BRUZZ editie 1961 (17-12-2026)

170december 0 M A A N D 2025 2024

+ Brusselse

cadeautjes voor onder de kerstboom en extra vakantietips

Eindejaarsgesprekken met Adamo, Anna-Livia Smekens en Hind Eljadid

JAAROVERZICHT

2025

Stop het geroep Start het gesprek

W E E K B L A D # 1 961 , E E N U I TG AV E VA N V L A A M S - B R U S S E L S E M E D I A V Z W, F L AG E Y P L E I N 1 8 - 1 0 5 0 E L S E N E - A FG I F T E K A N TO O R A N T W E R P E N X P 3 0 3 1 5 3

Warm wishes and a jelly good year!

WINTERVAKANTIE VACANCES D’HIVER

BRONKS

Theater Artemis

Oh Deer!

Het beste van mij MA LUN 29/12, 15:00

4+

ZA SAM 3/01, 15:00

6+

JANUARI JANVIER

Jan Sobrie

BRONKS & Compagnie Tea Tree

ZO DIM 18/01, 15:00

ZA SAM 24/01, 15:00 ZO DIM 25/01, 11:00 & 15:00

Antes de...

LENNY

9+

PREMIÈRE

2+

Vooraan

Eindejaar Nood aan écht leiderschap

O

p de cover van dit eindejaarsmagazine reiken twee handen naar elkaar, die elkaar net niet raken.

Op de achtergrond staat een opgedeelde menigte: rood van woede, zwart van haat, scanderend naar de overkant. En helemaal achteraan op de illustratie, getekend door de onnavolgbare Delphine Frantzen, prijkt in het groot de kerstboom. In goud schittert de ster.

Dat vat misschien nog het best het afgelopen jaar samen: dat schipperen tussen hoop, wanhoop en verzet.

Op veel fronten in de samenleving ging het namelijk niet goed. De verharding rond het thema mobiliteit lijkt terug van nooit weggeweest, met voor- en tegenstanders die elkaar voor geen meter begrijpen. Idem op politiek vlak: de gekozenen die een regering moeten vormen roepen de ergste verwijten, maar schuiven iedere schuld van de blokkering vlotjes naar de tegenpartij. Of neem de werking van de politie. Enerzijds moeten de ordediensten met lede ogen toekijken hoe drugsoverlast in Brussel dagelijks slachtoffers maakt.

Anderzijds staan de zes korpsen op hun achterste poten als het woord ‘fusie’ nog maar valt, terwijl die oefening een structureel antwoord kan bieden op de situatie.

In al die voorbeelden valt één constante te ontdekken: het gebrek aan gezag. Aan zichtbaar leiderschap. Aan mensen die zich in het gewoel smijten, met maar één doel voor ogen: een oplossing vinden door de grootste gemene deler te zoeken. In concreto: burgemeesters, politici, korpschefs die durven in te gaan tegen het verbale geweld, die leugens ontmaskeren, die vastgeroeste waarheden ontkrachten, en die met het vuur van een bekeerling werken aan een nieuw sociaal contract.

In die zin wordt 2026 een belangrijk scharnierjaar. Ofwel dreigt de polarisatie, die in het afgelopen jaar opnieuw zuurstof kreeg, extreem te verharden en de stad in een akelige houdgreep vast te houden. Dan winnen de luidste roepers, de behoudsgezinden, de cynici. Ofwel stoppen de verantwoordelijken die dynamiek door in het midden te gaan staan als buffer, en te doen wat gedaan moet worden in een echte democratie: praten, dialogeren, argumenteren, terechtwijzen, doordrukken, consensus zoeken, zinloze discussies afblokken, verandering ten goede nastreven …

Natuurlijk mogen mensen van mening verschillen. Graag zelfs. Maar de huidige samenleving heeft de luxe niet meer om dat steekspel tot in het absurde te laten doorgaan.

Op een gegeven moment moet de angel uit al die conflicten, of de wond begint te etteren.

Daarom was het in september des te pijnlijker dat een project als Molenbeek 2030 het niet haalde als Europese Culturele Hoofdstad – die eer ging naar Leuven. Het kon de start zijn van een enthousiasmerend traject dat Brusselaars dichter bij elkaar bracht. Maar door het bestuurlijk absenteïsme, zowel op lokaal als regionaal niveau, verspeelde het Gewest die historische kans.

Vandaar de cover. En het simpele, maar krachtige beeld van twee open handen – geen vuisten. Ondanks het over-en-weergeschreeuw kan het toch anders. Na de polarisatie van 2025 kan 2026 in het teken staan van opnieuw te leren denken in termen van personen en mensen.

Ook dat is leiderschap. En dat begint bij ieder van ons.

Een naïeve boodschap? Misschien. Maar daarom niet minder noodzakelijk.

“Het mislukken van Molenbeek 2030 is een historisch gemiste kans in tijden van polarisatie”

Maarten Goethals

Coördinator magazine.

In het edito fileert de redactie de Brusselse actualiteit.

Lees meer Eindejaarsessay Breek de ban van de doveman p.6

17 december 2025 |

3

WORD

Ontdek onze gezinsactiviteiten voor een winter vol magie

©Bjorn Comhaire

EEN KLIMAATHELD!

Must-see expo’s, films voor jong en oud, winterconcert

Christmas at Bozar_97x132,5.indd 1

BELEXPO

INTERACTIEF PARCOURS

GRATIS

TOUR & TAXIS

www.belexpo.brussels

Info: bozar.be

10/12/25 09:23

Inhoud

26 34 18

18

26

34

42

INTERVIEWS

Zanger Adamo is terug met een uitgebreide tournee: ‘Door de verplichte rust haal ik sommige hoge noten weer’ Ex-directeur van basisschool Balder Mike Goudeseune: ’Mijn tijd bij Balder was een enorme levensles’ Influencer Anna-Livia Smekens: ‘Ik wil een trotse ingeweken Brusselaar blijven’ Advocate Selma Benkhelifa en schrijfster Hind Eljadid: ‘2025 is een heftig en intens jaar geweest, maar wij willen ook het positieve zien’

Vakantie Dit is het laatste nummer van BRUZZ voor 2025. Het volgende nummer verschijnt op woensdag 14 januari 2026.

42

Blijf intussen op de hoogte van al het Brusselse nieuws via BRUZZ tv, BRUZZ radio, BRUZZ.be en onze sociale media.

OPVALLEND IN 2025

23 30

24

Formatie Moet het Brusselse kiessysteem omgegooid worden?

40 41 46 52

32

Samenleving Brusselse politie kent kanteljaar door drugsgeweld en fusieplannen

16

38

03 06 12

Leefmilieu Waarom bomen burgers op de barricaden brengen

Eetcultuur ‘Het noorden van Brussel is een culinaire woestenij’

SPECIAAL

Edito Eindejaarsessay Hoe polarisatie ook 2025 kleurde 2025 in beeld

COLOFON

17 25 33

47

Cartoon Kim Duchateau Nieuws uit de marge Van Remco tot Satan Het jaar in quotes Meer BRUZZ Spelletjespagina Nieuwjaarsbrief van Amber Janssens

OFF THE RECORD

Formatie Geen calzone bestellen bleek een kapitale fout Lifestyle Hoe ik een jaar lang designer Julian Klausner zocht Rellen Als de eieren je om de oren vliegen

CULTUUR- EN SHOPTIPS Tips voor een feestelijk 2026

BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw, een abonnement binnen Europa kost 119 euro per jaar, buiten Europa 139 euro per jaar OPLAGE 50.000 exemplaren ADVERTEREN? Angela Mngongo 02-650.10.81 angela.mngongo@brusselmedia.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be KLACHTEN? klachten@bruzz.be - www.bruzz.be/klachten ALGEMENE DIRECTIE Johan Goossens ALGEMEEN HOOFDREDACTEUR Klaus Van Isacker COÖRDINATOR MAGAZINE Maarten Goethals ART DIRECTOR Heleen Rodiers VORMGEVING Johanna Collier, Ruth Plaizier EINDREDACTIE Karen De Becker, Michiel Leen, Kurt Snoekx WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER Eva Christiaens, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Tom Zonderman (redacteurs); Johan Baeten, Jasper Croonen, Charlotte Deprez, Andy Furniere, Thomas Goossens, Amber Janssens, Niels Ruëll, Matisse Van der Haegen (medewerkers) VERTALING Frédérique Beuzon, Aurélien Garcia, George Holmer, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Bart Dewaele, Kim Duchateau, Delphine Frantzen, Ivan Put, Sophie Soukias, Saskia Vanderstichele, Emiel Viellefont VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Johan Goossens, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

Eindejaarsessay

Hoe polarisatie ook 2025 kleurde

Breek de ban van 2025 was het jaar van de onoverbrugbare tegenstellingen. Of het nu over mobiliteit, een kerststal of die vermaledijde non-formatie ging, het eigen grote gelijk stond steevast voorop. Toch kan het anders. “Als moslim heb ik het Sinterklaasfeest georganiseerd.” door Kris Hendrickx Illustratie Delphine Frantzen

Als midden november de wegenwerken beginnen in Kuregem, schiet de vlam in de pan. Het Gewest belooft er een veiligere en leefbaardere omgeving, maar er sneuvelen ook parkeerplaatsen en een rijrichting, tot ongenoegen van nogal wat buurtbewoners.

Er volgen een betoging, nachtelijk vandalisme en vlijmscherpe beschuldigingen. De eigenlijke ambitie, aldus de actievoerders, is om de huidige bevolking van de wijk te vervangen door rijkere en fietsende bewoners, je reinste gentrificatie.

De tegenreactie laat niet op zich wachten.

Voorstanders van het project lanceren een beleefde open brief, enkelingen zijn minder terughoudend. Er verschijnen scheldtirades tegen automobilisten en een lezer linkt de tegenstanders zelfs aan drugshandel.

Het heropflakkerende protest tegen Good Move is maar een van de conflicten die afgelopen jaar uitzichtloos leken. Denk aan het aanslepende getouwtrek over de resterende open ruimte: bouwen of focussen op het behoud van groen? Het debat verlamde de Brusselse regering zodanig dat actiegroepen in november via de rechter een bouwstop afdwongen.

Meer voorbeelden? De steekvlamcommo6

de doveman tie rond de kerststal in december. Of het dovemansdebat over Gaza, dat ook in Brussel woedt, met al naargelang het kamp beschuldigingen van antisemitisme of genocide. Een vorm van verharding bleek ook in de manier waarop betogers en politie tegenover elkaar stonden, met soms onbegrijpelijk geweld tegen manifestanten.

Oud spook

Eén vorm van conflict spande het afgelopen jaar echter de kroon: de manier waarop de politici het eigen grote gelijk voorop bleven stellen in de Brusselse formatie, ten koste van een gewest en bevolking die verder wegzakken in een schuldenmoeras. Daarbij werden zoveel veto’s uitgesproken dat de prioriteit eerder leek om vooral géén oplossing te vinden.

En passant bliezen de hoofdrolspelers nog een oud spook nieuw leven in: het conflict tussen Nederlands- en Franstaligen. Het PS-verzet tegen de Nederlandstalige meerderheid voelt respectloos.

Maar evengoed ergeren Franstalige politici zich aan het gewicht dat die ‘kleine Nederlandstalige partijen’ innemen met blokkeringen.

Hoe valt dat te verklaren, die groeiende tegenstellingen in de stad, dat permanente dovemansgesprek? En – belangrijk – wat doe je eraan?

“De hele wereld is de voorbije jaren heel erg opiniërend geworden”, zegt Christophe Busch, directeur van het Hannah Arendt Instituut en expert in polarisatie. “Dat gaat ten koste van de zoektocht naar een gedeelde kijk op de realiteit. Vroeger was het evident dat bijvoorbeeld politici zich ook verplaatsten in het perspectief van de ander.

Niet om diens ideeën over te nemen, maar om het brede plaatje te vatten. Hannah Arendt noemde dat ‘representatief denken’.

Dat gebeurt vandaag veel minder.”

Sociaal psycholoog Olivier Klein (ULB) merkt op hoe veel van de Brusselse

Eindejaarsessay

conflicten een morele dimensie krijgen. “Het gaat om meer dan een meningsverschil: over de manier waarop je een bepaald doel kunt bereiken; het gaat om de verschillende zijden die hun visie beschouwen als de enige die deugdzaam is. Met dat soort discussies is het makkelijk om mensen te mobiliseren, maar aartsmoeilijk om tot een vergelijk te komen. Ik schrik in dat verband soms van het verbale geweld tegen de groenen.”

Vluchtende olifanten

Busch ziet verschillende oorzaken voor de groeiende polarisatie. “De maatschappij is ontzuilder en complexer geworden, dat leidt tot een hang naar eenvoudige stellingen.

Tegen die achtergrond gebruiken mensen vaker emotionele in plaats van rationele denkkaders. De heisa rond de kerststal vormt een goed voorbeeld van hoe sommigen zoeken waar ze hun polarisatieframes op de werkelijkheid kunnen plaatsen. Wie

polariseert, richt zich eigenlijk tot wat de Amerikaanse sociale psycholoog Jonathan Haidt ‘het olifantendeel van ons brein’ noemt. Daar zit de emotionele intuïtie, terwijl de berijder van het dier de ratio symboliseert. Als je angst creëert in dat olifantendeel, slaat het dier op hol. Maar een maatschappij vol vluchtende olifanten is natuurlijk een groot probleem.”

De evolutie van informatie- en communicatiekanalen veroorzaakt bovendien nog eens een extra versnelling, zo weet Busch.

“De echokamers van sociale media spelen een rol, maar ook het feit dat veel van ons dagelijks leven zich ondertussen online afspeelt. Dat geldt ook voor de politiek. Ik sta versteld als ik hoor dat belangrijke politici elkaar al een jaar niet meer face to face hebben gesproken. Nochtans ligt daarin vaak de oplossing: in echte gesprekken voeren met het oog op datgene waar je het wél eens over bent. In de Brusselse regeringsvorming gebeurt net het tegenoverge-

“De maatschappij is ontzuilder en complexer geworden, dat leidt tot een hang naar eenvoudige stellingen” Christophe Busch

Directeur Hannah Arendt Instituut

8

stelde: er wordt met veto’s gestrooid nog voor het eigenlijke gesprek plaatsvindt.”

Busch wijst in dat verband op het belang van persoonlijke relaties. “Die moet je opbouwen in vredestijd, want tijdens een crisis lukt dat niet meer. Dat geldt trouwens ook voor andere onderwerpen. Mobiliteitsveranderingen vragen een degelijke voorbereiding waarbij mensen met verschillende visies relaties aanknopen en dan over scenario’s debatteren. Frustratie ontstaat immers vooral als betrokkenen het gevoel hebben dat er boven hun hoofden is beslist.”

Ook de Nederlandse polarisatie-expert Bart Brandsma ziet oplossingen. Hij maakt een onderscheid tussen gewone conflicten en polarisatie. “Bij een gewoon conflict is de discussie feitelijker, terwijl bij polarisatie emotie de doorslag geeft. Daar uitraken is veel moeilijker, maar het kan. Neem de mobiliteitsdiscussie. Daar kun je met gevoelsargumenten de stille, maar talrijke middengroep aanspreken door haar stem hoorbaar te maken. Je moet ze dan wel beschermen voor de druk van de uiterste polen. Dat is een opdracht voor het beleid, maar ook voor de journalistiek.”

Iedereen was ooit kind

De waslijst aan Brusselse dovemansgesprekken mag dan lang zijn, halsstarrig op het eigen grote gelijk focussen is geen fataliteit. Verschillende Brusselaars, zoals Sophie Feyder, tonen vandaag al hoe het anders kan. De historica was een tijdje coördinator van Heroes for Zero, de burger-

“Integratie is mensen uitnodigen voor een feest, inclusie is ze ten dans vragen en radicale inclusie is ze uitnodigen om het feest te organiseren” Fatima Zibouh

Politicologe en drijvende kracht achter Molenbeek 2030

beweging voor verkeersveiligheid, maar had de buik vol van de agressievere conflicten rond de circulatieplannen en Good Move. Ze besloot om het over een andere boeg te gooien en meer te focussen op waar mensen het wél over eens kunnen zijn, namelijk een kindvriendelijke stad. Dat doet ze onder meer via workshops in basisscholen in volkswijken, waarin kinderen op zoek gaan naar hun ideale stad en ze de ouders betrekt.

“Ik focus op autonomie voor kinderen. Ze trekken naar buiten, observeren en zoeken naar oplossingen, die ze dan aan de ouders voorstellen in tekeningen. En wat blijkt? Ze willen allemaal minder wagens in de stad.

Kinderen zijn niet naïef en beseffen hoezeer de auto vandaag een concurrent is voor hen.”

De ouders krijgen op hun beurt vragen over hoe hun jeugd was en wat ze daar graag van willen doorgeven. “Vaak vertellen ze dan over hoe er meer ruimte en straatleven was, twee dingen waar de auto ook een stuk uit weghapt. Het mooie aan de focus op een

kindvriendelijke stad is dat iedereen zich daarmee kan identificeren. Zelfs wie geen kinderen heeft, was zelf ooit klein.”

Vorig jaar organiseerde Feyder al eens mobiliteitsworkshops met vrouwen uit Kuregem, de wijk waar de uitslaande brand van Good Move ontstond en vandaag heropflakkert. “Daar merkte ik best wat onvrede over het circulatieplan. Maar toen ik een reportage toonde over het Spaanse Pontevedra, waar ze de stad echt autoluw hebben gemaakt, zei de grootste tegenstander: ‘Dat is wat ik altijd al wou.’ Dat soort inzichten krijg je enkel in kleinere groepen, met schreeuwende massa’s lukt dat niet.”

In de toekomst wil Feyder een toolkit voor leerkrachten ontwikkelen die rond mobiliteit willen werken, zodat de impact niet tot haar individuele workshops beperkt blijft. “Daarnaast wil ik ook de sociale dimensie meer in het mobiliteitsdebat krijgen. Nu staan twee erg gescheiden groepen tegenover elkaar: hoogopgeleide

voorstanders van verandering en minder gegoede tegenstanders. We moeten daar echt een klassebrug oversteken. Veel mensen in volkswijken zien Cambio bijvoorbeeld als iets voor de rijken, terwijl het heel betaalbaar is. Ik wil bijvoorbeeld samenwerken met wijkgezondheidscentra, want armere bewoners worden het hardst getroffen door de nadelen van autoverkeer.”

De economische spanningen in de stad zijn voor Feyder een bijkomende reden waarom Good Move tot emotionele discussies leidt. “Veel mensen hebben het steeds moeilijker om de eindjes aan elkaar te knopen, ze missen stabiliteit. En dan werd nog eens het circulatieplan in Kuregem ingevoerd, terwijl de gasprijzen piekten.

Maar de angst en woede over die factuur hebben geen evidente zondebok. Toen het circulatieplan er kwam, was die er plots wel: het gemeentebestuur.”

De activiste heeft ten slotte een tip voor het beleid in verband met participatie. “Doe 17 december 2025 |

9

Eindejaarsessay

die vergaderingen in de openbare ruimte, zodat je eveneens de toevallige voorbijgangers bereikt, de mensen die niet zomaar ingaan op een uitnodiging voor over twee weken.”

Wanneer Mohamed Sinterklaas organiseert

Feyder is niet de enige Brusselaar die tegenstellingen probeert te overbruggen.

