BRUZZ - editie 1718 by bruzz.be

#1718

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

A N A LY S E S

19 | 8 | 2020

TIPS

INGE NEVEN

De vrouw die Brussel door de tweede golf moet loodsen

MEHDI OVERLEED NA AANRIJDING DOOR POLITIEWAGEN

‘Niemand is ooit met ons komen praten’

CONTES PHOTOGRAPHIQUES

Lionel Jusseret enrobe l’autisme de fiction

COLOFON BRUZZ

Inhoud | Sommaire | Inside

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar. OPLAGE : 62.609 exemplaren. ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx REDACTIE

Ayoub Bouda, broer van Mehdi

Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman

“Politiegeweld gaat niet alleen over fysieke daden, maar ook over de omgang met de familieleden”

MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker, Geert Van der Hallen VORMGEVING

Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING

John Arblaster, Frédérique Beuzon, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke

Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

Spreektijd

Rencontre

“Het virus beheersen zonder ons leven te veel overhoop te gooien, dat is mijn drive” Inge Neven, hoofd van de Brusselse gezondheidsinspectie

« Il s’agit avant tout d’un livre sur des enfants » Lionel Jusseret, photographe bruxellois dont le livre qui vient de sortir met en scène des enfants dits autistes

HORST Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via

nieuws@bruzz.be

19 AUGUSTUS 2020

NOG MEER

Luister volgende week naar BRUZZ radio (98.8 fm), win een muzikaal en sfeervol diner in de Horst Restaurant Club en nodig je hele bubbel uit op onze kosten! Vanaf maandag op BRUZZ radio (98.8 FM).

Edito 0 4 De week Nieuwsoverzicht 06

In Beeld Terrassenweelde

Reportage De woonzorgcentra en de tweede golf

Eye-catcher David Numwami

Bas les masques Françoise Bloch

Film Unhinged, A girl missing, Honeyland

Expo Ana Torfs

Eat & Drink Fernand Obb

Zomerserie Costa terrassa

Zomerserie Het fotografisch geheugen

4 0 Reportage Decoratelier 42

Nick Trachet Foor

Reportage

“Ik ben onder de indruk van de Brusselse parken met de gezellige guinguettes” Limburgers Sabine en Rudi Bloemen gingen een maand op vakantie in Brussel

SPEURNEUS De zomer is nog niet voorbij! Haast je naar BRUZZket.be en ontdek samen met je ketten de BRUZZketspeurtochten. Haal je beste speurneus boven, trek erop uit in de stad en win een BRUZZket strandbal. BRUZZket.be

PERCEPTIE

“Ik heb me nooit veilig gevoeld bij de politie,” vertelt Ayoub Bouda in dit magazine. Ayoub is de oudere broer van Mehdi, de jongen die precies een jaar geleden om het leven kwam toen hij werd aangereden door een politiewagen. Mehdi was beginnen te lopen nadat agenten hem hadden aangemaand om te stoppen, agenten bij wie hij zich net als zijn broer nooit veilig voelde. Omdat hij om de haverklap aan de kant werd gezet, omdat hij voor de ogen van zijn ouders werd gefouilleerd. Wanneer durven we onder ogen te zien dat dit een probleem is, zelfs wanneer het alleen maar perceptie zou zijn. En het is niet nieuw. Wie dertig jaar geleden met lang haar en vieze kleren door de hoofdstad liep, herkent dat gevoel: er ging geen week voorbij of een jonge rijkswachter eiste je identiteitskaart. ‘Fascist cops’ van The Kids was niet voor niets een hit in die dagen en neen, het leidde niet tot meer vertrouwen in oom agent. De jonge gasten van vandaag hebben geen lang haar meer, maar worstelen net als de jongens dertig jaar geleden met hun testosteron en met de identiteitscontroles die ze niet begrijpen. Heeft iemand zich afgevraagd wat het met iemand doet wanneer hij hoort dat hij in het station van Blankenberge kan worden teruggestuurd, omdat hij misschien wel lijkt op iemand die er een week eerder betrokken was bij een vechtpartij? En die argumentatie is een maatschappelijk probleem dat veel groter is dan een stomme vechtpartij op een overvol strand. Want ook Mehdi leek op iemand die weleens iets had mispeuterd.

PERCEPTION

« Je ne me suis jamais senti en sécurité avec la police », dit Ayoub Bouda dans ce magazine. Ayoub est le frère aîné de Mehdi, le garçon mort il y a un an exactement, fauché par une voiture de police. Mehdi s’était mis à courir alors que les officiers lui avaient ordonné de s’arrêter, des officiers parmi lesquels, à l’instar de son frère, il ne s’était jamais senti en sécurité parce qu’il se faisait arrêter régulièrement et qu’ils l’avaient même fouillé sous le regard de ses parents. Quand oserons-nous faire face au problème, quand bien même s’agirait-il d’un problème de perception. Et le phénomène n’est pas nouveau. N’importe qui qui s’est baladé il y a trente ans dans les rues de Bruxelles avec de longs cheveux et des fringues déglinguées reconnaîtra ce sentiment : pas une semaine sans qu’un jeune officier de police ne vous arrête pour vous demander votre carte d’identité. Et ce n’est pas un hasard si Fascist Cops de The Kids fit carton plein dans ces années-là, et non, cela n’a pas aidé à renforcer la confiance entre la communauté et les policiers censés servir et protéger la population. Les jeunes d’aujourd’hui ne portent pas de cheveux longs, mais tout comme les jeunes d’hier ils sont en lutte avec leur testostérone et des contrôles d’identité qu’ils ne comprennent pas. Vous êtes-vous déjà demandé ce que ça fait en arrivant à la station Blankenberge d’être renvoyé chez vous parce que vous avez un profil similaire à ceux qui furent impliqués dans une bagarre vieille d’une semaine ? Et ce genre d’argument relève d’un problème social bien plus important qu’une stupide bagarre sur une plage bondée. Parce que Mehdi lui aussi ressemblait à quelqu’un qui avait déjà dérapé.

PERCEPTION

“I never felt safe with the police,” Ayoub Bouda says in this magazine. Ayoub is the older brother of Mehdi, the boy who died exactly one year ago when he was hit by a police car. Mehdi had started running when officers had ordered him to stop, officers with whom, just like his brother, he never felt safe because they would stop him repeatedly and because he was even body-searched right in front of his parents. When will we dare to face up to the reality that this is a problem, even if only one of perception. And it is not new. Anyone walking the streets of the capital thirty years ago with long hair and dirty clothing will recognize the feeling: not a week went by without a young state police officer stopping you and demanding to see your identity card. It is no surprise that “Fascist Cops” by The Kids was a hit in those days, and no, it did not help to build trust between the community and the officers who are supposed to be serving and protecting it. Today’s young kids don’t have long hair, but just like the kids thirty years ago, they are still struggling with their testosterone and with the identity checks that they don’t understand. Has anyone wondered what it does to you when you are told at the station in Blankenberge that you have to return home because you might look like somebody who was involved in a fight there a week earlier? And that line of argument is a social problem that is far greater than a stupid fight on a crowded beach. Because Mehdi also looked like someone who had once done something wrong.

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur 19 AUGUSTUS 2020

I 3

De week

BIJGEDACHTE MATHIAS DECLERCQ, Redactiechef

Mondmaskerplicht schiet doel voorbĳ

B BRUZZ | DE WEEK

russel had de maatregelen voor het uitkiezen, toen zo’n twee weken geleden bleek dat de besmettingscijfers opnieuw de hoogte in schoten. Buitenproportionele zaken zoals een avondklok bleven ons gelukkig bespaard, de enige maatregel die wel de eindmeet haalde, was de algemene mondmaskerplicht. Mondmaskers waren door de gemeenten al opgelegd op drukke plaatsen zoals winkelstraten, markten of grote pleinen in Brussel. Dus diende het nieuwe, gewestelijke verbod maar één doel: de communicatie verhelderen. Eén regel voor het hele grondgebied en een signaal naar de bevolking sturen dat het virus nog steeds onder ons is. We zijn intussen een week verder. In die tijd moest Inge Neven, hoofd van de Gezondheidsinspec-

tie, zelf erkennen dat ze nog steeds de helft van de Brusselaar zonder masker ziet. Bovendien moest twee dagen na het invoeren van de maatregel de communicatie alweer bijgestuurd worden. Ondanks het feit dat de mondmaskerplicht al meer dan een week op voorhand werd voorbereid, was er niet nagedacht over de impact van het ding op de fietser. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) kunnen de effecten – voor de fietser – schadelijker zijn dan de virologische voordelen, en dus draaide minister-president Rudi Vervoort (PS) na twee dagen de regels voor fietsers en mensen op een step alweer terug. En wat met het bedrag van de boete: in de Franstalige communicatie liep die op tot 250 euro, terwijl die in de Nederlandstalige FAQ beperkt bleef tot 205 euro. Missen is menselijk,

Brand door oververhitte batterij In Evere brandt het zaterdagnacht in een huis in de Frans Léonstraat. Wellicht is de brand veroorzaakt door een oververhitte batterij, die aan het opladen was in de garage van de woning. De bewoners van het huis, een koppel en hun zoon van vijftien jaar, zijn al in veiligheid gebracht als de brandweer ter plaatse komt. De tiener raakt bevangen door de rook en wordt naar het ziekenhuis gebracht. 4

19 AUGUSTUS 2020

uiteraard, maar wanneer je een week de tijd hebt om de communicatie voor te bereiden, mogen we toch beter verwachten. En over die boetes gesproken: die zijn er gewoon niet. Er is zeker een lans te breken voor een sensibiliserend verbod, maar ook hier rijst de vraag of we in een steile opmars van het aantal besmettingen wel de tijd hebben om nog een week lang te sensibiliseren. Maar dan komen we bij het uiteindelijke punt: dat het serieus te betwijfelen valt of een algemene mondmaskerplicht überhaupt haar vruchten zal afwerpen. Als je het aan de virologen van dit land vraagt, alvast niet. Zij noemen een algemene mondmaskerplicht, altijd en overal, zelfs onzinnig. De grootste besmettingshaarden doen zich voor binnenshuis, in familiale omstandigheden of op het werk: plaatsen waar

20 In het Brussels Gewest neemt het totale aantal letselongevallen de afgelopen tien jaar toe, maar het aantal verkeersdoden daalt het sterkst van alle gewesten. In 2017 lieten in Brussel 24 personen het leven bij een auto-ongeval, in 2018 waren dat er 21 en in 2019 vielen er 20 slachtoffers.

geen mondmasker hoeft te worden gedragen. Met een maatregel die voorbijgaat aan die wetenschap, riskeer je geen progressie te boeken op virologisch vlak. Door overal mondmaskers te verplichten, dreig je dat deel van de bevolking kwijt te raken dat tot hiertoe wel nauwgezet de regels volgde. Omdat ze er simpelweg het nut niet van inzien.

VALS GEVOEL En dan is er nog het valse gevoel van veiligheid dat

zich tot in de opperste regionen van de Brusselse politiek lijkt geïnstalleerd te hebben. De Brusselse regering overweegt voorlopig geen extra maatregelen. Eerst de effecten van de mondmaskerplicht afwachten, klinkt het bij het kabinet van de minister-president. Terwijl zowat elke dag een andere viroloog van dit land Brussel oproept om méér te doen, omdat het aantal besmettingen in Brussel sterk blijft stijgen en we intussen de rol van Antwer-

Agenten verwond bij aanhouding minderjarige In Schaarbeek raken vrijdagavond twee agenten gewond bij de arrestatie van een minderjarige. Diezelfde zeventienjarige was ook betrokken bij de rellen in Blankenberge, maar kreeg toen enkel een werkstraf opgelegd. De jeugdrechter plaatst de jongeman in een jeugdinstelling. Vincent Houssin van de politievakbond VSOA, hoopt dat hij daar een duidelijk signaal zal krijgen dat zo’n gedrag tegen de politie niet door de beugel kan.

CARTOON

KIJK OP DE WEEK

Overal mondmaskers is een duidelijke regel, maar over het nut ervan is er discussie. © PHOTONEWS

pen aan het overnemen zijn. Een avondklok kan ons hopelijk bespaard blijven, maar verplicht thuiswerk, beperktere openingsuren voor de horeca en een herziening van evenementen en feesten kunnen wel overwogen worden. Het hele land kijkt nu naar de hoofdstad om de afvlakking van de tweede golf mee in een definitieve plooi te leggen. Laten we dat vertrouwen niet beschamen.

Ik ben hier niet gekomen om te bewijzen dat ik nog kon voetballen, ik ben hier voor de club VINCENT KOMPANY hangt na een indrukwekkende carrière zijn voetbalschoenen aan de haak, maar wordt meteen hoofdcoach van RSC Anderlecht (tijdens de persconferentie)

KIM

Straten en kelders lopen onder In de vooravond van zaterdag en zondag lopen heel wat straten onder water, zo onder meer het kruispunt aan de metrohalte Simonis. De Brusselse brandweer komt zaterdag vijfentwintig keer tussenbeide voor ondergelopen straten en tunnels. 41 Brusselaars doen een beroep op de brandweer voor ondergelopen kelders en waterlekken. De brandweer moet vier keer ingrijpen bij een risico op kortsluiting door wateroverlast.

2,2 mio In samenwerking met de bouwmeester lanceert de Stad Brussel een oproep om projecten in te dienen voor de heraanleg van verschillende groene en openbare ruimtes in de historische Marollenwijk. Om de omgeving en levenskwaliteit van de bewoners te verbeteren, wordt een budget van meer dan 2,2 miljoen euro geïnvesteerd. 19 AUGUSTUS 2020

I 5

In beeld

BRUZZ | IN BEELD

IVAN PUT

Cobra Jaune, Zuidlaan.

TERRASSENWEELDE

ORGIE DE TERRASSES

TERRASSES GALORE

NL/ In de strijd tegen het virus, en

FR/ Dans le cadre de la lutte contre

EN/ In the struggle against the

voor de horeca en het sociale leven duiken verspreid over de hele stad op parkeerplaatsen tijdelijke terrassen op. Soms bestaan die uit enkele stoelen en tafels die lukraak op de openbare weg worden geplaatst, op andere plekken zijn ze sfeervol aangekleed met grasmatten, planten, bloemen of zelfs ledverlichting. Of hoe Koning Auto in de zomer van 2020 niet alleen voor de zachte weggebruikers, maar ook voor de horecaliefhebbers moet wijken.

le virus et pour encourager le secteur de l’horeca et la vie sociale, des places de parking ont été transformées en terrasses temporaires dans toute la ville. Il s’agit par endroits de quelques chaises et tables placées de façon aléatoire sur la voie publique, et ailleurs, de jolies terrasses décorées avec du faux gazon, des plantes, et même un éclairage LED. Ou comment la voiture-reine doit céder la place aux usagers faibles, mais aussi aux amateurs de restos et cafés.

virus and for the hospitality and catering sector and social life as such, car parks across the city have been turned into temporary terrasses. These sometimes consist of a few tables and chairs that are haphazardly placed on public roads, while others are cosily decorated with grass mats, plants, flowers, or even LED lighting. Or how this summer, king car has been forced into submission, not only on behalf of vulnerable road users but also for café lovers.

19 AUGUSTUS 2020

Life is beautiful, Dansaertstraat.

BRUZZ | IN BEELD

Midpoint, Vlaamsesteenweg.

Zuidpaleis, Stalingradlaan.

19 AUGUSTUS 2020

I 7

Reportage

RUSTHUIZEN ZETTEN ZICH SCHRAP VOOR TWEEDE GOLF

‘We weten niet wat er op ons afkomt’ Nu de tweede golf in Brussel aantrekt, houden ze in de woonzorgcentra hun hart vast. “Neen, een tweede keer hetzelfde, dat overleven we niet.” — STEVEN VAN GARSSE, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

B R U Z Z | R E P O R TA G E

eel mensen zijn het misschien al vergeten, maar Brussel werd in de eerste golf hard getroffen door Covid-19. Heel hard. In Brussel lieten 3.400 mensen het leven door de ziekte. Bijna zeventig procent van de overledenen waren residenten van een rust- en verzorgingstehuis. Vandaag zitten we aan het begin van een tweede golf. Die is helemaal anders. Ze gaat trager, en treft vooral jonge mensen, maar zoals dat gaat met een epidemie: ze kan snel overslaan naar de ouderen, die – dat heeft de eerste golf aangetoond – veel kwetsbaarder zijn. Er is vandaag een voordeel: we kunnen ons iets beter wapenen tegen het virus. In maart kwam corona als een dief in de nacht. Nu is er tijd om voorbereidingen te treffen. Niemand weet of die zullen volstaan. We speken af met Dominique Fris aan Stephenson Garden. Zij richtte dit familiale rusthuis zo’n vier jaar geleden op in Brussel-Stad, in een oude fabriek van Novartis, vlak aan de sporen. Stephenson Garden heeft zijn naam niet gestolen. Er ligt een prachtige tuin. Het witte rusthuisgebouw steekt er tegen af in de blakende zon. Een oudere man zit op een bank. “Hij stond helemaal alleen, en is hier bij ons komen wonen,” zegt Fris. “Hij kan hier zijn dagelijkse wandeling maken. Dankzij de tuin hebben de rusthuisbewoners de lange quarantaine beter kunnen doorstaan.” Fris oogt ontspannen. “Ik heb in juli tien dagen vakantie kunnen nemen, maar wat ik heb meegemaakt was cauchemardesque, een

19 AUGUSTUS 2020

echte nachtmerrie.” Ze kent de datums nog goed uit het hoofd. Het begon eind maart, twee weken na het begin van de lockdown, toen een residente gehospitaliseerd werd na een ongelukkige val, en het ziekenhuis meldde dat ze besmet was. De rusthuisbewoner overleefde het niet. Toen besefte Fris dat het alle hens aan dek was. Ze pakte haar bagage en trok samen met haar man en haar dochter, die zelf verpleegster is, naar het rusthuis om er te gaan wonen. “We wilden vermijden dat de bewoners het gevoel kregen dat we hen aan hun lot overlieten. Mijn man werkt in de e-commerce. Die kon hier met zijn computer aan de slag. En mijn dochter en ik stonden dicht bij de rusthuisbewoners.” Wat Fris meemaakte, is waar elk rusthuis mee te maken kreeg. Een schrijnend tekort aan beschermingsmateriaal. Personeel dat uitvalt. Een blinde vaart, omdat niemand wist hoeveel besmettingen er waren. Er was ook de angst onder de bewoners en bij de familie die niet meer op bezoek mocht komen. Het gevoel overheerste dat de rusthuizen aan hun lot werden overgelaten, op een moment dat iedereen vooral naar de ziekenhuizen keek. “De eerste drie weken van april waren de moeilijkste,” vertelt Fris. “Op een bepaald moment lagen vijftien residenten aan de beademing, maar onze leverancier had geen zuurstof meer. We zijn die gaan halen bij een duikersclub. Ik noteerde toen negenhonderd ziekte-uren bij het personeel. Ik ging zelf de toiletten poetsen, terwijl ik een crisis moest managen.”

