from the cliché of the “eternal muse” and spoke on behalf of her own sex. In the sublime L’esprit saint (1965), for example, a rocky landscape takes the form of feminine curves with, in place of pubic hair, a bird launching into a mad descent, hinting at an irrepressible taste for freedom. “Those feminist allusions add an artistic dimension that is lacking in the work of their male counterparts,” says Patricia Allmer. “In that sense, Jane Graverol’s work can even be said to go beyond surrealism.” SOPHIE SOUKIAS

You can see the exhibition Histoire de ne pas rire. Surrealism in Belgium at Bozar from 21/2 to 16/6, bozar.be

JANE GRAVEROL, LA NOUVELLE MÉLANCOLIE © BOZAR

When you hear the name René Magritte, it starts to rain little men in bowler hats and black trench-coats. But what images does the name Jane Graverol evoke? None? Although the painter from Brussels is one of the key ﬁgures of Belgian surrealism, the merciless bulldozer of History has done its best to erase her legacy. Fortunately, times are changing, as evidenced by the new exhibition at Bozar devoted to Belgian surrealism. In Histoire de ne pas rire. Surrealism in Belgium, Jane Graverol (born in 1905 in Elsene/Ixelles, died aged 78 in Fontainebleau, France) occupies a prominent place alongside the unrivalled René Magritte or Marcel Mariën, as well as the female painters Rachel Baes and Irène Hamoir. “What often happens with female artists is that they reach a certain level of fame and then disappear off the radar,” explains Patricia Allmer, who teaches Modern and Contemporary Art History at the University of Edinburgh, and specialises in surrealist women and the work of René Magritte.

JANE GRAVEROL, L’ESPRIT SAINT © BOZAR

In the picture

JANE GRAVEROL, SANS TITRE, FEMME LIBÉRÉE © BOZAR

JANE GRAVEROL, LA GOUTTE D’EAU © BOZAR

31.01 – 4.02 Prokofiev Festival with Alexander Melnikov & Sergej Krylov

THU 15.02 Belgian Music Days Jesupret, Henderickx & Ysaÿe

FRI 23.02

Symphonic Hour

Sibelius 5 & Kobekina plays Elgar

THU 07.03

Film Symphonic

The Phantom of the Opera with Frank Strobel

FRI 15.03 Vivier, Henderickx & Stravinsky with Sophia Burgos, soprano

FRI 29.03 Khachatryan plays Bruch with Michael Schønwandt, conductor

C O NTI N U E YO U R M US I CA L JO U R N EY

HOPE & DESPAIR SEASON 2023 - 2024

INFO & TICKETS n a t i o n a l o r c h e s t r a . b e

belgian national orchestra in permanent residence at

Eyecatcher

Evian Christ

Lord of the trance Trance sensation Evian Christ doesn’t mince his words: “Flying straight towards the sun at the speed of light is instinctive for me. I’m not building castles in the sky, that is the apocalypse.” In the specialist DJ magazine Mixmag, he wanted to help explain why he would be satisfied with nothing less than the biggest smoke machine, the brightest light, the loudest kick drum, and the most intense bass line. The euphoric state he aspires to along with a full dance floor is the bright spot of his existence, but at the same time his worst nightmare. “I like watching helicopter crashes and I love trance music,” he says. That paradox is also the foundation of Revanchist, the DJ and producer’s longawaited debut released last autumn. Just over a decade ago, Christ’s career shot Age 34 off like a rocket. Kings and Them, the Roots Ellesmore mixtape he had cobbled together in his Port, UK garage with the software programme You might know Cubase still as a student in 2012, him from his immediately impressed the hip Tri production credits for hip-hop stars Angle Records, who offered him his such as Kanye West first record deal. After his studies, he and Travis Scott left to tour the United States. Kanye But did you West had him co-produce “I’m In It”, know that his Trance Party club one of the tracks on Yeezus. After nights stood at the Waterfall, his 2014 debut EP, he signed cradle of the current with leading electronica label Warp. His trance revival first release was the temporary art He got hooked as a child by watching installation and performance The his stepfather, also a Trance War, but the first proper single trance DJ, and by only followed in 2020 with “Ultra”. In listening to Belgian between, he scored with productions trance Instagram for artists like Danny Brown and Travis evianchrist Scott, adding electronic ammunition and credibility to their mainstream hip hop. But it was the Trance Party club nights he hosted as far back as November 2013 in London and Manchester, that made his reputation and helped spark the trance revival. Christ himself describes his euphoric debut as “the fucking greatest hits nobody ever heard.” He thinks the reason it took so long to materialise was unrealistic expectations. Suddenly, everyone thought he would only work on No 1 records, but he lacked the experience and know-how to do that. Reflection dawned on the producer-DJ, born as Joshua Leary from Ellesmere Port near Liverpool where his career began by poking around in the stacks of records of his stepfather, another trance DJ. The spirit of the times proved merciful to him: “Saying you liked trance was still a guilty pleasure in 2014. We are so far past that now.” It seems like trance music has stood the test of time precisely because it dares to be unabashedly emotional. Christ opening the gates of both heaven and hell amid the unrelenting bass, pumping synths, as well as endless romantic and nostalgic vibes takes advantage of it. TOM PEETERS Evian Christ will turn the Botanique into a trembling trance temple on 16 February, botanique.be 29

Picks of the month Art & Literature Music

Ensor sous le masque FR/ Dans la chair de sa peinture, James Ensor incarne la transition entre l’académisme du 19e et les avant-gardes du 20e. Pour le peintre ostendais, le monde est une farce où le ridicule côtoie le sublime, et où le laid tient tête à la beauté. 2024 est l’année Ensor. Pour célébrer le 75e anniversaire de sa mort, les expositions se multiplient. À Bruxelles, la KBR présente peintures, dessins et gravures dans les salles de l’ancien Palais de Charles de Lorraine où l’artiste a exposé dès 1887 avec ses condisciples du cercle des XX et de la Libre Esthétique. Si le monde d’Ensor est indissociable de la ville d’Ostende, de ses ciels, de ses créatures marines et de ses coquillages, la ville de Bruxelles a exercé une influence durable sur toute 30

Eye-popping

EN/ It didn’t take the MIMA a long time to gather a faithful fanbase. With Popcorn, the iconoclast museum is again intent on drawing a jolly crowd: fifteen exuberantly idiosyncratic artists – including Delphine Somers, Nina Vandeweghe and Davor Gromilovic – show their eye-popping works. (KS)

son œuvre. De 1877 à 1898, il y réside souvent l’hiver. C’est dans la capitale qu’il se forme et accède au rang d’artiste. Et c’est toujours à Bruxelles qu’il trouve des acheteurs et qu’il fait imprimer ses eaux-fortes. Son œuvre ne fait pas danser que les masques et les squelettes, elle fait valser la lumière, pour faire écho à son regard curieux et facétieux sur le monde. Musicien et pianiste accompli, Ensor a également signé de nombreuses compositions. C’est toute la diversité de son génie créateur, pictural et musical, que Bozar met à l’honneur dans une exposition qui puise dans ses œuvres de jeunesse comme dans ses dernières créations. (GB)

