BRUZZ - editie 1845 (17-05-2023) by bruzz.be

‘Waarom daar zoveel tĳd en geld in steken?’

Brusselse jongeren wachten met rĳbewĳs

‘De aansluiting op de omliggende wĳken kan beter’ Thurn & Taxis, wĳk in wording

‘Kan Afrika machtig zĳn zonder te domineren?’

Léonora Miano op Afropolitan Festival

De arbeider, de hipster, en de dikke nek

Nu RWDM promoveert: wat is het DNA van de drie Brusselse clubs in eerste klasse?

WEEKBLAD #1845 , EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 181050, ELSENEAFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153 17 MEI 2023

BRUZZ Select magazine maandelijks cultuurmagazine DRIETALIG NL~FR~EN gratis bij een abonnement op BRUZZ magazine of mee te nemen in meer dan 100 cultuurhuizen in de stad. Neem een abonnement op BRUZZ.be/abo BRUZZ Select is het cultuurlabel van BRUZZ over alle BRUZZ media heen. BRUZZ Select staat voor een schat aan cultuurtips op BRUZZ radio, televisie, social media, online en in onze magazines. Flagey

17 MEI 2023 | 3 06

Ik noem het

jeugdhuizen 24 De klaverspanner weet het even niet meer Hoe lichtvervuiling insecten parten speelt 05 EDITO 10 IN BEELD Saskia Vanderstichele 12 IN DE KIJKER Beyoncé pakte Brussel in 13 KORT GESPREK Bernard Foccroulle

de Koningin Elisabethwedstrijd voor zang 15 BEELDCOLUMN Kim Duchateau

de hoogste voetbalklasse, drie soorten supporters 22 BIJGEDACHTE Geen gemakkelijk model 24 BIG CITY Was er ooit een gigantisch lunapark aan IJzer? 26 REPORTAGE Op de site van Thurn & Taxis komen achthonderd extra woningen 30 DE SLAAPKAMER van Assil 32 MOBILITEIT Het rijbewijs is niet meer populair bij de Brusselse jeugd 36 NICK TRACHET Canon 37 SELECT Schrijfster Léonora Miano bouwt een nieuwe wereld op het Afropolitan Festival Eat & Drink Uma Smalltalk Myriam Van Imschoot en Lucas van Haesbroeck De vĳf inzichten Reinel Bakole

‘Feesten wordt steeds moeilĳ ker.

de macht van de klacht’ Stefaan Kaberuka en Yannouk Van Dyck over de Brusselse

over

16 COVER STORY Drie Brusselse clubs in

Vroeger konden achttienjarigen niet snel genoeg hun rijbewijs halen, vandaag staan ze op de rem. “Even afwachten of ik het echt wel nodig heb.”

Publireportage

Sinds2020vormendeBikeYourCitywinkelsendevzwRideYour Futureeentandemmetdeaanlegenanimatievanfietsparcoursen fietsherstellingen.Erzijntalrijkeinitiatievenontstaanom automobilistentesensibiliserenvoordezetweewieler.Zowordener opleidingengeorganiseerdinscholenofvoorbedrijven,Repair'nRide workshopsindeBikeYourCitywinkelsinLakenenUkkelomteleren hoejezelfreparatiesaanjefietskanuitvoeren...

EenPumpParkinhartjeBrussel

Detweebedrijvenzittennogvolambitievoordekomendejaren: cashbackevenementen,Woombikesworkshops,ontwikkelingvaneen leasesysteemvoorkinderenomkwaliteitsfietsentedelentussen ouders,hetaanbiedenvantutorialsenbestpracticesbijdeaankoop vaneenkinderfiets,maarookomhetaantalvasteenmobiele fietsparcoursinheelBelgiëtevermenigvuldigenomiedereendekanste gevenomtebewegen,vertrouwentekrijgenopdefiets,en tegelijkertijdpleziertemaken.Hetiseengelegenheidomde infrastructuurrondmobiliteitinvraagtestellenenhetbelangende aantrekkelijkheidvandezenieuwespeelterreinenaantetonen!

BikeYourCityondersteundeookdeontwikkelingvanhetBXLPump Park,datsindstweejaarwordtbeheerddoorRideYourFuture.Op eensteenworpafstandvanTour&TaxisishetBXLPumpParkde enigeplekwaarfietsen,skateboards,stepsenskeelersopéénplekte vindenzijn.RideYourFutureverwelkomtscholen,verenigingenen bedrijvenvoorinitiatiesomhetpleziervanpumptracktedelen,maar ookhetsportieveeneducatieveaspectstaancentraal.Pumptrackis eenuniekeervaringdie,eenmaaluitgeprobeerd,snelverslavend wordt.Datbewijzendemeerdan12.000bezoekersperjaar.

bedrijvenvoorinitiatiesomhetpleziervan pumptracktedelen,maar ookhetsportieveeneducatieveaspectstaancentraal.Pumptrackis eenuniekeervaringdie,eenmaaluitgeprobeerd,snelverslavend wordt.Datbewijzendemeerdan12.000bezoekersperjaar.

MaakdeeluitvandefietscultuuroveralinBelgië!

Hierstopthetverhaalniet.TerwijlRideYourFuturealsdoelheeftom meerstedelingenaantemoedigenomtefietsen,beschrijftBikeYour Cityzichzelfalsmeerdanalleeneenwinkel.Metzijntwee herstelateliersinBrusselondersteunthetbedrijfookdeactiviteiten vanRideYourFuture.DankzijhunpartnerWoom(eenOostenrijks merkvankinderfietsen)kunnenRideYourFutureenBikeYourCity talrijkeactiviteitenvoorjongenoudorganiseren.Meermaalshebben zewedstrijden,fietstochten(bv.metKidicalMass),competities (WoomCupofVerTT)enfietsbrocantesmethunpartnerCyclo, georganiseerd.

Hierstopthetverhaalniet.TerwijlRideYourFuturealsdoelheeftom meerstedelingenaantemoedigenomtefietsen,beschrijftBikeYour Cityzichzelfalsmeerdanalleeneenwinkel.Metzijntwee herstelateliersinBrusselondersteunthetbedrijfookdeactiviteiten vanRideYourFuture.Dankzijhun partnerWoom(eenOostenrijks merkvankinderfietsen)kunnenRideYourFutureenBikeYourCity talrijkeactiviteitenvoorjongenoudorganiseren.Meermaalshebben zewedstrijden,fietstochten(bv.metKidicalMass),competities (WoomCupofVerTT)enfietsbrocantesmethunpartnerCyclo, georganiseerd.

Wistudat?

In2022leendeRideYourFuturemeerdan 6.000fietsen uitop ongeveer 30openbareplaatsen enparkeninBelgië,voornamelijkin Brussel.Meerdan 700leerlingen verbeterdenhunfietstechniekmet hetVelomasterparcoursopschoolpleinen. Bijna50mensenkregendebasisvanfietsmechaniekmeeviahet Repair‘n’Rideprogrammaenmeerdan 12.000mensen genotenvan het BXLPumpPark

Bijna50mensenkregendebasisvanfietsmechaniekmeeviahet Repair‘n’Rideprogrammaenmeerdan 12.000mensen genotenvan het BXLPumpPark

promotenvanzachtemobiliteitinBrussel."

"BikeYourCity&RideYourFuture,bondgenoteninhet promotenvanzachtemobiliteitinBrussel."

Publireportage

"BikeYourCity&RideYourFuture,bondgenoteninhet promotenvanzachtemobiliteitinBrussel."

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 29 euro per jaar;

IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw

Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere

02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difﬁcile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Johan Baeten, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Anke Dirix, Andy Furniere, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene.

BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij

Printing Partners

Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot?

Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws

Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Voetbalfeest

Zegt het iets over ons gewest dat we plots drie voetbalclubs hebben in eerste klasse? Of zegt het iets over ons voetbal? Ik vrees het tweede. De tijd dat lokale brouwers zoals Belle Vue bij Anderlecht en Cantillon bij Union of een sterke bouwondernemer zoals l’Ecluse bij RWDM het succes van de lokale economie in de verf wilden zetten als sponsor, ligt achter ons. Vandaag zijn Union en RWDM in buitenlandse handen. Dat is meteen de grootste sterkte én zwakte van ons Brussels voetbal. Enerzijds zijn de clubs niet afhankelijk van de lokale economie, anderzijds is het die buitenlandse investeerders om het geld te doen en is er van clubliefde geen sprake. Die is er des te meer bij de supporters die we spraken voor dit magazine. Maar ook daar kan je niet spreken van één Brussels verhaal. Bij Union zakken supporters al eens met de bakﬁets af naar het stadion, om maar iets te zeggen, en dat zien we bij de andere nog niet gebeuren. RWDM heeft wat meer een ruwer DNA. Achter de schermen is men er niet gerust in. Of zoals iemand me toevertrouwde: laten we hopen dat we geen derby’s achter gesloten deuren moeten spelen. Het sportief feestelijk houden naast het veld wordt een van de grote uitdagingen van het volgende Brusselse voetbalseizoen.

FR Avoir tout à coup trois clubs de foot en D1 en dit long sur notre Région ? Ou sur notre foot ? Je crains que ce soit plutôt la deuxième option. L’époque ou des brasseurs locaux comme Belle-Vue à Anderlecht et Cantillon à l’Union ou une entreprise de construction comme l’Écluse pour le RWDM voulaient mettre le succès de l’économie locale en avant en tant que sponsor, est révolue. Aujourd’hui, l’Union et le RWDM sont détenus par des étrangers. Et c’est le plus grand point fort et faible du football bruxellois. D’une part, les clubs ne dépendent pas de l’économie locale, d’autre part ces investisseurs étrangers ne se soucient que d’argent et n’ont pas de véritable amour pour leur club.

Mais cet amour est présent chez les supporters avec qui Bruzz s’est entretenu. Là aussi, difficile de raconter une seule histoire. À l’Union, certains supporters viennent voir un match à vélo cargo. C’est probablement plus rare dans les autres clubs. Le RWDM a plus un ADN d’ouvrier pur-sang, et dans les coulisses, on se fait du souci. Ou, comme on me l’a confié : espérons qu’on ne devra pas jouer les derbies sans public. Faire en sorte que le sport reste une fête sera un des grands défis de la saison footballistique bruxelloise à venir.

EN Does it say something about our region that we suddenly have three first division football clubs? Or does it say something about our football? I fear it is the latter. The days when local brewers like Belle Vue with Anderlecht and Cantillon with Union or major construction companies like l’Ecluse with RWDM wanted to show off the success of the local economy by sponsoring are gone. These days, both Union and RWDM are in foreign hands and that is both the greatest strength and weakness of our Brussels football. On the one hand, the clubs are not dependent on the local economy, but on the other hand, foreign investors only care about the bottom line, there is no love for the club.

That is absolutely not the case for the supporters we spoke to for this magazine. But this is certainly not a story of a united Brussels. Union supporters go by cargo bike to the stadium, to use a cliché, which certainly is not true for the other clubs. RWDM’s DNA is more of a Brussels working class. Behind the scenes, people are not comfortable with it. Or as someone confided in me: let’s hope we don’t have to play derbies behind closed doors. Making sure the celebrating is done off the pitch will be one of the big challenges of the next Brussels football season.

17 MEI 2023 | 5

“Ook naast het veld moet het in Brussel een feest blĳven volgend voetbalseizoen”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

Het gesprek. Stefaan Kaberuka en Yannouk Van Dyck

‘We zijn niet langer les petits Flamands’

De Brusselse jeugdhuizen bestaan vijftig jaar. Sommige zelfs wat langer. Reden om te feesten, al zijn er ook wel uitdagingen. “Feesten organiseren wordt steeds moeilijker. Ik noem het ‘de macht van de klacht’.”

door Eva Christiaens en Steven Van Garsse foto’s Agneskena

Eerst de verjaardag: bij jeugdhuis Alleman in Oudergem is die al gevierd, in het najaar halen ook ’t Uilekot in Ukkel en ’t Mutske in Laken de confetti boven. En dan komt Entree, de koepel van de Brusselse jeugdhuizen, in november nog met een eigen tweedaags festival. Bx.Live verwijst meteen naar zijn bekende voorganger Bruksellive, het vroegere zomerfestival van de jeugdhuizen dat op z’n hoogdagen wel 20.000 jongeren trok. “Ik ben soms jaloers op het engagement van vroeger,” geeft Stefaan Kaberuka toe. Hij staat sinds een jaar aan het hoofd van Entree, het vroegere JHOB.