In de New York Times verscheen onlangs een schrijnende reportage over Brusselse rusthuizen die tevergeefs probeerden om residenten te laten hospitaliseren. Ze werden een soort parallel ziekenhuis, maar dan zonder de knowhow. Volgens die hypothese zou dat de enorme oversterfte in de rusthuizen verklaren. Dat kan Fris niet bevestigen. “Maar wij hebben wel meegemaakt hoe onze dokter patiënten met zware Covid-19-symptomen heeft doorverwezen naar het ziekenhuis en hoe die per direct werden teruggestuurd. Volgens het ziekenhuis waren ze niet ziek genoeg, terwijl het toch ging om mensen met bijvoorbeeld zware longproblemen. We kregen de patiënten terug en ze waren zelfs niet getest,” zegt Fris. Voor de residenten was het een harde periode. Fris: “Paniek was er

niet, maar wel veel tristesse. Die is er tot op de dag van vandaag, omdat het bezoek beperkt is. En we weten niet wat er nog komt. Het duurt maar voort.” Het is een paradox, maar de rusthuisdirectrice is achteraf gezien blij dat ze niet wist wat haar allemaal te wachten stond toen het rusthuis begin maart in lockdown ging. “Als ik geweten had wat er op ons afkwam, dan hadden we misschien de handdoek in de ring gegooid. Nu was het een dagelijks gevecht dat we voerden. Zo hebben we er ons door geslagen.” “Ik zal het simpel vertellen: we hebben wellicht gewoon geluk gehad.” Aan het woord is directeur Niko Beerten, die geprezen wordt om zijn aanpak in Arcadia, het woonzorgcentrum van het OCMW van Molenbeek. “We hebben ons rusthuis een week eerder op slot

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Arcadia, het woonzorgcentrum van het OCMW van Molenbeek, bleef redelijk gespaard. “We hebben ons rusthuis een week eerder dan de rest van het land op slot gedaan,” zegt directeur Niko Beerten.

NIKO BEERTEN Woonzorgcentrum Arcadia

gedaan dan de rest van het land,” vertelt Beerten ons in de tuin van Arcadia. “We hebben dezelfde arts als die van het rusthuis in Watermaal-Bosvoorde, waar een cluster was ontdekt. Hij had ons gewaarschuwd. Dat is onze redding geweest.” In Arcadia stierven tijdens de piek slechts een handvol bewoners. Wat niet wil zeggen dat de crisis

een walk in the park was. Arcadia kampte met dezelfde problemen. Gebrek aan materiaal en uitval bij het personeel. De ziektebriefjes liepen binnen. Ziek of angstig? Dat valt volgens Beerten moeilijk uit te maken. “Maar ik heb met interims de gaten gevuld. Ik had in 2019 een werklastmeting gedaan, en wist dus heel goed waar de noden het hoogst waren.”

Beerten: “We konden ook steunen op het OCMW. Dat heeft vrij snel een equipe samengesteld van mensen die beschermingsmateriaal zijn gaan zoeken op de markt.”

KLEINE DINGEN Het valt op, hoe hard Brussel ook getroffen is, de kritiek op de overheid is hier veel milder. Brussels minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo)

werd bijvoorbeeld niet op dezelfde manier aangevallen als Wouter Beke (CD&V). En over Iriscare, het gloednieuwe agentschap van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie, klinken over het algemeen weinig negatieve geluiden. In een omstandig rapport van Artsen Zonder Grenzen bleek Brussel zelfs licht beter te scoren dan Vlaanderen en Wallonië in de aanpak van de Covid-19-crisis. Beerten: “Misschien omdat er bij de rusthuizen in Brussel meer goede wil is. Natuurlijk kan je over bepaalde zaken doorbomen, maar Iriscare heeft het niet slecht gedaan. We werden tijdens de crisis een paar keer per week opgebeld. Als je in een zware crisis zit, dan helpt dat. We kregen op een bepaald moment ook tablets voor de rusthuisbewoners. Ik heb uit deze crisis geleerd dat je je kan ▼

“Het zou goed zijn als elk rusthuis een verpleegkundige gespecialiseerd in ziekenhuishygiëne in huis heeft. Alleen zijn die dun gezaaid op de arbeidsmarkt”

19 AUGUSTUS 2020

I 9

RUSTHUIZEN ZETTEN ZICH SCHRAP VOOR TWEEDE GOLF

“Als ik geweten had wat er op ons afkwam, dan hadden we misschien de handdoek in de ring gegooid”

aan dat vanaf september iedereen in het rusthuis getest zal worden: residenten en personeel. Beerten: “Testing is goed, het haalt de druk van de ketel bij personeel en residenten. Het geeft hun zekerheid.”

GRIEPVACCIN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

DOMINIQUE FRIS Directeur Stephenson Garden

optrekken aan kleine dingen. Als een gang hier in het rusthuis coronavrij is, dan levert dat een goed moment op.” Het lijkt er intussen op dat de rusthuizen die het best georganiseerd waren, met het beste netwerk en de meest professionele aanpak, ook het best de coronacrisis hebben doorstaan. In Arcadia waren er haast nooit handen te kort. Er was voldoende beschermingsmateriaal en er werd heel preventief gewerkt. Ook bij Stephenson Garden kwamen ze uiteindelijk niet in de problemen. Fris: “Als je goed georganiseerd bent, is het makkelijker om de koers te veranderen. Een goede band hebben met het personeel, dat helpt.” En er is een portie geluk. “We hebben een schenking van 100.000 euro gekregen van een dame uit Waals-Brabant om

Beerten vreest wel dat andere virus: influenza. “Het zijn gelijkaardige symptomen. Dat kan heel verwarrend zijn. We zullen daarom iedereen zoveel mogelijk vaccineren.” Beerten wil verder ook naar de langere termijn kijken. Hij denkt dat de crisis het zorgberoep kan veranderen. “Wat zijn de verantwoordelijkheden, wat zijn de competenties? Het zou bijvoorbeeld goed zijn als elk rusthuis een verpleegkundige gespecialiseerd in ziekenhuishygiëne in huis heeft. Alleen zijn die dun gezaaid op de arbeidsmarkt.” Ook over de rusthuizen van de toekomst kan volgens Beerten veel gezegd worden. “Moeten we niet naar kleinere eenheden? In Arcadia hebben we eenheden van zestig. Als je die groep kan verkleinen, is dat een winst in de strijd tegen elke epidemie. Vergeet intussen ook niet dat ik hier in het rusthuis veel tweepersoonskamers heb. Kan dat eigenlijk nog? Dat zijn vragen die zeker gesteld mogen worden.”

beschermingsmateriaal te kopen.” Wat de toekomst brengt? Fris en Beerten zijn al minder breedvoerig. Ze weten ook niet wat er op hen afkomt. Het is een feit dat de Brusselse rusthuizen nu beter voorbereid aan de meet komen dan in maart (zie kaderstuk). De twee rusthuisdirecteurs zijn het erover eens dat de tweede golf pas behapbaar zal zijn als die niet te lang duurt. Als er perspectief is, voor de rusthuisbewoners en het personeel. Weer een crisis van maanden, dat wordt heel moeilijk. Fris: “Dat overleven we niet. Dat mag écht niet gebeuren. De bewoners zijn niet klaar om het gevecht van april een tweede keer aan te gaan.” Testen en het onder controle houden van uitbraken zijn daarom essentieel. Minister Maron kondigde

ÉVITER UNE SECONDE VAGUE EN MAISONS DE REPOS? La Covid-19 a frappé fort à Bruxelles. Surtout dans les maisons de repos et de soins. 2 300 résidents sont morts, ce qui représente 70 % du nombre total de décès à Bruxelles. Les maisons de repos n’étaient pas du tout prêtes à faire face à une épidémie de l’ampleur du coronavirus. La pénurie de matériel, le manque de personnel et aucun aperçu du nombre d’infections ont rendu pratiquement impossible l’endiguement de l’épidémie. Deux maisons de repos, Stephenson Garden et Arcadia, s’en sont tout de même plutôt bien sorties. Une bonne organisation et une part de chance en sont les principales raisons. Mais elles retiennent leur souffle en attendant l’automne, et la deuxième vague de l’épidémie annoncée. Iriscare, l’organisme de gestion de la santé en Région bruxelloise, a publié plusieurs circulaires obligeant les maisons de repos à effectuer les préparatifs nécessaires pour éviter une deuxième vague. Mais personne ne sait si ces mesures suffiront. FR

HOW TO AVOID A SECOND WAVE IN CARE HOMES? Covid-19 hit Brussels very hard. Especially in care homes. 2,300 residents died, which amounts to about seventy percent of all deaths in Brussels. The care homes were completely unprepared to deal with an epidemic on the scale of corona. A shortage of materials and staff, and a lack of knowledge about the number of infections made it all but impossible to combat the epidemic effectively. Nevertheless, two care homes, Stephenson Garden and Arcadia, managed to do so relatively well. Good organization and a lot of luck were the primary reasons for that. But they are very concerned about the autumn, when the second wave of the epidemic might strike the care homes hard. They want to avoid a repeat of that nightmare at all costs. Iriscare, the care agency in the Brussels Region, has sent a number of circular letters obliging the care homes to take necessary preparatory measures to avoid a second wave. But nobody knows whether these measures will do enough. EN

Hoe bereidt Iriscare zich voor op de tweede golf? Iriscare heeft van de zomerperiode gebruikgemaakt om de rusthuizen voor te bereiden op een tweede golf. “We wijzen de rusthuizen op de wettelijke verplichtingen en herhalen verder wat goed werkte in de eerste golf,” zegt Tania Dekens van Iriscare. “We staan de rusthuizen ook met raad en daad bij. Verder zetten we hoog in op het indammen van het virus, zodat we uitbraken onder controle kunnen houden.” > Er wordt preventief getest in alle rusthuizen. Die preventieve test kan elke maand herhaald worden. > Er zijn vier fases bepaald waarin de rusthuizen, naargelang de evolutie van de epidemie, verder in lockdown zullen gaan. > Rusthuizen moeten een Covid-19-actieplan opstellen, en dat ook tegen half september uitvoeren. 10

19 AUGUSTUS 2020

Ze moeten ook over een crisiscel beschikken waarin een arts, een hoofdverpleger en de directie zitten. > De rusthuizen moeten voor elke resident over een levenseindeproject beschikken, zodat er minder discussie is over hospitalisaties bij terminale rusthuispatiënten. > De psychologische ondersteuning voor

rusthuisbewoners wordt geïntensifieerd. Elk rusthuis moet zich affiliëren met een apotheek, labo en ziekenhuis. Elk rusthuis moet een voorraad beschermingsmateriaal van één maand aanleggen. Iriscare zorgt voor een back-up met een strategische voorraad van drie maanden. Iriscare stelt een regionaal hoofdverpleger aan die de teams aanstuurt om in rusthuizen logistieke hulp te bieden. Er komen opnieuw mobiele equipes die de rusthuizen kunnen bijstaan bij groot personeelstekort.

Opent Het TheaterFestival steevast een nieuw seizoen, gebeurt dat deze keer met enige voorzichtigheid. Deze editie vindt plaats in Brussel, met het Kaaitheater als uitvalsbasis. Samen brengen we artiesten en publiek weer bij elkaar in onze zaal. Koop nu je tickets op

> www.kaaitheater.be/theaterfestival ZIE WERK VAN:

KRIS VERDONCK / A TWO DOGS COMPANY & HET ZUIDELIJK TONEEL LISA VERBELEN / BOG. & HET ZUIDELIJK TONEEL JR.CE.SA.R, KVS & NNT THEATER ARTEMIS COMPAGNIE CECILIA STEFANIE CLAES/LUCINDA RA & VOORUIT ISM DE STUDIO ALEXANDER VANTOURNHOUT / NOT STANDING DE KOE & MUGMETDEGOUDENTAND WOLF WOLF JAOUAD ALLOUL & MARTHA!TENTATIEF CHERISH MENZO / FRASCATI PRODUCTIES FLORIAN MYJER & KIM KARSSEN / FRASCATI PRODUCTIES DRIES GIJSELS VENUS POP GROTTO! / ANNA LUKA DA SILVA & NORA RAMAKERS PETER DE GRAEF CAMPING SUNSET MOKHALLAD RASEM / TONEELHUIS

KaaiAd_BRUZZ_200820+200826.indd 1

12/08/2020 10:00

Spreektijd

INGE NEVEN, HOOFD BRUSSELSE GEZONDHEIDSINSPECTIE, OVER DE CORONAMAATREGELEN

‘De bezorgdheid over Brussel is niet overdreven’ BRUZZ | SPREEKTIJD

Hoe corona bestrijden zonder de individuele vrijheden aan te tasten? Het is voor alle overheden een aartsmoeilijke opdracht. En zeker in stedelijke gebieden. Inge Neven, hoofd van de Brusselse gezondheidsinspectie, roept op om van elkaar te leren. “Laten we als steden samenwerken om het virus te klein te krijgen in plaats van in competitie te gaan.” — STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S IVAN PUT

e hebben met Inge Neven in het Warandepark afgesproken vrijdag in de late namiddag. Ze komt meer dan een uur te laat. Een belangrijke vergadering liep uit, en twee andere meetings heeft ze moeten skippen. Ook na het interview moet ze nog terug naar de Belliardstraat waar de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) gehuisvest is, voor enkele gesprekken. Een rustige start van het weekend zit er voor haar niet in. Inge Neven had zich 2020 ongetwijfeld anders voorgesteld. Ze nam in maart afscheid als chief of staff van het Leuvense hightechbedrijf Imec om twee start-ups te begeleiden, waaronder een ijsjeszaak. Die zou ze in 2021 openen – Neven heeft een diploma ijsmaken. Maar die datum is door corona verlaat. In mei werd ze geheadhunt om tijdelijk de gezondheidsinspectie-

19 AUGUSTUS 2020

dienst te leiden van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie. Ze is een van de vijf consultants die zijn ingezet bij de GGC om in Brussel corona te bestrijden. Een totaal nieuwe omgeving voor Neven. “Ik had eerlijk gezegd nog nooit van de GGC gehoord,” zegt ze. “Maar ik wou het doen omdat ik het maatschappelijk belangrijk vind.”

De regionale veiligheidsraad besliste op 6 augustus om de mondkapjes te verplichten in de openbare ruimte bij een overschrijding van de alarmdrempel van vijftig besmettingen per honderdduizend inwoners. Daar zitten we intussen al een kleine week aan. De veiligheidsraad kon kiezen uit een waslijst aan maatregelen. Waarom precies deze? INGE NEVEN: Zo’n beslissing wordt

altijd in overleg genomen. Externe gezondheidsexperten adviseren ons en vervolgens bespreken we alles met onder meer de burgemeesters.

Het moest een maatregel zijn die zo min mogelijk impact heeft op de economie. Mensen mochten niet te veel gestraft worden én de maatregel moest eenduidig zijn. De boodschap is: we moeten ons gedrag aanpassen. Door het lage aantal ziekenhuisopnames lijkt het wel of er niets aan de hand is, maar dat is dus niet zo.

Met de maskers in de straat wordt het virus ook zichtbaar. NEVEN: Klopt.

En het is makkelijker te handhaven? NEVEN: Ja, omdat het voor alle straten en pleinen geldt, en niet in de ene straat wel, en in de andere niet.

In tegenstelling tot de ‘lockdown’ van maart en april, toen de politie alomtegenwoordig was, wordt er vandaag niet echt toegezien op die mondmaskerplicht. Het is een beetje op zijn Brussels: een strenge

INGE NEVEN 43 jaar moeder van drie kinderen studeert in 1999 af als bio-ingenieur (KU Leuven) volgt een MBA (Vlerick) werkt van 2002 tot 2009 als consultant bij KPMG en nadien Empact gaat later aan de slag bij SNV Rwanda (ontwikkelingssamenwerking), Distriplus en Imec is sinds mei 2020 crisismanager voor Covid-19 bij de GGC

NEVEN: Dat is moeilijk, omdat we wel verwachten dat er wordt opgetreden. Ik zie ook wat iedereen ziet: veel mensen dragen de mondkapjes niet. Er is moeheid bij iedereen. Ook bij de ordehandhaving. Als je als politieagent telkens moet discussiëren en beboeten, of je wordt uitgescholden, dan is dat niet motiverend. Aan de andere kant is de maatregel nog maar net in voege. Ik verwacht dat de controles zullen toenemen. Mensen moeten de tijd krijgen om zich aan te passen. We proberen vanuit de GGC vooral goed uit te leggen waarom de mondmaskerplicht nodig is.

BRUZZ | SPREEKTIJD

maatregel nemen, en die niet laten naleven. Wat denkt u dan?

Dat is niet makkelijk als experten de efficiëntie van de mondmaskers in de buitenlucht in vraag stellen. NEVEN: Experten zijn het zelden eens over wat nu de beste maatregel is. Of ze veranderen van mening. Iets wat een paar weken geleden een goeie maatregel was, is dat vandaag niet meer. Dat beseffen we ook wel. Wanneer helpt een mondmasker? Als je geen anderhalve meter afstand kan houden.

En dan vooral binnen? NEVEN: Nee, ook buiten. Als wij hier een kwartier dicht tegen elkaar babbelen, dan zijn we een hoogrisicocontact. En dan heb ik het nog niet over de superverspreiders. ▼

Inge Neven: “We proberen vanuit de GGC vooral goed uit te leggen waarom de mondmaskerplicht nodig is.”

19 AUGUSTUS 2020

I 13

INGE NEVEN, HOOFD BRUSSELSE GEZONDHEIDSINSPECTIE

▼

We moeten echter niet overreageren bij de minste contaminatie, wel vooral de besmettingen onder controle houden. Dat maakt het in deze crisis wel moeilijk: de virusverspreiding kan plots heel snel gaan, en het is niet duidelijk welke factoren hier precies toe bijdragen. We weten niet aan welke knoppen we exact moeten draaien om die exponentiële stijgingen te vermijden. Dat is anders bij andere infectieziektes. We weten nog niet zo veel over het virus.

Vindt u het dan niet aartsmoeilijk om de juiste beslissingen te nemen?

BRUZZ | SPREEKTIJD

NEVEN: Zeker. Wij als gezondheidsinspectie hebben vooral een adviserende rol, maar de ministers die de beslissing nemen, moeten met heel veel factoren en onzekerheden rekening houden. Louter vanuit mijn functie zou het veel makkelijker zijn om te zeggen: we gaan weer in een lockdown, het virus dooft uit en we hebben niet veel werk meer. Maar zo’n scenario wil je niet. De uitdaging is om le juste milieu te vinden. En om het virus onder controle te krijgen, zodat we geen bijkomende maatregelen moeten nemen die een impact hebben op het dagelijkse leven, op de economie, op de scholen. Dat is ook mijn drive: het virus proberen te beheersen zonder ons leven te veel overhoop te gooien.

Binnen die bevolking kijkt iedereen anders naar dat virus. Sommigen zijn angstig, anderen overmoedig of juist egoïstisch. Nog anderen zijn dan weer solidair. Is het niet moeilijk om in zo’n context het gedrag te veranderen? NEVEN: We proberen heel veel te communiceren en de juiste informatie te geven. Bij clusterbestrijding werken we heel lokaal, en in andere talen. De focus voor de volgende weken is om, met de lokale besturen waar het virus het meest woedt, die communicatie verder te versterken. Je voelt heel goed aan dat de mensen het niet altijd meer begrijpen. Het zijn ook heel veel boodschappen: masker opzetten, handen wassen, laten testen, quarantaine. En dan zijn er de gekleurde zones. Mensen verliezen soms de zin om nog te luisteren. 14

19 AUGUSTUS 2020

Daar zetten we nu hard op in. We bepalen enkele kernboodschappen en die brengen we bij de Brusselaar.

Brussel is een superdiverse stad. We gaan ervan uit dat in sommige gemeenschappen die informatie moeilijker doorsijpelt. Maar klopt dat wel? NEVEN: Absoluut.

“Allochtonen zijn niet op de hoogte.” Is dat geen dooddoener? NEVEN: Ook Belgen zijn niet op de hoogte. Wie in een rode zone op vakantie was en negatief test,

Maar Brussel scoort slechter dan Vlaanderen. Hoe komt dat?

Er zijn nog altijd heel wat voorwaarden om je te mogen laten testen.

NEVEN: Dat heeft met vertrouwen te maken.

NEVEN: Op nationaal niveau is een testcapaciteit vastgelegd. Intussen moeten we niet zomaar testen om te testen. We zullen die tests later nog nodig hebben en het is niet slecht om voorraden aan te leggen. Maar uiteraard: als we de testcapaciteit hebben, moeten we die ook gebruiken. Vergeet niet dat we ook in de rusthuizen massaal zullen testen.