NL/ Een phrase trouvée in de straten van Brussel was voor Koenraad Dedobbeleer de opmaat tot een solo in La Verrière. Met Emi e dames messeur creëert hij een even elegant als enigmatisch, tussen kunst en intimiteit laverend geheel met eigen en andermans werken. (KS)

JAMES ENSOR. INSPIRED BY BRUSSELS 22/2 > 2/6, KBR, kbr.be JAMES ENSOR. MAESTRO 29/2 > 23/6, Bozar, bozar.be

KOENRAAD DEDOBBELEER: EMI E DAMES MESSEUR 8/2 > 27/4, La Verrière, fondationdentreprisehermes.org

POPCORN 2/2 > 26/5, MIMA, mimamuseum.eu

Objets retrouvés

Meet Leon Kossoff

EN/ Xavier Hufkens arranges a close encounter with Leon Kossoff (19262019), a British painter and member of the London School, a group of artists who gave full attention to figuration in abstract times. This “condensed retrospective” focuses on his London cityscapes cloaked in thick, agile strokes of paint, his “translations” of other masters, and his portraits. (KS) LEON KOSSOFF: CLOSE ENCOUNTERS 2/2 > 30/3, Xavier Hufkens, xavierhufkens.com

Trois fois Folon

FR/ Jean-Michel Folon, ses hommes au chapeau et leur univers en suspension délaissent leur retraite éternelle de La Hulpe pour poser dans la capitale. Trois fois. Au cœur des mystères de Magritte, dans une maison de Horta et au Musée du Design pour sa riche collaboration avec Olivetti. (GB) FOLON. A JOURNEY IN BRUSSELS 21/2 > 30/9, divers lieux, fondationfolon.be

Open Sesame

EN/ Glancing into Tom Poelmans’ studio makes you dizzy from the cabinet of curiosities that opens before your eyes. For his new show, the Antwerp painter sets up shop – or rather a magic market – at Rodolphe Janssen. Expect an inspired and wildly inspirational feast for the eyes in the shape of 120 drawings and a painting. (KS) TOM POELMANS: THE MAGIC MARKET 22/2 > 30/3, Rodolphe Janssen, rodolphejanssen.com

Repeteren, repeteren

NL/ Samson en Gert wisten het in 1993 al: “Repeteren, repeteren / Wie zijn best doet zal het leren.” Maar ook beoefenaars van schonere kunsten kennen de kracht van de herhaling. La Maison des Arts wijdt een groepsexpo aan artistieke rituelen, bezwerende gewoontes en hypnotiserende handelingen. (KS) KEER OP KEER. RITUELEN VAN KUNSTENAARS 23/2 > 5/5, Maison des Arts, lamaisondesarts.be

Rencontrer Carrère

FR/ Docu, fiction, autofiction, Emmanuel Carrère a traversé toutes les écritures pour se raconter et raconter la vie des autres. Ancré dans le fait divers, il peut aussi se laisser troubler par le fantastique. Dans son dernier ouvrage V13, il témoigne avec humanité du procès des attentats de Paris. (GB) MEET THE WRITER: EMMANUEL CARRÈRE 8/2, Bozar, bozar.be

Coup de cœur Kurt Snoekx is eindredacteur

Brecht Evens ziet, hij ziet, wat jij niet ziet Sinds hij in 2009 met Ergens waar je niet wil zijn op verleidelijke wijze zijn ‘jeugdzonden’ van zich afschudde, is Brecht Evens een baken geworden in de stripwereld. Een baken dat een bizarre combinatie van vertrouwen en vernieuwing uitstraalt. Ook buiten de landsgrenzen. De in Hasselt geboren stripmaker, die even brusselde maar intussen al jaren thuis is in de Lichtstad, verzamelde in vijftien jaar tijd al twee Fauves op de hoogmis van de strip in Angoulême, en rijfde nominaties voor de Eisner, Ignatz en Harvey Awards, én voor de Oscars (voor Marona en Genius loci) binnen. Als gerechtigheid een dingetje is, dan zal na De liefhebbers, Panter en Het amusement ook het eerste deel van zijn tweeluik De bondgenoten een prijzenmagneet worden.

GEFUNDENES FRESSEN

De bondgenoten vertelt het verhaal van de jonge Arthur, die met zijn vader een teruggetrokken bestaan leidt. Tegelijk lichtjaren verwijderd van en voortdurend bedreigd door de buitenwereld. Binnen geleiden de tekeningen van de jongen een verbeelding die onhoudbaar aan het kronkelen gaat. Er wordt gezien wat er niet is, en wat niet te zien is, bestaat toch. Ongetwijfeld. Kijk maar naar de tekens, ontcijfer de codes. Dat spel-zonder-grenzen is gefundenes Fressen voor Brecht Evens, die met zijn eigenzinnige vormentaal, rijke kleurenpalet en weelderige transparanten al voortdurend delft in het tastbaar maken van wat onzichtbaar sluimert en krioelt. Met De bondgenoten levert hij een in complotten en paranoia gedrenkt meesterwerk af. Dat deel twee de grenzen nog wat zal verleggen, daar hoef je geen morse voor te kennen. BRECHT EVENS. 22/2, Passa Porta,

passaporta.be & 23/2, Librairie Flagey, librairiesﬂagey.com

Literatuur

Dominique De Groen, dichterlijk lichtpuntje in de klimaatdystopie

NL/ Hier komt de inleiding van 15 puntgrootte. Er hoeft geen enter of extra regel na deze tekst. De auteursnaam zal automatisch zakken dmv de 5 mm space after.

