Concerten, teambuilding, brunchen en comedy
Brouwerijen zijn meer dan bierfabrieken
Stroom of wind delen en vrienden maken
Steeds meer Brusselaars willen energie delen
‘Ik blaas mijn kunstwerken constant nieuw leven in’ Michel François exposeert in Bozar
Lachen met de Dansaertvlaming
Instagrampagina van Sara Leemans wordt tv-serie
In Wallonië en de Ardennen liggen kastelen op prachtige plekken. Langs water, hoog op een klif, boven een rivier, midden op een vlakte en omringd door dichte bossen.
Verken de kastelen in de Ardennen, de Maasvallei, de Oostkantons of het voormalige hertogdom Limburg tijdens een prachtige wandeling. Elk kasteel is weer anders. Het aanbod varieert van sprookjeskastelen tot middeleeuwse forten en ruïnes.
Ontdek de wandelingen op VISITWallonia.be/wandelen
Beleef Wallonië en de Ardennen!
12
Asielzoekers trekken van kraakpand naar kraakpand
Valérie Trouet, topvrouw van het nieuwe klimaatcentrum
05 EDITO
06 COVER STORY Sara Leemans en Jan Boon over de Dansaertvlamingen
10 IN BEELD Saskia Vanderstichele
13 KORT GESPREK Ehran Demirci organiseert comedy-avonden voor de slachtoffers van de aardbeving
15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau
16 REPORTAGE Brouwerijen doen meer dan alleen bier brouwen
22 BIJGEDACHTE Een sluw spel
24 BIG CITY Wat is het verhaal achter de wijzende standbeelden op de Grote Markt?
24 BEESTIG BRUSSEL De citroenvlinder, bejaarde op vrijersvoeten
26 KLIMAAT Steeds meer Brusselaars willen energie delen
30 DE SLAAPKAMER van Priscillia
36 NICK TRACHET Mukbang
37 SELECT Michel François exposeert in Bozar Eat & Drink Swookies
Smalltalk Jeff Aendenboom en Bas Vanderschoot
De vijf inzichten Lucas Catherine
‘Zonder opvang voor iedereen blijft dit scenario zich herhalen’
‘Groene mobiliteit zou een no-brainer moeten zijn’Brusselse brouwerijen zetten steeds meer in op andere activiteiten dan het brouwen: concerten, karaokeavonden, eigen T-shirts, het kan allemaal.
Un film de François Ozon
Dany Boon
Isabelle Huppert
Nadia Tereszkiewicz
Rebecca Marder
Fabrice Luchini
BRUZZ
Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65
ABONNEMENTEN
Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar;
IBAN: BE98 3631 6044 3393
van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.
OPLAGE
55.000 exemplaren.
ADVERTEREN?
Marlies De Deygere 02-650.10.81
marlies.dedeygere@bruzz.be
DISTRIBUTIE
Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be
ALGEMENE DIRECTIE
Dirk De Clippeleir
HOOFDREDACTIE
Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)
COÖRDINATOR MAGAZINE
Kris Hendrickx
CULTUUR & UIT
Gerd Hendrickx
ART DIRECTOR
Heleen Rodiers
VORMGEVING
Ruth Plaizier
EINDREDACTIE
Karen De Becker, Bouke Schut
WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER
Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Jasmijn Post, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Ellen Debackere, Anke Dirix, Andy Furniere, Finne Minnart, Tom Peeters, Niels Ruëll, Steve, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)
VERTALING
Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones
FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE
Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele
VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Kristof Pitteurs
Flageyplein 18, 1050 Elsene.
BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij
Printing Partners
Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie
Vrijdagavond boorden arbeiders gaten in het dak van Allee du Kaai om te voorkomen dat asielzoekers er beschutting zochten. Officieel was dat omdat Beliris al gestart was met de afbraak van het gebouw en het te gevaarlijk zou zijn, maar het beeld staat ook symbool voor wat er de afgelopen weken gebeurde.
Al maanden worden mensen zonder papieren van hot naar her gestuurd zoals de zwartepiet in het gelijknamige kaartspel. Het Gewest probeerde even – zie de verhuizing van de mensen uit de Paleizenstraat – maar echt overtuigend was die tussenkomst ook niet. Op de interventies van de gemeenten kan je geen lijn trekken. En ook op de methodes van de actiegroepen valt één en ander aan te merken, zeker wanneer ze mensen zonder papieren onderbrengen in een gekraakt gebouw zonder dat die goed beseffen wat hen overkomt. Uiteindelijk is de federale overheid verantwoordelijk voor de opvang. En die federale overheid stak zich maandenlang weg. Pas nu komt die met plannen voor een containerdorp in Kampenhout. Dat is, laten we zeggen … laat. Het is alsof men de mensen zonder papieren niet wil zien, alsof iemand dacht dat het probleem zou verdwijnen wanneer men het maar lang genoeg negeerde. Niet echt de manier waarop een welvarend land als het onze omgaat met de allerzwaksten.
MELD NIEUWS
Zelf nieuws gespot?
Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws
Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be
VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels
WWW.BRUZZ.BE
FR Vendredi soir, des ouvriers ont fait des trous dans le toit de l’Allée du Kaai pour empêcher les demandeurs d’asile de chercher un abri. Officiellement, c’était parce que Beliris avait déjà commencé la démolition du bâtiment et que s’y abriter était dangereux, mais l’image est symbolique. Depuis des mois, des sans-papiers sont trimbalés à droite à gauche. La Région a essayé – voyez le déménagement des gens de la rue des Palais – mais leur intervention n’a pas non plus été vraiment convaincante. Les méthodes des groupes d’action sont aussi critiquables, notamment lorsqu’ils hébergent des sans-papiers dans un immeuble squatté sans qu’ils ne soient au courant de ce qui leur arrive. Mais en fin de compte, c’est le gouvernement fédéral qui est responsable de l’accueil des migrants. Et ce gouvernement fédéral s’est caché pendant des mois. Ce n’est que maintenant qu’il propose des plans pour un village de conteneurs à Kampenhout. C’est-à-dire, dirons-nous… en retard. C’est comme si les gens ne voulaient pas voir les sans-papiers, comme s’ils pensaient que le problème disparaîtrait à force de l’ignorer. Pas la manière dont un pays prospère comme le nôtre est censé traiter les plus vulnérables.
EN On Friday evening, workers drilled holes in the roof of Allee du Kaai to stop asylum seekers from finding shelter there. The official explanation was that Beliris had started demolishing the building and that it would be too dangerous, but the image is symbolic for the events of recent weeks. For months, undocumented migrants have been passed around from pilar to post like proverbial bucks. For a while, the Brussels Region gave it a go – like the removal of people from Rue des Palais – but their input was hardly much to speak of either. The measures taken by the involved municipalities have been all over the place, and the methods by action groups are also open to criticism, not the least when they let undocumented migrants squat in a building without the migrants themselves understanding what is going on.
But it is ultimately the federal government that is responsible for receiving migrants, a responsibility they dodged for months. Now it has plans for a container village in Kampenhout. That is, let’s just say... late. It is as if they don’t want to see the undocumented people, as if someone thought the problem was going to disappear if they just ignored it long enough. Not really the way a prosperous country like ours should treat the weakest ones.
“Het is alsof men de mensen zonder papieren niet wil zien”
Kristof Pitteurs, hoofdredacteur
Het gesprek. Sara Leemans en Jan Boon over de serie ‘Dansaertvlamingen’
Voor haar Instagrampagina Dansaertvlamingen observeerde Sara Leemans de stedelijke middenklassenmillennial in haar wijk. In de Streamz-serie gebaseerd op haar posts is Brussel helemaal weggefilterd. “Daar voel ik me schuldig over.”
door Tom Peeters foto’s Saskia VandersticheleIk weet het: ik ben een wandelend cliché,” zegt Sara Leemans (32) aan het einde van het dubbelinterview met Jan Boon. Hij is de regisseur van de nieuwe satirische comedyshow Dansaertvlamingen, zij schreef het scenario. “Opgegroeid in de Rand, ergens tussen Asse en Wemmel, gestudeerd aan de VUB, vijf jaar in Elsene gewoond en daarna vijf jaar in het centrum in de Karthuizerstraat, en dan verhuisd naar – het Antwerpse – Berchem, omdat de huizen daar goedkoper waren.”
Toen de tv-maakster anderhalf uur eerder café Le Coq binnenstapte, bleken we precies op de plek te zitten waar een mooi deel van haar jaren als twintiger zich hadden afgespeeld. Terwijl ze aanschuift aan het tafeltje met zicht op de Ortsstraat wordt ze zelfs wat nostalgisch.
Door het succes van haar Instagrampagina – haar account zit inmiddels aan
66.000 volgers – kon ze haar ideeën, die inmiddels scenario’s waren geworden, pitchen bij productiehuizen. Nu vormt ze een tandem met Jan Boon (42), een regisseur die zijn strepen verdiende in de reclamewereld.
Ook hij heeft een geschiedenis met onze plek van afspraak. “Ik heb aan deze tafel nog scenariolessen gehad. Voor mij is dit dus net zo goed een beetje thuiskomen.” Al waren hij en Leemans vroeger stadgenoten en zijn ze het nu opnieuw, qua karakter kunnen de verschillen haast niet groter.
Leemans is introvert en geen grote prater. Ze twijfelt, wikt en weegt. “Ik had een meme gemaakt van een man die zich verontschuldigde bij zijn zoontje omdat ze de hond hadden moeten laten gaan. Hij paste niet meer bij het interieur. Zelfs bij zo’n kolossale uitvergroting twijfel ik of mensen doorhebben dat het niet echt is.”
De extraverte Boon is wel een haantje-devoorste. Als een stormram fileert hij zijn generatie, te beginnen bij zichzelf. “Op een feestje aankomen vol mensen die je niet kennen en proberen iets interessants te zeggen om toch maar een goeie indruk te maken: het zit in mijn DNA.”
Maar beiden zijn ze er rotsvast van overtuigd dat hun fictiereeks de first world problems en -frustraties van de goedverdienende hippe millennial (en dus ook een beetje de hunne) een spiegel voorhoudt die hen kan helpen om weer met beide voeten op de grond te belanden.
Om misverstanden te voorkomen: wie bedoelen jullie precies met Dansaertvlamingen?
SARA LEEMANS: Ik voel me schuldig dat de tv-reeks niets meer met Brussel te maken heeft. Ze is wel ontstaan uit het socialeme- ▼
• Jan Boon
• ° 1980 in Anderlecht
• Studeerde film en scenariostudies
• Draaide videoclips voor populaire Belgische danceacts en rockgroepen
• Werkte bij TMF, JIMtv en MTV en maakte daarna carrière in de reclamewereld
• Woont in Antwerpen
• Sara Leemans
• ° 1990 in Asse
• Studeerde politieke wetenschappen (VUB)
• Freelancete voor verschillende tv-zenders en productiehuizen
• Lanceerde in 2017 de socialemedia-account Dansaertvlamingen
• Woont in Berchem
dia-account waarvoor ik satirische observaties verwerkte toen ik hier nog in de buurt woonde en werkte. Ik zag dan bijvoorbeeld generatiegenoten in lange zwarte jassen en witte sneakers met plantjes zeulen die ze op de multiculturele Zuidmarkt gekocht hadden. Daar kon ik iets mee, net als met de totebags van Passa Porta en met de matcha latte’s slurpende hipsters, die ik toen ik erop begon te letten meer en meer zag. Die observaties combineerde ik steevast met een kwinkslag en een stockfoto. Ik had het ook over mijn filosofiestuderende vrienden kunnen hebben, maar die woonden in Schaarbeek. Ik liep hier rond en noemde mijn pagina ‘Dansaertvlamingen Be Like’ (later kortweg Dansaertvlamingen, red.).
Ondertussen zijn mijn observaties al lang niet meer aan een bepaalde locatie gebonden. Ze bundelen eerder de typische kenmerken van een generatie. Mijn generatie, stedelijke millennials die alles online delen en daardoor haast geïndoctrineerd worden om dezelfde dingen mooi te vinden.
In de betekenis waarin wij de term voor de serie gebruiken vind je Dansaertvlamingen dus overal waar er hippe koffiebars en biomarktjes zijn met natuurwijn. Precies omdat het verwarrend kan overkomen, zeker voor Brusselaars, is er lang gedebatteerd over de titel. We hebben uiteindelijk de naam van de Instagrampagina behouden. Het kind moest een naam hebben.
JAN BOON: Voor mij gaat de reeks over een soort gedrag dat iedereen kan stellen. We willen de wijk zeker niet stigmatiseren, ik ben hier zelf opgegroeid. Toch is het ergens een beetje de Belgische Hollywood Hills. Je weet wel, waar de hippe millennials uit Los Angeles samentroepen. Al is het natuurlijk ook een strategische keuze om voort te bouwen op iets dat al succes had.
Laten we nog even terugkeren naar het begin, Sara. Wanneer had je door dat je Instagramaccount aansloeg?
LEEMANS: Toen ik tijdens de eerste lockdown plots veel meer volgers begon te krijgen. Blijkbaar had ik toch een gevoelige snaar geraakt en herkenden veel mensen zich in mijn observaties. Iedereen begon ineens zuurdesembrood te bakken of trok eropuit in de natuur om vervolgens een foto van zijn tent op een of andere Vlaamse heuvel te delen. Al die lockdownclichés hebben mijn account een boost gegeven. Ook toen al kon je niet al mijn ‘Dansaertvlamingen’ over één kam scheren. Dat kan met de personages uit de reeks nog minder. In sommige herken ik mezelf. Andere staan erg ver van mij, af zoals de immomakelaar of de finance coach. Er zit karikaturale marketingspeak in, maar ook gewoon overdreven menselijk gedrag. Tijdens een strandwandeling denken dat het lullig is om je om te draaien bijvoorbeeld, terwijl je heel goed weet dat het niemand anders wat kan schelen.
In welke sketch herken je je het meest?
LEEMANS: Misschien wel die over de therapiesessie ‘ongevraagd je mening geven’. Soms staan we allemaal klaar met een mond vol oplossingen, terwijl je gesprekspartner vooral nood heeft aan een schouder en een luisterend oor.
BOON: Grappig dat je net die sketch aanhaalt. Ik heb met mijn vriendin een afspraak dat wanneer ik weer aan het mansplainen ben, ze met haar hand mag aangeven dat ik mijn mond moet houden. Helemaal terecht!
Ik heb de eerste drie afleveringen van de serie bekeken en kreeg maar geen voeling met de erg gestileerde, nogal antipathieke personages. Maar dat zal wel aan mij liggen, een Gen X-er, nog opgegroeid zonder smartphone en internet.