Jullie hebben nu goed zicht op de geografische spreiding. Met puntjes op een kaart zijn de besmettingen te zien. De dichtbevolkte wijken zijn zwaarder getroffen. Hoe pakken jullie dat probleem aan? NEVEN: We schakelen de lokale besturen in. Dat moet het vertrouwen opkrikken. Door met boegbeelden te werken in bepaalde gemeenschappen of door van deur tot deur te gaan, of met busjes. Daar zullen

“Veel mensen dragen de mondkapjes niet. Er is moeheid bij iedereen, ook bij de ordehandhaving” INGE NEVEN Hoofd Brusselse gezondheidsinspectie

bijvoorbeeld, moet tóch veertien dagen in quarantaine. Wist u dat?

Euh, neen. NEVEN: De incubatieperiode is immers veertien dagen. Het testen en de quarantaine zijn twee maatregelen die losstaan van elkaar. Dat is heel belangrijke informatie, maar niet iedereen weet dat. Zo’n quarantaine is niet niets. Ook binnen je gezin moet je dan maatregelen treffen.

Is de achillespees van het GGC-beleid niet de ‘testing’ en ‘tracing’? Dat loopt vandaag niet op wieltjes. Dertig procent van de mensen wordt niet bereikt. NEVEN: Twintig tot dertig procent. Er zijn zeker verbeterpunten. Ook hier voel je dat mensen er genoeg van hebben. Ze hebben geen zin om de telefoon op te nemen, omdat het bedreigend overkomt. Je krijgt iemand aan de lijn die je niet kent, die vraagt om je contacten door te geven. Veel mensen die opgebeld worden, hebben nog nooit van de tracing gehoord. Zeggen dat dat percentage omhoog moet, is makkelijker gezegd dan gedaan.

we de komende weken op werken. Een andere piste is om de communicatie meer participatief te maken. Bijvoorbeeld met jongeren samenzitten, over corona praten, en over de maatregelen, en zo de druk van de ketel halen.

Hebben we hier wel de tijd voor? NEVEN: Alles moet snel gaan. We starten ook niet van nul. Enkele zaken zijn al in gang gezet. En er is de wetenschap: we zijn nog lang niet van het virus verlost.

Het Offerfeest viel net na de nieuwe beslissingen van de Nationale Veiligheidsraad. Vertolkt zich dat in de cijfers? Het volstaat dat een aantal gezinnen zich niet aan de regels heeft gehouden … NEVEN: Dat zou kunnen. Maar de broeihaarden kunnen evengoed door andere evenementen veroorzaakt zijn. We hebben hoe dan ook heel preventief gewerkt rond het Offerfeest, onder meer met de imams. Dat heeft zeker vruchten afgeworpen.

De testcapaciteit wordt fel opgetrokken in Brussel, naar vierduizend per dag. Dat wil niet zeggen dat er ook vierduizend mensen getest worden.

Veel testen heeft ook een nadeel. Het nominale aantal besmettingen gaat daarmee de hoogte in, waardoor het lijkt alsof er een acute besmettingshaard is. NEVEN: Klopt, en als de tracing goed loopt, worden ook de hoogrisicocontacten getest, waardoor je een sneeuwbaleffect kan krijgen. Maar we kijken ook naar de positiviteitsratio (het percentage positieve testen van alle uitgevoerde testen, red.). In Brussel stijgt die, terwijl we heel veel testen. Dat is geen goed teken. We kunnen dus zeker niet zeggen dat de bezorgdheid rond Brussel overdreven is.

Over twee weken zitten we in een Antwerps scenario, zeggen virologen.

Is dat ook jullie inschatting? NEVEN: Het is wat virologen ons

zeggen en de modellen ons tonen. Je moet wel uitkijken met vergelijkingen tussen het Brussels Gewest en provincies (zoals in de statistieken van Sciensano, red.). We hebben daarom gevraagd om het gewest Brussel ook te vergelijken met de stedelijke gebieden, omdat het virus daar meer geconcentreerd zit. Zo kunnen we als steden, die met het virus te kampen hebben, beter samenwerken, van elkaar leren om te weten aan welke knopjes gedraaid moet worden, zodat het economische weefsel zo min mogelijk geraakt wordt en zodat de mensen niet gedemotiveerd geraken. Dat is interessanter dan louter de steden met elkaar te vergelijken. Het is geen wedstrijd.

Psychologen vragen een contractuele aanpak, die de mensen responsabiliseert. In de zin van: als we deze drempel overschrijden, zullen we die maatregel nemen. Wat vindt u daarvan? NEVEN: Ik geloof daar op zich wel in, maar er schuilt ook een gevaar in. We kennen het virus nog niet zo goed. We weten niet wat werkt. Als je een maatregel invoert, volgens

die contractuele aanpak, en die blijkt niet te werken, dan ben je eraan voor de moeite. Want dan heb je iets beloofd dat je niet kan waarmaken.

Wist u waar u aan begon toen u deze opdracht aanvaardde? NEVEN: Het is allemaal heel snel gegaan. Ik werd gebeld en kreeg een dag bedenktijd. Ik wist dat het een zware job zou zijn. Het is complex en divers. Maar spijt heb ik er niet van. Ik wilde het doen omdat ik het maatschappelijk relevant vind: meewerken om een van de grootste gezondheidscrisissen in ons land aan te pakken. Dat is wat me motiveert.

Met het managen van een gezondheidscrisis had u geen ervaring. NEVEN: Ik ben twee keer CEO geweest, heb veel projectmanagement gedaan. Mijn leidinggevende capaciteiten komen hier van pas. En voor de wetenschappelijke inzichten kan ik mij laten adviseren. Ik heb in de retail gewerkt, voor een ngo, voor een hightechbedrijf. Als je je omringt met de juiste mensen, lukt dat. Ik laat mensen graag samenwerken. Als je daarin slaagt, kan je ver komen.

Hoe keek u als nieuwkomer naar die Brusselse structuren? NEVEN: Ik heb wel even opgeke-

ken. Ik heb zes jaar in Brussel gewoond, in Laken en aan het Jourdanplein. Maar dat volstaat niet om dat complexe weefsel te doorgronden. Gelukkig heb ik hier veel ondersteuning voor binnen de GGC. En de samenwerking met al die verschillende stakeholders loopt ook wel goed. Doordat ik nu ook de verantwoordelijkheid over de testing heb gekregen, leer ik de eerstelijnszorg beter kennen, de huisartsen, de apothekers. Stilaan legt die puzzel zich wel.

En dan komt u bij de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie terecht, toch een beetje het lelijke eendje van de Brusselse instellingen. NEVEN: De GGC bleek vooral te klein om die crisis te lijf te kunnen gaan. Ik heb intussen vijftien mensen aangeworven. Dit moet een duurzame verandering worden. We willen, met deze crisis, een step-up doen naar échte gezondheidspreventie en risicomanagement. Zodat Brussel later, ook na de coronacrisis, beter ondersteund is.

DÉMASQUER LA VILLE MASQUÉE Le 12 août 2020 entrera dans l’Histoire comme le jour où Bruxelles a rendu obligatoire le port du masque. La mesure est-elle trop stricte? Ou peut-être trop faible ? Nous avons posé la question à Inge Neven, en charge de l’inspection sanitaire à Bruxelles depuis le mois de mai seulement, mais qui n’en est pas moins devenue le visage de cette stratégie de lutte contre le virus. Elle note qu’il est aujourd’hui difficile de savoir exactement quelles sont les mesures à prendre pour garder l’épidémie sous contrôle. Il y a encore trop de facteurs inconnus. Il faut trouver un équilibre entre ce qui est économiquement faisable, ce qui est gérable pour les gens et la santé dans la ville. Elle plaide pour une communication de masse dans les quartiers de Bruxelles sur la manière dont la prévention, le dépistage et la localisation peuvent contenir le virus. Elle espère également que le travail qu’elle accomplit pourra porter ses fruits plus tard, après la crise, en faisant du service de santé de la Commission communautaire commune un organe puissant en matière de prévention et de gestion des risques. FR

UNMASKING THE MASKED CITY The twelfth of August 2020 will go down in history as the day on which Brussels was obliged to wear a mouth mask. Is the measure too strict? Or perhaps too weak? We asked Inge Neven, who in May this year was appointed head of the Brussels Health Inspection but has already become the face of the Brussels corona strategy. She says that it is difficult to know precisely which measures ought to be taken and how to get the epidemic under control. There are still too many unknown factors. And that a balance ought to be found between what is economically viable, what people are willing to accept, and the health of the city as a whole. According to her, what is most needed now is mass communications in every corner of every neighbourhood of Brussels about how prevention and testing and tracing can contain the spread of the virus. She also hopes that the work she is doing will yield results later by making the health service of the Common Community Commission a powerful body in terms of prevention and risk management. EN

“We moeten samenwerken met andere steden en van elkaar leren. Dit is geen wedstrijd,” zegt Inge Neven, hoofd van de Brusselse gezondheidsinspectie.

19 AUGUSTUS 2020

I 15

Interview

BRUZZ | INTERVIEW

AYOUB BOUDA, BROER VAN MEHDI

19 AUGUSTUS 2020

‘Als de politie erbĳ betrokken is, sta je er helemaal alleen voor’ Op 20 augustus 2019, iets voor middernacht, wordt de zeventienjarige kunstenstudent Mehdi Bouda gegrepen door een politiewagen op enkele meters van de Ravensteingalerij. De jongeman overleeft de aanrijding niet. Nu, een jaar later, organiseert zijn broer Ayoub Bouda een herdenking. Op zoek naar gerechtigheid voor zijn broer heeft hij zich moeten ontpoppen tot een activist: “Voor bepaalde mensen bestaat het vermoeden van onschuld in België niet.” — HELEEN DEBEUCKELAERE,

▼

FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

19 AUGUSTUS 2020

I 17

AYOUB BOUDA, BROER VAN MEHDI

▼

ehdi Bouda groeide op in Brussel, op de grens tussen Molenbeek en Koekelberg, met zijn moeder, zijn broer Ayoub en twee zussen. “Echte Brusselse jongens,” waren hij en zijn broer, altijd samen door hun gedeelde passie voor basketbal. Wie het appartement van Ayoub en zijn vriendin Maude Devulder binnenstapt, kan niet naast Mehdi kijken. Grote foto’s van hem en zijn familie, basketbaltrofeeën en talloze kunstwerken van zijn hand sieren de schappen en muren. Ayoub en Maude hebben allebei hun T-shirt van Justice pour Mehdi aan. Dat lieten ze maken naar aanleiding van de Witte Mars die ze voor hem organiseerden. In een jaar tijd evolueerde Ayoub van een totale onbekende naar een van de gezichten van het protest tegen politiegeweld in Brussel.

BRUZZ | INTERVIEW

Hoe zijn jullie opgegroeid? AYOUB BOUDA: Mehdi en ik zijn echt

jongens van Brussel. We woonden in Molenbeek, maar gingen naar school in het centrum. We waren altijd op zoek naar een goed basketbalveld. Thuis hadden we niet veel geld. We gingen ’s zomers niet op reis, en waren dus altijd in de stad. In het centrum, of op het basketbalveld in Petersbos. We waren kalme jongens en hadden nooit problemen, niet met de politie, niet met buren. Mehdi is heel jong beginnen te tekenen. Ik heb hier nog dozen met zijn materiaal staan, wel 20.000 verschillende kleuren. Zo gingen onze dagen: we gingen sporten, we kwamen thuis, ik ging even uitrusten, maar hij begon altijd te tekenen of te schilderen. Hij schakelde altijd tussen de sport en de kunst. Voor mij is familie ook een van de belangrijkste dingen in mijn

leven, zo niet het belangrijkste. Daarom blijf ik deze strijd voeren, voor gerechtigheid, al moet ik blijven vechten tot in de oneindigheid. Ik moet alles doen wat ik kan, zoals Mehdi gedaan zou hebben voor mij. Enkele uren voor Mehdi stierf, sprak ik nog met hem aan de telefoon om hem te zeggen dat hij naar huis moest gaan. Ik voelde en voel mij verantwoordelijk voor hem. Mensen zeggen dat zijn dood niet mijn verantwoordelijkheid is, maar toch voel ik mij soms wel zo. Mijn broer en mijn familie hebben veel vertrouwen in mij. Ik probeer ervoor te zorgen dat ik dat vertrouwen waard ben.

Dus jij voelt je wel echt verantwoordelijk voor zijn dood? BOUDA: Natuurlijk. Aan de telefoon

zei hij dat hij naar huis ging. Hij zou de metro nemen, een traject dat we elke dag deden. Toch denk ik soms: ‘Had ik hem moeten ophalen? Wat als?’ Maar met ‘wat als’ schiet je niet veel op. Ik weet dat zijn dood niet mijn fout is, maar toch … Dat maakt deel uit van de rouw.

Mehdi zou weggelopen zijn van een politiecontrole aan de Kunstberg toen hij gegrepen werd door een politiewagen. BOUDA: Ik heb mij nooit veilig

gevoeld bij de politie. Al tijdens onze middelbare schooltijd stond de politie ons soms op te wachten aan de poort. We werden gecontroleerd voor de ogen van onze leerkrachten. Ik ben gecontroleerd en uitgescholden door agenten in mijn eigen straat, voor de ogen van mijn familie en buren. Onlangs nog liep ik van het sporten naar huis om aan de kou buiten te ontsnappen toen een patrouillewagen plots naast mij optrok: “Meneer, ga aan de kant van

“Doordat vrienden een dag later vragen gingen stellen op de plaats van het ongeval, zijn we te weten gekomen dat het een politiewagen was” AYOUB BOUDA Broer van Mehdi

19 AUGUSTUS 2020

de weg staan”, “Toon ons je identiteitskaart” en “Waarom loop je zo snel?” Waarom ze mij tegenhielden? “U bent verdacht,” een andere verklaring was er niet. Ze zeiden tegen Maude: “Je hoeft niet bang te zijn. Ken je deze man?” Ik was gewoon op weg naar huis. Ze zien iemand met mijn uiterlijk lopen en denken: ‘Die gaan we controleren.’ Dat is etnisch profileren.

Heb je daarover gesproken met Mehdi?

MAUDE DEVULDER: Het was verschrikkelijk, van het ene op het andere moment viel hij neer op de grond, compleet in shock. Hij schreeuwde en schreeuwde. Ik begreep niet wat er aan de hand was. BOUDA: Toen we aankwamen, was de politie al vertrokken. De agenten hebben mijn moeder, zonder haar te verwittigen, een foto van zijn lijk getoond om hem te identificeren. Dat was het eerste moment dat ze wist dat hij dood was, toen ze die

BOUDA: Ja, om hem te beschermen,

maar niet vaak. Wij dachten ook dat ze ons nooit iets konden maken, want wij deden niets verkeerd. Altijd vriendelijk blijven, je identiteitskaart zonder bezwaren afgeven. Maar ik heb vrienden ook al klappen zien krijgen van de politie zonder aanleiding, ze gearresteerd zien worden zonder reden. Dat is beangstigend, zeker als minderjarige. We spraken er niet veel over want het was onze routine, iets wat we allemaal wisten. Ik besef dat dit soort verhalen voor mensen die nooit gecontroleerd worden raar klinkt. Maar wij worden gecontroleerd voor een verkeerde blik, of omdat je niet ‘bij het profiel van de wijk past’. Bij Beekkant controleren ze alle zwarte en Arabische mensen. Alle mensen die aan een bepaald ‘type’ voldoen. Mensen gaan ervan uit dat het niet erg is om gecontroleerd te worden, want ‘je hebt toch niets te verbergen’. Maar als je constant als ‘verdacht’ en ‘gevaarlijk’ beschouwd wordt, dan weegt dat op je veiligheidsgevoel. Voor bepaalde mensen bestaat het vermoeden van onschuld in België niet. Je bent verdacht door hoe je eruitziet en wij zoeken nu uit hoe we dat kunnen bewijzen.

Het duurde tot 11 uur de volgende dag vooraleer de politie Mehdi’s moeder kwam verwittigen dat haar zoon overleden was. BOUDA: Ook al kenden ze zijn

identiteit. Om 8 uur ’s ochtends de volgende ochtend belde een vroegere buur van me. Hij zei dat er een journalist aan zijn deur was geweest met vragen over Mehdi. Vreemd, maar ik dacht dat het gewoon een misverstand was. Ik had een examen die ochtend. Toen ik thuiskwam, kreeg ik het telefoontje van mijn moeder met het nieuws.

AYOUB BOUDA is 25 jaar oud groeit op in een gezin van vier kinderen, twee broers en twee zussen studeert lichamelijke opvoeding woont samen met zijn vriendin Maude (hier op de foto) verliest op 20 augustus 2019 zijn broer Mehdi, die gegrepen werd door een politiewagen zet in zijn zoektocht naar antwoorden en gerechtigheid zijn studies tijdelijk on hold

Ayoub Bouda: “Waarom moeten wij ons ontpoppen tot activisten, marsen organiseren en actief zijn op sociale media, gewoon om een minimale hoeveelheid informatie te bemachtigen over onze eigen bloedverwant?”

”Constant als ‘verdacht’ en ‘gevaarlijk’ beschouwd worden, dat weegt op je veiligheidsgevoel” AYOUB BOUDA Broer van Mehdi

mogelijk zijn vertrokken, voor de rest van de familie aankwam. Omdat ze geen dialoog of geen gesprek wilden aangaan. Dat er geen omkadering was, geen slachtofferhulp, geen ondersteuning, dat is een trauma dat nooit meer weggaat. Niemand is ooit met ons komen praten. Niet de betrokken agenten of de korpschef, maar vooral ook niet de burgemeester, die toch de facto de baas is van de politie. Niemand.

Hoe zijn jullie te weten gekomen dat de politie betrokken was? BOUDA: We voelden dat er iets niet

klopte. Vrienden zijn de dag nadien vragen gaan stellen op de plaats van het ongeval. Zo zijn we te weten gekomen dat het een politiewagen was die hem had aangereden. En via de media en sociale media. Mensen stuurden ons video’s en artikels. Toen zijn we met de Instagram-pagina ‘Justice pour Mehdi’ gestart, op zoek naar informatie. Stonden de sirenes aan? Stonden de zwaailichten aan? Getuigen en video’s spraken de versie van de feiten volgens de politie tegen. Mijn broer is slecht behandeld met de dood tot gevolg, maar ook na zijn dood. Hoe kan het dat een journalist om 8 uur ’s ochtends voor de deur stond van ons oude adres? Nog voor wij op de hoogte waren? De eerste persberichten hadden al van alles te zeggen: over de omstandigheden, implicaties over drugsgebruik, dat hij was gaan lopen. Van alles over het slachtoffer, en niets over de bestuurder die hem had aangereden. Dat was een manier om hem te ontmenselijken, en mensen reageerden er ook zo op, alsof hij geen mens, geen slachtoffer was. Zou dat zo geweest zijn als het niet de politie was geweest die hem had aangereden? Is dat hoe het onderzoek verloopt: zullen we eerst kijken naar welke blaam we op het slachtoffer kunnen leggen in plaats van een onderzoek te voeren naar wie hem heeft aangereden? Nog

geen 24 uur na zijn dood stonden sociale media en artikels bol van allerlei aannames over mijn broer. Met echt verschrikkelijke en hatelijke reacties. Mensen begrijpen niet dat politiegeweld niet alleen over fysieke daden gaat, zoals het aanrijden van Mehdi. Maar ook over de manier waarop familieleden en de persoon zelf worden behandeld na de dood. De manier van communiceren door politie en parket, en het gebrek aan dialoog, informatie, omkadering en excuses wegen enorm zwaar. Daarom denk ik dat de politie er meer op uit is om zichzelf te beschermen dan om achter de waarheid aan te gaan.