‘Ik denk oprecht dat de meeste mensen van goede wil zijn’ Tekst Naam auteur Foto Naam fotograaf

NL Samen met Bozar nodigt de organisatie Klimaatdichters vier ‘dichters van het antropoceen’ uit om met pen en verbeelding de klimaatopwarming te helpen temperen. Niemand is beter uitgerust voor die taak dan de ‘coolste dichter van ons taalgebied’: Dominique De Groen. Tekst Michaël Bellon 32

limaatdichters is een organisatie van Belgische en Nederlandse dichters, die via poëzie bewustzijn en verandering willen teweegbrengen rond de klimaatkwestie. Tijdens Dichters van het antropoceen in Bozar verzamelt Klimaatdichters vier ‘woordvoerders’ op het podium: de Canadese dichter en romanschrijver Lisa Robertson, de Nederlandse auteur en kunstenaar Miek Zwamborn, schrijver, essayist en docent Geert Buelens, die met zijn boek Wat we toen al wisten, over de vergeten milieubeweging van de jaren 1970, de Boon-literatuurprijs won, én Dominique De Groen, de jongste van de hoop en sinds Shop girl (2017) de ‘coolste dichter van ons taalgebied’. Haar recentste bundel, Slangen (2022), werd bekroond met de Jan Campertprijs. De Groen schreef toen ze klein was al verhaaltjes en gedichtjes “over dieren en zo”, ging literatuur studeren in Glasgow en volgde mediakunst aan het KASK in Gent. In haar bonte, tijdgeestige poëzie peilt ze het leven on- en ofﬂine, hoge en lage cultuur, onrecht, ongelijkheid en de pijnen en pijntjes van onze planeet.

Tijdens Dichters van het antropoceen sta je op de scène met heuse Klimaatdichters. Pas jij in dat rijtje? DOMINIQUE DE GROEN: Ik maak geen deel uit van de ofﬁciële groep Klimaatdichters, en ik zou mezelf ook niet echt als een klimaatdichter omschrijven, omdat ik de interpretatie van mijn werk graag openhoud. Maar ecologie keert als thema wel vaak terug in mijn werk, dat ook dikwijls politiek of maatschappijkritisch wordt genoemd. Ook al is het geen bewust opzet van mij om over politieke thema’s te schrijven. Ik schrijf over wat mij bezighoudt. Over dingen die in de wereld gebeuren en die een impact hebben op het leven en de toekomst. Ik kijk er wel naar uit om andere dichters zoals Lisa Robertson te ontmoeten. In het verlengde van de vraag of kunst de wereld kan redden, ligt de vraag wat dichters vermogen tegen de klimaatopwarming? DE GROEN: Juist omdat veel van mijn werk politiek is, denk ik daar veel over na. Het is al vaak gebeurd dat er na een optreden interessante gesprekken ontstaan die echt ergens over gaan, maar toch ben ik eerder bescheiden. Zo weet ik bijvoorbeeld niet in hoeverre mijn werk terechtkomt bij mensen die het niet met mij eens zijn. Tegelijkertijd wil ik geloven in het potentieel van kunst om andere mogelijkheden en werkelijkhe-

den te helpen verbeelden. Het is soms moeilijk om je een andere wereld in te denken dan die waarin we nu leven, maar je kan natuurlijk pas handelen of iets veranderen wanneer je het je eerst ook kan inbeelden.

Dominique De Groen — Geboren in Jette in 1991, woont in Gent — Debuteerde als dichter met Shop girl, gebaseerd op haar ervaringen als winkelbediende bij Primark

eerste plaats het kapitalisme. Een leefbare planeet valt niet te rijmen met een systeem dat winst boven alles stelt. Binnen zo’n systeem worden natuur en mens gereduceerd tot grondstof om nog meer winst uit te knijpen. Dat is een systemisch probleem dat niet valt op te lossen op het individuele niveau. Tegelijk is het wat makkelijk om als individu te zeggen dat je er toch niks aan kan doen. Het kan sowieso geen kwaad om ook zelf te proberen een steentje bij te dragen. En de voornaamste macht van het individu ligt bij pogingen om die grotere, systemische veranderingen teweeg te brengen, door bijvoorbeeld te stemmen op de juiste partijen, actie te voeren ...

In het eerste van de vier gedichten die je zal voorlezen, heb je het — Met de bundels Sticky eerst over de lagune drama, offerlam en waarin we ooit konden Slangen won ze de Frans zwemmen, om te Vogel Poëzieprijs 2019, eindigen bij een “apocade Fintro-publieksprijs lyptische hellscape” en 2021 en de Jan het “graf van de GolfCampert-prijs 2022 stroom”. Je stelt de zaken alvast niet mooier voor — Werkt aan een roman, dan ze zijn. Corpus Britney, over DE GROEN: Dat dystopische kapitalisme, hekserij en zit wel vaker in mijn Britney Spears gedichten, ook al omdat ik graag scienceﬁction lees. Al probeer ik wel niet in de doom en gloom te blijven hangen. Ik vind het Het laatste woord van je derde gedicht is belangrijk om naast dat duistere ook humor “verzet”, maar in het vierde schrijf je: “je en lichtpuntjes in mijn teksten te stoppen. wilde rust achter schuttingen die geen data doorlieten, waar geen e-mail of “Je wilde iets waarvoor je kon staan en gesponsorde content je kon vinden.” blijven staan / zelfs nadat de zon alles Verzet vraagt engagement om tegen rond ons zou hebben weggesmolten,” weerstand in te gaan, maar soms is er de klinkt het in je tweede gedicht. behoefte om ons even af te sluiten. DE GROEN: Ik denk oprecht dat de meeste DE GROEN: Het laatste gedicht is inderdaad mensen van goede wil zijn. Alleen is het een kritiek op wie zich afsluit in een soms moeilijk om te weten waarvoor je nog paradijselijke tuin en daardoor andere kan staan, omdat de problemen systemisch mensen de kans ontzegt om erin te komen. zijn. Zo leven we in een aandachtseconomie Maar je kan ook begrip opbrengen voor waarin onze aandacht continu wordt mensen die er even niets meer bij kunnen bestookt met heel veel ‒ en ook foute ‒ infornemen. Ik heb zelf ook al weleens een paar matie, waardoor het op de duur moeilijk is dagen niet naar het nieuws gekeken. Al om nog het bos door de bomen te zien, en te besef ik dat het een groot privilege is dat ik weten wat je kan of moet doen. dat kan. Heb jij antwoorden? Vegetarisch eten en weinig vliegen, of leggen we alles in het Dominique De Groen treedt op 27/2 aan in het mandje van de bedrijven en regeringen? programma Dichters van het antropoceen in DE GROEN: Volgens mij is het probleem in de Bozar, bozar.be

DOMINIQUE DE GROEN, LUEUR DANS LA DYSTOPIE CLIMATIQUE

FR/ En collaboration avec Bozar, l’organisation Klimaatdichters a invité quatre « poètes de l’anthropocène » à aider à tempérer le réchauffement climatique à l’aide de leur plume et de leur imagination. Personne n’est mieux armé pour cette mission que « la poète néerlandophone la plus cool » : Dominique De Groen.