Hij vertelt hoe de anciens van de jeugdhuizen trucjes hadden om ‘de Sabam’ te omzeilen, de belasting op auteursrechten voor de muziek. Ze strooiden ﬂyers rond waarop de fuif een dag eerder geprogrammeerd stond dan de echte datum. Het waren de spannende beginjaren. Een rave avant la lettre, zeg maar.

Vijftig jaar later hebben de jeugdhuizen een stevige transformatie doorgemaakt. “Vroeger was een jeugdhuis vooral een jongerencafé,” vertelt communicatieverant-

woordelijke Yannouk Van Dyck (Entree). “Maar de cafécultuur is grotendeels weg bij jongeren. Jeugdhuizen zijn nu een plek om te chillen of creatief aan de slag te gaan. Jongeren komen er omdat er iets staat te gebeuren, minder om pintjes te gaan drinken. Het Brusselse jeugdhuis is een plek om te experimenteren, in alle vrijheid.”

Is die vrĳheid belangrĳk voor jongeren?

STEFAAN KABERUKA: Die is essentieel. We geven hen een plek die heel laagdrempelig is. Ze kunnen er zichzelf zijn. Dat is belangrijk voor de vorming van hun identiteit. En het is een leerschool: in samenwerken, groepsdynamiek aanvoelen, events organiseren. Ze kunnen er fouten maken, maar ook verantwoordelijkheid nemen.

Jullie willen de jeugdhuizen ook meer openstellen. Is dat om de band met de buurt te versterken?

KABERUKA: We hebben een analyse gemaakt van de sterktes en zwaktes van de jeugdhuizen. En we kwamen tot de vaststelling dat we met die acht jeugdhuizen enorm veel plek hebben in de stad, waar jongeren kunnen

experimenteren zonder ﬁnanciële verplichtingen. Dat is een enorme luxe. Tegelijk zien we dat niet iedereen de weg ernaartoe vindt. Vandaag bestaat het publiek toch vooral uit de witte middenklasse. Daarom moedigen we de jeugdhuizen aan om nog meer die open plek te zijn, waar iedereen terechtkan.

De jeugdhuizen zĳn geograﬁsch ongelĳk verdeeld, met vooral in de rĳkere gemeentes een locatie. Anderlecht, Molenbeek, Schaarbeek, Sint-Joost, Sint-Gillis vallen uit de boot. Moet er geen werk worden gemaakt van een dekkend aanbod?

KABERUKA: Er zijn inderdaad blinde vlekken in ons aanbod. We zien in die centrumgemeenten op de lange termijn wel een potentieel voor het jeugdhuismodel, maar de middelen ontbreken hier momenteel voor.

Vaak is D’Broej, dat zich meer richt op maatschappelĳk kwetsbare jongeren, in die wĳken wél actief. Is het nog van deze tĳd dat jullie naast elkaar werken? Het zĳn bĳna twee gescheiden werelden.

YANNOUK VAN DYCK: Op zich hebben we daar niet veel vat op. Onze jeugdhuizen bepalen ▼

BIO

Stefaan Kaberuka (links)

• 28 jaar, groeide op in Dilbeek

• Studeerde communicatiemanagement en antropologie

• Werkte voor muziekproductiehuis MetX, Zwangere Guy en hiphopplatform Niveau 4

• Sinds februari 2022 coördinator van Entree

Yannouk Van Dyck (rechts)

• 26 jaar, groeide op in Oudergem

• Studeerde fotografie, communicatie en audiovisuele technieken

• Werkt als digital creative bij Ambriosound

• Sinds december 2020 communicatieverantwoordelijke bij Entree

Het gesprek. Stefaan Kaberuka en Yannouk Van Dyck

zelf hun beleid. Wij moedigen hen wel aan om hun ruimtes ook open te stellen voor andere jongerengroepen. Sommige doen dat ook. ’t Schab in Evere heeft een uitwisselingsreis naar Palestina georganiseerd en workshops daarrond. De Kuub in SintAgatha-Berchem is erg gericht op dans. Daar komen ook kwetsbare jongeren naartoe.

KABERUKA: Op zich is het niet erg dat D’Broej naast ons bestaat. We zijn complementair. Onze doelgroep is bijvoorbeeld wat ouder en bepaalt grotendeels zelf het vrijetijdsaanbod, terwijl D’Broej met jongeren werkt die misschien wat meer begeleiding vragen. We willen juist veel autonomie geven aan de jongeren.

Is er een link met de Franstalige jeugdhuizen?

KABERUKA: Die zijn er eigenlijk niet. Jeugdhuizen, zoals wij die kennen, zijn een heel Vlaams gegeven. Franstaligen hebben wel ‘des maisons des jeunes’, maar dat is iets heel anders. Daar worden huiswerkklassen gegeven en er zijn animatoren. Het is meer van bovenaf georganiseerd.

VAN DYCK: Wat niet wil zeggen dat de Brusselse jeugdhuizen puur Nederlandstalige bastions zijn. Die zijn heel gemengd. Er wordt ook Frans gesproken en andere talen. Het is heel Brussels.

Geloo u dat er een soort van Brusselse jongerencultuur aan het ontstaan is?

KABERUKA: Zeker.

Hoe zou u die omschrĳven?

KABERUKA: Inclusief, rebels, alternatief, maar ook een beetje débrouillard. Tegelijk worden we als Nederlandstalige jongeren ook meer aanvaard. We zijn niet langer les petits Flamands, een fenomeen dat ik kende van toen ik opgroeide.

We zijn ook een aantrekkingspool voor jongeren uit de Rand, die in onze huizen hun eerste stappen zetten en zo de hoofdstad ontdekken. Ze gaan er zich thuis voelen,

verliezen na een tijd de status van ‘nieuwkomer’. Ze voelen zich nu echt Brusselaar.

De jeugdhuizen draaien vooral op vrĳwilligers. Lukt dat nog om die vandaag vinden?

KABERUKA: Corona heeft veel bestaande jeugdhuisbesturen doen stilvallen. Dat merken we nu nog: de fakkel is niet vanzelf doorgegeven aan een nieuwe generatie. Het is ook de tijdgeest. Als ik de verhalen hoor

We merken na corona net een grote knaldrang bĳ jongeren, met zin om te feesten. Onlangs was er een illegale rave in Sint-Truiden. Hoe kĳken jullie daarnaar?

KABERUKA: Het fascineert me. Feesten en uitgaan blijven een belangrijke uitlaatklep. Dat is tijdens en na corona erg duidelijk geworden. De immense populariteit van die rave bewijst hoeveel nood eraan is. Die nood wordt niet altijd erkend. En wat niet erkend

van de oudere jeugdhuisverantwoordelijken, dan kan ik alleen maar jaloers zijn op het engagement van toen. Er werden beachparty’s georganiseerd, waar ze bulldozers met zand voor lieten aanrukken. Of de jeugdhuizen hadden hun eigen magazine. Ze gingen er honderd procent voor. Dat is vandaag veel moeilijker. Dat is geen kritiek op de jeugd, want zo’n honderdprocentengagement hoeft niet voor mij. Het is een vaststelling.

Is daar een verklaring voor?

KABERUKA: Alle jeugdorganisaties worstelen daarmee. Het heeft met neoliberalisering te maken, met individualisering. Zich inzetten voor the greater good is niet meer evident.

VAN DYCK: Veel heeft met virtualisering te maken. Jongeren videochatten veel, en voelen minder de nood om altijd fysiek bij elkaar te zijn. Het kan ook via een scherm.

wordt, zal geclaimd worden. Dat is wat we in Sint-Truiden gezien hebben.

Je hoort weleens dat er vandaag zoveel regeltjes zĳn dat feesten bĳna onmogelĳk wordt, zeker in een stad. Merken jullie dat?

KABERUKA: Zeker. Ik noem het de ‘macht van de klacht’. Het wordt steeds moeilijker om vrij feesten te organiseren. Zelfs jeugdhuis Tongeluk in Ganshoren, in een buurt met weinig woningen, moet op zijn tellen passen. De gemeente zet veel druk. Het is soms een beetje als het verhaal van de Fuse. Nieuwe buren komen er wonen, maar aanvaarden niet dat er lawaai gemaakt wordt.

Hoe los je zoiets maatschappelĳk op?

VAN DYCK: Er bestaan woonwijken, kantoorwijken, wijken met veel horeca of winkels, maar er bestaan geen wijken waar gefeest kan worden. Misschien kan daar een oplossing voor gevonden worden.

KABERUKA: Je hebt plekken nodig die zich er meer toe lenen om lawaai te maken. Buda Bxl is daar een voorbeeld van. Die club ligt aan de rand van de stad aan het kanaal.

Kan je vĳ ienjarigen naar die plek sturen?-

KABERUKA: Misschien niet, dus moeten de bestaande feestplekken beschermd kunnen worden. Ook de jeugdhuizen, zodat de minste klacht niet leidt tot een sluiting.

“De bestaande feestplekken moeten beschermd kunnen worden, zodat de minste klacht niet leidt tot een sluiting”

Stefaan Kaberuka Coördinator Entree

“De Brusselse jeugdhuizen zĳn geen puur Nederlandstalige bastions, ze zĳn heel gemengd en dus heel Brussels”

▼

Yannouk Van Dyck Communicatieverantwoordelĳke Entree

De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) zou drie fuiﬂocaties openen in Brussel. Hoe staat het daarmee?

KABERUKA: Er is een fuiﬂoket van de VGC. Dat is een stap in de goede richting. Het is een platform voor jongeren als ze een feest willen organiseren. Ze kunnen dan in de bestaande VGC-infrastructuur terecht voor een zacht prijsje. Maar dat betekent ook dat er geen nieuwe zalen zijn bijgekomen. Daar is de VGC voorlopig niet in geslaagd.

Hoe zit het met het Dar, het jeugdhuis voor de Vĳ oek?

KABERUKA: Dar kreeg in april 2021 dan toch geen plek in De Ambrassade (jeugdcentrum van de Vlaamse gemeenschap aan het Muntplein, red.), ondanks eerdere beloftes. Sinds dan kent het jeugdhuis een nomadisch bestaan. In juni verhuist het voor een jaar naar een voormalig Axa-kantoor aan het Koninginneplein in Schaarbeek. Dat is een tijdelijke oplossing. De zoektocht naar een plek in de Vijfhoek blijft aartsmoeilijk.

Gaat De Schakel in Sint-Lambrechts-Woluwe nog open, na de recente explosie?

KABERUKA: Absoluut. Er moet nog een veiligheidsanalyse gebeuren, maar dat zou geen jaar mogen duren. Er waren wel al langer infrastructuurwerken nodig. Wij hopen dat de ontplofﬁng een wake-upcall is voor de gemeente, die niet te veel omkijkt

‘ON N’EST PAS SEULEMENT LÀ POUR LES PETITS FLAMANDS’

naar het jeugdhuis. Misschien omdat het een Nederlandstalig bastion is, waar weinig stemmen mee te rapen vallen? De Schakel heeft ook nood aan een nieuwe injectie jongeren, die het heft in handen nemen

Op 17 en 18 november 2023 organiseert Entree Bx.Live, een multidisciplinair festival in La Vallée

23.24.25 JUNE ‘23

OSSEGHEM PARK BRUSSELS

FR Les maisons des jeunes bruxelloises fêtent leurs 50 ans avec le nouveau festival Bx.live en automne. Même si le « pouvoir de la plainte » menace les fêtes en ville et que les jeunes, qui communiquent aussi virtuellement, fréquentent moins qu’avant les maisons des jeunes. Explications de Stefaan Kaberuka et Yannouck Van Dyck d’Entrée, coupole des maisons des jeunes. « Elles ne sont pas là que pour les petits Flamands. »

’WE

ARE FAR FROM BEING

THERE ONLY FOR LES PETITS FLAMANDS’

EN The Brussels youth centres are celebrating 50 years with the new Bx.live festival in the autumn. Even though “the power of complaint” is a constant threat to parties in the city and young people feel less of a need to head to youth centres because of their virtual means of communication, say Stefaan Kaberuka and Yannouck Van Dyck of umbrella organisation Entree. “We are far from being there only for les petits flamands, we are very Brussels.”

