BRUZZ actua - editie 1585

Rubrieknaam

#1585 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

27 | 09 | 2017

SLUIKSTORT BRUSSEL

‘Haal vuilniszakken van straat’ STEFAN HERTM ANS BR ENGT ANTIGONE NAAR M OLENBEEK

‘Vrouwen als dam tegen het patriarchaat’

Het neefje van tante Jeannot is jarig ERIC DE KUYPER (75)

kijkt naar de stad

© IVAN PUT

VERKEN DE STAD

Schrijf in voor een WOONTOUR en ontdek de wijken van BRUSSEL. WWW.WONENINBRUSSEL.BE

WAAR WIL JE WONEN? IN BRUSSEL. Op zoek naar een plek in Brussel om te huren of te kopen?

Alleen, met z’n tweeën of met je gezin en de hond?

Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat uit 19 gemeenten en 118 wijken. Van rustige buitenwijken tot het levendige centrum. Ontdek je stad.

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

DANIEL ( 64 ) , LEOPOLD I STRAAT JETTE De helm die Daniel draagt, is van zijn vader. “Hij was mechanieker voor Ferrari en mocht de bolides testen.” Daniel staat voor het familiebedrijf Motor Racing Tilman. Zijn vader en zijn oom, tweelingbroers, stichtten de garage in 1970. Op dezelfde plek was vroeger restaurant de la Cloche, een oude foto hangt in de garage. René Magritte die om de hoek woonde, kwam daar vaak. “Auto’s veranderen meer en meer in elektronica. Ik begrijp dat garagehouders om milieuredenen naar de rand van Brussel verhuizen, maar er moeten toch een aantal lokale garages blijven.”

3

Inhoud

COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

10

03

Chou de Bruxelles

ADVERTEREN?

05

Edito

08

In beeld

22

Opinie

29

Michaël Bellon

30

Enfant Terrible

32

Nick Trachet

33

Big City

Ineke Le Compte, Ute Otten: sales@bruzz.be, 02-650 10 63 ALGEMENE DIRECTIE

Jo Mariens HOOFDREDACTIE

Klaus Van Isacker WEEKBLAD

Steven Van Garsse (chef) BRUZZ | VOORAF

DE WEEK

Shoppingcenter Neo

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België 20 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393, BIC: BBRU BE BB van Vlaams Brusselse Media vzw.

Buiten België 30 euro per jaar.

OPLAGE 62.609 exemplaren.

Vijf organisaties trekken naar Raad van State

RUBRIEKEN

CONCEPT

Piet De Loof, Pieter Claerhout, Rosalien Eggermont EINDREDACTIE

Karen De Becker ART DIRECTOR

Heleen Rodiers LAY-OUT

Ruth Plaizier

14

12

Ondernemen

14

Spreektijd

18

Straatvegers in Sint-Gillis

KERNREDACTIE

Jean-Marie Binst, Gerd Hendrickx, Bettina Hubo, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Hilke Andries, Michaël Bellon, An Devroe, Wauter Mannaert, Tim Schoonjans, Benjamin Tollet, Georges Tonla Briquet, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Thomas Verbeke, Jurgen Walschot

DE VERHALEN Zeventig jaar handel in zeven trends

Eric de Kuyper: 'Als stad missen wij de boot'

'Brussel organiseert sluikstorten'

FOTOGRAFEN

Bart Dewaele, Ivan Put, Saskia Vanderstichele DISTRIBUTIE Ute Otten VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Steven Van Garsse, Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

24

26

LOS VAN DE TIJD Literatuur

Stefan Hertmans brengt Antigone naar Molenbeek

Strips

Tekeningen van E.P. Jacobs verdwenen

Edito

26 © STUDIO JACOBS/EDITIONS BLAKE & MORTIMER (DARGAUD-LOMBARD S.A.), 2017

24

Identiteit Er gaat een schokgolf door Duitsland nu de aanvankelijk populistische, maar vandaag ronduit extreemrechtse Alternative für Deutschland met dertien procent in het parlement belandt.

Duitsland maakt mee wat andere landen in de EU al veel eerder met afgrijzen zagen gebeuren. Een electoraat dat het niet meer pikt en bij partijen terechtkomt die een gevaar betekenen voor de democratie zelf.

Over waar die kiezer zich van afkeert, is al veel gezegd en geschreven. Het heeft te maken met de globalisering, met het daaruit voortvloeiende onzekere bestaan, met de steeds diversere samenleving.

Dat laatste is ook zeker in Brussel een thema. Huidig cultuurminister Sven Gatz beschreef al jaren geleden treffend de breuklijn tussen de stadsbewoners die openstaan voor de nieuwe culturele prikkels in die diverse samenleving en zij die er zich van afkeren. Meestal verlaten die laatsten de stad. Tenminste als ze kunnen.

Die breuklijn ligt vandaag dieper dan ooit. Het is er volgens sommigen een tussen de kosmopolitische elite, die het makkelijk heeft, en het ‘gewone’ volk, dat moet vechten om te overleven. Feit is dat die kloof elk dag nog meer wordt uitgedaagd door het bikkelharde discours van Vlaanderens grootste partij ten aanzien van vluchtelingen en de islam.

In essentie is het een debat over identiteit. Die kan op vele manieren

worden ingevuld – ze kan ‘vol’ zijn of juist eerder 'kaal', ze kan eenvoudig zijn, of juist complex, maar ze is en blijft een belangrijke bouwsteen voor de samenhang van de bevolking en de onderlinge solidariteit.

In Brussel is de reflectie over identiteit en cohesie beslist geen eenvoudige opdracht. Het is makkelijk om te zeggen: We zijn allemaal Brusselaars, maar wie verder kijkt, ziet grote verschillen. Die maken het vinden van een gemeenschappelijke grond bijzonder moeilijk. Er is rijk en arm, er zijn de tientallen talen die veelvuldig gesproken worden, de opkomende religies in deze historisch vrijzinnige stad, de instroom van vluchtelingen en sans-papiers, de expats.

En dan is er nog de plaats van Brussel binnen België: een tweetalige stad, kruispunt van Vlaanderen en Wallonië, twee regio’s die allebei naar meer zelfstandigheid streven.

De Brusselse regering wil hier zelf ook meer denkwerk over verrichten en heeft de Koning Boudewijnstichting gevraagd om zich over de identitaire kwestie in Brussel te buigen. Hoe moet de hoofdstad zich positioneren tegenover Vlaanderen en Wallonië?

Wat met de meervoudige identiteit?

Misschien ligt de oplossing niet in het communautaire, maar in het stedelijke. De stad als wissel op de toekomst.

Dat kan een heel wervend verhaal zijn, genoeg voor een nieuw eigenzinnig soort patriottisme.

BRUZZ | VOORAF

18

— STEVEN VAN GARSSE

5

Flits

BRUZZ | VOORAAN

Apotheek Emilie vlak voor de heropening. “Ik wilde geen standaardinterieur,” zegt apotheker Saïd Bounouch (rechts).

© SASKIA VANDERSTICHELE

GOUDEN PLAFOND VAN ONTWERPER KRIJGT TWEEDE LEVEN

Wabbes geeft apotheek opnieuw glans Het ‘gouden plafond’ dat ontwerper Jules Wabbes ooit bedacht voor het Generale Bank-gebouw op de Warandeberg heeft een nieuw leven gekregen in de Schaarbeekse apotheek Emilie, die deze week na grondige renovatie weer openging. “Ik wilde geen banaal interieur,” zegt apotheker Saïd Bounouch. — BETTINA HUBO

A

potheek Emilie in de Emile Verhaerenlaan in Schaarbeek was tot voor kort een kleine, verouderde zaak. Saïd Bounouch, die de apotheek sinds veertien jaar runt, besloot dat het hoog tijd was voor uitbreiding en vernieuwing. Hij sprak er architecte Nathalie De Leeuw over aan, die bij hem om de hoek woont en werkt, en

6

maakte duidelijk dat hij geen standaardontwerp wou.

De Leeuw stelde Bounouch voor om zoveel mogelijk met recuperatiematerialen te werken en nam hem mee naar de toonzaal van Rotor Deconstruction, het Brusselse ontwerperscollectief dat ijvert voor hergebruik van materialen en het interieur van waardevolle gebouwen demonteert en verkoopt. Zo mocht

Rotor, vlak voor de afbraak, ook de door de Belgische ontwerper Jules Wabbes ingerichte Generale Bank ontmantelen. Op die manier redde het collectief onder meer het ‘gouden plafond’, het goudgelakte aluminium rooster dat Wabbes bedacht had als vals plafond voor de bank. Een stukje van het gouden plafondrooster werd ondertussen al hergebruikt in de nieuwe Neder-

landstalige bibliotheek van Sint-Pieters-Woluwe, maar ook De Leeuw wist vijftig vierkante meter van het plafond op de kop te tikken. “Ik wist dat ik het ooit voor een van mijn projecten wilde gebruiken,” zegt ze.

Toen apotheker Bounouch het zag, was hij meteen verrukt. “Een ontdekking,” zegt hij. Vandaag is het gouden plafond de grote blikvanger van zijn vernieuwde apotheek.

De Leeuw gebruikte overigens nog meer interieurelementen uit het vroegere bankgebouw. In de inkomhal ligt een stukje van de oude granietvloer. Daar hangen ook enkele van de panelen met fotoprints die kunstenaar Christophe Gevers maakte voor de bank.

Achteraan in de apotheek werd een wand versierd met een soort glazen mozaïek. De kleurige stenen komen niet uit de bank, het zijn oude proefglasdeeltjes van de kristalfabriek Val Saint-Lambert.

Het is een verwijzing naar het verleden. Vroeger zat in het herenhuis waarin de apotheek is gevestigd immers een zaak in kristalluchters.

Sint-Joost koopt modernistische parel in de Koningsstraat De gemeente Sint-Joost-ten-Node koopt het zogenaamde RVSgebouw op de hoek van de Koningsstraat en de Sint-Franciscusstraat, een modernistische parel. — BETTINA HUBO

B

urgemeester Emir Kir (PS) was al langer op zoek naar extra kantoorruimte voor zijn gemeentepersoneel. Het huidige gemeentehuis en het aanpalende gebouw, waar ook een deel van de administratie zit, zijn te klein geworden en er is ook geen fatsoenlijke eetzaal. Aanvankelijk had de burgemeester zijn zinnen gezet op het vroegere Ethiasgebouw aan de Sterrenkundelaan, maar hij kreeg geen toelating van het gewest om de aankoop te financieren met een lening van het Brussels Gewestelijk Herfinancieringsfonds van de Gemeentelijke Thesaurieën.

Het geld van dat Fonds is in principe immers bestemd om problemen ten gevolge van de bevolkingsgroei mee aan te pakken.

Vervolgens mikte Kir op het voormalige observatorium op het Quêteletplein, maar dat bleek te duur.

Onlangs viel zijn oog op het RVS-gebouw in de Koningsstraat, de voormalige kantoren van de Rotterdamsche Verzekering Sociëteiten (RVS). Dit pand uit 1936, in functionalistische stijl opgetrokken door architect Jos Duijnstee, stond al sinds 2015 te koop. In dat jaar trok het sociaal secretariaat SD Worx eruit. Het bedrijf had het gebouw met zijn art-deco-elementen in 1999 gekocht en tot in de puntjes gerenoveerd. “We hebben de achterbouw afgebroken en vervangen door een nieuwbouw, en de waardevolle voorzijde aan de Koningsstraat volledig gerestaureerd,” vertelt Kristof Thiers, die bij SD Worx verantwoordelijk is voor de gebouwen.

schitterend gebouw,” zegt Frederic Roekens.

“Maar wij denken dat er goedkopere oplossingen waren. De inrichting en het onderhoud van zo’n beschermd gebouw zullen flink wat geld kosten.

Bovendien wordt de aankoop betaald met een budget dat eigenlijk bedoeld is om de bevolkingsgroei op te vangen. Er zijn crèches nodig in Sint-Joost en de Nederlandstalige school moet uitgebreid worden.”

Komt bij dat de gemeente al veel andere dure projecten heeft: de bouw van een nieuw huis der culturen, de renovatie van de piramidezaal aan Rogier.

Ecolo-Groen verwijt de meerderheid vooral dat er vooraf geen grondige studie is gemaakt naar de benodigde extra vierkante meters voor het gemeentepersoneel. “Dit is meer een prestigeproject dan een antwoord op de echte noden van de gemeente. Het gebouw stond te koop, de burgemeester vond het leuk, dus kopen we het en zien we wel wat we ermee doen. Daar lijkt het nu een beetje op.”

VERSNIPPERD GEBOUW Maar na vijftien jaar verruilde SD Worx het prachtige pand voor het Markiesgebouw aan het Centraal Station. Verscheidene reden lagen aan de basis van het vertrek. Thiers: “Het schitterende gebouw bleek in werkelijkheid niet zo praktisch.

Het was nogal versnipperd. Bovendien stelden we vast dat de buurt niet de gehoopte heropleving kende. Ook verkoos de directie een locatie die voor het personeel makkelijker bereikbaar was met het openbaar vervoer.”

Twee jaar lang zocht het bedrijf naar een koper, totdat deze zomer een akkoord bereikt werd met de gemeente Sint-Joost, die nu wel het geld van het Herfinancieringsfonds mag aanwenden voor de aankoop. De verkoopprijs bedraagt vijf miljoen euro. De koopakte zal binnenkort verleden worden.

Oppositiepartij Ecolo-Groen is niet onverdeeld gelukkig met de aankoop. “Natuurlijk is het een

De gemeente Sint-Joost koopt het RVS-gebouw.

© WIJNAND PLAIZIER

Gewest gaat boeren In de Neerpedevallei (Anderlecht) koopt Leefmilieu Brussel twee private landbouwgronden aan. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft daarvoor zijn fiat gegeven. Het is de bedoeling dat Leefmilieu Brussel de gronden gebruikt in het kader van het gewestelijk milieubeleid. Dat beleid focust op good-foodstrategieën, met acties voor een duurzaam en lokaal voedingssysteem ‘van de boer tot het bord’, maar ook op het Groene Netwerk, dat groene zones harmonieert in de stad, en op het Natuurplan, voor behoud van voldoende groene ruimte. Een en ander past in de rechtstreekse samenwerking die het gewest heeft opgezet tussen Leefmilieu Brussel, de cel Landbouw van de Gewestelijke Overheidsdienst Brussel (GOB) en een honderdtal spelers die representatief zijn voor de Brusselse en Belgische voedselwaardeketen. Voor de aankoop van beide terreinen legt het gewest 235.665 euro neer - zonder de schrijfkosten van maximaal 47.963 euro. JMB

Commissie moet overwerken

BRUZZ | VOORAAN

‘DIT IS VOORAL EEN PRESTIGEPROJECT,’ OORDEELT DE OPPOSITIE

Het Brussels parlement is opnieuw in actie geschoten na de zomerstop. De commissie Infrastructuur ging maandag om 14 uur van start met 27 vragen op het menu. Daarvan werden er echter slechts een handvol behandeld.

Het gebeurt wel vaker dat vragen worden doorgeschoven naar een volgende vergadering. Een keer op de twee wordt de commissie immers vroegtijdig ontbonden, omdat minister van Vervoer en Openbare Werken Pascal Smet (SP.A), die de vragen moet beantwoorden, tevens Brussels gemeenteraadslid is en de gemeenteraad tweewekelijks begint op maandag om 16 uur.

Om de achterstand weg te werken moet de komende maanden worden overgewerkt, of zullen extra vergaderingen worden ingelast. Behalve tal van uitgestelde vragen staan er immers ook stevige debatten geprogrammeerd over het taxiplan, de tunnels en de vertraging van Metro Noord.

Ontslag nemen uit de gemeenteraad ziet Smet niet zitten. Zijn plek zou toekomen aan meerderheidspartij PS, terwijl SP.A sinds kort in de oppositie zit. LV

7

In beeld

8

BRUZZ | DE WEEK

Boksen aan de Beurs

Š BELGA

Afgelopen zaterdag lokte een boksmeeting heel wat volk naar het Beursplein. Top of the bill was de halve finale bij de WBA-vlieggewichten tussen de Brusselse boksster Sanae Jah (links) en de Hongaarse Alexandra Lakatos. Jah wist haar tegenstander te vloeren in de negende ronde en werd door de jury unaniem tot winnares uitgeroepen. De Brusselse mag zich nu opmaken voor de eindstrijd om de WBA-titel tegen de Japanse wereldkampioene Naoko Fujioka.