BRUZZ | INTERVIEW

Ze zijn er niet langer dan een uur geweest. Dat is de enige keer dat iemand van de politie met ons is komen spreken. We wisten toen alleen dat hij was omgekomen bij een auto-ongeluk. Niet dat het een politiewagen was die hem had aangereden. We hebben zijn spullen teruggekregen in het mortuarium. Behalve zijn gsm. Die hebben we tot op de dag van vandaag niet ontvangen. Ik denk soms dat de agenten bang waren. Dat ze daarom zo snel

Hoe zijn jullie dan meer te weten gekomen over het onderzoek? BOUDA: Maandenlang wisten we

niets. Niemand is ons ooit iets komen uitleggen. Pas na de Witte Mars voor Mehdi hebben onze advocaten meer inzicht gekregen in het onderzoek. Zo zijn we te weten gekomen dat de sirene niet aanstond. De eerste aan wie justitie verantwoording moet afleggen, zijn wij, de familie van het slachtoffer. Niet aan elkaar, niet aan de media, niet aan het publiek. Maar die stap heeft niemand ondernomen. Sinds de Witte Mars heeft Justice pour Mehdi meer aandacht gekregen. Zowel mijn moeder als mijn zus heeft daar gesproken. Maar het was heel zwaar om al dat leed naar buiten te brengen. Bovendien waren we ook bang. Een mars organiseren betekent samenwerken met de politie en we wisten niet hoe dat zou verlopen. Wij waren geen activisten, maar we zijn het noodgedwongen geworden door omstandigheden waar we nooit om hebben gevraagd. Maar wat we wilden, hem humaniseren en hem eren, daar zijn we in geslaagd. Waarom moeten wij ons ontpoppen

▼

foto lieten zien. Ongewassen. Ondertussen vroegen andere agenten aan mijn toen elfjarige zusje om een foto van Mehdi te gaan halen. Toen ze terugkwam met de foto zeiden ze, in haar bijzijn: “Ja, hij is het.” Ze zijn allebei nog altijd enorm getraumatiseerd door dat bezoek. Zo erg dat ze allebei intensieve psychologische bijstand nodig hebben. Mijn moeder was in shock en smeekte de agenten om mij en mijn vader te bellen, maar ze weigerden. Dat moest ze zelf doen.

19 AUGUSTUS 2020

I 19

AYOUB BOUDA, BROER VAN MEHDI

▼

sche hulp en naar het ziekenhuis. Zodat die persoon, zelfs als er geen juridische stappen te ondernemen zijn, zich niet in de steek gelaten voelt. Want politiegeweld heeft het nare gevolg dat het slachtoffer zich daarna nergens meer veilig voelt, dat hij of zij zich niet langer deel voelt van deze samenleving. Je wordt buiten onze maatschappij geplaatst. En waarom? Door onze huidskleur. Ze behandelen ons als tweederangsburgers. We moeten voor alles dubbel zo hard werken, zelfs in de dood. Als ik een advies kan geven aan de regering: omkader slachtoffers van politiegeweld beter en spreek met hen. Zowel psychologisch, medisch, administratief als juridisch. Wat wij nu moeten doen, is traumatiserend. En je hebt onze contactgegevens: laat iets van je horen, ga met ons in gesprek en wees oprecht.

BRUZZ | INTERVIEW

Geloof je nog in gerechtigheid? BOUDA: (Denkt na) Ik kan alleen

“De dag dat ik mijn broer terugzie, wil ik kunnen zeggen dat ik alles voor hem heb gedaan wat ik kon” AYOUB BOUDA Broer van Mehdi

tot activisten, marsen organiseren, actief zijn op sociale media, gewoon om een minimale hoeveelheid informatie te bemachtigen over onze eigen bloedverwant? Je zou denken dat er hier in België omkadering is voor slachtoffers. Maar ik heb één ding geleerd: als de politie verantwoordelijk is, sta je er alleen voor. Vanuit de overheid hebben we nooit enige steun gekregen, maar ook niet van al die burgerbewegingen tegen autoongelukken bijvoorbeeld, terwijl Mehdi ook het slachtoffer is van een auto-ongeval.

Wat deed het nieuws over de dood van Adil met jullie? BOUDA: Nog geen uur na zijn

overlijden begonnen de berichten binnen te stromen. Mensen kennen ons ondertussen. Alles kwam terug: hoe ze praten over jongeren, het feit 20

19 AUGUSTUS 2020

dat de media meteen zijn naam kenden en wat hij wel of niet zou hebben gedaan. We wilden met de familie praten om hen te adviseren en hun te geven wat wij niet hadden gekregen. Maar dat kon niet door corona. Ondertussen hebben onze beide families elkaar ontmoet. Ik hoop dat op een dag de verschillende families van Adil, Akram, Mawda en Moïse Bangoura kunnen samenkomen. Wij zijn de enigen die elkaar begrijpen. We worden nog altijd heel veel gecontacteerd door jongeren die hun eigen ervaringen met de politie delen. Ik ben geen jurist, ik kan hun alleen zeggen dat ze een klacht moeten indienen. Maar er is geen echte structuur voor slachtoffers van politiegeweld. Er zou een cel moeten worden opgericht die losstaat van de politie en mensen kan begeleiden naar een advocaat, naar psychologi-

maar hoop hebben. Maar als je alles ziet wat er is gebeurd, moet ik toegeven dat het moeilijk is. Misschien hoop ik meer dat de waarheid naar boven komt, of er nu al dan niet gerechtigheid op volgt. Ook al is het een jaar geleden, voor mij is mijn broer nog niet gestorven. Ik vergeet soms dat hij weg is. En dan krijg ik plots weer een klap in mijn gezicht. Dit jaar staat mijn leven op pauze. Ik heb mijn studies zelfs tijdelijk stopgezet, op zoek naar antwoorden. En het weinige dat ze kunnen doen om ons leed te verzachten, doen ze niet. Maar ik ga zo ver als ik kan om toch die gerechtigheid, een rechtvaardige beslissing van het gerecht, te bereiken. De dag dat ik mijn broer terugzie, als God het wil, wil ik kunnen zeggen dat ik alles voor hem heb gedaan wat ik kon doen.

HERDENKING VOOR MEHDI BOUDA Die vindt plaats op de plaats van het ongeluk, de Kantersteen ter hoogte van de Ravensteingalerij, op 20 augustus vanaf 21.30 uur. Iedereen is welkom om een kaars te komen aansteken of om op een andere manier hulde te brengen aan Mehdi. De familie vraagt om de afstandsregels en andere coronamaatregelen te respecteren.

JUSTICE POUR MEHDI Ayoub et Mehdi Bouda étaient de jeunes Bruxellois authentiques et des frères liés comme les deux doigts de la main. Depuis que Mehdi a été renversé par une voiture de police il y a un an et qu’il est mort sur le coup, Ayoub doit continuer sans son frère. Dans leur quête de réponses, lui et sa famille se sont découvert une âme de militants contre la violence policière. Ce n’est que de cette façon qu’ils ont réussi à avoir accès à l’enquête. « La violence policière ne concerne pas seulement les actes physiques, mais aussi la façon dont les membres de la famille et la personne elle-même sont traités après le décès. La manière dont la police et le procureur communiquent, et le manque d’information, de dialogue, de soutien et d’excuses, ont un impact énorme. Tant que justice ne sera pas rendue, Ayoub ne lâchera rien. En attendant, il plaide pour un meilleur encadrement des victimes de discrimination, de profilage ethnique et de violences policières. Car elles sont pour le moment livrées à ellesmêmes. Le 20 août, la famille organise une commémoration sur le lieu de l’accident : le Cantersteen près de la galerie Ravenstein. FR

JUSTICE FOR MEHDI Ayoub and Mehdi Bouda were true-blue boys from Brussels, and as brothers like two peas in a pod. Since Mehdi was hit by a police car last year and died at the scene, Ayoub has to continue on without his brother. In their search for answers, he and his family became activists against police violence. That was the only way to gain insight into the investigation. “Police violence is not only about physical assault, but also about the ways in which family members and the person involved are treated after the death. The way in which the police and the public prosecutor communicate, and the lack of information, dialogue, support, and apologies weigh very heavily.” Ayoub will continue to pursue the case until justice is done. In the meantime, he advocates better support for victims of discrimination, ethnic profiling, and police violence. Because at the moment, they are left to fend entirely for themselves. On 20 August, the family is organizing a commemoration at the site of the accident: the spot where Kantersteen/Cantersteen intersects with the Ravensteingalerij/Galerie Ravenstein. EN

HET VARIÉTÉ VAN DAVID NUMWAMI

Bxl in the mix

David Numwami in de clip van ‘Le fisc de l’amour’: pastelkleuren en een toefje melancholie

Van Hendrix naar Hardy NL

Wanneer hij niet sleutelt aan zijn eigen songs, luistert hij naar podcasts over Heidegger en Nietszche of droomt hij weg bij Françoise Hardy: de kleurrijkste nieuwkomer in de Brusselse popscene heet David Numwami. — TOM ZONDERMAN “Le ciel est gris / Et dans la nuit / Toutes les femmes de ma vie / Viendront danser / Et réclamer / Tout l’amour que je n’ai pas donné,” croont David Numwami in zijn eerste single ‘Le fisc de l’amour’. Cloclo-pop in een variétésnit, alsof er geen vuiltje door de staalblauwe zomerlucht dwarrelt, terwijl diezelfde vrouwen hem na middernacht zullen “abîmer” en “exécuter”. “Haha, ja, ik speel nogal met uiteenlopende emoties,” zegt de 25-jarige Brusselaar. “Ik ben vaak blij en triest tegelijk. ‘Le fisc de l’amour’ heeft inderdaad een zomers tintje. Maar als de tekst dan binnenkomt, denk je: ‘Wow!’ (Lacht) Mijn liedjes zijn als een paard van Troje. Tof ! Tot je het beest in de muil kijkt. Ik weet niet of dat iets typisch Brussels is, maar bij Stromae zie je die tegenstelling tussen muziek en tekst ook, of bij Angèle.” Die bitterzoete clash zit ook in de op pellicule gedraaide clip van ‘Le fisc de l’amour’. Nadat hij met een jingle is aangekondigd, struint de zanger in luchtige blazers en sweaters tussen amorf meubilair in de vormen en kleuren van Barbapapa. Tot hij op het einde, in een ‘after shot’ in de studio, een akoestische gitaar onzacht in aanraking laat komen met een skateboard. Fan van Kurt Cobain? “Je mag nog wat verder terug: als dertienjarige waren Jimi Hendrix en Pete Townshend mijn helden.” Die gitaargeselaars vormen een groot contrast met de pop die hij nu maakt. Geen wilde rock, hiphop of glitchy

elektronica, maar een frisse mix van variété, chanson en indie. Als een liaison dangereuse tussen Françoise Hardy en Connan Mockasin. “Mensen verwijzen ook wel eens naar Laurent Voulzy, een wat vergeten Franse popzanger uit de jaren 1980. Ik moest hem zelf opzoeken.” (Lacht)

VOLTA VERSUS COACHELLA Numwami is een multi-instrumentalist. Zijn muziek maakt hij thuis op zijn slaapkamer. Na zijn middelbare school schreef hij zich in als filosofie- en architectuurstudent, en volgde gitaar aan het conservatorium. “Uiteindelijk koos ik voor filosofie, omdat ik bang was om maar in één ding goed te zijn. En nu ben ik nergens goed in.” (Lacht) Aan de unief richtte hij de rockband Le Colisée op, zijn master werkte hij af op tournee met de Franse indierockers Frànçois & the Atlas Mountains. Via via kwam Numwami bij Charlotte Gainsbourg terecht. “Ik zat na de tournee met Frànçois werkloos thuis en kreeg plots een telefoontje, of ik bij Charlotte als gitarist mee de baan op wilde. En of ik dan even naar New York kon vliegen. Alsof een arme filosofiestudent daar de centen voor had.” (Lacht) Numwami raakte er alsnog, en toerde als jonge twintiger de wereld rond met de Franse superster, met als hoogtepunt een show op het mythische Amerikaanse festival Coachella. Intussen werkte Numwami ook samen met Nicolas Godin van Air. Dat schept hoge verwachtingen voor zijn album, dat er begin volgend jaar moet aankomen. “Ik voel geen druk. Dat heb ik net van hen geleerd, gewoon je ding doen. En als mijn carrière niets wordt, dan kan ik toch mooi zeggen dat ik op Coachella heb gespeeld.” Deze week is het niet Choachella, maar Volta, waar hij in duo een Pool-concert speelt. “Grappig, want ik duik al eens graag in het publiek, al zal dat helaas nu niet kunnen.”

VOLTA POOL CONCERTS: DAVID NUMWAMI + TELETEXT 23/8, 20.00, VOLTA, VOLTA.BRUSSELS 19 AUGUSTUS 2020

I 21

Bas les masques !

FRANÇOISE BLOCH SE DÉVOILE SUR LA CRISE DU CORONAVIRUS

‘La crise a révélé le besoin de toucher du vivant’ Chaque semaine, BRUZZ sonde un(e) artiste bruxellois(e) sur les nouvelles vérités qui se sont formées derrière son masque buccal. L’autrice et me eure en scène Françoise Bloch (63 ans) croit aux capacités d’organisation dans la société face au rouleau compresseur du profit. — GILLES BECHET, PHOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Comment avez-vous vécu le confinement ? De façon extrêmement chaotique dans un mélange de réflexion sociétale intense, d’anxiété, comme de moments de joie et de redécouverte. C’était la révélation brutale que face à une pandémie nos sociétés, dites civilisées, dites à la pointe du progrès, se sont résolues à adopter des solutions de confinement moyenâgeuses. J’étais aussi dans une très grande colère en observant le sacrifice des citoyens les plus fragiles physiquement, psychiquement et socialement. Quand on en arrive à sacrifier les personnes âgées pour sauver les jeunes, on est très proche de l’eugénisme. C’était étrange parce qu’en même temps que cette colère bouillonnait, j’entendais à nouveau le chant des oiseaux, je parlais aux voisins et le ciel était bleu, libéré du passage continuel des avions.

Cette crise sanitaire a-t-elle révélé de nouvelles vérités ? Ça a surtout confirmé des choses que je pressentais, du délabrement des

services publics à la soumission aux diktats de la finance. Ça a aussi révélé des questions sociétales essentielles, à savoir la nécessité du contact réel, le besoin de toucher du vivant. La suppression des rites funéraires collectifs a été révélatrice de l’importance accordée à la question humaine. Les sociétés les plus primitives s’appuient sur des rites funéraires collectifs. Je ne comprends pas que chez nous, on n’ait pas trouvé les moyens de les préserver. C’est seulement une question d’imagination. On a pu réfléchir à comment ouvrir un fastfood, pas comment honorer les morts.

Votre nouvelle création, Points de rupture, a-t-elle été affectée par l'esprit de cette période ? Ce n’est pas un spectacle sur l’actualité, quoi que le titre puisse laisser penser. Il est le reflet d’un état d’esprit qui est le nôtre depuis que l’urgence climatique s’est imposée à nous. L’actualité a eu forcément un impact parce que le spectacle s’écrit sur le plateau et il y aura des choses qui vont entrer par la

petite porte. De mon point de vue, on n’a pas encore assez de recul sur ces événements. Je suis partagée entre une grande envie de rester dans une forme de légèreté et la colère qui m’habite, mais je sais aussi que la colère ne fait pas de bons spectacles.

Comment appréhendez-vous l'avenir et ce fameux « monde d’après »? Je crains que ce soit pire qu’avant en termes de contrôle social et de soumission au profit. En même temps, je suis convaincue qu’en nous organisant, on peut arriver à enrayer le rouleau compresseur du désordre humain, climatique et nucléaire. Dans certains secteurs de la société, cette crise du corona a renforcé les capacités de petits groupes à s’organiser pour transformer le quotidien. On est dans un mouvement qui doit prendre de l’ampleur et pour ça, il faut bifurquer et s’organiser collectivement. CHANSONS (AVEC GREG HOUBEN) à l’occasion de la tournée estivale du Théâtre National POINTS DE RUPTURE, 29/9 > 10/10, Théâtre National, www.theatrenational.be

Theater dat jeukt

A small-scale BSF

Sur les pavés, la plage

NL/ Veel valt er

tijdens de zomer niet te beleven op de Brusselse theater- en danspodia. Alle lof dus voor het jonge geweld dat zich voor Ne mosquito pas verzamelde rond artistieke kern Anna Franziska Jäger, Nathan Ooms en Simon Van Schuylenbergh. Met als motto “If you at first don’t succeed, failure may be your style” (een citaat van Brits acteur en gay icoon Quentin Crisp) onderzoeken ze in een reeks perfomances op wisselende locaties hun eigen falen. (GH)

EN/ The amputated Brussels summer is being forced to cope without the Brussels Summer Festival (BSF) this year. Small initiatives are offering a little solace: the festival is organizing three small-scale concerts. At the Vauxhall, the BSF curates the last Summer Session on Thursday, with the young producer Olvo from Namur and pop princess Lyna from Leuven. On Friday and Saturday, they take to the Congress Column, with, among others, the Brussels R&B singer Ana Diaz (photo) and the pop chanteuse Elia Rose. DJ Marcel Bagnole will spin appropriate records. Book on time! (TZ)

FR/ En manque de dépaysement, pourquoi ne pas s’arrêter à l’oasis des Recyclart Holidays. Dans une formule décontractée, les animations pour enfants font plitch ploutch avec les installations artistiques ou les DJ sets. Dans la cour, les performances théatrico-poétiques de Peepshow Parnassus et aux fenêtres des expositions. Dessert pour les oreilles, la musique de Schroothoop et ses instruments fabriqués à partir de matériaux trouvés dans la rue. Les tubes en PVC, les bidons d’huile et les ressorts de sommier n’ont jamais aussi bien sonné. (GB)

22, 26 & 29/8, Facebook: de.kunstenwerkplaats

20 > 22/8, Vauxhall/Congress, Facebook: bsfestival

20 & 21/8, Recyclart, www.recyclart.be

19 AUGUSTUS 2020

Soundtrack for the summer

FRANÇOISE BLOCH • Naissance en 1957 • 1989 diplômée de l’INSAS • 1992 crée son premier spectacle sur Karl Valentin The Brussels-based DJ ROKIA BAMBA only realized quite late that she is not only a good radio DJ – she has been doing that since she was twelve, among others for Radio Campus – but that she could also get people to dance. She particularly likes doing that at socially engaged parties, like on 29 August at the Congolisation party organized by Hello Summer at the Congress Column. Expect groovy hip hop, African beats, house, and techno.

• 1997 fondation du Zoo Théâtre • 2005 entame une recherche théâtrale à partir d’une matière prélevée dans le réel • 2017 spectacle Études / The elephant in the room • septembre 2020: Points de Rupture au Théâtre National • Chargée de cours dans plusieurs écoles (France et Belgique

1. “VT Zook II”

6. “Bring U Up”

“If you like rap, zouk, or trap, this superb collaboration between a Parisian artist and her colleague from Lyon will be right up your street. Their EP will be released at the end of August.”

“Another fantastic singer who died much too soon. The mix of Afro-beat and funk in this song is great, and you can hear influences from Fela Kuti, Tony Allen, James Brown, and Prince. Romanthony had an amazing voice, thank you Daft Punk for this brilliant discovery!”

Rad Cartier/Nyoko Bokbae feat. Lala &ce

2. “Sofrimento”

7. “Talanzele”

Waldemar Bastos

“An artist with multiple influences: fado, Afro-pop, traditional Brazilian music… Waldemar Bastos was forced to flee Angola during the civil war and moved to Portugal. Sadly, he died of cancer at the beginning of August. He was only 66. R.I.P.”

“The prince of Lagos, an essential figure in the Nigerian pop scene.”