FRIDAY

FIREBOY DML ROMÉO ELVIS THUNDERCAT EARL SWEATSHIRT PEET . SOFÍA GABANNA . NAZA . SOJA . KANKA . AYRA STARR BLACKWAVE. . REGGAEBUS SOUNDSYSTEM . DUB ENGINE . ECHT! M.CHUZI BISOU JAZ ELISE MAHOM KARPE: OMAR SHERIFF ...

SATURDAY

PROTOJE . TAYC . INNOSS'B . BNXN . IRATION STEPPAS . JAZZ BRAK SEUN KUTI & EGYPT 80 . COELY . MORTIMER . ORCHESTRA BAOBAB LANDER & ADRIAAN UNCLE WAFFLES KING SHILOH ARRDEE . NIVEAU 4 . JUICY . JOE YORKE & EEYUN PURKINS REGGAEBUS SOUNDSYSTEM . COMPOTA DE MANANA KAMPIRE WICKED AND BONNY KUNA MAZE ...

SUNDAY

TASH SULTANA . JOEY BADA$$ . ISHA . FLOHIO . EARTHGANG

KABAKA PYRAMID BLACK SHERIF LA JUNGLE YEИDRY ANTHONY B . DJ VEGA . LONDON AFROBEAT COLLECTIVE . ATILI GENTE DE ZONA . REGGAEBUS SOUNDSYSTEM . VANDAL THE CAVEMEN. LITTLE LION SOUND REINEL BAKOLE KIN'GONGOLO KINIATA . BRANKO . NEUE GRAFIK ENSEMBLE ...

17 MEI 2023 | 9

In beeld. Saskia Vanderstichele

Tot nooit meer CCN

Naast het Noordstation wordt deze dagen de sloophamer, dat oerbrusselse instrument, gehanteerd. Met het Communicatiecentrum Noord (CCN) gaat een van Brussels lelijkste gebouwen er tegen de vlakte. Of toch bijna, want de sokkel van het postmodernistische gedrocht zal de basis vormen voor vier nieuwe torengebouwen. De totale kantoor-

oppervlakte op de site groeit, er komen meer winkels én ook 50.000 vierkante meter woningen. Het project moet zo bijdragen tot een meer gemengde Noordwijk. De afbraak van het CCN-gebouw is ook een beetje een sprong terug in de geschiedenis: de zijgevel van het Noordstation zelf zal opnieuw deels zichtbaar worden. KH

17 MEI 2023 | 11

In de kijker.

De totaalervaring van Beyoncé

Een verbluffend audiovisueel spektakel waarin je ogen en oren tekortkwam: met de passage van haar Renaissance World Tour bezorgde de Amerikaanse superster Beyoncé het Koning Boudewijnstadion een delirium.

door Tom Zonderman

Twintig jaar na haar solodebuut is Beyoncé uitgegroeid tot poproyalty zonder weerga. Haar komst naar het Koning Boudewijnstadion was niet minder dan Een Gebeurtenis, niet in het minst omdat Queen B al sinds 2016 niet meer in ons land te zien was. Voor de Brusselse passage van haar 57 data tellende Renaissance World Tour, die ze vorige week in Zweden op gang trok, werd dan ook grof geld geboden. Voor het eerst ook via het omstreden dynamic pricingsysteem, waarbij tickets per opbod werden verkocht. Een halfuur voor de aanvang van de show zochten nog 9.000 mensen naar een kaartje op de legale doorverkoopsite TicketSwap, ze hadden er een arm, of toch een half maandloon, voor veil.

Eerlijk is eerlijk: het publiek kreeg waar voor zijn geld. Tweeënhalf uur lang dompel-

de de 41-jarige Texaanse superster het stadion onder in een wervelende show die de zwarte muziekgeschiedenis vierde en eigenwaarde eerde, een immersive experience waar geen seconde van onbenut bleef. Sommige artiesten botsen op hun limieten in een oversized betonnen woestenij, voor iemand larger than life als Beyoncé is het een gedroomde biotoop. De visuals en technologische hoogstandjes deden je duizelen, de boxen spuwden de vocale exploten van zangeres loepzuiver de arena rond.

Het imposante Gesamtkunstwerk was onderverdeeld in zeven hoofdstukken die telkens een ander deel van de artieste blootlegden. Dat kon je bijna letterlijk nemen, want tussen elk luik lag Bey languit over de gehele breedte van de voetbalveldgrote videowall gedrapeerd, vaak met weinig

tot geen textiel om het lijf. Die videomuur achteraan op het podium was een technisch vernuft. In het midden fungeerde een gigantische cirkel als loophole voor kledingwissels en bewegende decorstukken, dan weer dook haar strak musicerende band er in op. Via een cirkelvormige catwalk voor het podium en de zogenaamde ‘Beyhive’ konden Hare Majesteit en haar gevolg tot diep in de arena doordringen, tot groot jolijt van de fans met de duurste tickets.

Black pride

De avond begon met voor Beyoncé’s doen eerder brave soulballads. Die gaven haar de tijd om haar stembanden op te warmen, en zich te tonen als vrouw van vlees en bloed. Ze zong over verlangens, liefdesperikelen en

In het nieuws omdat De Amerikaanse superster Beyoncé passeerde dit weekend met haar Renaissance World Tour in Brussel.

Over welk dossier gaat het? Er was veel kritiek op de dure tickets voor Beyoncé in het Koning Boudewijnstadion.

Kort gesprek. Bernard Foccroulle

onvolkomenheden. Het contrast met de volgende hoofdstukken was groot, dancebeats en elektronica speelden een steeds grotere rol, de pakjes werden strakker, Beyoncé veranderde in een mens-machine. Ze putte daartoe uit haar vorig jaar uitgebrachte album Renaissance, een plaat waarop ze de wederopstanding na corona vierde met een als party vermomde ode aan techno, house en disco, muziekgenres waarvan de zwarte oorsprong veelal in de plooien van de muziekgeschiedenis verdween. “We gonna fuck up the night,” zong ze in ‘Cuff it’, dat met een slappende discobass het stadion in Studio 54 veranderde.

“Comfortable in my skin / Cozy with who I am,” ﬂexte Bey tussen de robotarmen in ‘Cozy’. Black pride en zelﬂiefde vormden de rode draad door haar show. Dat werd ook tot uitging gebracht door de bonte schare dansers in alle vormen en kleuren waarmee ze zich omringde. Ze putten voortdurend uit de queer ballroom-cultuur van de jaren 1980, oogverblindende stukjes vogueing, krumping en twerking waarvan je ook zonder te bewegen ging zweten.

Met de vallende duisternis ging de set nog een versnelling hoger. Krakers als ‘Break my soul’ en ‘Energy’ werden als een dj-set aan elkaar gelijmd. Zwarte muzikanten als Grace Jones en Aretha Franklin kregen een shout-out, samples van housedive Robin S., discoqueen Donna Summer en The Jackson Five dooraderden de set. ‘Run the world (girls)’ dolde met een sample van Kendrick Lamars Black Lives Matter-anthem ‘Alright’.

De boodschappen over een aan pillen verslaafd Amerika, door foute geesten gecontroleerde media en de nakende Apocalyps ten spijt, moest het feestje verder: aan de rand van de afgrond diende vooral gedanst. De glitterbol werd bovengehaald, een spacey pantservoertuig rolde het podium op, de ene groove al geiler dan de andere vulde de arena. Met ‘Heated’ bracht Bey een ode aan haar homoseksuele oom Johnny, die destijds jurken had ontworpen die ze droeg in Destiny’s Child en die haar zwarte queer house- en ballroom-muziek had leren kennen. Gezeten op een doorzichtig paard maakte de koningin het delirium compleet met ‘Summer renaissance’.

“I’m number one / I’m the only one,” had de Amerikaanse eerder op de avond gezongen in ‘Alien superstar’. Toen ze helemaal aan het einde van haar show als een heilige madonna over de uitzinnige massa zweefde, kon je niet anders dan concluderen dat dit buitenaards was.

In de jaren 1990 volgde Bernard Foccroulle de beginedities van de Elisabethwedstrĳd voor zang op de voet als directeur van de Munt. In 2023 mag hĳ als voorzi er aan de lange, rode jurytafel plaatsnemen.

In vergelĳking met de verschillende instrumentedities blĳ het zangconcours altĳd een beetje de vreemde eend in de bĳt. Hoe komt dat? Wanneer je instrumentalisten tegenover elkaar gaat afwegen, heb je altijd meer referentiepunten tussen de uitvoerders onderling, simpelweg omdat ze hetzelfde instrument spelen. Natuurlijk is elke viool of elke cello nog steeds uniek, maar het is iets helemaal anders wanneer je plots enorm uiteenlopende stemtypes moet beoordelen. Aan deze wedstrijd doen dramatische sopranen mee die op een operatoneel thuishoren, maar ook heel intimistische liedzangers. Die veelzijdigheid is tegelijkertijd de schoonheid en de uitdaging aan het zangconcours.

Hoe hee u de Elisabethwedstrĳd sinds de eerste edities voor zang zien evolueren?

Vroeger was het concours misschien wat meer generalistisch. Men ging nogal uit van de ‘alleskunner’: iemand die én opera én oratoria én liederen kon zingen. Nu houdt de jury veel meer rekening met de diversiteit. Uiteraard zijn er kwantiﬁceerbare elementen: de techniek, de stemplaatsing, de intonatie, de uitspraak … Maar daarnaast speelt persoonlijkheid onvermijdelijk een rol. Hoe heeft een zanger zich een muziekstuk eigen gemaakt, welke artistieke keuzes durft hij of zij te nemen. Hoe draag je dat over op een publiek? Op welke manier geeft de uitvoerder een stukje van zichzelf bloot? Dat zijn zaken die je wel voelt, maar die je heel moeilijk tastbaar maakt. En waar iedereen ook anders op kan reageren.

Een onpartĳdige jury bestaat dus niet? Van de leden moet je neutraliteit verwachten, maar toch geen afstandelijkheid. Net daarom heeft de Koningin Elisabethwedstrijd ook zo een grote jury. En er is een complex quoteringssysteem dat de meest extreme stemmen compenseert. Zo hou je ruimte voor de subjectiviteit, maar blijft het eindresultaat wel onbevooroordeeld. Laten we vooral die quotering ook niet te veel overbelichten. Het is een momentopname. Het voornaamste blijft toch altijd dat je muziek en emoties kan delen. Je moet het competitieaspect wat mij betreft vooral niet sacraliseren. JC

De eerste ronde van de Koningin Elisabethwedstrĳd voor zang (met vier Belgen) start op 21 mei. Op 3 juni kennen we de winnaar.

17 MEI 2023 | 13

“Gelukkig zĳn er nog zaken die je niet met punten kan uitdrukken”

‘De persoonlĳkheid van de zanger speelt meer dan vroeger’

BEWEEG BRUSSEL

17 MEI 2023 | 15

Beeldcolumn. Kim gaat aan de haal met de actualiteit

De ene supporter is de andere niet

De bobo’s en hipsters bij Union, de ruige arbeiders bij RWDM en de dikke nekken bij Anderlecht, dat zijn de supportersclichés. Of dat nog klopt? “In elk geval teren de drie clubs op een authentiek Brusselgevoel.”

door Johan Baeten foto’s Ivan Put

Sport. Drie Brusselse voetbalclubs in eerste klasse

17 MEI 2023 | 17

Sport. Drie Brusselse voetbalclubs in eerste klasse

De dikke nekken van Brussel? Ja, dat zijn wij.” Anderlecht-supporter Thierry Van Nieuwenhuyse – alias ‘Tichke’ – ligt meer wakker van het mislukte seizoen dan van het etiket dat al decennialang aan paars-wit kleeft. Uit de lucht gegrepen is die roepnaam niet. De recordkampioen heeft door zijn successen een onmiskenbaar aura van status en prestige rond het eigen ‘instituut’ opgebouwd.

“Dat heeft geleid tot een bepaald DNA,” zegt professor arbeidseconomie en Anderlecht-fan Stijn Baert. “Niet bang zijn om de beste te willen zijn, ﬂair laten voorgaan op vechtlust.”

Het zorgt er ook voor dat er altijd druk op de ketel zit in het Lotto Park. “Ik herinner mij nog een titel in 2012, de laatste onder trainer Ariël Jacobs,” vertelt supporter en Radio Radzinski-stem Pieter Coppens. “Ik deed er niet aan mee, maar Jacobs werd massaal getrakteerd op een ﬂuitconcert omdat het spel dat seizoen niet goed genoeg was. Enkele minuten eerder waren we nochtans landskampioen geworden.”