De boksmeeting was net als de Brussels Night Run en de Brussels Drone e-Show onderdeel van de eerste Brussels Sports Night.

9

De week

Terugblik op het nieuws

Mayeurs brief

Elektrische deelfietsen

2.263

Ex-burgemeester van Brussel Yvan Mayeur stuurt zijn ontslagbrief naar de gemeenteraad. In de brief ook een lijst met meer dan negentig verwezenlijkingen, met onder meer de modernisering van het OCMW en de pietonnier.

Met BillyBikes en oBikes heeft Brussel sinds kort twee nieuwe systemen van deelfietsen met elektrische aandrijving. Dat betekent concurrentie voor Villo, dat voorlopig geen elektrische fietsen aanbiedt. Het gewest werkt ondertussen aan een wettelijk kader voor deelfietsen.

Het plan om de Beurs om te bouwen tot een biermuseum lokt steeds meer protest uit. Naar aanleiding van het openbaar onderzoek naar het project lanceerden tegenstanders een petitie en die kent enig succes. Bij het ter perse gaan van dit magazine stond de teller al op 2.263 handtekeningen.

SHOPPINGCENTER NEO BLIJFT OMSTREDEN

BRUZZ | DE WEEK

‘Geen meerwaarde voor Brussel’ Vijf handels- en leefmilieuorganisaties zijn naar de Raad van State getrokken tegen de wijziging van het Gewestelijk Bestemmingsplan. Met die wijziging wil de regering het pad effenen voor het geplande mega-shoppingcenter Mall of Europe (Neo). — BETTINA HUBO

N

u het ernaar uitziet dat de plannen voor het Eurostadion een stille dood zullen sterven, is er weer aandacht voor dat andere megaproject op de Heizel: Neo. Met dat project willen de stad Brussel en het gewest – in twee fases - het hele Heizelplateau ontwikkelen. Neo I omvat een shoppingcenter van 72.000 vierkante meter - door promotor Unibail-Rodamco de Mall of Europe genoemd - en voorts horeca, een bioscoop, een binnenen buitenpretpark, 590 woningen, kantoren, een bejaardentehuis, twee crèches en een grote ondergrondse parking.

Om het project, dat nog geen enkele vergunning heeft, meer rechtszekerheid te geven, besloot de Brusselse regering om het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) te wijzigen.

In het oude GBP stond het Heizelplatform immers aangeduid als ‘zone voor collectieve uitrusting’.

Die omschrijving liet een beperkte retail toe, geen megashoppingcenter met tweehonderd winkels.

Daarom moest de Heizel een ‘gebied van gewestelijk belang’ worden, een

10

zone met een specifiek programma, zoals een shoppingmall en een congrescentrum (Neo II). In 2013 keurde de regering de wijziging goed, maar twee jaar later vernietigde de Raad van State het GBP, waarna de regering haar huiswerk moest overdoen. Begin dit jaar werd het heraangepaste GBP definitief goedgekeurd.

Ook nu weer stappen vijf organisaties – Unizo, Bral, Inter-Environnement Bruxelles, Arau en BBL – naar de Raad van State. Ze vinden dat er alleen ‘cosmetische’ aanpassingen gebeurd zijn aan het bestemmingsplan. “Wij verzetten ons tegen een wijziging van het GBP die er alleen op gericht is een megalomaan shoppingcenter mogelijk te maken,” zegt Jean-Michel Bleus van Arau.

“Temeer omdat dit project een massa auto’s zal aanzuigen, op een drukke zaterdag zou het hele Neo-project 65.700 in- en uitrijdende wagens genereren.”

De middenveldorganisaties hebben nog andere juridische bezwaren, zo bijvoorbeeld de lacunes in de milieueffectenstudie.

Hun beroep is evenwel niet

“Het shoppingcenter zal een massa auto’s aanzuigen,” zeggen de vijf middenveldorganisaties die zopas naar de Raad van State trokken.

opschortend. Dat betekent dat promotor Unibail-Rodamco gewoon door kan gaan met de vergunningsaanvraag. Begin dit jaar diende de projectontwikkelaar bij de stad Brussel een aanvraag in voor een stedenbouwkundig attest, een goedkeuring van de grote krijtlijnen van het project. Hiervoor was een nieuwe milieueffectenstudie nodig.

Die is ondertussen klaar en wellicht zal er dus volgende maand een nieuw openbaar onderzoek plaatsvinden, het eerste over het Neo-ontwerp zelf. Omwonenden, handelaars en middenveldorganisaties zullen dan - eindelijk - hun inhoudelijke bezwaren tegen het project kunnen laten gelden.

Die zijn talrijk. Volgens Unizo biedt

een shoppingmall aan de rand van het gewest geen enkele meerwaarde voor Brussel. “Er is genoeg winkelruimte in het centrum,” zegt Anton Van Assche van Unizo. “Het is niet nodig om zoveel extra vierkante meter shoppingruimte bij te creëren, zeker nu de e-commerce boomt. Als je de leegstand benut en renoveert, kan je in en rond de Anspachlaan makkelijk 70.000 vierkante meter winkelruimte maken.

Er is het vroegere Actirisgebouw en Parking 58. Je kan nieuwe investeerders dus met gemak een flinke ruimte in het centrum aanbieden.

Hen een mall aan de rand presenteren, is een zwaktebod.”

Volgens Claire Sohier van IEB gaat een winkelcentrum aan de rand ook

Laaouej fractieleider

Les in de stad

Derde Decathlon

PS-Kamerlid Ahmed Laaouej volgt Laurette Onkelinx op als fractieleider van de Franstalige socialisten. Dat heeft partijvoorzitter Elio Di Rupo laten weten. Laaouej is net als Onkelinx afkomstig uit Luik. Hij verhuisde in 2000 naar Brussel. Hij woont in Koekelberg.

Studenten aan de VUB zullen voor de krokusvakantie een week les krijgen in bedrijven, rechtbanken, sportclubs, cultuurhuizen, gemeentehuizen en musea met de plaatselijke CEO, magistraat, coach, directeur of schepen als gastprofessor.

Aan het Muntplein heropent volgende maand het voormalige Muntcentrum, herdoopt tot The Mint. Het winkelcomplex krijgt onder meer de derde Brusselse vestiging van sportketen Decathlon, een Carrefour en een winkel van de Japanse kledingketen Uniqlo.

Reynders zou er goed aan doen zich beter te integreren in Brussel reageert op zijn federale collega Didier Reynders, die Open VLD een socialistische partij had genoemd (op ‘BX1’)

Cartoon Wauter Mannaert

BRUZZ | DE WEEK

MINISTER GUY VANHENGEL

ten koste van de handel in het centrum, die het al zwaar te verduren heeft. “Je zag het zopas nog in Charleroi. Daar is de bekende winkelstraat rue de la Montagne compleet ingezakt na de opening van het shoppingcenter Rive Gauche.”

Het argument ‘extra werkgelegenheid’ dat stad en gewest hanteren, houdt dan ook geen steek,” zegt Bleus (Arau). “Het is gewoon een verplaatsing van werkgelegenheid.”

De organisaties vinden het ook niet kunnen dat de Brusselse overheden publieke gronden inzetten voor een commercieel project waarvan de uitkomst onzeker is. Scohier: “Het is verspilling van publieke gronden, en die zijn al schaars.”

11

Ondernemen

Studie belicht commerciële evolutie sinds 1950

Zeventig jaar handel in zeven trends De Brusselse handel kende ingrijpende veranderingen sinds 1950. Dat blijkt uit een studie van Atrium, het gewestelijk handelsagentschap, Perspective, het Brussels planningsbureau, en de ULB. BRUZZ zet de belangrijkste evoluties op een rijtje. — LAURENT VERMEERSCH

BRUZZ | DE VERHALEN

3 VERSCHUIVING NAAR DE BUITENWIJKEN 1 MINDER HANDELSZAKEN, KLEINERE KERNEN De voorbije zeventig jaar is het aantal handelszaken in Brussel met meer dan de helft gedaald, van 42.712 in 1950 tot 20.696 in 2017. De neerwaartse spiraal nam in kracht af sinds de jaren 1990. Gelijklopend met de daling van het aantal verkooppunten zijn ook de meeste handelskernen serieus gekrompen.

“In veel gevallen zien we dat alleen het hart van de winkelwijk goed blijft functioneren,” zegt Julien Bacq van Atrium. “In de zijstraten boert het aanbod achteruit.”

2 GROTERE WINKELS EN MEER WERKGELEGENHEID Er zijn misschien veel minder handelszaken, maar ze zijn doorgaans een stuk groter geworden door de opkomst van supermarkten en ketens. Het aantal werknemers groeit, terwijl het aantal zelfstandigen afneemt. De tewerkstelling groeide tot aan het begin van de jaren 2010.

Sindsdien is het aantal jobs in de handel gestabiliseerd. De omzet van zowel de kleinhandel als de grootdistributie is gestaag gegroeid van 1950 tot in 2000. Sindsdien stagneert het gemiddelde zakencijfer.

12

In de jaren 1950 en 1960 was het handelsaanbod nog sterk geconcentreerd in de binnenstad en de kernen van de eerste kroon. In de meeste van die centrale wijken is het aanbod sindsdien uitgedund, ten voordele van meer perifere wijken. Daar groeide het aanbod vooral door de inplanting van winkelcentra. Ook langs sommige invalswegen ontstonden nieuwe handelscorridors, bijvoorbeeld langs de Waterloosesteenweg in Ukkel. De evolutie is te verklaren door het uitdijen van de bevolking, de opmars van de auto en de nood aan ruimte voor grotere winkels. Toch zijn enkele meer traditionele kernen er ook in geslaagd om te groeien, bijvoorbeeld het Spiegelplein in Jette. “Daar zijn de voorbije tien jaar veel nieuwe zaken opengegaan”, zegt Bacq. “Vaak begint het met iemand die het risico durft te nemen en tegen de verwachtingen in succes kent. Anderen volgen dan het voorbeeld, waardoor je een positieve dynamiek krijgt.”

De laatste jaren gingen er op het Jetse Spiegelplein heel wat nieuwe zaken open.

4 BEAUTY BOVEN Bij de sterkste stijgers zien we onder meer de schoonheidssalons en de cosmeticawinkels. Dat wordt toegeschreven aan het toenemend belang van wellness, en de democratisering en de diversifiëring van schoonheidsproducten. “Het aanbod is de laatste jaren enorm uitgebreid, met steeds meer specifieke producten,” aldus Bacq. “Daarnaast is ook de man een potentiële klant geworden van dergelijke winkels. De komst van ketens zoals Body Shop hebben hier een rol gespeeld, maar ook zelfstandigen spelen in op die trends.” De auteurs van de studie wijzen ook op de opkomst van de sociale netwerken en de groeiende aandacht voor het uiterlijk.

5 KLEINE HOBBYZAKEN VERDWIJNEN, DESIGN VERVANGT ANTIEK Bij de zaken die de meeste klappen kregen in de laatste twee decennia zitten onder meer de zaken gespecialiseerd in fotografie, boeken of jachtartikelen. De meeste van hen bleken niet opgewassen tegen de komst van grote spelers met een breed aanbod zoals Fnac of Decathlon. Ook de komst van digitale technologieën zoals de smartphone en het internet spelen hierbij een rol.

De digitalisering betekende ook het doodvonnis voor honderden krantenverkopers en videotheken.

Andere uitgesproken verliezer is de sector van antiekwinkels, omdat mensen vaker online meubels verhandelen, zonder tussenpersonen.

Daartegenover staat de opmars van kunst- en designwinkels en, in mindere mate, doe-het-zelfzaken.

DIDIER GOSUIN

MINDER CAFÉS, MEER EETHUIZEN Door de opmars van het buitenhuis eten blijft het aantal restaurants groeien. Er is wel een langzame verschuiving van het aanbod naar snacks, afhaalzaken en theehuizen.

De cafés kenden de voorbije twintig jaar nog een serieuze achteruitgang, maar het dieptepunt lijkt ondertussen wel bereikt. “We zien het nog niet in de cijfers, maar vandaag is het opnieuw denkbaar om een buurtcafé te openen,” zegt Bacq. “Kijk naar café 1030 in Schaarbeek. Dat vervult de oude rol van stamcafé, maar dan in een nieuw jasje. Tien jaar geleden was zoiets nog ondenkbaar. Iemand als Frédéric Nicolay heeft aangetoond dat zoiets kan werken en nu proberen anderen het ook.”

Café 1030: een stamcafé in een nieuw jasje.

7 KENTERING VOOR BAKKERS EN SLAGERS? Gespecialiseerde zaken zoals bakkerijen, slagerijen, vis- en kaashandels zijn de voorbije decennia stelselmatig verdwenen ten voordele van supermarkten en, recentelijker, superettes. Die spelen in op de behoefte van veel klanten om hun dagelijkse aankopen zoveel mogelijk te groeperen. De laatste jaren lijkt echter een kentering ingezet. “Er is een reële vraag naar een kwaliteitsaanbod in de buurt en we zien nieuwe kaaswinkels en slagers die meteen succesvol zijn,” zegt Bacq.

“Het probleem is dat een leven als bakker of slager niet voor iedereen is weggelegd. Je sociaal leven schiet er een stuk bij in. Daarvoor moet je gepassioneerd zijn. Bovendien moet je ook de kans krijgen om het vak te leren. Dat is niet evident als er nog weinig winkels zijn. Het is dus goed nieuws dat er zaken bijkomen.”

Andere groeiers in de voedingssector zijn de bio- en de nachtwinkels, die inspelen op de vraag naar respectievelijk gezonde voeding en bredere openingsuren. Ook chocolaterieën kennen een opmars, met dank aan het groeiende toerisme.

‘Handelaars moeten inspelen op veranderende noden’ “Als we willen dat de handel in lijn ligt met de verwachtingen van Brusselaars, moeten we een geografische visie ontwikkelen. Daarvoor hadden we duidelijk cijfermateriaal nodig, en dat ontbrak,” zegt minister van Economie Didier Gosuin (Défi). “Daarom heeft de regering een interactief statistisch instrument ontwikkeld, dat alle beschikbaar cijfermateriaal over de handel in de voorbije zeventig jaar heeft verzameld, en continu zal blijven updaten. Het is een noodzakelijk instrument om een goed beleid te kunnen voeren in een belangrijke sector die toch één op de zeven jobs in Brussel vertegenwoordigt.” Actief ingrijpen in het winkelaanbod, zoals Antwerpen deed met zijn taks op ‘imagoverlagende winkels’, wil de gewestregering echter niet.

“We kunnen de consumptiepatronen van mensen niet veranderen. Het leven in de stad is nu helemaal anders dan tien of vijftien jaar geleden, en dat vertaalt zich ook in andere gewoonten, noden en verwachtingen van de burgers op het vlak van handel.” Volgt het winkelaanbod de vraag van nieuwe buurtbewoners, of trekken hippe handelszaken juist een ander soort bewoners aan? Gosuin: “Het kan allebei, toont ons onderzoek. Er zijn handelaars die echte pioniers zijn. Ze hebben een behoefte aangevoeld die tevoren niet expliciet was uitgesproken. De handel past zich tegelijk natuurlijk ook aan de veranderende noden. Slagerijen bijvoorbeeld verkopen nu vaak meer belegde broodjes en kant-en-klaarmaaltijden dan stukken vlees.” SDS

BRUZZ | DE VERHALEN

6

“Vaak begint het met iemand die het risico durft te nemen en tegen de verwachtingen in succes kent” JULIEN BACQ ATRIUM

Nieuwe slagers kennen succes, maar het blijft een harde stiel (foto van Dierendonck in de Sint-Katelijnestraat). © SASKIA VANDERSTCICHELE

© SHUTTERSTOCK

13

Spreektijd

BRUZZ | DE VERHALEN

Een heer van 75

14

Eric de Kuyper: “Ik heb nog altijd genoeg drive. Ik blijf mij ook voorstellingen maken van nieuwe dingen die ik zou kunnen realiseren.”