Op zijn manier is ook Mohamed Meziane een verbindingsfiguur. Inwoners van Neder-Over-Heembeek kennen de man als de duizendpoot die niet enkel de lokale Facebookpagina beheert, maar ook altijd en overal aanwezig is, van aanpakken weet en daarbij vooral naar de samenhang zoekt.

“Als ik zie dat een inwoner bier brouwt in zijn badkamer, dan post ik daar ook over, al krijg ik dan soms commentaar van andere moslims. Voor mij is dat in de eerste plaats een lokale ambachtsman. En tijdens covid heb ik het Sinterklaasfeest op poten gezet in enkele uren tijd, omdat veel mensen dat misten, in mijn gemeenschap eveneens. We zijn toen met een stoet rondgereden en maakten een livestream. Veel mensen

10

stonden buiten te wachten met hun kinderen, ontroerend was dat.”

Mezianes aanpak illustreert een remedie tegen polarisatie die ook Christophe Busch vermeldt. “Als mensen kunnen wortelen, bijvoorbeeld in een wijk of gemeenschap, kan dat een nieuwe verbindende structuur worden, ook als de leden heel verschillend zijn”, zegt de expert. “Op grotere schaal is de Brusselse identiteit daar een voorbeeld van.”

Bruggen bouwen, dat is ook de specialiteit van Fatima Zibouh. In het verleden was de politicologe al een van de drijvende krachten achter het burgerpanel G1000, het vrouwencollectief W100 en Molenbeek 2030, de kandidatuur als culturele hoofdstad waarin solidariteit centraal stond. Zij was het die David Van Reybrouck in contact bracht met Mohamed El Bachiri, zodat ze

samen hun Jihad van liefde konden schrijven. En de afgelopen weken was het opnieuw Zibouh die naar haar telefoon greep om de verschillende protestgroepen tegen de politieke stilstand onder één paraplu te brengen: Collective 541 – WeAreBrussels.

“Verbinden is mijn leitmotiv”, bevestigt de Molenbeekse. “Er is vandaag echt een gebrek aan ruimtes waar mensen met elkaar communiceren die dat anders niet zouden doen. We hebben dat meer nodig binnen redacties, ouderverenigingen, raden van bestuur of participatievergaderingen.”

De deliberatieve democratie met haar burgerpanels is voor de politicologe een manier om die ruimtes ook op het politieke niveau te creëren. “Daarom werden die opgenomen in de voorstellen van WeAreBrussels. Je moet er dan wel over waken dat je representatieve panels hebt, waar je groepen in vertegenwoordigt die anders niet worden gehoord. Zoals ik wel vaker zeg: integratie, dat is mensen uitnodigen voor een feest, inclusie is ze ten dans vragen en radicale inclusie is ze uitnodigen om het feest te organiseren. Dat moet het opzet zijn.”

Animaties n inge & verlicht Animations & illuminations

C in d oncer t ec o l le e n Concer giale ts

à la Coll

19.12 – 20.12 – 21.12 17:00-22:30

12:00-22:30

25

12:00-20:00

Place de la Vaillance / Dapperheidsplein

égiale

lèves de l’ Avec les é Met de leerlingen van de

Académie de M usi

q ue

19.12 - 15:00 & 20:00

www.anderlecht.be

Grafi et! In

kt!

ng leidi Bege io Atang Stud

ag e donderd Elke derd and, 14 -16 u. van de ma

? n e n e k e t e t m o Schilder Zin en? yl!

Acr

rel!

a Aqu

Inschrijv brussels ingen clubhou se@gm

Pastel!

Houtskool !

ail.com

Ontdek je talent!

@clubhouseBrussels https://www.clubhouse.brussels/

ClubhouseBrussels

i 34

kaa ijnen l m l o o e K Bruss 1080

© BELGA

© KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

2025 in beeld

1

2

De straat op Afgelopen jaar gingen we massaal de straat op. Meer dan eens was het verzamelen geblazen tegen het regeerakkoord, dat in de ogen van de vakbonden harder werken voor minder geld betekent. Tienduizenden betogers zakten in 2025 af naar Brussel om deel te nemen aan nationale vakbondsacties tegen de plannen van de regering-De Wever (foto 1). Dat liep menig keer uit de hand met arrestaties en vernielingen van straatmeubilair tot gevolg. Onder het motto: “Als we niet zeggen dat we ontevreden zijn, dan zullen ze ons ook niet horen.”

In Kuregem waren de protesten tegen het mobiliteitsbeleid en Good Move weer helemaal terug. Het Gewest wil de hele zone tussen de Kuregembrug en de Albert I-square ingrijpend heraanleggen. Daarbij ligt het verdwijnen van de autorijstrook en de parkeerplaatsen het zwaarst op de maag. Verkeersborden, betonblokken en zelfs een werfkraan werden beschadigd om het protest kracht bij te zetten (9).

tegen wat zij de “genocide” van Israël in Gaza en op het Palestijnse volk noemen. Nog een reden tot protest: het uitblijven van de Brusselse regering, het aanhoudende drugsgeweld (10) en de snoeiharde besparingen in het hoger onderwijs, de Brusselse cultuur- en evenementensector. Volgend jaar in november zou Kanal-Centre Pompidou (8) als allereerste museum voor moderne en hedendaagse kunst in Brussel de deuren openen. Of die datum nog wordt gehaald door het uitblijven van de Brusselse regering is nog maar de vraag.

Ook het klimaat baarde ons opnieuw zorgen. In oktober trok een klimaatmars (2) door de straten van Brussel, die begon aan Noordstation (7) dat momenteel erkend is als monument . Volgens de Klimaatcoalitie gaf de mobilisatie van 20.000 burgers een duidelijke boodschap aan België en Europa: “Het is tijd om te investeren in onze toekomst, niet in de vernietiging ervan.”

Fabian

Warmte

Op straat kwamen we niet alleen uit onvrede, maar ook om verdriet en onbegrip te delen. Begin juni kwam de elfjarige Fabian (4) om het leven na een aanrijding met een politiewagen in het Elisabethpark.

Voor de honderden buurtbewoners die 24 uur na zijn dood samen­ kwamen op de plek van het ongeval, is zijn overlijden even onbegrijpelijk als onaanvaardbaar. “Hoe kun je een jongen op een step achtervolgen in een park dat vol kinderen zit? Ik snap dat écht niet”, was te horen.

Nog in juni protesteerden 110.000 burgers, vakbonden, jeugdorganisaties, cultuurhuizen en verenigingen met een symbolische rode lijn (3)

Het was niet alleen kommer en kwel: Royale Union Saint-Gilloise werd op 25 mei kampioen van België (6). In een spannende wedstrijd tegen AA Gent won de club uit Sint-Gillis met 3-1. Dat was genoeg om voor het eerst in negentig jaar de titel te pakken. Er werd tot laat in de nacht gezongen, gedanst en gefeest door spelers en supporters. Overal zag je blauw-gele vlaggen en blije gezichten. Gedanst en gefeest werd er ook tijdens de 34e, opnieuw uitverkochte, editie van Couleur Café (5). De warmte kwam er niet alleen van een brandende zon, maar ook van een publiek dat diverser kleurde dan ooit. Dit festival bood een warme, open oase met muziek uit alle windstreken. HELEEN RODIERS 17 december 2025 |

13

© HELEEN RODIERS

3

© SASKIA VANDERSTICHELE

© BART DEWAELE

5

© BELGA

4 6

7

© KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

© BART DEWAELE

9

© DIETER NIJS

8

10

© SASKIA VANDERSTICHELE

17 december 2025 |

15

Opvallend in 2025

Bomenkap Waarom bomen burgers op de barricades brengen De beste manier om buurtbewoners woest te maken? Een of meerdere bomen in hun straat kappen, zo bleek dit jaar opnieuw. “Kappen gebeurt nog te vaak uit gemakzucht.”

26 maart. Arbeiders rukken met kettingzagen en kranen aan op het Sint-Denijsplein in Vorst. 26 essen wijken er voor de heraanleg van het plein. De plannen van het gemeentebestuur omvatten 39 nieuwe en op termijn grotere bomen dan de gevelde exemplaren, maar dat kan een aantal buurtbewoners niet troosten. Er verschijnen bordjes met ‘Abattez Spapens’ (‘Hak [burgemeester Charles] Spapens om’ of ‘Schiet Spapens neer’).

Het conflict aan het Sint-­ Denijsplein is maar een van de clashes tussen boomminnende burgers en boomkappende overheden het afgelopen jaar. In Oudergem, in Ukkel of in het L28-park in Molenbeek, telkens klimmen burgers op de barricades.

Waar komt die gehechtheid aan stadsbomen vandaan? “Ik woon al 22 jaar op het Sint-De16

nijsplein en die bomen waren een soort buren geworden”, vertelt Pernilla Jourde. “Ze gaven ons niet alleen verkoeling, je ziet ze veranderen met de seizoenen, je merkt hoe ze dieren aantrekken. En dan beslist plots iemand aan een tekentafel dat ze weg moeten.”

“Als mensen zijn we nu eenmaal samen met de bomen geëvolueerd”, bedenkt Priscille Cazin, die de Brusselse stadsbomen met Wood Wide Web een virtuele plek gaf. “Ze bezorgden mensen werktuigen, brandhout en voedsel. Ons schoudergewricht is zowat het meest beweeglijke in het hele dierenrijk. Mogelijk is dat omdat we ons in bomen moesten vasthouden en tegelijk vruchten plukken. Daarnaast zijn bomen zoals wijzelf verticale levende wezens. We herkennen onszelf er sneller in dan in pakweg paddenstoelen.”

Dat bomen zo zichtbaar zijn, speelt ook volgens Cataline Sénéchal (Inter-Environnement Bruxelles) een rol. “De ongrijpbare klimaatontregeling wordt heel concreet als er een boom voor je deur dreigt te verdwijnen. Plots kunnen mensen zich voor iets tastbaars inzetten.”

“Sinds corona beseffen we bovendien hoezeer we groen in de stad nodig hebben”, voegt Wim Peeters toe. De lector boom- en groenbeheer is auteur van het boek De stad is (g)een bos. “Ze houden ons gezonder, zijn goed voor het mentale welzijn en verhogen de waarde

Buurtbewoners protesteerden het voorbije jaar massaal tegen het kappen van bomen. “Je ziet ze veranderen met de seizoenen, en dan beslist plots iemand aan een tekentafel dat ze weg moeten.” © SHUTTERSTOCK

van vastgoed. Daarom tekenen projectontwikkelaars zo ijverig bomen op simulatiebeelden voor vastgoed.”

Tabula rasa

De boom-burgerband is maar één reden voor de boosheid van bewoners. Die wordt ook gevoed door de manier waarop overheden met bomen omgaan, vindt onder meer buurtbewoonster Pernilla Jourde. “Ontwerpers kiezen bij heraanleg doorgaans voor tabula rasa. Alle bestaande bomen moeten weg en dan herplanten ze wel. Ik zie daar een egotrip van architecten in: ‘Een kunstenaar houdt toch geen rekening met wat er al is.’”

Ook Wim Devos vindt die houding problematisch. “Vaak gaan ontwerpers gewoon uit gemakzucht kappen. Als er dan protest is, zoeken ze nadien argumenten om te zeggen dat het niet anders kon. Plots blijken de bomen dan ‘ziek’.

Terwijl je vandaag eerst zou moeten kijken hoe je het bestaande bomenbestand maximaal kunt bewaren.”

Hoe groot dat bomenbestand

Off the record (1)

Geen calzone bestellen bleek een kapitale fout Redacteur Johan Baeten geeft een unieke inkijk in het leven van een journalist

is, weet vandaag trouwens niemand. “We hebben dringend een kadaster nodig, dan zien we tenminste ook hoe snel het aantal bomen afneemt”, vindt Sénéchal.

Dat grote bomen best blijven, heeft niet enkel esthetische redenen, benadrukt zowat iedereen die BRUZZ spreekt.

“Herplanten is niet hetzelfde”, legt boomexpert Paul Gourgue uit. “Zelfs vijftig jonge bomen hebben niet het effect van één oudere volgroeide boom.

Bovendien is de koolstofbalans van een planting nog jarenlang negatief.” Wim Vos vergelijkt het met een kleuterschool: “Als je de directeur van zo’n school vervangt door tientallen kleuters, kunnen die de rol van die directeur niet spelen.”

In de Brusselse kapwoede speelt ook aansprakelijkheid een rol, denkt onder meer Paul Gourgue. “De beheerders van de openbare ruimte zijn persoonlijk verantwoordelijk voor ongevallen met vallende bomen.”

Tegelijk ontwaart hij een cultureel aspect. “Bomen worden een beetje als straat-

meubilair gezien. België ondergaat daarin de invloed van de Latijnse wereld, waar je de natuur best kort houdt. Kijk naar de literatuur: in de Romaanse literatuur is het bos vaak een gevaarlijke plek, terwijl het woud in de Germaanse traditie eerder bescherming biedt.”

Maar wat vindt het beleid van die kritiek? “Soms moet je fouten uit het verleden herstellen”, repliceert de Vorstse schepen van Groene Ruimte Alain Mugabo (Ecolo). “De boompjes om het Sint-Denijsplein stonden veel te dicht bij de gevels, waardoor ze te sterk gesnoeid moesten worden. In de toekomst willen we soorten planten die de klimaatontregeling beter aankunnen. Ook de soortenmix moet beter. Eén rij van identieke bomen is kwetsbaarder voor ziektes en ze worden samen oud en ziek.”

Enkel bomen bijplanten was geen optie, vindt de schepen.

“In een stad wil je ook plaats voor andere functies zoals een markt of brocante.”

KRIS HENDRICKX

“Mo’ money, mo’ problems. That’s what I always say.” In de politieke mockumentary Parks and Recreation combineert ambtenaar Ben Wyatt droge humor met een obsessie voor calzone. Achter die façades schuilt een ambtenaar die zijn beroepsernst nooit zal verloochenen en in de gemeentepolitiek van het denkbeeldige dorpje Pawnee het algemeen belang altijd boven zijn persoonlijk belang plaatst, ook al is Wyatt zelf niet in Pawnee, maar in Partridge opgegroeid.

More money, more problems. 1 miljard euro. Om dat bedrag te vinden, zitten de Brusselse kopstukken dit jaar twee maanden rond de tafel, en zeker niet in een spartaans ritme.

Wantrouwen, persoonlijke belangen en ideologische afstand staan een akkoord in het belang van de Brusselaars in de weg. Nochtans komt het gros van de protagonisten, net zoals Ben Wyatt, buiten de grenzen van het intussen steeds kleinere politieke niveau dat Brussel is vandaag.

Lag het aan de calzone? In de Solvay Bibliotheek bestelt het team van toenmalig formateur David Leisterh (MR) op een oktoberavond pizza’s en calzones. In een kamertje ernaast delen MR-medewerkers hapjes uit aan de pers, die op het ‘best and final offer’ van Leisterh in de onderhandelingen sprong zoals Wyatt op calzone. Het laatste stukje margherita blijft troosteloos liggen, tot ik de Franstaligen het woord ‘schaambrokje’ bijbreng. Le morceau de la honte. Schaamteloos wordt de pizzapunt voor mijn neus weggekaapt.

Naast ons laten de onderhandelaars het ‘best and final offer’ van Leisterh liggen. Hij verdwijnt met MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez langs een achterpoortje. De aanwezige pers – BRUZZ en L’Echo – raapt de schaambrokjes op. Een MR-medewerker moet Les Engagés-voorzitter Yvan Verougstraete thuis afzetten. Die had gedacht dat het een all-nighter zou worden, dat een akkoord in de lucht hing.

Niet dus. More money, more problems.

Een dag later wordt de bibliotheek ingeruild voor het BIP, de zetel van de Brusselse regering aan het Koningsplein. Het culinaire bindmiddel wijzigt niet: pizza. De pers is gedecimeerd. Alleen BRUZZ blijft over, surfend tussen beroeps­ ernst en naïviteit. Ik slalom tussen een geïmproviseerd bureautje naast de onderhandelingszaal, de lounge waar de sherpa’s de lijnen openhouden met de kopstukken, en de vriendelijke securityverantwoordelijke. Open VLD-voorzitter De Gucht stapt buiten en waarschuwt: het wordt een lange nacht. Leisterh fluistert dat hij de kansen op een akkoord erg laag inschat. Kort erna ontploft de boel. Geen deal. Enkele dagen later werpt Leisterh de handdoek. Ik bel naar Ben Wyatt, die vanuit Pawnee de analyse maakt die nog geen enkele journalist neerschreef: die avond in het BIP maakte team-MR een kapitale fout door geen calzone te bestellen.

“Hate to say I told you so. That’s what I always say.”

17 december 2025 |

17

Muziek

Adamo keert terug naar de grote podia

© BOBY

‘Er zit veel belgitude in mij’

18

Na een periode van ziekte keerde Adamo dit jaar terug naar de spotlights, met een uitgebreide tournee, een tentoonstelling en een nieuw dubbelalbum. De meest succesvolle Belgische zanger ooit over zestig jaar zingen, melancholie en uitblijvende sneeuwvlokken. door Tom Zonderman

I

“

k kijk ernaar uit om met mijn kleindochters een sneeuwman te maken in de tuin”, antwoordt Salvatore Adamo als ik op een druilerige decemberavond peil naar zijn hoop op een witte kerst. De statige Ukkelse villawijken zijn gehuld in een klam grijs, de straten zijn veranderd in rivieren. Het meteorologisch instituut, hier een paar straten verderop, heeft alweer een temperatuurrecord opgetekend. Kortom, van tombe la neige is geen sprake. “Ach, sneeuw legt een laag poëzie over de wereld, maar het brengt ook ongemakken met zich mee”, glimlacht hij minzaam terwijl zijn vrouw Nicole vraagt of ik een koffie wil.

De meest succesvolle Belgische artiest ooit – hij verkocht rond de 100 miljoen platen – is niettemin in zijn nopjes. Hij is eindelijk van de ziekte verlost die hem twee jaar geleden tot een pauze en de annulering van de tournee voor zijn tachtigste verjaardag dwong. Een bronchitis zorgt voor een kriebel in zijn keel, op de salontafel van zijn met moderne kunst getooide villa lonken neus- en keelsprays. Maar er kan wel een grapje af.

Dat de hond net dezelfde voornaam draagt als ik, vindt hij hoogst amusant.

“Een vriend van me dacht dat dat een knipoog was naar ‘tom-be la neige’”, zegt hij, verwijzend naar het nummer dat van hem als twintigjarige in 1963 een ster maakte, “maar die link had ik niet eens door.” Met zijn viervoeter gaat hij vaak wandelen in het Zoniënwoud, dat op een boogscheut ligt. “Maar het voorbije jaar ben ik er minder geweest, ik had het te druk.”

Zanderige zang

Die drukte omhelst hij. Adamo ziet er jonger uit dan de 82 die hij is, maar de lange periode van rust nadat een longoedeem was vastgesteld, heeft hem doen beseffen hoe broos het leven is. “Ik ging optreden in Parijs, in Le Grand Rex, maar ik voelde me niet goed. Een dokter kwam me onderzoeken, en die stuurde me meteen naar het ziekenhuis.”