BOON: Dat lijkt me inderdaad een van de grootste verschillen tussen onze generaties. De geldingsdrang waarmee wij zijn opgegroeid was veel explicieter. Wij moeten op Instagram aanwezig zijn. Wij moeten in een gesprek laten weten dat we interessant zijn.
Anders denken we dat we niet bestaan. LEEMANS: We worden voortdurend geconfronteerd met elkaars levens en hebben de indruk dat we aan veel meer verwachtingen moeten voldoen.
Was het voortuintje van de boomers de verre voorbode van de Instagramaccount van de millennial?
BOON: Goeie vergelijking. Met dien verstande dat je dat voortuintje er in weinig tijd piekfijn kon doen uitzien, terwijl sociale media voortdurend inspanning vragen. Bovendien kon je vroeger niet binnenkijken. Onze generatie heeft haast geen binnen meer. Daarom zitten we constant met het gevoel dat we het niet zo goed doen als onze vrienden. Ik herken mezelf dus heel erg in die geldingsdrang die we in onze sketches constant op de korrel nemen. Iedereen die mij tegenkomt weet bijvoorbeeld binnen de vijf zinnen dat ik naar Burning Man in Nevada ben geweest en welke wereld daar voor mij is opengegaan. Zo’n etaleergedrag is er bij onze generatie echt ingepropt en houden we in de reeks een spiegel voor.
LEEMANS: Het is natuurlijk gewoon menselijk te willen dat anderen je graag hebben. Ik
“Ik herken me niet in de karikaturen, wel in sommige kleinmenselijke trekjes”
Sara Leemans
Scenarist van Dansaertvlamingen
herken me daarom niet in de karikaturen en uitvergrotingen die we ervan gemaakt hebben, wel in sommige kleinmenselijke trekjes. Niemand is zoals Philippe (de snob uit de rubriek ‘Meerwaarde zoeken met Philippe’, red.), maar ik heb ook weleens iets gezegd waarvan ik niet honderd procent zeker was dat het klopte. Gewoon omdat ik niet dom wou overkomen. Het is een vorm van onzekerheid waar wel meer mensen mee zitten: Ik zal maar doen alsof, anders val ik uit de boot. Je moet al heel sterk in je schoenen staat om toe durven te geven dat je het niet weet.
Maar als wat anderen posten de maatstaf is, ga je al snel nog meer op elkaar lijken, terwijl jullie millennials net dwepen met …
LEEMANS: … authenticiteit. Ik weet het. (Lacht)
BOON: Je hebt toch ook een sketch geschreven over iemand bij wie de vraag of ze Get Ready! echt goed vindt of alleen maar ‘ironisch’ goed bijna tot een persoonlijkheidscrisis leidt?
LEEMANS: Ja, terwijl het natuurlijk niet zou mogen uitmaken. Goed is goed.
BOON: Ik zoek die grens zelf ook constant op. Dan wil ik een porseleinen leeuw kopen om
naast mijn schouw te zetten en vraag ik me af of ik dat nu echt mooi vind of niet.
Zo’n schabouwelijk decoratiestuk dat vroeger aan de inkom van elke tegel- of tapijtwinkel stond?
BOON: Exact! Zo eentje wil ik!
LEEMANS: Maar je vindt dat natuurlijk mooi omdat je die nu overal ziet. De trend is
opgepikt door je brein. Zo ging het ook met marmer, dat nu echt overal opduikt, zelfs op laptoptafels.
BOON: Ik ben het stuk marmer van mijn keukentafel gaan kiezen in een marmersloperij in Berlijn. Ik heb keiveel betaald om het te laten overkomen, gewoon omdat ik hoop dat mensen die bij mij over de vloer komen zouden zeggen: “Amai, schoon stuk marmer!” Als buitenstaander kan je dat redelijk onnozel vinden, maar ik word er oprecht blij van. Zeker als ik tijdens een conf (conference call, red.) mijn camera zo kan draaien dat er een beetje van dat marmer in beeld komt.
Jullie personages kunnen het wat breder laten hangen. Ze behoren tot een zekere (hogere) middenklasse?
LEEMANS: Er hangt nu eenmaal een prijskaartje aan de levensstijl van deze millennial. Ik vind dat we daar eerlijker over moeten zijn. Soms denken we dat we iets moeten hebben, terwijl dat eigenlijk niet nodig is.
BOON: Eigenlijk willen we twee dingen: de kijkers laten lachen én laten stilstaan bij hun eigen gedrag. Bij mezelf is dat alvast gelukt. Dit is het meest autobiografische dat ik ooit heb gemaakt. Het zit zoveel dichter op mijn vel dan mijn regiewerk voor Wat Als?, dat veel absurdistischer was. Ik klink misschien pretentieus, maar ik vind het ook waardevoller. Door Dansaertvlamingen te maken kan ik eindelijk tegen mezelf zeggen: misschien heb je die porseleinen leeuw toch niet nodig. (Lacht)
Dansaertvlamingen, vanaf donderdag 16 maart op Streamz.
FR Sur sa page Instagram Dansaertvlamingen, Sara Leemans observait les millennials urbains de classe moyenne de son quartier. Dans la série comique éponyme sur Streamz qui se base sur ses publications, Bruxelles s’est volatilisée. « Je me sens coupable que la série télé ne parle pas plus de Bruxelles », dit Leemans. « Parce que les observations qui ont inspiré la série ont été faites du temps où j’habitais et travaillais dans le quartier. » L’accent de la série est donc plutôt mis sur les comportements un peu cliché des hypsters contemporains que sur Bruxelles. « Ces façons d’être sont vraiment ancrées », dit le réalisateur Jan Boon.
EN Sara Leemans observes the urban middle-class millennial in her neighbourhood and use the material for her Instagrampage
‘Dansaertvlamingen’. In the comedy-series on Streamz based on her posts, Brussels has been removed entirely. “I feel guilty that the TV series no longer has anything to do with Brussels,” Leemans says. “It came out of the social media account with satirical observations that I ran when I was still living and working around here. I combined those observations with witticism and stock photos.” her director Jan Boon: “The way we behave for show is deeply ingrained.”
Tot enkele jaren geleden was het een van de meest iconische plekken in het Brusselse centrum: de dakverdieping van Parking 58. Troosteloos, maar tegelijk was er dat weergaloze uitzicht over de binnenstad. Op dezelfde plaats staat vandaag Brucity, het nieuwe administratieve centrum van de Stad. De dakverdieping van de glazen mastodont wordt straks
opnieuw toegankelijk voor het publiek, verzekert het stadsbestuur. Bezoekers zullen er terechtkunnen wanneer het restaurant op de bovenverdieping geopend is, wellicht vanaf september. Consumeren zal niet verplicht zijn. Voor al uw stiekeme feestjes tot een gat in de nacht, zoekt u dan weer beter een andere stek. KH
De asielcrisis te lijf gaan, het lijkt op het vechten met een draak: telkens je een kop eraf hakt, verschijnen er twee nieuwe. Het begon met het pand in de Paleizenstraat. Toen dat op 14 februari werd ontruimd, was er niet genoeg plaats voor iedereen in het reguliere opvangnetwerk. Tientallen mensen trokken naar het tentenkamp langs het kanaal in Molenbeek, dat op 7 maart dan weer ontruimd werd. Weer waren er onvoldoende opvangplekken, waarop veertig asielzoekers naar Allee du Kaai trokken, aan Thurn & Taxis.
Die site werd afgelopen vrijdag plots ontruimd, terwijl er donderdagmiddag nog een politiek akkoord was om de ontruiming pas maandag of dinsdag plaats te laten vinden, zodat er nog een slaapplek voor iedereen gezocht kon worden. Maar vrijdagmiddag ging de politie van Brussel Hoofdstad-Elsene plots over tot de ontruiming.
Meteen gingen beelden rond van arbeiders die gaatjes in het dak boorden. De theorie van middenveldorganisaties als Vluchtelingenwerk Vlaanderen was dat dat gebeurde om water binnen te laten sijpelen, zodat het onbruikbaar werd als toevluchtsoord.
En dat klopt. “Het was er erg onveilig. De afbraakwerken waren al gestart,” legt Elien Deswaef uit, woordvoerder van Beliris. “De muren waren niet langer stabiel, er was maar één uitgang en de werken voor asbestverwijdering waren al begonnen, wat een serieus gezondheidsrisico inhoudt.”
Beliris stuurde over die onveiligheid op donderdagavond rond 18.30 uur een nota naar het kabinet van de burgemeester, mee ondertekend door Leefmilieu Brussel, waarin die veiligheidssituatie beschreven werd.” De politie stelde vrijdag ter plekke ook vast dat het onveilig was, waarna die ons het advies gaven om die gaten te maken,” zegt Deswaef.
“Waarna onze aannemer dat ook uitvoerde.” De demarche kan verklaard worden doordat Beliris en/of burgemeester Close verantwoordelijk kunnen worden geacht, mocht er een ongeval gebeuren. Toch doet het wenkbrauwen fronsen dat een socialistische burgemeester zomaar asielzoekers op straat zet. “Wij hebben met de Stad al heel veel oplossingen gevonden,” zegt Carole Poncin, woordvoerder van Close. “Nu hadden we opgeroepen om de humanitaire hub (aan de overkant van de straat, red.) opnieuw te openen. Daar is ook elektriciteit en verwarming.”
Maar de humanitaire hub is een dagcentrum, en dus niet geschikt voor langdurige nachtopvang. Een deel van de asielzoekers stond dus op straat, tot groot ongenoegen van het Collectif de Soutien, een groep vrijwilligers die zondagmiddag een pand kraakte in de Noordwijk, om die asielzoekers in onder te brengen.
In het nieuws omdat Activisten bezetten opnieuw een pand voor asielzoekers die geen opvang krijgen.
Over welk dossier gaat het?
De asielcrisis blijft maar aanslepen. Het is al de vierde bezetting in goed een maand tijd, zonder structurele oplossing.
De asielzoekers die vrijdag uit Allee du Kaai zijn gezet, hebben met behulp van een groep activisten opnieuw een gebouw in de Noordwijk gekraakt, de vierde bezetting op rij. “Van overal komen mensen die denken dat ze hier opvang zullen krijgen.”
door Bram Van Renterghem
Het gaat daarbij niet zomaar om een pand, maar om het toekomstige Nationale crisiscentrum, een gebouw dus van de federale overheid. “Dit is een nationale crisis en de federale overheid is hiervoor verantwoordelijk. Het leek ons daarom logisch om dit gebouw op te vorderen,” klinkt het bij het vrijwilligerscollectief.
De politie omsingelde zondagmiddag meteen het gebouw met daarin zeventig asielzoekers en dertig activisten. Niets of niemand kon nog binnen, ook eten en medicijnen niet. In de loop van de maandag mocht er wel eten naar binnen, maar advocaten van de asielzoekers vonden dat niet genoeg en hebben nu een verzoekschrift ingediend bij de rechtbank van eerste aanleg, om toegang tot het gebouw te vragen. Zij achten de belegering illegaal.
De Regie der Gebouwen, die eigenaar is, wil nu zo snel mogelijk een ontruiming van het gebouw, maar zelfs de meest dringende procedures nemen al snel enkele dagen in beslag. “Dit gebouw is niet zomaar een kantoorgebouw, maar dient specifiek voor de behoeften van een crisiscentrum,” zegt Laurent Vrijdaghs, administrateur-generaal van de Regie der Gebouwen. “Alle legale middelen zullen dan ook gebruikt worden.”
Volgens de actievoerders lost dat niks op. “Er slapen zeker 2.400 mensen op straat, voor wie we een plek willen. Van overal komen nu mensen omdat ze denken dat ze hier opvang zullen krijgen,” zegt Ike, een woordvoerder van het collectief.
Het is net voor dat aanzuigeffect dat politici beducht zijn. Het kabinet van staatssecretaris Nicole de Moor (CD&V) laat alvast weten dat het geen voorrang geeft aan mensen uit dit kraakpand. “Dat dat wel gebeurde bij het pand in de Paleizenstraat, was om sanitaire redenen,” zegt haar woordvoerder. Om dit geen tweede Paleizenstraat te laten worden, willen zowat alle politici het kraakpand nu zo snel mogelijk ontruimen.
Ook Thomas Willekens van Vluchtelingenwerk Vlaanderen, dat niet betrokken is bij de bezetting, pleit net als de actievoerders voor een structurele oplossing. “En dat is opvang voor iedereen, en niet enkel voor die groep in dit kraakpand en daarna in het volgende kraakpand enzovoort. Want zo blijven we van het ene brandje naar het andere brandje hollen. En blijven de scenario’s zich herhalen.”
Na de aardbeving in Turkije en Syrië, besliste de Brusselse comedian Erhan Demirci om een benefietactie op poten te zetten. Zowat iedereen die grappig is treedt aan op een van de vijf comedy-avonden, onder meer in de AB.
Hoe kwam deze ramp bij u binnen? In Turkije maakten we al de aardbeving van 1999 mee, maar deze zal nog vele jaren sporen nalaten. In het oosten van het land was er de voorbije tien jaar sprake van meer stabiliteit, infrastructuur en werkgelegenheid, maar die hoop en vooruitgang hebben nu een enorme klap gekregen. In de regio wonen veel Syriërs die zich in Hatay en Gaziantep hebben gevestigd. Zeven jaar nadat ze de oorlog ontvlucht zijn, krijgen ze dit te verwerken. Dat zijn verschrikkelijke verhalen. En in Syrië is de ramp nog groter
Familie van mijn vaders kant woont in de regio van Antalya die niet getroffen is, maar we hebben aangetrouwde familie en vrienden die mensen zijn verloren.
De solidariteit in binnen- en buitenland lijkt wel groot.
Je mag voor of tegen de overheid zijn, zeker in een land als Turkije, maar na een ramp van deze omvang kan ze niet overal zijn, en dus komt de hulp vooral van onderuit. Het engagement bij de bevolking is immens.
Ik ben enorm trots op mijn collega’s in de comedy. En blij. De cultuursector heeft zelf twee jaar ellende gekend, maar is vaak bij de eerste om benefiets te spelen. Ook de productiehuizen en de zalen waren solidair.
De opbrengst gaat naar kinderen in de getroffen regio. Daar hebben we goed over nagedacht. In het begin wil je zoveel mogelijk doen, maar het is beter te focussen.
Wij willen kijken hoe we via de Belgische overheid, scholen, ziekenhuizen, verenigingen en ngo’s de kinderen daar kunnen helpen. We zullen het geld niet allemaal in één keer uitgeven, want dit is iets van lange adem. In het begin kunnen voedingspakketten helpen, tegen het begin van het schooljaar kunnen boekentassen of schoolgerief belangrijker zijn.
Kan humor ook in de context van deze rampspoed?