‘Wij missen de boot’ U kent hem van de autobiografische boeken Aan zee, De hoed van tante Jeannot en Bruxelles, here I come. Of van de films Casta Diva, Naughty Boys en My Life as an Actor. Of van theateressays als Applaus en Theatraliteit, of van … Eric de Kuyper wordt 75 en zit nog altijd niet stil. — MICHAËL BELLON, FOTO’S IVAN PUT

BRUZZ | DE VERHALEN

Eric de Kuyper, altijd op pad

▲

15

Een heer van 75

▲

H

et was in die 75 jaar inderdaad niet altijd makkelijk om de wegen van Eric de Kuyper te volgen. Hij pendelde met regelmaat tussen Brussel, Oostende, Parijs, Nijmegen, Zürich en Kranenburg, tussen televisiestudio en filmmuseum, tussen kunstkritiek en semiotiek, tussen schrijven en filmen, tussen fictie en autobiografie, tussen dans, theater en opera. En het neefje van tante Jeannot dat er al vroeg op uittrok in de Brusselse straten, is nog altijd niet tot stilstand gekomen. Met sigaar en internationale krant in de hand trekt hij nog voortdurend naar film- en andere theaters, ondertussen plannen smedend voor nieuwe projecten.

BRUZZ | DE VERHALEN

Dat heen-en-weer dat uw leven en werk kenmerkt, ontstond dat uit nieuwsgierigheid of rusteloosheid?

16

ERIC DE KUYPER: Voor een stuk uit nieuwsgierigheid, maar in mijn loopbaan kende ik wel een soort rusteloosheid, dat klopt. Als de routine optrad, wilde ik weg. De keuzes die ik op die manier maakte, zorgden ervoor dat ik dikwijls moest verhuizen.

Ik ben heel jong begonnen bij de BRT. De vacatures voor nieuwe producers werden ingevuld via examens die liepen over twee jaar, waar duizend kandidaten aan deelnamen. Ik ben er al tijdens mijn studies aan het RITCS mee begonnen, en na anderhalf jaar en vele selectierondes werd ik op mijn 25e de jongste producer die ze ooit hadden gehad. Het probleem was dat ze me nauwelijks iets in handen gaven, terwijl ik vol ambities zat om allerlei programma’s te maken. Toen ik dat aan de toenmalige, katholieke directeur-generaal Paul Vandenbussche ging zeggen, antwoordde hij dat Onze Heer er ook maar pas na zijn dertigste aan begonnen was. ‘Maar die heeft het ook niet lang volgehouden,’ repliceerde ik, en na twaalf jaar ben ik ervandoor gegaan, hoewel ik tot mijn 65ste had kunnen blijven.

Toen ben ik opnieuw beginnen te studeren aan de VUB, en door mijn doctoraat (bij de Litouwse semioticus Algirdas-Julien Greimas, red.) belandde ik in Parijs. Daar zou ik gebleven zijn en misschien in het Frans boeken zijn beginnen te schrijven, toen ik dat aanbod van de universiteit in Nijmegen kreeg (waar hij de richting Film- en Opvoeringskunsten oprichtte, red.). Alles samen heb ik toch twintig jaar in Nederland gewerkt (eind jaren tachtig als adjunct-directeur van het Nederlands Filmmuseum, red.) tot ik ook daar weer vond dat het voldoende was geweest.

Goede vrienden als Chantal Akerman of Anne Teresa De Keersmaeker gingen altijd door in hun vak en ik bewonder kunstenaars die dat hebben. Maar mijn temperament is anders. Ik maakte enkele films en ging dan schrijven tot ik twintig jaar later weer eens een film maakte.

Sommige mensen weten niet eens dat ik

“Ik heb goede herinneringen aan het Brussel van mijn kinderjaren, dat eigenlijk nog het vooroorlogse Brussel was” ERIC DE KUYPER SCHRIJVER/REGISSEUR

Eric de Kuyper - 1942 geboren in Brussel - 1966 afgestudeerd aan het HRITCS - 1965-1977 producer bij de toenmalige BRT, maker het programma De andere film - 1977-1986 doctoraat in Parijs en docent aan de Katolieke Universiteit van Nijmegen - 1983 debuut als filmregisseur met Casta Diva en Naughty Boys - 1988 literair debuut met het autobiografische Aan zee, een jaar later gevolgd door De hoed van tante Jeannot - 1992 adjunct-directeur Nederlands Filmmuseum in Amsterdam - 1995 Brusselboek Een passie voor Brussel - 2010 writer in residence VUB - 2015 filmregie My life as an actor en studie van de geschiedenis van de podiumkunsten Theatraliteit

hem verschijnt (Tis of tisni, red.), beschrijf ik vooral de sfeer van de jaren zestig en zeventig toen ik Decorte goed heb gekend. In die moeilijke context heeft hij toch zijn kunst weten te ontwikkelen.

In uw autobiografie beschrijft u een Brussel dat inmiddels heel veel is veranderd, maar een nostalgicus bent u niet.

DE KUYPER: Ik heb goede herinneringen aan het Brussel van mijn kinderjaren in de jaren veertig en vijftig, dat eigenlijk nog het vooroorlogse Brussel was. De jaren zestig en zeventig na de Expo waren al een heel ander tijdperk, en nu is het weer een totaal andere stad geworden door de heterogeniteit en de levendigheid in de straten. Ik zag onlangs ‘s middags aan de metro-uitgang aan de Naamsepoort een aantal koppeltjes een rumba dansen. Geen show, ze waren gewoon aan het oefenen. Dat zou je vroeger in een stad als Brussel natuurlijk nooit gezien hebben. Vlak bij mij thuis, op een nogal saai plantsoen tussen Montgomery en de Sint-Michielskerk zie ik de ene dag een groepje tieners vergaderen en de andere mensen schermlessen nemen. Die levendigheid treft mij, want vroeger kon de stad soms erg doods zijn. Zelfs het Paleis voor Schone Kunsten was in juli en augustus potdicht, terwijl het er nu zoemt van de activiteiten en er met Plaizier en Yves Klein twee bijzondere tentoonstellingen waren. De sfeer en het cultuuraanbod zijn zeker beter dan vroeger. Soms wordt het zelfs een beetje te veel naar mijn zin, met alweer een straatfeest hier en een loopwedstrijd ginder.

Volgens mij heeft u nog wel een puntje van kritiek.

DE KUYPER: Natuurlijk blijft het een probleem-

behalve het ene ook nog het andere heb gedaan.

Was de stap naar Frankrijk en Nederland niet ook een vlucht?

DE KUYPER: Ik maak inderdaad deel uit van een

generatie die vond dat ze weg moest uit België omdat ze er op het vlak van kunst en cultuur geen kansen zagen. Dat had ook te maken met het feit dat de ouderen ons geen toegang gaven tot wat we wilden doen. Pas eind jaren zeventig, begin jaren tachtig, is dat omgeslagen met de Vlaamse Golf in de podiumkunsten.

Maar daarvoor trokken mensen als Franz Marijnen, Gerard Mortier, Chantal Akerman, mijn vriend Emile Poppe en ikzelf weg naar om het even welk buitenland. Jan Decorte is eigenlijk de enige die het toen volgehouden heeft. In mijn bijdrage aan het boek dat binnenkort over

stad waar nauwelijks iets functioneert. De burgers functioneren eigenlijk nog het beste, behalve dan in de echte probleembuurten.

Verder is het een grote bestuurlijke ellende.

Kijk naar wat er met Mayeur is gebeurd. Dat staat op het niveau van een Siciliaans dorp.

En dat terwijl de steden de toekomst zijn. Wij missen de boot die andere belangrijke steden wel hebben genomen. Trump is tegen het klimaatakkoord, maar dertig Amerikaanse steden weigeren zijn weg te volgen en steunen het klimaatakkoord toch. Polen is tegen het vluchtelingenbeleid van Europa, maar de grensstad Danzig gaat daartegenin en neemt wel vluchtelingen op. Hetzelfde met Malmö in Zweden, dat zoekt naar een oplossing voor de vluchtelingen die Denemarken afstoot. Zo heb je ook Barcelona, Madrid en zelfs Zuid-Amerikaanse steden die tegen hun nationale regeringen durven in te gaan. Fearless cities noemen ze dat. Waarom kan Brussel er zo geen zijn? Als ik ’s morgens aan het Noordstation tientallen mensen in de kou op de stoep zie zitten, dan voel ik mij schuldig en machteloos.

CAUSERIE EN BOEK Eric de Kuyper 5, 15,... 75, Passa Porta, 28/9, 20.00, www.passaporta.be Eric de Kuyper, Het samenspel tussen Dr. Jekyll en Mr. Hyde.

Over acteren, uitgeverij Vantilt, 7,50 euro, www.vantilt.nl www.ericdekuyper.com

DE KUYPER: Ja en nee. Ik kwam onlangs in het

station van Zürich. Niet bepaald een mooi, maar wel een groot negentiende-eeuws gebouw. Om de tien meter staat daar een asbak. Je mag daar dus roken in het station!

Maar er ligt dan ook geen enkel peukje op de grond. En een schreeuwerige McDonald’s zal je er ook niet zien. Gewoon degelijke restaurants en cafeetjes, en geen blingbling zoals bij ons.

De affiches zijn er allemaal van behoorlijke kwaliteit. Geen topdesign, maar onnadrukkelijke degelijkheid. Dat steekt erg af tegen de chaos en de wansmaak die je in Brussel, maar ook in Parijs of Antwerpen moet verdragen.

woning gaat, maar om een privéwoning, belt ze naar de stadsdienst om haar probleem te melden, en krijgt ze te horen dat ze het probleem de dag nadien voor haar zullen oplossen. Daar vallen wij toch van achterover?

Zo kan het dus ook! In veel gevallen zijn de Zwitserse oplossingen goed. We zouden ons er meer op moeten inspireren. Hoe laten zij het openbaar vervoer op tijd rijden? Niet omdat ze een ander systeem hebben, maar omdat men uit een soort eergevoel de zaken wil laten lukken. En als iets niet lukt, dan is dat een ramp en valt bij manier van spreken de regering. De Zwitsers kijken trouwens ook vol ongeloof naar de manier waarop het Brexit-referendum werd georganiseerd. Met hun

Is het aanwijsbaar waarom dat dan precies in Zürich zo is?

DE KUYPER: Jawel. De hele sfeer is daar zo. Het

draait om burgerzin, om de manier waarop je met elkaar samen wil leven. Natuurlijk speelt ook het geld dat beschikbaar is een rol, maar het ligt niet alleen daaraan. Het ligt ook aan de instelling. Mijn vriendin heeft er een flatje. Op een dag krijgt ze te maken met een lek in de douche en kan ze maar geen loodgieter te pakken krijgen. Hoewel het niet om een sociale

“Het probleem is soms dat anderen mij stilaan te oud vinden worden voor bepaalde opdrachten”

ervaring hebben zij het referendum zo verfijnd dat er bijvoorbeeld ook altijd marge is om aan de tegenpartij tegemoet te komen.

Zo te horen bent u nog niet van plan om de boeken te sluiten.

DE KUYPER: Ik heb nog altijd genoeg drive. Ik

blijf mij ook voorstellingen maken van nieuwe dingen die ik zou kunnen realiseren. Ik heb nog een portfolio liggen vol al dan niet uitgewerkte ideeën - zeker voor film en dans. Het probleem is soms dat anderen mij stilaan te oud vinden worden voor bepaalde opdrachten. Behalve voor wat ik schrijf. Bij wijze van verjaardagscadeautje, en om de crowdfunders van My Life as an Actor te bedanken, verschijnt nu een klein boekje met aantekeningen over het acteren, Het samenspel tussen Dr. Jekyll en Mr. Hyde, en ik ben bezig met een ander boek dat wat lijviger zal zijn. Autobiografisch zoals altijd, maar niet meer zo systematisch als in de eerste vijf boeken. Daar ben ik met opzet mee gestopt in de jaren zestig, omdat ik toen te dicht bij de mensen kwam met wie ik nog altijd omga.

Tijdens de avond in Passa Porta zal ik samen met Gudrun De Geyter van Klara wel per decennium een overzicht geven van mijn biografie en mijn werk in de context van de tijdsgeest.

BRUZZ | DE VERHALEN

En hoe beoordeelt u als man van het beeld de visuele aanblik van de stad. Bent u daar positief over?

ERIC DE KUYPER SCHRIJVER/REGISSEUR

“In mijn loopbaan kende ik wel een soort rusteloosheid.

Als de routine optrad, wilde ik weg,” zegt Eric de Kuyper.

17

Reportage

De straatvegers van Sint-Gillis

‘Brussel organiseert sluikstorten’

Waar loopt het fout met het afvalbeleid?

18

BROKEN WINDOWS THEORY Is het wel een goed idee om ook het illegaal gedumpte afval even snel op te halen? Gent bijvoorbeeld, neemt het afval pas weg na melding, om sluikstorters niet te veel te belonen. Fouad schudt het hoofd.

“Vuil trekt vuil,” zegt hij. “Als we het niet opruimen, staat het hier binnen de kortste keren vol. Daarbij, we inspecteren ook op adressen, en schrijven boetes uit, tot 250 euro.”

Volgens cijfers van de gemeente gemiddeld 25 boetes per maand.

Dat vuil om ander vuil roept, valt niet alleen intuïtief te begrijpen, het

▲

De Griekse goden konden geen ergere straf bedenken dan iemand een zwaar rotsblok een steile helling op te laten duwen, om die net voor de top weer naar beneden te laten rollen, waardoor hij, Sisyphus, weer bij het begin kon beginnen. Net zo vergaat het de straatvegers van Sint-Gillis, die elke dag de immer zwellende afvalberg in straten en parkjes te lijf gaan. Met de moed der wanhoop doen de straatvegers hun werk, zou je denken, maar niets is minder waar. Op de overdekte binnenplaats aan de Vorstsesteenweg verzamelen de 99 straatvegers van de gemeente in een opperbeste stemming. Er wordt gegroet, gekust, gegrapt en gelachen.

Ik mag mee met Fouad en Rachid, twee ploegchefs die respectievelijk 18 en 25 jaar voor de gemeente werken, en met een auto tussen de 22 veegposten pendelen.

“Er is veel meer erkenning dan vroeger,” zegt Fouad. “Straatvegers staan nu telkens op dezelfde post, waardoor ze goed bekend zijn bij handelaars en bewoners. “De yellow boys,” lacht Rachid, verwijzend naar hun uniform.

Maar de yellow boy is niet te vinden als we op de post aan de Serviëstraat komen. Alleen zijn steekkar staat op de stoep, verlaten.

“Wellicht een koffie gaan halen bij de bakker,” klinkt het, en inderdaad even later komt hij aangewandeld met een kartonnen bekertje. Hij is nog maar een uur bezig, toch ligt z’n kar al boordevol sigarettenpeuken, kranten, kleren, dekens, blikjes en gevallen bladeren. “Ik heb acht straten,” zegt Gabriël. “Om 15.25 uur ben ik klaar, maar ik heb alle tijd nodig. Hij drinkt het bekertje in twee teugen leeg en gooit het in zijn steekkar. “Bonne journée!”

Wanneer we langs de Theodore Verhaeghenstraat rijden, begint het zachtjes te regenen. De straat is een stort. Fouad wijst naar de paal onder een verkeersbord. “Aluminium,” zegt hij, “geen staal. Zo weten we dat dit een gewestweg is, en dat Net Brussel hiervoor de verantwoordelijkheid draagt. Vaak mogen wij de zakken opruimen die zij vergeten.”

Maar ook de gemeentelijke straten rond het Zuidstation liggen er erg smerig bij. “Hier heeft de veger een vol uur nodig voor één straat,” zegt Fouad. “Zodanig zelfs dat we hier soms twee straatvegers op een post zetten.”

Daarbovenop staat op bijna elke hoek een verzameling grofvuil, gaande van kapotte hifitoestellen over zakken bouwafval tot halve slaapkamers. In Sint-Gillis alleen rijden maar liefst drie vrachtwagens om les dépöts clandestins op te halen.

“Nochtans komen we het grof huisvuil gratis ophalen als je op voorhand even belt. Hier bijvoorbeeld, dit is afgesproken.”

Ik kijk tegen eenzelfde hoop grof huisvuil aan, en vraag hoe hij het verschil ziet. “Dit staat tegen de gevel,” zegt Rachid. “Zij die het illegaal doen, zetten het wat verder, tegen een boom. Nooit je vuilniszak tegen een boom zetten trouwens, daarvan gaat ie dood.”

BRUZZ | DE VERHALEN

Dat Brussel er vuil bij ligt, hoeft geen betoog.

Nochtans is er aan gemotiveerde straatvegers geen gebrek.