4. “Le crime” Democrates D

kon dit jaar niet rekenen op de zomerse pop-up Bar Eliza. In de plaats van de populaire ontmoetingsplek, verspreidt in 2020 Globe Aroma wat zonnige vibes en verbinding. Het open kunstenhuis in hartje Brussel trekt komende week vijf dagen lang de stedelijke natuur in met zijn vaste atelierwerking. Artistieke zielen kunnen op de Summer of Globe met het voorziene materiaal aan de slag of gewoon een babbeltje komen slaan. (KS) 24 > 28/8, Elisabethpark, Facebook: globearoma

“Nigga Fox could be the next DJ from the post-Buraka Som Sistema school. He manages to mix kuduro with musical styles, and that makes it exciting. Somebody to keep an eye on.”

Azealia Banks feat. Onyx

WizKid

NL/ Het Elisabethpark in Koekelberg

DJ Nigga Fox

8. “Salchichon”

3. “Fever”

Open stadspark

Romanthony

“One of the masterpieces of French hip hop, produced by the French hip-hop producer Jimmy Jay and Boom Bass from the French electro pioneers Cassius. Timeless!”

5. “Darn (Cold Way O’ Lovin)” Super Collider

“I looooooove Jamie Lidell. He has an incredibly soulful voice. This song is my favourite track by his original band, the British duo Super Collider.”

“A multifaceted artist, you either love her or hate her – her list of excesses keeps on getting longer. But I love her all the way, she is an amazing rapper. Go Azealia, go!”

9. “Pop Ya P@#$Y” Rod Lee

“The typical sound of Baltimore, one of Rod Lee’s tracks is featured on the soundtrack of the television series The Wire. What else?”

10. “Rabudas”

DJ Kapiro feat. Fabio Dance & Godzilla do Game

“The most popular artist from Angola at the moment.” (TZ)

Listen on Spotify Open

Scan 19 AUGUSTUS 2020

I 23

Film reviews

In Unhinged, Russell Crowe seethes and roars.

Toot toot! EN

There are very few ways in which Unhinged is a great film. But hey, it is a very strange summer, adrenaline junkies don’t have many alternatives, and Russell Crowe punches and yells like a man possessed. — NIELS RUËLL

UNHINGED US, dir.: Derrick Borte, act.: Russell Crowe, Caren Pistorius, Gabriel Bateman

••

I 19 AUGUSTUS 2020

Venting your frustration by beeping at traffic can be damaging to your health – your own and that of those around you. Before you know it, you might beep at Russell Crowe. And he doesn’t appreciate that kind of thing. The rough diamond from New Zealand sees it as a good reason to rage at you, grumbling and growling, and to barge, batter, beat, stalk, and beleaguer. Or at least Unhinged, an ultra-violent, rudimentary road thriller that has filled a worldwide hole left by the fact that no major studios dare to release their films in cinemas at the moment. Crowe – his character is unnamed – unleashes all his devils on a stressed-out, divorced mother who dared to beep at him. The rotund, provoked white man is angry, reacts like a maniac and with sadistic violence, and answers each new escalation with even crueller escalations. The

Unhinged is een rudimentaire road thriller die in het gat duikt dat is ontstaan doordat zo goed als geen enkele grote studio zijn films durft uit te brengen in de bioscopen. Russell Crowe ontbindt na het getoeter van een gestreste, gescheiden moeder al zijn duivels. De getergde, dikbuikige, blanke man is boos en reageert zich met sadistisch geweld af. De potsierlijke plot staat echte spanning in de weg en regisseur Derrick Borte denkt foutief dat een grijze filter automatisch resulteert in een onheilspellende sfeer. Crowe is veel beter materiaal gewoon. NL

ludicrous plot gets in the way of any real narrative tension and director Derrick Borte mistakenly thinks that a grey filter automatically results in an ominous atmosphere. Crowe is used to working with far better material. He played the lead in excellent films by masters like Michael Mann (The Insider), Ridley Scott (Gladiator), Peter Weir (Master and Commander), Curtis Hanson (L.A. Confidential), and Darren Aronofsky (Noah). You needn’t tell him that Derrick Borte and Unhinged do not belong in this list. He knows that perfectly well. But he doesn’t let it bother him and he hits the gas hard. Perhaps even too hard. The savage pulp is hard-pressed for some humour. But the cinemas are hard-pressed for some explosions, car chases, and fights to the death. And that’s what this film offers. Toot the news, but not too aggressively.

Unhinged est un roadthriller rudimentaire en cette période où aucun grand studio n’ose sortir ses films en salle. Russell Crowe lâche ses démons sur une mère divorcée et stressée qui lui aurait manqué de respect à un feu rouge. L’homme blanc, bedonnant et irritable est en colère et réagit avec une violence sadique. L’intrigue grotesque fait obstacle à la véritable tension et le réalisateur Derrick Borte pense à tort qu’un filtre gris produit automatiquement une atmosphère sinistre. Crowe est d'habitude un bien meilleur élément. FR

Hitchcock in Japan

Le goût du miel

A GIRL MISSING

HONEYLAND

JP, dir.: Kôji Fukada, act.: Mariko Tsutsui, Mikako Ichikawa

MK, dir.: Ljubomir Stefanov, Tamara Kotevska

•••

De ene verhaallijn volgt een verpleegster uit de duizend, de andere een wraakzuchtige intrigante die ’s nachts droomt dat ze een dolle hond is. Het blijkt om een en hetzelfde personage te gaan, knap vertolkt door Mariko Tsutsui. Hoe is Ichiko, vroeger gekend als Risa, zo van haar voetstuk kunnen vallen? Wat is er nodig om van een mooie een lelijke mens te maken? De steeds vaker opduikende filmregisseur Kôji Fukada (Harmonium) hangt geen fraai beeld op van een Japanse samenleving die zich laat NL

••••

ophitsen door de sensatiepers en mensen uitspuwt die de perceptie tegenhebben. In het uitvissen hoe de vork in de steel zit, schuilt een belangrijk deel van de charme van deze psychologische en sociologische thriller. Fukada zweert bij een afgemeten, verkillende stijl, zoekt het mysterie op en creëert een sfeer van ongemak en ambiguïteit. Over de geloofwaardigheid piekeren, is het voor jezelf verpesten. Beter is het blij te zijn met een Japanner die Hitchcocks voetstappen drukt zonder zich belachelijk te maken. (NR)

Un documentaire sur une apicultrice turque qui est la dernière habitante, avec sa mère très âgée, d’un village fantôme macédonien sans eau courante ni électricité : faut-il courir au cinéma pour le voir ? Si vous voulez notre avis, vous devriez même annuler les rendez-vous que vous avez pris. Honeyland est à s’en lécher les doigts : une image magnifique, un cas d’école de la règle cardinale du « montrer plutôt que raconter », à la fois grandiose et intime. Dans un paysage de collines imposantes et peu accueillantes, Hatidze Muratova se tient en équilibre au FR

bord du gouffre pour voler la moitié des rayons de miel des abeilles sauvages. La dernière des Mohicans est ravie que sa solitude soit rompue par l’arrivée d’une famille pauvre avec sept enfants et un troupeau de bétail. Elle encourage ses voisins à se mettre à l’apiculture, mais ils s’y prennent si mal que ses propres ruches subissent de sérieux dégâts. Les scènes où les enfants pleurent parce que leur père les force à travailler alors qu’ils n’arrêtent pas de se faire piquer sont mémorables. Vous devriez déjà être en route. (NR)

L’histoire parle, d’une part, d’une infirmière parmi tant d’autres. De l’autre, d’une mystérieuse vengeuse. Comment Ichiko, anciennement connue sous le nom de Risa, est-elle tombée de son piédestal ? Kôji Fukada dépeint avec justesse la société japonaise, appâtée par la presse sensationnaliste et n’hésitant pas à ostraciser les personnes mal perçues. Il ne jure que par un style effrayant et crée une atmosphère d’inconfort et d’ambiguïté. S’inquiéter de la crédibilité, c’est la ruiner pour soi-même. Mieux vaut se réjouir de ce Hitchcock du Japon.

Moet je naar de cinema voor een documentaire over een Turkse imker die met haar hoogbejaarde moeder als enige achterbleef in een Macedonisch spookdorp? En of! Honeyland vat het leven van Hatidze Muratova, een van de laatste wildebijenhouders, op beeldschone, grootse én intieme wijze. Je ziet haar over de afgrond bungelen om honingraten te roven, dolblij zijn wanneer haar eenzaamheid wordt doorbroken, en de buren stimuleren om ook te imkeren. Honeyland legt niet uit, maar toont, en doet dat bijwijlen onvergetelijk.

One storyline follows a nurse in a million, the other a vindictive intriguer. How did Ichiko, formerly known as Risa, fall so hard from her pedestal? Kôji Fukada presents a fine depiction of Japanese society, which is baited by the sensational press and ostracizes people who are badly perceived. He swears by a chilling style and creates an atmosphere of discomfort and ambiguity. Worrying about its credibility is to spoil it for yourself. It is better to be happy about this Hitchcock from Japan.

Do you have to go to the cinema to see this documentary about a Turkish keeper of wild bees who with her aged mother was the last person to stay behind in a Macedonian ghost town? Yes you do! Honeyland tells the story of Hatidze Muratova in a stunningly beautiful, magisterial, and intimate way. You see her scrambling over crevices to raid honeycombs, overjoyed when her loneliness is interrupted, and stimulating her neighbours to be beekeepers too. Honeyland does not explain things to you, it shows you, and does so in unforgettable ways.

HIGH FIVE THE LIGHTHOUSE

PINOCCHIO

YAKARI

••••

THE PIANO

ÉTÉ 85

•••

Dafoe en Pattinson in lichterlaaie. Dafoe et Pattison en feu. Dafoe and Pattinson are on fire.

Oud goud op het grote scherm. Le meilleur de Campion au cinéma. Campion’s gold on the big screen.

Zonnige duisternis van Ozon. Ozon ou les ténèbres sous le soleil. Sunny darkness from Ozon.

Garrone doet Disney vergeten. Garrone fait de l’ombre à Disney. Garrone puts Disney in the shade.

De strip-Sioux op het witte doek. Le héros de BD sur grand écran. The comic hero meets the screen.

19 AUGUSTUS 2020

I 25

Expo review

Breathe. Blow. Echo... The corona measures have thwarted the new exhibition by Ana Torfs over the past few months, but “The Magician & The Surgeon” is now reopening fulltime. This is a blessing because the Brussels-based artist’s revenge is sweet, glowing, a touch mysterious, and strangely breath-taking. — KURT SNOEKX

ANA TORFS: THE MAGICIAN & THE SURGEON > 1/11, Bozar, www.bozar.be

•••••

19 AUGUSTUS 2020

“Breathe,” you read on a light box in the small space at Bozar where Ana Torfs’s new exhibition is located. “Breathe. Blow.” It is a touch creepy how prophetically “The Magician & The Surgeon” appears to invoke a world gasping for breath. Inevitably, in the sighs, gasps, and groans that float through the space, you hear echoes of George Floyd’s struggle to live and of the corona wards in our hospitals. Sounds and images make the room pulsate and fold in on itself. The light box on which the rhythmically alternating words appear is featured in the video When You Whistle, It Makes Air Come Out (2019). Ana Torfs used the book The Child’s Conception of Physical Causality (1927) by the Swiss psychologist Jean

Piaget to find the answers of children to questions such as: what happens when you blow? Where does the air in your mouth come from? In the video, these answers – from “When you drink hot milk, it makes smoke” to “I have eaten an egg” – are accompanied by deep breaths. Back to back with When You Whistle, It Makes Air Come Out, you find The Shadow Is Black and in the Darkness It Can’t Show (2019), a mysterious video in which a shadow attempts to breathe life into a doll that looks real. Body and spirit, life and death mingle and echo.

RUINS OF WORDS That echo recurs in Echo’s Bones/Were Turned to Stone (2020), where by a

hand-knotted carpet, designed by the artist, you can listen to an audio work in which a voice – that of Caroline Daish as a magisterial nymph Echo – chews and spits out fragments of a broken world. The recording, which is more than three and a half hours long, delves deeply into the anecdotes of famous lives and deaths. Artists like W.G. Sebald, Billie Holiday, Georgia O’Keeffe, Charles Aznavour, Frida Kahlo, or Josephine Baker are woven into a web of occasionally morbid associations. Their penniless deaths, deaths in exile, deaths from colon cancer, from unspecified causes, from liver failure, or pneumonia lead to random factoids about bodies and the world, about the heart muscle and the rise of the killer robots. This conspiratorially whispered whole is occasionally peppered with statements that knock the ground from under you: “When we open our mouths, we speak with the voices of ten thousand dead.”

SWEET AVENGER “Nothing ever dies,” we hear, but these “ruins of words” are stripped down to the bone by hellish gasps and groans that get

Quarantoon STEVE MICHIELS

ALSO ON SHOW? FIGURES ON A GROUND

••••

In an extensive exhibition that brings together woman artists of different generations, the Fondation CAB dismantles reductive ideas about minimalist art. (> 12/12, Fondation CAB)

PIERRE TOUSSAINT

••••

In black and white photographs that delve into the matter of photography itself, Pierre Toussaint captures the troubled beauty of nothingness. (> 6/9, Contretype)

RONNY DELRUE

•••

Artist Ronny Delrue is exhibiting more than twenty years of his work on paper. An archive of thoughts and feelings that reads like a portrait of his interior world. (> 31/8, Marie-Laure Fleisch)

under your skin. The same is true of Sideshow (2019), a compelling video in which actors (including Ana Torfs’s mother) enter and exit a neon-lit stage in stop motion. Like a hall of mirrors in which characters wordlessly appear and disappear behind animal masks, bridal veils, and linen bandages. There are no faces or sounds, but the mime is scintillating. The raven, the mummy, the clown, the geisha... – plucked from and referring to the worlds of cabaret, silent film, masquerade, butoh... – tell a story with hands and gestures. Uprooted, groping. It is a sideshow that unsettles and envelops, that wrenches open the door between life and fiction. And ultimately between the roles of the surgeon and the magician. Precise and hazy, carnal and in the spirit, palpable and imagined. Somewhere a body gasps for breath, magic, poignancy, and art. For a memory, terrifying and sweet. We have no more than the ruins of words and the echoes of ten thousand dead to conjure it before us, before it disappears again. It appears and disappears. And echoes. Art is a sweet avenger.

De coronamaatregelen hebben de nieuwe expo van de Brusselse Ana Torfs de voorbije maanden flink gedwarsboomd, maar nu heropent The magician & the surgeon voltijds. Gelukkig, want haar wraak is zoet, gloedvol en intiem. Ergens tussen cabaret en maskerade, herinnering en koortsdroom, stille film en doodsreutel echoën de vier installaties in dit almaar uitdijende spiegelpaleis de wereld, de kunsten, en onze gefragmenteerde, zoekende ziel. NL

La pandémie a compromis la nouvelle exposition de la Bruxelloise Ana Torfs ces derniers mois, mais The Magician & the Surgeon rouvre désormais à plein temps. Heureusement, car sa revanche est douce, lumineuse et intime. Quelque part entre le cabaret et la mascarade, la mémoire et le rêve fiévreux, le film muet et le dernier soupir, les quatre installations de ce palais des miroirs en constante expansion font écho au monde, aux arts et à notre âme fragmentée et à la dérive. FR

19 AUGUSTUS 2020

I 27

Eat & drink

Koning van de kroket Garnaalkroke en doen veel mensen denken aan kustplezier, maar deze nationale specialiteit hee op natuurlijke wijze haar plaats in de hoofdstad gevonden.

— MICHEL VERLINDEN FOTO: SASKIA VANDERSTICHELE

Begin over garnaalkroketten en mijn verbeelding waaiert uit richting Knokke, naar Put 19, waar ik voor het eerst betoverd werd door de heerlijke smaak van dit gerecht. Een echte openbaring, zozeer zelfs dat ik ze lange tijd nergens anders wilde eten – ik vond het geweldig dat ze opgediend werden met enkele sneetjes vers bruinbrood. Ik ben er al minstens tien jaar niet meer geweest – zijn ze er nog steeds zo lekker? – maar het feit blijft dat ik niet de enige ben die naar de Noordzee gevoerd wordt door deze specialiteit waarvan het hoofdingrediënt, de garnaal, ter plaatse gevangen wordt van september tot halverwege december. Toch zou het populaire gerecht ontstaan zijn in een minder zomerse context: niet aan de badplaatsen, maar in de loopgraven van het IJzerfront tijdens WO I. Dankzij de compacte vulling, bestaande uit eieren, boter meel en melk, was het een calorierijk tussendoortje voor de soldaten. Meer dan honderd jaar later kan je stellen dat garnaalkroketten een rage geworden zijn in de hoofdstad. Met dank aan Fernand Obb, een nieuwe zaak die algemeen geprezen wordt. Ten bewijze: tweeënhalf jaar na de oprichting heeft dit eethuis in Sint-Gillis al twee keer de titel “beste garnaalkroket van Brussel” gewonnen, een prijs die uitgereikt wordt door Visit.Brussels. En de 34-jarige oprichter van de zaak, Cédric Mosbeux, heeft onlangs zelfs een eretrofee gekregen voor zijn superieure recept. Omdat hij gezien wordt als “ambassadeur van de gar-

KROKETTEN MET KARAKTER Bij Fernand Obb worden de garnaalkroketten uiterst smakelijk geserveerd.

naalkroket”, treedt hij toe tot de jury die op 21 november de volgende prijs voor beste Brusselse garnaalkroket zal uitreiken.

BRUSSELSE DELI Wanneer we Cédric Mosbeux spreken over het enthousiasme dat hij opwekt, beweert hij geen bijzonder geheim te hebben. “Het belangrijkste is om niet te beknibbelen op de hoeveelheid garnalen, noch op de kwaliteit van de ingrediënten,” zegt hij. Maar hij geeft ook toe dat behalve hijzelf slechts één iemand het recept kent, en hij wil niet zeggen wie. Wij hebben de kroketten (€8 per stuk) al meermaals geproefd. Het lijkt ons dat ze hun smakelijke karakter, behalve aan de conse-

quente hoeveelheid garnalen en de vereiste gefrituurde peterselie en het kwartje citroen, vooral danken aan de geslaagde mix van panko en paneermeel en aan de zachtheid van het mengsel. Daaraan wordt overigens geen bisque van kreeft of garnaal toegevoegd, wat anderen soms doen om de smaak te versterken. Daarbij komt nog de visionaire aanpak van Mosbeux, die bepaalde gerechten en topproducten uit de Brusselse keuken combineert met de Angelsaksisch-joodse delitraditie, genre Katz’s Delicatessen (New York) en Schwartz’s (Montreal). En dat niet zonder te innoveren. Een van de huidige suggesties is bijvoorbeeld de heerlijke pastei van pastrami (€6,50).