Zot hé. We hebben bewust een maand gewacht om een soort rouwperiode in acht te nemen. Humor is een mooi wapen. In december nog trad ik op voor iemand die zwaar ziek is, en die zei hoeveel verlichting het kan brengen.
Benefiet Turkije & Syrië - Stand Up, 19/3, AB, www.erhandemirci.be, www. abconcerts.be
“Humor is een mooi wapen, dat verlichting kan brengen”
‘Ik ben trots op mijn collega’s’
Terugblikken en vooruitkijken ontmoeten elkaar in dit generationeel woordenspel tussen Willem de Wolf en zijn ex-student Louis Janssens.
Binnen de lijnen van een perfect vierkant zoeken drie zwarte performers een bezwerend tegengewicht voor scherpe binaire tegenstellingen als licht en donker, ratio en gevoel, zekerheid en onzekerheid.
Uitgaansleven. Als bier brouwen niet meer genoeg is
Dansen in brouwerij Illegaal, concerten bij La Source en brunchen bij CoHop. Of wat dacht u van een comedyavond of teambuilding tussen de koperen ketels? Bij de nieuwste stadsbrouwerijen draait het lang niet meer alleen om bier. “De markt raakt verzadigd, dus moet je je onderscheiden.”
Een stukje Berlijn in Brussel: sinds een klein jaar kunnen feestvierders daarvoor terecht op een uithoek van Anderlecht, nog geen honderd meter van de gewestgrens met Drogenbos. “Hier zijn geen buren,” zeiden de brouwers van Brasserie Illegaal vrolijk bij de opening vorig jaar. Nu doet hun nieuwe brouwerij bijna elk weekend dienst als feestzaal voor underground muziek, van punk tot global sounds. “Het ging er wild aan toe vorig weekend,” vertelt bezoeker Omar, die er begin deze maand bij was. “Er werd zo heftig gedanst en gemosht dat de dj booth bijna omviel. De concerten gingen van luide, rauwe punk naar elektronische hardcore. Zelfs wat boos en chaotisch, maar de plek is heel cool. Het gebouw is nog ruw en achter de bar kan je de biervaten zien.”
In het oude industriepand is het dansen met jas en muts aan, maar de brouwerij weet volk te trekken. Zo’n vijfhonderd feestgangers kunnen er binnen en volgen hun vaste partyconcepten naar de nieuwe stek. En Illegaal is lang niet de enige die zijn bierzaal openstelt voor groter feestgedruis. Een jaar eerder had La Mule in Schaarbeek al een lokale concertzaal uit de grond gestampt. Brussels Beer Project maakt in de stadsbrouwerij in de Dansaertstraat afwisselend een plek voor optredens, comedy en improvisatietheater. In Laken neemt brouwerij La Source een deel van de concerten over van het gesloten Magasin 4. En ook in de tapzaal van L’Ermitage in Anderlecht staan de komende weken muziekreleases gepland.
“Er blijven vandaag nog weinig alternatieve concertzalen over in Brussel. Een brouwerij kan die rol makkelijk overnemen omdat we meestal veel plaats hebben,” zegt brouwer Joel Jaly van La Mule in Schaarbeek. “En we hebben de bieren al in huis:
dat is goedkoper dan die via een tussenweg te verkopen in een klein café.” Het hoeft niet altijd groot te zijn. Een reeks brouwers kiest liever voor lokale wijkinitiatieven. “Wij openen ons depot een keer per maand voor de buurt en organiseren weleens een barbecue in de zomer of vuurkorf in de winter,” zegt Sebastian Dohmen van brouwerij Vandekelder uit Jette. “Bier is entertainment. Elke brouwerij werkt aan een eigen identiteit. Die van ons gaat nog altijd om de kwaliteit en smaak van het bier. Al hopen we dat ons bier als glijmiddel kan dienen om mensen samen te brengen en elkaar te leren kennen.”
Welkom aan de brouwer-slash-entertainer. Waar Brussel twintig jaar geleden met Cantillon nog maar één brouwerij telde, zijn dat er vandaag al twintig. Nog eens dertien bierfirma’s brouwen voorlopig buiten de hoofdstad, maar zijn hier wel gevestigd. Een gelijkaardige groei van microbrouwerijen zie je in het hele land: ze zijn er nu met ruim vierhonderd. Tegelijk daalt de Belgische bierconsumptie al twintig jaar op rij. Dat erkent ook de brouwersfederatie. “Bier drinken gaat vandaag meer om een genietmoment. Dus zoeken brouwers meer en meer naar een persoonlijke aanpak en beleving voor de klant,” zegt directeur Krishan Maudgal. “Dat kan relaxed en ingetogen, met een stukje kaas erbij op café, of meer extravert. Vooral in de steden zie je zo heel energieke initiatieven opduiken. Vanuit de diversiteit van onze bieren ontstaat een diversiteit aan belevingen.”
Die groei van ervaringen en biermerken is nog lang niet eindig, vindt de brouwersfederatie zelf. Bij enkele Brusselse brouwers hoor je al een ander geluid. “Het klopt dat de
markt stilaan verzadigd raakt. Met zoveel Brusselse bieren is het moeilijk om nog op de kaart van een café te raken. Een eigen bar helpt dan om toch lokaal te verkopen,” zegt Adrien Dubois van DrinkThatBeer. Hij is een van de vier coöperanten in brouwerij CoHop, op de Arsenaalsite in Etterbeek. In hun tapzaal, een mezzanine boven de bierketels, gaven ze tot voor kort elke week livemuziekavonden. “Vooral jazz en soul, zodat mensen nog altijd konden praten. Helaas is onze isolatie niet ideaal en hebben de buren last van lawaai. Daarom zoeken we nu naar alternatieven.” De brouwers haalden al comedians en quizmasters naar hun bar, zenden voetbalmatchen uit en beginnen deze maand met zondagse brunches. “We moeten wel iets doen om mensen hier te krijgen, want van op de straat zijn we niet goed zichtbaar,” zegt Dubois.
“Wij organiseren elke maandag salsalessen, want met bier alleen zullen de mensen ons niet snel vinden. Hier is te
“Onze identiteit gaat nog altijd om de kwaliteit en smaak van het bier. Al hopen we dat ons bier als glijmiddel kan dienen om mensen samen te brengen”
Sebastian Dohmen
Brouwerij Vandekelder
weinig spontane passage,” zegt ook Sébastien Cantineau van Gansbeek Brewing. Zijn degustatieruimte ligt in Grand Hospice, de tijdelijke invulling van het oude Pacheco-rusthuis. Brouwen doen ze voorlopig buiten Brussel, maar de twee oprichters willen hier wel groeien. “We zochten verschillende manieren om mensen aan te spreken en zelf zijn we allebei salsadansers. Nu hebben we een tiental vaste leden.”
Maar ook grotere of meer zichtbare brouwerijen experimenteren met events. Bij Brasserie Surréaliste op de Nieuwe Graanmarkt kan je eten, vergaderen en zelfs trouwen als je wil. Mazette aan het Vossenplein heeft een buurtcafé en eigen bakkerij. Lutgarde uit het stadscentrum opende net een nieuw biercafé in Elsene. En de bierzalen-met-pizza’s van Brussels Beer Project (aan Baljuw) en L’Ermitage (in Sint-Gillis) trekken extra klanten, buiten de eigen brouwerij.
Met zoveel nadruk op randanimatie borrelt de vraag of het bier er zelf nog veel toe doet. “Natuurlijk, ik ken geen enkele brouwer in Brussel die vandaag minder aandacht schenkt aan smaak of kwaliteit,” zegt biersommelier Hélène Alderweireld, docent zythologie – bierkenner – in Ukkel. “In Brussel
een sterke identiteit en eigen stijl. Sommige kiezen voor Engelse IPA’s, andere voor Duitse pilsener. De diversiteit in bieren blijft groot. Ik denk wel dat veel van deze events een publiek aanspreken dat de merken al kent.” Alderweireld bekijkt de nieuwe brouwers liever in het kader van meer lokale consumptiepatronen. “In veel gemeenten openen vandaag ook buurtwinkeltjes en bars met het oog op ontmoeting. En bier is van nature een sociaal product. Ook brouwers zullen zich dus in de wijk willen verankeren.”
Die snak naar ontmoeting kwam er bovendien na twee weinig sociale covidjaren. “Wij zijn gestart op een moment dat mensen weer graag samen wilden komen. Dat heeft gewerkt,” zegt brouwer Joel Jaly van La Mule. “We zijn bewust een wijkcafé voor een breed publiek. Soms ontdekken punkers hier een afro-jazzband of omgekeerd. Wij kunnen ons dat permitteren omdat de concerten gratis zijn.” En omdat, zegt hij, er gewoon geen enkele andere zaal in de buurt is.
“Dit is meer dan zomaar een pint pakken op café. Je komt hier om te degusteren,” zeggen vier collega’s die de werkdag in CoHop in Etterbeek boven een grote portie kaas wegspoelen. Er is die avond voetbal gepland, maar daarvoor zijn ze hier niet. “Nee, voor ons is dat niet nodig. Al begrijpen we dat de uitbaters moeten experimenteren, want veel marges kunnen ze niet nemen op hun bier. Het happy hour is al afgeschaft en je ziet hier elke week nieuwe merchandising opduiken.” CoHop verkoopt pakketten met blikjes bier en er zijn ook T-shirts te verkrijgen. “Wij komen hier een keer per week afterworken, maar je ziet ook meer en meer gezinnen.”
heeft elke brouwerij nog altijd Een optreden in Laken, waar brouwerij La Source een deel van de concerten van het gesloten Magasin 4 overneemt.“We zijn bewust een wijkcafé voor een breed publiek. Soms ontdekken punkers hier een afro-jazzband of omgekeerd”
Joel Jaly Brouwerij La Mule
Of ze nu wijkcafés of feestzalen openen: het sociale engagement van veel brouwers is oprecht, zegt marketingdeskundige Johan Hellemans, verbonden aan de VUB en gespecialiseerd in bier. “De meeste microbrouwers starten vanuit een liefde voor het ambacht en het product, maar ook vanuit een waardenstelsel om mensen samen te brengen. Zoals mensen vroeger samen op café gingen na de mis, brengen zij een bier op de markt zodat de urban youngster zich verbonden kan voelen met de buurt,” zegt Hellemans. Alleen: veel microbrouwerijen in Brussel zijn vandaag wel erg klein. “Het zijn eigenlijk nanobrouwerijen, vaak gestart onder vrienden of hobbyisten. Ze werken met zeer kleine volumes van zo’n 1.000 hectoliter of minder. Als je 50 euro marge per hectoliter rekent op het product, dan heb je maar 50.000 euro marge, om de andere kosten te dekken. Veel zal je er niet mee kunnen verdienen.” Terwijl de kosten in de stad, bijvoorbeeld van de panden voor hun ketels, vaak hoog uitvallen. “Op een bepaald moment moet het toch economisch rendabel zijn. Een eigen verbruikszaal is dan een manier om extra marge te genereren,” zegt Hellemans.
Fors groeien zou indruisen tegen het kleinschalige ambacht. “De essentie van microbrouwerijen is net dat ze authentiek en persoonlijk werken. Het is een tegenbeweging aan de industrie. Ze willen niet dat iedereen hun bieren lekker vindt, want dan zijn ze weer mainstream,” zegt Hellemans. “Maar als er zoveel kleine brouwerijtjes ontstaan, vragen mensen
zich af waar het verschil nog zit. Wie is hier nog uniek? Met twintig brouwerijen zit Brussel wat op zijn limiet. Het wordt heel moeilijk om je nog te onderscheiden op basis van het product alleen.”
Dus groeit de belevingsmarketing: van taprooms tot teambuildings, privéfeesten, karaokeavonden en eigen brood of kaas. “Eigenlijk zijn het veredelde cafés, maar dat is tof, nu het aantal cafés in Brussel gestaag vermindert,” vindt Hellemans. “Het moet wel opbrengen. Een aantal brouwers zal dat wellicht niet halen.” De jaarverslagen van veel brouwerijen zijn nog niet gedeeld, maar volgens de Belgische brouwersfederatie “staat de achterdeur nog niet zo wagenwijd open als de voordeur,” zegt
FR Dans les nouvelles brasseries urbaines, il ne s’agit plus que de bière. On y trouve aussi de la musique, de la fête, des événements d’entreprise et de la nourriture. « Nos grands espaces nous le permettent », dit Joey Jaly de La Mule. « Avoir son propre bar aide aussi à vendre nos produits », dit Adrien Dubois de Cohop. Car la concurrence est rude. Bruxelles compte déjà 33 marques de bière, qui misent toutes sur l’expérience et une identité qui se veut unique. « Il est devenu plus compliqué de se distinguer sur base de la bière uniquement », dit l’expert en marketing Johan Hellemans.
directeur Maudgal. Hij hoopt op verdere groei. “We zien heel veel creativiteit bij de brouwers. Die beleving voor de klant is geen must, maar een bonus op de diversiteit aan smaken.”
“Ik vind het vooral goed dat er uitgaansplaatsen bijkomen,” zegt Omar, een bezoeker bij brasserie Illegaal. Ook bij CoHop zijn de klanten enthousiast over een nieuwe bar in hun woonwijk of kantoorbuurt. “Veel nieuwe projecten zoals dat van ons zijn nog maar een jaar of twee bezig,” zegt brouwer Dubois daar. Voor een echte evaluatie is het dus nog vroeg. “Ons succes zal altijd afhangen van veel meer factoren dan alleen bier. Slaat het aan in de wijk, komen er moeilijke tijden aan? Dat is zo voor elke ondernemer, maar wij voelen nu dat het goed loopt.”
EN For the newer breweries in the city, it is no longer just about beer. They also do live music, parties, team building and matching food. “We can do that because we have space,” says Joel Jaly of La Mule. “Having our own bar also sells more beer, because these days it’s hard to get on the menu of a pub,” says Adrien Dubois of Cohop. The main issue is growing competition: Brussels already has 33 beer brands, each of which is betting more on its own identity and experience. “Standing out on the basis of beer alone has become much harder,” says marketing expert Johan Hellemans.
In principe staat niets de Maatschappij voor Stedelijke Inrichting (MSI) nog in de weg om het bouwcontract voor de Josaphat-site toe te kennen aan een groot consortium. Dat zal, op termijn, 509 woningen kunnen bouwen op het voormalige spoorterrein.