DOMINIQUE DE GROEN, BRIGHT LIGHT IN THE CLIMATE DYSTOPIA

EN/ Together with Bozar, the organisation Klimaatdichters (“Climate Poets”) invites four “poets of the anthropocene” to help reduce global warming with pens and imagination. No one is better equipped for that task than the “coolest poet in our language area”: Dominique De Groen.

A closer look What makes The Last Dinner Party the “Sound of 2024”?

The Last Dinner Party: a feast ﬁt for queens EN After leaving London with a medieval wardrobe, a certain sense of grandeur, and a few theatrical melodies, the five girls in The Last Dinner Party have already seduced Nick Cave, Lana Del Rey, and the Rolling Stones. The rest of the world is also bound to succumb to the English band’s infectious charms. Text Nicolas Alsteen

nnounced as sold-out just minutes after tickets went on sale, The Last Dinner Party in concert is, without a doubt, one of the main events in Brussels this month. The emergence of the London band, scheduled to perform at the Botanique, has been accompanied by a healthy excitement, but also an avalanche of expectations and extravagant promises. Recently crowned at the BRIT Awards in the “Rising Star” category, the ﬁve girls have also showed up on the British public broadcaster’s radar. In the land of the Beatles, BBC Radio 1 has just given them the

impressive accolade, “Sound of 2024”. Having seen the line-ups of the various key events for festival-goers next summer, we can already conﬁrm the radio station’s prediction. Such mainstays as Primavera Sound, Coachella, and Rock Werchter will be on the menu of the next tour. But where does this enthusiasm come from, when Prelude to Ecstasy, the English band’s ﬁrst album, has only just been released? To understand the origins of this huge media frenzy, we need to go back in time, to the heart of the City of Westminster. It was there that Lizzie Mayland (guitar), Abigail Morris (voice), and Georgia Davies (bass) 35

The Last Dinner Party 21/2, Botanique, botanique.be

first met while studying at the prestigious King’s College. After class, the three friends would usually get together for a beer at the Windmill, a Brixton landmark. For a few years, this jumping venue drew together the energy of the alternative scene in London, serving as a launching pad for numerous talented musicians. Shame, Black Midi, and Black Country, New Road, among others, started out here. That musical buzz sparked a desire in the three friends. Motivated by the idea of performing at the Windmill, they formed a rock band in autumn 2021 with the pianist Aurora Nishevci and the guitarist Emily Roberts, two music students. That is how the famous five started The Last Dinner Party, a stage name that evokes, alternately, a banquet at the end of the world, a mystical painting, and the final scene in a film by Thomas Vinterberg (the director of Festen and Druk). Medieval costumes, dresses inspired by the Renaissance, references to the writings of Virginia Woolf, a gothic aesthetic, and epic pop are on the menu with this band, whose songs owe as much to Kate Bush as to ABBA, not to mention Queen, David Bowie, and Arcade Fire. Onstage, the band’s first concerts caused a sensation. Very soon, videos filmed by fans began to emerge on social media, generating interest via word of mouth and arousing the curiosity of the entire music industry. Long before those performances caught the attention of major record companies and The Last Dinner Party signed a contract with Island Records (the label of The Killers, Angèle, and Shawn Mendes), the band was aware of its potential for success. “Even though our audiences were small in the beginning, we had a lot of ambition and a great deal of confidence in ourselves,” recalls the singer Abigail Morris, in an interview granted in the magazine NME. “We knew what we wanted to do. That gave us the courage to play everywhere and for anyone at all, knowing that we were in the process of building something.”

cause. In Los Angeles, for example, some fans turned up wearing hand-embroidered biker jackets, while others opted for Victorian-era dresses. The band’s wardrobe has become like a beacon. “There is no speciﬁc dress code for our concerts,” says the bassist Georgia Davies in NME. “To us, it’s above all a matter of personal expression which, perhaps, indicates the birth of a sense of community.”

“People are always suspicious when girls get together. More often than not, that disapproval comes from other women” Abigail Morris in Harper’s Bazaar

dazzling. Overnight, all eyes were on the musicians. Florence + The Machine, Nick Cave, and Lana Del Rey are among those who have praised the track, which was produced by James Ford (Arctic Monkeys, Gorillaz, Depeche Mode). Straight afterwards, the Rolling Stones invited The Last Dinner Party to play in the ﬁrst part of their show at Hyde Park. The girls followed this up with an appearance at Glastonbury and a sold-out tour in the US. Starting from their ﬁrst concerts in the States, audiences rallied to the English

A MARKETING PLOY?

Currently, the community around The Last Dinner Party is rallying behind Prelude to Ecstasy. Featuring tracks that have been tested onstage (“Caesar on a TV Screen”, “Beautiful Boy”) and certified hits (“Nothing Matters”, “On Your Side”), the album showcases the diversity of the repertoire performed by the five musicians. At times very over-the-top and theatrical, the album is steeped at its roots in glam-rock and full of radio overtones. At others, erotic metaphors and sexual innuendos slip into the lyrics, attacking the foundations of patriarchal society (“The Feminine Urge”). “Every track explores the concept of ecstasy,” explains the singer Abigail Morris in the French version of the fashion magazine Harper’s Bazaar. “Often, the origin of ecstasy is joy, but it can also be linked to pain. In The Last Dinner Party, we analyse the spectrum of human emotions to figure out how we fit into this world.” The Last Dinner Party is now attracting attention from all over the world. Perfectly packaged, almost too perfectly, the project nonetheless elicits criticism from some members of the public, who perceive its stellar rise to be the result of a contrived marketing ploy. “People are always suspicious when girls get together,” says the singer. “But what disappoints us the most is that the disapproval, more often than not, comes from other women. There will always be someone who disapproves of our music or the way we dress.”

DRESS CODE

In spring 2023, thanks to an explosive hit, a track entitled “Nothing Matters”, The Last Dinner Party became a viral phenomenon. The video that accompanied the release of their ﬁrst song exhibited the style of the ﬁve girls who, in a series of custom-made costumes, chant a haunting refrain around a lost tomb in a cemetery in the middle of nowhere. The photography in the video is 36

THE LAST DINNER PARTY: UITGEDOST AAN DE FEESTDIS

NL/ De ‘Sound of 2024’ gaat gehuld in kleren uit de middeleeuwen. De vijf Londense meiden van The Last Dinner Party hebben met hun gevoel voor grandeur en theatrale melodieën alvast Nick Cave, Lana Del Rey en The Rolling Stones kunnen verleiden. De rest van de wereld kan niet anders dan volgen.