Boerkes

Die standing – voor sommigen een brandmerk, voor anderen een trots – is er niet

vanzelf gekomen. In de beginjaren was Anderlecht nog een typische club van het volk die voor de Tweede Wereldoorlog weliswaar weinig successen behaalde, maar wel al “mooi voetbal probeerde te spelen,” zegt Brussels voetbalkenner Kurt Deswert.

Tekenend voor dat volkse karakter is de intussen gemythologiseerde reactie van zijn echtgenote toen de roemrijke RSCA-voorzitter Constant Vanden Stock eind jaren zestig zijn overnamehonger hoopte te stillen bij Anderlecht. “Wat ga jij bij die boerkes doen?” moet ze volgens de overlevering gerepliceerd hebben. Haar hart lag bij de chiquere buur Union, waarop Vanden Stock overigens eerder – tevergeefs – zijn pijlen had gericht.

“Historisch vond Anderlecht in de eerste helft van de twintigste eeuw zijn publiek in de gemeente zelf, die nog lang een vrij groot ruraal deel had, de Kanaalzone, en het Pajottenland,” vertelt Deswert. “Dankzij de aanhoudende successen is de club supportersgeneraties beginnen te kweken in het hele land, vooral in Vlaanderen.” Het zwaartepunt daarvan ligt in het westelijke deel van Vlaams-Brabant. “Tegelijkertijd is met het succes ook het prestige stelselmatig gegroeid,” zegt Coppens. Zo was Anderlecht de eerste continentale club met businessseats. “En die zijn klassiek goedgevuld.”

Bobo’s in het Dudenpark

Omdat mauve meer is beginnen te rijmen met elite en minder met een typisch Brusselse aanhang, beschouwen heel wat fans van Union en RWDM de grote broer niet langer als een Brusselse, maar eerder als een nationale club.

In het Anderlechtse Lotto Park is zo’n 15 procent van de 15.500 abonnees Brussels, een cijfer dat de voorbije jaren weliswaar is gestegen, maar verbleekt bij de 73 procent Brusselaars die een vast zitje in het Dudenpark hebben, waar in totaal 5.500 abonnementhouders de thuiswedstrijden van Union volgen.

De Unionisten zitten voor het tweede seizoen op rij in volle titelstrijd, na decennia rondzwerven in de krochten van het Belgische voetbal. “Ook toen stond de trouwe aanhang er, zelfs op verplaatsing in pakweg Ciney,” klopt vierdegeneratiesupporter Sabrina Da Silva zich op de borst.

Tegelijkertijd kregen die diehards en de oudgedienden in het eigen Joseph Marienstadion stilaan nieuw gezelschap naast zich. Dat Union door de lagere reeksen huppelde en promotie na promotie boekte, speelde zeker een rol in dat verhaal, maar was wellicht niet de doorslaggevende factor.

“Er kwamen meer en meer expats, hoogopgeleiden en creatievelingen naar het Joseph Marienstadion, van wie je kan stellen dat ze niet alleen op zoek waren naar sportieve, maar ook naar culturele beleving. Daarom trokken ze naar het gezellige Union, met dat authentieke stadion en de volkse sfeer als troefkaarten,” aldus Deswert.

Ergens ligt dat nieuwe publiek in lijn met de typische bobozweem die rond de club hangt. “Het is een associatie die voortvloeit uit de situering: Sint-Gillis en vooral buurgemeente Vorst, waar het stadion ligt, zijn klassiek rijke Brusselse gemeenten. Historisch gezien klopt het ook dat er bij Union relatief meer middenklassers op de tribunes zaten.”

Union-fan Ivan Uytterhaegen kan het weten. De zeventiger heeft al zolang hij het zich kan herinneren een abonnement in het Dudenpark. “Frans was als taal van de bourgeoisie tot niet zo lang geleden overal de onbetwiste voertaal op Union: in de tribunes, bij de stadionomroeper, in de bestuurskamer … Vandaag is de situatie toch net wat anders.” Uytterhaegen alludeert op de nieuwe fans die zich de voorbije jaren hebben laten charmeren door de vicekampioen. “Ik hoor meer en meer Nederlands van Vlamingen die in Brussel zijn blijven plakken,” zegt hij. “Natuurlijk zijn ze welkom, maar de keerzijde

“

“De dikke nekken van Brussel? Ja, dat zijn wij,” geeft Anderlecht-fan Thierry Van Nieuwenhuyse toe.

van alle nieuwe fans is wel dat het voor oudere supporters moeilijker is geworden om een ticket te bemachtigen.”

De mengelmoes van nieuwe fans die de anciens zijn komen vergezellen, noemt Union-supporter Parfait Ebeng dubbel. De restaurantuitbater heeft zijn hart sinds 2000 verloren aan de club uit Sint-Gillis. “Natuurlijk versterken de nieuwe fans de typische voetbalvreugde die je bij ons vindt. Maar de meesten kennen de liederen niet, wat de sfeer toch een beetje breekt.”

Wat alle supporters – nieuw en minder nieuw – volgens Ebeng wel verenigt, is respect voor elkaar en de tegenstander. “We moeten zowat de enige club zijn waar geen vijandige liederen gericht aan de tegenstander worden gezongen.”

Zwanzegevoel

Dat die nieuwe fans niet zelden een hoogopgeleide en linkse achtergrond delen – de associatie met Dansaertvlamingen is niet ver weg – sluit deels aan bij het eerder brave imago dat over de fanatiekste supporters, de ultra’s, van Union hangt, die zich maar al te graag als links en rabiaat antifascistisch omschrijven.

“Je hoort weleens dat die linkse traditie deels toe te schrijven is aan het relatief hoge aantal voor Franco gevluchte Spanjaarden in de tribunes, mensen met sterke antifascistische gevoelens,” zegt Deswert. “Maar dat is identiteitsvorming a posteriori, wat niet wegneemt dat het hun goed recht is om die ‘erfenis’ te claimen. Union is hoe dan ook altijd bij uitstek een bourgeoisclub geweest, kijk maar naar het theaterstuk Bossemans en Coppenolle.”

In dat Romeo-en-Juliaverhaal is de conﬂicterende supportersliefde voor Union en Daring Molenbeek de spelbreker in een

Brussels huwelijk tussen een koppel met bevriende ouders. Ook de hoog-laagtegenstellingen tussen beide clubs vormen een motief.

Dat uitgerekend Union en Daring Molenbeek – voorganger van RWDM – een hoofdrol spelen in de Brusselse theaterklassieker, mag niet verbazen. Het zijn de twee Brusselse clubs die voor de Tweede Wereldoorlog de successen aan elkaar regen. Daardoor woedde er een hevige concurrentie, maar zijn het ook vandaag waarschijnlijk de clubs die nog het felst van elkaar verschillen.

Kurt Deswert Brussels voetbalkenner Alain Meskens zweert bij RWDM: “Het relativerende, het besef dat we nooit de beste club ter wereld zullen worden, dat idee vind je enkel nog bij ons terug.”

“Het sprookjesverhaal van Union hee de aandacht opnieuw gevestigd op het Brusselse voetbal en daar zal RWDM mee van proﬁteren”

Sport. Drie Brusselse voetbalclubs in eerste klasse

De Union-supprter heeft respect, zegt Parfait Ebeng. “We moeten zowat de enige club zijn waar geen vijandige liederen gericht aan de tegenstander worden gezongen.”

den, bedrijfsleiders en zelfstandigen bij ons op de tribunes. En dus ook een minister.”

Het is een dwarsdoorsnede die simpelweg bij de meeste clubs terugkeert, ook bij het vernieuwde Union, maar duidelijk nog het meest bij Anderlecht. “Er zijn supportersgroepen van De Panne tot Namen, waarin alle lagen van de maatschappij vertegenwoordigd zijn,” vertelt Coppens. “Wat die diverse aanhang verenigt, is mooi voetbal willen zien, de tegenstander domineren, en ja: morren wanneer dat niet gebeurt.”

“RWDM heeft iets unieks,” zegt supporter Alain Meskens. “Dat Brusselse zwanzegevoel, het relativerende, het besef dat we nooit de beste club ter wereld zullen worden. Speile en nie zievere: dat idee vind je enkel nog bij ons terug.”

Vrank en vrij, onverbloemd en ongeveinsd: het zijn adjectieven die traditioneel gelinkt worden aan het spel van RWDM, met een ﬁguur als middenvelder Johan Boskamp als ultieme exponent. Tegelijkertijd zijn het typeringen die ook van toepassing zijn op de fans zelf.

“Fans van RWDM komen veelal uit het noordwesten van Brussel, niet bepaald het rijkste deel van de stad,” aldus Meskens. Gecombineerd met het industriële verleden van de arbeidersgemeente Molenbeek, vroeger weleens ‘klein Manchester’ genoemd, kom je al snel uit bij een rauw Brussels working class-DNA.

Volgens fan van het eerste uur Sven Gatz is het ook de bewogen geschiedenis van RWDM, met een titel en Europese wedstrijden, maar ook fusies en faillissementen, die een onmiskenbare hardheid heeft gecreëerd in de zielen van de fans.

“Veel verliezen maakt je supportersliefde dieper. Dat viel extra op tijdens de moeilijke jaren waarin het RWDM-verhaal helemaal gedaan leek,” zegt de Brusselse minister. “Er bleef een groep van zo’n duizend fans geloven in de club, ook al waren er geen wedstrijden om naartoe te gaan.”

Dankzij de promotie naar 1A mag ook RWDM straks wellicht een pak nieuwe fans verwachten. Het exacte aantal abonnees is niet bekend, maar ligt volgens fans ergens tussen 1.000 en 2.000 stuks.

“Het aantal zal in ieder geval minstens verdubbelen,” voorspelt Deswert. “Je zag dat er bij de laatste speeldagen in volle titelstrijd al meer gemikt werd op zitjes vullen via de jeugdwerking en locals.”

Downtown-Molenbeek

Historisch telt RWDM behalve fans uit het Pajottenland ook heel wat supporters uit het oosten van Brussel, door de fusie tussen Racing White (uit Sint-Lambrechts-Woluwe) en Daring Molenbeek, die begin jaren zeventig uitmondde in RWDM. Die optelsom leidt ertoe dat er relatief veel Nederlands te horen is in het Edmond Machtensstadion. “De doorstroom vanuit downtown-Molenbeek, met Maghrebijnse fans, komt door het nieuwe succes meer en meer op gang,” erkent ook Gatz.

“Het wordt nog meer een volksclub waar Brusselaars elkaar tegenkomen, en niet zozeer enkel arbeiders,” vult Meskens aan. “Er zitten trouwens zeker ook hoogopgelei-

UN SUPPORTER N’EST PAS L’AUTRE

FR Des bobos-hipsters à l’Union, des ouvriers durs à cuire au RWDM et des dikkeneks grincheux à Anderlecht, tels sont les clichés sur les supporters des trois clubs de foot qui s’affronteront en D1 dès l’année prochaine. De nos jours, le supporter bruxellois moyen est plus dynamique, surtout avec le conte de fées vécu par l’Union et les succès récents du RWDM. « Jouer et pas zieverer, c’est une idée qu’on retrouve uniquement chez nous », disent les fans.

Het is dat laatste facet, gepaard met de grote niet-Brusselse aanhang bij paars-wit, dat Anderlecht vandaag het sterkst onderscheidt van de Brusselsere, volksere tegenhangers Union en RWDM. “Je kan stellen dat het publiek bij die twee clubs door het succes dat ze beide kennen enkel maar zal verbreden,” aldus Deswert. “Zeker het sprookjesverhaal van Union heeft de aandacht opnieuw gevestigd op het Brusselse voetbal, en daar zal RWDM mee van proﬁteren.” Een dynamiek die ongetwijfeld extra pigment zal geven aan de vele Brusselse derby’s die volgend seizoen op het hoogste niveau zullen worden uitgevochten.

“De drie clubs zullen enorm inzetten op de beleving bij de derby’s die eraan zitten te komen,” voorspelt Brussels voetbalkenner Kurt Deswert. “Het zijn stuk voor stuk prestigeduels waarvoor diehardfans en modale Brusselse sportfans meer warm zullen lopen dan voor wedstrijden tegen de topploegen.”

“Je ziet de voorbije jaren trouwens al hoe de drie clubs, inclusief Anderlecht, proberen te surfen op een zeker authentiek Brusselgevoel, een soort gemeenschapsgevoel. Het succes van Union en nu ook RWDM zal die dimensie alleen maar vergroten.”