De natuur en de superbiodiversiteit die op die plek zijn ontstaan, lijken daardoor definitief opgeofferd voor die andere belangrijke uitdaging van Brussel: de nood aan kwaliteitsvolle en betaalbare woningen. Het is onmiskenbaar een nederlaag voor Ecolo en Groen, die van de betonstop op groene plekken in de stad hun champ de bataille hebben gemaakt. De groenen kunnen niet anders dan de wonden likken. Terug naar de paasvakantie vorig jaar. De regering-Vervoort ging, toen al hopeloos verdeeld, in conclaaf om iedereen op dezelfde lijn te krijgen. Op een persconferentie achteraf kwamen de dossiers aan bod die de regering de rest van de legislatuur nog wou realiseren, met als richtsnoer het regeerakkoord van 2019. In de uiteenzetting waren twee opvallende manco’s: de realisatie van SmartMove, het Brusselse rekeningrijden, en de invulling van een aantal Richtplannen van Aanleg (RPA), waaronder dat voor de Josaphat-site. Beide dossiers maken deel uit van het regeerakkoord van 2019 en ze zijn allebei al een eerste keer goedgekeurd in de regering. Maar gaandeweg hebben PS en Ecolo beseft dat ze met de goedkeuring geen vrede kunnen nemen. Het zou hen electoraal te veel schade opleveren. De PS heeft SmartMove openlijk afgeschoten. Voor Ecolo en Groen was de betonisering van de friche-Josaphat ¡No pasarán!, op termijn is er zelfs in 1.200 woningen voorzien. Zoals
dat in de politiek vaak voorkomt, hielden beide blokkeringen binnen de regering elkaar mooi in evenwicht, zodat de rest van het regeerprogramma, zo goed en zo kwaad als het kan, gerealiseerd kon worden. Iedereen tevreden. Dat was zonder de PS gerekend. Die begon vrij snel in juli te chargeren, over de Josaphat-site. La Libre bracht in juli vorig jaar een groot interview met staatssecretaris Pascal Smet (one.brusselsVooruit) en Rudi Vervoort (PS) waarin ze ervoor pleitten om het RPA van de site snel goed te keuren. De obligate tegenreactie van Groen en Ecolo volgde snel. Van de goedkeuring van het RPA kan geen sprake zijn. Wat Ecolo en Groen niet konden bevroeden, was dat de MSI al ver gevorderd was in de toekenning van het contact na een ‘concurrentiële dialoog’ voor de bouw van woningen, los van het RPA. In september kreeg BRUZZ inzage in de bouwplannen van een groot consortium. Het is zo goed als zeker ook het consortium dat de openbare aanbesteding zal binnenhalen. Het wijst uit dat de MSI, die geleid wordt door een ex-PS-cabinetard, al maanden geleden een noodplan klaar had voor het geval het RPA-Josaphat niet goedgekeurd zou raken. Pro forma werd dat RPA wel week na week op de agenda van de ministerraad gezet.
In februari schakelde de PS een versnelling hoger. In een filmpje werd aan alle PS-parlementsle-
den gevraagd wat ze van SmartMove vonden. Het was een antwoord op een interview met Brussels Ecolo-voorzitter Marie Lecocq die zei dat SmartMove in de volgende regering, dus na 2024, zeker aan bod moest komen. In het PS-filmpje zei de ene député na de andere. “C’est non.”
Begin februari zat er een stuurcomité samen dat formeel besliste welk consortium zou mogen bouwen op de friche. De rest is geschiedenis. Een maand later zijn alle obstakels weggewerkt, inclusief het akkoord van drie huisvestingsmaatschappijen, om het bouwcontract goed te keuren. Buiten de regering om. Ecolo en Groen probeerden nog de meubels te redden, maar tevergeefs. En zo is het 1-0 voor de PS. Voorlopig althans. Het toont nog maar eens aan hoe belangrijk de hefboom is in het politieke spel. De PS had, achteraf gezien, de handen vrij om in dit dossier haar zin door te drijven. Een akkoord van Ecolo en Groen was niet eens nodig. Al blijft het ontbreken van een RPA wel als een zwaard van Damocles boven het project hangen. Want de ontwikkeling van de stadswijk op de site bevindt zich nu op juridisch drijfzand. De vraag is wat de gevolgen zijn voor de verkiezingen, en vooral voor de volgende coalitie na 2024. Tot nu gold het adagium dat PS en Ecolo er alle belang bij hebben om na 2024 weer samen te werken, dat het natuurlijke partners zijn. Want het klopt dat ze op heel veel dossiers wél op dezelfde lijn zitten. Maar na de Josaphat-saga lijkt het speelveld opnieuw wat meer open te liggen. En daar kunnen de MR, Défi en Les Engagés ongetwijfeld van profiteren.
“De PS had de handen vrij om in dit dossier haar zin door te drijven. Een akkoord van Ecolo en Groen was niet eens nodig”
Steven Van Garsse
Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel
Big City.
Op de gebouwen van de Grote Markt staan drie standbeelden die naar elkaar lijken te wijzen. Maar doen ze dat ook echt?
Max Wyckaert en Luana Difficile
zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Lëila uit Sint-Joost. Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.
Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity
Beestig Brussel.
Het is al veel toeristen opgevallen wanneer een gids hen tijdens een rondleiding op de Grote Markt vraagt om naar boven te kijken: enkele van de standbeelden op de gevels lijken naar elkaar te wijzen. Waarom ze dat doen, is het onderwerp van allerlei legendes, maar in elke versie willen de standbeelden de schuld van zich afschuiven.
Volgens het bekendste verhaal gaat het vingerwijzen over wie verantwoordelijk is voor de zwangerschap van een vrouw. De edelman op het Brouwershuis, links van het stadhuis, wijst naar het beeld van een ambachtsman, die aan de overkant staat, op het gebouw rechts van het Broodhuis. Die ambachtsman duidt op zijn
De citroenvlinder is de voorbode van de mooie dagen. Als langst levende dagvlinder in ons land wil hij zich op zijn oude dag nog voortplanten.
Wie goed kijkt kan deze dagen al eens vlinders spotten in de stad, vooral als het kwik stijgt. Onder de vroegste exemplaren dagpauwogen en atalanta’s, maar
ook citroenvlinders. “Als je een citroenvlinder ziet, dan weet je dat de mooie dagen er zitten aan te komen,” zo weet bioloog Mathias Engelbeen van Leefmilieu
beurt een bisschop aan, die zijn hoofd buigt boven op het huis ‘In den Vos’. Maar klopt die legende? De gebouwen waarop de beelden staan, waren vroeger in handen van gilden, die er vaak een standbeeld van hun patroonheilige of een politieke machthebber op lieten zetten. De brouwers kozen voor Karel van Lotharingen, landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden tussen 1741 en 1780. Bij de kleermakers aan de overkant, zou je hun patroonheilige Sint-Bonifatius verwachten, maar het beeld lijkt ook op de heilige Homobonus van Cremona, een Italiaanse koopman, ook patroonheilige van de kleermakers. Hij lijkt te wijzen naar Sint-Nicolaas, op zijn beurt de patroonheilige van de marktkramers, op wier gebouw hij staat. Waarom wijzen uitgerekend die drie personages naar elkaar? Blijft het verhaal van de zwangerschap overeind? Volgens historicus en Brusselkenner Roel Jacobs niet: “Niet enkel wijzen de beelden niet echt naar elkaar, ze heb-
ben zelfs niets met elkaar te maken,” vertelt hij. “De beelden op die huizen gaven meestal gewoon een patroonheilige weer. Ze staan dus allemaal op zich en wijzen niet naar elkaar.”
Een extra argument daarvoor vindt Jacobs in de geschiedenis van het standbeeld op het Brouwershuis. Oorspronkelijk stond er een beeld van Maximiliaan van Beieren. Hij was eerst landvoogd van de koning van Spanje, maar liep later over naar de Fransen.
Brussel, die we zelfs over de telefoon horen glimlachen. “Hier zie je ze vooral in de tweede kroon, waar meer groen is.”
De citroenvlinder is een bijzonder beestje: terwijl de meeste soorten maar twee of drie weken blijven leven – in het vlinderstadium – zingt deze jongen het een heel jaar uit. De rupsen ontpoppen in het late voorjaar om dan als vlinder te overwinteren en pas na die winterpauze op zoek te gaan naar een partner. Daarover straks meer.
Opmerkelijk aan deze vlinder is
De rupsen ontpoppen in het late voorjaar om dan als vlinder te overwinteren.
JEUGDBOEKENMAAND
Het is Jeugdboekenmaand! BRUZZKet trok naar De Klimpaal, waar een poëziewedstrijd werd georganiseerd.
Meer info op BRUZZKet.be en op TikTok
Zijn beeld verdween toen de Oostenrijkse Habsburgers het hier voor het zeggen kregen in de 18e eeuw. In de plaats kwam in 1752 een ruiterstandbeeld van landvoogd Karel van Lotharingen. Maar elke keer de Fransen Brussel binnenvielen in de decennia daarna (zoals in 1793 en opnieuw in 1794), verdween het beeld om de machthebber niet te schofferen.
Het beeld op het Brouwershuis zou dus veeleer gediend hebben
om de machthebber te paaien dan dat het deel was van een rondje vingerwijzen. Al blijft het wel een gek toeval dat hij daarmee de patroonheilige van de kleermakers lijkt te viseren, die op zijn beurt naar Sint-Nicolaas lijkt te wijzen. “Er hangt veel mysterie rond de Grote Markt,” concludeert Jacobs, “net omdat het uit verschillende delen bestaat en gebouwd is door mensen die niet overeenkwamen.” MW/FM
De literaire hoogmis in Brussel is terug. Vanaf 23 maart vier je mee met honderden schrijvers, want Gunnar heeft gratis tickets.
Luister naar Gunnar, van maandag tot donderdag vanaf 16u op BRUZZ radio
zijn uiterlijk: een stilzittend exemplaar lijkt als twee druppels water op een blad, het diertje is dus prima gecamoufleerd. Maar de komende weken moet er dus voor nageslacht gezorgd worden. De mannelijke citroenvlinders gaan daarom over een afstand van kilometers alle witte vlinders van nabij inspecteren: ‘Is het een soortgenote? En ziet ze mij zitten?’ Is het bingo, dan volgt een baltsvlucht, waarbij het mannetje het vrouwtje achtervolgt en het duo vervolgens een stukje achteruit vliegt. Na de pa-
ring worden eitjes gelegd op één van twee waardplanten: sporkehout of wegedoorn. Wist u trouwens dat vlinders zich ook fysiek aanpassen aan de stad? Terwijl de meeste stadsinsecten net kleiner zijn, zijn vlinders doorgaans groter in een stedelijke omgeving. Wellicht kunnen ze zo makkelijker afstanden overbruggen tussen versnipperde leefgebieden. KH
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel
Siré Kaba is een Belgische modeontwerpster van Guinese origine. Ze is oprichtster van het ethische kledingmerk Erratum Fashion.
Zondag na BRUZZ 24 en op BRUZZ.be/international
Een windmolen op de bovenste verdieping, zonnepanelen op het dak of zelfs een ruil van zonne-energie tegen maaltijden. Een groeiend aantal Brusselaars wil de eigen opgewekte energie delen met andere bewoners van de hoofdstad. “Het verhoogt het draagvlak voor hernieuwbare energie.”
door Ellen Debackere illustratie Steve
De Jacques Francksquare in Sint-Gillis. Op het plein voor het appartementsgebouw van de Zuiderhaard laten buurtbewoners haastig hun hondjes uit, hopend nog voor de regen thuis te zijn. Het is zaterdagnamiddag wanneer we er Fathi Ayachi (77) ontmoeten. Ayachi woont al drie jaar het gebouw van de socialewoningmaatschappij, dat sinds een ruim een jaar ook zonnepanelen heeft. Een goede dag voor zonnestroom is het niet bepaald: de zon breekt slechts moeizaam door de zware wolken heen.
“Ik blijf een groot voorstander van het project,” vertelt Ayachi wanneer we hem vragen naar de zonnepanelen. De partners Zuiderhaard, City Mine(d), Energie Commune en Leefmilieu Brussel lanceerden een jaar geleden SunSud, het eerste project dat zonnestroom deelt in sociale woningen in Brussel. In februari konden de bewoners de eerste verjaardag van het project vieren. “Toen ze me vertelden over dit initiatief, was
ik meteen overtuigd. Het is in het belang van iedereen,” vertelt Ayachi. “Mijn facturen hebben nog een beetje vertraging, maar het ziet ernaar uit dat ik minder zal moeten betalen.”
Niet alle huurders doen mee aan het project waarvan de zonnepanelen door de Zuiderhaard zelf werden betaald. Zij die deelnemen, krijgen zowel korting op hun persoonlijke energiefactuur als op die voor de gemeenschappelijke delen. Wie niet meedoet, krijgt enkel korting op zijn of haar factuur voor de gemeenschappelijke delen. Het huurderscomité van SunSud koos in eerste instantie voor een verdeling van de zonnestroom met voorrang voor de gemeenschappelijke meters. Alleen al voor die gemeenschappelijke delen leidde dat tot een besparing van 4.000 euro op de lasten in 2022, ofwel een besparing van 40 euro per huurder
De vorige weken liepen evenwel nog nieuwe inschrijvingen binnen, laat Pierre Genot van Zuiderhaard weten. Vandaag doet
ongeveer een dertigtal huishoudens – op een totaal van iets meer dan honderd appartementen – mee aan het delen. Wie actief deelneemt, zag ook een korting op zijn of haar persoonlijke elektriciteitsrekening. Voor de meeste huurders schommelde de besparing tussen 23 en 310 euro, zo’n 15 procent op hun totale rekening.
Niet meer alleen breien
“Sommige mensen zijn nog een beetje bang,” vertelt Khalid Mansouri, al vijftien jaar bewoner van het gebouw. “Ik doe al van bij start mee met het project omdat duurzaamheid en energie me al lang interesseren. Maar niet iedereen denkt zo. Sommigen zijn bang omdat ze twee facturen krijgen – eentje van de energieleverancier en eentje van de zonnepanelen. Sommigen denken dat het bedrog is – een gevolg van de vele energieleurders die we hier soms over de vloer krijgen. Bovendien zijn hier soms stroompannes waarvan we niet weten waar
‘Ik heb nieuwe vrienden dankzij de zonnepanelen’
ze vandaan komen. Dat helpt natuurlijk niet voor het vertrouwen. Maar in het algemeen zijn de voordelen groot. Behalve de korting op de rekening heeft het project rond de zonnepanelen ertoe geleid dat wij als bewoners met elkaar zijn beginnen te praten. Ik heb dankzij de zonnepanelen nieuwe vrienden gemaakt. Voordien was er amper contact tussen de buren.”
Dat ziet ook Sofie Van Bruystegem, die voor stedelijk platform City Mine(d) het project begeleidde. “We wilden niet naar de bewoners gaan met het idee hen een project op te leggen. We wilden ook hun input. Zo waren er mensen die zeiden er niets van te snappen, maar die wel iets voor het milieu wilden doen voor hun kleinkinderen. Stap per stap hebben we dit energiedeelproject ontwikkeld in samenspraak met de bewoners. De resultaten zijn niet alleen zichtbaar op economisch of ecologisch vlak, maar ook op sociaal vlak. Er werden banden gesmeed. Zo vertelde een bewoonster me dat ze voordien altijd maar thuis zat te breien. Sinds het project komt ze buiten en heeft ze zich ontpopt tot een van de meest geëngageerde bewoners.”