THE LAST DINNER PARTY: LE FESTIN DES REINES

FR/ Venues de Londres avec une garde-robe médiévale, un certain sens de l’emphase et quelques mélodies théâtrales, les cinq filles de The Last Dinner Party ont déjà séduit Nick Cave, Lana Del Rey ou les Rolling Stones. Le reste du monde devrait, lui aussi, succomber aux charmes venimeux de la troupe anglaise.

YANIS FRISH LAURENT CAPELLUTO LUCIE DEBAY WIM WILLAERT

LES POINGS SERRÉS UN FILM DE

VIVIAN GOFFETTE

“Cest votre coeur qui sera serré avec ce grand film belge” RTBF - Cathy Immelen

IN DE BIOSCOOP 07.02 AU CINÉMA Festival International du Film de Berlin

Film dʼouverture

Het verhaal van een onwaarschijnlijke redding Le récit d’un incroyable sauvetage

EEN FILM VAN UN FILM DE

SEPIDEH FARSI

(THE SIREN)

28.02

in de bioscoop au cinéma 3 7

Picks of the month Cinema Music

Amal slaat alarm NL/ In een school in niet nader genoemde gemeente, maar meer Molenbeek dan Ukkel, belandt een lerares met Marokkaanse roots in een gevaarlijk parket. Niet zozeer omdat Amal bevlogen vertelt over Victor Hugo, de verlichting en de grote voordelen van belezenheid. Wel omdat ze, in tegenstelling tot veel collega’s, in de bres springt voor een leerlinge die gevaarlijk en ontoelaatbaar hard wordt aangepakt omdat men vermoedt dat ze lesbisch is. Amal komt lijnrecht tegenover geradicaliseerde leerlingen te staan die geïndoctrineerd zijn met salafistische ideeën. Dat zo’n situatie in totale gruwel kan eindigen, weten we sinds de moord op leerkracht Samuel Paty in Frankrijk. Maar ook zonder die kennis zou de fictiefilm 38

Bébé emprunté

FR/ La vie d’une sage-femme très investie déraille quand, après une rupture amoureuse, elle utilise le bébé d’une amie pour séduire un homme. Ce thriller psychologique a toujours une longueur d’avance sur le spectateur. Un premier film fort avec Hafsia Herzi, merveilleuse dans le rôle principal. (NR)

van Jawad Rhalib overkomen als een ernstig te nemen alarmkreet. Hij verzint, helaas, weinig en speelt zijn ervaring uit met documentaires die gevoelige onderwerpen met open gelaat tegemoet treden. De Brusselse cast, de doorgewinterde, onvolprezen Lubna Azabal op kop, acteert met de overgave van de militant. Bovenal vindt Rhalib een evenwicht tussen het klaar en duidelijk isoleren van het gevaar van religieus fanatisme en het belang van de vrijheid van meningsuiting zonder te vervallen in islamofobie. Noch doet hij aan doemdenken, want je kan in zijn alarmkreet ook een vurig pleidooi horen voor onderwijs, onderwijs en onderwijs. (NR)

EN/ You don’t have to be a petrolhead to be interested in the eventful life of the Italian who made Ferrari the most illustrious (racing) car brand. Certainly not when that film is directed by Michael Mann. The American behind top films like Miami Vice picked Adam Driver for the driver’s seat. (NR)

AMAL BE, dir.: Jawad Rhalib, act.: Lubna Azabal, Babetida Sadjo, Fabrizio Rongione, release: 7/2

FERRARI US, dir.: Michael Mann, act.: Adam Driver, Penélope Cruz, release: 14/2

LE RAVISSEMENT FR, dir. : Iris Kaltenbäck, act.: Hafsia Herzi, Alexis Manenti, sortie : 28/2

Vroooaaaarrrrrr

Coup de cœur Stockbroker with a conscience

EN/ Just before World War II broke out, stockbroker Nicholas Winton managed to bring hundreds of Jewish children from Central Europe to safety in England. According to the British press, the film will make you cry and Sir Anthony Hopkins’ performance is outstanding. (NR) ONE LIFE UK, dir.: James Hawes, act.: Anthony Hopkins, Helena Bonham Carter, release: 21/2

Get up, stand up

NL/ Het voordeel van al die films over muzieklegendes (Bohemian rhapsody, Rocketman, Back to black)? Als de film tegenvalt, is er altijd nog de muziek. Niet dat Bob Marley: one love belooft tegen te vallen. De regisseur komt niet onbeslagen op het ijs, en de hoofdrolspeler maakte al eens een goede beurt als Malcolm X. (NR) BOB MARLEY: ONE LOVE US, dir.: Reinaldo Marcus Green, act.: Kingsley Ben-Adir, release: 14/2

Niels Ruëll

écrit sur le cinéma

Penser à Albator me donne les larmes aux yeux La nouvelle édition d’Anima va-t-elle émouvoir aux larmes plus de vieux que de jeunes ? Avec Rintarō, le festival d’animation, très apprécié à l’international, invite à Bruxelles une légende vivante de l’anime japonais. Voilà qui risque de toucher le cœur de celles et ceux qui, il y a plus de quarante ans, comptaient chaque semaine les heures jusqu’à la diffusion d’un nouvel épisode d’Albator, le corsaire de l’espace à la télévision française.

PLUS QUE DE LA NOSTALGIE

Star Wars with gritt

Het verleden blijft doorspoken

NL/ Een eenzame scenarist ontdekt dat zijn verongelukte ouders nog steeds in het ouderlijke huis wonen. Tegelijk voelt hij steeds meer voor een geheimzinnige buurman. Een bijwijlen aangrijpend drama van Andrew Haigh (Weekend), met glansrollen voor Andrew Scott (Fleabag) en Paul Mescal (Aftersun). (NR)

Rintarō a signé la première série animée autour de ce pirate de l’espace tourmenté, mélancolique et borgne, avec un vaisseau dirigeable rempli de marginaux et d’individus farfelus qui méprisent la société conformiste et apathique de la Terre. Il a ensuite réalisé des classiques du film d’animation tels que Galaxy Express 999 et Metropolis. Mais pour moi ce seront les souvenirs de cet étrange pirate de l’espace qui empliront mes yeux de larmes lorsque Rintarō donnera sa masterclass à Bruxelles. C’est plus que de la simple nostalgie. Albator, ou Harlock pour le reste du monde, a ouvert les yeux de toute une génération sur la richesse et le plaisir narratif débridé des animes et mangas japonais. D’ailleurs, Rintarō n’aurait pas pu choisir une meilleure édition pour se rendre à Bruxelles. Cette année, le festival met l’accent sur la science-fiction. Il s’ouvre donc avec Mars Express, un film noir futuriste de Jérémie Périn, à la fois soigné, passionnant et philosophique. Qui sait, dans quarante ans, les vieux seront peut-être émus de le revoir à Anima.