BRUZZ vroeg zich af hoe zij die ongelijke strijd ervaren, en ging mee met hen op pad. Samen met experten geven ze ook oplossingen. “Huisvuil dat twee keer per week wordt opgehaald, kun je ook zien als een vorm van sluikstorten,” zegt afvaladviseur Addie Weenk. — BRAM VAN RENTERGHEM, FOTO’S IVAN PUT

“Als we het niet opruimen, staat het hier binnen de kortste keren vol” FOUAD PLOEGCHEF

De straatvegers van Sint-Gillis

BRUZZ | DE VERHALEN

▲

is ook met experimenten aangetoond. Zo vergeleek de Rijksuniversiteit Groningen een steeg waarin een muur met graffiti beschilderd was, met een steeg waarin de muur netjes was. In beide gevallen hing er een graffiti-verbodsbord op de muur.

Aan het stuur van fietsen die in de steeg gestald stonden, werd op een middag een reclamefoldertje gehangen. In de buurt van de met graffiti bespoten muur gooide 69 procent van fietsers de folder op de grond, bij een schone muur was dat slechts 33 procent.

Het is de broken windows theory, die stelt dat je een gesneuveld raam maar beter meteen vervangt, anders volgen er snel andere. Volgens de theorie vraagt niet alleen vuilnis om ander vuil. Losliggende stoeptegels, vervallen panden en verloederde bloemperkjes geven evengoed een slordige indruk. Ook daardoor hebben rijkere buurten, die doorgaans beter zijn ingericht, minder last van afval.

“Al speelt de stabiliteit van de bevolking een nog belangrijkere rol,” zegt Johan Decraemer, die met marktonderzoeksbureau Mythos kwalitatief onderzoek naar zwerfvuil deed in opdracht van Ovam. “Wijken met veel eigenaars zijn netter dan wijken met een groot verloop. De straat is dan van iemand, er wordt

Straatvegers krijgen meer erkenning dan vroeger, zegt ploegchef Fouad. “ Ze staan nu telkens op dezelfde post, waardoor ze goed bekend zijn bij handelaars en bewoners.”

20

“Hou gesprekken met mensen in de wijk, vraag hoe zij het zien, neem ze serieus. Vaak schieten ze dan zelf in actie” ADDIE WEENK AFVALADVISEUR

voor gezorgd. En voorbijgangers kopiëren dat gedrag.”

In hoog Sint-Gillis, de meer bemiddelde buurt, valt inderdaad op dat alles er netter bij ligt. De straatveger is bezig aan de even nummers, maar het verschil met de overkant is nauwelijks merkbaar.

Volgens Fouad ligt dat vooral aan het feit dat er hier per huis maar één of twee gezinnen wonen, en geen vier, met dan nog eens heel wat minder kinderen per gezin dan in laag Sint-Gillis. “Donderdag staat het hier vol met oranje zakken keukenafval.

Terwijl je dat beneden nauwelijks ziet. Mensen daar hebben geen plek om keukenafval een week bij te houden.”

We rijden terug naar beneden, de Praagstraat in, die al geveegd is.

Rachid wijst naar enkele planken van een Billy-boekenkast, tegen een boom. “Dat stond hier vanmorgen niet,” zegt hij. Hij klinkt niet droevig, stelt gewoon vast. Straks komt de vrachtwagen nog eens, net als morgen, en de dag erna.

Hoe dit aanpakken? Fouad haalt de schouders op. “Betrapte sluikstorters een week laten meewerken? En de kinderen op school goed opvoeden. Niet een keer per jaar met een themadag, maar structureel.”

ONDERGRONDS Addie Weenk, die vanuit de Rijkswaterstaat Nederlandse steden adviseert rond afval, ziet nog een andere mogelijkheid. “Huisvuil dat twee keer per week wordt opgehaald, kun je ook zien als een vorm van (sluik)storten,” zegt hij. “Er zit altijd tijd tussen aanbieding en ophaling.

Katten krabben zakken open, het afval waait de straat op. Zeker als vuilniszakken op verkeerde dagen worden buitengezet, staat er alle dagen afval op straat. Wat de drempel voor sluikstorten dan weer verlaagt. Zo organiseert Brussel eigenlijk het sluikstorten.”

Hij woont zelf in Amsterdam, dat net als vele andere Nederlandse steden een bijna dekkend systeem van ondergrondse containers heeft.

Bewoners kunnen er zeven dagen op zeven hun afval kwijt. “Het is sindsdien stukken beter,” zegt hij.

Ook in ons land wint het idee aan belang. Nieuwpoort werkt er al mee, net als Gent. En Brussel? “In nieuwe wijken zoals Thurn & Taxis en Erasmus Gardens installeren we vanaf volgend jaar zeven ondergrondse containers met badgesysteem,” zegt Christophe Vancutsem, woordvoerder van staatssecretaris voor Openbare Netheid Fadila Laanan (PS). “Dat doen we alleen in nieuwe wijken omdat de grond elders vol nutsvoorzieningen steekt. Daarnaast zien we dat het sluikstorten aantrekt, zoals bij glasbollen vandaag.”

“Het probleem van bijzettingen,” analyseert Addie Weenk. “Als je een paar regels volgt, kun je dat probleem best goed aan. Allereerst moet de basis op orde zijn: een nette, overzichtelijke omgeving met schone containers die regelmatig geledigd worden, niet verstopt raken en waar het duidelijk is wat je moet doen.

Mét vermelding van de hoogte van de boete als je het anders doet, en een redelijke pakkans. Schoon houdt immers schoon.”

“Daarbovenop heb je nog een paar extraatjes. Zo kun je borden plaatsen met daarop een boodschap als: ’95 procent van de mensen gooit restafval in de container.’ Onbewust

hebben mensen de neiging om die norm te volgen, we zijn nu eenmaal kuddedieren.”

“Ook kun je bij de mensen langsgaan om te vragen of ze een schone wijk belangrijk vinden, en zo ja, een sticker met die boodschap op hun raam te plakken. De meeste mensen stemmen daarmee in.

Vervolgens laat je die boodschap terugkomen aan de afvalcontainer.

Omdat mensen van nature de neiging hebben om consistent te zijn, zullen ze minder snel iets naast de container zetten. Ten slotte: gesprekken houden met mensen in de wijk, vragen hoe zij het zien, ze serieus nemen. Niet alleen levert het een schat aan informatie op, vaak schieten ze zelf in actie, en nemen ze een stukje het beheer op van de container. We hebben die maatregelen getest en vinden tot 50 procent minder afval naast de container.”

En dat van die ondergrondse nutsleidingen, die het moeilijk maken om containers in te graven? “Dat vergt

wat werk, maar het is wel te doen,” zegt Weenk. “Er zijn toch heel wat plekken waar het wel kan? En waar het echt niet kan, werken wij met half ingegraven containers die boven de nutsleidingen blijven. Maar als het in de Pijp in Amsterdam lukt, waarom zou het dan niet in Brussel lukken?”

Het kostenplaatje hoeft volgens Weenk evenmin een probleem te zijn. Hoewel het ingraven van één container ongeveer 17.000 euro kost, bespaar je heel wat geld op ophaling, handhaving enzovoort. “In elk geval is de afvalstoffenheffing in Amsterdam, waarmee alles betaald wordt, niet omhooggegaan door de invoering van de containers.”

Ondergrondse containers dus. Ik leg het voor aan Fouad en Rachid en ze zijn voorzichtig enthousiast. “Het probleem van sluikstorten blijft wel volgens mij,” zegt Fouad. “Weet je wanneer we veel minder boekenkasten en bedden en tafels op straat vonden?” vraagt Rachid. “Toen er in Anderlecht nog geen IKEA was.”

21

Opinie

Forum & lezersbrieven

BRUZZ | DEBAT

© MIVB

Carla Dejonghe (Open VLD) is het niet eens met ULB-onderzoeker Frédéric Dobruszkes

‘Hoe meer uitstel, hoe duurder de metro’ Nu Beliris de ingebruikname van de metro-Noord naar Schaarbeek en Evere wil uitstellen tot 2028 pleitte ULB-onderzoeker Frédéric Dobruszkes er in BRUZZ 1582 voor om alles on hold te zetten. “Dobruszkes doet alsof de metro naar Schaarbeek onlangs uit de koker van een paar politici ontsproten is, terwijl er al decennialang plannen zijn en veel studiewerk verricht werd,” zegt parlementslid Carla Dejonghe (Open VLD). — DANNY VILEYN

D

e metro is de ruggengraat van het vervoer en dat zal over tien jaar nog zo zijn. Je krijgt de mensen alleen uit hun auto als er een snel en comfortabel alternatief is, overvolle trams zijn dat niet,” zegt Dejonghe. Trams en bussen zijn wel complementair aan de metro. Dejonghe begrijpt de tegenstand vanuit ecologische hoek tegen de metro niet: “De

22

metro is het meest duurzame vervoersmiddel.” En het oude verwijt dat Open VLD voor de metro is om zo meer plaats aan de auto te geven, vindt Dejonghe te gek voor woorden. Over stadstol, een suggestie van Dobruszkes, zegt ze: “Eerst een alternatief voor de auto. Hoe wil je bijvoorbeeld pendelaars ervan overtuigen om in Brussel te komen wonen - waar wij voor zijn - als je er langer over doet

om vanuit Evere in het centrum van Brussel te raken dan vanuit Mechelen?”

Dejonghe diept een overzicht op van de geschiedenis van de metro uit 2009: “De ambities om een metro aan te leggen in Brussel dateren al van het einde van de negentiende eeuw, de eerste concrete plannen moesten echter wachten tot 1925. Dyle & Bacalan, vliegtuig- en spoorwegbouwers,

tekenden het eerste concrete plan uit.” De ontwerpers gebruikten drie kleuren: rood, geel en blauw. “De blauwe lijn, de noord-zuidverbinding van Evere-Schaarbeek met Ukkel en Vorst door het centrum, is vandaag de missing link van ons metronet.”

Dejonghe onderstreept dat de blauwe lijn in alle metroplannen die sindsdien getekend werden, terugkomt: “Mijnheer Dobruszkes

moet niet doen alsof de metro naar Schaarbeek een fantasietje is van de vorige of huidige regering. Hij doet alsof een paar politici zich op een namiddag met een stift geamuseerd hebben, dat is het meest ergerlijke aan zijn discours. Er is integendeel uitvoerig studiewerk verricht door de MIVB. Waarom wachten? Hoe langer je wacht met de metro, hoe duurder.”

“In 1957 ging de eerste tram ondergronds tussen het Zuidstation en Lemonnier, de noord-zuidverbinding werd in de jaren 1960 aangelegd met de idee in het achterhoofd om onder Schaarbeek

“Ook de Brusselaars willen zich vlot kunnen verplaatsen” CARLA DEJONGHE PARLEMENTSLID OPEN VLD

door te gaan.” De noord-zuidverbinding is al meer dan een halve eeuw in het premetrostadium blijven steken.” Het is inmiddels tien jaar geleden dat Open VLD de vermetroing van de premetro uit de schuif heeft gehaald.

Dejonghe bekijkt de vervoersmodi niet ideologisch: “Ook de Brusselaars willen zich vlot kunnen verplaatsen. De commerciële snelheid van bussen en trams bedraagt 16 kilometer per uur, de metro haalt 28 kilometer per uur en de auto net geen 20. Je ziet dat de mensen uit Schaarbeek spontaan naar de metro trekken, ze nemen in de spits de overvolle trams 7 en 25 om naar Montgomery te gaan en op de metro over te stappen. Als ik ‘s ochtends met de metro vanuit Stockel in Montgomery aankom, is het daar een ware stormloop.”

CARLA DEJONGHE PARLEMENTSLID OPEN VLD

lezersbrieven@bruzz.be Metrolijn 3

ULB-onderzoeker Frédéric Dobruszkes is mogelijk wel een specialist in luchtvaartroutes, maar van metrozaken heeft hij dan toch niet veel kaas gegeten. Hij spreekt over cut and cover, wat veeleer dig and cover moet zijn. Er wordt niet gesneden, wel gegraven. Een totaal verouderd systeem voor metrowerken, waardoor men wel verplicht is om het stratenplan te volgen, terwijl er vraag is om andere verkeersstromen in overweging te nemen. Hij is waarschijnlijk nog te jong om de eindeloze ellende gekend te hebben van de aanleg van de metro. De hele buurt van de centrale lanen lag open van Noord tot Zuid en van Sint-Katelijne tot Schuman.

Goedkoper om te bouwen, ja maar de negatieve economische impact zou hij daarbij moeten (be)rekenen. De hele Adolphe Maxlaan is er toen onderuitgegaan, met wat eros ervoor in de plaats. De laan is er nog niet helemaal van hersteld.

Ze hebben geen ervaring? Er is de tunnel onder het Koninklijk Park, met een mol gemaakt. Het economisch verantwoorden met het mogelijke aantal reizigers? Toen het per twintig minuten ging met halve stellen, deed men het niet goed. Nu de frequentie flink is opgedreven met volledige stellen gaat het als een lier. Geef de mensen de kans om een metro te nemen. In Londen zie je de ‘nieuwe’ lijnen Jubilee en Hammersmith & City, ook in moerasgrond gegraven. We gaan toch zo graag bij de buren kijken. In Antwerpen de treintunnel die dwars door de stad gaat, stel je voor dat dit met dig and cover was gebeurd. Dus we hebben de ervaring.

Misschien niet in Brussel, maar wel in België en Europa. Hij stelt andere lijnen voor. Maar ja, ga eerst voor de ene en waarom dan nog niet een paar andere extra later. Brussel neemt toe aan bevolking en niemand weet waar die zich binnen tien jaar gaan vestigen. Waarschijnlijk in minder bevolkte buurten, daar is nog plaats. En dan nog zijn opmerking over diepe stations. In Parijs zijn ze diep en er zijn wel veel ingangen (zoals in Saint-Michel of Châtelet - les Halles). In New York is

hij helemaal niet diep en daar zijn weinig ingangen. Soms slechts twee en dan moet je buiten al weten welke richting je neemt of je staat op het verkeerde perron (bij ons is dat Sint-Katelijne).

Gino Asselman, Brussel

Straatnamen

Ik woon al meer dan 25 jaar in Sint-Gillis en ben nog steeds niet op die gemeente uitgekeken. Het lezen van Sint-Gillis-Acht eeuwen geschiedenis(sen) en Sint-Gillis-Geschiedenis van straatnamen, beide uitgegeven door de gemeente, was leerrijk, boeiend, enthousiasmerend. Ik zou zeggen: Charles Picqué, doe voort met het uitgeven van dergelijke toffe boeken!

Alleen is het spijtig dat in de jongste uitgave, die over de straatnamen, serieuze en irritante schoonheidsfouten steken. De straatnamen zijn in hoofdstukken onderverdeeld, op basis van de alfabetische volgorde. De Engelandstraat zit in hoofdstuk A, beginletter van rue d’Angleterre; de Goedheidsstraat zit in hoofdstuk B, beginletter van rue de la Bonté; de Selderijstraat zit in hoofdstuk C, begin letter van rue du Céleri. En zo zijn er nog voorbeelden. In totaal zijn er 33 straatnamen die, eenmaal vertaald uit het Frans, in het oorspronkelijk hoofdstuk zijn blijven plakken. Charles, doe alsjeblief verder met het uitgeven van waardevolle boeken in de twee talen, maar vermijd dergelijke mankementen.

Michel Castelein, Sint-Gillis

Containerpark

Zonder auto mocht ik inderdaad ook niets afleveren in containerpark Rupelstraat, jaren geleden. Je nummerplaat moet bewijzen dat je inwoner bent, was bij mij de reactie. Intussen ga ik gewoon naar het kleine groene plekje aan de Mettewielaan, waar ik dinsdag- en donderdagvoormiddag terechtkan en op de eerste en derde zaterdag van de maand. En iedereen is er vriendelijk.

Ml Loenders, Molenbeek

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be.

De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

Literatuur

Griekse klassieker herschreven

Stefan Hertmans brengt Sophocles’ tragedie tot leven

Antigone woont in Molenbeek B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

A

Hoe leest u, de schrijver Stefan Hertmans, de klassieke tekst, de Antigone van Sophocles?

STEFAN HERTMANS: Ik heb de tragedie

eerst gelezen als de opstand van een sterke jonge vrouw tegen de patriarchale orde. Een thema dat me jarenlang heeft gefascineerd is het volgende: wanneer vrouwen in de Griekse tragedies nee zeggen dan stort de patriarchale orde in. Het is de vrouw en niemand anders die de politieke orde verandert, of het nu over Antigone gaat of Medea, Klytaimnestra of Helena, het maakt niet uit. In de negentiende eeuw heeft Johann Jacob Bachofen een

24

© MICHIEL HENDRYCKX

“We moeten duidelijk zeggen dat het glas halfvol is en niét halfleeg” STEFAN HERMANS SCHRIJVER

Mohamed Belkaïd, de handlanger van Salah Abdeslam, is in Vorst begraven, daar had de burgemeester geen moeite mee, maar hij is wel begraven in een anoniem graf.