Steeds meer Brusselaars tonen interesse in energiedelen. Wie groene energie opwekt en meer elektriciteit produceert dan verbruikt, verkoopt die overschotten automatisch aan het net of geeft die gewoon gratis weg. Maar die energie kan sinds april 2022 ook wettelijk op een andere manier besteed worden, bijvoorbeeld door die te delen met andere Brusselaars.
Dat kan op drie manieren. Ten eerste kan een huishouden via de zogenoemde peer-to-peerhandel de energie delen met een ander Brussels huishouden. Bij het tweede systeem, het systeem waartoe ook het
SunSud-project behoort, moeten alle deelnemers van het deelsysteem gevestigd zijn in het gebouw waar de energie geproduceerd wordt. Tot slot is er nog de energiegemeenschap, de meest ingewikkelde vorm. Een energiegemeenschap moet als vzw of vennootschap worden ingeschreven. Zo’n gemeenschap dient voor meer dan twee deelnemers die niet in hetzelfde gebouw wonen.
De interesse voor energiedelen is reëel. “Op dit moment lopen er ongeveer 650 aanvragen om aan energiedelen te doen,” vertelt Benjamin Wilkin, directeur van de Facilitator Energiedelen en Energiegemeenschappen, de instantie die Brusselaars ondersteunt bij het opzetten van een energiedeelsysteem. “Meestal voor het delen van energie binnen één gebouw.”
Tot veel concrete projecten leidde de nieuwe wetgeving momenteel nog niet. “Op dit moment hebben we in Brussel vijf voorbeelden waarbij energie wettelijk gedeeld wordt: drie peer-to-peervoorbeelden en twee voorbeelden van het delen in een gebouw. Een energiegemeenschap hebben we nog niet: zo’n gemeenschap opzetten neemt makkelijk een jaar in beslag omdat er allerlei voorwaarden en formaliteiten aan voorafgaan.”
Wie energie wil delen, moet best wat stappen doorlopen. Zo moet Sibelga slimme meters komen plaatsen om het verbruik van de deelnemers te meten. Om je door het hele proces te begeleiden, kan je gratis een beroep doen op de facilitator van Leefmilieu Brussel, maar zij maken bijvoorbeeld geen facturen voor je op. Je kan dat zelf doen, of je kan daarvoor een beroep doen op een derde. Als je een energiegemeenschap wil oprichten, moet Brugel het project ook goedkeuren. Ondanks de administratieve stappen willen toch heel wat mensen aan energiedelen doen. Wat verleidt hen daartoe? Wilkin:
“Behalve het ecologische en sociale aspect is het ook zo dat je met je buren een stabiele prijs over een bepaalde periode kan afspreken. Als je bijvoorbeeld aan Engie zou verkopen, is dat contract doorgaans maar een paar maanden geldig en is de prijs niet onderhandelbaar. Dat kan goed, maar ook slecht zijn. Ook als afnemer is een aantrekkelijke prijs natuurlijk interessant.”
We trekken naar de Marius Renardlaan 27 in Anderlecht. Veel energiedeelprojecten willen met zonnepanelen werken, maar hier gooit men het over een andere boeg. Van op straatniveau is van de windmolen op het dak van de woontoren met 430 appartementen niets te merken. Toch staat er een exemplaar, waarvan de rotor gebruikmaakt van de opstijgende winden. Voorlopig is het nog maar een prototype dat nog geen energie levert, maar het verhaal achter de windmolen is bijzonder. Want de investering in de windmolen – en binnenkort nog meer windmolens – kan gemaakt worden dankzij een energiedeelproject.
Om te begrijpen hoe de windmolen er kwam, moeten we eerst even terug naar 2018, zegt Vincent Spruytte van syndicus Managimm, die het gebouw beheert. “In dat jaar plaatsten we een warmtekrachtkoppeling (WKK), die gelijktijdig warmte en elektriciteit opwekt en werkt op natuurlijk gas. De bewoners hebben hier niets voor
“Het project rond de zonnepanelen heeft ertoe geleid dat wij als bewoners met elkaar zijn beginnen te praten”
Khalid Mansouri
Woont al vijftien jaar in de Zuiderhaard
moeten betalen: een externe partner financierde de WKK, en verdient het geld terug via groenestroomcertificaten. Het bespaarde de eigenaars niet enkel geld op de energiefactuur: overtollige energie verkochten we tot voor kort aan het net en sinds kort aan de bewoners van het gebouw. Zo is ons proefproject als energiegemeenschap gestart.”
Marius Renard is, net als SunSud overigens, een van de afwijkende projecten die al een toestemming kregen voor energiedelen nog voor er een wettelijke basis voor was. “Ongeveer honderdvijftig appartementen delen de overtollige energie op basis van de WKK nu,” aldus Spruytte. “De prijs wordt bepaald door de algemene vergadering.”
En zo komen we terug bij de windmolens. Het geld dat de bewoners betalen voor de energie van de WKK wordt geïnvesteerd in 24 windmolens, waarvan er dus al een
prototype op het dak staat. “Zo kunnen we de stijgende vraag naar elektriciteit binnenkort beantwoorden met groene energie.”
Marius Renard en SunSud zijn niet de enige originele projecten rond energiedelen. Tussen de 650 aanvragen die het Brussels Gewest kreeg, zaten enkele pareltjes, geeft Benjamin Wilkin toe. Zo wou een school in Ettterbeek de overtollige zonnestroom ruilen tegen maaltijden van een nabijgelegen traiteur. “De traiteur heeft in juli en augustus veel energie nodig omdat er meer gekoeld moet worden,” zegt Alain Bonus, de directeur van de school. “Dat zijn net de maanden waarin wij amper energie verbruiken. In ruil voor maaltijden op speciale schoolevenementen wilden wij de energie geven. We hebben jammer genoeg bericht gekregen dat het niet toegelaten is. We bekijken nu hoe we hem de energie dan gewoon kunnen verkopen.”
Met handen en voeten en aquarellen
Volgens expert hernieuwbare energie Sebastian Serl (VUB) is een van de voornaamste voordelen van het energiedelen dat mensen de nodige investeringen in energie-
FR Une turbine éolienne au dernier étage, des panneaux solaires sur le toit ou un échange d’énergie solaire contre des repas. Un nombre croissant de Bruxellois veulent partager l’énergie qu’ils génèrent. Et depuis peu, Bruxelles offre une base légale pour le faire. Plus de 650 ménages ont déjà introduit une demande. Ce système a de nombreux avantages: il génère de l’énergie locale à des prix avantageux, épouse la transition climatique et crée des liens sociaux.
technologieën kunnen spreiden over meerdere personen. “Het nodige startkapitaal is vaak een barrière om te investeren. Bovendien kunnen energiegemeenschappen overtollige stroom bijvoorbeeld aan omwonenden verkopen. Dat democratiseert de stroomopwekking en creëert meer draagvlak voor hernieuwbare technologieën.”
Daar kan ook Adeline Moerenhout van Brugel zich in vinden. Ze benadrukt dat het hier telkens gaat om lokaal opgewekte energie, wat niet enkel goed is om ecologische redenen, maar ook om de afhankelijkheid van externe bronnen te verminderen. “We denken dat dit model de klimaattransitie kan versnellen. Op deze manier kunnen in theorie alle Brusselaars meedoen. De vrees bestond immers dat niet iedereen zonnepanelen kan zetten: op deze manier kunnen zij toch deelnemen aan de klimaattransitie.”
SunSud is daar een goed voorbeeld van. “Aanvankelijk werd de samenwerking met de bewoners van SunSud als vertragende ‘omweg’ gezien,” herinnert Sofie Van Bruystegem van City Mine(d) zich. “Maar de collectieve aanpak heeft vruchten afgeworpen. Zo hebben we workshops georganiseerd om mensen te leren omgaan met het systeem en via aquarellen hebben we het project proberen uit te leggen aan mensen die de taal nog niet machtig waren.”
Van Bruystegem hecht veel belang aan het sociale aspect van de projecten. “Normaal associëren we energiedelen met een geëmancipeerde middenklasse, maar dit project bewijst dat het energiedelen ook sociaal kan zijn. Toch ongeveer dertig procent van de Brusselaars verkeert in energiearmoede. Daarom zijn dergelijke projecten zo belangrijk.”
EN A windmill on the top floor, solar panels on the roof or exchanging solar energy for a meal – more and more Brussels residents want to share their energy. Now, Brussels also offers a legal framework for this. More than 650 households already applied to share energy with other residents in Brussels. This has many advantages. Not only is the energy generated locally, it can also be sold at an attractive price. The sharing of energy promotes climate transition, but it also leads to new social ties among Brussels inhabitants.
“Normaal associëren we energiedelen met een geëmancipeerde middenklasse, dit project bewijst dat het ook sociaal kan zijn”
Sofie Van Bruystegem
Stedelijk platform City Mine(d)
Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij Priscillia (14) uit Anderlecht. Voorlopig blijft ze daar ook wonen, maar ze droomt van andere oorden. “Ik wil naar een land waar het altijd warm is, in plaats van elke dag regen.” door Jasmijn Postfoto Saskia Vanderstichele
Je volgt de opleiding Slagerij bij Coovi, hoe ben je op dat idee gekomen?
Ik heb eerst een andere school bekeken, maar die zag er verlaten uit. Coovi is mooi en nieuw. In het eerste jaar doe je een beetje van alles: hotel, bakkerij, slagerij. Ik heb altijd van vlees gehouden. In het tweede jaar koos ik de richting slagerij.
Kiezen vooral meisjes of jongens voor die richting?
Ik ben de enige in een klas vol jongens. Ik ben zelfs het enige meisje van de hele slagerij-opleiding. Er zijn niet veel leerlingen die hiervoor kiezen; maar dat is eigenlijk een voordeel: zo kun je rustig werken, zonder lawaaierige kinderen.
Hoe is dat om in een klas vol jongens zitten?
Ik heb dat liever dan een klas vol meisjes. Er is een leukere sfeer. Met de jongens maak ik grapjes, we lachen, we zijn pestkoppen, we schelden elkaar uit, maar we doen elkaar nooit pijn.
Er staat hier een roos, van wie heb je die gekregen?
Van mijn lief! Ik heb voor hem een Spotify-lijst gemaakt. Wat daar allemaal instaat? Het liedje ‘Mon chouchou’ bijvoorbeeld. Van Yanns, een Franse muzikant.
Ben je al lang samen met je vriend?
Eén jaar, één maand en veertien dagen. Hij zat vorig jaar op mijn
school. On s'appréciait beaucoup, hoe zeg je dat, we vonden elkaar leuk? We durfden in het begin niet in het echt met elkaar te spreken, online wel. En daar zijn we vrienden geworden, beste vrienden zelfs. Daarna hebben we afgesproken.
Is het voor altijd?
Ik denk het. Maar oh my god, hij slaapt soms de hele dag. Hij heeft drie favoriete dingen: Xbox, slapen en eten. Ik vraag soms om mee te spelen, maar meestal doe ik iets anders.
Je zit vaak op je telefoon. Ik zit veel op TikTok, ik maak video’s. Ik zet ze nooit online, ik bewaar ze alleen voor mezelf. Ik maak soms een foto waar ik tekst op schrijf. Bijvoorbeeld over mijn opa die vier jaar geleden gestorven is. Of ik maak een foto van mezelf, maar dan zo dat je niet te veel van mijn gezicht ziet. Ik zette vroeger wel meer foto’s online, nu niet meer. (Kijkt op telefoon)
Krijg je een berichtje?
Ja, ik verkoop deze telefoon voor 140 euro op Facebook Marketplace en krijg een bericht van iemand. Ik heb ooit een smartphone gekregen, maar die was heel slecht, dus ik heb hem verkocht en er een duurdere voor teruggekocht. Wat? (Maakt screenshot)
No way! Een Samsung S20 voor 100 euro? Die wil ik echt graag
Is geld belangrijk voor je?
Ja, daar koop je eten mee en een huis. Een goede job, een goede
telefoon, een goede auto. Transport is duur: je moet een ticket kopen of een abonnement. Ook als je naar de zee wil, pak je de auto.
Wat zou je aan Brussel willen veranderen als je kon?
Ik zou drugs en alcohol verbieden. Of voor alcohol in ieder geval de prijzen verhogen, dan zouden minder mensen het kopen.
Blijf je in Brussel wonen later? Ik ben opgegroeid in Anderlecht, ik ga hier voorlopig nog niet weg, maar ik zou graag naar het buitenland willen. Er is te veel slecht weer in België. Ik zou naar een land willen gaan waar het altijd warm is. Spanje of Italië, misschien.
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer
Naar een idee van de Volkskrant
FR Chaque semaine, BRUZZ s’invite dans la chambre à coucher d’un.e petit.e Bruxellois.e. C’est au tour de Priscilla, 14 ans, d’Anderlecht. Elle suit une formation en boucherie et est la seule fille de sa classe. « Il y a peu d’inscrits, je travaille donc dans le calme, sans enfants qui font du bruit. » Elle rêve d’une vie sous le soleil. « Je veux aller dans un pays où il fait toujours chaud, j’en ai ras le bol de la pluie. »
EN Every week, BRUZZ talks to child in Brussels in his or her bedroom. This time, we chat with Priscillia (14) from Anderlecht. As the only girl in the whole course, she is training to become a butcher. "That's an advantage: you can work in peace without any noisy children," she says. Although she will stay in Brussels for a while, she has a plan: "I want to live somewhere where it is always warm, instead of every-day rain."
‘JE SUIS LA
DE MA CLASSE’
“Mijn lief en ik durfden in het begin niet in het echt met elkaar te spreken, online deden we dat wel”Interview. Valérie Trouet leidt het nieuwe klimaatcentrum in Ukkel
In Ukkel, bij het KMI, huist sinds kort het Belgisch kenniscentrum voor klimaat. Onder leiding van topwetenschapper Valérie Trouet moet het centrum klimaatonderzoek en klimaatbeleid naar een hoger niveau tillen.
Dat moet ook Brussel ten goede komen. “Groene mobiliteit zou een no-brainer moeten zijn.”
Op het moment van ons gesprek, is Valérie Trouet (48) pas tien dagen terug uit de Verenigde Staten, waar ze achttien jaar woonde en de laatste twaalf jaar onderzoek deed aan de universiteit van Arizona. De timing maakt de overgang van het zonnige Arizona niet gemakkelijker. “Dat is aanpassen, in Arizona schijnt de zon elke dag. Ik heb het opgezocht, daar hebben we gemiddeld 3.600 uur zon per jaar, in België komen we maar aan een derde.”