Zes maanden moest hij uitzieken. “Ik heb veel kunnen nadenken. Natuurlijk vroeg ik me af of ik ooit nog zou kunnen zingen, of ik de energie nog zou hebben. Godzijdank ben ik er weer bovenop gekomen.” Adamo deed wat hij altijd doet om zijn hoofd leeg te maken: liedjes schrijven. Véél liedjes. Op zijn nieuwe album, Des nèfles et des groseilles..., staan 25 nummers.

“Ik had een enkele vinylplaat in gedachten, maar plots werd het een dubbelaar”, zegt hij met glimmende ogen. “En ik heb nog een honderdtal nummers op de plank liggen.” Hij schrijft makkelijk. “Ik moet ze niet zoeken, de liedjes komen tot mij. Soms word ik ’s nachts wakker en heb ik een goed idee of hoor ik een melodie. Dan neem ik mijn iPhone die aan het einde van mijn bed ligt, en dan registreer ik dat. Soms is het niets en denk ik: ben ik dáárom wakker geworden?”

Toen bleek dat hij weer zou kunnen zingen, wilde hij daarvan profiteren en zoveel mogelijk songs opnemen. Dat zijn stem nu nog heser klinkt dan voorheen, neemt hij er graag bij. “Door de verplichte rust haal ik sommige hoge noten weer. Veel mensen zeiden mij dat, en het klopt: het lijkt allemaal opnieuw makkelijker te gaan.”

Adamo worstelde als beginnende zanger wat met die stem, die hoger en scherper, en volgens sommigen ook vrouwelijker klonk.

“Als student durfde ik soms geen vragen te beantwoorden”, vertelt hij. “Veel mensen wisten in het begin van mijn carrière niet of ik een jongen of een meisje was. Later is mijn stem beter gaan ‘liggen’. Eerlijk gezegd verkies ik ze zoals ze vandaag is.”

“Sablé”, noemt hij dat schuurpapier. Hij verwijst naar onze kust, naar Oostende en Klemskerke, de plek waar hij voor het eerst de Noordzee zag toen hij op een camping verbleef met vrienden. “Het is een stem van iemand die een beetje verkouden is. Aan de zee waait het vaak. Vandaar die herinnering.”

(Lacht) Op zijn nieuwe album verhaalt hij over hoe hij als twaalfjarig gastje voor het eerst zijn stem ontdekte.

17 december 2025 |

19

Muziek

“Ik liep over het dorpsplein van Jemappes, waar ik ben opgegroeid, en zag wat mensen samentroepen. Ik hoorde iemand zingen, maar er waren geen muzikanten. Ik bleef staan, en ik weet niet waarom, maar ik ben op het podium geklommen.” Hij zong er het nummer ‘L’amour est un bouquet de violettes’, een lied van Luis Mariano, een populaire operettezanger uit de jaren 1950. Het moet de toehoorders bevallen zijn, want de jonge Salvatore won er twee kilogram chocolade mee. “Mijn ouders geloofden niet dat ik die eerlijk gewonnen had.” (Lacht)

Adamo heeft de wereld altijd met een mix van mildheid en verbazing geobserveerd, maar vandaag is er ook onbegrip. “Ik snap het niet. Dankzij onze kennis, de wetenschap, de technologie, hebben we alles in handen voor een nagenoeg perfecte wereld, waarin we alle volkeren die honger lijden zouden kunnen voeden. En in plaats daarvan gooien we bommen naar elkaar.”

Twintig jaar geleden bracht hij het nummer ‘Le monde a mal’ uit, een lied dat toen al klonk als een zachte maar dringende waarschuwing. Hij citeert eruit alsof hij het lied nog elke avond repeteert: “Nous y voilà, Après l’espoir d’un monde meilleur Et tant de rêves chantés en chœur On se réveille en pleine horreur

Trop actuel

20

Nous y voilà, L’histoire a remis à l’honneur Les vieux démons des dictateurs Qui marchent sur des peuples en pleurs Arrêtez, arrêtez, arrêtez, arrêtez” Het klinkt scherp, en verdomd actueel.

“Trop actuel”, knikt hij. Ook op zijn nieuwe album stopt hij die empathische blik niet weg. Met het nummer ‘Migrant’ schreef hij een indringende aanklacht over de uitzichtloosheid van bootvluchtelingen die hun leven wagen voor een beter bestaan, en de gevaren, vernederingen en verliezen onderweg. Het is tegelijk een persoonlijke oproep tot menselijkheid en een herinnering dat achter elke migrant een kwetsbare mens van vlees en bloed schuilgaat.

De link met zijn eigen leven is snel gelegd. Eind jaren 1940 emigreerde Adamo’s vader Nino van Sicilië naar België om in de mijnen te werken. Vier maanden later volgden zijn vrouw en zijn driejarige zoon. “Mijn ouders werden niet door de dood achternagezeten, maar wel door armoede.”

Belgisch surrealisme

© BOBY

Wie ‘Tombe la neige’ kent, of het nu in het Frans, Turks, Japans of een van de andere acht talen waarin Adamo heeft gezongen is, weet dat dat nummer natuurlijk niet letterlijk over sneeuw gaat, maar over het emotionele gewicht van een liefdesverdriet dat door de winterse, verstilde sfeer nog intenser aanvoelt. Die zachte melancholie heeft altijd in Adamo’s songs gezeten, hij werd er een superster mee, tot in Chili toe, waar hij in oktober nog ging optreden. En ook op zijn nieuwe album lonkt hij naar het verleden, zingt hij over herinneringen, afscheid en kwetsbaarheid.

“Wellicht komt die hang naar melancholie van mijn Siciliaanse kant”, vertelt Adamo, die van zijn grote held Brel ooit de bijnaam ‘De tedere tuinman van de liefde’ kreeg toebedeeld. “Mijn vader luisterde vaak naar Napolitaanse en Italiaanse liederen, veelal met mineurakkoorden en nostalgische kleuren. Zelf mix ik doorgaans noordelijke thema’s met mediterrane melodieën. Misschien is het de herinnering aan die liedjes, die ik ook verbind met mijn ouders, die er niet meer zijn. Of het besef dat ik niet meer zo jong ben.”

Melancholie is voor Adamo een vorm van luciditeit, een helderheid tegenover alles wat hem is overkomen, het mooie dat hij heeft meegemaakt. “Maar ook de negatieve dingen, en vooral het wegvallen van de mensen van wie ik hield: mijn ouders, broer, één van mijn zussen, vrienden. Compleet euforisch zal je mij nooit zien, ook op feestjes waar iedereen lacht en plezier maakt, blijf ik op mijn hoede. Ik ben blij dat mensen zich amuseren, en ik zal ook mee feesten, alleen is er bij mij altijd een kleine kanttekening.”

Adamo schreef ‘Migrant’ enkele jaren geleden al en stuurde het naar de Brusselse zangeres Maurane. “Ze zei meteen dat we dat samen moesten zingen. Maar helaas is ze niet veel later overleden. Opdat het lied niet verloren zou gaan, heb ik het alleen opgenomen. Nu breng ik het op elk concert.” Door de huidige oorlogen die gevoerd worden, wordt er veel minder over migranten gesproken, zegt hij, terwijl er nog elke dag vluchtelingen sterven.

“Wanneer ik in Frankrijk ben, waar extreemrechts momenteel heel sterk staat,

hoor ik vaak familienamen die op een migratieachtergrond wijzen. Het is niet omdat je uit Italië komt dat je minder migrant zou zijn dan iemand uit Afrika. Dat begrijp ik niet, zeker omdat in Franse en Belgische families die vermenging van afkomst al lang bestaat. Op basis van wat wil men beoordelen wie er meer recht zou hebben dan iemand anders om opgevangen te worden? In de VS speelt zelfs huidskleur een rol, maar dat is zo’n anachronisme, het slaat echt nergens op.”

Adamo’s familienaam draagt dat verleden ook mee, al lijkt hij inmiddels zijn voornaam te zijn geworden. “Op school was dat ook al zo, niemand die mij Salvatore noemde.”

(Lacht) Die roots zijn nog altijd diepgeworteld, zegt hij, ook al is hij allang gewend geraakt aan de grijsheid van België zoals die vandaag over onze hoofdstad hangt. “Vaak staan wij, Belgen, op onze tenen om ons hoofd boven de wolken uit te steken.”

In Sicilië is hij al acht jaar niet meer geweest, volgend voorjaar hoopt hij er weer naartoe te kunnen. “Daar voel ik een verbondenheid, iets wat zegt: ja, ik kom hier vandaan. Maar ik draag ook veel belgitude in mij, met alle dankbaarheid dat België mijn vader waardigheid kon geven. De waardigheid om zijn gezin eten te kunnen geven.”

Brussel heeft hemzelf ook veel gegeven, zegt hij. “Ik moet minstens twee of drie keer per jaar over de Grote Markt wandelen, dat is zo’n plek waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Het zag er een tijdlang naar uit dat dat allemaal ging verdwijnen, er werden overal wolkenkrabbers gebouwd of dingen gemoderniseerd. Zoals dat viaduct dat ooit op de Leopold II-laan alle huizen zwart maakte, ook al kwam je zo sneller op de autosnelweg. Het stedelijk beleid is nu gelukkig veel respectvoller.”

Over de aanhoudende onbekwaamheid van de Brusselse beleidsmakers is Adamo kort. “Het hoort bij het Belgische surrealisme, denk ik. (Lacht) Net zoals we ook meer dan vijfhonderd dagen zonder federale regering zaten. Maar natuurlijk kan dat zo niet blijven; we moeten weten tot wie we ons kunnen richten, wie de sleutels in handen heeft. Het gaat misschien niet om geluk, maar wel om verantwoordelijkheid.”

De bullshitmeter van Arno

Wie Brussel zegt, zegt Arno, met wie Adamo goed bevriend raakte nadat Le Plus Beau een hit had gescoord met zijn nummer ‘Les filles du bord de mer’. “Kijk”, zegt hij, terwijl hij me meeneemt naar zijn vleugelpiano iets verderop in zijn living. Hij wijst naar een foto van Arno op de piano, een pose met zijn

typische guitige knipoog. “Ik had echt veel bewondering voor hem, zijn eerlijkheid, zijn talent, zijn charisma. Arno had een goeie bullshitmeter. Wanneer iemand te veel stond te pronken, haalde hij die meteen met een van zijn oneliners onderuit.”

Kort voor Arno overleed, ging Adamo hem nog opzoeken. “Ik heb veel aan hem te danken. Sinds hij mijn liedje aan zijn repertoire had toegevoegd, zag ik jonge mensen naar mijn concerten komen die mij anders nooit zouden hebben ontdekt.” Arno toonde Adamo hoe Brussel echt was.

“Brussel was zijn decor, hij was één met de stad, en daar was ik wel een beetje jaloers op. Ik ben zelf opgegroeid in de Borinage, terwijl Arno uit Oostende komt, onze

bedrogen”, zegt Adamo. “Mijn vader liet een gezin met zes kinderen achter. Ik kon wel in hun materiële behoeften voorzien, maar ik had geen gezag. Dat heb ik nooit geclaimd.

Sommige zussen zijn daardoor een beetje hun eigen weg gegaan. Het was moeilijk.”

Brandstof in de tank

“It takes a lifetime to be young”, filosofeert Adamo in het nummer ‘Golden years’ (niet te verwarren met het lied van David Bowie), een song die hij in 2012 opnam. “Ik heb zo mijn eigen formule gevonden: ik ben vier keer twintig jaar, maar ik probeer er telkens maar twintig tegelijk te dragen”, lacht hij.

Adamo zal die jeugdige spirit nodig hebben de komende tijd. Er staat een grote

“Dat je rechten in de VS afhangen van je huidskleur, is een anachronisme, het slaat echt nergens op” werelden lagen ver uit elkaar. Maar hij droeg de ziel van Brussel in zich, en hij heeft dat een beetje aan mij doorgegeven.”

Adamo kijkt op zijn nieuwe album enkele keren nadrukkelijk in de achteruitkijkspiegel, zoals in het nummer ‘Ma belle jeunesse’.

Die jeugd was niet altijd zorgeloos, zegt hij.

Zijn vader wilde absoluut niet dat zijn zoon ook in de mijnen zou terechtkomen, en stimuleerde zijn studies en artistieke interesses. Toen Adamo aan zijn carrière begon, werd zijn vader zijn manager. Maar net toen die uit de startblokken schoot, verdronk hij bij een tragisch ongeval.

“Ik kon niet alleen verder, moest veel andere mensen vertrouwen, maar werd vaak

tournee op het programma, er loopt momenteel een tentoonstelling in Jemappes over zijn leven, en er is een biopic door Stijn Coninx in de maak. Begin dit jaar ontving hij een Lifetime Achievement Award tijdens de MIA’s, vorig jaar kreeg hij een Grande Médaille de la chanson française van de Académie Française. “Die prijzen moedigen me aan om door te gaan, ze gooien brandstof in de tank. Maar in alle bescheidenheid: het verandert niets aan mijn leven.”

Het album Des nèfles et des groseilles... is nu uit. Adamo gaat op tournee, maar heeft nog geen datum voor Brussel geprikt

ADAMO FAIT SON RETOUR SOUS LES PROJECTEURS

FR/ Après une période de maladie, Adamo (82 ans) revient sur le devant de la scène cette année : grande tournée, exposition dans sa ville natale de Jemappes, sortie d’un best-of et double album où, fidèle à sa mélancolie, il replonge dans sa vie et sa jeunesse. « Je me suis forcément demandé si je pourrais chanter à nouveau, si j’aurais encore l’énergie. Dieu merci, j’ai pu me rétablir. »

ADAMO IS BACK IN THE SPOTLIGHTS

EN/ After a period of illness, Adamo (82) returned to the spotlight this year with an extensive tour, an exhibition in his hometown of Jemappes, a best-of release, and a new double album in which he looks back on his life and youth in his characteristically melancholic style. “Of course I wondered whether I would ever be able to sing again, whether I would still have the energy. Thank God I managed to recover.”

17 december 2025 |

21

expo-pompeii.com

TOUR & TAXIS Vanaf

19.12 2025

Jaaroverzicht door Kim

Opvallend in 2025

De dubbele meerderheid en de twee gescheiden taalgroepen in het Brussels parlement maken de vorming van een regering moeilijk, zo niet onmogelijk.

Moet het kiessysteem anders, nu de impasse in Brussel compleet is?

In de chique salons van de club TheMerode scherpen Ahmed Laaouej (PS) en Frédéric De Gucht (Open VLD) de messen. Ze zijn uitgenodigd door Dave Sinardet (VUB, UCL) voor een lunchdebat over de institutionele toekomst van Brussel.

Maar het wordt geen tweegevecht. Laaouej en De Gucht blijken het opvallend eens te zijn met elkaar. Beiden pleiten voor een hervorming van het Brusselse kiessysteem met tweetalige lijsten. “We moeten elkaar weer beter begrijpen”, zegt De Gucht, die tot zijn grote spijt een toenemende polarisatie vaststelt tussen Nederlandstaligen en Franstaligen in Brussel.

De opdeling tussen Frans- en Nederlandstaligen is artificieel in een stad met 184 nationaliteiten, en zoveel taalgemengde gezinnen, zo vinden Laaouej en De Gucht. Dat is wat ook Vooruit al langer vindt, net als Groen. En zowat alle Franstalige partijen.

De Brusselse demos – kiesgerechtigde gemeenschap – is niet langer op te delen in Nederlandstaligen en Franstaligen.

24

Vandaag moet de Brusselse kiezer in het stemhokje voor de gewestverkiezingen een taalgroep kiezen, Nederlands- of Franstalig. Voor de gemeenteraadsverkiezingen of federale verkiezingen moet dat niet. Op de lijst staan dan kandidaten die vanaf dan, voor de rest van hun leven, tot die taalgroep behoren.

Vraag het aan Alexia Bertrand (Open VLD) die nooit meer op een Nederlandstalige lijst voor de gewestverkiezingen mag staan, omdat ze ooit op een MR-lijst stond.

Het systeem is bedacht in 1989, na, jawel, een blokkering van jaren in de Brusselse agglomeratie. Franstaligen hadden ‘valse Vlamingen’ op de Nederlandstalige lijsten gezet, die raakten verkozen, zaten zelfs in de executieve – zoals de Brusselse regering toen heette - en brachten zo de Brusselse instelling helemaal op hol. De agglomeratieraad werd één keer verkozen in 1971 en bleef zo aan de macht tot het begin van de oprichting van het Gewest in 1989. Het is een zwarte bladzijde in de politieke geschiedenis van Brussel.

Ook vandaag loopt het Brusselse systeem helemaal vast. Team Fouad Ahidar haalde in juni vorig jaar een monster­ score, en werd uit het niets de tweede Nederlandstalige partij, ongetwijfeld dankzij veel Franstalige stemmen. Een van de TFA-gekozenen spreekt zelf geen Nederlands. Dat is zeker niet wat de bijzondere wetgever in 1989 voor ogen had bij de oprichting van het Gewest.

© BELGA

Formatie Moet het Brusselse kiessysteem omgegooid worden?

Anderhalf jaar na de verkiezingen is er nog altijd geen Brusselse regering. Er gaan stemmen op om in de toekomst met één tweetalig kiescollege te werken in het Gewest.

Nieuw is dat het na de verkiezingen van juni 2024 tot een ongeziene versnippering heeft geleid van de Nederlandstalige stem in Brussel. Er zijn vandaag negen partijen in de Nederlandstalige taalgroep voor slechts zeventien zetels.

Veertien lijsten

Het is een vaststelling die ook filosoof Philippe Van Parijs maakt, op het debat met De Gucht en Laaouej. “Ik heb het nog even opgezocht. Hoeveel lijsten zijn er in het Waals parlement?

Vijf. Hoeveel in de stad Brussel?

Zes. In het Brussels parlement zijn het er veertien. Natuurlijk is het dan moeilijk om een meerderheid te vormen.”

Van Parijs, is samen met een indrukwekkende lijst van collega-professoren, coauteur van ‘Een kiessysteem voor het Brussel van vandaag’, een studie die zoekt naar manieren om

tweetalige lijsten mogelijk te maken in Brussel zonder te morrelen aan de bescherming van de Nederlandstalige minderheid. In het voorstel komt er één, tweetalig, kiescollege. Brusselaars kunnen door elkaar voor Nederlandstaligen en Franstaligen kiezen. Ook eentalige lijsten maken een kans, als ze voldoende stemmen binnenhalen. De gegarandeerde vertegenwoordiging van Nederlandstaligen blijft volgens de auteurs bestaan.

Constitutionalist Quinten Jacobs loopt niet echt warm voor die formule. “Het is een verdienstelijke poging, maar ook hier, net zoals in alle andere voorstellen, wordt de bescherming van de Nederlandstaligen afgebouwd. De verhouding van de Nederlandstaligen zal worden bepaald door de krachtverhoudingen van de Franstalige partijen. Hoe groot

Off the record (2)

een Nederlandstalige partij is, hangt dan af van hoe sterk de Franstalige partij staat. Dat ontneemt een eigen democratische dynamiek aan de Nederlandstalige partijen.”

Kiesdrempel

Jacobs ziet nog een tweede probleem opduiken. Franstaligen zullen mee mogen bepalen welke Nederlandstaligen op de lijst figureren. “Als een kandidaat niet naar de zin is van de grote broer dan zal die neen kunnen zeggen.” De Nederlandstaligen kunnen dan nog altijd met een eigen eentalige lijst komen, maar de kiesdrempel maakt het heel moeilijk om een zetel te halen, zegt Jacobs.