DUNE: PART TWO US, dir.: Denis Villeneuve, act.: Timothée Chalamet, Zendaya, release: 28/2

ALL OF US STRANGERS UK, dir.: Andrew Haigh, act.: Andrew Scott, Paul Mescal, release: 14/2

ANIMA 23/2 > 3/3, animafestival.be

Tout le monde rêve de Nicolas Cage

FR/ Un professeur d’université, d’une banalité affligeante, apparaît soudain dans les rêves de tout le monde. La célébrité lui plaît mais elle a aussi ses mauvais côtés. Le principal atout de cette étrange satire provocante du Norvégien Kristoffer Borgli (Sick of Myself) est Nicolas Cage. (NR) DREAM SCENARIO US, dir. : Kristoffer Borgli, act. : Nicolas Cage, Julianne Nicholson, sortie postposée au 20/3

EN/ Dune gave us yet another dark, visually stunning, and content-rich SF spectacle in September 2021. It was Star Wars but grittier, sharper, and more serious. This month, we will finally see Timothée Chalamet and Zendaya take revenge on interplanetary power thugs and colonisers. (NR)

Cinéma

Delphine Girard sort le viol de l’ombre dans un premier long-métrage

‘Un bon ami peut avoir commis des choses terribles’ FR Avec le troublant Une sœur, Delphine Girard a manqué de peu l’Oscar du meilleur court-métrage. Dans Quitter la nuit, son premier long-métrage, la réalisatrice bruxelloise approfondit le sujet (Me Too) en réunissant les points de vue de l’auteur, de la victime et du témoin. « On ne peut pas continuer à penser que l’agresseur se cache dans les buissons avec une hache. » Texte Niels Ruëll

egarder YouTube peut avoir de sérieuses conséquences. L’enregistrement d’une conversation entre une jeune femme séquestrée faisant semblant de parler à sa sœur alors qu’elle est au téléphone avec le service d’urgence 911 a hanté Delphine Girard pendant des mois. Il a servi de base à Une Sœur, un court-métrage troublant, mettant en scène l’actrice flamande Veerle Baetens (The Broken Circle Breakdown, Het Smelt Smelt), Selma Alaoui et Guillaume Duhesme. Une Sœur a retenu l’attention d’Hollywood puisqu’il a été nommé aux Oscars en 2020. Avec les mêmes acteurs, Delphine Girard approfondit le sujet dans un long-métrage. Quitter la nuit montre ce qui se passe après le crime sexuel et l’état d’urgence, pour les trois personnes concernées. Une fois de plus, le monde du cinéma international considère son film avec intérêt. Après une première mondiale à la Mostra de Venise et une série de festivals, le film sortira en salles le 21 février.

Juste avant de vous rendre à Hollywood pour les Oscars, vous avez déclaré à BRUZZ : « Je ne sais pas à quoi m’attendre. J’espère que ce sera une expérience folle. » Ce fut le cas ? Y a-t-il un lien direct entre la nomination aux 40

hésité à inclure le point de vue de l’agresseur cette fois-ci ? Parce que cela pourrait être perçu comme une explication de son acte ?

GIRARD : Je n’ai pas hésité. Le but a toujours été de présenter trois personnages. J’étais moi-même curieuse de savoir dans quel état de confusion se trouvait le violeur. Comment il vivait avec son acte. Un homme peut être un ﬁls exemplaire et être capable d’une violence aussi terrible. On ne doit pas continuer à penser que l’agresseur se cache dans les buissons avec une hache. Ça ne va pas. Il faut regarder la réalité en face. C’est difﬁcile à accepter mais un bon ami peut avoir fait quelque chose de terrible. J’ai veillé dans le scénario et la mise en scène à ce soit que ça soit clair que son acte n’est en rien excusable.

Votre film montre comment l’auteur perçoit son acte : il ne le perçoit pas. Il ne veut pas savoir. Est-ce un comportement courant chez les agresseurs et les violeurs ?

GIRARD : Le plus souvent, ils disent qu’ils n’ont rien fait ! Dary (le personnage principal masculin, NDLR) se concentre sur des frustrations déjà présentes. Son acte reste hors de sa portée. Notre cerveau fait tout ce Oscars de votre court-métrage et votre qu’il peut pour maintenir à l’écart ce qui premier long-métrage, Quitter la nuit ? nous paraît intolérable. Sinon, on ne DELPHINE GIRARD : C’était survivrait pas. Le système surtout une joyeuse judiciaire n’est d’aucune aventure. La nomination aide ici. Je ne sais pas si je Delphine Girard en elle-même était déjà reconnaîtrais mes actes si une grande victoire, je risquais une lourde totalement inattendue. On — Naît au Québec en peine de prison. J’espère a pu y aller en équipe, sans que le film contribuera à 1986 et grandit à pression. C’est une faire avancer la réflexion Bruxelles. D’abord expérience folle de voir sur un système qui n’aide comédienne, elle se cette immense célébration ni la victime du viol ni forme comme réalisadu cinéma américain et l’agresseur. trice à l’Insas (Bruxelles) d’avoir le sentiment de faire partie de la famille et Aly met du temps à trouver — Son court-métrage d’avoir fait quelque chose quelqu’un à qui raconter Une sœur est nommé aux d’important. Avant les Oscars en 2020. Son son histoire. Avec la police, Oscars déjà, j’avais premier long-métrage c’est tendu. La famille est envisagé de développer Quitter la nuit remporte trop bouleversée. l’histoire pour en faire un le Prix du public à la GIRARD : Je suis très long-métrage. Mais bien Mostra de Venise l’année contente que vous l’ayez sûr, cette nomination a dernière remarqué. Aly est un renforcé la légitimité du personnage fort. J’ai projet et la confiance des — Elle compte des beaucoup d’admiration financeurs et producteurs. collaborations avec Jaco pour elle. Mais ses van Dormael, Joachim méthodes habituelles pour Même si Quitter la nuit Lafosse, Olivier surmonter les difficultés – commence comme votre encaisser, se remettre Masset-Depasse et court-métrage, c’est un film rapidement, faire preuve Veerle Beatens très différent. Avez-vous d’humour, aller de l’avant

– ne fonctionnent pas cette fois-ci. Les faits sont trop lourds. Toute sa vie est contaminée. Pendant longtemps, elle n’a pas l’espace nécessaire pour raconter son histoire. J’avais envie d’aborder ce manque. L’opératrice téléphonique Anna pressent qu’elle a encore un rôle à jouer et s’invite dans la suite des événements. C’est un peu mystique, mais au bout d’un moment, on comprend. Anna n’a pas besoin de preuves. Elle est la seule à savoir – parce qu’elle l’a ressenti et qu’elle pose les bonnes questions.