Voorlopig woont Trouet, oorspronkelijk van Leuven, alleen in haar nieuwe huis in het Brusselse centrum, al is ‘alleen’ gelukkig erg relatief. “Ik woonde voor mijn vertrek naar de VS jaren in Brussel en heb hier nog veel vrienden. Het doet deugd om weer deel uit te maken van een dichte gemeenschap, om spontaan af te kunnen spreken. In Tucson lag dat moeilijker.”
Maar heimwee was niet haar drijfveer om terug te keren. Ze stapte het vliegtuig in om wetenschappelijk directeur te worden van
het Belgisch kenniscentrum voor klimaat, kortweg het Klimaatcentrum, eind vorig jaar officieel geopend op het plateau van Ukkel –in een deel van het KMI waar vroeger de KMI-directeurs woonden. Het centrum, opgericht op initiatief van staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine (PS), moet kennis over het klimaat beter bundelen en beschikbaar maken.
Het is een aanzienlijke carrièrewending voor Trouet, die jarenlang focuste op jaarringen van bomen en wat die onthullen over klimaatverandering, onderzoek waarin ze uitgroeide tot een wereldautoriteit. “Ik vond het tijd om een leiderschapsrol op te nemen in de klimaattransitie.”
Hoe kan het Klimaatcentrum impact hebben in de strijd tegen klimaatverandering? Ik begrijp dat het niet de bedoeling is om een nieuw leger wetenschappers aan te werven.
VALÉRIE TROUET: Helemaal niet, voorlopig zit ik hier nog alleen met Ella (Jamsin, operationeel directeur, red.) en er komt
maar een tiental personeelsleden bij. Er gebeurt al veel klimaatonderzoek van hoog niveau in België, maar te versnipperd. Wij zullen wetenschappers van verschillende instellingen samenbrengen om op een gecoördineerde manier rond strategische thema’s te werken. Er zijn zo’n tachtig wetenschappers van de federale wetenschappelijke instellingen, zoals het KMI, die rond klimaat werken. We zullen ook samenwerken met andere onderzoekscentra en universiteiten.
Kunt u een voorbeeld geven van een ‘strategisch thema’?
TROUET: De bedrijfswereld vraagt om een duidelijk beeld te krijgen van het weer van de toekomst in België. Geen algemene info over hoeveel warmer of natter het wordt, maar gedetailleerde modellen die de gevolgen van klimaatverandering op het weer nauwgezet in kaart brengen. Neem het feit dat warme lucht meer water kan vasthouden, waardoor regenbuien vaker intenser worden – when it rains, it pours ▼
door Andy Furniere foto’s Bart Dewaele
• ° 1974 in Leuven
• Doctor bio-ingenieurswetenschappen
• Specialiseerde zich in analyse van jaarringen van bomen en wat die ons leren over klimaatverandering
• Medeontdekker van de oudste levende boom van Europa
• Bereikt het grote publiek met het bekroonde boek Wat bomen ons vertellen
• Woonde 18 jaar in de VS, waar ze onderzoek deed aan de universiteit van Arizona
• Keert terug naar België als directeur van het Klimaatcentrum
• Woont in het centrum van Brussel
Met goede modellen kan je bijvoorbeeld de risico’s nagaan dat de Zenne door hevige regenval op bepaalde plaatsen in Halle buiten haar oevers zal treden, waardoor je de nodige preventieve maatregelen kan nemen. Dat is een voorbeeld van de klimaatdiensten die we willen bieden, aan verschillende sectoren en beleidsmakers.
Wat beleidsmakers betreft, zit u hier in Brussel niet alleen vlak bij Belgische politieke instellingen, maar ook Europese en internationale beleidsorganisaties. Hoe belangrijk is dat?
TROUET: Dat is ideaal om te kunnen bereiken dat beleid en de implementatie van bijvoorbeeld klimaatwetgeving gestoeld zijn op de laatste wetenschappelijke inzichten. We zullen niet lobbyen, maar vormen een kennisplatform voor het beleid. Voor verschillende thema’s kunnen wij doorverwijzen naar de juiste specialisten. Dat geldt ook voor vragen van de media.
U zal soms betrokken worden in het politieke gewoel. ZIet u daar niet wat tegen op, als onderzoeker?
TROUET: Jawel. (Lacht) Maar het valt niet te vermijden en het is ook logisch, klimaat gaat iedereen aan. Maar wij zullen de zaken pragmatisch bekijken, wars van politieke lijnen. Ik vind het eigenlijk verbazend dat niet meer politieke partijen van het klimaat een prioriteit maken, ook in deze tijden waarin een energiecrisis woedt. Want door weg te gaan van fossiele brandstoffen, word je ook meer geopolitiek onafhankelijk. Laat ons ervoor zorgen dat deze crisis de transitie naar hernieuwbare energie versnelt. Die transitie creëert ook jobs.
Laat uw pragmatische licht eens schijnen op het verworpen voorstel van Brussels minister van Energie en Klimaatverandering Alain Maron (Ecolo) om op de Coca-Colasite in Anderlecht een grote windmolen te
plaatsen. De verantwoordelijke overlegcommissie vroeg om in plaats daarvan te focussen op zonnepanelen, die niet dezelfde impact hebben op de omgeving.
TROUET: Ik ken het dossier onvoldoende om in te gaan op de details, maar kijk, we hadden het aan het begin van ons gesprek over hoeveel minder zon we in België hebben dan in Arizona. Aan wind is hier daarentegen allerminst een gebrek. Vergeet niet dat je met windenergie fossiele brandstoffen vervangt. We vergeten nog te dikwijls hoe nefast fossiele brandstoffen zijn, voor het klimaat en voor onze gezondheid, omdat we er zo aan gewend zijn. We moeten er zo snel mogelijk vanaf, zeker in een stad als Brussel, waar de luchtkwaliteit zo slecht is. Ik ben daar pragmatisch in, vandaar dat ik ook niet tegen kernenergie ben.
Hoe moet een stad als Brussel omgaan met de gevolgen van klimaatverandering?
TROUET: Laat me eerst aanstippen dat grote steden op zich een goede zaak zijn voor het klimaat. Het is ecologisch beter om veel mensen in een stad te laten wonen dan dat iedereen heel verspreid woont. Zo kun je gemakkelijker natuurgebieden, buiten steden, bevorderen.
Maar door de klimaatverandering zijn er inderdaad uitdagingen voor de leefbaarheid in steden. Denk maar aan het hitte-eilandeffect (het fenomeen dat het in steden warmer is
dan in landelijke gebieden, red.). Daardoor vallen er tijdens de vaker voorkomende hittegolven meer klimaatdoden in steden. Steden moeten daarom inzetten op minder verharding, dus minder beton en asfalt die de hitte vasthouden, en meer groene ruimtes. Er moet natuurlijk ook voldoende airconditioning zijn.
Is airconditioning geen ramp voor het klimaat, onder meer omdat het zoveel energie vreet?
TROUET: Dat moet energiezuinig en klimaatneutraal gebeuren. En niet ieder huis of appartement heeft airco nodig, maar mensen moeten wel toegang hebben tot gekoelde ruimtes, bijvoorbeeld in hun bedrijf of in publieke gebouwen zoals bibliotheken. In Tucson bijvoorbeeld kan je niet overleven zonder airco.
“Sowieso zitten we volop in een transitiefase, waarbij het nog moeilijk is om te zien hoeveel fijner het zal zijn om te wonen in een groenere stad”
“Ik vind het eigenlijk verbazend dat niet meer politieke partijen van het klimaat een prioriteit maken”
Op welke aanpassingen zou Brussel nog moeten focussen?
TROUET: Groene mobiliteit is een no-brainer. Ik denk niet dat er iemand blij is met de huidige mobiliteitssituatie, die nog te veel is gebaseerd is op fossiele brandstoffen. De slechte luchtkwaliteit die daar mee een gevolg van is, is een enorm probleem voor de levenskwaliteit, zeker in een stad waar de lucht minder kan bougeren door veelvoorkomende lage bewolking. Maar als ik het aantal fietsers in Brussel vergelijk met achttien jaar geleden, dan is het opvallend hoe de zaken verbeterd zijn.
Er is wel nog altijd veel verzet tegen het inperken van de ruimte voor auto’s in de stad, dat is te zien aan het protest tegen Good Move.
TROUET: Opnieuw, ik spreek me niet uit over die specifieke kwestie, ik denk dat anderen daar beter voor geplaatst zijn. Sowieso zitten we volop in een transitiefase, waarbij het nog moeilijk is om te zien hoeveel fijner het zal zijn om te wonen in een groenere stad. Het is belangrijk om dat tastbaar te maken, te tonen dat het niet enkel gaat over zaken die geld kosten of niet meer mogen, zodat je merkt tot welke veranderingen het allemaal dient. Toen ik opgroeide in de jaren 1970, was er nog tegenkanting tegen het verbod om blikjes uit het raam van een auto te gooien. Mensen hebben tijd nodig om zich aan te passen aan verandering.
Brussels PS-voorzitter Ahmed Laaouej zei onlangs dat “een ecologische politiek niet mag leiden tot sociale ongelijkheid”. Zal u met onderzoek inzetten op het verzoenen van ecologische en sociale doelstellingen?
TROUET: Dat is een uitdaging, inderdaad. Met alleen natuurwetenschappen zullen we er niet raken. Het lijkt me zeker een goed idee om humane wetenschappers te betrekken bij onze onderzoeksprojecten.
Wat zijn eigenlijk de bijzondere sterktes van het Belgische klimaatonderzoek?
TROUET: Off the top of my head: satellietbeeldanalyse bijvoorbeeld. Natuurgebaseerde oplossingen ook, bekijken hoe natuurgebieden deel van de oplossing kunnen zijn om beter om te gaan met klimaatproblemen.
Ik keek vanuit de Verenigde Staten altijd met bewondering naar Belgische burgerwetenschapsprojecten zoals CurieuzeNeuzen. We willen nagaan hoe we daaraan kunnen bijdragen.
De Brusselse burgers strijden ook onder meer om de Josaphat-friche te behouden. Hoe kijkt u daarnaar?
TROUET: De Josaphat-site kan zo’n natuurgebaseerde oplossing zijn. Het zal uiteraard veel beter water opnemen dan asfalt, het gaat mee het hitte-eilandeffect tegen …
De directeur van het gewestelijke agentschap dat eigenaar is van de Josaphat-site stelde onlangs dat de site zelf een hitteeiland is, “want er staan geen bomen”.
TROUET: Bomen bieden schaduw, maar planten zorgen ook voor afkoeling door aan fotosynthese te doen. Het zal alleszins niet verbeteren door er grote bouwprojecten uit te voeren.
Tot slot, laat u het jaarringenonderzoek helemaal los of zien we u binnenkort in actie in het Zoniënwoud?
TROUET: Dat schuif ik voorlopig aan de kant, al ben ik wel nog betrokken bij een project geleid door de universiteit van Gent. Als je mij in het Zoniënwoud zal zien, zal het tijdens een wandeling zijn. Tenzij ik het echt niet kan laten, dan neem ik misschien toch een boor mee (Lacht).
FR L’IRM à Uccle abrite depuis peu le nouveau centre de connaissances belge pour le climat. Sous la direction de la scientifique de renom Valérie Trouet, le centre doit faire passer l’étude et la politique climatiques au niveau supérieur. Avec des retombées positives pour Bruxelles. Trouet affirme que les villes sont en soi une bonne chose pour le climat, car il est mieux de vivre avec beaucoup de monde dans une ville que de façon disséminée sur une grande superficie. Mais à cause des îlots de chaleur, les villes sont souvent moins agréables, ajoute-telle. « On oublie à quel point les carburants fossiles sont néfastes, pour le climat et pour la santé. »
EN Uccle, where the RMI is based, recently became home to the Belgian Climate Centre. Led by top scientist Valérie Trouet, the aim of the centre is to take climate research and climate policy to the next level. Trouet says that ecologically, it is better to have many people living in a city than to have everyone living more spread out. But she also points out that heat islands often make cities less liveable. “Too often, we still forget how pernicious fossil fuels are, for the climate and for our health, because we are so used to them. We need to get rid of them as soon as possible, especially in a city like Brussels, where the air quality is so bad.”
Trachet.
Nick TrachetTwee weken geleden had ik het over samen eten, en hoe belangrijk dat is. Ik heb in het verleden ook veel alleen moeten eten, op dienstreizen, en in de tijd dat ik nog niemand naast mij had. Dat is niet zo vrolijk. Er zijn mensen die daar immuun voor zijn, die zelfs voor hun eigen persoontje alleen kunnen koken, maar zo ben ik niet. Echt smakelijk eten doe je ook door er samen met iemand over te kunnen praten, conversatie aan tafel is essentieel voor de beleving van de dis.
En niet zo lang geleden leerde ik over een nieuw fenomeen: mukbang. Charles Spence schreef erover in zijn bestseller Gastrophysics uit 2017. Die professor van Oxford doet al jaren onderzoek naar hoe de mensen de wereld waarnemen met hun zintuigen: multisensory perception. Hij werd zelfs even beroemd met een Ig Nobelprijs die hij ontving voor een studie over het gekraak van Pringles en de perceptie van versheid die daarmee gepaard gaat. Belachelijk misschien, dat geeft hij zelf toe, maar ondertussen staan grote voedingsbedrijven wél in rij voor zijn adviezen
BELEGGEN IN FYSIEK GOUD EN ZILVER
INVESTIR DANS L’OR ET L’ARGENT PHYSIQUES Zekerheid
en hulp. Met pakken geld onder de arm!
Mukbang is voor Spence een soort van food porn, je lekker maken met mooie beelden van eten.
Je hebt zeker al mukbang gezien op de sociale media: filmpjes, meestal Aziatische, met doorgaans mooie jonge mensen die … eten. Tegelijk laten zij ook expliciet zien wát ze eten. Ze praten erover (of ook helemaal niet). Het fenomeen begon in Zuid-Korea in 2010 en men schrijft het toe aan mensen die door de omstandigheden alleen moeten lunchen, ver van hun familie of geliefden. En samen eten is in veel Aziatische landen nog belangrijker dan bij ons. Iemand anders zien eten op het schermpje van de foon moet dan maar een substituut zijn voor echt gezelschap.
De streamers die zulke filmpjes online zetten noemen ze in Korea broadcast jockeys en het is big business geworden. Soms zijn ze gesponsord om bepaalde merken in de kijker te zetten, maar vaker is het gewoon anonieme kost, grote
ketels krabben en kreeften, bergen noedels of gewoon een boterhammetje. Eén ding wist Charles Spence alvast te melden: wie kijkt naar iemand die eet, eet zelf meer.