Het volstaat om te kijken naar de gemeenteraadsverkiezingen, die een gelijkaardig systeem kennen, om te zien dat dat wel degelijk tot fricties kan leiden. Zo kwam er geen

PS-Vooruit-lijst van de grond in Schaarbeek, na onenigheid.

Vooruit haalde met een eigen lijst geen zetel in de Ezelsgemeente. Of er is de dreiging van Laaouej geweest, toen Vooruit niet met PTB in zee wou: Vooruit was niet langer welkom op de PS-lijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Ook Open VLD worstelde in het verleden met de aanwezigheid op gemeentelijke MR-lijsten.

De Nederlandstalige partijen beseffen dat, maar bijvoorbeeld Elke Van den Brandt (Groen) ziet in het nieuwe kiessysteem een rol weggelegd voor een ruimere hervorming van Brussel, door bijvoorbeeld de fusie van de Brusselse gemeenten als pasmunt naar voren te schuiven. Dat is een jarenlange vraag van alle Nederlandstalige partijen, die botst op Franstalige onwil. Precies omdat de Franstaligen in hun baronieën de plak zwaaien, en ze daar niet aan macht willen inboeten.

Door én het Brusselse kiessysteem te hervormen, én de Brusselse gemeenten af te schaffen, ontstaat er een nieuw communautair evenwicht in Brussel, zo is de redenering.

Jacobs is eerder sceptisch.

Hij wijst erop dat de bescherming van de Nederlandstaligen in Brussel ook afhangt van de afspraken die op federaal niveau zijn gemaakt. “Er is in België afgesproken dat de macht van het getal niet volledig telt. Zo is er bijvoorbeeld de pariteit in de federale regering (evenveel Franstalige ministers als Nederlandstaligen, terwijl de Franstaligen in de minderheid zijn, red.).”

Als er in Brussel gemorreld wordt, dan zal dat ongetwijfeld federale gevolgen hebben. “Het is een illusie om te denken dat een volgende institutionele hervorming enkel over Brussel zal gaan”, besluit Jacobs. “Het zal dan over alles moeten gaan.”

Hoe ik een jaar lang designer Julian Klausner zocht Redacteur Eva Christiaens geeft een unieke inkijk in het leven van een journalist

Hij was nog maar net aangesteld als nieuw creatief directeur van Dries Van Noten, maar wij zouden Julian Klausner interviewen. Dat hadden we onszelf eind vorig jaar beloofd. Een Brusselaar aan het hoofd van een internationaal Belgisch modehuis? Mijn chef cultuur keek hoopvol naar mij.

De zoektocht begon in februari. Brusselaar Klausner werkte al een tijd in Antwerpen. Een perszitje voor zijn eerste soloshow in Parijs bleek te hoog gegrepen. Een antwoord destijds ook.

Dan maar een groter adresboek aanslaan. In maart had ik een interview met Sonja Noël van STIJL, die toen haar eigen overzichtstentoonstelling kreeg in het Mode & Kant Museum. Pal over haar vitrine opende plots een accessoireszaak van Dries Van Noten. Met de hulp van zijn holding in Barcelona kreeg ik alsnog een perscontact bij Van Noten vast. In Parijs, maar mét uitnodiging voor de winkelopening in Brussel. Alleen kwam Julian Klausner daar zelf niet naartoe.

Zijn Franse persdienst heeft me dit jaar vaker moeten teleurstellen. Meneer Klausner geeft geen interviews, neen, probeer het nog eens in de herfst. Ook ik maakte fouten: een cocktailfeestje in het Modepaleis in september moest ik afzeggen door ziekte. Niet erg, suste mijn chef, je zit nu toch al in de juiste mailinglijst.

En dan toch die sprankel hoop. Julian Klausner was genomineerd voor een Belgian Fashion Award. Een event van de conculega’s bij Knack Weekend, maar met wat hulp van MAD Brussels en een bevriende kennis walste ik mezelf naar de VIP-lijst. “Heb jij al een outfit?” vroeg mijn stijlvolle Gen Z-collega, die me zou vergezellen. We belandden prompt op de voorste rij.

Het werd een bijzondere avond vol bijzondere outfits. Als fly on the wall daagde ikzelf op in de kleuren van de theatermuur. Julian Klausner schoot zoals verwacht de hoofdvogel af. Nu ik nog.

Bent u meneer Klausner? “Jawel”, zei hij uiterst vriendelijk in de foyer. Na een korte voorstelling kreeg ik zijn vaste perscontact ter plaatse vast. “Mail mij zeker”, klonk het, een sprankel hoop die een dag later alweer wat glans verloor. “Laten we uw vraag in 2026 nog eens bekijken.”

STEVEN VAN GARSSE

17 december 2025 |

25

Onderwijs

‘Balder was een enorme levensles’ Mike Goudeseune, ex-directeur van basisschool Balder

Het was een turbulent jaar voor Mike Goudeseune, ‘directeur Mike’ uit de veelbesproken docuserie Basisschool Balder. De school zat in het slop, leerkrachten vertrokken en ook Goudeseune gaf er in februari de brui aan. Nu leeft hij weer op in de gloednieuwe Anderlechtse basisschool De Stroomboot. “Ik wil positief-naïef blijven.”

A

door Bettina Hubo foto’s Saskia Vanderstichele

lles oogt ruim, licht en luchtig in De Stroomboot, de pas geopende gemeentelijke basisschool aan het kanaal in Anderlecht waar Goudeseune tegenwoordig de leiding heeft. Brede gangen, royale klaslokalen waarvan er veel nog ongebruikt zijn, een riante speelplaats en een grote, gezellige directeurskamer.

Een flink contrast met de krappe behuizing en het gedrang bij Balder, de basisschool van het GO! aan het Zuidstation in Sint-Gillis. Die was het onderwerp van 26

een vierdelige documentaire die de VRT in september uitzond. Een schooljaar lang liet productiehuis De Chinezen de camera draaien in de school, die een negatief inspectieverslag had gekregen en waar de idealistische Bruggeling Goudeseune het tij wilde keren. Het werd een ontnuchterende docuserie, waarin te zien is hoe de zwalpende school door afhakende leerkrachten steeds verder wegzinkt in het moeras.

Waarom stemde u ermee in dat een cameraploeg die kwetsbare school in crisis zou gaan volgen?

MIKE GOUDESEUNE: Omdat ik ervan uitging dat het een heel positief verhaal zou worden. Ik

Mike Goudeseune raakte bekend als directeur van basisschool Balder. Vandaag heeft hij de leiding over De Stroomboot in Anderlecht: “Het grote verschil is dat wij hier ruimte hebben.”

had in Brugge jarenlang een innovatief Freinet-kindcentrum geleid. Pano maakte er enkele jaren geleden een reportage over. Het was een basisschool met kinderdagverblijf, waar we de muren weghaalden tussen onderwijs, opvang, vrije tijd en de buurt.

Voor de jongsten was er bijvoorbeeld een zachte overgang tussen crèche en kleuterschool.

Na enkele jaren kwam ik tot het besef dat dit model wellicht nog veel meer zou renderen in een omgeving met veel kansarmoede, in Brussel bijvoorbeeld.

Daarom solliciteerde ik als directeur bij Balder. Ik hoopte er met een andere aanpak veel mooie stappen te kunnen zetten.

Balder moest ook een kindcentrum worden?

GOUDESEUNE: Dat was mijn droom en die heb ik uitgesproken bij mijn sollicitatie. Er waren bij Balder plannen voor een nieuw kinderdagverblijf. Dat bood kansen om een zachte overgang te realiseren met de peuterklas. En ik wilde voor de leerlingen meer tijd creëren om te leren. Want de kinderen van Balder starten met een achterstand en moeten na de uren extra oefenkansen krijgen. Het was de bedoeling om allerlei sportieve en creatieve organisaties in de school binnen te halen.

Mooie plannen, maar hoe dacht u die met een halftijdse aanstelling te kunnen uitvoeren?

GOUDESEUNE: Ik bleef inderdaad halftijds directeur in Brugge. Het leek me interessant om de link te behouden. Brugge kon leren van Brussel en vice versa. Ook voor mezelf dacht ik dat het deugd zou doen om na enkele dagen te werken in een drukke, zware sfeer in Brussel even te kunnen opladen op een plek waar het goed loopt en waar je weer energie krijgt. In Balder was er bovendien een codirecteur, ik was niet alleen. Maar ik geef het toe, die halftime was geen goede keuze.

Hoe groot was het verschil tussen Brugge en Balder?

GOUDESEUNE: Het kon niet groter zijn. In Brugge was er voor de tweehonderd

17 december 2025 |

27

Onderwijs

kinderen een terrein van anderhalve hectare met pony’s, varkens en geiten. De leerlingen waren zeer taalvaardig en verantwoordelijk, met ouders uit de midden- of hogere klasse.

Bij Balder was ik na een week al helemaal gefrustreerd door de densiteit. Klaslokalen van amper 40 vierkante meter, vier verdiepingen hoog, met een speelplaats van 200 vierkante meter die niet aangepast is aan de kinderen en waar geen materiaal is om mee te spelen.

In Balder kon niemand tot rust komen want de leerkrachten zaten continu, van ’s morgens acht tot ’s avonds vier uur, tussen de kinderen. Ze hadden geen minuut de tijd en fysiek niet de ruimte om er eventjes uit te kunnen stappen.

En ze moesten werken met een moeilijk publiek?

GOUDESEUNE: Ik hou niet van het woord moeilijk. Ik ben niet weggegaan voor de leerlingen of de ouders, dat zal ik altijd herhalen. De kinderen hebben inderdaad een taal- en leerachterstand. Ze komen niet in aanraking met cultuur of een rijke woordenschat en zijn vaak klein behuisd.

Sommigen sleuren een flinke rugzak mee.

En ze zijn druk, ja, maar dat is logisch als je ze opsluit in zo’n kleine ruimte.

De ouders van Balder vond ik vaak consequenter in de opvoeding van hun kinderen dan de Bruggelingen, die, als er iets fout liep, meteen in discussie gingen met de school.

Wat het jaar van de ommekeer voor Balder moest worden, werd een horrorjaar?

GOUDESEUNE: We waren nochtans goed

begonnen. Vlak na mijn aankomst op Balder, eind 2022, kregen we opnieuw een negatieve beoordeling van de inspectie. We hebben dat meteen aangepakt. We konden ook een brugfiguur aanstellen die linken legde met organisaties uit de buurt die de gezinnen versterkten.

In mei ’24 keerde de inspectie terug en kregen we te horen dat we op de goede weg

Mike Goudeseune over zijn vertrek bij Balder: “Ik was aan het doodbloeden. Het was een heel moeilijke beslissing, want ik geloof nog altijd heel sterk in Balder.”

waren. Dus toen de cameraploeg in september begon te filmen, leek alles rustig, het team was volledig.

En dan opeens, in oktober, is alles als een pudding in mekaar gestuikt.

Wat gebeurde er?

GOUDESEUNE: Er vielen plots heel veel leerkrachten uit, wegens ziekte of omdat ze dichter bij huis werk hadden gevonden. En we vonden geen vervangers, al zeker geen gekwalificeerde. Als je mensen zonder ervaring of het juiste diploma voor de klas zet, mensen die niet weten wat klasmanagement is, dan is het logisch dat de kinderen geen regels kennen. Een klas wordt dan al snel stuurloos. Een of twee onervaren leerkrachten kun je opvangen, maar als het

“Als je mensen zonder het juiste diploma of ervaring voor de klas zet, is het logisch dat kinderen geen regels kennen”

er zeventien zijn, is het onbegonnen werk.

Daar kwam dan het moeilijke gedrag bij van enkele leerlingen die moeite hadden om zich aan te passen aan telkens weer een ander gezicht voor de klas. De zesde klas, die uitgebreid gevolgd wordt in de reeks, had door corona en lerarenwissels vier jaar lang geen vaste leerkracht. Niet verwonderlijk dat het een heel zware klas was.

Wat opviel in de documentaire was hoe weinig ondersteuning het team kreeg van de pedagogische begeleidingsdienst van het GO! De drie begeleiders constateerden dat het één grote chaos was, maar boden geen concrete hulp. Hebt u dat ook zo ervaren?

GOUDESEUNE: Op pedagogisch vlak kreeg Balder niet de steun die de school nodig had.

We hadden behoefte aan begeleiders die de klassen ingingen en daar meedraaiden om te voelen wat er aan de hand was. In plaats daarvan lieten ze ons achter met een draaiboek dat verplicht moest worden uitgevoerd. Een onervaren leerkracht moet je niet overvoeren met modellen en didactiek, die heeft iemand nodig die toont hoe het moet, die erbij komt staan.

Uiteindelijk gooide u de handdoek in de ring.

In februari kondigde u uw ontslag aan. Wat was de druppel?

28

net bezig met het opstarten van een nieuwe school en dan die uitzending. Het heeft me behoorlijk doen wankelen. Voor het eerst in de 25 jaar dat ik directeur ben, twijfelde ik of ik het eigenlijk nog wel kon.

Mijn directeur bij de gemeente Anderlecht, de scholengemeenschap en mijn lerarenteam hebben mij erdoor gehaald.

De pers was inderdaad niet mals voor u: zwevend leiderschap, geforceerde positiviteit, fluwelen handschoenen. In De Morgen had Bart Eeckhout het over een zachte heelmeestersaanpak en omschreef hij u als een progressieve missionaris uit Brugge die de kinderen in Brussel wat beschaving komt bijbrengen.

GOUDESEUNE: Er was veel oppositie tegen mij binnen het team, vanaf het begin eigenlijk al. De eerste drie weken kreeg ik van sommigen zelfs geen goeiendag. Ik kon het plaatsen, er waren al veel directeuren gepasseerd. Iemand zei me: “Je bent de zoveelste die hier komt met een mooi praatje.”

Op een bepaald moment was er echt te veel weerstand. Voor mijn idealen was er door het gebrek aan vertrouwen en al die andere noden al helemaal geen ruimte. Ik was alleen maar bezig met brandjes blussen.

Ik ben in ziekteverlof gegaan en mijn dokter zei: ofwel beland je in een echte burnout ofwel stap je eruit. Het werd dat laatste.

Ik kon daar niet langer blijven. Ik was aan het doodbloeden. Maar het was een heel moeilijke beslissing, want ik geloof nog altijd heel sterk in Balder.

Ook het ontslag gebeurde voor het oog van de camera. Hard?

GOUDESEUNE: Ja, dat was hard. (Even stil) Ik heb de beelden gezien voor ze uitgezonden werden en gezegd: zend maar uit. Achteraf vraag ik me wel af wat de meerwaarde is van bepaalde scènes. Maar goed, het is gebeurd. Toen de VRT de reeks in september uitzond, heb ik niet meer gekeken. Ik was

GOUDESEUNE: Ik ben met heel veel positieve naïviteit naar hier gekomen, dat klopt. Aan de andere kant: ik weet waarover ik spreek, ik heb gelezen en gestudeerd, heb schoolsystemen bezocht in het buitenland. Maar er zijn dingen die je niet in de hand hebt: een lerarentekort, de schoolkwaliteit, het gebouw.

Ik vond mezelf niet de man van de fluwelen handschoen, maar heb me opgesteld als de persoon die luistert. En ik heb wel degelijk geprobeerd om mensen oplossingen aan te bieden, ook al is dat niet allemaal uitgezonden.

Maar een autoritair leider zal ik nooit worden. Ik geloof dat als je samen dingen opbouwt en je het eigenaarschap geeft aan een aantal mensen, je een duurzamer resultaat krijgt. Ik ga dat hier in De Stroomboot niet anders doen.

Hoe vergaat het u als directeur van De Stroomboot, een gemeentelijke school?

GOUDESEUNE: Ik werk hier met dezelfde doelgroep, 98 procent van de kinderen is Franstalig Arabisch, 54 procent komt uit de kansarmoede, 40 procent van de moeders heeft geen diploma.

Het grote verschil is dat wij hier ruimte hebben. Dat leidt al meteen tot veel minder

spanning. De jongste kinderen hebben drie keer zoveel ruimte als in Balder. Hun lokalen geven uit op de speelplaats. In Balder moesten we met alle kleuters van de tweede verdieping naar beneden om buiten te gaan spelen.

Voordeel is ook dat we hier langzaam kunnen groeien. Op dit moment zijn er alleen drie peuterklasjes, en een eerste en tweede leerjaar. En het team is compleet. De leerkrachten hebben niet allemaal het gepaste diploma, maar ze scholen zich bij.

Als leerkracht sta je hier ook nooit alleen, want we werken met teamteaching. Ook fijn is dat de gemeente vier kindbegeleiders betaalt, zodat de leerkrachten zelf nooit toezicht hoeven te houden tijdens opvang of speeltijd.

En de pedagogische begeleiders van het stedelijk onderwijs ondersteunen echt, in plaats van alleen te controleren. Dus ja, ik werk hier graag.

U bent fulltime aan de slag in Anderlecht?

GOUDESEUNE: Ja, dat heb ik wel geleerd uit mijn ervaring bij Balder. Dat ik daar het tij niet heb kunnen keren, komt wellicht ook doordat ik niet voldoende aanwezig was.

Een school verdient het om een directeur te hebben die er altijd is. Doordat ik hier nu voltijds werk, sta ik ook dichter bij de leerkrachten en de klasvloer. Ik voel dat dat erg geapprecieerd wordt.

Hoe kijkt u terug op uw passage bij Balder?

GOUDESEUNE: Het is een enorm grote levensles geweest die mij een paar jaar ouder heeft gemaakt, maar ook rijker.

Zonder Balder zou ik niet staan waar ik nu sta. Voor mij is de levensles om te focussen op één ding. Denk vanuit je idealisme niet dat je meer aankan dan je in werkelijkheid kunt.

Ik weet nu dat ik een paar zandzakken moet vasthouden zodat ik niet helemaal de lucht in vlieg. Maar ik wil wel blijven dromen. En positief-naïef blijven.

‘BALDER A ÉTÉ UNE IMMENSE LEÇON DE VIE’

FR/ L’année a été mouvementée pour Mike Goudeseune, le « directeur Mike » de la série documentaire Basisschool Balder (VRT). En crise, l’école a vu partir plusieurs enseignants et, en février, Goudeseune luimême a fini par s’en aller. Aujourd’hui, il a rebondi dans la nouvelle école primaire De Stroomboot, à Anderlecht. « Balder a été une leçon de vie », dit-il, « mais je veux continuer à rêver et rester optimiste. »

‘BALDER TAUGHT ME A LOT’

EN/ Mike Goudeseune, “Headmaster Mike” from last September’s docuseries Basisschool Balder on VRT, has had a turbulent year. The school struggled, teachers left ,and even the idealistic Goudeseune stepped down in February. He is now restarting his career at the new primary school De Stroomboot in Anderlecht.

“Balder taught me a lot about life”, he reflects. “But I want to keep dreaming and stay positively naive.”

17 december 2025 |

29

Nieuws uit de marge

Van Remco tot Satan Welke nieuwsfeiten in de marge sprongen afgelopen jaar in het oog? BRUZZ selecteerde zeven opvallende faits divers.