Veerle Baetens avait abordé dans BRUZZ l’importance de la sororité, mais aussi du fait que les femmes doivent désapprendre leur besoin de plaire.

GIRARD : La sororité m’a sauvée plus d’une fois. Discuter et régler les problèmes ensemble, se soutenir et s’entraider. Il y a des questions qui concernent davantage les femmes que les hommes. Au cinéma, les femmes sont souvent présentées comme des rivales. J’aime montrer une réalité différente qui peut être encouragée.

Quitter la nuit a été présenté dans plusieurs festivals internationaux. Remarquez-vous une différence entre les réactions de la France et celles du monde anglo-saxon ?

GIRARD : C’est surtout au Canada que je remarque à quel point la différence est grande. Me Too a eu lieu partout, mais il est clair qu’il y a deux scénarios différents qui se jouent. Je suis choquée de voir comment la France tente à tout prix de maintenir sur leur piédestal les personnes qui se sont mal comportées. Je viens de terminer une série de festivals français et j’y ai parfois rencontré des personnes réfractaires au sujet. Ce serait très intéressant de leur montrer le film pour en discuter après. C’est amusant mais c’est terrible aussi : dans chaque pays, on me dit que le film est « nécessaire » compte tenu de la situation actuelle. J’espère que mon film fera avancer la discussion. Mais ce serait super qu’un tel film ne soit plus « nécessaire ».

Quitter la nuit de Delphine Girard sort en salles le 21 février

DELPHINE GIRARD VERLAAT DE NACHT NL/ Met Une soeur greep Delphine Girard net naast de Oscar voor beste kortfilm. In haar langspeelfilmdebuut Quitter la nuit diept de Brusselse regisseuse het MeToo-onderwerp verder uit door de kijk van dader, slachtoffer en getuige samen te brengen.

DELPHINE GIRARD LEAVES THE NIGHT EN/ Delphine Girard just missed out on the Oscar for best short film with Une soeur. In her feature debut Quitter la nuit, the Brussels-based director takes the #MeToo topic further by bringing together the view of perpetrator, victim, and witness. 41

atelier 210, beursschouwburg, la Balsamine, Charleroi danse, Kaaitheater, Kunstenwerkplaats, Les Halles de Schaerbeek, and workspacebrussels present

1/1 advertentie Benjamin Kahn buren Carolina Mendonça Castélie Yalombo Lilonge Freestyle Lab Jonas Chéreau Khadija El Kharraz Alami Lila Magnin Lisa Vereertbrugghen Marthe Degaille Montage Milø Slayers Némo Camus & Robson Ledesma Rosie Sommers & Micha Goldberg Sophia Rodriguez

february 2024 08› 10 & 15 › 17 www.ittakesacity.brussels

Viewmaster Het Tenboschpark door de ogen van Eric de Kuyper

‘Herwaardeer de tuinkunst’ NL Schrijver-cineast Eric de Kuyper kent zijn kunstklassiekers. Maar ook in het Tenboschpark weet de Brusselse flaneur kunst te ontwaren. Tekst Michaël Bellon Foto Sophie Soukias

Het Tenboschpark aan de Vleurgatsesteenweg duikt op in De Kuypers nieuwe boek Kijk daar, kijk!, waarin hij samen met de jonge jongen Gabriel traag door Brussel loopt, en herinneringen en nieuwe indrukken met elkaar verbindt. Kan een park dan een kunstwerk zijn? “Er is altijd een ontwerper die het met zijn kundigheid en creativiteit tot stand heeft gebracht,” weet De Kuyper. “Ik probeer altijd te achterhalen wie, en vind dat er een herwaardering van de tuinkunst zou mogen komen.” Het Tenboschpark ontstond in 1885 als kasteeldomein van de familie Semet-Solvay. Kleinzoon Jean-Louis Semet liet het kasteeltje van zijn grootouders in 1953 vervangen door een gebouw dat vandaag de ambassade van India is. Met de hulp van tuinier

Hector Noyer legde hij een botanische tuin en arboretum aan, met meer dan zeventig bomen die vandaag op de lijst van merkwaardige bomen van het Gewest staan. Sinds 1986 is het parkje open voor het publiek. De Kuyper: “Het is intrigerend dat Brussel naast de vele grote parken ook heel wat kleinere secret gardens telt. Tenbosch is een van mijn favoriete parken, omdat het ook een favoriet is van Gabriel. De ingang is langs de ene kant vrij open, maar aan de andere kant moet je echt je weg kennen. Binnen kom je in een oase van groen terecht. Tenbosch kenmerkt zich door verschillende ‘sferen’ die mooi in elkaar lopen. Het heeft iets te bieden voor verschillende leeftijden: er zijn een speeltuintje, een voetbalveld, een petanquebaan, wandelpaden, een zithoek ...

Eric de Kuyper kiest het Tenboschpark Kasteel

In 1885 werd de grond aangekocht als kasteeldomein door de familie Semet-Solvay

Botanische tuin

Dendroloog Jean-Louis Semet en tuinier Hector Noyer legden er in 1953 een botanische tuin en arboretum met zeldzame bomen aan

Park

Sinds 1986 is het park publiek toegankelijk

Boek

In Kijk daar, kijk! wandelt Eric de Kuyper traag door Brussel en het Tenboschpark, op 4/2 wordt dat boek voorgesteld, passaportabookshop.be

Ik heb trouwens gemerkt dat kinderen vaak hun favoriete speeltuintjes hebben, en dat zijn niet altijd de grootste. Ze hebben soms behoefte aan intimiteit, en dat biedt Tenbosch. Het speeltuintje is beschermd en zit wat verborgen in een lager gedeelte. Het Brusselse reliëf heeft ook altijd als voordeel dat een park vaak verschillende niveaus heeft.” Hier en daar zie je nog stukjes van de huizen rondom. Ook dat draagt bij tot de sfeer van de verborgen tuin. De Kuyper ziet dat effect ook vandaag weer opduiken: “Een goede evolutie is dat ontwerpers als Erik Dhont en Bas Smets vandaag niet meer bang zijn voor de minder aantrekkelijke aspecten van Brussel. Er wordt iets ontworpen dat de aangelegde natuur contrasteert met de stad in plaats van ze te negeren.” 43

Eat & Drink

5 x Vegan

FR Encore assez peu présentes à Bruxelles, les adresses véganes n’en sont pas moins plébiscitées par un public de plus en plus large se souciant de limiter les souffrances inutiles et d’épargner la planète. Texte Michel Verlinden Photos Saskia Vanderstichele