NO TWO SUPPORTERS ARE THE SAME

EN Bobos and hipsters at Union, rowdy workers at RWDM and fat necks at Anderlecht: these are some of the stereotypes about the supporters of the three football clubs in Brussels that will play side-byside again next season in the first division. The cross-section of the supporter groups is a great deal more dynamic, especially because of Union’s recent fairytale and RWDM’s recent successes. “Just get on with playing: we are the only ones doing that these days,” say the fans.

ARTS & MUSIC EXPO In de unieke setting van Asiat Park, verken je aan de hand van tien adembenemende installaties en kunstwerken de onderbuik van onze samenleving INFO & OPENINGSUREN: HORSTARTSANDMUSIC.COM GRATIS TOEGANKELIJK ASIAT PARK — VILVOORDE HORST. 18/05 — 30/07 WHERE

THE WILD THINGS ARE

Geen gemakkelĳk model

Een jaar voor de verkiezingen duikt het confederalisme weer op. Dat u er als Brusselaar in de tussentĳd weinig over gehoord hebt, is geen toeval. Het is de achilleshiel van de Brusselse N-VA.

Bram Van Renterghem

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

N-VA, Open VLD en Groen hebben zichzelf op hun congressen het afgelopen weekend moed ingesproken. Een jaar voor de verkiezingen moet het voor alle leden duidelijk zijn wat de precieze bestemming is, en de te volgen koers. Voor de N-VA blijft de huidige staatsstructuur een doorn in het oog. “Dit land is op,” analyseert Sander Loones (N-VA). Het confederalisme, waarbij een Vlaamse en de Waalse deelstaat een verregaande autonomie hebben, blijft onveranderd hun oplossing. Voor Brussel betekent dat dat inwoners de keuze hebben tussen een Vlaams of Waals systeem. De terugbetaling van huisarts, van het ziekenhuis of bij de apotheek? Die verschilt naargelang hij of zij voor het Waalse of Vlaamse stelsel kiest. Ook pensioenen, invaliditeit en werkloosheid variëren naargelang het gekozen systeem. Arbeidsrecht, ouderschapsverlof of sociaal overleg? Die blijven dan weer bij het Brussels Gewest, omdat men wil vermijden dat er verschillende wetgevingen van toepassing zijn op dezelfde werkvloer. Geen gemakkelijk model dus, iets wat N-VA-voorzitter Bart De Wever ook ruiterlijk toegaf.

“Ook ik moet het altijd nog eens helemaal uitzoeken vooraleer ik een interview geef over Brussel. Het is ongelooﬂijk ingewikkeld.”

Het is ook strijdig met de algemene tendens naar eenmaking en centralisatie die je, zeker in steden, terugvindt. Zo is de kinderbijslag sinds de zesde staatshervorming een bevoegdheid van de gemeenschappen. Toch besliste men vrijwel meteen om dat in Brussel via de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) te regelen, via de twee gemeenschappen samen dus, zodat alle Brusselaars van dezelfde kinderbijslag kunnen genieten. Zo wordt vermeden dat twee buren elk een andere regeling hebben, en is er geen opdeling van de stad. Een argument waar de N-VA zelf overigens ook niet ongevoelig voor is. Zo stellen de Brusselse N-VA-parlementsleden regelmatig en terecht de versplintering van Brussel aan de kaak. “De gemeenschappen in Brussel komen naar mijn gevoel te weinig tot elkaar,” stelde Mathias Vanden Borre (N-VA) in het BRUZZ-praatprogramma

A La Carte. “Die kakofonie, die gelaagdheid, die gemeenten, die

politiezones, OCMW’s: dat moet veel eenvoudiger. We moeten Brussel één maken en versterken als stad.”

Zowat exact het tegenovergestelde dus van wat het confederalisme voor Brussel zou betekenen. Die ongemakkelijke spreidstand lossen de Brusselse N-VA-parlementsleden op door ... te zwijgen. Op Twitter, Facebook, in debatten of praatprogramma’s: nergens maken ze reclame voor het confederale model. Alleen als ze erover bevraagd worden, geven ze antwoord. Nochtans zou het programmapunt een enorme impact hebben op het leven van de gewone Brusselaar. Niet alleen omdat het ingewikkeld is. Maar ook omdat het komt met een risico op communautaire hoogspanning. Iets waar we nog maar net, dankzij het kosmopolitische karakter, van af zijn geraakt.

Het is ten slotte nog maar de vraag in hoeverre dat confederalisme het land, of een deelstaat ervan, beter bestuurbaar zal maken. Zolang je een hoofdstad deelt, moet je verder met elkaar. Dat bewijzen dossiers zoals het rekeningrijden, de verbreding van de Ring of zelfs statiegeld op ﬂesjes, waar de regeringen de facto elkaars toestemming nodig hebben om het uit te voeren. Overeenkomen is dus de boodschap. De virtuele Berlijnse muur die de N-VA in Brussel wil bouwen, verandert daar weinig of niks aan.

Bijgedachte.

“Het confederalisme staat lĳnrecht tegenover de vereenvoudiging die de Brusselse N-VA zelf bepleit”

17 MEI 2023 | 23

De Brusselse N-VA, met hier op de voorgrond fractieleider Cieltje Van Achter, kaart de kwestie van het confederalisme zelden aan. © KEVIN

VAN DEN PANHUYZEN

Was er ooit een gigantisch lunapark aan IJzer?

Op de zĳgevel van het Kaaitheater dook het opschri ‘Luna-theater’ op. Was er dan een heus lunapark op die plek?

Max Wyckaert en Luana Difficile zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Bart uit SintAgatha Berchem. Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be

Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Beestig Brussel.

Met het Kaaitheater en de oude Citroën-garage in de stellingen, is er aan Sainctelette een immense culturele zone in aanbouw. Het Kaaitheater breidt zich uit en KANAL-Centre Pompidou wordt een toonaangevend kunstencentrum. Met de afbraak van de Citroën-garage kwamen op de zijgevel van het Kaaitheater de letters ‘Luna-theater’ tevoorschijn. Die roepen herinneringen op aan een andere tijd, waar op deze plaats een geheel andere vorm van ontspanning was. Aan het huidige Saincteletteplein nam het kanaal tot begin twintigste eeuw een bocht. Van daar stroomde het water tot aan de kaaien in het centrum. Het kanaal had Charleroi nog niet als eindbestemming, wel de haven

Lichtvervuiling brengt de klaverspanner in de war

Klaverspanners, maar ook andere insecten, raken ontregeld door lichtvervuiling, Dat ontdekten VUB-onderzoeker Thomas Merckx en zĳn collega’s.

De resultaten van het onderzoek verschenen in The Journal of Applied Ecology. Daarin een opmerkelijke vaststelling bij klaverspanners: de exemplaren in de

stad vliegen langer rond dan hun tegenhangers op het platteland. Door het hitte-eilandeffect is er een langer groei- en bloeiseizoen, en daar hebben de nacht-

aan de Baksteenkaai en Brandhoutkaai. Dat wilde men begin vorige eeuw anders. De dokken werden gedempt en het kanaal werd vanaf IJzer in een rechte lijn doorgetrokken. Hierdoor kwam er daar best wel wat plaats vrij en dat bood mogelijkheden. Het eerste idee was een gigantisch openluchtzwembad, maar uiteindelijk inspireerden andere grote steden zoals Parijs, New York en Melbourne de Brusselaars. In die steden waren permanente lunaparken gebouwd. Niet de ﬂikkerende ruimte met grijpmachines die we vandaag kennen, het waren attractieparken die iets weg hadden van zowel een pretpark als een kermis. Denk aan achtbanen, wildwaterbanen, een reuzenrad, maar ook schietkramen of suikerspinnen. In 1912 opende het lunapark van Brussel. Sommige ontwerpen waren overgenomen van de wereldtentoonstelling van twee jaar eerder, waar ook een kermis stond. Naast het kermisgedeelte was er op de site een bowling-

baan, een restaurant en een theater. In dat theater vonden zowel muziek als dansvoorstellingen plaats. Zo trad ooit de bekende balletdanser Vaslav Nijinsky er op, samen met het beroemde gezelschap Ballets Russes.

Oorlog en brand

Twee jaar na de opening van het park brak echter de oorlog uit. De Duitsers bezetten Brussel en legden beslag op het lunapark. In

vlinders zich genetisch aan aangepast. Maar tegen lichtvervuiling blijkt deze overdag actieve nachtvlinder niet opgewassen.

“(Nacht)vlinders zijn frêle beestjes. Om de winter te overleven, gaan vele soorten in diapauze, een soort van winterslaap,” zegt Merckx. Wanneer ze dat precies doen, wordt bepaald op basis van de daglengte. Maar in steden als Brussel is het nooit echt donker, wat beestjes in de war brengt.

“‘s Nachts hangt er een soort gloed over de stad: skyglow. Een type lichtvervuiling dat zich tot © SHUTTERSTOCK

Big City.

De klaverspanner is een dagactieve nachtvlinder.

Het opschrift Luna-theater is een herinnering aan wat ooit een attractiepark was.

Kies je sport

In mei kan je heel wat sporten gratis uittesten. BRUZZKet-reporters Emilia en Maya gaan langs bij verschillende sportverenigingen. Te volgen via BRUZZKet.be en op Tiktok.

sommige documenten wordt er gesproken over een grote brand in de jaren nadien. Zo sloot het lunapark in 1916, amper vier jaar na de opening.

Het stond enkele jaren leeg, maar de economische groei bood weer mogelijkheden. Begin jaren 1930 kreeg Brussel er twee iconische gebouwen bij. Aan de ene kant wat we nu kennen als het Kaaitheater, toen onder de naam Lunatheather, een verwijzing naar wat er voordien stond. Door

grote werken voor de metro, kwam het leeg te staan. Aan de andere kant kreeg het theater als buur een bedrijf in bloei, Citroën, dat inspeelde op de naoorlogse economische groei, waar de auto een symbool bij uitstek van was. Er kwam een gigantische garage en een moderne showroom. De wijk kende een periode van bloei. Vandaag is het uitkijken hoe ze met alle toekomstige projecten nog verder zal bloeien. LD

Partytips

Nog geen plannen voor het weekend? BRUZZ ICE brengt daar graag verandering in. Amanda bezorgt je elke week een verse lading partytips. Vanaf donderdag op BRUZZ.be en @bruzzice op Instagram

honderden kilometers buiten de stad kan laten gelden.”

De onderzoekers zagen hoe zelfs een heel laag niveau van lichtvervuiling de diapauze van klaverspanners compleet ontregelt.

“Na een goeie week in het popstadium besloten individuen die ’s nachts met skyglow opgroeiden om al te ontluiken als adult. De beestjes waarbij het ‘s nachts gewoon donker was, gingen wél in diapauze.”

Die ontregeling is volgens Merckx een groot en onderschat probleem. Niet alleen voor kla-

verspanners, maar voor veel insectensoorten. “Hoe later op het jaar een vlinder uitvliegt, hoe minder tijd er overblijft om zich voort te planten, en voor het nageslacht om tijdig in diapauze te gaan. Aangezien skyglow intussen een kwart van de wereldoppervlakte beslaat, is het aan steden als Brussel om slimme maatregelen te nemen om die lichtvervuiling in te dijken.” AD

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

A La Carte

Bianca Debaets (CD&V) zit in de oppositie, in de Brusselse gemeenteraad en in het Brussels parlement. Ze is deze week te gast bij Luckas Vander Taelen.

Donderdag vanaf 18.30u

17 MEI 2023 | 25 | MEER BRUZZ |

Wonen. Thurn & Taxis breidt zich verder uit

De wijk waar alles moet gebeuren

Ruim achthonderd extra woningen in zeventien nieuwe gebouwen, waarvan een bijna zo hoog als de Upsite-toren aan de overkant van het kanaal. Bouwpromotor Nextensa is klaar met de laatste plannen voor de site van Thurn & Taxis. Juridisch in orde, maar stadsverenigingen vrezen te veel bebouwing in beperkte open ruimte. “We slepen een erfenis uit het verleden mee.”

door

Eva Christiaens foto’s Bart Dewaele

Achter de vijver op de site van Thurn en Taxis ligt nu nog een kale parking. Rond 2030 moeten er zeventien nieuwe gebouwen staan, enkele in houtbouw en eentje maar liefst 127 meter hoog. De skyline zal stevig veranderen, tenminste als de plannen van vastgoedontwikkelaar Nextensa worden goedgekeurd.