Tiktokster beschuldigt vrijmetselaarstempel van ‘satanische rituelen’

Postbode uit Anderlecht steelt pincode van Remco Evenepoel

Fantast doet zich voor als schepen van Etterbeek

Twee gevangenen stappen in het huwelijksbootje

Een medewerker van een Etterbeekse schepen deed zich een tijdlang voor als de schepen zelf en kon zelfs frauduleus iemand aanwerven, die hij dan zijn eigen taken liet uitvoeren. De gemeente heeft de man in oktober ontslagen en diende een klacht in bij de politie. Er lopen een vijftiental zaken tegen de jongeman wegens uiteenlopende vormen van bedrog, waaronder het aftroggelen van geld. Zijn naam valt ook in een homejackingzaak uit 2024.

30

© INSTAGRAM CLÉMENTINE BUGGENHOUT

In januari moest een postbode uit Anderlecht zich voor de Brusselse correctionele rechtbank verantwoorden omdat hij verschillende betaalkaarten en bijbehorende pincodes had achterovergedrukt. Onder de slachtoffers was ook wielrenner Remco Evenepoel, met wiens kredietkaart 9.000 euro was afgehaald. De postbode zou het geld – in totaal ongeveer 19.500 euro – gebruikt hebben om zijn gokverslaving te bekostigen.

Een jonge vrouw die op TikTok een video had gepost over de vrijmetselaarstempel vlak bij het Martelarenplein werd in april veroordeeld tot een probatiestraf. Eerder had ze in een filmpje gezegd dat het pand een plek was waar ‘s nachts “satanische rituelen” en andere “misdaden” plaatsvonden. De rechtbank verklaarde haar schuldig aan laster.

De vrouw moest een geleid bezoek volgen aan de tempel en werk zoeken. Ze mag bovendien niets meer op sociale media verspreiden dat kan leiden tot strafbare feiten.

Twee vrouwelijke gevangenen dienden hun aanvraag om te trouwen in maart 2024 in, maar moesten nog meer dan een jaar wachten – tot in mei – op hun grote dag. Omdat een van de twee bruiden nog in de gevangenis van Haren verblijft, werd het huwelijk niet voltrokken in de gebruikelijke trouwzaal van de Stad Brussel, maar in de gevangenis. Het was de eerste keer sinds de opening van het gebouw dat zoiets gebeurde.

Lammetjes verminkt op kinderboerderij Op de educatieve boerderij van Zonnebloem in Ukkel werden in het voorjaar meerdere lammetjes verminkt of in twee delen teruggevonden. Drie andere jonge schapen verdwenen spoorloos. “Nog nooit meegemaakt”, reageerde directeur Luc Degraer. Volgens hem was het niet zomaar het werk van iemand die op zoek was naar voedsel.

“Er zit niet veel vlees aan een lam.”

Zimmo wenst je een 2026 blij en gezond, en een droompand met een strikje rond.

Buizerd vliegt examenzaal binnen Een examen in de sporthal van de Vrije Universiteit Brussel (VUB) kreeg een verrassende wending.

Boven de hoofden van de studenten vloog plots een buizerd. Tijdens een pauze tussen de examens kwamen specialisten van het Natuurhulpcentrum uit Oudsbergen met de Brusselse brandweer naar de zaal om de roofvogel te vangen. Dat lukte na anderhalf uur met behulp van een speciaal net, dat tussen uitrekbare stokken werd gespannen.

Clandestiene bordelen in Jette In twee straten van een rustige woonwijk in Jette bevonden zich in mei een aantal clandestiene bordelen. De activiteiten veroorzaakten overlast voor de buurt, waarbij klanten zich soms midden in de nacht van bel vergisten.

De buurtbewoners maakten zich vooral zorgen over de werkomstandigheden van de vrouwen in de bordelen.

17 december 2025 |

31

Opvallend in 2025

Veiligheid Brusselse politie kent kanteljaar door drugsgeweld en fusieplannen

Terwijl de Brusselse politie maandenlang moest schakelen om een golf schietpartijen het hoofd te bieden, werd op federaal niveau de knoop doorgehakt rond de fusie van de zones. In de loop van 2027 zou de eengemaakte politiezone van start moeten gaan.

Voor Jurgen De Landsheer, korpschef van politiezone Brussel-Zuid, was 2025 zonder twijfel een uitzonderlijk jaar. “De ordediensten werden geconfronteerd met zwaar geweld, schietpartijen met oorlogswapens, drugscriminaliteit en conflicten tussen bendes”, zegt hij. “In het verleden kwam de politie sporadisch met dergelijke feiten in aanraking, maar dit jaar zagen we geweld in reeksen, met dodelijke slachtoffers.”

Die druk op het terrein dwong de politiezones tot intensere samenwerking. In het begin van het jaar schakelde Brussel-Zuid de steun in van politiezone Brussel-Hoofdstad/ Elsene. De Landsheer noemt die samenwerking “logisch, want probleemgebieden zoals de Hallepoort en het Zuidstation liggen op de grens tussen de twee zones”.

Intussen kwam er ook een gecoördineerde samenwerking op Brussels niveau met een ‘Quick Response Force’: gespecialiseerde ploegen die 32

bijna 24 op 24 inzetbaar zijn en onmiddellijk tussenbeide kunnen komen bij schietpartijen.

In dat klimaat kreeg een al langer aanslepend debat extra politiek gewicht. De fusie van de zes Brusselse politiezones stond al in het federale regeerakkoord, maar de opeenstapeling van schietpartijen bracht het dossier hoger op de agenda. Voor de federale regering is de eengemaakte politiezone een van de manieren om structureel sterker te staan tegenover het aanhoudende drugsgeweld in de hoofdstad.

De beslissing stuitte niettemin meteen op kritiek. De Conferentie van Burgemeesters waarschuwde dat een fusie weinig efficiëntiewinst zou opleveren en ook de gemeentelijke autonomie zou aantasten.

Vooral de financiering ligt gevoelig: de beloofde 55 miljoen euro over vijf jaar vinden de negentien Brusselse burgemeesters onvoldoende tegenover een structureel tekort dat ze op 500 miljoen euro ramen.

Minister van Binnenlandse Zaken Bernard Quintin (MR) verwerpt die kritiek. “De 55 miljoen euro is uitsluitend bedoeld om het fusieproces te begeleiden. De structurele financiering van de lokale politie is een andere zaak. Het klopt dat steden vandaag onvoldoende middelen krijgen.

Daarom werk ik aan nieuwe financieringscriteria”, zegt Quintin.

Één korpschef

Hoe de nieuwe Brusselse politiezone er precies zal uitzien, ligt nog niet (volledig) vast. Wel is duidelijk dat ze geleid zal worden door één korpschef, met de negentien burgemeesters samen in een politiecollege. Daarnaast komt er een bureau voor het dagelijks beheer, samengesteld uit een zevental leden.

Volgens Quintin moet de fusie vooral de organisatie efficiënter maken. Hij benadrukt dat de nieuwe zone een lokale politiezone moet blijven, met behoud van wijkagenten en

toegankelijke politiecommissariaten. Vooral diensten zoals personeelsbeheer, IT en logistiek worden samengebracht, zodat er meer ruimte vrijkomt voor agenten op straat.

Transitiejaar 2026

De federale regering mikt voorlopig op een start van de eengemaakte zone in de loop van 2027, al blijft de exacte timing afhankelijk van het wetgevend proces. Het voorontwerp van wet werd in juli in eerste lezing goedgekeurd en wordt momenteel aangepast op basis van een twintigtal adviezen, waaronder dat van de Raad van State. “Op basis daarvan wil ik een nieuw voorontwerp op tafel leggen en de tweede lezing nog vóór Kerstmis laten plaatsvinden”, zegt de minister.

Quintin wil de wet tegen de zomer van 2026 door het parlement krijgen, waarna nog een voorbereidingsperiode van één tot anderhalf jaar volgt.

“2026 wordt het jaar waarin we de fusie concreet voorbereiden

Off the record (3)

© BELGA

en verfijnen, zodat ze ook in de praktijk goed werkt”, zegt Quintin.

Die timing is haalbaar, oordeelt criminoloog Jelle Janssens (UGent), die onderzoek doet naar politiefusies. “Op voorwaarde dat het evolutionair gebeurt. Als men revolutionair wil hervormen met een volledig nieuw model, wordt het moeilijk.”

Janssens stelt voor om de grenzen van de huidige politiezones in eerste instantie te laten zoals die zijn. Op die manier blijft de terreinkennis van wijkinspecteurs, interventieploegen en verkeersdiensten behouden. “Zodra de fusie verteerd is en de storm gaan liggen, kan het experimenteren beginnen om die grenzen te hertekenen”, meent hij.

Cultuurclash

Janssens staat in principe positief tegenover politiefusies en ziet daarin potentieel voor meer slagkracht. Al blijft het een complexe oefening. “Je brengt zes bestaande politieculturen

samen, in een bestuurlijk versnipperde omgeving met negentien burgemeesters, in een stad die al zwaar onder druk staat door drugsgeweld en schietpartijen. Dat kan spanningen veroorzaken.”

Ook de verhouding tussen de lokale en de federale recherche vraagt volgens de onderzoeker extra aandacht. “Met een grote Brusselse lokale recherche bestaat het risico op overlap en rivaliteit met de federale politie.

Zonder duidelijke afspraken kan dat leiden tot nieuwe spanningen in plaats van meer slagkracht.”

Daarnaast wijst Janssens op het gevaar van bureaucratisering. “Het gaat over een politieorganisatie van meer dan zesduizend medewerkers. Dat kan aanleiding geven tot langere beslissingslijnen, waardoor de voordelen van eenheid van commando net kunnen afzwakken.”

Om die risico’s te beperken, is begeleiding cruciaal, benadrukt Janssens. “Politie is mensenwerk. Er moet een sociaal plan komen en professionele veranderingsbegeleiding, nog voor de fusie. Ook IT is een absolute prioriteit: niets zo nefast voor motivatie als systemen die niet werken in een periode van onzekerheid.”

Volgens Janssens wordt 2026 vooral een intern voorbereidingsjaar, waarin moet blijken of de fusie werkbaar wordt georganiseerd. Voor de Brusselaar verwacht hij op korte termijn weinig zichtbare verandering. “Mensen kijken niet naar het etiket op de combi.

Ze willen dat de politie komt. De grootste impact van de fusie zal voorlopig intern voelbaar zijn.”

Of de fusie op termijn zal bijdragen aan een effectievere aanpak van het aanhoudende drugsgeweld in de hoofdstad, zal de komende jaren moeten blijken.

Als de eieren je om de oren vliegen Tv-journalist Thomas Goossens geeft een unieke inkijk in het leven van een journalist

Een gewaarschuwd journalist is er twee waard. ’t Is een cliché, maar in Brussel zeker een credo om in het achterhoofd te houden. Er zijn verschillende plekken waarvan je weet dat je er als tv-journalist niet welkom bent. Je moet er altijd op je qui-vive zijn. Zo was er die nachtelijke schietpartij aan Clemenceau in Anderlecht midden februari. De volgende dag moest ik in BRUZZ24 een live-update geven over de klopjacht van de politie. We hadden ons opgesteld voor het metrostation, maar al snel liep het mis. Enkele jongeren met bivakmutsen gingen op een lijn tegenover ons staan. Het begon met schelden – niks wat je niet gewoon bent als journalist. So far, so good. Maar aangezien we daar niet op reageerden, liepen enkele jongens een nachtwinkel binnen om even later met volle dozen eieren naar buiten te komen. De eieren werden naar mijn hoofd en dat van de cameraman gegooid. Op dat moment weet je niet waar de situatie naartoe zal gaan. Het kan zomaar plots escaleren. Eieren gooien, oké tot daar aan toe, maar wat als ze daarna naar stenen grijpen? Je staat dan klaar om live te gaan enkele minuten later. De enige mogelijkheid is je verplaatsen naar een andere plek en in de live-interventie de situatie uitleggen. Want dat journalisten en cameramensen met eieren bekogeld worden, is natuurlijk niet niets.

Korte tijd later was ik opnieuw aan Clemenceau, ook toen vlogen de eieren ons om de oren. Dat gebeurt trouwens niet alleen daar. Nog maar enkele weken geleden waren we aan het Lemmensplein, ook in Anderlecht. Ook dan werden we bekogeld met eieren. Het zijn van die plekken waarvan je weet dat het er kan en zal mislopen. De camera werkt vaak als een rode lap op een stier.

Intussen heb ik een vaste tactiek. Ik ga telkens naar de jongens op de hoek van de straat. Daar moet ik geen tekening bij maken, denk ik. Ik leg hen uit dat we een reportage maken en vraag of zij last hebben van het drugsgeweld in de buurt. “Wat een naïeve, domme journalist”, denken ze dan.

Ideaal voor mij. Terwijl ze elkaar overbluffen in stoerdoenerij en wat met me lachen, kan de cameraman beelden maken van het plein. Zo hebben we tenminste al iets op beeld. Tegelijk weet je dat er een moment komt dat ze het beu worden en dan komen ze opnieuw aandraven met eieren. Dan rest er maar één ding … gaan lopen, want over dat spelletje heb je zelf geen controle.

CHARLOTTE DEPREZ

17 december 2025 |

33

Samenleving

‘Durf de problemen in Brussel te benoemen’ Influencer Anna-Livia Smekens

Anna-Livia Smekens (27) passeerde afgelopen jaar stijlvol door vier afleveringen in De Slimste Mens ter Wereld, was ambassadeur voor de Week van de Jonge Mantelzorger en deelt haar leven in Brussel al jaren met meer dan 120.000 volgers op Instagram. “Jongeren uit Molenbeek zijn misschien de laatste concentratie van Belgen die én Frans én Nederlands spreken.” door Rieneke Lammens

Hoe ben je dan in Brussel terechtgekomen?

ANNA-LIVIA SMEKENS: Na een tussenstop in Gent ben ik in Brussel beland omdat ik aan de VUB wilde studeren, maar zelfs die aanpassingsperiode in Gent kon me niet voorbereiden op de miljoenenstad die Brussel is. In het begin was ik totaal overweldigd door alle indrukken. Ik zat op kot in Anderlecht bij mijn halfzus, voor de rest kende ik niemand.

Gaandeweg heb ik leren houden van de grootstad. In het begin voelde die heel individualistisch aan, omdat ik geen

34

gemeenschap rondom me had en de juiste plekken nog niet kende. Nu hou ik ervan hoe je volledig kunt opgaan in de melange van toeristen en verschillende culturen. Ik ben heel dankbaar voor die anonimiteit.

Wat heeft Brussel volgens jou meer te bieden dan Brugge of zelfs Gent?

SMEKENS: Voor mij is Brussel onuitputbaar.

Het is niet één stad, maar eerder een aaneenrijging van kleine clusters en entiteiten. Als je hier komt wonen, leer je best eerst één entiteit kennen in plaats van de hele stad in één keer te willen leren kennen. Voor mij is het een cadeau om na zoveel jaren nog plaatsen te ontdekken die ik tevoren niet kende. Het is heel speciaal om te zien hoeveel verschillende samenlevingen er op zo’n kleine perimeter bestaan.

Schrikte het stigma rond de stad je af?

SMEKENS: Ik heb daar nooit last van gehad.

Uiteraard schrik je de eerste keren als je bepaalde dingen meemaakt die minder positief zijn. Ik merk ook wel dat er in bepaalde

buurten een gespannen sfeer hangt, maar écht geweld tegenover mij … dat heb ik nog niet meegemaakt. Wel heb ik al heftige dingen zien gebeuren, waarvoor ik de politie moest inschakelen. Zo was ik ooit getuige van een steekpartij in het centrum en nog niet lang geleden zag ik iemand in elkaar geslagen worden aan metrostation IJzer.

Daarbij valt me op hoe iedereen in zulke situaties toekijkt of voorbijloopt zonder in te grijpen, omdat ze redeneren: ik moet ergens zijn, iemand anders doet het wel. Daardoor verzwakt de sociale controle en ontstaat een omstandereffect. Als we voor elkaar willen zorgen en een gezonde stad willen, moeten we niet alleen onze eigen omgeving ter verantwoording roepen, maar iedereen in het straatbeeld.

Kan dat laatste van Brussel weer een gezonde stad maken?

SMEKENS: De politiek laat het na om de realiteit te benoemen waar veel inwoners mee te maken krijgen. Terwijl ik denk dat het voor veel Brusselaars een opluchting zou

© KATE ADJAÏ

‘B

rugge-Brussel-Belgium’, staat te lezen in de Instagram-bio van Anna-Livia Smekens.

“West-Vlaanderen is letterlijk en figuurlijk een buitenhoek”, zegt ze. “Mijn ouders hebben me opgevoed met een heel open blik en nieuwsgierigheid naar anderen. Ik besefte al snel dat België meer te bieden heeft dan het kleine Brugge, – hoe graag ik mijn roots ook zie.”

Samenleving

zijn om politici te horen zeggen: de straten zijn inderdaad vuiler en onveiliger, en we gaan daar iets aan doen. In plaats daarvan lijkt het alsof ze een soort alternatief universum creëren, waarbij de focus alleen ligt op hoe mooi en fantastisch Brussel is. Ja, dat is het óók, maar er zijn evengoed problemen die we moeten durven te erkennen.

SMEKENS: Dat is voor een deel zeker waar. Het kan onmogelijk perfect lopen als er zoveel mensen samenleven op relatief beperkte oppervlakte, maar nu wordt er vaak in twee uitersten gedacht: de stad is óf in verval óf fantastisch. Ik mis soms een middenweg.

Pretenderen dat alles oké is, lost op termijn niets op. Tegelijkertijd moeten we ook niet doen alsof we in een levensechte GTA 5 (gewelddadige videogame, red.) wonen hé. Ça va wel.

Toch denken velen vooral op die laatste manier over Brussel, en dat wordt gevoed door de manier waarop de stad vaak in het nieuws komt. Ik wil vechten tegen dat imago, want het strookt naar mijn gevoel niet met de levenskwaliteit. Tegelijk mogen we het ook niet verbloemen, want alleen door bepaalde systemen te doorbreken kan er echt iets veranderen.

Is dat een van de redenen waarom je bijles geeft aan jongeren uit Molenbeek?

SMEKENS: Dat is gegroeid uit de lerarenopleiding die ik begon na mijn master kunstwetenschappen en archeologie. Voor mijn stage moest ik naschoolse ondersteuning geven, en dat beviel me zo dat ik besloot om het te blijven doen, ook toen ik die opleiding stopzette. Dat is intussen twee jaar geleden.

Ik doe dat inderdaad deels om de voeling met mijn stad niet te verliezen, en om niet in een soort alternatieve realiteit te leven.

Maar ik geloof ook gewoon heel erg in Brusselse jongeren. Als ik kijk naar mijn leerlingen en de manier waarop er soms in de media wordt gesproken over de jeugd: dat staat voor mij in schril contrast met elkaar.

Ook het onlinecontact dat ik met een jonger publiek heb, versterkt mijn geloof in de generaties die na mij komen.

Tegelijkertijd wil ik me niet voordoen als een white saviour en mijn engagement te pas en te onpas aanhalen. Ik vind het heel normaal dat je op een manier je steentje bijdraagt aan de gemeenschap, want enkel zo kunnen we allemaal meebouwen aan een betere stad.

36

© KATE ADJAÏ

Een tegenargument is dat er weinig te beginnen valt tegen zulke problemen, omdat ze eigen zijn aan grootsteden.