1. Tentation satanique “We Welcome all… colors, religions, countries of origin, sexual orientations, genders, sizes, ages, people. Just: don’t be an asshole.” Le moins que l’on puisse dire, c’est que la feuille A4 affichée sur la vitrine de Lucifer Lives annonce le programme. On a beau ne pas avoir le profil type du lieu, le public ressemble ici à un épisode de Sex Education, l’accueil est d’une totale gentillesse. En plus de la grande fréquentation, le « safe place » de Morgane et Lucas Vargiu – deux défenseurs de la cause animale convertis au véganisme depuis 9 ans, ayant ouvert leur enseigne par conviction et pas par opportunisme commercial – est pris d’assaut sur l’heure de midi. On remarque d’emblée le décor atypique qui tient de la chambre d’adolescent des années quatre-vingt avec ses cassettes vidéo VHS et ses affiches de cinéma d’horreur – surtout celles qui sont signées de la main des peintres ghanéens représentés par la Deadly Prey Gallery de Chicago. Si Lucifer Lives est avant tout un coffee-shop dédié aux cafés de spécialité – ceux de Wide Awake Coffee, adresse de référence en la matière – où l’expresso se vend 3 euros, il est 44

également possible d’y déjeuner à la faveur d’une restauration simple et efﬁcace. Ce midi-là, le menu de la semaine proposait : tartiﬂette (16 euros) ; carbonnade avec purée (16 euros) ; soupe à la carotte, au poireau et au panais (7 euros avec une petite salade et du pain) ; ainsi qu'une quiche au « poulet », champignons et persil (9,50 euros). C’est cette dernière proposition que l’on a testée. On aime le soja texturisé qui offre une mâche similaire à celle que l’on associe à la volaille. Le liant, qui n’est forcément pas de l’œuf, s’appuie sur de la farine de pois chiche dont on apprécie la digestibilité. Savouré avec un

Fritz à la rhubarbe (4 euros), le mets passe crème. Mis en conﬁance, on tente un dessert, un « cheesecake » (6 euros) à la tenue et à la texture impeccables. Réalisée à partir de lait de coco et de cream cheese végétal, la pâtisserie est à la fois tendre et croquante (en raison de son socle en spéculoos). Là aussi, on se laisse emporter par le côté facile à manger de cette portion en équilibre sur le ﬁl du sucre et de l’acidité. Une expérience joyeuse et bienveillante qui incite à revenir au plus vite.

••••

LUCIFER LIVES rue Haute 120, Bruxelles, Instagram & Facebook: Lucifer Lives Coffee, fermé le lundi

2. Fabrique végétale Adresse éphémère dont l’aventure prendra ﬁn en juin 2025 (du moins entre les murs du Prélude), Terter revendique l’intitulé de « fabrique végétale ». Imaginée par Catherine Tabard et Julien Nève, tous deux issus du secteur non-marchand, cette enseigne programme un brunch « plant-based », à la fois sucré et salé, qui vaut le détour. On retient en particulier les délicieuses gaufres et les granolas super gourmands.

••••

TERTER rue Antoine Bréart 82, Saint-Gilles, Instagram: terter_fabriek

3. Vrai resto Depuis 2017, The Judgy Vegan est l’un des rares véritables restaurants végans à Bruxelles. Bien vu, le lieu déroule une carte aussi élargie que homemade faisant tant place à des croquettes au fromage végétal qu’à des « boulets » sauce liégeoise. Il est même question de « ﬁsh and chips » ou, en dessert, d’une crème brûlée au lait de coco et lait d’amande. Mention pour le petit comptoir de produits végétaliens complétant l’offre.

••••

THE JUDGY VEGAN rue des Capucins 55, Bruxelles, thejudgyvegan.com, fermé les lundi et mardi

4. Made in Taïwan Liu Lin et son petit frère Lil Bao, dans la rue des Alexiens, dépaysent le palais. On les doit à deux sœurs d’origine taïwanaise, Liu et Lin, qui pratiquent une cuisine asiatique inspirée par une street-food débarrassée des protéines animales. Au programme, des ingrédients 100% végétaux, façon algue konjaku ou taro, donnant l’illusion du poulet ou des crevettes.

Cette enseigne revendique un intitulé pas commun : « brasserie végétale ». En cuisine ? Benjamin Lagarde, un chef expérimenté ayant fait ses classes dans des établissements tout ce qu’il y a de plus classiques. Dans l’assiette, cela donne des mets travaillés façon « Tarte ﬁne d’oignons conﬁts, crème de moutarde de Meaux et coulis de cerfeuil » ou encore « Waterzooï de seitan et légumes de saison ».

LIU LIN rue Haute 20, Bruxelles, liulin.be, fermé les lundi et mardi

VERDO chaussée de Vleurgat 146, Bruxelles, verdo.brussels, fermé les lundi et dimanche

••••

Info restaurant: bodytekst Adelle

5. Brasserie végétale

••••

Streetlife Photographer Agneskena scours the streets of Brussels for fashion kings and queens

Jordan (28) I would describe my style as a mix of Caribbean and Western with punk influences. My inspiration often comes from characters in films or historical figures. Often Martin Scorsese’s characters or the stunning ensembles in the manga series Tekkonkinkreet (Black & White). I buy my clothes in a second-hand shop because I try to salvage as many pieces from the past as possible. I also recycle the clothes that my family give me. To me, the most important thing when it comes to fashion, especially today, is to pollute as little as possible. Whether it is in the way you buy things or the way you make things.

LE VIDE

RANDOM GOODBYES

MOYA MICHAEL, DAVID HERNANDEZ & JIN XING DANCE THEATER PARIS/SHANGHAI 07-08/02/2024

BINNENKORT PROCHAINEMENT COMING SOON

LES MYBALÉS & ESTER NADAL / WALPURGIS, MAP & KVS

15-16/02/2024

R ( .

I.S

RE ID C SE IO KL AB EK TS ES SO IN S LU G F / TI O R 4 . 2 A O R 0 S . 2 N) E /

3 C . 0 JR VS 22/ SE K C R

FA OU GE TH SO LI AI BA M 20 É D -2 ÂT A LY É 3/ RE NS 02 & E /2 K 0 VS

Volledig programma Programme complet Full programme www.kvs.be

C DEF_19/01/24_BRUZZ_220x290(200x270).indd 1

IT IS LIKE A FINGER POINTING A WAY TO THE MOON

MOYA MICHAEL / KVS 19-25/04/2024

19/01/2024 19:16

NU KING WORLD TOUR CELEBRATING A DECADE OF DERULO

2 MARCH 2024 ING ARENA, BRUSSELS TICKETS & INFO: WWW.GREENHOUSETALENT.COM