FERNAND OBB rue de Taminesstraat 27, Sint-Gillis/Saint-Gilles, 02-771.91.08, www.fernand-obb.be wo/me/We > vr/ve/Fr 12 > 14.30 & 18.30 > 22.00, w-e 12 > 22.00 28

19 AUGUSTUS 2020

LES BRIGITTINES De geweldige Dirk Myny maakt garnaalkroketten op basis van een melkinfusie, hele, ongepelde grijze garnalen, tijm, laurier en Cantillon-geuze (€17,50 voor twee stuks). Brussel/Bruxelles, www.lesbrigittines.com

FRITURE RENÉ Ook niet te versmaden is het duo van 2 x 90 gram, ook zonder bisque (€17,50) van een andere Dirk, die van Friture René. Anderlecht

NOORDZEE Of, ten slotte, een streetfood-klassieker, de superlekkere versie (€13 voor twee stuks) met een beetje bisque, van de fishbar van viswinkel Noordzee. Brussel/Bruxelles, www.noordzeemerdunord.be

#zom

16.07 – 31.08

erVITRINEdé té 4 0 il

lu s t r kleu atoren g 40 il r aan br even u s se lu s t r l| colo a te u r s r e nt bru x e ll es m et I a c u i s ve c c o l lec t tax, if pi i vo n n e g ete r fa n nes, a r grafi gan o, k, wid e marine collec t ief sc verc nock h n e i d e r, e…

reis va voya n raam t ge d e fen ot raam | être en fe nêtre

passaporta.be

Rencontre

LES CONTES PHOTOGRAPHIQUES DE LIONEL JUSSERET

BRUZZ | RENCONTRE

‘L’autisme force à redonner une place à l’imagination’

Engagé un été dans une association s’occupant d’offrir des vacances en pleine nature aux enfants autistes, Lionel Jusseret ne se doutait pas qu’il y passerait près de huit ans, en tant qu’animateur et en tant que photographe. En résulte Kinderszenen, un livre de contes merveilleux et hallucinés qui valut à l’artiste bruxellois d’être récompensé du prestigieux prix Levallois 2020. « Ce travail est enrobé de fiction. » — SOPHIE SOUKIAS

19 AUGUSTUS 2020

e nez plongé dans un livre depuis de longues minutes : le doute s’installe sur l’identité de celui avec qui l’on a rendez-vous sur la terrasse d’un café saint-gillois. Le jeune trentenaire, cheveux rasés de près, lunettes de soleil rondes à la John Lennon et marcel – canicule oblige, manifeste peu de signes indiquant qu’il attend de la compagnie. L’hésitation dissipée, c’est avec une citation du psychologue français Thierry Darnaud que Lionel Jusseret nous accueille : « Il ne faut pas s’étonner qu’un grand nombre de personnes âgées en maison de retraite préfèrent mourir, que ce soit symboliquement en développant une démence sénile ou réellement. » « Ça remet en perspective ce que peut être une démence sénile », poursuit le photographe dont les lectures nourrissent en ce moment un deuxième livre en devenir consacré aux seniors. Le pitch ? Rendre une image humaine à des personnes institutionnalisées sous tutelle de la médecine, considérées par l’imaginaire collectif comme « malades » et lentement dépersonnifiées : passant subtilement de sujet à objet. Cette même préoccupation anime Kinderszenen (« scènes d’enfants »), son premier livre dont la sortie en pleine pandémie fut accompagnée du prestigieux prix Levallois pour la jeune création photographique internationale, venant compléter d’autres récompenses comme le prix Mentor 2019 ou le Vocatio Grant 2017. L’objet se décline sous la forme de treize contes en couleurs mettant en scène des enfants traversés par d’intenses émotions auxquelles la nature luxuriante qui les entoure – les sapins, les rivières, les champs de blé, les chevaux, … - semble intimement répondre. Plus tard, dans les dernières pages du livre, le lecteur apprend que ces enfants sont des personnes dites autistes. « Je ne voulais pas orienter le spectateur dès le départ », explique Jusseret. « Le fait d’apprendre que les enfants pris en photo sont autistes apporte une autre perspective mais il s’agit avant tout d’un livre sur des enfants. C’est ainsi que je souhaite que les lecteurs les perçoivent avant tout. »

Pour Lionel Jusseret, le conte débute en 2012 alors qu’il achève son avant-dernière année d’études de cinéma à l’Insas. Pris de court et à bout de souffle après un film avorté, une amie le dirige vers J’interviendrais, une association basée en France proposant des séjours de vacances pour enfants autistes, psychotiques et polyhandicapés. « L’association se positionnait dans la lignée de (l’éducateur socioculturel, écrivain et réalisateur français, NDLR) Fernand Deligny dont j’aimais bien les films. Et puis, je sentais instinctivement qu’il y avait quelque chose à y faire », dit Jusseret. « Une fois sur place, je suis tombé amoureux de la structure. » Dès les premières semaines, celui

▼

UN APPAREIL PHOTO À 100 BALLES

19 AUGUSTUS 2020

I 31

▼

LES CONTES PHOTOGRAPHIQUES DE LIONEL JUSSERET

« Le monde de la ville est tellement dangereux, tellement inadapté. C’est pourquoi la nature les apaise »

éthique parce que j’ai besoin d’être proche des gens que je photographie ».

PETIT CHAPERON ROUGE En résulte un livre de contes en clair-obscur navigant au gré des saisons, faisant écho à l’univers à la fois sombre et enchanteur des frères Grimm ou de Charles Pérault. Les scènes d’enfants errant, souvent seuls, dans une nature tantôt féerique, tantôt menaçante, ramènent le spectateur en enfance : au milieu des tribulations du Petit Poucet ou du Petit Chaperon rouge. Le design du livre abonde lui-même en ce sens : divisé en treize chapitres, chacun est assorti d’une petite fable signée de la plume de Babouillec (autrice et poétesse française, diagnostiquée autiste et sortie du silence dans lequel elle était emmurée après vingt ans) et d’un dessin de

l’illustratrice Zoé Jusseret, sœur du photographe. La postface est signée Josef Schovanec, philosophe et écrivain autiste. Les contes sont des fables qui ont pour toute réalité les métaphores qu’ils illustrent. Une façon pour Lionel Jusseret de rappeler que, loin d’être un reportage à prétention journalistique, Kinderszenen est « totalement subjectif », mobilisant avant tout les imaginaires - collectifs du spectateur. Car c’est surtout du caractère impénétrable de l’autisme dont il est question dans cette compilation de photographies intensément poétiques et énigmatiques. Quand bien même les personnes autistes vivraient dans ce « monde à elles » qu’on a tendance à leur prêter, Kinderszenen ne prétend en rien l’approcher. « La science essaie de décoder ce qu’est l’autisme et se casse les dents », dit Jusseret. « On veut tout savoir et on a peur de ce qu’on ne connaît pas. L’avenir n’a jamais été aussi fermé. J’ai voulu offrir un peu de mystère à un monde qui est de plus en plus aseptisé. Les enfants dits autistes nous forcent à redonner une place à l’imagination. »

LA NATURE LEUR VA BIEN Respirant l’écume que dégage une mer mouvementée, perdus au fin fond d’une forêt de sapins, allongés au milieu d’une rivière argentée, les sujets de Lionel Jusseret semblent ne faire qu’un avec la nature indomptée qui les entoure,

Loin de prétendre à un reportage journalistique, Kinderszenen mobilise avant tout les imaginaires collectifs en invoquant l’univers des contes pour enfants.

BRUZZ | RENCONTRE

qui avait été engagé comme animateur à l’association, comprend qu’il y jouera aussi un rôle de conteur. Mais pas toute de suite. Pendant deux ans, Lionel Jusseret s’immerge entièrement dans son nouveau métier et ce qu’il entrevoit comme son « sujet ». Afin de ne pas « perdre le rapport avec son cadre », il se procure un appareil photo compact « à 100 balles – nullissime ! » en guise de carnet de notes et entame non pas un film, comme sa trajectoire l’aurait laissé penser, mais ce qui deviendra Kinderszenen, un recueil de contes photographiques élaborés pendant huit longues années. « Je n’ai pas de limites dans le medium, » explique Jusseret. « La photographie s’est imposée par souci de légèreté mais je continue de me considérer comme un réalisateur de formation parce que, au fond, les réalisateurs sont des gens qui sont là pour raconter une histoire et donner à voir une représentation personnelle de l’autre. » Sur le terrain, Jusseret ne tarde pas à se munir d’un appareil plus performant, toujours compact. « Cela me permet de l’avoir tout le temps en poche, » dit cet « apôtre » du matériel miniature. « Si je dois me mettre à travailler, je mets ma casquette d’animateur et hop ! je suis au front. Si je veux devenir photographe, je sors mon appareil et c’est tout aussi rapide. Travailler dans les endroits que je photographie est un choix économique, logistique mais aussi artistique et

19 AUGUSTUS 2020

AUTISME VERPAKT IN FICTIE Op een zomer engageerde de Brusselse kunstenaar Lionel Jusseret zich voor een organisatie die natuurvakanties voor autistische kinderen op poten zet. Zonder dat hij het ooit zou vermoeden, bleef hij er bijna acht jaar, als animator maar ook als fotograaf. Het relaas van die periode doet hij nu met Kinderszenen, een boek met even wonderlijke als hallucinante verhalen waarmee hij dit jaar de prestigieuze Levallois-prijs won. Kinderszenen wil geen journalistieke getuigenis zijn, maar wil in de eerste plaats de collectieve verbeelding stimuleren, gebruikmakend van de universums van sprookjes als Klein Duimpje en Roodkapje. Deze verzameling van diep poëtische en enigmatische foto’s gaat vooral over de ondoorgrondelijke kant van autisme. “Ik wilde een beetje mysterie injecteren in een wereld die steeds minder geheimen heeft,” vertelt Lionel Jusseret. “Autisme geeft opnieuw een plaats aan het imaginaire.” De kinderen die hij in beeld brengt, lijken niets anders te doen dan één te zijn met de ongetemde natuur die hen omringt, de stomme bewaker van hun geheimen.

« Je pense que c’est mon travail de photographe de suggérer la violence sans la montrer », dit Lionel Jusseret.

gardienne muette de leur propre secret. Les corps sont libres, dans l’apaisement ou dans l’agitation. « La nature leur va bien, comme elle va bien à tout le monde. La différence c’est que les autistes sont parfois étrangers aux codes sociaux et qu’ils n’hésiteront pas à se rouler dans la mousse, le sable, la terre ou la boue s’ils en ont envie », dit Lionel Jusseret, ayant grandi dans les Ardennes belges et entretenant un « rapport nostalgique » avec la nature. « La nature permet de cadrer les personnes autistes. Le monde de la ville est tellement dangereux, tellement inadapté. C’est pourquoi la nature les rassure, les apaise et facilite la communication. » Les animaux et les insectes exercent cette même fonction bienveillante.

LA MAGIE DE LA RENCONTRE Quant aux visages, ils déclinent un vaste spectre d’émotions, entre joie débordante, tristesse, émerveillement et signes d’inquiétude. « Leurs émotions sont les mêmes que les nôtres, elles sont souvent plus exacerbées », dit Jusseret. Malgré l’angoisse latente et parfois explosive, la violence n’est jamais explicite, toujours pressentie. « Je pense que c’est mon travail de photographe et non de photojournaliste de suggérer la violence sans la montrer ou en l’enrobant de fiction. La violence et la souffrance sont bien présentes chez les enfants autistes, c’est loin d’être un monde tout rose. Il y a la violence contre eux-mêmes, mais aussi contre soi, l’animateur. Dans ces moments-là on ne prend pas de photos.

De toute façon, je ne pense pas que j’aurais été capable de photographier un enfant se mordant à sang. » Au lieu d’accentuer la détresse qu’il rencontre chez ses sujets, Lionel Jusseret s’attache à traduire « la magie de la rencontre », préférant insister sur l’universalité des émotions que traverse l’enfant autiste et questionnant, ce faisant, l’étiquette d’ « êtres dysfonctionnels » qui leur colle à la peau. Et la prise en charge qui en découle. « Comme je le dis à la fin de mon livre, à force de les traiter comme des malades, il se pourrait qu’ils deviennent vraiment malades. » C’est donc de « petits moments de grâce » que le livre Kinderszenen est composé. « Parfois, plus on essaie, plus l’enfant s’enfuit. C’est toute une démarche de jeu et de tâtonnement. Il faut chercher un lien de confiance avec lequel l’enfant sera à l’aise. » Que signifie alors faire le portrait d’un enfant autiste et comment interpréter ces visages dont les yeux semblent fixer l’appareil photo et celui qui se trouve derrière ? L’enfant a-t-il « offert » un portrait au photographe au sens où nous l’entendons ? Comment interpréter ici la relation entre le photograpeur et le photographié ? Encore une fois, le mystère est intact. Pour KINDERSZENEN Lionel Jusseret, cela ne fait 198 p., Ed. Loco, 39 € aucun doute. « La relation existe. Cela prend beaucoup de temps et varie énormément d’un enfant à l’autre. Mais la relation existe. »

AUTISM WRAPPED IN FICTION One summer, the Brusselsbased artist Lionel Jusseret joined an association that organizes nature holidays for autistic children. It turned that he became a member for almost eight years, working as a camp counsellor but also as a photographer. He has now translated his experience of that period into Kinderszenen, a book full of stories that are as wondrous as they are sometimes hallucinatory, and for which he won the prestigious Levallois Prize. Kinderszenen does not aim to be a journalistic report, but primarily seeks to stimulate the collective imagination by using the worlds of fairy-tales like Tom Thumb and Little Red Riding Hood. This collection of deeply poetic and enigmatic photographs focuses on the impenetrable side of autism. “I wanted to inject a bit of mystery into a world that has increasingly few secrets,” Lionel Jusseret says. “Autism allows a new space for the imaginary.” The children that he depicts don’t appear to do anything except being one with the untamed nature that surrounds them, the mute guardian of their secrets. EN

19 AUGUSTUS 2020

I 33

This collaborative drawing (sometimes called a ‘cadavre exquis’) consists of three parts, each drawn by another Brussels-based artist. Gabriela González Rondón took on the head, Imge Özbilge the torso, the legs are still open. Can you finish it?

SOON

This autumn, there will be no price categories at Kaaitheater. For each performance you pay € 10. SEP-DEC AT KAAITHEATER:

Het TheaterFestival 2020 Femke Gyselinck Khadija El Kharraz Alami Anne Teresa De Keersmaeker/Rosas Antigone/Action Zoo Humain buren Ecopolis 2020 Einat Tuchman Radouan Mriziga Négar Djavadi/Passa Porta Mestizo Arts Platform Coral Labs María Acasso Kyoko Scholiers Lotte van den Berg Emke Idema Julie Pfleiderer/Ictus Pieter De Buysser The Mouvement Anoek Nuyens & Rebekka de Wit Myriam Van Imschoot & HYOID Ivana Müller Gérald Kurdian/Kunstenfestivaldesarts Simon Allemeersch/Lucinda Ra Tibaldus/Toneelhuis Ahilan Ratnamohan/Globe Aroma

WWW.KAAITHEATER.BE

KaaiAd_BRUZZ_2008219+200826.indd 1

09/08/2020 14:55

Zomerserie

COSTA TERRASSA Ze liggen verborgen tussen de huizen of hoog boven de grond, maar redacteur Jasmijn Post weet ze te vinden: knusse, zomerse terrassen die het stadsleven net dat tikje meer geven. bruzz.be/terras

Eerst kwam de tafel, dan een paar stoelen, daarna de planten en het hekwerk gemaakt van palletten waarin bloemen komen te hangen. Geïnspireerd door de zelfgefabriceerde hekwerken aan de zijkanten van de tijdelijke terrassen verderop in de straat. Dit terras is een lockdown-terras waar de leden van dit huishouden de voorbije maanden heel wat mooie momenten hebben beleefd. Van wie het idee kwam? “Van Barzan,” lacht Gledys. Barzan heet voluit Barzan Hassan. Hij is EU-correspondent voor de Koerdische zender K24 en woont al jaren in Brussel. Gledys heet voluit Gledys Bravo. Ze kwam twintig jaar geleden uit Colombia naar Brussel en is oprichtster en directrice van Bravo Discovery, een bureau voor toerisme dat onder andere rondleidingen aanbiedt. Verder wonen een broer en een zus van Gledys in dit huis. “Tijdens de lockdown werkte ik thuis,” zegt Hassan. Algauw begon hij zijn liveopnames

‘Voor de lockdown waren we hier nog nooit geweest’ — JASMIJN POST, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

voor het journaal vanaf het terras te maken, naar het voorbeeld van CNNverslaggever Richard Quest. Daarvoor bleek de boom een perfect alternatief voor de gebruikelijke achtergrond van het Europees Parlement. Tijdens de lockdown bleek Hassan niet de enige die het terras aan de achterkant van het huis had ontdekt. “Na mijn opnames maakte ik vaak een praatje met de buurman,” zegt Hassan. “Het was dé manier om met andere mensen te praten.” Ook de flora breidt zich langzaam uit op het nieuw verworven dakterras. Er

worden courgettes geplant, en citronella, munt (heerlijk in de thee!), rozen en bosbessen. Langzamerhand evolueert het van een kaal dak tot een echte daktuin. “En dat terwijl we er voor de lockdown nog nooit waren geweest!” zegt Bravo. Ze kent de huisbaas goed en die heeft er geen enkel bezwaar tegen dat het dak nu gebruikt wordt als terras. “Zo lang we er niet met honderd tegelijk zijn,” lacht ze. Volgend jaar, als er weer wat meer geld binnenkomt, hoopt ze er een permanente houten vloer te leggen. Ook is ze aan het kijken naar metalen tafels en

stoelen, die echt voor buiten gemaakt zijn. “Na een goede maaltijd en een bad nog even op het terras zitten ... Er is niets beters,” mijmert Bravo. But there’s some trouble in paradise. Die ene buurvrouw die met de politie dreigde toen Bravo om één uur nog buitenzat, of die begon te klagen toen ze om elf uur ‘s ochtends met haar dove vader aan het bellen was... Al verhuist die gelukkig gauw. En trouwens, de buren verderop maken het pas écht bont. Die feesten tot drie uur ’s nachts. Maar de vriendelijke buurman die eten kwam brengen tijdens de ramadan, en de latino’s verderop die af en toe een dansje wagen op het terras maken alles goed.

B R U Z Z | C O S TA T E R R A S S A

Tijdens de lockdown bracht Barzan Hassan verslag uit van op het terras voor de Koerdische zender K24.

HET TERRAS Gelegen in Elsene 12 vierkante meter groot Windrichting westen Oogst van courgettes, munt en citronella

19 AUGUSTUS 2020

I 35

Reportage LIMBURGERS OP VAKANTIE IN BRUSSEL

‘Als een stadsmadam in Brussel’

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Sabine en Rudi Bloemen deden iets wat veel Vlamingen zich ook buiten coronatijd nooit in het hoofd zouden halen: ze kozen als reisbestemming voor Brussel. De stad was rustig, “te rustig bijna”, maar was wel een voortdurende bron van verwondering. Na een maand maken ze de balans op van hun indrukken. “Ik ben onder de indruk van de parken.” — SARA DE SLOOVER, FOTO IVAN PUT

Sabine en Rudi huurden een loft in de buurt van Thurn & Taxis.

e voorbije drie zomers trokken Sabine (51) en Rudi (56) Bloemen – zelfde achternaam, maar geen familie – vanuit het Limburgse Hamont-Achel met de rugzak naar Sumatra, de Balkan en Noorwegen. Lang voor er van een virus uit Wuhan sprake was, besloten ze om het volgend jaar dichter bij huis te houden en een maand Brussel te verkennen. Sabine wilde weleens een ‘stadsmadam’ zijn, vertelt ze op de

19 AUGUSTUS 2020

laatste dag van hun verblijf. “Die haar vuile was naar het wassalon brengt.” (Lacht) En ze waren nieuwsgierig naar de hoofdstad, waar ze geregeld naar een theatervoorstelling of expositie kwamen. “Het centrum kenden we wel, maar de rest van het gewest niet echt,” zegt Rudi. “Met de auto ben je van bij ons veel sneller in Düsseldorf dan in Brussel. Als we voor een avond kwamen, moesten we daarna altijd nog naar huis raken. Ik wou weleens gewoon

“Omdat je het centrum kent, denk je dat je Brussel kent, maar we hebben zoveel ontdekt” RUDI BLOEMEN Toerist uit Hamont-Achel

zolang kunnen wegblijven als we wilden.” In november al boekte het koppel een loft in de buurt van Thurn & Taxis, voor een maand vanaf midden juli. Sindsdien hielden ze elk krantenartikel over Brussel bij. Ze namen een abonnement op BRUZZ, Rudi vroeg Brusselse collega’s om advies. Tijdens een van zijn werktrips sprong hij ook binnen bij de toeristische dienst, waar hij bedolven werd onder informatie: “Over de Groene Wandeling

“Brussel komt in Vlaanderen dikwijls te negatief in de media, terwijl er zoveel positiefs gebeurt,” zegt Sabine Bloemen, die met haar man Rudi Brussel een maand lang verkende. “Dat is echt wel jammer en draagt ook niet bij tot een juiste beeldvorming. Vlamingen hebben absoluut geen volledig beeld.” Dat je nauwelijks Nederlands op straat hoort, houdt hen waarschijnlijk ook tegen, zegt Rudi Bloemen. “Echt goed spreken wij het Frans ook niet.” Maar wie over die drempel heen stapt, valt van de ene verbazing in de De Tuinen van de Bloemist. andere, vindt het koppel. “Het thema van deze reis is voor mij verwondering geweest,” zegt Rudi. “Omdat je het centrum kent, denk je dat je Brussel kent, maar we hebben zoveel ontdekt. De diversiteit van de stad, in al haar vormen. De Tuinen van de Bloemist bijvoorbeeld, een schitterend park in Het Zennepark. Laken. Of als je van een circusschool terechtkomt aan het voormalige goederenstation Gare Maritime. Of het heraangelegde Fontainasplein.” “We bezochten met onze Museumpas het Stripmuseum en de Villa Empain in Elsene, en deden daar ook een art-decowandeling. In alle gemeenten kun je fantastisch mooie huizen vinden. Maar qua stadsontwikkeling vind ik ook het Zennepark, een groene fiets- en wandelweg in een dichtbevolkte wijk, fantastisch. Al die contrasten en tegenstellingen: heerlijk. En we hebben ons daarbij nooit onveilig of ongemakkelijk gevoeld.”

bijvoorbeeld. Leefmilieu Brussel doet echt interessante dingen.” Eenmaal in Brussel werd hun ruime loft hun oase van rust na dagelijkse fietstochten van 30 à 40 kilometer. Rudi: “Met de fiets ben je in Brussel gewoon bijna altijd sneller.” Maar het appartement heeft inderdaad geen wasmachine, zegt Sabine grijnzend. “Ik heb een leuke wasserette gevonden om mensen te kijken.” Het enige wat ze gemist hebben in ‘hun’ buurt, was culinaire variatie.