“Sommige politici creëren een soort alternatief universum, waarbij de focus alleen ligt op hoe mooi en fantastisch Brussel is”

Probeer je anderen te mobiliseren om hetzelfde te doen?

SMEKENS: Ik besef goed genoeg dat sommigen minder ruimte hebben voor vrijwilligerswerk dan ik. Ik bevind me in een geprivilegieerde positie en heb de tijd, ruimte en veerkracht om dat te doen. Dat ligt anders als je elke dag een nine to five hebt. Daarom zal ik nooit fronsend naar mijn omgeving kijken als die niet hetzelfde doet als ik.

Wat leer jij van je leerlingen?

SMEKENS: Veel, toch wel. Ik leer uiteraard veel bij over hun cultuur: veel leerlingen die ik help zijn praktiserend moslim. Net zoals zij mij vragen hoe ver Brugge van de zee ligt, leer ik waarom zij vasten tijdens de ramadan, waar dat gebruik vandaan komt, en hoe hun ouders daar tegenover staan.

Ik kijk vooral op naar hun meertaligheid.

Ze zijn de laatste concentratie van Belgen die niet óf Frans óf Nederlands spreekt, maar beide, en vaak zijn ze nog een derde taal machtig ook. Ik vind dat de Brusselse jeugd, en Brusselaars in het algemeen, daar heel weinig erkenning voor krijgen.

Merk je dat maatschappelijke problemen ook leven onder Brusselse jongeren?

SMEKENS: Ik merk wel dat maatschappelijke problematieken hen sneller bereiken, omdat ze er vaker mee in aanraking komen. Ze

04.10.25 > 20.09.26 • STRIPMUSEUM ZANDSTRAAT 20, 1000 BRUSSEL

stellen mij bijvoorbeeld veel vragen over de politiek, waarom er geen regering is.

Dat terzijde: elke leerling heeft een eigen persoonlijkheid en eigen interesses.

Brusselse jongeren worden vaak over één kam geschoren, maar elk kind differentieert zich. Dat wordt vaak vergeten. ‘De Brusselse jeugd’, wat betekent dat eigenlijk? Ik hoor niemand spreken over ‘de Vlaamse jeugd’.

Merk je dat zij lijden onder het lerarentekort in het Brusselse onderwijs?

SMEKENS: Brusselse scholen doen enorm hun best, maar er is echt een nijpend tekort aan middelen. Het is een combinatie van te grote klassen, leerkrachten die uitvallen en het gebrek aan tijd om een persoonlijkere band op te bouwen met leerlingen en hen écht te begrijpen. Ik merk dat zij zich snel geviseerd voelen, omdat ze ervan uitgaan dat er op een bepaalde manier naar hen wordt gekeken.

Soms is dat terecht, soms ook niet – soms gaat het over onzekerheden die zij geïnternaliseerd hebben.

Veel zou vermeden kunnen worden door dialoog, maar die ontbreekt vaak. Al besef ik evenzeer dat die opmerking vanuit mijn positie als vrijwilliger makkelijk te maken is.

Ik heb veel meer tijd en bewegingsvrijheid, en moet me alleen met die leerlingen bezighouden. Natuurlijk krijg ik zo een persoonlijkere band met hen. Die situatie is helemaal anders als je je les moet geven in vijftig minuten en ondertussen weet dat je leerlingen daarna twee uur studie hebben omdat een collega al wekenlang out is. Ik wil absoluut niemand met de vinger wijzen.

Wat alles bovendien in stand houdt, is dat de paar scholen die wel goed draaien ook de beste nieuwe werkkrachten aantrekken.

Dat is pijnlijk, want elk kind heeft recht op kwalitatief onderwijs, en momenteel kan dat niet worden geboden. Net zoals elk district recht heeft op een regering, wat ons ook niet geboden wordt. Wat die – onbestaande – regering aan het uitsteken is bij de

onderhandelingen, vind ik de schaamte voorbij. Ik kan er niet bij dat zij worden doorbetaald om de al wankele reputatie van een stad volledig naar de knoppen te helpen.

Ik begrijp niet hoe zij nog kunnen slapen.

DE

NatUUR VAN WAUTER MANNAERT

In welke zin helpen zij die reputatie volledig naar de knoppen?

SMEKENS: Er werd altijd al gezegd: Brussel draait zo goed als vierkant. Ze kunnen niet overeenkomen met elkaar. Alles duurt te lang. Het is een rompslomp. Alles ligt open.

Er is geen geld meer. En nu is het in principe echt zo. Alle clichés over deze stad lijken dankzij hen bevestigd. Bedankt.

Ik wil kunnen blijven zeggen dat ik een trotse ingeweken Brusselaar ben. Ik wil zo graag die trots kunnen behouden en deze stad blijven verdedigen, maar ik heb niet eens een beleid om te verdedigen. Ik heb geen poot om op te staan. Ik vraag mij af of zij wel goed beseffen hoe moeilijk het zal zijn om een beleid te herstellen dat al meer dan 500 dagen stilligt.

Overweeg je om net zoals Brihang terug te keren naar Brugge?

SMEKENS: Zeker niet. Ik blijf Brussel fantastisch vinden. De drukte kan overweldigend blijven, maar ik ben nog niet klaar met deze stad. Klaar met het beleid ben ik wel.

Voelt het intussen volledig als thuis aan?

SMEKENS: Brussel is een kruispunt, een culminatie van veel mensen die samenkomen. Ik zie zoveel fantastische initiatieven en veerkrachtige inwoners die, ondanks alles, de wilskracht hebben om te blijven doordoen omdat ze Brussel zo graag zien.

De grap is dat ik veel meer vertrouwen heb in die veerkracht dan in wie nu aan de onderhandelingstafel zit. Dat er twee weken geleden mensen voor het onderhandelingskwartier protesteerden, en hun liefde voor de stad nooit zullen opgeven door een falend beleid: dat is wat deze stad recht houdt.

‘BRUXELLES, C’EST PAS GTA 5 GRANDEUR NATURE’

FR/ L’influenceuse Anna-Livia Smekens rejette les visions manichéennes de Bruxelles, même si « faire comme si tout allait bien ne résout rien à long terme ». Bénévole en soutien scolaire, elle défend des jeunes Bruxellois « trop souvent stigmatisés malgré leur multilinguisme et leur résilience. » Très critique envers le blocage politique, elle croit en la force des Bruxellois : « Bruxelles, c’est pas non plus GTA 5 grandeur nature. »

‘BRUSSELS ISN’T EXACTLY GTA 5 IN REAL LIFE’

EN/ Influencer Anna-Livia Smekens rejects black-and-white views of Brussels, even though “pretending everything is fine doesn’t solve anything in the long run.” A tutoring volunteer, she advocates for young residents who are “too often stigmatized despite their multilingualism and resilience.” Highly critical of political deadlock, she believes in the strength of Brussels’ people: “Brussels isn’t exactly GTA 5 in real life either.”

17 december 2025 |

37

Opvallend in 2025

Eetcultuur ‘Het noorden van Brussel is een culinaire woestenij’

Nu San Daniele weg is uit Ganshoren en Wine in the City zijn zaak in Jette sluit, valt er op gastronomisch vlak nog weinig te beleven in het noorden van Brussel. Intussen blijft de levendige restaurantscene in het zuiden zich almaar vernieuwen.

Waarom floreert de ene kant wel en de andere niet? door Bettina Hubo Restaurant Wine in the City sluit op 21 december na twintig jaar definitief de deuren. Chef Eddy Münster en zijn vrouw, sommelier Isabelle Tillemans, gaan hun zoon bijstaan die in het Franse Sancerre een kasteelrestaurant runt.

De cave à manger op het Koningin Astridplein behoorde jarenlang tot de Brusselse culinaire top en had van 2016 tot 2023 ook een Michelinster.

Makkelijk was het niet altijd, een gastronomisch restaurant openhouden op deze plek, zegt Tillemans. “Zo waren er drie jaar lang werken vlak voor onze deur om vervolgens een groot, lelijk en vaak vuil plein te krijgen. De gemeente heeft niets gedaan om ons te steunen of in de verf te zetten.”

Ook bij Franco Spinelli, uitbater en chef van de bekende Italiaan San Daniele, valt behoorlijk wat bitterheid te bespeuren.

Begin vorige maand sloot hij zijn restaurant aan de Keizer Karellaan in Ganshoren om het zeven kilometer verderop, in het 38

landelijke Sint-Martens-Bodegem, te heropenen. In het lege pand komt wellicht een Afrikaans restaurant.

San Daniele was een Brussels instituut, dat bijna twintig jaar lang een ster had.

Mensen als Raymond Goethals, Jean-Luc Dehaene, Eddy Merckx en ook Wouter Vandenhaute hadden er hun vaste tafel.

“Mijn ouders hebben deze zaak 43 jaar geleden geopend en ook ik had mijn carrière graag in Ganshoren beëindigd, maar het was te moeilijk geworden”, zegt Spinelli.

Het afgelopen jaar moest hij veertien avonden sluiten wegens nul reserveringen.

De klanten, voor tachtig procent Nederlandstaligen uit de Rand, begonnen af te haken.

Volgens Spinelli omdat er geen parkeerplek te vinden was en ze de verloederde Keizer Karellaan vuil en onveilig vonden. “Elke ochtend trof ik matrassen en wc-potten aan voor het restaurant. Overdag stonden jongeren vaak op de stoep joints te roken.

Bellen met de gemeente hielp niet.”

Van sterrenzaken naar kebab

Rond de eeuwwisseling was het nog helemaal anders. “Je had hier vlakbij Bruneau met drie sterren, Claude Dupont met twee sterren, en Le Sermon en San Daniele met één ster, we waren de meest geëtoileerde wijk van het land. Allemaal weg, zegt Spinelli. “Aan de Keizer Karellaan heb je nu hoofdzakelijk kebabzaken. Brussel heeft afgedaan als culinair paradijs, zeker het noorden.”

Brussel is inderdaad veel Michelinsterren kwijtgeraakt. In 1992 waren het er 28, nu precies de helft. En de sterrenrestaurants bevinden zich allemaal in het centrum of

het zuidoosten van het gewest, op La Paix in Anderlecht na.

Idem met de 23 Bib Gourmands die Brussel rijk is. Daarvan liggen er slechts drie in het noordwesten: French Kiss in Jette, Appel Thai over de Ring in Anderlecht en Japanner Yoka Tomo in Schaarbeek.

Heel het middengamma dunde de jongste tijd trouwens uit in het noorden.

Gevestigde namen als de Zebrano, La Luna en Le Sanglier in Molenbeek, de Pergola in Laken, de Chapeau Blanc in Anderlecht, Frederiksborg in Ganshoren en Mon Fou de Mari in Sint-Agatha-Berchem sloten om verschillende redenen de deuren. In Jette staat brasserie Le Miroir op de Spiegel al geruime tijd leeg.

“Dat restaurants dichtgaan, is niet verwonderlijk. De horeca heeft het erg moeilijk”, zegt Gino Van Ossel, professor marketing aan de Vlerick Business School.

“Maar in het noorden gaan er te weinig vernieuwende zaken open. Een hippe,

© SASKIA VANDERSTICHELE

afgelopen tijd alleen Groseille in Schaarbeek en La Cafet’ in Koekelberg herinneren.

Terwijl in de zuidelijke gemeenten aan de lopende band bistro’s, brasseries en andere restaurantconcepten opengaan, zoals onlangs Mauvais Choix en Mome in Elsene, Affable in Sint-Pieters-Woluwe en het chique fine-diningrestaurant Chaga aan de Marnixlaan.”

Volgens Verlinden denkt een beetje fancy restaurant in de armere gemeenten boven het kanaal geen publiek te zullen vinden. “In het zuiden heb je onder meer de koopkrachtige Fransen, die graag op restaurant gaan.”

Dat het zeker ook een sociaal-economisch verhaal is, bevestigt ULB-geograaf Benjamin Wayens. “Restaurantbezoek hangt samen met het inkomen, dat blijkt uit onderzoek. In het zuidoosten, tussen hoog-Vorst en Woluwe, liggen de inkomens, en dus ook het restaurantbezoek, hoger dan in het noordwesten. Logisch dat veel restaurants liever daar zitten. Bovendien heb je in Elsene en andere zuidelijke gemeenten veel meer kantoren dan in het noorden. Zakendiners zijn nog altijd een belangrijke bron van inkomsten voor horecazaken.”

Te weinig keuze

Restaurant Wine in the City in Jette stopt. Uitbater Eddy Münster voert wel gesprekken met een overnemer.

“Het aandeel mensen dat telkens nieuwe dingen wil ontdekken, is kleiner in het noorden” Gino Van Ossel

Professor marketing (Vlerick)

dynamische restaurantscene ontbreekt hier helemaal.” Hij meent dat het met het profiel van de bevolking te maken heeft. “In gemeenten als Elsene en Sint-Gillis heb je veel studenten, expats, singles en jonge koppels zonder kinderen. Dat zijn de mensen die vaak uit eten gaan. Het noorden is traditioneler. Niet dat er alleen saaie mensen wonen of gezinnen met kinderen, maar het aandeel mensen dat heel veel uit eten gaat en daardoor telkens nieuwe dingen wil ontdekken, is kleiner.”

Ook restaurantrecensent Michel Verlinden stelt vast dat er in het noorden weinig opwindends gebeurt. “Het is een culinaire woestenij.” Ongeveer 98 procent van de restaurants die hij bespreekt, liggen in het centrum of het zuiden. “Nochtans ben ik steeds op zoek naar nieuwe, interessante zaken in het noorden”, zegt Verlinden, die ook voor BRUZZ restaurants recenseert.

“Maar op enkele nieuwe halalsteakrestaurants na is er weinig. Ik kan me van de

En dan is er de impact van de stijgende personeels- en andere kosten, met name op de middencategorie. “In het kapitaalkrachtigere zuidoosten kunnen uitbaters hun prijzen optrekken, maar de restaurants in de volkswijken en middenklassenbuurten in het noordwesten hebben meestal niet het cliënteel om die hogere kosten op te verhalen. Om toch te overleven, kiezen velen ervoor om te zakken tot het niveau van een snack, zonder bediening aan tafel, maar met minder kosten.”

Voor ervaren horecaondernemer Lakhdar Lakhdar-Hamina geldt nog een andere wet: hoe groter het aanbod, hoe meer het restaurantbezoek gestimuleerd wordt. “In Molenbeek, Jette, Laken en Ganshoren is er gewoon te weinig keuze.”

Lakhdar-Hamina is de drijvende kracht achter trendy adressen als Caffè Al Dente, Gazzetta, Fight Club en Gazzoso, allemaal in Ukkel, Elsene, Sint-Gillis en het centrum.

Maar hij kijkt intussen ook naar Jette. “Want Elsene en Sint-Gillis zijn verzadigd. Wie weet, zorg ik voor een verrassing in 2026.”

Er is dus een sprankje hoop voor het noorden, al zeker voor Jette. Ook in het lege pand van Le Miroir op het Spiegelplein zou er een brasserieproject in de maak zijn. En vlakbij is Wine in the City in gesprek met een mogelijke overnemer. Geen kebabzaak, verklapt Tillemans.

17 december 2025 |

39

2025

Het jaar in quotes

“Mijn leven is: sjotten, studeren, slapen” Anderlecht-speler Nathan De Cat (17) mag dan wel furore maken op het speelveld, tegelijk moet hij zich ook voorbereiden op schoolexamens

Ook in 2025 ging het soms hard op het publieke forum. BRUZZ selecteerde de grappigste oneliners, de snedigste quotes, de meest treffende vergelijkingen van Brussel, over Brussel.

AMÉLIE NOTHOMB

“Ik ben zo onder de indruk dat ik me een bedrieger voel”

“Beschouw mij alsjeblieft niet als een profeet of de nieuwe Jeanne d’Arc. Ik ben geen guerrillastrijder die alle problemen uit de wereld gaat helpen”

Romanschrijfster Amélie Nothomb, tijdens haar benoeming tot doctor honoris causa van de ULB en de VUB

Zangeres Kaat Van Stralen woont sinds dit jaar in Brussel, en veroverde Vlaanderen met haar hit ‘Stop met wenen’

JOHAN SANCTORUM

© ROOS DENYS

KONING FILIP

“Brussel is niet vuil, Brussel wordt vervuild” De Belgische koning Filip tijdens een bezoek aan het gemeentelijke afvaldepot in Schaarbeek

© BAS BOGAERTS

40

“Bij mijn bezoek was de kribbe leeg, het kindje bleek gestolen: ook dat is in Brussel een traditie” Cultuurpessimist en filosoof Johan Sanctorum over de kerststal en de commotie rond de gezichtsloze figuren

Meer BRUZZ Dit was 2025

JOHAN VERMINNEN

© SASKIA VANDERSTICHELE

“Ik blijf sterk en moedig, zodat die gluiperige kanker wegsluipt en nooit meer terugkomt” Zanger Johan Verminnen bij de prijsuitreiking van ‘Brusseleir vè et leive’

Radio- en televisiepresentator Bram Van de Velde ontvangt in het iconische torentje van Flagey vijf gasten die het nieuws hebben meegemaakt van op de eerste rij. KVS-directeur Michael De Cock bijt de spits af, gevolgd door choreografe Anne Teresa De Keersmaeker, activiste Saddie Choua en schrijfster en politicologe Nadia Nsayi. Tot slot werpt ook advocaat Sven Mary zijn blik op de Brusselse actualiteit.

Wanneer?

Maandag 15 december tot en met vrijdag 19 december op BRUZZ tv Maandag 22 december tot en met 26 december op BRUZZ radio tussen 9 en 10 uuur Alle afleveringen zijn ook integraal te beluisteren als podcast via je favoriete podcast-app

Documentaire: Leopold’s Sacred Heart

De Nationale Basiliek van het Heilig Hart in Brussel herbergt een aantal onverwachte en tegenstrijdige bewoners: een conciërge die onder de kerk woont, een speleologieclub, een radiostation en een restaurant met cabaretshows.

Wanneer?

Donderdag 25 december om 16 uur op BRUZZ tv Maandag 29 december om 20 uur op BRUZZ tv

DAVID LEISTERH

“Ik geloof dat ons politieke systeem, zoals dat vandaag functioneert, niet langer een antwoord biedt op de situatie in Brussel. Er zijn te veel blokkades” MR-politicus David Leisterh, bij zijn ontslag als formateur van de Brusselse formatie

BENJAMIN TOLLET

“Welke sukkelaar heeft dat paaltje daar gezet?”

Coördinator bij Molembike Benjamin Tollet, vloekt op een bizar fietspad en maakt een viraal filmpje

BRUZZ.be blikt terug

MARC DE VOS

‘We moeten hopen dat de Brusselse bestuurscrisis zo erg wordt dat ze een echte catharsis forceert, die aan Brussel wordt opgelegd’

Online passeren de strafste beelden, geselecteerd door onze BRUZZ-fotografen de revue. Daarnaast nemen we je in vogelvlucht mee door 2025, met de belangrijkste gebeurtenissen op een kaart. Via Instagram reiken we opnieuw BRUZZ Awards uit en gaan we dit jaar op zoek naar de Brusselaar van het jaar, het beste terras van Brussel, de werf van het jaar, de Brusselse film of serie van het jaar en de beste foto van Brussel.