HERTMANS: Het is duidelijk een menselijke geste van de burgemeester van Vorst. Maar omdat hij geen naam meer heeft, betekent het – in de termen van de Griekse tragedie - dat hij de ondergrondse rivier de Styx niet zal kunnen oversteken, dat hij nooit rust zal vinden. Het is zeer interessante stof, maar ik spreek me er niet over uit of er al dan niet een naam op zijn graf hoort te staan.

De migratiecrisis slingert ons terug in de tijd. Stefan Hertmans ging te rade bij Sophocles’ Antigone, de jonge vrouw die haar broer niet mocht begraven van haar oom Creon, de koning van Thebe. De Molenbeekse Antigone heet Nouria, een succesvolle rechtenstudente, de koning wordt wijkagent en heet Crénom.

Empathie versus de wet. — DANNY VILEYN

ntigone inspireert al eeuwenlang schrijvers en filosofen en niet te vergeten feministen.

Antigone is een jonge vrouw uit de leidende kringen van Thebe. Als dochter van Oedipus en Iocaste is ze net als haar zus Ismene, en haar twee broers Polyneikes en Eteocles de vrucht van incest en daarom verdoemd. Wanneer de twee broers elkaar doden tijdens een gevecht en Creon weigert om de opstandige broer, Polyneikes, te begraven wordt het stuk politiek. Antigone radicaliseert en gaat ten onder, net zoals Nouria 24 eeuwen later. De schitterende tekst van Hertmans gaat over morele dilemma’s, hij zwaait niet met het bestraffende vingertje. Politiek correcte oplossingen interesseren de gevierde schrijver niet.

weigert ze vrij te geven om te begraven. Men zit hier met een Sophocles-gegeven. Men wil die terroristen niet begraven omdat men anders een lieu de culte creëert.

theorie ontwikkeld, die zegt dat de Griekse tragedies sporen dragen van de oude strijd tussen matriarchaat en patriarchaat. Het matriarchaat als belichaming van de humane wet, terwijl de patriarchale wet zegt: zo en niet anders.

Gaandeweg is mijn interpretatie beïnvloed door de grote interpretaties uit de geschiedenis. Voor mij is die van Willem Friedrich Hegel één van de belangrijkste - samen met die van de dichter Friedrich Hölderlin. In feite gaat het om een conflict tussen de wet met de kleine letter - de wet van de wereld, die van de afspraken - en de wet met de grote letter, wat de Grieken dikè noemden, gerechtigheid of het gevoel voor gerechtigheid. Antigone gaat over een conflict tussen staatsorde en empathie. Dat is het conflict waarover Hegel ook zegt dat we niet moeten kiezen, maar dat we ons wel moeten bewust zijn van de onmogelijkheid van het kiezen, want beide, de wet en de empathie, hebben een stuk van het gelijk. Precies daarom is Antigone een tragedie.

Antigone doet het goed in crisistijden?

Waarom hebt u Antigone gekozen en niet een andere Griekse tragedie?

We leven in 2017. Had u een mannelijke hoofdpersoon kunnen kiezen die zijn zus, een omgekomen terroriste, wou begraven ?

HERTMANS: De actualiteit heeft me mijn onderwerp in de schoot geworpen. Nu hebt u misschien in de krant (Het Nieuwsblad van 07/12/2015, red.) gelezen dat de meeste stoffelijke resten van terroristen in Frankrijk in het forensisch instituut in diepvriesvakken bewaard worden, de overheid

HERTMANS: Met Antigone in Molen-

beek heb ik natuurlijk het stuk gepolitiseerd. Net zoals Jean Anouilh. Anouilh schreef zijn Antigone in 1942, als antwoord op de fascistische Vichy-regering van maarschalk Pétain. Zoals hij zei ‘à la lueur des premiers attentats terroristes’. Hij noemde zijn versie een variatie op macht en revolte. Ook Anouilh riep op tot menselijkheid. Ik heb het thema willen uittesten op een intelligent moslimmeisje uit Molenbeek dat studeert aan een Brusselse universiteit. Intellectueel is ze superieur aan de wijkagent die haar moet ondervragen, maar omdat ze de stoffelijke resten van haar terroristische broer opeist, verkeert ze in een minoriteitspositie en radicaliseert ze net zoals Antigone.

Ze wordt voortdurend in een primitiviteit gestort die ze niet heeft.

Ze antwoordt dan ook: ‘Laat mij gerust met jullie woestijn, de enige woestijn die ik heb gekend, is mijn straat in Molenbeek.’

HERTMANS: Dat had zeker gekund.

Dat is zeker denkbaar, dat is een goede plot. Ik zou zeggen: begin eraan. Ik ben er niet opgekomen.

Ik stel u de vraag omdat gender helemaal bovenaan op de maat-

BOEK

HERTMANS: De neutralisering van gender is ideologisch naïef, dat laten de Griekse drama’s overduidelijk zien. Maar het klopt dat gender belangrijk is dan ooit, zeker wat de perceptie aangaat. Laurette Onkelinx heeft het bij de aankondiging van haar vaarwel aan de politiek nog eens herhaald: ‘Als ik me kwaad maak, noemt men mij hysterisch.

Als een mannelijk politicus zich kwaad maakt, noemt men hem moedig.’ Vrouwen worden nog altijd weggezet als onkundig. Steeds weer duwen mannen vrouwen in hokjes waaruit ze weg willen.

En dan heb je de kwestie met de hoofddoek, als ik naar Londen ga, zie je de mooiste vrouwen met de meest modieuze sjaaltjes in alle kleuren. Hoe meer je hoofddoeken verbiedt, hoe meer je die vrouwen frustreert. Ik zou zeggen: laat ze doen, ze zijn volop aan het emanciperen. Het zullen de vrouwen zijn die nee zullen (moeten) zeggen tegen de patriarchale wetten in de islam.

Het hoofddoekenverbod gaat over hen, over de vrouwen, het gaat over verboden voor hun sekse.

Het blijft een moeilijk debat, het heeft ook te maken met de scheiding godsdienst-staat en laïciteit.

zich buiten de samenleving. Maar het is mij niet verboden om met een vrouw met een sjaaltje te praten.

Toch gaan we erop vooruit, de moslimgemeenschap emancipeert.

De jonge talenten zullen als paddenstoelen uit de grond schieten, ik loop in de cultuursector regelmatig boeiende mensen tegen het lijf.

We zullen de komende jaren van hen horen, en ze zullen de islam beïnvloeden. Ik geloof echt dat er een Europese islam komt. Op dit moment wordt er volop gediscussieerd in veel islamitische gezinnen.

En ze komen van heel ver inzake vrouwenrechten en mensenrechten in het algemeen.

Maar al bij al blijft het frustrerend.

We dachten dat we van de godsdienst en zijn invloed af waren en nu moeten we met de islam helemaal opnieuw beginnen.

HERTMANS: Inderdaad. Dat is voor mijn generatie, de babyboomers, dramatisch. We dachten dat we af waren van het geloof en het seksisme, we waren af van de homohaat, we hadden de preutsheid achter ons gelaten en ook de fallische dwingeland was niet meer.

Hoe naïef zijn we niet geweest?

We moeten echter het hoofd koel houden, en niet meedoen met hetzes en haat: we moeten duidelijk

zeggen dat het glas halfvol is en niét halfleeg. Er is zoiets als self-fulfilling prophecy: als de media blijven herhalen dat het nooit goedkomt, dan komt het ook nooit goed.

Vandaag is de strijd Creon-Antigone, een stuk van 2.400 jaar geleden, actueler dan ooit. De keuze waarvoor we staan is heel duidelijk: kiezen we voor haat of voor begrip en empathie?

Wanneer Theo Francken zegt: ‘We gaan het Maximiliaanpark opkuisen’, en tegenstanders antwoorden dat die mensen het koud hebben, dat er ook hoogzwangere vrouwen in het park zijn, dan gaat dat over het fundamenteelste waardenconflict in Europa. Wij die altijd zeggen dat we door de categorische imperatief van Kant – doe een ander niet aan wat je zelf niet wil aangedaan worden – superieur zijn, zijn de eersten om die categorische imperatief op te blazen - om die te beschermen! Weinig mensen begrijpen in wat voor een absurde paradox we beland zijn. We schuiven onze waarden opzij om ze te verdedigen. Laat ik de vraag van Sophocles nog op een andere manier proberen te formuleren: waar sta je als je voor iemand empathie probeert te hebben die haar verdriet niet meer kan plaatsen en dus radicaliseert?

Antigone in Molenbeek van Stefan Hertmans is uitgegeven bij de Bezige Bij en telt 88 blz.

B R U Z Z | LO S VA N E T I J D

schappelijke agenda prijkt. Om een recent, eerder banaal voorbeeld te geven: de Hema zal genderneutrale kinderkledij verkopen.

Het boek Antigone in Molenbeek van Stefan Hertmans wordt op dinsdag 3 oktober om 20u30 voorgesteld in het Kaaitheater, Sainctelettesquare 20, 1000 Brussel.

De toegang is gratis.

De actrices Romy Lauwers (Nederlands), Selma Alaoui (Frans) en Réhab Mehal (Arabisch) lezen fragmenten voor.

Psychologie Birsen Taspinar geeft commentaar waarna de schrijver in gesprek gaat met dramaturg Johan Reyniers.

HERTMANS: Maar als je ziet dat het

verbod vrouwen radicaliseert, dan moeten we het geweer van schouder veranderen. Heel die kwestie van de hoofddoek moet pragmatisch aangepakt worden. Als de laicité radicaliseert, moeten we tolerantie proberen. De laïciteit wordt ook nog gegijzeld door angst, la politique de l’angoisse: de islam zal Europa onder de voet lopen. Als je naar de aantallen kijkt, is dat flauwekul. Het is door symboolkracht die uitgaat van de geradicaliseerden dat heel Europa zich bedreigd voelt. Ik begrijp dat wel.

Maar er zijn natuurlijk grenzen, de maatschappij kan niet alles tolereren.

HERTMANS: Natuurlijk zijn er

grenzen, de gezichtsbedekkende nikab is er zo een. Iemand die haar gezicht bedekt, is iemand met wie ik niet kan praten, die ik niet als individu kan herkennen, die plaatst

“De enige woestijn die ik heb gekend, is mijn straat in Molenbeek,” laat Hertmans Nouria zeggen in zijn bewerking van de klassieker Antigone, die hij in Molenbeek situeert. 25 © BART DEWAELE

Strips

Blake en Mortimer leven verder

Werk stripauteur overgedragen aan Koning Boudewijnstichting

Originele tekeningen E.P. Jacobs verdwenen De originele platen en archiefstukken van stripauteur Edgar P. Jacobs, die tot nu toe werden bewaard bij de E.P. Jacobs Stichting, zijn overgedragen aan de Koning Boudewijnstichting. Maar blijkbaar zijn er ook tekeningen verdwenen. — ROEL DAENEN

E

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

dgar Pierre Jacobs is een van de reuzen van de Belgische stripgeschiedenis, bekend van het heldenduo ‘Blake en Mortimer’.

Toen Hergé, met wie hij samenwerkte, in 1983 stierf, vroeg hij zich af wat er met zijn kostbare archief zou gebeuren na zijn dood. Hij was kinderloos en wou de duurzame zorg voor zijn papieren nalatenschap verzekeren. In samenspraak met zijn notaris ontwierp hij een vrijwel waterdichte constructie om zijn persoonlijk erfgoed én de toekomst van zijn bekende heldenduo ‘Blake

Nomineer je favoriete leraar voor de verkiezing van de Beste Leraar van Brussel.

Iemand die nergens anders zou willen lesgeven en de uitdagingen van de hoofdstad ziet als kansen?

Een leraar die het verschil wil maken en het beste wil halen uit élke leerling?

Heb jij een leraar die niet enkel fantastisch lesgeeft, maar Brussel ziet als dé leerplek bij uitstek?

en Mortimer’ veilig te stellen. Een stichting, bestuurd door vertrouwelingen, zou waken over het beheer van de originelen en een studio-uitgeverij zou ervoor zorgen dat de albums beschikbaar bleven en de verhalen zouden blijven leven. In die tijd was dat een visionaire aanpak.

Op het moment dat Jacobs zijn eigen plannen voor een stichting realiseerde, was er van het Stripmuseum (en zijn van bij aanvang zeer ambitieuze werking) nog lang geen sprake. Het museum eerde Jacobs in 2004 met de grote overzichtstentoonstelling De eeuw van Jacobs.

Een journalist kwam na onderzoek tot de slotsom dat een tweehonderdtal werken verdwenen zijn

Daar kon het publiek zich vergapen aan onder meer tekeningen in zijn lagereschoolschriftjes, kostuums en een resem van allerhande andere, tot de verbeelding sprekende originelen.

Jacobs was iemand die alles – werkelijk àlles – nauwgezet bijhield. En vooral zijn tekenwerk, dat hem, behalve heel veel tijd, ook het spreekwoordelijke bloed, zweet en tranen kostte. Die originelen waren, in zekere zin, zijn meest kostbare bezit. Dat, en de onbetwistbare kwaliteit van zijn werk leidden ertoe dat de prijzen voor het

1 — 31 OKTOBER

DE BESTE LERAAR

nomineer je leraar

EduXL organiseert

13 — 26 NOVEMBER

VAN BRUSSEL

online stemmen

29 NOVEMBER prijsuitreiking

meer info, inschrijvingen en nomineren op

WWW.BRUSSELERAAR.BE 26 1709_brusseleraar_ad_215*95_ok.indd 1

22/09/17 15:14

© STUDIO JACOBS/EDITIONS BLAKE & MORTIMER (DARGAUD-LOMBARD S.A.), 2017

originele werk van Jacobs op de markt stratosferische hoogten bereikten. Het aanbod was miniem, tegenover een duidelijke vraag van stripliefhebbers-annex-beleggers.

Jacobs bracht in 1983 zijn originele tekeningen in veiligheid onder in een bankkluis. Althans, iedereen dacht dat die tekeningen er veilig waren. Het was Daniel Couvreur, de gerespecteerde stripjournalist van Le Soir, die onlangs, op 16 september 2017, een artikel publiceerde met de kop ‘Blake et Mortimer’ victimes du casse du siècle (‘Blake en Mortimer’, slachtoffers

Jacobs for dummies Edgar Pierre Jacobs wordt vaak in een adem genoemd met Hergé, Franquin, Peyo en Morris.

Jacobs wordt op 30 maart 1904 in de Marollen geboren. Als kind is hij dol op tekenen en zingen.

Als jonge, gediplomeerde bariton treedt Jacobs achtereenvolgens in dienst bij de Munt en trekt daarna de opera van Rijsel. Wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt, is het uit met zijn carrière als zanger. Zijn teken- en illustratietalent is echter bekend en hij wordt in 1941 gevraagd door het tijdschrift Bravo! Hij moet geheel onverwacht Flash Gordon van de Amerikaan Alex Raymond voortzetten. Door de deelname van de VS in de oorlog houdt ook de import van Amerikaanse strips op.

Kort daarna volgt, eveneens in Bravo!, Jacobs’ eerste lange verhaal à la Flash Gordon: De U-straal.

Hergé merkt zijn talent op en algauw werkt hij mee aan verhalen als De 7 kristallen bollen en De zonnetempel. Na de oorlog staat Jacobs mee aan de wieg van het nieuwe weekblad Kuifje. Op 26 september 1946, in het eerste nummer van Kuifje, zet zijn heldenduo Blake en Mortimer zijn eerste stappen, met Het geheim van de zwaardvis. Het derde verhaal, Het Gele Teken, uit 1953-54 is een keerpunt in de Belgische en Europese stripgeschiedenis. Alle verhalen van Jacobs zijn en blijven grote klassiekers. Hij overlijdt op 20 februari 1987.

B R U Z Z | LO S VA N E T I J D

Blake en Mortimer, Jacobs’ bekendste striphelden

van de kraak van de eeuw). Het is een verslag van een journalistieke zoektocht van meerdere maanden, waarin hij tot de slotsom komt dat er zo’n tweehonderdtal originelen uit Jacobs’ kluis zijn verdwenen.