“Wij kijken ernaar uit,” zegt een jong koppel dat nu anderhalf jaar op de site woont. Ze zijn op wandel met hun baby van elf maanden en kochten een appartement in Park Lane, de eerste nieuwbouwwijk op de site naast het vernieuwde Gare Maritime. “Wij woonden vroeger in de Schumanwijk en zagen dit als een nieuwe buurt dicht bij het centrum. De vijver is nu al leuk en er is de nieuwe brug over het kanaal. We zullen moeten afwachten wat het wordt als alles af is,” zegt de man, nu 34, die liever zijn naam niet deelt.

Wonen ze hier graag? Hij twijfelt even. “Ja, maar er is toch overlast,” zegt hij. “Laat ons zeggen dat er jongeren rondhangen met asociaal gedrag, vooral ’s avonds, maar in de zomer ook overdag. Ze maken kabaal en gooien rommel op de terrassen. De politie bellen heeft weinig zin, want ze zijn even snel weer weg.”

“Ik denk dat ik hier makkelijk elke dag kom,” zegt Bregt Hoppenbrouwers, die voorbijrijdt met een cargoﬁets. Hij werkt bij recyclagebedrijf BC Materials in de Havenlaan en rijdt door het park naar huis in Molenbeek. “We lunchen regelmatig met collega’s in Parckfarm en in het weekend kom ik hier joggen. Ik vind de mix van industrie en woningen hier cool.” Het is ook een van de weinige “echt open plekken” in Brussel, vindt hij. “Op het terras van Brasserie de la Senne heb je ’s avonds het langst zon,” zegt Hoppenbrouwers. “Ik snap dat er verdicht moet worden, maar in de

nieuwe plannen lijkt het wel erg hoog te gaan. Je zit hier op het kruispunt van Laken, Molenbeek en Jette met weinig ander groen. Als er nieuwe bewoners bijkomen, moeten zij samen een kleinere ruimte delen.”

De wijk van Thurn en Taxis is nu zes jaar in ontwikkeling en moet zich, zo hoor je bij bewoners en bezoekers, nog wat zetten. De eerste fase Park Lane is halfweg. Eind 2024 moet de tweede rij woonblokken daar klaar zijn. En nu kondigt ontwikkelaar Nextensa de volgende plannen al aan: Lake Side wordt een tweede wijk op de site, maar dan aan de kant van de Anna Bochdreef, tussen de vijver, het park en Brasserie de la Senne. Er komen alles samen 729 appartementen, 100 coliving-units, twee kantoorgebouwen en onderaan de woonblokken nog plaats voor winkels en voorzieningen zoals een crèche.

“Er zijn studio’s en vierslaapkamerappartementen, maar het merendeel heeft één, twee of drie slaapkamers,” zegt COO ▼

Bregt Hoppenbrouwers van recyclagebedrijf BC Materials passeert hier elke dag: “Ik vind de mix van industrie en woningen cool.”

Wonen. Thurn & Taxis breidt zich verder uit

Peter De Durpel van ontwikkelaar Nextensa.

“Ze zijn dus ook bedoeld voor gezinnen.” De colivingkamers worden verdeeld over twee lagere gebouwen met elk vijftig units, die in groepen van tien een leefruimte en keuken delen. “In beide gebouwen komt een grotere gemeenschappelijke ruimte om feestjes te geven en zijn er gedeelde voorzieningen op het dak,” zegt De Durpel. “We mikken daar op jonge mensen die nog niet helemaal zeker zijn waar ze zich willen verankeren.”

Een oud bestemmingsplan

Nextensa heeft een vergunningsaanvraag ingediend en hoopt tegen 2024 op een deﬁnitieve goedkeuring. “We wisten na het bijzondere bestemmingsplan (BBP) van 2017 al dat er een heel dens project op tafel zou liggen,” zegt Benjamin Delori van stadsbeweging Bral. “Nextensa gaat hier niet naar het maximum (er is twintig procent minder bebouwde oppervlakte gepland dan mogelijk, red.) en is het is goed dat het park zelf niet krimpt, maar wij hadden gehoopt op zoveel mogelijk groene ruimte. “Waarom zou je in twee kantoorgebouwen voorzien, terwijl nu al bijna tien procent van de kantoren vlakbij in de Noordwijk leegstaat? Dat is onnodige verdichting. We lezen ook niets over sociale woningen, terwijl 52.000 gezinnen in Brussel daarop wachten. Alleen is het moeilijk om hier nog veel tegenin te brengen, want het project past binnen het BBP.”

Dat BBP is in april 2017 afgeklopt door de Stad Brussel, maar stoelt op zijn beurt op beloftes die al jaren eerder aan de vastgoedontwikkelaar waren gemaakt, voor, tijdens en na de aankoop van het terrein. Nextensa heeft de site van Thurn en Taxis al in handen sinds 2001, al was dat nog onder de vleugels van zijn voorgangers Robelco en Leasinvest. Hoeveel die toen voor het verlaten terrein van de spoorwegmaatschappij betaalden, weet COO De Durpel naar eigen zeggen niet

meer. “Een appel en een ei,” zegt Benjamin Delori van Bral. “Grond in die omgeving kostte toen niet veel,” zegt ook Brussels bouwmeester Kristiaan Borret. “Die periode van aankoop lijkt me een vreselijk ingewikkeld verhaal en kent verschillende episodes, maar de Brusselse overheid stond erbij en keek ernaar. Dat zou vandaag anders zijn.”

Bij de herontwikkeling van de Europese wijk, bijvoorbeeld, schuift de regering nu vooraf duidelijke standaarden naar voren rond (sociale) woningen. En bij het lege terrein Schaarbeek-Vorming onderhandelt het Gewest zelf over een mogelijke aankoop. “Zo zijn de spelregels vanaf het begin duidelijk,” zegt Borret. “Aan Thurn en Taxis zitten we nu met een bestemmingsplan dat 370.000 vierkante meter nieuwe bouwoppervlakte toelaat. Dat is voor mij te veel, maar het is een erfenis uit het verleden.”

Bij de eerste fase, Park Lane, is al zo’n 20.000 vierkante meter minder gebouwd dan eerst gevraagd. Ook Lake Side plant 30.000 vierkante meter minder dan wat mogelijk is. “Ondanks die vermindering zie ik nog veel problemen op het vlak van woonkwaliteit,” zegt Borret. “Bepaalde gebouwen zijn te diep, andere staan te dicht bij elkaar. Dat kan problemen geven op het vlak van lichtinval en privacy. Er is ook veel te weinig plaats voor gemeenschappelijke ruimten, zelfs in de coliving. Voor mij zijn dat symptomen van een blijvend probleem ten gronde. Het gaat niet zomaar om de architecturale uitwerking, de densiteit ligt in het algemeen te hoog.” 127 meter voor de hoogste toren vindt hij geen probleem.

Het zal voer zijn voor het openbare onderzoek dat later moet beginnen, maar Nextensa is niet ongerust. “Met slecht georiënteerde woningen ga je de markt niet op,” reageert COO De Durpel op de vraag naar die kwaliteit. Hij belooft trouwens wél sociale woningen in Lake Side, ook al moet het niet. “Wij zijn destijds enkel verplicht

om betaalbare woningen via het geconventioneerde systeem aan te bieden, maar staan open voor meer. Wij rekenen ongeveer op tien procent sociale woningen,” zegt hij. Op een totaal van 729 appartementen komt dat neer op zeker 70 sociale huur- of koopwoningen. “We zullen daar misschien een deel van de geconventioneerde woningen voor gebruiken, maar niet allemaal.”

Geconventioneerde woningen zijn gesubsidieerde koopwoningen onder de marktprijs. Bij de verkoop van zulke betaalbare ﬂats in Park Lane bleek dat Nextensa de helft vooraf aan kennissen had verkocht (er bleek een aparte bezoekdag te zijn voor hun ‘close circle’). De Durpels belofte op sociale woningen is dus mooi, maar niet formeel vastgelegd in de plannen. En zelfs als alles goed gaat, zijn de woningen van Lake Side pas klaar in 2030. De vastgoedmarkt is moeilijk te voorspellen, maar Nextensa moet als beursgenoteerd bedrijf zijn gebouwen wel laten renderen. Er is nu al in een vijfde minder woningen voorzien dan in het eerste plan, en dus ook in de boeken. Als nog eens een tiende van de achthonderd woningen verdwijnt voor sociale doeleinden, moet de winst van de rest komen. En vandaag kijken investeerders alvast lichtjes weg: voor het eerst kopen meer mensen de ﬂats aan Thurn en Taxis voor eigen bewoning dan voor verhuur.

“De woningen die nu op tafel liggen, zijn wellicht onbetaalbaar voor de bewoners van de wijken rondom de site vandaag. Dat zijn grotendeels volkswijken,” vreest Delori. “Gelukkig is er wel een park voor hen. Het is

▼

Tegen 2030 verrijzen op de site zeventien nieuwe gebouwen. “Niets is moeilijker dan een nieuwbouwwijk leven geven in de omgeving,” zegt Brussels bouwmeester Kristiaan Borret.

“Waarom zou je in twee kantoorgebouwen voorzien, als nu al bĳna tien procent van de kantoren vlakbĳ in de Noordwĳk leegstaat?”

Benjamin Delori Stadsbeweging Bral

belangrijk dat de winkels en diensten die er komen, toegankelijk zijn voor een breed publiek. Als je naar de foodmarkt en winkels in Gare Maritime kijkt, is dat niet zo.”

Lunchtĳd

Rond lunchtijd vind je in die hal een mix van kantoormedewerkers en leerlingen van scholen uit de buurt. “Wij eten hier elke middag. Het is hier droog en groot en je hebt veel banken,” zeggen Lina en Aya van het Imeldacollege in de Picardstraat. In het weekend komen ze hier nooit. “Ik ga ook niet naar andere parken,” zegt Lina. “Ik zie wel ouders uit de wijk die hier naar de

speeltuin komen of picknicken in het park,” zegt kleuterjuf Melse Van Couwenberghe, die via de Parkdreef van haar werk in Molenbeek naar huis in Jette wandelt. “Ik heb het gevoel dat het wat wringt. Mijn buurt is zeer volks en Molenbeek ook, en dan zie je hier toch een ander publiek toestromen met meer middelen. Het blijven eilanden.”

Het leidt tot strubbelingen, zoals de overlast waarover het jonge koppel al sprak. Maar de vaste bewoners trekken zelden naar de overkant van de Picardstraat, zegt een andere bewoner. “Misschien eens voor een broodje, maar het blijven gescheiden werelden. Ik mis vooral een buurtwinkeltje op de site,” zegt hij. “Waar moet iedereen naartoe als er nog achthonderd woningen bijkomen? Nextensa houdt alles netjes opgeruimd voor de verkoop, maar achteraf is de dienstverlening niet zo best.” Hij klaagt onder meer over foutparkeerders in de

HUIT CENTS NOUVEAUX LOGEMENTS À TOUR & TAXIS

Parkdreef, voorlopig privéterrein en dus geen ofﬁciële straat waar de politie kan beboeten.

“We zullen die straat bij de oplevering van Park Lane volgend jaar aan de Stad Brussel overhevelen,” sust COO De Durpel. De aansluiting van de site met de rest van de kanaalwijken is een aandachtspunt, geeft hij toe. “Misschien communiceren wij te veel digitaal,” zegt hij. “We zullen onze activiteiten ook via het wijkcomité van de Maritiemwijk verspreiden. Zij kunnen lokale verenigingen en jeugdorganisaties aanspreken.”

“Niets is moeilijker dan een nieuwbouwwijk leven geven in de omgeving,” zegt Borret. “Dat duurt snel tien jaar. De eerste bewoners wonen nog maar twee jaar op de site. Mist er een supermarkt? Misschien wel, maar dat is als stedenbouwkundige moeilijk te plannen. Hekken wegnemen en bruggen aanleggen, dat is infrastructuur bouwen. De sociale verbinding is moeilijker te leggen.”

EIGHT HUNDRED NEW HOMES IN THURN/TOUR & TAXIS

FR Plus de 800 logements dans 17 nouveaux bâtiments, jusqu’à 127 mètres de haut. Le promoteur immobilier Nextensa a terminé ses derniers plans pour le site de Tour & Taxis. Le quartier prend doucement vie même si le manque de mixité sociale et la densité urbaine posent encore question. Nextensa promet 10% de logements sociaux dans les nouveaux bâtiments. Mais rien n’a encore été signé.