Op de Instagram van BRUZZ Ice ontdek je tijdens de laatste dagen van 2025 wat volgens Brusselaars Blu Samu, Fred Gata, DJ Shoplifter, O’Simmie en Yannish de muzikale hoogtepunten van het jaar waren.

Professor en CEO van de denktank Itinera Marc De Vos over de aanslepende formatie

17 december 2025 |

41

Activisme

‘Het wordt nog erger voordat het beter wordt’ Advocate Selma Benkhelifa en schrijfster Hind Eljadid

Advocate Selma Benkhelifa en schrijfster Hind Eljadid zijn elk op hun manier activistisch. BRUZZ bracht beide vrouwen voor het eerst samen om terug te blikken op 2025 en hoopvol naar 2026 te kijken.

“We zullen moeten vechten, maar ik voel dat we in 2026 een mooie strijd zullen leveren.”

Tekst en foto’s Sophie Soukias

O

p een klein pleintje op de grens tussen Schaarbeek en Sint­ Joost duwt de Antwerp­ se Hind Eljadid, onlangs verhuisd naar Brussel, de deur open van de praktijk Progress Lawyers, de plek waar Selma Benkhelifa werkt. In het eenvoudige, sobere kantoor heeft de advocate uit Anderlecht al grote zaken behandeld die verband houden met mogelijk politiegeweld: de tragedie van de kleine Mawda, die in 2018 door een kogel werd gedood tijdens de achtervolging van een bestelwagen met transmigranten, of die van Sourour Abouda, die in 2023 in een politiecel stierf. Afgelopen jaar kwam Benkhelifa in het nieuws als advocaat van de familie van Souleymane Sow, een 42

19­jarige jongen van Guineese afkomst, die in februari in metrostation Clemenceau doodgeschoten werd tijdens drugsgeweld.

Eljadid kreeg in december als spoken­ wordartist en schrijfster de Prijs voor de Mensenrechten. Ze kende het advocatenkan­ toor wel, maar Benkhelifa nog niet. De vrouwen ontmoeten elkaar voor het eerst.

“De wereld van het recht en die van de cultuur kruisen elkaar zelden. Bovendien blijft er een reële kloof bestaan tussen Vlamingen en Franstaligen”, betreurt de advocate, die hoopt dat het boek van Eljadid, Kruimeldief, eind 2020 uitgebracht, ooit vertaald wordt. Wat de twee vrouwen bindt, is hun activisme. Het interview doen ze elk in hun eigen taal: Frans voor de ene, Nederlands voor de andere. “Maar we begrijpen elkaar goed” – zo zeggen de twee vrouwen, die samen de balans opmaken van

2025 in Brussel, een jaar dat allesbehalve rustig was.

Het leek een bijzonder druk jaar voor activisten. Klopt die vaststelling?

SELMA BENKHELIFA: De genocide in Gaza nam enorm veel plaats in, net als het politiege­ weld tegen Palestijnse demonstranten en het wetsontwerp-Quintin, een uiterst antidemocratische reactie van de federale overheid die bewegingen die als ‘radicaal’ worden beschouwd, wil verbieden. ‘Radicaal’ is echter een veel te vaag begrip. Dit jaar heb ik Anuna De Wever verdedigd. Die had alleen maar ‘Stop Genocide’ op het pand van een Israëlisch wapenbedrijf geschreven. Reden genoeg voor de veiligheidsdienst om als geradicaliseerd te worden bestempeld, terwijl Anuna, geloof me, echt een ‘lieve’ is.

Sommigen gebruiken ‘radicaal’ alsof het synoniem is met terrorisme, en dan wordt het gevaarlijk.

HIND ELJADID: De reactie van het beleid op protest wordt steeds extremer, vooral rond Palestina. Onlangs werden in Brussel activisten opgepakt en naar Steenokkerzeel gebracht, Palestijnse jongens mét een verblijfsvergunning. Een van hen pleegde daarna zelfmoord. Iemand die al uit angst voor zijn leven is gevlucht, is in België alsnog gestorven door het systeem. Het gebrek aan verontwaardiging heeft mij diep geschokt. Het is duidelijk dat het beleid chilling effects (afschrikkingseffecten, red.) gebruikt om mensen bang te maken en weg te houden van de straat.

Zijn jullie weleens bang?

“Sommigen gebruiken ‘radicaal’ alsof het synoniem is met terrorisme, en dan wordt het gevaarlijk” Selma Benkhelifa

Advocate

BENKHELIFA: Vorige week ontving ik thuis een brief van de federale politie waarin gedreigd werd met een vrijheidsstraf wegens laster.

Alleen maar omdat ik een paar jaar geleden in het kader van een zaak van politiegeweld had gezegd dat de politie had gefaald. Dat is mijn werk als advocate: daar kan ik toch niet voor vervolgd worden? En toch.

Hoe gaat u daarmee om?

BENKHELIFA: Ik hecht er niet veel belang aan, ik zie het vooral als een dreigement. Wat me wel zorgen baart, is dat zoiets tien jaar geleden niet zou zijn gebeurd. De politieke wind is duidelijk naar rechts beginnen te waaien, tot zelfs naar extreemrechts. Ik ben daarentegen trouw gebleven aan mijn principes. Ik ben al bijna 25 jaar advocate en ik zeg al een kwarteeuw hetzelfde. Ik ben niet veranderd, maar vandaag is de context veranderd: wat twintig jaar geleden onopgemerkt bleef, lijkt nu radicaal, en zelfs

Activisme

iets waarvoor je de gevangenis in kunt belanden.

En u, Hind Eljadid, bent u soms bang?

ELJADID: Zeker, maar bang zijn betekent niet dat je moet stoppen. Zelf merk ik dat ik tegenwoordig met mijn kinderen minder lang bij acties blijf, omdat ik bang ben dat het zou kunnen escaleren. Tegelijkertijd zie ik ook wat er gebeurt in de sociaal­culturele sector in Vlaanderen: organisaties, zoals Labo in Gent en Vredesactie in Antwerpen, verliezen hun subsidies bijna volledig. Dat creëert angst, in een poging kritische stemmen te dempen. Labo kreeg nochtans eerst een positief advies van de commissie.

Ik vind dat een gevaarlijk precedent: zonder enig bewijs kan de overheid beslissen wie geen geld meer mag krijgen en wie moet stoppen met werken. Zes organisaties stappen nu wel naar de Raad van State, omdat ze geen keuze hebben.

Hebt u het gevoel dat de sociaal-culturele sector ergens wordt gestraft voor een teveel aan engagement? De programmatie van Brusselse theaters en andere cultuurplekken stond de voorbije jaren vaak in het teken van een soort ‘artivisme’. Als reactie klonken stemmen die waarschuwden voor de ‘wokisering’ van de cultuur.

ELJADID: Zijn ze gestraft? Ja, dat denk ik wel.

Maar je kunt niet anders verwachten van kunst. Het is de taak van de kunstenaar om een spiegel van de samenleving te zijn. Ik vraag me trouwens af wat voor iemand je bent als opkomen voor kinderen, moeders, vaders die sterven in een etnische cleansing jou frustreert.

BENKHELIFA: Zoals de Palestijnse dichter Marwan Makhoul zegt: “Om poëzie te schrijven die niet politiek is, moet ik naar de vogels luisteren. En om naar de vogels te luisteren, moet het gebulder van de bommenwerpers ophouden.”

Aan de ene kant zet een deel van de samenleving zich meer dan ooit in voor gekleurde, queer of Palestijnse minderheden. Aan de

Schrijfster Hind Eljadid (links) en advocate Selma Benkhelifa: “De wereld van het recht en die van de cultuur kruisen elkaar zelden.

Bovendien blijft er een reële kloof bestaan tussen Vlamingen en Franstaligen.”

andere kant vinden sommigen dat het ‘wokisme’ te ver gaat en de vrijheid van meningsuiting bedreigt. Hoe kun je in deze context van extreme polarisatie de tegenpartij overtuigen?

BENKHELIFA: We zijn op een punt gekomen waarop iedereen erkent dat de samenleving niet goed functioneert. Het woord ‘woke’ is interessant: links gebruikt het niet, maar zo worden we wel behandeld. Letterlijk betekent het ‘wakker’, terwijl de regering slaperige burgers wil en boos wordt op wie zijn ogen openhoudt. (Lacht) De problemen zijn overal zichtbaar: overvolle spoedafde­ lingen in ziekenhuizen, scholen in crisis met afwezige leraren, falende openbare dien­ sten ... Iedereen voelt het, iedereen is boos.

Sommigen, die voldoende ‘wakker’ zijn, richten hun woede op de regering. Anderen

“Kunst kan ieder van ons raken.

Die taal is universeel. Als we elkaar daarin kunnen herkennen, kunnen we al een paar stappen vooruit zetten” Hind Eljadid

Schrijfster

44

zien hun woede afgeleid worden naar zonde­ bokken, zoals migranten. De aandacht gaat naar de kerststal op de Grote Markt, terwijl de échte crèches van de stad, de kinderop­ vang, aan hun lot worden overgelaten.

Moeten activisten niet proberen om een dialoog te creëren?

BENKHELIFA: Praten met mensen die hun woede verkeerd richten: zeker. Ga even in gesprek met hen en ze begrijpen het. Praten met George-Louis Bouchez? Dat is onmoge­ lijk: hij liegt doelbewust.

Dit jaar verdedigde ik een vrouw die een miskraam kreeg en door het UZ werd weggestuurd omdat ze geen Nederlands sprak. Ze kwam in een politiecel terecht, waar ze veel bloed verloor, voor ze in een ander ziekenhuis werd opgevangen. Een golf van steun volgde. Want zelfs wie een beetje racistisch is of tegen Maghrebijnen, erkent dat iemand in nood geholpen moet worden.

Over zulke fundamentele kwesties van openbare dienstverlening kan iedereen het eens raken: dat is een vertrekpunt om echt in dialoog te gaan.

ELJADID: Ik denk dat daar het verschil zit tussen overheid en politici aan de ene kant en de gewone burgers aan de andere kant.

We moeten met elkaar blijven praten.

Volgens mij willen politici dat net niet.

Daarin is kunst voor mij heel belangrijk.

Kunst kan ieder van ons raken. Die taal is universeel. We hebben allemaal angsten. Als we elkaar daarin kunnen herkennen, kunnen we al een paar stappen vooruit zetten.

BENKHELIFA: Naast mijn werk als advocate maak ik deel uit van het collectief Front des Mères in Anderlecht, waar ik woon. We willen allemaal het beste voor onze kinde­ ren, en ik denk dat het gezond verstand ons kan verenigen en een dialoog kan creëren.

Hoe komt dat ‘moederlijke’ gezond verstand tot uiting?

BENKHELIFA: De moeder belichaamt het gezonde volksverstand. Winkels sluiten in Kuregem of steps verbieden stopt de drugshandel niet: de bewoners worden gestraft en de kloof met de politiek wordt groter. Nog zo’n evidentie: politieauto’s horen niet thuis in parken. De dood van Fabian, die op zijn step door een politieauto werd achtervolgd toen hij amper elf was, heeft me diep geschokt. Dat je dan te horen krijgt dat hij maar had moeten stoppen, is ronduit absurd.

Daarom beginnen we in 2026 met een campagne om politieauto’s uit de parken van Anderlecht te weren: de politie kan te voet of met de fiets patrouilleren. Kinderen moeten veilig kunnen spelen, zonder voortdurend in staat van paraatheid te moeten zijn. Op dat punt vinden alle moeders elkaar terug, ongeacht afkomst of milieu.

Is het Front des Mères betrokken bij Good Move, een heet hangijzer in Anderlecht?

BENKHELIFA: Niet meteen. Voor mij persoon­ lijk was Good Move niet het beste antwoord op het gebied van ecologie. Of het nu gaat om Good Move, auto’s verbieden of water­ flessen belasten, het zijn de armsten die betalen. Daarom protesteren ze en krijgen ze het verwijt “minder milieuvriendelijk” te zijn. Het Front des Mères pakt het anders aan: we ijveren voor gratis waterfonteinen in de hele gemeente, willen kraanwater promoten in plaats van plastic flessen of

frisdrank, die schadelijk zijn voor de gezondheid.

ELJADID: Weet je hoeveel afval ik heb met drie kinderen? Voor mensen die die dure zakken niet kunnen betalen, of net buiten die goedkopere gemeenten wonen, ontstaat er iets absurds: ze brengen hun afval naar andere, goedkopere gemeenten, zelfs naar Brussel. Het klimaat is superbelangrijk, maar het zijn de mensen die het minste hebben die door de maatregelen het ergst getroffen worden. Niet iedereen kan zomaar een nieuwe wagen kopen voor de lage-emis­ siezone. Het begint al bij iets eenvoudigs als vuilniszakken: als je zelfs je afval niet kunt buitenzetten, krijg je meer sluikstorten en afval op straat. Dat is basislogica.

In 2025, met het uitblijven van een regering, de schietpartijen en de groeiende armoede die almaar zichtbaarder wordt in de straten, klonken stemmen die zeiden dat het niet langer leefbaar is in Brussel met een gezin.

Zelfs rapper Brihang kondigde aan dat hij de stad verlaat. Begrijpen jullie dat standpunt?

ELJADID: Ik begrijp dat heel goed. Inderdaad, we zien vaker bepaalde artikelen in de media die ons doen denken dat dat de standaard is. Maar ik zie ook heel veel mensen, zoals ik, die vanuit Antwerpen, Gent, vanuit alle steden naar Brussel komen.

Soms vraag ik me af of het ideaal is met de kinderen, maar ik hou echt van Brussel.

2025 is een heftig en intens jaar geweest, maar ik wil ook het positieve zien. Er zijn nog altijd mensen die op straat komen en zich uitspreken. Dat geeft mij energie.

U hebt dus hoop voor 2026?

ELJADID: Nee. Het wordt nog erger voordat het beter wordt. De geschiedenis toont dat het een soort ritme is. Extreemrechts gedachte­ goed groeit door heel Europa, in Hongarije, Italië, en bij ons, maar er gebeuren ook positieve dingen, daaraan houden we ons vast.

BENKHELIFA: We zullen moeten vechten, maar ik voel dat we in 2026 een mooie strijd zullen leveren.

‘ÇA VA EMPIRER AVANT DE S’AMÉLIORER’

FR/ L’avocate Selma Benkhelifa et l’autrice Hind Eljadid, toutes deux engagées à leur manière, ont été réunies pour la première fois par BRUZZ. Elles alertent sur la criminalisation de l’activisme et l’usage abusif du terme « radical ». Face à la polarisation et à la peur, elles défendent le dialogue, l’art et l’engagement social. « Ça va encore empirer avant de s’améliorer, mais on se raccroche aux choses positives. »

‘IT WILL GET WORSE BEFORE IT GETS BETTER’

EN/ Lawyer Selma Benkhelifa and writer Hind Eljadid, both committed in their own ways, were brought together for the first time by BRUZZ. They warn against criminalising activism and the abusive use of the term “radical.” In the face of polarisation and fear, they advocate dialogue, art, and social engagement. “It will get worse before it gets better, but we hold on to the positive things happening.”

JAKOB BRO, MIDORI TAKADA, MARK TURNER, BRUSSELS PHILHARMONIC & VLAAMS RADIOKOOR RIAHI, BLAKE, JUKIČ, SUMBRY TORTOISE ISAIAH COLLIER TOM SKINNER WAJDI RIAHI TRIO BRASS & BOW CORTO.ALTO ÀBÁSE MU QUINTET MILENA CASADO RUTH GOLLER’S SKYLLA MESTIZX WAJDI RIAHI SOLO JAZZBOIS NΔBOU SMAG PÅ DIG SELV HELENA CASELLA IMMORTAL ONION STÉPHANE GALLAND KANDA ORSON CLAEYS ECHOFARMER UNDER THE REEFS ORCHESTRA DONDER GRIBOUJAZZ MATOKA’S LAST & FIRST DJ MAB’ISH DJ INSEIN RADIO

17 december 2025 |

45

Fubuki

Rekenpuzzel

Vul de cijfers 1 tot en met 9 in het rooster in, zodat het resultaat van de sommen klopt met de cijfers rechts en onderaan de kolommen. Elk getal mag maar één keer voorkomen. Het niveau van de puzzel kan variëren per editie.

Vul de witte vakjes met positieve gehele getallen zodat elke rij een kloppende som vormt met het doelgetal rechts of onder. Reken van links naar rechts en van boven naar beneden, zonder voorrang van × of ÷ (bij delen moet de uitkomst altijd een geheel getal vormen).

6

16

9

13

4

16

x

+

-

.

-

16

+

-10

10

O C Q J C B

J M S X P M E B L

S S H Y

D Z G S R

I

P

I

A D H S P Q J

J X N P

E A Q D Z O F

I

S A S R B

I

WIN TICKETS Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

T A

T H M H D R H A

V X E U P T E Y G G T W Y I

Zelf een foto van een onverwacht stukje Brussel insturen?

Mailen naar redactie@bruzz.be

16

Q Y G K H M K G C

I

x

4

I

De hoofdstad kent veel verborgen plekjes, onverwachte panorama-uitzichten, en onbekende maar daarom niet minder intrigerende panden en kantjes, ver weg van Manneken Pis, de Grote Markt en het Atomium. Zoals deze glijbaan.

Waar is deze foto genomen?

6

— .

U E A J A R G Z V U K

Z

Y A N J

S P Q E G M E W

E S E D O R E H R D X

L Z

I M O U

H U R P O W F E N B Z O G G N K E F T V A T T K H M T M

▢ Gluhwein ▢ Zombies ▢ Herodes ▢ Kalkoen ▢ Vuurwerk ▢ Nieuwjaar ▢ Wereldvrede ▢ Jozef ▢ Maria ▢ Os ▢ Jezus ▢ Kerstmis

S

K Y

L

L Q D U J O Z E F

B Q Y R

P Z

A N

Y R L O Z Z D P

Z B

I

N F E N Y B R E K

I

I

Alice on ice

5x4 TICKETS, Tour&Taxis, 20/12-4/1

Mail: ‘Alice’

E C M K K A

Y W G F

A C N S

L W R Q S Z S Q D R A M S

E U C V

U G E W M O F B U U A T S

C A G Z

O V W J M U A U W A G U C

Y B

J A

Powerplay

5x2 TICKETS, KVS, 20/1

Mail: ‘Powerplay’

A N R N X W V M H U W F U P P U O

Antwoord Winter @NOH Peter Benoitplein, Neder-OVer-Heembeek

16

5

7

9

1

2

6

15

4 3 8

16 13 16

4

-10

3

11

+

-

.

6 — . 3 x .

- — . x

-

4

7

x

— .

.

16

4

10

x 3 + 1

6

28

46

— .

Verborgen Brussel

28

x

.

Z G Z T R N D O

Zoek alle verborgen woorden in het raster van de speciale woordzoeker van BRUZZ. Streep de begrippen één voor één weg, dit kan in alle richtingen: horizontaal, verticaal, diagonaal, en van links naar rechts en andersom.

De puzzels in dit magazine zijn intern ontwikkeld of gegenereerd met gebruik van toegestane tools en artificiële intelligentie. Elke gelijkenis met bestaande puzzels is toevallig.

-

15

Woordzoeker

Oplossingen

14

14

. x — .