“Er zijn bijna alleen theehuizen en snackbars. Gisteren hebben we wel erg fijn bij de lokale Syriër gegeten,” zegt Rudi. Zijn vrouw: “Als we de voorbije maand uit eten gingen, probeerden we zoveel mogelijk verschillende keukens uit: Ethiopisch, Syrisch of Marokkaans bijvoorbeeld. Want dat kan thuis niet. In Hamont heb je enkel Italiaans en Chinees.” Als ze de balans opmaken, wat was de grootste verrassing na een maand in Brussel? Sabine: “Ik ben

onder de indruk van de parken, de hoeveelheid groen. En die guinguettes daarin. Die zomerbars zijn erg gezellig en bij warm weer komt er veel volk op af.” Hun favoriete parken: het Josaphat- en Wolvendaelpark. Maar niet alleen de grote lappen groen maakten indruk op het Bloemen-paar. “Qua stadsontwikkeling vind ik het Zennepark in de oude bedding van de Zenne fantastisch,” zegt Rudi. Sabine: “Juist, daar zijn we nog aan de praat geraakt met een man uit

19 AUGUSTUS 2020

B R U Z Z | R E P O R TA G E

De favoriete Brussel-vondsten van Rudi en Sabine

Kasterlee die daar kasseien aan het leggen was.” Want het koppel slaat graag een praatje, en dat is in Covid-19-tijden niet evident. Sabine: “Dat is wel het grootste gemis geweest. Mensen houden afstand nu en appreciëren het ook niet als je op hen afstapt. We hebben eigenlijk nauwelijks contact kunnen leggen, behalve dan met kapper Abdul die Rudi’s haar knipte. Het mondmasker is nog een extra beperking.” Door corona ligt ook het culturele leven plat, en konden de Bloemens dus niet zo vaak uit als ze vooraf hadden gehoopt. Rudi van zijn kant was verrast door de ontwikkeling van de fietsinfrastructuur. Hij komt voor zijn werk als teamleider bij Samenlevingsopbouw al jaren een keer of drie per maand naar het Brusselse hoofdkwartier. “Dan rijd ik sporadisch met de fiets. In vergelijking met vijf tot tien jaar geleden is het verschil gigantisch. Er is in veel meer ruimte voorzien. Tegelijk zijn er nog veel conflictpunten. Vandaar dat het mij wel verbaast nog zoveel mensen zonder helm te zien.” Er ligt ook veel glas op straat, zegt Sabine. Zeker in verwaarloosde straten in sommige verpauperde buurten. “Brussel is laat met de stadsvernieuwing, maar wel aan een inhaalbeweging bezig,” vindt Rudi. “We hebben veel woningen in aanbouw gezien. De kanaalzone is de hippe buurt van de toekomst, afwachten nu welke gevolgen dat zal hebben voor de huidige bewoners.” Waar ze het meest naar uitkijken, als ze straks terugkeren naar huis? Rudi, die ’s ochtends wou afspreken om de loden hitte te omzeilen die Brussel op het moment van het gesprek teistert, hoeft niet lang na te denken. “Verkoeling. We hebben water in onze tuin.” “Het gebrek aan water voor de lokale bevolking is ons wel opgevallen,” knikt zijn vrouw. “Hier en daar zijn er fonteintjes, maar daar houdt het op.” Rudi: “Brusselse beleidsmakers: zorg dat je zwemwater hebt voor je jonge bevolking. En plekken waar jongeren ruimte hebben om zich uit te leven.” En dan: “Ik zou hier nog weleens voor een tijd willen komen. Brussel is de meest boeiende stad van België.” Sabine kijkt hem schuin aan. “Zou je? Mmm, er is zoveel moois in de wereld. Maar voor een weekendje, absoluut.”

I 37

Zomerserie

HET FOTOGRAFISCH GEHEUGEN Redacteur Michaël Bellon haalt met Ivan De Vadder, Kristien Hemmerechts, ODA VAN NEYGEN en Jaco Van Dormael vier weken lang oude foto’s van onder het stof. bruzz.be/vakantiefoto

Tijdens de zomer bladeren we door oude albums van enkele bekende mensen, op zoek naar een fotografische herinnering aan het Brussel van hun jeugd. In de derde aflevering blikt Oda Van Neygen, de oprichtster van jeugdtheater Bronks, terug op haar beginperiode bij de Beursschouwburg, met onder meer de Mallemunt-festivals. Tot aan haar pensioen in 2014 was Oda Van Neygen bijna 38 jaar lang actief in het jeugdtheater. In 1991 werd ze directeur van jeugdtheater Bronks, dat ze toen zelf had opgericht. Ze is afkomstig uit Dilbeek maar kwam eind jaren 1960 al in Brussel wonen, waar ze via het gemeenschapsleven op café in de cultuurwereld belandde toen ze in 1976 in de Beursschouwburg begon. Van Neygen heeft ook iets met fotografie. Dat ze voor ons een stapeltje oude zwart-witfoto’s van haar periode bij de Beursschouwburg opdiepte, heeft met die liefde voor fotografie te maken. “Fotografie is mijn hobby van toen ik kind was. Al op mijn achttiende had ik een eigen studio en ontwikkelde ik heel veel foto’s. Bij de Beursschouwburg en Bronks had ik er geen tijd meer voor. “ “Onlangs moest ik voor een opdracht aan de Academie van

‘Werk kunnen combineren met genieten is zalig’ Anderlecht in al mijn oude albums naar jeugdfoto’s gaan zoeken. Daar zat de map uit de periode van de Beursschouwburg tussen. Met foto’s van mijn eerste kindertheaterfestivals daar, en van de Mallemunt-festivals waarop ook deze foto genomen is.” De Mallemunt-festivals in de jaren 1970 en 1980 zijn nog steeds een referentie, als een van de eerste stadsfestivals in de zomer in de openlucht. Van Neygen: ”Voor mij was de tijd in de Beursschouwburg een heel gelukkige periode. Ik ben er begonnen met het klasseren van de archieven, daarna met het programmeren van film, het introduceren van Nederlands jeugdtheater, het organiseren van de kinderfestivals en het opzetten van eigen producties.” “Met weinig middelen leverden we pionierswerk, maar je voelde je geborgen tussen vrienden en gelijkgezinden. Ik heb me daar artistiek enorm ontwikkeld zonder te worden geconfronteerd met de romp-

slomp die ik later meemaakte bij Bronks.” “Ik ben ook bijzonder trots. We hebben daar prachtige voorstellingen gerealiseerd en veel prijzen gewonnen met jonge makers die nu gevestigde waarden zijn, maar mijn collega’s en ik moesten ook voortdurend zelf op zoek naar locaties en subsidies.” De Beursschouwburg stond behalve voor goede vrienden ook voor goede artiesten. Van Neygens archief bevat groepsfoto’s met Brusselse cultuurpersonaliteiten als Johan Wambacq, Lieve Van Buggenhout, Hugo Vandendriessche, Jef Verhelst of Pat Van Hemelrijck. Op een andere foto, een selfie avant la lettre, staat ze dan weer zij aan zij met de legendarische Ierse gitarist Rory Gallagher. “De Beursschouwburg had toen een grote reputatie als muziektempel. Eerst Jari Demeulemeester en later Lieven Van den Broeck en Dirk Vercruysse: zij hadden allemaal een neus voor muzikanten en

groepen die snel daarna onbetaalbaar werden. Op ons programma stonden Tom Waits, Loudon Wainwright III, Roy Orbison, Peter Tosh, Joe Jackson en Ry Cooder, maar evengoed Vlaamse groepen als De Kreuners en The Kids, een monument als Boudewijn de Groot of een dichter als Tom Lanoye. Mallemunt programmeerde muziek en theater. Bekend zijn natuurlijk ook de fantastische affiches van Eddy Vermeulen, Albert Pepermans en Charlotte Mutsaers.” “Na de optredens op het Muntplein sloten we in de beginjaren af in Mudra, de dansschool van Maurice Béjart in de Greepstraat. Zo herinner ik het mij toch. Daar kaartten we nog wat na, met medewerkers en artiesten. Op deze foto zit ik aan het onthaal samen met Agnès Macken, de vrouw van Rudi D’heygere, decennialang een van de technici van de Beursschouwburg.” “Mallemunt zorgde zo voor een verbroedering met alle medewerkers en nadien aan de toog ook met de artiesten waarmee je zowel over je privéleven als over muziek of theater kon praten. Je ziet de biervaten op de foto. Ik dronk ook graag een pint. Werk kunnen combineren met genieten is zalig.” 19 AUGUSTUS 2020

BRUZZ | HET FOTOGRAFISCH GEHEUGEN

Oda Van Neygen zit met Agnès Macken aan het onthaal van het Mallemuntfestival.

I 39

Reportage

OP DE BINNENKOER VAN DECORATELIER

Publieke ruimte voor iedereen (als het niet regent) Zin in koffie, een kappersbeurt, capoeira, cultuur of een politieke discussie in de openlucht? Dan kan je tot eind september terecht op de betoverende binnenkoer van Decoratelier in de Manchesterstraat. Tijdens Something when it doesn’t rain wordt daar altijd wel “iets” georganiseerd door “iemand”. Als het niet regent tenminste. — MICHAËL BELLON, FOTO’S IVAN PUT

B R U Z Z | R E P O R TA G E

e Manchester-scene in Molenbeek boomt. Recyclart organiseert er nog tot eind augustus de Recyclart Holidays op Manchester Plage, waar ook gemeenschapscentrum De Vaartkapoen openluchtcinema en -concerten presenteert. Het is daar op deze vrijdagavond zo druk als Covid-19 het toelaat. Maar wij zijn in de Manchesterstraat voor een bezoek aan de ruime binnenplaats van het Decoratelier vlak ernaast. Bij Decoratelier is de bedrijvigheid sinds de lockdown nooit opgehouden. Het veelkoppige geesteskind van beeldend kunstenaar, scenograaf en autonoom artist in residence bij Damaged Goods Jozef Wouters produceerde tijdens de lockdown bijvoorbeeld nog handgelzuiltjes uit recuperatiemateriaal voor vzw’s in de sociale en zorgsector. Zo’n zuiltje dat je met je voet kan bedienen, staat ook aan de toegangspoort van de grote binnenkoer. Daar wordt het zomerprogramma Something when it doesn’t rain op gang getrapt – onder meer gefinancierd met de staycation-subsidie van

de VGC, de opbrengst van de handgelpompjes, Molenbeek CRU en de uitkoopsom die het geannuleerde Kunstenfestivaldesarts uitbetaalde. Meteen rechts op de binnenkoer staat de metershoge houten koffiekan die vorig jaar nog een van de decorstukken was in de voor Het TheaterFestival geselecteerde installatieperformance Underneath which rivers flow, die Decoratelier maakte met vluchtelingen, nieuwkomers, buurtbewoners en in samenwerking met het open kunstenhuis Globe Aroma. De koffiekan is nu een kiosk waar je frisdrank, pils en “smaken uit de Heyvaertbuurt” kan kopen, zoals Santos-koffie of tahinhoning. Alles wordt geserveerd door barman, kunstenaar en fotograaf Enzo Smits en kan worden geconsumeerd in de indrukwekkende replica van het interieur van café Greenwich, die Decoratelier bouwde als terras. Dat Decoratelier voor Greenwich koos, zal wellicht geen toeval zijn. Niet zo heel veel jaren geleden kwamen Jan en alleman urenlang schaken in dat mooie café in de Kartuizerstraat, bij

“We leren om af en toe onze ruimtes los te laten en in vertrouwen de sleutel uit handen te geven” JOZEF WOUTERS bouwmeester van Decoratelier

19 AUGUSTUS 2020

een steeds kouder wordende kop koffie, die de toenmalige uitbaters niet meteen veel winst opleverde. Toen de uitbating veranderde, gingen de schakers eruit: een klein voorbeeld van de moeilijke verhouding tussen de burger, het kapitaal en de (semi)publieke ruimte.

INCLUSIEF PARK Laat die verhouding nu ook het thema zijn van het zomerprogramma van Decoratelier. De vraag in welke mate de publieke ruimte ook effectief veilig toegankelijk is voor iedereen, was ook al een thema in Underneath which rivers flow, en is sinds corona alleen maar prangender geworden. Daarom offreert Something when it doesn’t rain met deze binnenkoer dus tot eind september een inclusief park van hout en steen, een safe space met extra aandacht voor de noden van ‘kwetsbare’ groepen en gemeenschappen. Jozef Wouters: “Daarvoor hebben we contact gemaakt met de mensen in de straten en op de markt, hebben we onze vijf residenten – sommigen van hen weten wat het is om een minderheid te zijn – gevraagd welk soort publieke ruimte ze willen toevoegen aan Molenbeek, en steunen we ook op allianties binnen het Brusselse netwerk van vaak nomadische kunstenaars, activisten en organisaties die zelf niet over corona-proof infrastructuur beschikken. Wij kunnen de ruimte hier snel omvormen naar hun noden, zonder dat daar eerst zeven vergaderingen voor nodig zijn. Zo kunnen we de

ene keer een debat in het Engels programmeren, en de andere keer een gymsessie voor vrouwen uit de buurt. Het komt erop aan die verschillende energieën in één programma te steken en rekening te houden met elkaar. Ondertussen leren wij zelf ook om af en toe onze ruimtes los te laten, en in vertrouwen de sleutel uit handen te geven.”

DORP IN DE WIJK Iemand die erg gedijt bij dat vertrouwen, is bijvoorbeeld de 22-jarige Molenbekenaar M’hamed. Samen met Youssef, Younes en Cissé is hij een van de begeleiders bij de zelfgebouwde gymtoestellen die hier dagelijks tussen 14 en 16 uur kunnen worden gebezigd. “Ik ben van de Ransfortstraat, maar ik loop graag rond in de stad. Deze plek kende ik nog niet, maar Decoratelier heeft de stap gezet en zo heb ik mee het idee van deze gym kunnen uitwerken. Nu heeft niemand in de buurt nog het excuus

Een work-out, een kappersbeurt of een lezing: Decoratelier voorziet op zijn binnenkoer voor elk wat wils

dat ze nergens kunnen sporten.” (Lacht) M’hamed demonstreert de ingenieuze halters, gemaakt van autobanden, waarin je kasseien met het gewenste gewicht kan stoppen. “Sinds juni hebben al veel gasten vooruitgang geboekt,” zegt hij. “Het is ook gewoon fijn dat je in je wijk eens ergens naar binnen kan stappen en het vertrouwen krijgt om iets te doen. Ik zie dit als een klein dorp in de wijk.” In dat dorp staat ook de openluchtkapperszaak van Fars. Hij is net de geknipte haren van zijn laatste klant bij elkaar aan het vegen. Fars heeft de stiel al doende geleerd, al houdt hij het bij vrouwelijke klanten veiligheidshalve bij het knippen van de puntjes. Tussendoor moet hij ook nog regelmatig terug naar zijn asielcentrum bij de Franse grens, maar hij is blij dat hij in deze relaxte omgeving iets kan doen wat op een echte job lijkt. Wie het volledige programma

van Something when it doesn’t rain op Facebook checkt, ziet op veel data nog geen titel en uitvoerder staan, maar “something by someone” of zelfs “maybe something by someone.” Niet alleen het weer en corona, maar ook de precaire omstandigheden waarin de gastorganisatoren soms werken, vragen om enige flexibiliteit.