EN Over eight hundred homes in seventeen new buildings, some of which as tall as 127 metres. That is all part of the latest plans now completed by property developer Nextensa for the Thurn/Tour & Taxis site. Those plans are legally in order, but local associations are already worried that what little open space there is will disappear. “We are carrying a legacy from the past,” says architect Kristiaan Borret.

17 MEI 2023 | 29

Tapta Espaces souples Met / Avec / With Greet Billet Hana Miletić Richard Venlet WIELS.ORG 18 05 13 08 2023 Image credit: Tapta, Untitled (mobile) (detail), 1973, wool, cotton, sisal, camel hair, horsehair, ø 62 cm (Private Collection) © photo: Rein De Wilde.

De slaapkamer. Assil

Assil is elf en woont in Sint-Joost. Geschiedenis vindt ze leuk, maar het liefst wil ze chirurg worden. “Spannend, want als chirurg is elke dag anders.”

‘Als we het geld beter verdelen, zullen er minder problemen zĳn’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bĳ een kind in Brussel in zĳn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bĳ Assil (11) die samen met haar ouders en twee broers in Sint-Joost woont. “Mĳn lievelingsvak is wiskunde, want zodra je dat snapt, is het gewoon een soort van spelletje. Alsof je raadsels mag oplossen in de klas.”

door Anke Dirix foto Saskia Vanderstichele

Ga je graag naar school?

Ja, ongeveer een maand geleden ben ik van school veranderd en ik vind de lessen nu veel interessanter. Mijn lievelingsvak is wiskunde, want zodra je dat snapt is het gewoon een soort van spelletje. Een beetje alsof je raadsels mag oplossen in de klas! Ook W.O. vind ik leuk, omdat we over geschiedenis en gladiatoren leren. Taal is niks voor mij: tijdens spelling doet mijn hand altijd pijn door te veel te schrijven.

Is er iets waarover je graag meer zou willen leren?

Niet per se meer, maar soms zou ik wel graag op een andere manier willen leren. Stilzitten en schrijven vind ik saai, ik vind het veel leuker om dingen te doen. Taal is dan niet echt mijn ding, ik lees wel graag boeken. Dat is ook een beetje waarom ik van school ben veranderd, nu leer ik veel meer door te doen.

Mis je je klasgenootjes van je vorige school?

Niet echt, want ik zie hen nog bijna elke week op de kookles. Toen ik van school ben veranderd, heb ik me daarvoor ingeschreven omdat ik nog leuke activiteiten met mijn vriendinnen wilde doen. We mogen zelf kiezen wat we koken: sushi’s, mushi’s, noedels ... En als de les gedaan is, mag je altijd proeven.

Vandaag heb je cake gemaakt, hĳ is superlekker!

Dank je, dat heb ik niet tijdens de kookles geleerd, maar via een

YouTubekanaal. Daar legt iemand stap voor stap uit welke ingrediënten je nodig hebt en hoe het recept in elkaar zit. In deze cake zitten eieren, vanille, suiker, siroop, bloem ... Het is supergemakkelijk, mijn ouders helpen alleen maar met de oven.

Wil je dan later kok worden?

Nee, ik wil dokter worden en mensen helpen. Chirurg om precies te zijn, want ik wil graag opereren. Mijn ouders hebben me al gewaarschuwd omdat het volgens hen een moeilijke opleiding is en een zware job, maar daar zie ik geen problemen in. Als chirurg is elke dag anders, je weet totaal niet welke situaties er op je afkomen of wat je kunt verwachten. Dat vind ik net spannend.

Wat is je favoriete voorwerp hier op je kamer?

Deze kader, een fotocollage die ik van mijn beste vriendin heb gekregen. Ze woont in Marokko, ik zie haar alleen maar als we op vakantie gaan. Op deze foto zijn we samen op vakantie, hier was ik op een trouwfeest, daar zijn we aan het shoppen en dit is mijn huis in Marokko.

Hoe zou je aan je beste vriendin uitleggen hoe het is om in Sint-Joost te wonen?

Moeilijke vraag … Ik zou sowieso overdrijven en veel fantasie gebruiken. Ik zou vertellen over mijn vriendinnen, de parken, het zwembad, de moskee ... Vooral over de leuke dingen!

Zĳn er dan ook veel slechte dingen?

Niet echt, maar er is wel veel armoede. Als ik met mijn ouders ga winkelen, zie ik vaak mensen die op straat leven. Mama gaat soms met een groep de straat op om boterhammen, water en kledij uit te delen, ik ben zelf al meegegaan. Dat is belangrijk en ik ben er trots op, maar je kan niet iedereen helpen op die manier.

Hoe moeten we dat probleem dan wel aanpakken?

Ik denk dat we arme mensen een beter leven kunnen geven door geld te vragen aan de koning of aan andere rijke mensen. Als we het geld beter verdelen, zullen er volgens mij minder problemen zijn.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer

Naar een idee van de Volkskrant

‘IL FAUT MIEUX DISTRIBUER L’ARGENT’

FR Assil, 11 ans, habite à SaintJosse-ten-Noode avec ses parents et ses deux frères. Quand elle n’est pas en train de faire un cake à la vanille, elle fait de la trottinette ou lit un livre sur les gladiateurs. « Mon cours préféré, c’est les maths. Dès qu’on a compris, ça devient un jeu. » Pour lutter contre la pauvreté, elle veut redistribuer l’argent plus équitablement. « Ainsi, il y aura moins de problèmes. »

EN Assil is 11 and lives with her parents and two brothers in SintJoost-ten-Node/Saint-Josse-tenNoode. When she is not baking vanilla cake, you will find her on a scooter in the park or with her nose in a book about gladiators. “But my favourite subject is maths, because once you understand that, it becomes a game.” To tackle poverty, she wants to redistribute money more equally. “Then I think there will be fewer problems.”

17 MEI 2023 | 31

“Taal is niks voor mĳ: tĳdens spelling doet mĳn hand altĳd pĳn door te veel te schrĳven”

'WE NEED TO SHARE THE MONEY MORE EQUALLY'

Anna Milojkowic neemt liever de tram dan de auto. “Met een auto is het veel moeilijker om spontane beslissingen te nemen, want je bent voortdurend afhankelijk van dat ene voertuig,” oordeelt ze.

Mobiliteit. Mijn auto is niet langer mijn vrijheid

Brusselse jongeren schuiven rijbewijs op de lange baan

Ooit stond achttien worden gelijk aan zo snel mogelijk je rijbewijs behalen, vandaag staat het bij veel Brusselse jongeren ergens onderaan de to-dolijst. “Waarom zou ik nu zoveel tijd, geld en moeite investeren in een rijbewijs dat ik niet nodig heb?”

door Anke Dirix foto’s Saskia Vanderstichele

Oudere mensen zeggen vaak dat een rijbewijs een vorm van vrijheid is, maar als ik in een auto zit, ervaar ik die allesbehalve. Je zit vast in het verkeer, je moet parkeerplaats zoeken ...” Anna Milojkowic (25) studeert aan de VUB en ULB en ziet niet in waarom ze op dit moment een rijbewijs nodig heeft. “Voor mij ligt vrijheid net in het feit dat ik kan beslissen op het moment waarop ik thuis vertrek of ik met de bus, tram of metro naar mijn bestemming ga. Dat is voor mij een veel grotere vrijheid dan een auto, die je telkens moet oppikken op de plek waar je ‘m hebt achtergelaten. Met een auto is het veel moeilijker om spontane beslissingen te nemen, want je bent voortdurend afhankelijk van dat ene voertuig.”

Anna woont vlak bij een tramhalte in Sint-Gillis en maakt vooral gebruik van het

openbaar vervoer om zich door de Brusselse straten te verplaatsen. “In tien minuten sta ik in het centrum, in een halfuur op de universiteit. Bovendien vind ik het ook gewoon leuk om in de tram te zitten. Openbaar vervoer heeft iets gezelligs, vind ik, iets collectiefs. Vrienden die met de auto naar de les komen zijn soms volledig gefrustreerd als ze aankomen, terwijl ik gewoon een halfuurtje rustig door het raam heb zitten staren.”

“Een paar jaar geleden was er een moment waarop we dachten dat jongeren hun rijbewijs niet meer zouden halen, de zogenoemde peak car-hypothese,” zegt Cathy Macharis, professor mobiliteit aan de VUB. “Nu zien we dat er een vertraging is ingeslopen: jongeren stellen het halen van hun rijbewijs vaker uit.” Die vertraging loopt volgens Macharis min of meer gelijk met de rest van ons leven: we studeren langer, blijven langer thuis wonen, krijgen later

kinderen, en halen dus ook later ons rijbewijs.

Onze blik verandert

Volgens professor actieve mobiliteit Bas de Geus (VUB/UCL) valt dat voor een stuk ook te verklaren door de manier waarop we naar een auto of rijbewijs kijken. “Voor veel mensen is een auto lang een soort statussymbool geweest, iets om na te streven. Dat heeft inderdaad veel te maken met het feit dat ons decennialang is aangepraat dat een auto gelijkstaat aan vrijheid: het is gemakkelijk, efﬁciënt, je hebt geen last van de regen … Maar je merkt dat de betekenis die we aan een auto toekennen verschuift. Dat statussymbool brokkelt af, en ik denk dat dat voor een groot deel verklaart waarom jongeren een rijbewijs vaker aan zich voorbij laten gaan.”

“ 17 MEI 2023 | 33

▼

Mobiliteit. Mijn auto is niet langer mijn vrijheid

De impact van onze perceptie van transportmiddelen is dus niet te onderschatten, zegt ook Macharis. “Die perceptie speelt een grote rol, en je ziet inderdaad dat die rol evolueert. Dat hele gegeven van ‘mijn auto, mijn vrijheid’, is vandaag veel minder relevant dan vroeger – zeker in Brussel, waar er tal van alternatieven zijn.” Dat kan ook deels verklaren waarom er in Brussel veel minder rijbewijzen B worden behaald dan in Vlaanderen en Wallonië, die ongeveer op gelijke hoogte staan.

Hoewel covid een vergelijking van de afgelopen jaren niet makkelijk maakt, toont het grotere plaatje inderdaad dat Brusselaars steeds later hun rijbewijs halen. In 2013 behaalden 1.318 achttienjarigen hun rijbewijs in het gewest, tegenover 813 in 2022. Een achteruitgang van bijna veertig procent.

“Als ik op de VUB vertel dat ik geen rijbewijs heb, vinden velen dat wat raar,” zegt Anna. “‘Oei, en wanneer ga je het dan halen?’ krijg ik dan te horen. Veel VUB-studenten komen uit Vlaanderen en kunnen zich geen leven zonder rijbewijs inbeelden, terwijl niemand van mijn Brusselse vrienden

zich daar vragen bij stelt. Logisch, want de meesten hebben zelf geen rijbewijs (lacht)”

Volgens Anna zijn er dus regionale mentaliteitsverschillen. “Ik begrijp waar dat vandaan komt,” zegt ze. “Mijn lief woont in Grimbergen, niet eens zo ver hier vandaan, maar het is echt gedoe om daar te raken. Ik begrijp dat je dan zodra het kan, op zoek gaat naar alternatieven om je sneller en efﬁciënter te verplaatsen en thuis te raken. Maar in Brussel is dat niet nodig, want die situaties doen zich hier niet voor.”

Behalve een metro-, bus- en tramnetwerk dat de hele stad met elkaar verbindt, draagt

ook het kostenplaatje van een rijbewijs bij aan dat uitstelgedrag. Een rijbewijs kost vandaag een ﬁkse duit: de prijzen van rijopleidingen zijn de afgelopen jaren met tien tot vijftien procent gestegen. Voor twintig uur rijles betaal je bij een erkende rijschool in Brussel zo’n 1.300 euro, 65 euro per uur. Het theoretisch examen aﬂeggen kost 18 euro, het praktisch examen – bestaande uit een risicoperceptietest en een proef op de openbare weg – kost 42 euro. De prijs voor het rijbewijs verschilt per gemeente, zo is het in Brussel Stad 30 euro. Wie bij de eerste poging slaagt en leren rijden heeft

Bas de Geus

Professor actieve mobiliteit

met de rijschool, is dan al ﬂink wat geld kwijt. Bijkomende moeilijkheid: van de 72 erkende rijscholen in Brussel, is er maar één Nederlandstalig. De rijschool is niet verplicht: kandidaat-bestuurders mogen ook met vrije begeleiding – vaak een van de ouders – leren rijden.