Eten met de smartphone in de hand wordt zo helemaal de norm. Want die foon brengt de eter toch een beetje in contact met anderen. Er bestaan zelfs speciale eetkommen, je weet wel, zoals die voor ramen of andere noedels, waar aan de achterkant een speciaal vakje is aan gebouwd waarin je de smart kunt rechtop zetten. Zo kun je twee handen gebruiken terwijl je kijkt. Nog zo makkelijk.
Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet
The House Brussel/Bruxelles Keizerinlaan 68 68, Bd. de l’Impératrice +32 (0)2 514 01 70
“Eén ding wist Charles Spence alvast te melden: wie kijkt naar iemand die eet, eet zelf meer”
Met Contre nature biedt Bozar een frisse blik op het breed uitwaaierende en toch samenhangende oeuvre van de Brusselse kunstenaar Michel François.
“Ik blaas mijn kunstwerken voortdurend nieuw leven in.”
doorDe komende maanden speelt
Michel François (67), een van de belangrijkste hedendaagse kunstenaars van ons land, een opzienbarende thuismatch met de tentoonstelling Contre nature in Bozar. François is een getogen Brusselaar, al is hij geboren in Vlaanderen. “In Sint-Truiden, maar daar heb ik maar een week doorgebracht,” glimlacht hij, nadat hij zich welwillend heeft laten wegtrekken van de opbouw van zijn tentoonstelling.
Contre nature zou een overzicht geven van ‘veertig jaar artistieke carrière’, maar dat nuanceert de kunstenaar meteen. Met een vader die schildert en een moeder die zowel danst als beeldhouwwerken maakt, maakt kunst al van kindsbeen deel uit van zijn dagelijks bestaan. “Ik kan daarom moeilijk zeggen hoe lang mijn artistieke praktijk al duurt. Veel langer dan veertig jaar in ieder geval.” Wel is het ongeveer vier decennia geleden sinds hij voor het eerst in Bozar tentoonstelde. “Uiteraard doet het plezier
om hier nu een tentoonstelling van dergelijke omvang op te zetten. Het is ook de eerste keer dat ik in mijn thuisstad zo’n veelomvattende expo heb.”
Die expo noemt François geen klassieke retrospectief, maar een ‘retroprospectief’. Hij werpt dus ook volop de blik vooruit in de tentoonstelling, die verschillende nieuwe werken bevat. “Ik werk op een bepaalde manier wel altijd retrospectief, in de zin dat ik constant mijn kunstwerken hergebruik, door ze te transformeren en andere associaties te verkennen. Zo blaas ik ze nieuw leven in.”
Daarvoor wendt hij verschillende kunstvormen aan. Want hoewel hij zich in de eerste plaats beeldhouwer noemt, maakt hij ook graag gebruik van installaties, fotografie, video en tekenkunst. Zo reproduceerde hij op meerdere manieren het beeld van een verwaarloosde hoek van een oude fabriek, gefotografeerd in India. “Het enige deel van dat gebouw dat niet gerenoveerd was. Dat beeld kreeg de waarde van een theaterdecor, een ruimte waar zich allerlei scènes met verschillende betekenissen kunnen afspelen.”
François ontwerpt ook daadwerkelijk theaterdecors. In 2010 verzorgde hij zo de scenografie voor de voorstelling En atendant van Rosas, het gezelschap van choreografe en danseres Anne Teresa De Keersmaeker. In het kader van de expo bundelen ze opnieuw hun krachten voor de voorstelling BERNABO, in maart en april te zien in Bozar.
Hoewel het oeuvre van François door de veelzijdigheid ervan moeilijk in een vakje te stoppen is, vormt het toch een coherent geheel. Eén rode draad is het gebruik van alledaagse voorwerpen, die bij het tentoonstellen een andere lading meekrijgen. Veelzeggend is zijn installatie gemaakt op basis van foto’s van bewijsstukken (Pièces à conviction) die hij nam in de kelders van het Justitiepaleis. “Een hamer die daar hangt is geen banale hamer zoals andere, het werktuig wordt uniek en krijgt een grotere betekenis door de juridische context. Ik zie een interessante link met het tentoonstellen van zaken in de context van een kunstexpo.”
Hij verbindt ook verschillende betekenissen aan op het eerste zicht eenduidige fenomenen. Bijvoorbeeld bij zijn videobeel-
den van gasbellen die opborrelen uit moddervulkanen in Azerbeidzjan. Ze krijgen niet alleen iets poëtisch door het reflecteren van de hemel, maar verwijzen ook naar het gebruik van gas als politiek wapen. Die beelden worden getoond in een ruimte samen met Blind spot, een installatie die een controletoren in een gevangenis voorstelt. Door strategisch geplaatste spiegels is het echter niet de (fictieve) bewaker in de toren die alles rondom kan observeren, maar het publiek erbuiten. Surveillance, en het gerelateerde concept van een alles controlerende (politie)staat, is een frequent – en helaas bijzonder actueel – terugkerend thema.
Zonder controle
François laat zelf ook vaak de controle los en laat zijn materialen een belangrijk deel van het werk doen. Zo laat hij constant water druppen op een grote zoutblok, waardoor die geleidelijk aan slinkt. Of hij laat brons zelf een vorm aannemen, nadat hij een smeltpro-
Zijn antennes voor menselijke broosheid staan ook scherp afgesteld. “Ik volg de actualiteit sterk, al moet ik me er soms even voor afsluiten, want ik ben iemand met veel empathie. Als je hoort over ondraaglijk lijden in de wereld, is het natuurlijk moeilijk om dan in je atelier bijvoorbeeld een zelfportret
expo naast een beeldhouwwerk met allerlei bolvormige elementen poseert. “Hoe, je herkent me toch?”
ces in gang heeft gezet. “Bij dergelijke werken stel ik een aantal basisregels op, een protocol, waarna ik de rest overlaat aan het materiaal en het toeval.”
Wat gezien kan worden als subtiele kritiek op het voorstellen van artiesten als virtuozen die altijd alles onder controle hebben. Want hebben tijd en toeval dan soms niet evenveel invloed als de hand van de kunstenaar? Die bemerkingen passen in een bredere aanpak waarmee hij graag schopt tegen het elitaire karakter van de kunst. François geeft ook vaak gratis ongesigneerde affiches weg van foto’s van zijn hand die op zich een peperduur prijskaartje hebben.
De kwetsbaarheid van de natuur en van levende wezens is een ander gegeven waar hij graag zijn licht op schijnt. Een extreem voorbeeld is zijn installatie met pluizenbolletjes van paardenbloemen, waar hij al op de Biënnale van Venetië van 1999 bezoekers van het Belgische paviljoen mee in verwondering bracht.
te maken. Maar ik stel me als uitdaging om haast onvoorstelbare ellende toch een zekere lichtheid te geven in mijn werk.”
Als hij dan toch zelfportretten maakt, zijn die soms eerder abstract te noemen, zo blijkt wanneer hij tijdens een snelle tour van de
Menselijke figuren zijn in het algemeen schaars op de expo, al is er onder meer het behangpapier met de afbeelding van een geeuwende man (een ander zelfportret?), dat een hele muur bedekt. Geeuwen is voor François niet zomaar een teken van vermoeidheid of verveling. “Het is een moment waarbij je voor even de controle verliest. Een moment van overgave.” Of hij ook daarin schoonheid vindt? “Ja, al is schoonheid subjectief. Het is veeleer de levendigheid van dingen, la vicacité, die me interesseert.”
Contre nature is van 16 maart tot en met 21 juli te bezichtigen in Bozar. Voor tickets en meer info: www.bozar.be
FR Contre nature, une rétrospective de Michel François, sera exposée à Bozar jusqu’au 21 juillet. S’il parle lui-même de « rétrospective », il montrera aussi des travaux inédits. C’est qu’il revient à son travail initial pour mieux le régénérer. Artiste versatile voguant entre installations, photographies et décors de théâtre, sa méthode n’en est pas moins cohérente : il prend des objets de tous les jours et les déplace dans des lieux d’art, il imprègne ces objets d’un nouveau sens, poétique. Avec une attention pour la fragilité de la nature et des êtres humains. « C’est la vivacité des choses qui m’intéresse. »
EN Contre nature, a retrospective of Michel François’ body of work, will be exhibited in Bozar until 21 july. He himself desbribes it as a “retroprospective”, as he also shows new work and looks forward. Although François also comes back to his former works to regenerate it. He is a versatile artist –installations, photographs, theatre sets – but there is a cohesive method: by taking everyday objects and moving them to an artistic space, he imbues these objects with new, poetic meaning. The fragility of nature and human beings plays an important role. “It’s the vivacity of things that interests me.”
“Ik stel een aantal basisregels op, waarna ik de rest overlaat aan het materiaal en het toeval”Voor Michel François betekent de geeuw het moment dat je controle verliest
Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be
Regisseur Wilmer Marquez brengt tien artiesten, dragers, acrobaten en slangenmensen samen, verenigd in dezelfde drang om de fysieke grenzen van hun lichaam te verleggen.
J Mail ‘Barrières’
Inbal Ben Haim bedenkt een opvallend staaltje acrobatiek en gebruikt papier als metafoor voor onze kwetsbaarheid in een voorstelling die ons met verwondering vervult.
J Mail ‘PLI’
‘LIFE’ is een liefdesbrief aan Merce Cunningham, het grote icoon van de moderne dans.
Een adembenemende combinatie van dans en jongleren!
J Mail ‘Life’
Danse
Houdt u van Halloween en zijn groteske skeletten? Houdt u van de barokke en zwoele sfeer van het Berlijnse cabaret? Dan zult u Danse Macabre, geweldig vinden!
J Mail ‘Danse Macabre’
© Martin Zimmerman
© Domitille Martin
/ Loïc Nys
© Dolly Brown
© Basil Stücheli
Twaalf maanden na zijn (live)comeback is Stromae opnieuw de onbetwiste popkoning van België. Straks mag hij Rock Werchter afsluiten, maar vooral zijn thuishaven wordt in de watten gelegd, met maar liefst acht concerten in Paleis 12. Het eerste daarvan vindt deze week plaats. Verwacht je aan een oogverblindende show rond zijn album Multitude, dat een jaar na zijn release is uitgegroeid tot een soevereine belpopclassic.
STROMAE 15 > 17/3, 1 > 3/6, 8 & 9/12, 20.00, Paleis 12, www.palais12.com
De voorbije jaren leed Balthazar-boegbeeld Maarten Devoldere enkele schipbreuken in de liefde, averij die van hem een andere man maakte – zijn roes zoekt hij niet langer in seks, drugs en rock-’n-roll, maar in een huisje, tuintje en yogamatje. Die nieuwe wijsheid bekijkt hij met een knipoog op Ha ha heartbreak, de derde plaat van zijn zijproject Warhaus, waarop hij zijn geblutste hart troost met zoete seventiesstrijkers en kekke gitaren.
WARHAUS 20/3, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be
Beyoncé en Drake maakten met hun laatste albums house weer helemaal hip, maar in de ondergrond zorgde die liefde voor dance al langer voor nieuwe impulsen in de hiphopen r&b-scene. Met name in de kelder van Sheldon Young alias Channel Tres bonkten de beats als vanouds. De Californische rapper en producer met de zwoelste stem sinds Barry White zakt naar Brussel af met zijn nieuwe ep, Real cultural shit (TZ)
CHANNEL TRES 18/3, 19.30, Botanique, www.botanique.be
Na een bewerking van een melodrama van R.W. Fassbinder en een euthanasiedrama, vond vaste waarde François Ozon de tijd rijp om het publiek nog eens te vermaken. Al valt dat niet af te leiden uit de synopsis. Een door een theaterproducent aangerande actrice beschuldigt zichzelf van moord in het Parijs van de jaren 1930. Samen met een advocate probeert ze seksistisch Frankrijk te slim af te zijn.
MON CRIME dir.: François Ozon, act, Nadia Tereszkiewicz, Isabelle Huppert
The quiet girl was net als Close genomineerd voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film. In deze betoverende debuutfilm van Colm Bairéad wordt een meisje in het Ierland van 1981 door haar ouders wegens plaatsgebrek weggestuurd naar familie op het platteland. De avant-première is tijdens het Iers Film Festival. Het festival haalt ook Stephen Rea, een van Ierlands grootste acteurs, naar Brussel voor een hommage.
IRISH FILM FESTIVAL BELGIUM 21 > 25/3, www.bestofirishfilm.be
Tot 26 maart duurt Offscreen, het avontuurlijkste filmfestival van België én omstreken. Zo kan je in Fairytale griezelige deepfakes van Hitler, Stalin, Mussolini en Churchill zien moppentappen in het vagevuur. Klinkt dat verschrikkelijk of heel raar? Weet dat de Russische regisseur Aleksandr Sokoerov met films als Mother and son, Moloch en Russian ark zijn plek in de filmhemel allang heeft verdiend. (NR)
FAIRYTALE 19/3, 19.00, Cinema Nova, www.offscreen.be
De Duitse toneelschrijver Bertolt Brecht zag na WO II zes plagen de kop opsteken in zijn gedicht Der anachronistische Zug oder Freiheit und Democracy: onderdrukking, melaatsheid, bedrog, domheid, moord en diefstal. Het Brussels Brecht-Eislerkoor en vijftigtal andere zangers en muzikanten brengen dat stuk. Halverwege volgt het publiek de muzikanten in een fanfare naar buiten ... BRUSSELS BRECHT-EISLERKOOR: FREIHEIT & DEMOCRACY 18 & 19/3, De Kriekelaar, www.kaaitheater.be
Michael Disanka vult zijn vorige theatertekst À demain ma mort – over (mannelijke) verzetshelden in de recente geschiedenis van de democratische republiek Congo – met een nieuwe voorstelling aan. In Neci padiri gaat hij op zoek naar het vrouwelijke perspectief, vertolkt door zangeres en performer Christiana Tabaro. Hoe kom je op tegen het patriarchaat, dat zo diep is geworteld in de cultuur(geschiedenis)?
MICHAEL DISANKA: NECI PADIRI 17 & 18/3, 20.30, KVS, www.kvs.be
Het is nog maar een work in progress, maar in het kader van het Beursschouwburg-programma ‘In Harm’s Way’ (een artistiek onderzoek naar seksueel geweld en artistieke strategieën) zet choreografe Carolina Mendonça in Zones of resplendence een vrouwelijke krijger op de scène die een scifi-oorlog uitvecht met een denkbeeldig leger. (MB)
CAROLINA MENDOÇA/ ZONES OF RESPLENDANCE 18/3, 20.30, Beursschouwburg, www.beursschouwburg.be
Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be
3X2 TICKETS 25/3, 3X2 TICKETS 26/3
Tijdens het Passa Porta Festival zakken tientallen auteurs naar Brussel af voor ontmoetingen en lezingen. Mag je dit jaar onder meer verwachten: Annie Ernau, Connie Palmen en Sang Young Park. Mail ‘Passa25’ of ‘Passa26’
5X2 TICKETS, RELEASE 15/3
Cookies zijn helemaal terug van geweest. Die Angelsaksische lekkernij valt opnieuw in de gratie van de echte foodies. Swookies, een niet te missen minitheesalon, gaat helemaal mee met die trend.