ARTIVISTISCH NETWERK Dat wil niet zeggen dat Decoratelier zich laat tegenhouden door de vijf minuten regen die uitgerekend op deze openingsavond om acht uur besluit te vallen. Net op het moment dat de Egyptisch-Nubische academica Menna Agha aan haar inleidende lezing moet beginnen bij een documentaire over de manieren waarop Filipijnse arbeidsmigranten in Hongkong de publieke ruimte inpalmen om iets van hun enige vrije dag te kunnen maken. Na het nodige dweilwerk toont het fraaie openluchttheater met de grote scène

en dito zittribune zich uiterst geschikt voor de uiteenlopende activiteiten die het fijnmazige netwerk van artivisten dat Brussel ondertussen rijk is, zal presenteren. Onder meer Leaving Dakota, He4rtbroken, The Slayers en recente winnaar van de Ultima Amateurkunsten Mama’s Open Mic komen de komende weken langs. Op 21 augustus cureren Bouchra Lamsyeh en Samira Hmouda de multidisciplinaire avond Let’s do we, met uitsluitend vrouwelijke Brusselse kunstenaars. Psst Mlle zal een week later cosmetica maken met aloë vera, maar evengoed koffiedik kijken (letterlijk dan), debatteren over moslimfeminisme, en dansen. Activiste Isabelle N’Diaye organiseert op 22 augustus en nog tweemaal in september workshops rond politiegeweld. SOMETHING WHEN IT DOESN’T RAIN > 30/9, Decoratelier, Facebook: DecoratelierBrussels

COUR PUBLIQUE Envie d’un café, d’une coupe de cheveux, de danser la capoeira, d’un peu de culture ou d’une discussion politique en plein air ? Jusqu’à la fin septembre, rejoignez les habitants, les artistes et les organisations qui transforment la cour du Decoratelier en espace public. Quand il ne pleut pas, il y a toujours « quelque chose » d’organisé par « quelqu’un ». Quand il ne pleut pas... FR

PUBLIC COURTYARD Feel like a coffee, haircut, capoeira, or a discussion in the open air? Until the end of September, you can join the neighbourhood residents, artists, and organizations that are transforming the courtyard of Decoratelier into their and our public space. During Something when it doesn’t rain, “something” is always being organized there by “someone”. When it’s not raining… EN

19 AUGUSTUS 2020

I 41

Nick Trachet

BRUSSELAAR DIE DE STAD EN DE WERELD CULINAIR ONTDEKT

Foor BRUZZ | NICK TRACHET

Het is de tijd van Brussel Foor. Eigenlijk zou die nu afgelopen zijn, maar door de coronamiserie werd ze eerst verplaatst naar de hele maand augustus, om dan helemaal afgeschaft te worden. Omdat de foorkramers onder die condities wel collectief zelfmoord zouden plegen, laat men ze nu toch toe, verspreid als geïsoleerde ‘bubbelforen’. Naast de zwierende, vallende en schokkende attracties is de Brusselse foor altijd een plek geweest van eten en genieten. Je hebt er kraampjes tussen de attracties zelf, maar ook de cafés aan de overkant lieten een charette installeren voor het terras. Er waren cafés die de rest van het jaar niet eens open waren, enkel tijdens de maand van de foor. Wat voor specialiteiten kent een kermis? Eerst en vooral de smoutebollen, die in het Frans gezellig croustillons heten. Gemaakt van gistgerezen deeg kennen die Laaglandse donuts nog altijd geen gestandaardiseerde productie. Foorkramers met zelfrespect maken het zelf. Ik kan het weten, want ik woon tussen de foorkramers. Het loont de moeite eens een vergelijkende studie te maken. Het is echt kermisvoedsel. Kent u iemand die ergens anders dan op de kermis smoutebollen eet? Ik heb een Afrikaans café gekend waar ze werden gemaakt. De Afrikaanse klanten kochten ze trouwens koud en namen ze zo mee voor thuis. Een gewoonte in West-Afrika. Exclusief Belgisch zijn

19 AUGUSTUS 2020

croustillons dus niet. Maar typisch wel. Een andere typische foorlekkernij zijn de lakmans (laquement, laquemant …). Er wordt geruzied over waar deze variatie op de stroopwafel vandaan komt. Er zijn er die zeggen uit Antwerpen, anderen beweren uit Luik. Maakt niet uit: foorkramers trekken langs alle steden in het land en soms ver daarbuiten. Wel is bijna zeker dat de naam verwijst naar de

Pâtisserie Laquemant in Rijsel, waar deze platte wafel trouwens niet verkocht wordt. Ook lakmans eet men niet buiten de kermis. Laken heeft twee kermissen per jaar: één in de lente en één in het najaar. Toen ik er schoolliep, gaf het restaurant van het Lyceum trouw lakmans als dessert wanneer de kramen er stonden. Op onze school noemde men ze ‘schoenzolen’, waar ze wel een beetje op lijken. Ook hier geldt de trots dat ze door de kramers zelf worden gemaakt: het recept voor de stroop is dan ook een streng bewaard familiegeheim. Er zijn nog meer typische kermislekkernijen. De pomme d’amour, bijvoorbeeld. Neem een blozende appel, steek een stokje op de plaats waar eerst

“Als je de gezouten vissen drie dagen laat drogen, gaat hun handelswaarde maal tien”

het steeltje zat en dompel hem onder in een suikerstroop, gekleurd met grenadine en nog wat extra kleurstof. De appel moet helemaal niet koken. Hij mag zelfs niet koken. Deze ongelooflijk simpele verleider is een manier om uw kroost op de kermis toch een beetje vers fruit te laten eten. En buiten de kermis vindt u die ook niet. De laatste decennia zijn de bezoekers van de foor erg veranderd. Bepaalde kermiskost verdwijnt. Zo wordt veel minder zoute vis gegeten, en meer gegrilde sardines. Ook dit is een eenvoudige manier om toegevoegde waarde te creëren met zeer goedkope ingrediënten, hier wijting - of schartong - en zout. In een uur tijd zijn de vissen gezouten. Dan laat je ze drie dagen drogen. Daarmee gaat de handelswaarde ongeveer maal tien. Deze lekkernij wordt aan de kant van de cafés verkocht, vanaf de charettes. Dat is natuurlijk een win-winsituatie: de liefhebber stopt om toch weer één keer per jaar een zoute vis te eten. Omdat het schuren en peuzelen nogal wat toewijding vraagt, gaat hij daar beter voor zitten: op het terras dus. En van al dat zout krijg je behoorlijk wat dorst, wat helemaal de zaak van de cafébaas maakt. De verkoper kiest voor deze bereiding de grootste wijtingen op de veiling. De vis wordt per gewicht verkocht en je kan toch moeilijk een halve kopen? Dus blijft men zitten en bestelt men nog een tweede geus. Smakelijk.

bruzz.be/trachet

PUBLI REPORTAGE

ZWANGERE GUY ET ARNO REPRENNENT « NON, JE NE REGRETTE RIEN » Réunissez deux rebelles de la musique comme Zwangere Guy et Arno et vous obtiendrez des résultats légendaires. C’est le moment de scander : « Fais ton truc ». Telenet YUGO a demandé aux deux artistes de réinventer l’iconique « Non, je ne regrette rien » d’Édith Piaf et ils s’en sont donné à cœur joie. Le duo a également collaboré avec le réalisateur Koen Mortier de la maison de production CZAR pour créer un clip kaléidoscopique. En l’honneur de cette collaboration, Telenet YUGO organise un songraiser destiné à aider trois associations caritatives qui tiennent à cœur aux artistes. Combiner je-m’en-foutisme et activisme moderne ? C’est bien là ce qui caractérise les clients de YUGO. Avec ce pack, Telenet répond aux besoins des rebelles du numérique et des utilisateurs d’Internet les plus avancés.

SUIVEZ TOUJOURS VOTRE INTUITION Arno et Zwangere Guy sont déjà montés sur scène ensemble en 2019 pour une performance extraordinaire. Lorsque Telenet YUGO leur a demandé de réinventer la chanson « Non, je ne regrette rien » d’Édith Piaf ensemble, les deux artistes n’ont pas hésité une seule seconde. Surtout lorsqu’ils ont compris qu’il s’agissait d’un songraiser organisé par Telenet pour aider de jeunes bruxellois. Arno et Zwangere Guy représentent deux générations musicales au caractère rock’n’roll. Tous deux attribuent leur succès aux risques qu’ils ont osé prendre au cours de leur carrière en suivant leur instinct. « Pour un jeune bruxellois comme moi, participer à cette adaptation de Piaf avec Arno est la preuve que nous sommes libres de faire notre truc. » – Zwangere Guy Telenet YUGO a donné carte blanche aux deux artistes dans l’écriture des paroles de la chanson. Au niveau de la mélodie de ce monstre de la chanson française, chacun s’en est tenu à son propre style reconnaissable, dans un mélange de chant en français et de rap en néerlandais.

se regardant ou encore en se croisant parfois dans la vidéo de l’autre... C’était ma façon de dépeindre leur rencontre dans la vraie vie. Je voulais également obtenir un effet kaléidoscopique. Certaines images sont en fait le reflet les unes des autres, mais avec un autre personnage. » Selon K. Mortier, le clip regorge également de symbolisme : « Prenez les portes, par exemple : comme dans la vie, pour chaque porte qui se ferme, une autre s’ouvre. Si vous voulez vivre à votre manière, vous devez avancer sans vous remettre en question et, surtout, sans regrets », dit-il. « Croyez en vous et ouvrez des portes pour passer à l’étape suivante. Vous traverserez parfois des périodes sombres qui vous donneront envie d’abandonner, mais si vous arrivez à les traverser et que vous continuez à suivre votre propre chemin, vous vivrez des jours plus heureux. Suivez votre instinct envers et contre tout : soyez vousmême, soyez créatif et faites ce que vous voulez. N’ayez aucun regret. Ce sentiment inutile vous poussera uniquement à baisser les bras. »

« Nous avons mélangé rap et rock au même titre que les coqs et les lions, et les mouettes ont chanté : Vive la Belgique. » – Arno

Le clip est symbolique jusqu’à sa dernière scène : « Cette scène reflète le spectateur dans l’espoir qu’il s’identifie au clip et que celui-ci lui donne la force d’aller de l’avant dans la vie et de faire confiance à son instinct. The sky is the limit » , poursuit-il.

UN CLIP KALÉIDOSCOPIQUE ET SYMBOLIQUE

BRUXELLES MA BELLE

Le clip de la chanson a été réalisé par Koen Mortier de la maison de production CZAR : « Le concept de base du clip était de ne pas douter, ne pas regarder en arrière et continuer d’avancer. Je voulais l’aborder de manière atypique pour ne pas en faire un clip standard. Je ne pouvais pas infliger ça à Arno et Zwangere Guy. » Il explique : « Le clip est constitué de deux histoires distinctes, symbolisant la direction de chacun dans la vie. Ils font partie de “mondes” différents, mais se retrouvent de plusieurs manières : en chantant les lignes de l’autre, en

Le clip a été entièrement filmé à Bruxelles, une ville très chère aux deux artistes. Zwangere Guy est né et a grandi à Bruxelles et Arno pense – même après avoir fait le tour du monde – que Bruxelles est la plus belle ville du monde. Le clip met en lumière les lieux qui la caractérisent le mieux. Certains ne sont pas forcément connus de tous : la Bibliothèque royale, le Musée des Égouts, le tunnel Léopold II, la Galerie Ravenstein, la Forêt de Soignes, la piscine Victor Boin, l’Hôtel Métropole, le cimetière du Dieweg... « Nous avons choisi des lieux qui montrent

aussi bien la beauté que la laideur de Bruxelles, » affirme Koen Mortier. REGARDEZ LE CLIP, SOUTENEZ UNE BONNE CAUSE Alors, envie de découvrir ce morceau ? La chanson (et le clip) sera disponible en exclusivité sur la chaîne YouTube de Telenet – et sur aucune autre plateforme de streaming ou radio. Et pour cause. En regardant le clip, vous soutenez trois organisations caritatives : We Love BXL, CoderDojo et VOLTA. Les trois organisations basées à Bruxelles ont été sélectionnées par Arno et Zwangere Guy parce qu’elles soutiennent chacune, à leur manière, des groupes cibles vulnérables dans leur développement personnel. We Love BXL organise des activités pour aider les jeunes de Molenbeek à progresser dans leurs études et en tant qu’entrepreneurs. CoderDojo est une association sans but lucratif à échelle mondiale organisant des ateliers gratuits de programmation informatique pour les filles et garçons de 7 à 18 ans. Les Dojos sont intégralement animés par des bénévoles. VOLTA est une maison d’accueil qui soutient les musiciens (débutants) dans le développement de leurs idées et de leurs projets. Plus le clip sera visionné entre le 17 août et le 17 septembre, plus le montant que Telenet YUGO pourra verser aux trois actions caritatives sera élevé. Vous trouverez le clip via www.faistontruc.be et via la page YouTube de Telenet YUGO.

BRUSSELS PHILHARMONIC STÉPHANE DENÈVE

MUSIC DIRECTOR

BRUSSELS, WE’RE BACK! FALL-WINTER 2020 IN BRUSSELS BEETHOVEN 5, 12.09, FLAGEY CHAPLIN THE KID, 19.09 & 20.09, FLAGEY HAYDN DIE SIEBEN LETZTE WORTE, 25.09, BASILIEK KOEKELBERG

VU GUNTHER BROUCKE · ONTWERP LIESBET LUTIN · FOTO © LIESBET PEREMANS MET DANK AAN DE BELGISCHE TAX SHELTER & BELGA FILMS FUND

FA L L / W I N T E R

MAHLER DER ABSCHIED, 2.10, FLAGEY SCHUMANN VIOLINKONZERT E-MOLL, 17.10, FLAGEY MOZART EINE KLEINE NACHTMUSIK, 30.10, FLAGEY FELDMAN ROTHKO CHAPEL, 6.11, BOZAR MOZART KONZERT NR. 23, KV 488, 11.12, FLAGEY BRAHMS 1, 19.12, FLAGEY

INFO & TICKETS

WWW.BRUSSELSPHILHARMONIC.BE

DB623068I9

OCMW SINT-JANS-MOLENBEEK Ervaring op het gebied van human resources en zin om uw vaardigheden in te zetten voor een dynamisch overheidsbedrijf met een maatschappelijk doel? Het OCMW van Sint-Jans-Molenbeek, een van de grootste OCMW’s in Brussel, organiseert een vergelijkend statutair aanwervingsexamen voor de functie van

DIRECTEUR VAN DE HUMAN RESOURCES

het gemeentebestuur van ternat gaat over tot de aanwerving van een (m/v/x) contract van onbepaalde duur

(GRAAD A7) (M/V/X) Meer weten over de voorwaarden om deel te nemen aan het examen en de procedure om uw kandidatuur in te dienen, surf dan naar onze site www.ocmw-molenbeek.be, rubriek “werken bij het OCMW” en klik op de link “Solliciteer bij het OCMW” en dan “aanwervingsexamens”.

DESKUNDIGE INFORMATICA GRAAD B4-B5 DESKUNDIGE FLANKEREND ONDERWIJSBELEID, VRIJWILLIGERS EN SENIOREN GRAAD B1-B3

De inschrijvingen worden afgesloten op 21/08/2020.

DB620572H9

> Houder zijn van een diploma dat toegang geeft tot niveau B (een bachelordiploma) > Een gedrag vertonen dat in overeenstemming is met de eisen van de functie waarvoor er wordt gesolliciteerd (het passend gedrag wordt getoetst aan de hand van een uittreksel uit het strafregister. Als daarop een ongunstige vermelding voorkomt, mag de kandidaat daarover een schriftelijke toelichting voorleggen); > De burgerlijke en politieke rechten genieten; > Voldoen aan de vereiste over de taalkennis opgelegd door de wetten op het gebruik der talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966; > Medisch geschikt zijn voor de uit te oefenen functie, in overeenstemming met de wetgeving betreffende het welzijn van het personeelslid bij de uitvoering van hun werk (de lichamelijke geschiktheid wordt vastgelegd door de geneeskundige dienst waarbij de gemeente is aangesloten); > Wettelijke verblijfplaats in België en een algemene toegang hebben tot de arbeidsmarkt; > Voldoen aan de diplomavereiste. > Slagen in het aanwervingsexamen.

Je vacature in deze rubriek?

WAT BIEDEN WE? > Voor de functie van deskundige Informatica een aantrekkelijk loon op niveau B4-B5 o Minimum bruto: B4, geïndexeerd, excl. haard- of standplaatstoelage: € 2.894,41/maand o Maximum bruto B5, geïndexeerd, excl. haard- of standplaatstoelage: € 3.772,17/maand o Relevante beroepservaring in de privésector of als zelfstandige wordt voor een maximum van 10 jaar in aanmerking genomen. > Voor de functie van deskundige flankerend onderwijsbeleid, vrijwilligers en senioren een aantrekkelijk loon op niveau B1-B3 op niveau B4-B5 o Minimum bruto: B1, geïndexeerd, excl. haard- of standplaatstoelage: € 2.509,94/maand o Maximum bruto B3, geïndexeerd, excl. haard- of standplaatstoelage: € 3.409,46/maand > Een boeiende en afwisselende functie in een organisatie in beweging met ruime (persoonlijke) ontwikkelingsmogelijkheden; > Maaltijdcheques o Hospitalisatieverzekering; o Fietsvergoeding; o Sociale voordelen kaart; o Tweede pensioen pijler; o Eindejaarspremie; > Een mooie balans tussen werk en privé; o Een glijdend uurrooster; > De mogelijkheid om deel te nemen aan opleidingen en vormingen;

DB672943G0

Wij staan voor je klaar

hallo@regiotalent.be

SOLLICITEREN? o Meer info via sollicitatie@ternat.be o Solliciteren kan via sollicitatie@ternat.be tot en met 28 augustus 2020: bezorg ons je cv, motivatiebrief en een recent uittreksel uit het strafregister. DB674886H0

tel. 051 26 67 89

Gevraagd

Toiletdame/heer enkele dagen per week

Contact 0475 53 49 21

Aankoop huizen, gronden, villa’s, oude herenhuizen, garages,... Enkel privé - Vrijblijvende schatting - Snelle verkoop Diesterstraat 27b2 • Sint-Truiden 0471 03 68 62 • agstone144@yahoo.com

A&G Stone

DB666218E0

DB673195G

www.hotel-belle-epoque.be

HOTEL Rustig pleintje, strand, station, winkels 250m, warm onthaal, luxe ontbijt, kamer met tv, WiFi, frigo, waterkoker. 050/68 06 80

DB672096G0

BLANKENBERGE

Haal alles uit je zondag.

TUINWERKEN ALLE DIENSTEN Goede prijs Kortingen Gratis offerte

Tips voor fijne zondag

Want ’t is pas morgen maandag! DB600835E9

0486 93 16 86 DB487188C8

AANKOOP nertspels (bontjassen) ■ parels oude merkhorloges ■ oud goud zilveren en gouden munten ■ tin tandgoud ■ allerlei zilver porselein ■ zijden tapijt rode koralen ■ edelstenen schilderijen (16e - 17e - 18e E) merkhandtassen ■ diamanten

BEL ELL 0489 94 49 72 GRATIS OFFERTE DB666219E0

DB620452H9

DB675116H0

DB623070I9

Lokaal Bestuur Hoeilaart zoekt nieuwe medewerkers. Voor de afdeling Mens, die de diensten sociale zaken, woonzorgsite, welzijnsbeleid en kinderdagverblijf omvat, zoeken wij:

Verpleegkundige WZC (van half- tot voltijds bespreekbaar) Functie: Je verleent de bewoners de juiste verpleegkundige zorgen zodat ze een kwaliteitsvolle en optimale zorg krijgen. Je zorgt tevens voor een aangenaam thuisgevoel voor de bewoners door te zorgen voor een rustige en comfortabele omgeving. Profiel: Je hebt een diploma verpleegkundige (gegradueerd of gebrevetteerd) en je bent erkend bij het RIZIV of je behaalt dit op korte termijn. Er wordt gewerkt met wisselende diensten (1 weekend op 2).

Zorgkundigen WZC (van half- tot voltijds bespreekbaar) Functie: Je verzorgt en helpt de bewoners zodat zij zich mentaal en fysisch goed voelen en dit in een vernieuwde aangename omgeving. Profiel: Je hebt een diploma van zorgkundige en een visum van het RIZIV of je behaalt dit op korte termijn. Er wordt gewerkt met wisselende diensten (1 weekend op 2).

Volg ons op Facebook en blijf op de hoogte.

Logistiek medewerker poets WZC (van half- tot voltijds mogelijk) Functie: Je versterkt de logistieke diensten van het woonzorgcentrum. We zoeken iemand die voornamelijk instaat voor het poetswerk in het woonzorgcentrum (kamers van de bewoners, zorgen woonruimtes reinigen en proper houden). Profiel: Er zijn geen diplomavereisten. Er wordt gewerkt met een (in samenspraak) flexibel uurrooster met feestdagen en weekendwerk (1 weekend op 4) inbegrepen.

Interesse: Stuur jouw cv + brief: • per mail naar personeelsdienst@hoeilaart.be • online via https://www.hoeilaart.be/sollicitatieformulier • per afgifte aan of per post naar Gemeentebestuur Hoeilaart, t.a.v. Personeelsdienst, Jan van Ruusbroecpark z/n, 1560 Hoeilaart. De aanwerving gebeurt op basis van een gestructureerd interview in het Nederlands. Onmiddellijke indiensttreding is mogelijk. Meer weten: Aarzel niet om meer informatie op te vragen over de functiebeschrijving, de arbeidsvoorwaarden en/of de selectieprocedure. Telefoon: 02/894.95.35. Neem ook een kijkje op https://www.hoeilaart.be/vacatures-bij-gemeente-en-ocmw. DB675775H0

facebook.com/regiotalent.be

Je verzekeringsexpert voortaan ook in de metro

Omdat er geen vaste werktijden, weekends en werkplekken meer zijn. Omdat je enerzijds een vraag over je bankzaken of beleggingen hebt, en anderzijds het advies van een verzekeringsexpert wil krijgen... staan onze experts voor je klaar via KBC Brussels Mobile.

Wij zijn waar jij bent. kbcbrussels.be/mobile V.U. : KBC Group NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, BelgiĂŤ. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel.

2019-046-KBC BR_Annonce Bruzz_215x290_NL.indd 2

29/07/20 17:50