Hoe dat precies kan, weet niemand.

Feit is wel dat er gaandeweg steeds meer originelen van Jacobs op de markt kwamen. Stripgalerijen boden origineel werk van de meester aan voor bedragen tussen de 70.000 en 250.000 euro, aldus Couvreur. Het grote geld, met andere woorden. De bestuurders van de Stichting E.P. Jacobs – van wie er slechts twee toegang hadden tot de kluis - wijzen naar elkaar. Ook is het allerminst duidelijk waarom de stichting ermee ophoudt; verschillende betrokkenen geven heel uiteenlopende verklaringen.

En de Koning Boudewijnstichting? Die geeft aan, bij monde van een van de directeurs, niets te maken te hebben met het verleden.

Het archief, zoals het is, wordt nu volledig geïnventariseerd. “De bedoeling van de overdracht is om de vele honderden platen, tekeningen en documenten onder te brengen in een permanentere structuur. Zo blijven ze bewaard voor de toekomst en de volgende generaties,” liet de Koning Boudewijnstichting weten. Zodra dat werk achter de rug is, zal duidelijk worden wat de schade precies is.

BrailleTech hulpmiddelenbeurs

19 > 21 OKT 10u > 16u30 gratis toegang

Blind of slechtziend?

Er zijn oplossingen om uw dagelijks leven een stuk gemakkelijker te maken!

Deze beurs is de ideale gelegenheid om kennis te maken met hulpmiddelen voor blinde en slechtziende personen: hulpmiddelen voor het dagelijks leven, aangepaste GSM’s, optische loepen, beeldschermloepen, vergrotingssoftware, spraaksyntheseprogramma’s, brailleleesregels…

Ontdek, vergelijk en probeer dit alles uit bij de Brailleliga!

Kom ze ontdekken, vergelijken en testen bij de Brailleliga Engelandstraat 57 1060 Brussel T +32 (0)2 533 32 11 info@braille.be

www.braille.be

MET DE STEUN VAN

WIN Elke dag WOE 11 OKTOBER

FM 98.8

een Marshall koptelefoon!

Stem op jouw Brusselse favorieten:

WWW.BRUSSELSE100.BE

Michaël Bellon

Onze columnist trekt elke week naar een plek die tot de verbeelding spreekt

dinsdag 19 september, 13u

“Verderop staat Stonehengegewijs een aantal stenen tafelen opgesteld rond het grote niets”

De zon kan hier schijnen wat ze wil, het Muntplein is na de heraanleg een wak in het stadsweefsel gebleven. In de nerveuze nieuwe bestrating volgen de klinkers elkaar nog sneller op dan in het woord stadspleinmozaïek. Er groeien kabels uit de grond, die ook nog is beplakt met stukken tape. Er liggen deksels op rasters waaruit desalniettemin de walmen van het ondergrondse ontsnappen. Een pak nadarhekken is gewoon blijven staan tot het nog eens van pas komt. Bomen zijn er ook.

Liefst vijf onvolgroeide exemplaren ondersteund door een ijzeren looprekje, dat tevens dient als hechtingspunt voor elektriciteitskastjes, fietsen, en rood-witte veiligheidslinten.

Verderop staat Stonehenge-gewijs een aantal stenen tafelen opgesteld rond het grote niets. Ze zijn bedoeld als zitbanken, en maken het mogelijk de werken aan de sokkel van het hopeloze Muntcenter de rug toe te keren.

Voorzien van hoogtewerkers, containers en werf-wc’s, gaan kleine mannetjes die kapotte kolos te lijf. Eventuele vorderingen zijn niet zichtbaar voor het blote oog. Het is allemaal hoogmoed die God zoals geweten bestraft door ons voorzien van vreemde tongen, verder uit elkaar te drijven. Misschien moeten we van deze toren van Babel die nooit afraakt een permanente performance-installatie maken, een nieuwe toeristische landmark die de condition Bruxelloise weet te vatten. Maar dat rendeert natuurlijk minder dan de winkels die hier in de herfst moeten opengaan.

Het constante lawaai van de werf krijgt weerwerk van een solitaire skater die met zijn plank voortdurend mijn hersenschors schraapt. Het skaten op een stadsplein is als de mexican wave in een voetbalstadion: ziet er sympathiek uit, maar is vooral een teken dat er voor de rest niets te beleven valt. Ik heb deze strenge vergelijking nog maar net in mijn lieve dagboek geschreven of de arme skater gaat op zijn bek. Hij bloedt nu aan zijn vingers, maar wil zich niet laten kennen, en volhardt in het absurde steensurfen.

Zelfs de Muntschouwburg ziet er niet uit.

De ruimte achter de zuilenrij is bezet door een prefabpaviljoen. Voor het bas-reliëf op het fronton hangt een beschermend net: een beetje zoals er soms een deken ligt op de sofa van oude mensen, die hun meubel zo willen beschermen tegen slijtage, en er niet bij stilstaan dat het er op die manier al van bij het

begin slecht uitziet. Als sommige toeristen toch nog de moeite doen om een foto te nemen van de opera, dan met dezelfde houding als waarmee ze een stuk van twintig cent van de grond rapen: ze weten al dat ze er niets mee zullen doen, maar de gelegenheid laten liggen geeft ook geen beschaafde indruk.

Het enige dat nog een beetje kan charmeren, zijn café de l’Opéra, Standaard Boekhandel eventueel, en de stroom voorbijgangers waar heel wat bekijks aan is. Vooral dan omdat de stroom zo onophoudelijk is, want het pleit natuurlijk nooit in iemands voordeel dat hij zich ophoudt tussen de Nieuwstraat en die andere Kleerkoperstraat. Dat geeft blijk van oneerbare bedoelingen in de sfeer van consumentisme en pendelarij, dus moet ik andermaal hard zijn. Het is van drie één: ofwel zijn het alleen duffe mensen die hier langskomen, ofwel wordt een mens duf zodra hij hier passeert, ofwel zijn alle mensen altijd duf. Ik registreer mankepoten, zenuwtics, gescheurde broekspijpen en overgewicht. Behalve broodjes, plastic zakken en telefoons hebben de voorbijgangers niets in handen. Als je heel lang naar het langgerekte peloton blijft kijken, dan lijkt het of ze deelnemen aan een wedstrijd. Een afvalrace. De Afvalrace waarschijnlijk.

Plots doemt tussen die grijze massa de burgemeester van Mechelen op. Ooit had hij als Vlaams minister-president zijn kabinet vlakbij in de buurt. Nu komt hij vast met de trein op en af voor één of ander partijbureau.

Volgens mij kijkt hij al wandelend naar de oude gevel aan de Wolvengracht, waar de naam van de verdwenen brasserie Aux Neuf Provinces nog op te lezen staat. Blij en onbezorgd prevelt hij die woorden na. De tristesse van het Muntplein heeft op zijn positivisme geen vat. Bijna wil ik hem vragen of hij geen burgemeester zou willen worden van de Dix-Neuf Communes, maar ik kan me nog net bedwingen. Een tijd waarin men uit wanhoop naar de zeldzame goede liberaal grijpt, is misschien een tijd voor revolutie. Dat er zo al eens één is uitgebroken op deze plek zal wel geen toeval zijn.

B R U Z Z | LO S VA N E T I J D

Muntplein

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/laptopia

29

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Verzamelen is een ongeneeslijke ziekte

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Michel Wittock, bibliofiel en directeur van Bibliotheca Wittockiana Ik was 14 jaar en zat op kostschool in Maredsous. Als je een goeie bulletin had, mocht je in het weekend naar huis, in Sint-Lambrechts-Woluwe was dat. Ik kreeg 20 frank van mijn ouders als beloning voor mijn goeie punten. In die tijd, zo’n zeventig jaar geleden, was dat een fortuin, hè! En ik liep door de Rue de la Madeleine, vlak bij de Grote Markt, en zag in een etalage een oud boek liggen, Les délices du Brabant. Over de kastelen van Brabant in de 17e eeuw, een boek met 150 gravures. Het boek lag net open op een afbeelding van het kasteel van Temse, ‘Temsche’ zoals het toen heette. Dat was de plaats waar mijn vader vandaan kwam en waar zijn textielfabriek stond. Ik wist dat hij daar elke dag ging werken, maar zelf was ik er nooit geweest. Ik moest dat boek kopen, het was een coup de foudre: het oude papier, het oude leer van de boekband, het gevoel over de gravures te strijken. Maar ik had alleen die 20 frank. De verkoopster heeft het mij toch gelaten, terwijl het minstens vijftig keer zoveel waard was. Achteraf heeft ze me verteld, veel later toen we vrienden waren, dat ze ontroerd was door diene gamin die zo graag dat boek wou en trots zijn 20 frank uit zijn broekzak haalde. En ze heeft het zich nooit beklaagd, want ik ben jarenlang haar beste klant geweest.

Als exportverantwoordelijke voor het textielbedrijf van mijn vader, reisde ik veel. Londen, Parijs, Rome, New York, … Ik regelde het altijd zo dat ik naast mijn werk genoeg tijd had om veilingen en antiquariaten af te schuimen. Elke keer kwam ik terug met stapels boeken. Ik ben jong getrouwd, kreeg veel kinderen en we woonden toen in een groot huis in de Julius Caesarlaan in Sint-Pieters-Woluwe. De boeken bleven maar binnenkomen, eerst in mijn bureau, de fumoir, de hal, daarna de salon, de eetplaats, de slaapkamer, … Tot

Michel Wittock (82)

30

mijn vrouw op een dag een kist met boeken zag staan in de speelkamer van de kinderen. Dat was de druppel die de emmer deed overlopen. Ze was jaloers op mijn passie, begrijpt ge? ‘Ah non,’ riep ze, ‘pas dans la salle des jeux de MES enfants! Tu n’as qu’à construire une bibliothèque dans le jardin!’ En voilà, dat heb ik dan ook gedaan. We hadden een heel grote tuin toen, zo’n 400 meter lang. Op het achterste perceel, waar de kinderen vaak voetbalden, bevindt zich nu de ‘Bibliotheca Wittockiana’. Mijn vrouw en ik zijn gescheiden, maar desondanks goeie vrienden gebleven.

Hoeveel boeken ik bezit? Eerlijk, ik weet het niet, ik heb ze nooit geteld. Minstens twintigduizend. Het is een collectie, uniek in de wereld, omdat het alleen draait om de ambachtelijkheid en de artisticiteit van de boekbanden. Het decorum, zoals dat heet. Ze dateren uit elk mogelijke periode, vanaf de zestiende eeuw tot vandaag. Een van mijn allermooiste exemplaren is een eerste druk van Il Principe van Machiavelli, een belangrijk boek uit 1540 over politiek. Maar, en ik ben echt beschaamd om het te zeggen, ik wist nauwelijks wat erin stond! Het is mijn tweede vrouw die me daar attent op heeft moeten maken. Toen ik haar trots de schoonheid van de boekband wilde tonen, was zij veel meer geïnteresseerd in de inhoud. (lacht) Het is ook dankzij haar dat ik sinds enkele jaren erg ben geïnteresseerd geraakt in hedendaagse kunst, waardoor ik me nu nog alleen bezighoud met hedendaagse boekbindkunst. Je moet leven met je tijd, hè, gedaan met de oude boeken. Maar ik blijf wel verzamelen, ja dat wel. Weet ge, verzamelaar zijn, dat is een ziekte waar geen genezing voor bestaat.

— PATRICK JORDENS

Zoon van een Française en een Vlaming, werkte vijfenveertig jaar voor de textielfabriek van zijn vader.

Woonde onder meer in Istanbul en Rome. Bouwde in 1983 de ‘Bibliotheca Wittockiana’ in zijn toenmalige tuin in Sint-Pieters-Woluwe. www.wittockiana.org

© SASKIA VANDERSTICHELE

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Coco

32

“Gedurende eeuwen hebben zeelui bonen gegeten, omdat ze zo vullend zijn”

Peulvruchten, ze zijn goed voor ons, ze kunnen hemels lekker zijn, maar toch hebben ze hun status verloren. Tot op het BBC-nieuws werd verteld dat de kleine prins George op zijn eerste schooldag puy lentils voorgezet kreeg (het is geen gewoon wijkschooltje, waar dat baasje gaat).

Voor de goede orde, dat zijn groene linzen uit Le Puy-en-Velay, in Frankrijk. Geen Brit die er ooit van had gehoord, zelfs zij van Indische afkomst niet, ook al eten ze elke avond dahl. De pakken linzen vliegen sindsdien van de rekken en alle koks zijn plots geïnteresseerd in peulvruchten. De Fransen, die het zonder koningshuis moeten stellen, promoten hun bonen dan maar met republikeinse appellations controlées. Plots wordt een boerenteen iets heel bijzonders.

Tot mijn verwondering verkocht mijn Turkse marktkramer Franse bonen met een stamboom: cocos de Paimpol, appellation d’origine, het label duidelijk te zien op de grote zak van tien kilo waarin ze verpakt zaten. Cocos, wat een rare naam voor een boon. Deze bonen zijn haricots.

Botanisch heten ze Phaseolus vulgaris. Met Columbus kwamen ze uit het Amerika van de Azteken, waar ze ayacotl werden genoemd.

Eenmaal in Europa werden ze onmiddellijk geaccepteerd door het volk, want onze streken kenden van oudsher ook al bonen, maar van heel andere soorten: de erwt, de tuinboon, de keker en de lens. Bonen zijn voedzaam, groeien makkelijk en bewaren uitstekend. Wat moet je nog meer? Dus het aantal bonenvariëteiten groeide enorm, gekweekt in elke achtertuin.

Toen de wetenschap zich ermee wou mengen, was het al lang niet meer duidelijk welke haricot verwant was met welke andere mojhète, flageolet, prinses, lingot, borlotto of kievit. Van de coco kent men de geschiedenis nog een beetje. Het was een Franse matroos die er in Noord-Bretagne mee van de boot stapte. Hij had ze opgepikt in Argentinië tijdens zijn militaire dienst bij de Franse marine. Dat was in 1928. Zo kort geleden nog maar! En vandaag beschouwen de Fransen die Argentijnse boon dus als een typisch Bretoens streekproduct dat om respect vraagt. De naam coco komt overigens van de Franse manie om alles af te korten. Haricot is veel te lang, dus wordt het verkort tot coco. Ze doen hetzelfde met de communist: die wordt ook coco in de volkstaal van Parijs.

De bonen van de markt zaten nog in hun peul en waren niet droog, maar ook niet groen. Dat herinnerde mij aan een bar in Pont-l’Abbé-d’Arnoult (Charente-Maritime), waar een gelijkaardige cultus wordt gewijd aan de mojhette, een andere witte boonvariëteit. Een tuinder kwam

binnen en plofte een grote zak peulen op tafel. Ik vroeg leergierig: “C’est donc ça, les mojhettes?” Hij keek mij ernstig aan, stak zijn vinger in de lucht en sprak plechtig: “Demi-secs!” Dat is voor hen dus van kapitaal belang. Rijp, maar nog niet gedroogd, zo is de ideale verschijningsvorm van de haricot. Het seizoen loopt in oktober dus ten einde. Daarna is het la fin des haricots.

Deze cocos kostten 3,5 euro per kilogram. Ik vroeg een kilo. Thuisgekomen bleek het maar 843 gram. Dan het geduldige werkje om ze te doppen. Er kwamen parelwitte kleine boontjes uit de peul. Toen had ik nog 406 gram. Dat is een uitlevering van 48 procent. Eigenlijk nog niet zo slecht voor niet gedroogde peulen.

Dat de cocos werden aangevoerd door een matroos is niet zo verwonderlijk. Gedurende eeuwen hebben zeelui bonen gegeten, net omdat ze zo vullend en uitstekend bewaarbaar zijn. De Britse Navy had zijn eigen variëteit die wel wat lijkt op de coco, de Navy Bean. Dergelijke boontjes worden in Bretagne, Vendée en Saintonge dan ook gegeten met vis, of zomaar op een stuk brood. Je hoeft ze uiteraard niet te weken, en ze zijn gaar na zo’n 45 minuten tot een uur. Niet te kort koken, want rauwe bonen zijn slecht verteerbaar. Dat je ongezouten water moet gebruiken om bonen te koken, schijnt een fabeltje te zijn. Integendeel: een schepje zout maakt ze nog zachter.

Na het koken bleken de cocos wel wat melig.