Workaholic François Ozon draait ieder jaar een film. Deze week komt Mon crime in de zalen, een amusante, feministische misdaadkomedie (zie onze filmtips p. 41). Mail ‘crime’
5X2 TICKETS, KVS, 24/3
Alesandra Seutin vond voor haar nieuwe danstheaterproductie inspiratie in het fenomeen van de shebeens, illegale bars voor zwarten tijdens het Apartheidsregime in Zuid-Afrika. Mail ‘shebeen’
Een ware renaissance der cookies. Als u, zoals wij, nog vastzit aan het jarentachtigbeeld van de cookies, dan wacht u een verrassing van formaat. Voorbij is de tijd dat dat koekje een poederachtige structuur had, een klein beetje opgesmukt met enkele chocolate chips van bedenkelijke kwaliteit. De opmars van de cookies is geen lokaal fenomeen, het is een golfbeweging in grootsteden. Parijs, bijvoorbeeld, heeft met Scoop Me a Cookie een mooi uithangbord dat met zijn tijd meegaat. Zij selecteren de beste ingrediënten om de cookies te maken – boter uit de Charentes, biologische eieren van een boerderij uit Île-de-France, chocolade van Grand Cru Valrhona, vanille uit Madagascar, hazelnoten uit Piemonte, Avola-amandelen ... Daarbij bieden ze een groot aantal variëteiten, de ene nog lekkerder dan de andere, van pretzels tot koekjes met gekarameliseerde pecannoten.
Goed nieuws: Brussel blijft niet achter op dit front. Het bewijs daarvan is Swookies, een adresje waarachter Margaux Kin schuilgaat. Hoewel de oppervlakte veeleer klein is, kan de zaak de concurrentie met de beste adressen aan. In de toonbank staan de delicatessen uitgestald en iets verderop nodi-
gen enkele zitplaatsen uit om de heerlijkheden ter plekke te proeven, in een poppenhuisdecor met groene en roze pasteltinten. Je kunt er nippen van een ‘Dirty chai latte’ (4,50 euro) met een of twee cookies (tussen 3,50 en 4,50 euro), afhankelijk van de honger die moet worden gestild.
De verscheidenheid aan texturen prikkelt ons het meest.
Waar cookies
Swookies
•••••
Dejonckerstraat
15, Sint-Gillis, www.swookies.be di > vr 10 > 17.00, za > zo 10 > 18.00
vroeger maar één textuur hadden, staan ze nu op de kaart als ‘chewy’, of zacht en lichtjes kleverig, ‘crispy’ of krokant, en ‘gooey’, een tussenvorm met een ietwat kleverige kern en hardere randen. Ook Swookies kiest voor de ingrediënten van de beste kwaliteit en gaat voor zuivelproducten van Belgische boerderijen, pindakaas van Buddy Buddy, matchathee van IRO of speciale koffie van Wide Awake Coffee.
Wij vielen als een blok voor de ‘Peanut’ (4,30 euro), een vegan en glutenvrij koekje, met de smaak van pure chocolade die samen met de zoutvlokken en de pindakaas als het ware explodeert in je mond.
Wekelijks serveren we hier een portie smalltalk. Dit keer doen we dat op een dinsdag, omdat we te maken hebben met twee theatermakers die samen het gezelschap Dinsdag.org vormen. door Michaël Bellon foto Ivan Put
Jeff Aendenboom en Bas Vanderschoot maken theater, zaten tot vijf jaar geleden op het RITCS, en komen allebei uit het Antwerpse Kempendorp Kapellen, al kenden ze elkaar nog niet toen ze daar opgroeiden. “Eens op het RITCS babbelden we vaak met elkaar, en maakten we plannen om dingen samen te doen, wat dan nooit lukte wegens te veel werk. Na het afstuderen zijn we eerst onze eigen weg gegaan als acteur en maker, maar tijdens de lockdown was er opeens wél heel veel tijd en gingen we vaak pintjes drinken. Niet op café, want dat kon niet, maar wel altijd op dinsdag.”
Zo ontstond dus Dinsdag.org. “Maandag is ‘werkendag’, woensdag een halve dag, donderdag uitgaansdag en dan begint het weekend. Dinsdag is dus zowat de meest lullige dag van de week,” verklaart Aendenboom nader. “En de rest van de domeinnamen waren al verkocht,” vult Vanderschoot aan.
De .org geeft aan dat de digitale cultuur een centrale plek krijgt in het werk van Dinsdag.org, dat behalve een gezelschap ook een website is met een heus manifest waarin de makers de kant kiezen van ‘de digital natives’ en ‘de generatie die het beu is in het theater referenties te zien die niet de hunne zijn.’ Het bleek uit hun eenmalige onlineperformance The streaming of life, maar zit ook weer in hun recentste creatie Alice in Randomland (over een eindeloos scrollende puber) en zeer zeker ook in The memeing of life, dat ze vrijdag in Bronks spelen. “Hoe zet je internetmemes op scène? Dat was onze onderzoeksvraag voor die voorstelling. Hoe combineer je een digitale beeldgrap met een ‘archaïsch’ medium als theater?”
Voor de locatie van onze afspraak
twijfelen ze tussen het statige Cirio, met zijn esthetiek van een oude theaterzaal, en een morsig internetcafé, dat toegang biedt tot de diepste krochten van de digitale deep space Het getuigt van hun tegenstrijdige voorliefdes. “Dat is de frictie in ons werk: toch nog enige schoonheid en diepgang zoeken in de brokstukken op het internet, is uiteindelijk een romantische daad.” Vanderschoot: “Heel jammer dat internetcafés niet meer blijken te bestaan, maar hier zit ik ook graag.”
The memeing of life van Dinsdag.org is op 17 maart te zien in Bronks. Voor tickets en meer info: www.bronks.be, www.dinsdag.org
Meer weten over Jeff Aendenboom en Bas Vanderschoot? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk
De vijf inzichten. Lucas Catherine
In zijn nieuwe boek legt Lucas Catherine de schatplichtigheid van de art nouveau aan onze voormalige kolonie bloot. Maar ook zijn omzwervingen door Brussel en de Arabische wereld verschaften hem inzichten.
door Michaël Bellon
Alle ‘te’ is slecht Dat zei mijn grootvader altijd: “Te warm, te koud, te arm, te rijk ... behalve t-huis.” Hij had dan ook vier jaar achter de IJzer gevochten zonder zijn lief of familie te zien.
“Ik wist niet dat de wereld zo klein was” – Ibn Battuta De Marokkaanse ontdekkingsreiziger Ibn Battuta schreef dit in 1355, nadat hij heel de bekende wereld had afgereisd – van Andalusië tot China. Hij ontmoette in China een stadsgenoot uit Tanger en bleek dat hij diens broer in West-Afrika had ontmoet. Net als Ibn Batutta heb ik veel in het buitenland gereisd, maar nu is Brussel voor mij de wereld in het klein.
Nergens zo’n rottige wegen als thuis Als ik bij mij om de hoek de werken zie rond ons nieuw ‘Stadspaleis’, het administratief centrum BruCity, en er op de stoepen loop, dan denk ik weer aan Ibn Battuta en hoe hij de wegen in zijn hoofdstad Fez beschreef: “Op mijn reizen heb ik veel kramiekelijke wegen bereisd, in Bukhara, Samarkand, Khawarizim, maar nooit van mijn leven heb ik zo’n rottige wegen in zo’n erbarmelijke staat bereisd als dat stukje weg net voor ik thuiskom.”
Wantrouw de ‘officiële verhalen’ die door het establishment worden verspreid: zij verzwijgen vaak de belangrijkste kant Vooral als het over oorlog gaat. Maar ook over veel andere zaken, zoals de art nouveau bijvoorbeeld. Achter die architectuurstijl zit een koloniaal verhaal dat haast nooit wordt verteld, en dan gaat het zowel over de grondstoffen als de mecenassen. Ze noemen die stijl in het Engels niet voor niets ‘Congo Style’
“Brussel was nooit een Vlaamse stad, maar een Brabantse” –Paul De Ridder, Brussels historicus
Mijn moeder wist het al: “Trouw niet met een vreumde,” zei zij. En daarmee bedoelde ze iemand van over het water: de overkant van Dender en Schelde, en dus een Vlaamse. Moeders hebben niet altijd gelijk. Historici misschien wel.
Art nouveau, kunst met de K van Kongo (€24,90) verschijnt op 15 maart bij uitgeverij EPO. Op 26 maart geeft Lucas Catherine een lezing in de Gorikshallen tijdens het Passa Porta Festival
‘Wantrouw
16 Mar.£21 July’23 at Bozar
HORECATALENT GEZOCHT IN WEZEMBEEK-OPPEM EN KRAAINEM
GC de Kam en GC de Lijsterbes zoeken een UITBATER die ook CONCIERGE is voor hun gezellige cafés.
Heritage & Heresy
17.03.23 — 03.09.23
Culture — Architecture civa.brussels
Rue de l’Ermitage 55 Kluisstraat 1050 Brussels
#samenkomjeverder
Café zoekt uitbater
Vzw ‘de Rand’ zoekt zelfstandige uitbaters, één voor het café in gemeenschapscentrum de Kam te Wezembeek-Oppem en één voor het café in gemeenschapscentrum de Lijsterbes te Kraainem. Het café is een belangrijke pleisterplaats in het hart van ons gemeenschapscentrum. Ons eigen programma en de activiteiten van verenigingen zorgen voor een aardige klantenbasis, maar we zouden het fijn vinden dat het café daarnaast ook een bloeiende horecazaak is. De basisuitrusting van het café is aanwezig, de uitbaterswoning (Wezembeek-Oppem) - een appartement (Kraainem) staat ter beschikking, voor het ondernemerstalent rekenen we op jou! We verwachten dat jij onze bezoekers en verenigingen goed bedient, maar er is ook heel wat ruimte om je eigen commerciële activiteiten uit te bouwen. We staan zeker open voor nieuwe suggesties!
PRAKTISCH:
• Je baat het café op zelfstandige basis uit in nauwe samenwerking met GC de Kam/GC de Lijsterbes.
• Je sluit een concessieovereenkomst af met vzw ‘de Rand’ en je betaalt hiervoor maandelijks een concessievergoeding
• Je staat mee in voor het toezicht op het gebouw buiten de openingsuren
• Een woning/appartement staat ter beschikking van de uitbater
• De basisuitrusting van het café is aanwezig
FUNCTIEVEREISTEN:
• Je bent een dynamische ondernemer
• Ervaring in en/of een diploma horeca is een pluspunt
• Je hebt zin voor orde, stiptheid, initiatief, organisatie
• Je bent zeer sociaal vaardig en je kan werken in teamverband
• Je bent flexibel en je hebt een open geest
• Je kan je vinden in de missie van vzw ‘de Rand’
• Je spreekt uitstekend Nederlands
• Je hebt een goed voorkomen
• Je hebt een getuigschrift goed gedrag en zeden
Wil je graag een tof en gezellig café uitbaten in een gemeenschapscentrum met een missie?
En heb je goede ideeën voor een nieuwe start? Aarzel niet, vraag de infobundel op en stuur je kandidatuur met cv en motivatiebrief ten laatste op 16 april naar Stefaan Gunst - Kaasmarkt 75 in 1780 Wemmel - stefaan.gunst@derand.be – 0495/150 490. De infobundel is ook verkrijgbaar aan het onthaal van GC de Kam - Beekstraat 172 - 1970 Wezembeek-Oppem, tel. 02/731 43 31 en het onthaal van GC de Lijsterbes - Lijsterbessenbomenlaan 6 - 1950 Kraainem, tel. 02/721 28 06 Meer info over de werking van de centra: www.dekam.be of www.delijsterbes.be
vzw ‘de Rand’ | Kaasmarkt 75 | 1780 Wemmel Tel. 02 456 97 80 | info@derand.be | www.derand.be
Ontdek onze vacatures en jouw voordelen:
www.werkenbijresonans.be
RESONANS, samen gaan we voor Topzorg!
Elkaar inspireren en ondersteunen
Duowerking alsook veel zelfregie met eigen invulling dagschema.
Aandacht voor ontwikkeling van jouw deskundigheid. Sociaal engagement in zorg voor anderen.
Elke dag maak JIJ hét verschil voor het team én onze cliënten!
Elke dag maak JIJ hét verschil voor het team én onze cliënten!
Op zoek naar
een job met pit?
Wij zoeken:
een financieel
• Verwerken van alle financiële stromen.
• Digitaliseren van processen.
“Het snel verwerken van de financiële stromen in de boekhouding zodat we alle spelers van onze organisatie tijdig kunnen helpen en dat als een klantgerichte ploeg, dat is waar onze financiële dienst mee scoort.”
• Beheren meerjarenplanning.
Vragen?
Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.
Meer info?
Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs. Solliciteren voor deze functie kan tot en met 21 maart 2023.
www.overijse.be/jobs
Bij het Wit-Gele Kruis vinden we jouw zorgstijl een grote troef. Hier mag je helemaal jezelf zijn! Voor die inzet hebben we heel veel waardering. En met opleidingen à volonté garanderen we ook dat je helemaal mee bent met de modernste zorgtechnieken. Zo maken we voor onze patiënten het verschil met gespecialiseerde zorg op maat
Word thuisverpleegkundige bij het Wit-Gele Kruis of ga voor een next step als adjuncthoofdverpleegkundige
Solliciteer op jouwstijl.be
Meer info? 016/31 79 28
solliciteren@wgkvlb.be
een job met pit?
Wij zoeken:
• Je staat in voor het technisch onderhoud van de verschillende zorgsites.
• Je werkt zelfstandig en probleemoplossend aan verschillende klussen en onderhoudswerken.
Vragen?
Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 60 of via personeelsdienst@overijse.be.
Meer info?
Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs. Solliciteren kan tot en met 14 maart 2023.
www.overijse.be/jobs
• Je zorgt voor maaltijdbedeling aan huis. DB782993C3
Brusselaars hebben iets extra. Onze stad leert ons doorzetten, geduld hebben, onderhandelen… In verschillende talen zelfs! Maar hoe maak je daar het meeste van? Van een nieuw cv tot een job die bij je past… Bij Actiris krijg je een persoonlijke begeleiding bij elke stap op je weg naar werk.