© HELEEN RODIERS

Puzzel

Reflections [on monsters]

5x2 TICKETS, Westrand, 21/1,

Mail: ‘Reflections’

Uw gids door de culturele agenda

xx > xx/x

Cultuur- en cadeautips met een hoofdstedelijke strik

Laat je inpakken door Brussel

Cadeautips

BUBBELS MET BLOEMEN Zoekt u nog een alcoholvrij aperitief?

Kombuchamaker Rish uit Anderlecht komt deze feestdagen met een bloemrijk alternatief voor de klassieke cava of champagne. Rish’ recept houdt vast aan groene thee, maar voegt lavendelbloesem en kamille toe. Voor een zachte food pairing, als nieuwjaarsdrankje aan de bar van boetiekhotels als The Standard, of simpelweg om uzelf te sussen tijdens helse familiefeesten: met paarse bubbels breng je de rust aan tafel. (EC) RISH LAVENDER 40 euro voor 12 flesjes via rish.be

Blokken voor gevorderden

48

Paardenrace

Een artiestenkoppel uit Anderlecht begon vijf jaar geleden, in volle covidtijd, speelgoed te maken. Met hun blokken van Combo Toys kun je bouwen, draaien, puzzelen, stempelen, kettingen rijgen en zelfs spelen in bad. Intussen is het merk uitgegroeid tot een volwaardig pedagogisch project, met workshops voor scholen én ruimte voor gastontwerpers. De nieuwste blokkenset komt van de Frans-Brusselse kunstenaar Carlotta Bailly-Borg, die een dansend silhouet bedacht. She is gonna party like it’s 2026. (EC)

Thierry Saeys werkte jarenlang als informaticus, tot hij plots genoeg had van bits en bytes. In Jette opende hij speelgoedwinkel Sajou, waar hij intussen meer dan duizend spelletjes verzamelde en er zelfs vijf zelf bedacht. Zo is Caballo een moderne en meer tactische versie van mens-erger-je-niet in de vorm van een paardenrace. Klaar voor de start? (MVDH)

DANCER BY CARLOTTA BAILLY-BORG 62 euro via combo.toys

SAJOU 22 euro, spelers van 5 tot 99 jaar, sajou.be

BRUSSELSE VISGERECHTEN

KERSTONTBIJT Een gezellige pyjama onder de kerstboom, het is een golden oldie voor grootouders. Wie dit jaar zijn kleinkinderen in een Brusselse tenue wil hullen, kan terecht bij Valeur Couture uit Sint-Lambrechts-Woluwe. Oprichtster Sasha naait handgemaakte kinderpyjama’s in Oeko-Tex, en met dezelfde vrolijke prints voor nul- tot tienjarigen. Een croissant op de ochtend van kerstdag? Dat smaakt. (EC) CROISSANT PYJAMA in één of twee stuks, vanaf 34,50 euro via valeurcouture.com

In zijn nieuwste kookboek neemt de Franstalige foodblogger Brussels’ Kitchen je mee langs de beste visrestaurants van Brussel. Voor elk van de honderd recepten is de versie gekozen van het Brusselse restaurant dat het het beste bereidt: van spaghetti met ansjovisboter tot tonijntartaar en gepocheerde oesters. Het boek is zowel geschikt voor een snelle doordeweekse maaltijd als voor een feestelijke gelegenheid. Geen zin om te koken?

Gebruik het boek gerust als inspiratie voor een avondje uit. (MVDH) BRUSSELS’ KITCHEN 30 euro, brusselskitchen.com

Koolzaadkaars Door haar chronische ziekte endometriose moest Emma noodgedwongen op zoek naar minder geparfumeerde en chemische kaarsen. Zo ontdekte ze bijen- en koolzaadwas, waarmee ze aan het experimenteren sloeg. Intussen vervaardigt de Tsjechisch-Brusselse een breed assortiment van klassieke pilaar- en vormkaarsen tot speelse figuurtjes en elegante Fabergé-eieren. (MVDH) HEART OF EUROPE CANDLES 11 euro voor 3 boomkaarsen, heartofeuropecandles.com

Ingekleurd Stromae, art nouveau of zelfs Couleur Café op een wit blad? Dat vraagt om uw persoonlijke touch vol kleur.

Auteur Katrien Van Gysegem heeft na een kleurboek van Amsterdam nu ook een Brusselse versie klaar. Zo geeft u de Basiliek van Koekelberg eindelijk eens een gouden dak, en kunt u na de drukke feestdagen uitblazen met een mindful kleurplaat van uw eigen straat. Voeg er gerust vuurwerk aan toe. (EC) BRUSSEL(S) KLEURBOEK 17,99 euro via uitgeverij Lannoo, lannoo.be

SCHUIMCADEAU Zeep cadeau doen kan verkeerd overkomen, maar als ze origineel genoeg is, kom je ermee weg. Het Brusselse merk Hank laat je handen schuimen in mojito-zeegeur of een fris matcha-muntaroma. Nieuw is hun gerecycleerde variant, gemaakt van overschotjes, die als een bontgekleurde toverbol aan een touwtje bungelt. (MVDH) HANK 12 euro, hank.brussels

17 december 2025 |

49

Uittips

EEN VLIEGEND HUIS Kun je op avontuur zonder je huis te verlaten of zonder dat kleerkast een portaal blijkt naar Narnia? Tuurlijk. Als je niet oplet, vertrekt je huis zonder jou op avontuur. Zoals in de reeks films waarmee Cinematek jonge filmfans wil betoveren.

In de bijzonder aangrijpende Pixar-klassieker Up vliegt het huis van brompot Carl weg door aan duizenden ballonnen te hangen. In de Ghibliklassieker Howl’s moving castle pakt Hayao Miyazaki uit met een ambulant kasteel dat puft en zucht. En in de avonturenfilm Zathura: a space adventure zorgt een geheimzinnig bordspel ervoor dat een huis in de ruimte belandt. Als de bliksem naar Cinematek en laat je huis maar thuis. (NR) VLIEGENDE HUIZEN 21/12 > 22/2, Cinematek, cinematek.be

Coup brésilien

Berlijn in Brussel

THE SECRET AGENT BR, dir.: Kleber Mendonça Filho, act.: Wagner Maura, Udo Kier, release: 17.12

LIVE FROM EARTH 20/12, Quadrilatères, thehangar.be

Kleber Mendonça Filho maakt films als een Braziliaans carnaval: bont, zwoel en complex. Zijn nieuwe film speelt in het Brazilië van de late jaren 1970, met een door de dictatuur opgejaagde technologie-expert en een politiebaas die van de chaos van carnaval profiteert om mensen te mollen.

Wagner Moura en Mendonça Filho scoorden in Cannes. (NR)

50

Het Brusselse partycollectief Hangar heeft een oog voor locaties die tot de verbeelding spreken. Voor zijn eindejaarsfeestje duikt het de Quadrilatères onder Brussel-Zuid in, een ondergronds paleis met een mythische status. Voor de royale beats zorgt het Berlijnse label Live from Earth, met zijn luitenants DJ Gigola, MCR-T, ALCATRAZ en Bauernfeind. (TZ)

De blauwste blockbuster

James Cameron was de voorbije zestien jaar vooral bezig met blauwe reuzen. Niet onbegrijpelijk, de Avatar-films behoren tot de meest succesvolle ooit. Deel drie, Fire and ash, duurt meer dan drie uur en geeft de concurrentie qua actie, decors en speciale effecten het nakijken. (NR) AVATAR: FIRE AND ASH US, dir.: James Cameron, act.: Sam Worthington, Sigourney Weaver, Kate Winslet, release: 17/12

Brandende hoepels

© MARC PENNARTZ

Al zes generaties runt de familie Bouglione een circus. Traditiegetrouw slaat het tijdens de kerstdagen zijn tenten op op het Flageyplein. Olifanten en tijgers springen er intussen niet meer door brandende hoepels, maar er is nog genoeg spektakel voor jong en oud om een namiddag zoet te zijn. (TZ) GROOT BRUSSELS KERSTCIRCUS > 4/1, Flageyplein, alexandrebouglione.be

Absoluut niet saai

STEMMEN IN EEN SNEEUWTAPIJT

In 1971 liet Baldessari studenten in Nova Scotia de zin “I will not make any more boring art” eindeloos op muren schrijven.

Wat begon als grap, werd een iconisch kunstwerk en kritiek op kunstonderwijs.

Saai is het werk van de Amerikaanse conceptuele kunstenaar allerminst, zo bewijst deze overzichtsexpo in Bozar. (TZ)

In het boek van de Kerstman sta je maar beter in de kolom van de brave kindertjes. Componist Eric Whitacre toont in dit concert met een kwinkslag hoe slecht het kan aflopen als je daar lacherig mee omgaat. Zijn werken worden geflankeerd door de mooiste, meezingbare Christmas carols, vertolkt door – hoe kan het in deze tijd van het jaar ook anders? – de delicate stemmen van een knapenkoor. Kortom, een eindejaarsafspraak waar de sparrenhars van af spat. (JC)

JOHN BALDESSARI > 1/2, Bozar, bozar.be

In de knoop

DE KWARTEEUW VAN KNOTT

© GERARD COLLETT

MAD Brussels zet de Belgische modeontwerper Jean-Paul Knott in de bloemetjes met een blik op zijn creatiedrang van de voorbije 25 jaar.

Daarin werkte hij onder meer samen met Yves Saint Laurent, was artistiek directeur bij Cerruti en maakte kostuums voor de balletten van Maurice Béjart. Deze expo benadrukt hoe Knott weigert om slaafs te surfen op de laatste modegolven, maar zijn kledij bezielt met natuurlijke elegantie en oprechte emotie. (AF) JEAN-PAUL KNOTT: KNOTT SO MAD > 31/1, MAD Brussels, mad.brussels

© GERARD COLLETT

BRUSSELS PHILHARMONIC & VLAAMS RADIOKOOR: THE BOY WHO LAUGHED AT SANTA CLAUS 20/12, Flagey, flagey.be

De Salomonsknoop, bekend van Romeinse mozaïeken, bestaat uit twee lussen die sierlijk in elkaar haken. Net zo vallen de gelijknamige Britse baroknieuwkomers op door hun hechte en sierlijke vertolkingen van eeuwenoud repertoire.

In Bozar brengen ze Händels Israel in Egypt, een dramatische partituur vol splijtende zeeën en Bijbelse plagen. (JC) SOLOMON’S KNOT 10/1, Bozar, bozar.be

Thuis staat mijn Sttellla

De legende wil dat Sttellla, het project van de Brusselse zwanzer Jean-Luc Fonck, bij elk optreden een ‘t’ en een ‘l’ aan zijn naam zou toevoegen. Toen het succes sneller kwam dan verwacht, hield hij ermee op. Vijftig jaar later is de groep pure cult, dankzij de kitscherige rock aangevuurd door Foncks slapstick en zijn gebronzeerde classic ‘Torremolinos’. (TZ) STTELLLA 27/12, Ancienne Belgique, abconcerts.be

17 december 2025 |

51

Column

Nieuwjaarsbrief Schoonste Brusselaars, Het centrum ruikt weer naar vin chaud en eau de touriste, in de metro weergalmen kerstjingles en iedereen paradeert ondertussen met een wollen balaclava door de koele straten.

Dat betekent twee dingen: het einde van het jaar flirt met ons én dit is het perfecte moment voor een nieuwjaarsbrief.

Dankzij mijn schriftelijke liaison met BRUZZ heb ik de afgelopen maanden proberen uit te pluizen wat ervoor nodig is om niet door de mand te vallen als volwassene. Tijdens mijn geschrijf heb ik van alles opgestoken dit jaar.

Als dappere dertiger ken ik ondertussen de precieze afmetingen van mijn bovenhoofd en kan ik de precieze volgorde van alle planeten opsommen, een vleermuis veilig naar buiten escorteren, het heimlichmanoeuvre toepassen, solo op reis vertrekken én (licht gehavend, maar dat is een detail) terugkeren naar huis.

Mijn leerplan is uiteraard nog lang niet voltooid, en die mand om door te vallen blijft misschien gewoon ook wel levenslang lonken.

Komend jaar gun ik mezelf dan ook tijd om verder te pluizen, vergezeld van genoeg zelfspot (en sinds dit jaar ook een fietshelm).

Dat is precies wat ik Brussel en al zijn magnifieke inwoners wens in 2026: tijd om te blijven zoeken en genoeg ruimte voor lachrimpels tussendoor. Want, laat ons eerlijk zijn, afgelopen jaar zijn er genoeg lachwekkende zaken de revue gepasseerd. Om zomaar iets te noemen: onze regering of eerder het gebrek daaraan.

Ik gun Brussel minder loon voor politiekers die hun stad al anderhalf jaar aan selfservice laten doen, en meer loon voor de vuilnisridders, straatwerkers en MIVB-chauffeurs die deze plek wél elke dag laten draaien. Een jaar waarin we allemaal net iets minder zwerven tussen de werven, maar steevast verdwalen tussen de brocante van de Place du Jeu de Balle en de modder van het Zoniënwoud.

Dat het hier een metropool mag worden waar mannen hand in hand en vrouwen zonder sleutels tussen knokkels naar huis kunnen slenteren. Dat bijna tienduizend mensen tout court een plek hebben om naartoe te slenteren. Ik wens jullie avondenlang staren naar de groene parkieten die het Elisabethpark overvliegen en naar het schilderij dat de ondergaande zon verft aan de Kunstberg. Over kunst gesproken, ik gun artiesten adem, terwijl de cultuursector financieel vacuüm wordt getrokken. En perspectief voor wie in onze stad komt aankloppen, zonder vangnet, maar met hoop op een nieuw leven. Ik wens jullie, beminde Brusselaars, opnieuw een plek om het water in te springen. Want iedereen heeft nood aan een frisse duik als de stad soms kopje-onder lijkt te gaan. Een jaar om afscheid te nemen van lege kogelhulzen en lege beloftes. Laat in 2026 nog meer jullie dansbenen over de kasseien glijden, jullie tenen over het gras, jullie stemmen horen over iedereen die doodgezwegen wordt, jullie blikken elkaar kruisen.

Je vous souhaite une putain de belle année.

En een kleine vin chaud. Santé!

Amber Janssens is een Brusselse actrice. In haar tweewekelijkse column voor BRUZZ reflecteerde ze de voorbije maanden over wat een prille dertiger allemaal hoort te weten om niet door de mand te vallen. Nu is het tijd voor haar nieuwjaarsbrief.

“Wat ik jullie wens in 2026?

Tijd om te blijven zoeken en genoeg ruimte voor lachrimpels tussendoor”

Ontdek de opleidingen voor volwassenen op CVO Brussel en geef jezelf een geschenk vol mogelijkheden.

Kies voor een creatieve cursus fotografie of vind je weg in voeding, drank of toerisme. Maak van 2026 jouw jaar.

infoVOORMIDdag CAMPUS COOVI

Infodag avondopleiding: zaterdag 24/01 - 9:00 - 13:00 uur Infomoment dagopleidingen voeding & groen: maandag 12/01 - 10:00 uur (stipt)

zaterdag 24/01 | 9:00-13:00 uur www.cvobrussel.be

Avondopleidingen

Dagopleidingen

MUNT 6, 1000 BRUSSEL

Jouw Muntpunt

Zin in rust? Ontsnap aan het feestgedruis en nestel je met een boek in Muntpunt.

Ontdek een kerstmarkt met creaties van lokale makers, een schaatsbaan en ijsspektakels, een geheim cabaret… en animaties voor het hele gezin!

Foto: Antoine Cervinka

Découvrez un marché de Noël de créateurs, une patinoire et des spectacles sur glace, un cabaret secret… et des animations pour toute la famille !

Openingsuren van 22.12 tot en met 03.01 MA - ZA van 10:00 tot 18:00 Muntpunt sluit op 24.12 & 31.12 om 16:00

In collaboration with

Muntpunt is gesloten op 25.12, 26.12 & 01.01

REIS ZORGELOOS NAAR WINTERPRET Je bankkaart is je ticket

PUBLIREPORTAGE

Wie arm is moet keuzes maken.

Wie help je met jouw gift?

Bij Welzijnszorg werken we samen met tientallen kleine en grotere organisaties die in wijken, parochies, steden en gemeenten en regio’s armoede aanpakken. Het merendeel van deze organisaties ondersteunen we met jouw giften gedurende twee jaar – deze ‘projecten’ krijgen een rol in de campagne of we werken op andere terreinen met hen samen. Een kleiner aantal jonge, startende initiatieven krijgen een eenmalig financieel duwtje in de rug.

Meer dan je geld alleen Het ondersteunen van armoedeprojecten is voor Welzijnszorg meer dan alleen geld geven. Het is samenwerken EN een stem geven. We zetten in op een wederzijdse versterking: de verhalen en ervaringen van de armoedeprojecten voeden de campagnes en het politieke werk van Welzijnszorg.

Tegelijkertijd helpen we de armoedeprojecten om hun ervaringen en suggesties te delen met het beleid en een ruim publiek.

en veerkrachtige leefwereld uit te bouwen.

Verschillende soorten professionals werken er samen in team en organiseren activiteiten en diensten rond drie basisprincipes: toegang tot zorg voor iedereen, een laagdrempelig en meertalig onthaal, en kwaliteitsvolle diensten. Ze willen een dynamische plek zijn waar iedereen warm onthaald wordt en die bijdraagt tot een betere levenskwaliteit voor de bewoners van Kuregem en Biestebroek in Anderlecht.

De steun van Welzijnszorg willen ze gebruiken om concrete thema’s uit te werken binnen de mobiele gezondheidskiosk. Concreet zullen ze de middelen inzetten om thematische sessies uit te werken rond sociale, mentale en fysieke gezondheid. Hiervoor zullen ze laagdrempelige tools en materialen ontwikkelen die ingezet zullen worden tijdens de activiteiten.

Enkele projecten aan het woord Goujonissimo Wijkgezondheidscentrum Goujonissimo is een centrum waar welzijn en gezondheid samen komen vanuit een globale en positieve visie op beiden. Ze willen een ontmoetingsplek zijn waar sociale en gezondheidsprofessionals en buurtbewoners samenkomen om een zorgzame

BH-databank Binnen deze welzijnsschakel proberen ze mensen in armoede uit hun isolement te halen. Ze luisteren naar hun verhaal zonder te oordelen en verwijzen hen vaak door naar de juiste instanties.

Met Boezemvriendinnen willen ze vrouwen bewust maken van het belang van deelname aan een screen ingsmammografie.

Uit officiële cijfers blijkt dat

Menen lager scoort dan het Vlaamse gemiddelde: 40% van de vrouwen die een uitnodigingsbrief ontvangen, gaat niet op deze uitnodiging in. Vooral vrouwen in armoede en vrouwen met een migratieachtergrond nemen minder vaak deel, hoewel de screening gratis is voor vrouwen tussen 50 en 69 jaar. Een mammografie om de twee jaar blijft de belangrijkste manier om borstkanker vroegtijdig op te sporen, samen met zelfonderzoek.

Dankzij steun van Welzijnszorg kunnen ze de BH-bank uitbouwen tot een duurzaam project. Niet voor één jaar, maar blijvend. Ze hebben uiteraard een grote voorraad nodig in diverse maten en cups, zodat elke vrouw een comfortabele BH vindt. Dit vraagt een aanzienlijk budget.

Meer project verhalen lezen? www.welzijnszorg.be/wie-help-je

Zorg dat niemand onmogelijke keuzes moet maken.

Steun

BE21 0000 0000 0303

www.samentegenarmoede.be