“Niet te verwonderen dat bonen vaak met tomaten worden klaargemaakt,” merkte een huisgenoot op. En met bonenkruid (sariette).

Het verhaal gaat dat dit kruid de ‘muzikaliteit’ van de bonen tegengaat. Is dat ook een mythe?

In ieder geval past het kruid uitstekend bij het koken van bonen. Vergeet ook geen teentjes look.

Smakelijk.

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

een man op het veld’ Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

SINT-JANS-MOLENBEEK – Voetballers die ook supporter zijn van hun club worden 1770 schaarser, maar Nicolas Maeyens (24) is er nog zo een. Hij maakte zijn debuut bij FC Brussels en keert nu terug naar RWDM. Een keuze van het hart, maar ook met titelambities.

BRUSSELSE WATERLOPEN

Hoe kan ik weten waar de beken in Brussel liepen, vooraleer er straten werden aangelegd?

Frank uit Jette

I

n de loop der tijd is in Brussel heel wat oppervlaktewater verdwenen. Niet alleen de Zenne is overwelfd, ook tal van zijbeken verdwenen onder de grond. De oude waterlopen zijn terug te vinden op gespecialiseerde kaarten.

De overwelving van de Zenne is het best gedocumenteerd. De historische bedding, inclusief de verschillende zijarmen, is bijvoorbeeld te raadplegen op de historische kaart- en fotowebsite Hemels Brussel. Daaruit blijkt overigens dat heel wat gemeentegrenzen, tussen Anderlecht en Sint-Gillis, of tussen Brussel-Stad en Schaarbeek, die verdwenen bedding volgen.

Ook het parcours van de Maalbeek is vrij makkelijk terug te vinden, onder meer op de kaart ‘Brussel waterstad’ van Leefmilieu Brussel. De beek ontsprong in de buurt van de Ter Kamerenabdij en liep via de Vijvers van Elsene, de Graystraat en de Etterbeeksesteenweg naar Sint-Joost en Schaarbeek.

De Maalbeek werd al in 1872 overwelfd, enkele jaren na de Zenne.

Overigens lagen er langs de beek meer dan 50 vijvers. Daarvan blijven er slechts een handvol over. “Sinds het einde van de achttiende eeuw is ruim 75 procent van de totale vijveroppervlakte van het gewest drooggelegd,” zegt Renaud Bocquet, projectleider vijvers en waterlopen bij Leefmilieu Brussel. De vijvers die we vandaag kennen, zijn allemaal aangelegd door de mens.

Ook veel kleinere beekjes, zoals de Broekbeek of de Vleesgracht, verdwenen door de oprukkende verstedelijking gedeeltelijk of grotendeels onder de grond. “Veel waterwegen zijn in kokers gelegd of aangesloten op de riolering om plaats te maken voor wegen,” klinkt het. De meeste van die ingekokerde waterloopjes zijn terug te vinden op de interactieve wateratlas van Leefmilieu Brussel (in stippellijn).

Wie verder wil graven, kan terecht bij de historische kaarten van

bijvoorbeeld de Koninklijke Bibliotheek. Sommige daarvan zijn ook online te raadplegen.

Tot ver in de 20e eeuw werd water verbannen naar de ondergrond. De laatste jaren zien we echter de omgekeerde tendens. “Het Brussels Gewest werkt sinds 2000 aan een groen en blauw netwerk,” aldus Bocquet. “De bedoeling is de verschillende groene zones, en ook de waterlopen opnieuw met elkaar te verbinden.”

Beken en vijvers worden weer op elkaar aangesloten, kokers worden opengelegd en oevers worden opnieuw natuurlijk gemaakt. Het beton maakt plaats voor planten en dieren. Op die manier worden niet alleen het ecosysteem en de biodiversiteit langzaam hersteld, maar vermindert ook het overstromingsgevaar bij overvloedige regen, omdat minder water meteen in de riolering terechtkomt. Bovendien wordt het landschap aantrekkelijker, wat de leefbaarheid van de stad ten goede komt.

De voorbije jaren werd de Woluwe blootgelegd over een afstand van 800 meter. De Molenbeek is ook opnieuw zichtbaar over en afstand van 1,25 kilometer. De Geleytsbeek in Ukkel is weer open over een afstand van 400 meter.

“We zijn begonnen in de rand van het gewest, maar verleggen onze focus nu naar de binnenstad,” aldus nog Bocquet. “Er lopen verschillende projecten om de Zenne te herwaarderen in Anderlecht en de rivier opnieuw open te leggen, onder meer in het Maximiliaanpark.”

— LAURENT VERMEERSCH

Meer info Hemels Brussel: hemels.brussels Leefmilieu Brussel: leefmilieu.brussels onder thema water Koninklijke Bibliotheek: www.kbr.be/nl Cartesius: cartesius.be

VOLGENDE WEEK Klopt het dat de Brusilia-toren beweegt bij stormweer?

In de loop van de 19e en 20e eeuw zijn heel veel Brusselse beken en riviertjes verdwenen. Sinds het jaar 2000 worden opnieuw waterlopen blootgelegd.

I

k vind1858 dat je als jonge gast vooral moet spelen, niet op de bank zitten. Daarom heb ik Anderlecht op mijn veertiende verlaten,” vertelt Maeyens. “Ik kwam bij FC Brussels terecht, speelde er op mijn zestiende al bij de reserven en maakte als zeventienjarige mijn debuut in tweede klasse.

Mijn keuze was dus de juiste.”

Het is in een ploeg met onder anderen Le Postollec, Lutula en Veselinovic dat de jonge Maeyens zijn eerste stappen bij de grote jongens zette. Twee seizoenen lang maakte hij deel uit van de eerste ploeg. Dat

ging2000 met ups en downs. “Ik herinner me mijn eerste wedstrijd nog goed: thuis tegen Doornik. We wonnen met 1-0 dankzij een goal van Lutula. Een fantastische herinnering.

Je debuut maken in het Edmond Machtensstadion is toch wel wat.”

“Ik was maar gedurende sommige periodes een titularis. Bij het begin van mijn derde seizoen kreeg ik van Michel De Wolf minder speelgelegenheid en ben ik over mijn toeLEEFMILIEU BRUSSEL komst beginnen na©te denken.

Ik besliste opnieuw te studeren en in een lagere divisie te spelen, bij Woluwe-Zaventem. Dat ik in de vesti-

ADVERTENTIE

S OCIALE V ERHUURKANTOREN (SVK) V E R H U U R U W G O E D ZO R G E LO O S Het SVK garandeert : = een stipte huurbetaling = een degelijk verhuurbeheer = het ouderhoud van uw woning = hulp bij renovatie = fiscale voordelen

www.fedsvk.be - 02 412 72 44

air nie ine den Ik h gra (lac De ger twe we pro Zijn kla gin hij een we bet cen nog me

Vie

“Vo Pep con de er per me zoe pak heb ges erg Ik w spe nee dur we op op Ma kee ten als

LIVE RADIO VAN 7U TOT 10U

1030 SCHAARBEEK

WOE

4/10 Kom volgende week naar het Collignonplein tussen 7u en 10u, voor koffie, live radio vanuit de BRUZZ-bus, en een koek van de warme bakker. Volg de Ronde van Brussel in ons magazine, online, op social media en op televisie

,7(.

IEDERE ZONDAG OPEN

Wij accepteren

ECOCHEQUES

Alle machines en fietsen kan je bij ons testen met professionele begeleiding en advies op een groot testparcours!

Fietsen rijklaar en machines startklaar geleverd!

ook gespreide betaling mogelijk*

36V ELEKTRISCHE FIETS MET MIDDENMOTOR

WIJ AANVAARDEN ECOCHEQUES!

ELEKTRISCHE FIETS GIANT

769

ELEKTRISCHE VOUWFIETS

SPARTA

28” RETROFIETS TALENT

7

BATAVUS

9 %UDNHV YRRU HQ DFKWHU ,QFO YRRU HQ DFKWHUGUDJHU 6WHYLJ UHWUR IUDPH 6KLPDQR QH[XV YHUVQHOOLQJHQ %HXJHOVORW

Ī &RPSDFWH OLFKWH HQ KDQGLJH DOXPLQLXP YRXZŅ HWV Ī 6KLPDQR YHUVQHOOLQJHQ Ī Y /LWKLXP 3RO\PHU EDWWHULM Ī (HQYRXGLJ RS WH YRXZHQ OLFKW JHPDNNHOLMN WH WUDQVSRUWHUHQ

3

2RN YHUNULMJEDDU YHUVQHOOLQJHQ PHW WHUXJWUDSUHP

9HLOLJKHLGV laarzen

WERKKLEDING

9HLOLJKHLGV VFKRHQHQ

)OHHFH WUXL PHW ODQJH RI NRUWH ULWV

Werkbroek

379

13 3,995

5,- 9,95

:HUN RYHUDO

12,95

199

ELEKTRONISCHE KLUIS + [ % [ ' [ [ FP Ī &RGH YDQ WRW FLMIHUV Ī :HUNW RRN PHW VOHXWHO Ī 0HW YHUDQNHULQJV JDWHQ Ī ,QFO VFKDSERUG Ī ,QFO $$ EDWWHULMHQ

MOUNTAINBIKE ESPERIA KANSAS

TREKKINGFIETS ESPERIA

Ī 9HUHQGH YRRUYRUN Ī ,Q YHUVFKLOOHQGH NOHXUHQ YHUNULMJEDDU Ī Ħ YHOJHQ

Ī 6WHYLJH WUHNNLQJŅ HWV Ī $OXPLQLXP YHOJHQ Ī .UDFKWLJH 9 %UDNHV Ī /(' YHUOLFKWLQJ YRRU HQ DFKWHU Ī YHUVQHOOLQJHQ

Ī 9 %UDNHV

27,5”

495

199

DRAADPANELEN SIENNA

&RPSOHWH KRPHWUDLQHU YRRU ZHLQLJ JHOG

1VO8LT

ts ! 98

Slech

49

KOLOMBOORMACHINE

62,25

299

ELEKTRISCHE HEGGENSCHAAR Ī (OHNWULVFKH KHJJHQVFKDDU Ī PP

'RRU ]LMQ KRRJWH YDQ FP YHUZDUPW GH]H KHDWHU SUHFLHV RS GH KRRJWH ZDDU KHW QRGLJ LV DOV MH ]LW Ī *DVņ HV NDQ RSJHERUJHQ ZRUGHQ RQGHU GH KHDWHU Ī 3LH]R RQWVWHNLQJ Ī 7UDSORRV UHJHOEDDU WRW ZDWW Ī LQFOXVLHI WUDQVSRUWZLHOHQ

259

98,95 59,95

24,95

PROFESSIONELE HAKSELAAR Ī .UDFKWLJH SN PRWRU Ī *HVFKLNW YRRU GLNNH WDNNHQ Ī (HQYRXGLJ WH YHUSODDWVHQ GRRU GH VWHYLJH ZLHOHQ

SIMKA

TUINBOUWTRAKTOR

TUINMACHINES

Ī .UDFKWLJH SN PRWRU Ī :HUNEUHHGWH FP Ī :HUNGLHSWH FP

159

59,95

149

LOUNGE HEATER

HOMETRAINER

Ī 5HJHOEDUH ZHHUVWDQG Ī 9HUVWHOEDUH ]DGHO Ī ,QFO UHPV\VWHHP Ī 'LVSOD\ PHW SURJUDPPDģV

Ī 0D[ GLHSWH PP Ī 7DIHO [ PP Ī +RRJWH PP Ī 7DIHO NDQ q GUDDLHQ HQ q OLQNV HQ UHFKWV EXLJHQ Ī YHUVQHOOLQJHQ

198

995

UNION

289

Ī 3UHFLVLH NRSSHOLQVWHOOLQJ LQ WUDSSHQ SOXV ERRUVWDQG Ī /L LRQ DFFXģV Ī ,QFO GHOLJH ELWVHW Ī (UJRQRPLVFKH KDQGJUHHS PHW VRIWJULS Ī YROW

18u30 18u30 18u30 18u30 18u00 17u00

2395

1195

ACCU BOOR- EN SCHROEFMACHINE 18V

7,95

-

Ī 29er

495

549

9u00 9u00 9u00 9u00 9u00 10u00

Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag

Ī 6KLPDQR YHUVQHOOLQJHQ Ī .UDFKWLJH VFKLMIUHPPHQ Ī 'LNNH URHVWYULM VWDOHQ VSDNHQ Ī 'XEEHONDPHU DOXPLQLXPYHOJHQ Ī YROW EDWWHULM

VERSNELLINGEN

1595

ANDERE WINKELS GESLOTEN

1895

1895

Middenmotor

Roermond - Heerlen - Venray - Eynatten

ELEKTRISCHE MOUNTAINBIKE

Ī .UDFKWLJH YROW /LWKLXP EDWWHULM Ī 6KLPDQR 1H[XV YHUVQHOOLQJHQ Ī 'LFKWH NHWWLQJNDVW YRRU ODDJ RQGHUKRXG Ī 5RHVWYULM DOXPLQLXP IUDPH Ī *HNHXUG $EXV EHXJHOVORW Ī 6KLPDQR UROOHUEUDNHV Ī 9HUOLFKWLQJ

Ī 5RHVWYULM DOXPLQLXP IUDPH Ī %DWWHULMYHUOLFKWLQJ YRRU HQ DFKWHU Ī Y /LWKLXP SRO\PHHU DFFX Ī 6KLPDQR YHUVQHOOLQJHQ Ī $OXPLQLXP YHOJHQ Ī %HXJHOVORW

9u00 - 18u30

Maandag OPEN:

599

295

SIMKA

TUINMACHINES

Verkrijgbaararint en groen zw

%UHHGWH [ KRRJWH 220 x 83 cm

220 x 103 cm

220 x 153 cm

220 x 183 cm

220 x 123 cm

999

11,50 13,50 15,95 20,50 23,95

495

PROFESSIONELE 4-IN-1 BENZINEGRASMAAIER Ī 9HUVWHOEDUH PDDLKRRJWH LQ VWDQGHQ Ī .UDFKWLJH SN SIMKA NRSNOHSPRWRU Ī 0HW DDQGULMYLQJ Ī 0DDLEUHHGWH

SIMKA

TUINMACHINES

56 cm

4 IN 1 GRASMAAIER RAL 6005

Ī $FKWHUZDDUWVH XLWZRUS Ī =LMZDDUWVH XLWZRUS Ī $FKWHUZDDUWVH XLWZRUS PHW JUDVRSYDQJ Ī 0XOFKLQJ IXQFWLH

RAL 9005

3DOHQ DSDUW YHUNULMJEDDU

Kaulille

6WQZJ RS .O %URJHO

Leopoldsburg

7XQQHOVWUDDW

'RUPDDO =RXWOHHXZ

Eynatten

Venray

*URWH 6WHHQZHJ

(XSHQHU 6WUD H

.HL]HUVYHOG D

+DVVHOW

$DUVFKRW

+HHUOHQ

%LMYHQQHVWUDDW

7HU +HLGHODDQ

%HHUVGDOZHJ

5RHUPRQG

'DDODNNHUZHJ

599

269

www. ,7(.

.be

/HW RS *HOG OHQHQ NRVW RRN JHOG /HQLQJ RS DIEHWDOLQJ 2QGHU YRRUEHKRXG YDQ DDQYDDUGLQJ GRRU &R¿ GLV HQ QD RQGHUWHNHQLQJ YDQ XZ NUHGLHWFRQWUDFW 3ULM]HQ LQFOXVLHI %7: HQ 5HFXSHO $FWLHV ]LMQ JHOGLJ YDQ VHSWHPEHU WRW HQ PHW RNWREHU RI ]RODQJ GH YRRUUDDG VWUHNW :LM]LJLQJHQ LQ SULMV HQ PRGHO HYHQDOV GUXN HQ ]HWIRXWHQ YRRUEHKRXGHQ

DB431945I7

opening zaterdag 30 september diverse kleuren USB/micro-USB

kop EHGV VHL]RHQHQ GHNEHG kop CRPƬ omschrijving vulling: 200+300 grams SRO\HVWHU PLFURƬ EHU 140x200 cm 200x200 cm

2.5 meter

240x220 cm

omschrijving

kop CRFD &ROD

omschrijving regular, light of zero 375 ml 1 l = 1.55

17.95 22.95

12-pack

6.96

kop dames homesocks omschrijving oI VORƪ HQ diverse varianten polyester of polyacryl maten 36-41

00 029 1

00095 13

000

00 058

00 099 2

kop sweatjurk

kop vHUGXLVWHULQJV omschrijving JRUGLMQ

kop dames jas

kop Pedigree omschrijving vHUZHQSDNNHW

kop dURQH PHW ZLƬ

omschrijving eQ FDPHUD

omschrijving diverse kleuren katoen/polyester maten s-xl

OHJJLQJ maten xs-xxl

2.49

incl. strijkband om gordijn eenvoudig in te korten met 8 ringen of haken diverse varianten polyester 140x250 cm

omschrijving met capuchon diverse kleuren polyester maten s-xl

diverse varianten 590 gram

38 cm

1 kg = 6.59

stuntprijs

00 095 6

000

00 095 9

00 089 3

00095 29

kop Haribo happy hooray

kop

kop tafelloper rib

kop OUDO % HOHNWULVFKH omschrijving WDQGHQERUVWHO

kop auto met LED omschrijving kerstboom

omschrijving uitdeelzak 30 stuks

omschrijving

omschrijving diverse kleuren 35x130 cm

1 kg = 6.11

incl. batterijen

489 gram

00 099 2

95 0700

00 052 1

kop dames bomberjack

kop Maroussia omschrijving eau de toilette

omschrijving diverse varianten polyester maten s-xl

AdvancePower

100 ml 1 l = 84.40

2UDO % RS]HWERUVWHOV

5.49

000

00 095 4

kop ladekast met 3 lades

kop

kop mHWDOHQ RSEHUJUHN

omschrijving met zwenkwielen en silk ribbon lades ca. 35x28x57 cm

simply clean set/2

omschrijving

3XPD IRU PHQ meisjes bomberjack

keramiek diverse varianten 23x12x15 cm

omschrijving max.

175 kg per plank zonder schroeven te monteren gegalvaniseerd staal 80x40x180 cm

60 ml 1 l = 140.67

8.44

diverse kleuren polyester maten 98-164

000

00 044 8

000

00 095 7

000

kop

kop lijmpistool

kop

kop Excel Gel Ariel omschrijving wasmiddel

kop

4.95

omschrijving

omschrijving incl.

2 lijmpatronen 230 Volt, 40 Watt

omschrijving

omschrijving

Actilift regular of color 16 wasbeurten 592 ml

OLMPSDWURQHQ 10-pack

0.69

1 l = 5.05

00 095 5

00 099 1

00016 16

00 099 2

Dove douchegel

huishoudemmer

Spargo microvezel doek

Huggies babydoekjes Xerox kopieerpapier

diverse varianten 250 ml

transparant met print 12 liter

1 l = 5.96

diverse kleuren 3-pack

00095 16

pure of soft skin 56 doekjes

500 vel A4

079

249

35x35 cm

329

199

De aanbiedingen Aanbiedingen zijn geldig geldigvan: van dag xx maand woensdag t/m dag 27 september xx maand jaartal t/m dinsdag 3 oktober 2017

099

www.action.com

BEVL - Zet- en drukfouten voorbehouden.

kop Sologic datakabel omschrijving xxl

Elsensesteenweg 41-43 Elsene

DB431058I7

T.e.m. a.s. zaterdag bijna alles

Geen vierkante meter te veel betalen

Laminaat | Parket | PVC | Vinyl | Tapijt | Vloerkleden | Gordijnen | Raamdecoratie

Wij komen gratis opmeten

Zo weet je zeker dat er niet te veel รณf te weinig wordt besteld en betaal je alleen voor het aantal vierkante meter dat nodig is.

www.carpetright.be

DB432363I7

*Geldig t.e.m. zaterdag 30 september 2017.

Informeer in de winkel naar de voorwaarden.

Zet- en drukfouten voorbehouden.

Parket, gordijnen en raamdecoratie verkrijgbaar in geselecteerde winkels.

Egypte!

15 dagen zon:

¤ 899

Vliegreis inbegrepen, afreis van 5 maart: + €100,-

3 afreisdata :

van 5.000 t/m 15.000 euro

15 januari, 5 februari en 5 maart 2018 1 week 5* Nijlcruise - volpension (Nederlanstalige gids, excursies en fooien inbegrepen)

+ 1 week luxe 5* strandvakantie - all inclusive (bekende tophotel Albatros White Beach)

ore t een sc /10 is krijg .9 Deze re lanten van 8 aliteit! k e kw van onz ouding prijs / erh Superv

Reisfamilie Carlier

JKP* Luikerstwg. 62 • St-Truiden • tel. 011 705 500 • meer info: www.deblauwevogel.be DB429417I7

Lening op afbetaling U leent 10.000,00 euro op 36 maanden Maandsom 300,07 euro - Totaal te betalen : 10.802,52 euro *JKP (jaarlijkse kostenpercentage) = 5,20% Vaste jaarlijkse debetrentevoet = 5,20%

NIEUWE AUTO NODIG?

Voor elke lening op afbetaling van minimum 5.000,00 euro en maximum 15.000,00 euro met een looptijd van 36 maanden. Tarief niet van toepassing voor professionele doeleinden. Lening op afbetaling onder voorbehoud van aanvaarding door Europabank en na ondertekening van uw contract.

V.u.: Europabank NV - kredietgever - Burgstraat 170, 9000 Gent - BTW BE 0400 028 394 - RPR Gent.

BRUSSEL CENTRUM. Kruidtuinlaan 13 A - Tel. 02 218 55 65 BRUSSEL JETTE. Koningin Astridplein 5 - Tel. 02 427 99 71 BRUSSEL UKKEL. Waterloosesteenweg 674 - Tel. 02 627 87 50 SINT-PIETERS-WOLUWE. Kerkstraat 71 - Tel. 02 772 50 56 VILVOORDE. F. Rooseveltlaan 159 - Tel. 02 752 51 30

Nummer 1 in België voor nieuwe wagens DB406586H7

BOEKENFESTIJN

70-plusser en moeite met stappen, opstaan uit een stoel of de trap opgaan?

OOK VEEL HOBBY-ARTIKELEN BRUSSELS EXPO - PALEIS 6

De spierfunctie neemt af bij ouderen.

Hoewel dit normaal is, zijn er “gezonde” ouderen waarbij dit proces in heviger mate plaatsvindt en hierdoor lopen zij een verhoogd risico om te vallen en daardoor hun vermogen om zelfstandig te functioneren verliezen.

do

5

OKT

vr

6

OKT

zo

za

8

7

OKT

10.00 - 21.00 UUR

OKT 10 - 18 UUR

GRATIS TOEGANG

Onderzoekers trachten dagelijks bestaande therapieën te verbeteren of nieuwe medicatie uit te vinden. Deze zoektocht bestaat uit verschillende stappen en wordt klinisch onderzoek genoemd. Tijdens één van de laatste stappen wordt de medicatie in een veilige medische omgeving getest op patiënten.

DE GROOTSTE KEUS IN BOEKEN, PUZZELS, HOBBY- & KNUTSELARTIKELEN

Nu voor

e-mail: info@be-trials.com

DB433134I7

Wenst u meer te weten of heeft u interesse om eventueel deel te nemen aan dit klinisch onderzoek, twijfel dan niet ons te contacteren:

Nu voor

4,99 4,99

Van 19,99

6,99

Nu voor

3,99

GRATIS BOEK !

SPEELGOED

Neem de originele bon mee naar het Boekenfestijn in Brussels Expo van 5 t/m 8 okt. 2017.

Kies één gratis boek uit bij de afdeling ‘Actieboeken’ en lever de bon in bij de kassa.

Leuke vrolijke speelmat die kan worden opgevouwen tot bewaardoos.

MAX. 1 BON PER BETALENDE KLANT

actie

actie

Momenteel loopt er een klinisch onderzoek in Belgische Universitaire Ziekenhuizen om na te gaan of een nieuwe behandeling in staat is de fysieke functie bij oudere mensen te verbeteren en de spiermassa te laten toenemen.

Tel: 0468 166 777

DB321862K6

Let op, geld lenen kost ook geld.

Nu vanaf

14,99

17HASSELT_RLRT-1

*) ALLEEN ORIGINELE BONNEN WORDEN IN BEHANDELING GENOMEN.

Afmeting speelmat 110x110cm.

DB433164I7

DB374216D7

Werft aan ter versterking van het team TECHNIEKER (M/V)

VERKOPER (M/V) De uitdaging:

Je staat in voor de verkoop van nieuwe en tweedehands voertuigen van een kwaliteitsmerk in volle groei met een professionele en klantgerichte invalshoek, dit voor zowel particuliere als zakelijke klanten.

Je bent het aanspreekpunt voor bestaande en toekomstige klanten en begeleidt hen van verkoop tot en met de levering van de nieuwe wagen.

De uitdaging:

Je staat samen met je collega’s in voor het onderhoud en het oplossen van storingen. Door je kennis van diagnosestelling aan de dag te leggen zorg je dat de klant spoedig terug de baan op kan.

Je profiel:

- Je hebt een diploma Autotechnologie of gelijkgesteld door ervaring.

- Kennis van techniek en auto-elektriciteit zijn een must.

- Relevante ervaring is een pluspunt.

- Gebruik van informatica-tools is je niet vreemd.

- Kennis van Nederlands en Engels gewenst. Frans is een pluspunt - Je hebt minstens een rijbewijs B. Een uitdagende job in een dynamisch team, een competitieve verloning en de nodige training.

Je profiel:

- Communicatief sterk - mondeling als schriftelijk - in NL, FR, EN - Vertrouwd met computer en kantoortoepassingen (MS Office) - CommerciĂŤle ervaring vereist

Wij bieden:

Een uitdagende job in een dynamisch team, een competitieve verloning met bedrijfswagen en de nodige training.

Wij bieden:

Interesse?

Stuur je CV naar administratie@subaru-vandenplas.be t.a.v Eddy Vandenplas of per post naar Leuvensesteenweg 139, 3080 Tervuren.

Interesse?

DB429693I7

Werft aan ter versterking van het team

Stuur je CV naar administratie@subaru-vandenplas.be t.a.v Eddy Vandenplas of meld je aan op Leuvensesteenweg 139, 3080 Tervuren.

DB429225I7

DB431564I7

zoekt

TECHNIEKER/ONDERHOUDSTECHNIEKER Vast dienstverband in Brussel, BelgiĂŤ Profiel :

Solliciteren ?

BEUMER Group Benelux b.v.

E-mail met cv t.a.v. J. Geurts E-mail: bnl.info@beumergroup.com

â?– In bezit van diploma A3 elektromechanica, of elektronica of onderhoudstechnieken â?– Bereid in 5 ploegen te werken â?– Kennis van PLC-sturingen en een VCA-attest zijn pluspunten

Wij bieden :

â?– Een marktconform loon aangevuld met ploegenpremies â?– Een uitdagende, afwisselende baan met doorgroeimogelijkheden DB427371I7

ons op Facebook!

Phonecom nv is dringend op zoek naar een

NEDERLANDSTALIGE COMMERCIEEL CALLCENTERAGENT voor ĂŠĂŠn van zijn klanten in de banksector.

Verwacht: • Ervaring op vlak van telefonische verkoop of salestalent • Goede communicatieve telefoonvaardigheden: verbaal sterk en vaardig in omgaan met tegenwerpingen en argumentatie • Goede luistervaardigheid en inlevingsvermogen • Vasthoudendheid en grote scoringsdrive Resultaatgericht • Klantvriendelijk en klantgericht • Positieve ingesteldheid • Flexibel: bereid te werken in een wisselend uurrooster • Goede pc-kennis • Soort dienstverband: voltijds Vereiste studies: Geen specifieke studievereisten Talenkennis: • NEDERLANDS (moedertaal) • FRANS (goede kennis) Interesse?

Stuur asap uw cv naar het adres: christian.pollum@phonecom.be of bel ons op het nummer +3225421108.

Facebook.com/streekpersoneel.be

DB337975A7

Financieel beheerder

Decretale graad (statutair - klasse 4 (klasse 5 vanaf 1/01/2019)) NUSSBAUMER verdeelt o.a. verbindingstechnieken, eindsluitingen, hoogspanningsklemmen, aardingsmaterialen, spanningstesters en meetapparatuur voor hoog- en middenspanning, gereedschap voor de installateur, kabeltoebehoren, bevestigingsmaterialen enz.

2QV EHGULMIVSURÂżHO NDQ X WHUXJYLQGHQ RS RQ]H ZHEVLWH ZZZ QXVVEDXPHU EH

Je taken: • Als financieel beheerder ben je lid van het managementteam en ondersteun je het bestuur bij het uitstippelen, opvolgen, evalueren en bijsturen van het financieel beleid van de gemeente (en in een latere fase het OCMW) • Als hoofd van de financiÍle dienst sta je in voor een correcte uitvoering van de beheers- en beleidscyclus • Je staat in voor het opzetten en uitvoeren van een financieel beheersen controlesysteem • Je staat in voor het voeren van de boekhouding en opmaken van de jaarrekening • Je adviseert en controleert het opmaken en toepassen van alle financiÍle reglementen • Je bent verantwoordelijk voor het debiteurenbeheer.

Wij zijn op zoek naar een

ELEKTROMECHANIEKER AFTER SALES

Je profiel: • Je bent een financieel manager met een ruime visie • Je bent een gedreven en mensgerichte leidinggevende met een groot verantwoordelijkheidsgevoel, zin voor initiatief en veranderingsbereidheid • Je hebt een resultaatgerichte, nauwkeurige en planmatige werkattitude.

FUNCTIE

Herstellingen en onderhoud van toestellen (tangen, voetpompen, kabelscharen, plooibanken, K\GUDXOLVFKH WRHVWHOOHQ

)DEULFDWLHV YE WUHVVHQ JDWHQ ERUHQ SURGXFWLH HQ DVVHPEODJH Verhuurdienst 7RRQEDQNYHUNRRS VSRUDGLVFK

Voorwaarden: • Je bezit ofwel een masterdiploma, ofwel een diploma van het universitair onderwijs of een diploma van het hoger onderwijs van twee cycli dat gelijkgesteld werd met universitair onderwijs • Je slaagt voor een aanwervingsexamen (schriftelijke en mondelinge proef en assessment).

Aanbod: • Aanleg van een wervingsreserve van 1 jaar • Een boeiende job in een aangename werkomgeving • Een aantrekkelijk loon (bruto geïndexeerd jaarsalaris min. ₏ 54.616,76 en max. ₏ 80.405,97, vanaf 1/01/2019: bruto geïndexeerd jaarsalaris min. ₏ 58.021,87 en max. ₏ 85.684,15) met bijkomende extralegale voordelen zoals maaltijdcheques, hospitalisatieverzekering, fietsvergoeding of tussenkomst openbaar vervoer • Een bedrijfswagen na een proefperiode van 1 jaar.

PROFIEL

8 EHQW WZHHWDOLJ 1HGHUODQGV )UDQV U bent technisch onderlegd, liefst elektriciteit, elektromechanica.

U bent uit de regio Halle.

8 KHHIW ]LQ YRRU LQLWLDWLHI RUGH WHDPJHHVW X EHQW SOLFKWVEHZXVW HQ ÀH[LEHO

Interesse? Stuur je cv en sollicitatiebrief samen met een kopie van je diploma via e-mail naar IOM@overijse.be, per brief naar het college van burgemeester en schepenen, Begijnhof 17, 3090 Overijse of overhandig alles aan de onthaalbalie op hetzelfde adres, waar je een ontvangstbewijs krijgt. Solliciteren kan ten laatste op 24 oktober 2017. De postdatum, maildatum of de datum van het ontvangstbewijs geldt als bewijs.

AANBOD

Motiverend salarispakket.

Meer info? Kijk voor de volledige functiebeschrijving op onze website www.overijse.be/ vacatures. Je kan ook steeds terecht bij de personeelsdienst op het nummer 02 785 33 40 of via IOM@overijse.be.

www.overijse.be

%LM LQWHUHVVH RP RQV WHDP WH YHUVWHUNHQ NDQ X VWHHGV XZ PRWLYDWLHEULHI HQ F Y PHW IRWR VWXUHQ QDDU MRE#QXVVEDXPHU EH 1,(7 YLD LQWHULP

DB433408I7

Wij werven aan op basis van competenties en talenten, ongeacht leeftijd, geslacht, origine, gender, afkomst, geaardheid, handicap, ‌

Zinkstraat 10

Ĺ?

1500 Halle - “INDUSTRIEZONE 4A�- Dassenveld

Ĺ?

Tel.: +32 (0)2 357 09 40 DB430374I7