Brent

Gillaerts

verhuisde van de Rand naar Brussel en wil niet langer een rijbewijs. “Door in de stad te komen wonen, veranderde mijn kijk op de dingen.”

“Uiteraard is die hoge kostprijs een drempel,” zegt Macharis. “Zeker voor studenten is dat een behoorlijke investering. Bovendien is het ook moeilijker geworden om een rijbewijs te behalen.” Zo is er een verplichte EHBO-opleiding en moeten kandidaat-bestuurders een logboek bijhouden. “Er kruipt ook heel wat tijd in.”

Twee keer niet geslaagd zijn voor het theoretisch examen, betekent dat je een opleiding van twaalf uur moet volgen bij de rijschool. Brent Gillaerts (26) uit Molenbeek belandde een paar jaar geleden in zo’n klaslokaal. “Na die opleiding was ik dan toch geslaagd, en heb ik mij meteen ingeschreven voor twintig uur praktijkles,” vertelt hij. “Mijn ouders zagen het niet zitten om mij te leren rijden. Na die twintig uur vond mijn instructeur dat ik nog te nerveus was achter het stuur en moest ik nog een extra les volgen. Nog eens twee uur les en nog eens

“Het statussymbool van de auto brokkelt af, dat verklaart grotendeels waarom jongeren een rĳbewĳs aan zich laten voorbĳgaan”

34 ▼

250 euro betalen, dat zag ik toen niet zitten. Daarom heb ik alles even op pauze gezet.”

Samen met die pauze kwam corona en verhuisde Brent vanuit de Rand naar Molenbeek. “Door in de stad te wonen, begon ik ook anders naar dingen te kijken. Op een gegeven moment begreep ik niet meer waarom ik zoveel tijd, geld en energie zou investeren in een rijbewijs dat ik niet nodig heb.”

Gulzige manier van verplaatsen

“Los van het feit dat het allemaal gigantisch duur en een gedoe is, zag ik in dat autorijden een vrij gulzige manier is van verplaatsen - zeker in een stad als Brussel. Je neemt zoveel plek in en verbruikt zoveel benzine. Ik woon en werk hier nu een paar jaar en kan mij perfect organiseren zonder rijbewijs. Meestal neem ik de ﬁets, soms de tram en af en toe een taxi, omdat ik ook dj ben en regelmatig met muziekmateriaal moet sleuren. Om maar te zeggen: zelfs als je écht een auto nodig hebt en geen rijbewijs hebt of vervoer kunt ﬁxen, dan zijn er nog altijd taxichauffeurs.”

Student journalistiek Catalina Rodriguez (25) was wel van de eerste keer geslaagd op haar theoretisch rijexamen, maar zette haar plannen op pauze toen ze besefte hoeveel de rijopleiding zou kosten. “Mijn moeder leerde toen ook rijden, omdat haar Colombiaanse rijbewijs hier niet geldig was,” zegt ze. “Zij mocht mij niet leren rijden, want daarvoor moet je acht jaar een Belgisch rijbewijs hebben. Mijn enige optie was de rijschool, maar dat plan liet ik varen toen ik de hoge kostprijs zag en de tijd en energie die mijn moeder erin stak. Intussen ben ik naar Brussel verhuisd en heb ik dat rijbewijs niet meer nodig. Gelukkig maar, want ik zie niet in hoe het als student mogelijk zou zijn om zonder steun van je ouders rijlessen te betalen. En dan heb ik het nog niet over een eigen auto.”

Bovendien is de stad al druk genoeg, zegt Catalina. “Ik ga daar niet over liegen, ik zou het wel leuk vinden om rond te rijden in mijn eigen autootje. Maar vandaag zou het mij gewoon meer last dan voordeel opleveren.”

Voor de jongeren die BRUZZ sprak is een auto dus eerder een blok aan het been dan een ticket richting de vrijheid. Die veranderde perceptie is ook in de cijfers van autobezit in Brussel te zien. In 2022 daalde het aantal wagens ingeschreven in het Brussels gewest tot 127.841, 12.113 minder dan in het jaar daarvoor. Een fenomeen dat het Gewest ook

wel aanmoedigt, want wie zijn of haar auto vaarwel zegt, krijgt daar een mobiliteitscheque voor in de plaats. Met die cheque kan je een abonnement op deelwagens kopen. Intussen maakt zo’n zes procent van de Brusselaars een rijbewijs gebruik van zulke auto’s.

Absurd

“Ik denk dat veel mensen die in de stad wonen beginnen te beseffen hoe absurd het is om een individuele auto te hebben,” zegt De Geus. “Negentig procent van de tijd staat die stil, en je betaalt veel geld aan verzekeringen, parking, brandstof, onderhoud ... Die autodeelsystemen zijn wat dat betreft een goede oplossing: je gebruikt ze wanneer je wilt en in verhouding met de aanschaf van een auto is het een veel goedkopere optie.”

Al heb je voor een deelwagen uiteraard wel je rijbewijs nodig. “Ik denk dat ik na mijn studies alles opnieuw op een rijtje zal zetten om te kijken of ik al dan niet voor dat

LES JEUNES REPORTENT LE PASSAGE DU PERMIS DE CONDUIRE

rijbewijs ga”, zegt Catalina. “Die deelauto’s zijn handig, en voor de jobs die ik later wil uitoefenen heb je een rijbewijs nodig.”

Dat een rijbewijs een weloverwogen beslissing is geworden, ziet ook Macharis. “Er gaat een heel denkproces aan vooraf,” legt ze uit. Vooral bij belangrijke veranderingen in levensfases herbekijken mensen hun verplaatsingsgedrag: verhuizen, zwangerschap, een nieuwe job. “Dat zijn momenten waarop mensen alsnog voor een rijbewijs gaan, of net de omgekeerde beweging maken en de auto aan de kant laten.”

Catalina wacht tot na haar studies, Brent tot er een heel concrete aanleiding is, maar Anna is overtuigd: zij kan geen enkele reden bedenken die goed genoeg is om voor dat rijbewijs te gaan. “Ik ben opgegroeid in het centrum van Brussel in een gezin zonder wagen. Ook mijn moeder had geen rijbewijs,” zegt ze. “Kinderen zouden voor mij geen reden zijn, en ik ben ook niet van plan om ooit uit Brussel weg te trekken. Voorlopig neem ik gewoon de tram.”

YOUNG PEOPLE WAIT LONGER WITH THEIR DRIVING LICENCE

FR À une époque, avoir 18 ans, c’était vouloir son permis de conduire. De nos jours, le permis figure en bas de la check-list des jeunes. Il y a quelques années, des chercheurs pensaient que les jeunes n’arriveraient tout simplement plus à obtenir leur permis, mais on voit maintenant qu’ils reportent le passage et attendent ‘le moment idéal’. Parce que c’est trop cher, que cela prend trop de temps et que les alternatives sont nombreuses à Bruxelles. « Pourquoi devrais-je investir tant de temps, d’argent et d’efforts dans un permis de conduire dont je n’ai en réalité pas besoin ? », dit Catalina Rodriguez, étudiante à la VUB.

EN Turning eighteen was once synonymous with getting your driving licence. Today that is somewhere at the bottom of the to-do list for many young people in Brussels. A few years ago, researchers thought that youngsters would simply not get driving licences, but we now see that what they are really doing is putting it off, waiting for “the ideal moment”. Because it is too expensive, takes too much time and the alternatives are plenty. “I don’t see why I would invest so much time, money and effort in a driving licence when I don’t actually need one right now,” says VUB student Catalina Rodriguez.

Nick Trachet

Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

Iedereen heeft het over de canon. Zal ik ook mijn steentje in de mechaniek gooien?

Zoals wij allen weten is een canon een oude inhoudsmaat: het is 1/16 van een pint, een maat voor vloeistoffen uit de tijd van voor het metriek stelsel. Een pint mat ongeveer een liter. Denk maar aan de ﬁlm La soupe aux choux uit 1981 met Louis de Funès en Jean Carmet. Ze schenken zich om de haverklap een ‘petit canon’ uit. Dat is een glaasje rode wijn. In Franse horecazaken kun je nog steeds een ‘canon’ bestellen. Het is een glas op voet, al zijn hedendaagse ‘canons’ groter dan 1/16 l. Een modern caféglas wijn is meestal 12 cl (in Frankrijk).

Ik zeg dit maar omdat mijn Franstalige kennissen er helemaal niets van begrijpen wanneer ik hen vertel dat Vlaanderen een canon heeft gemaakt. Dat was vroeger alleen weggelegd voor katholieke kerkprimaten (zoals in ‘canoniek recht’, daarin worden ook wat slokken wijn genuttigd).

Maar goed, die fameuze canon van Vlaanderen vermeldt een paar keukenbereidingen als canoniek Vlaams.

Asperges zijn overal populair sinds minstens het oude Egypte. Lucas Catherine (auteur van Keukens aller landen) beweert dat ‘ons’ recept van de kalief van Bagdad komt. De traditie van asperges à la ﬂamande, enkel met boter en hardgekookt ei, werd verspreid door koks zoals Escofﬁer, die de Franse asperges uit Argenteuil toch nog altijd verkoos boven de Mechelse. Smoutebollen zouden Vlaams zijn? De Nederlanders claimen ze sinds de middeleeuwen. En de foorkramers tussen wie ik woon, herinneren zich dat de eerste smoutebollenkramen op onze kermissen als ‘Hollands’ werden aanprezen. De eerste heette ‘Patisserie hollandaise bij Behaegel’. Als kermisvoedsel zijn oliebollen nogal modern.

O, en dan komen we bij de ballekes in tomatensaus van Zuhal Demir. Toen de minister opmerkte dat ze die in de canon wilde – wat dus is gelukt – ben ik het gaan opzoeken: domates soslu köfte zijn absoluut Turks (of Koerdisch, om Demir plezier

te doen). Ze worden gegeten van Engeland tot Korea, met of zonder tomatensaus. Ondertussen ook in Amerika en Australië. Die grote verspreiding hebben de balletjes te danken aan de steppenvolkeren van Azië, die eigenlijk het gehakt hebben uitgevonden, omdat ze plaats noch tijd hadden om vlees te laten rijpen: taai vlees hak je beter in heel kleine stukjes.

Als je op het kruispunt van Europa leeft, zoals wij, dan moet je niet in particularismen zoeken naar wat je uniek maakt, je ben bijzonder omdat je een wereldburger bent, geen geïsoleerde eilandbewoner met vreemd hoofddeksel of jodelende geitenboer in een afgelegen gletsjervallei.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

Trachet.

“Smoutebollen zouden Vlaams zĳn? De Nederlanders claimen ze sinds de middeleeuwen”

Canon © SS

IN FYSIEK GOUD EN ZILVER

DANS L’OR ET L’ARGENT

Zekerheid voor generaties La sécurité pour des générations AANKOOP � VERKOOP GOUD & ZILVER Gratis en vrijblijvende waardebepaling en advies ACHAT � VENTE OR & ARGENT Estimation et conseils gratuits The House Brussel/Bruxelles Keizerinlaan 68 68, Bd. de l’Impératrice +32 (0)2 514 01 70 info@the-house.be www.the-house.be familiebedrijf entreprise familiale The House_ adv Bruzz_1-4pag.indd 3 22/02/2023 16:39:07

BELEGGEN

INVESTIR

PHYSIQUES

‘Kunnen we machtig zĳn zonder te domineren?’

Het Afropolitan Festival verzamelt dit jaar gasten als Femi Kuti, Rokia Koné, Saul Williams en Reinel Bakole rond het centrale thema ‘afrofuturisme’. Een belangwekkende stem die daarover haar licht laat schijnen, is schrijfster en centrale literaire gast Léonora Miano.

door Michaël Bellon

BRUZZ

DE CULTURELE

17  23 / 5

SELECT

GIDST U DOOR

AGENDA

© LEONARDO CENDAMO (HULTON ARCHIVE)

Literatuur. Schrijfster Léonora Miano bouwt een nieuwe wereld op het Afropolitan Festival

Léonora Miano is de auteur van een inmiddels indrukwekkend oeuvre van meer dan twintig romans. Haar eerste twee romans L’intérieur de la nuit en Contours du jour qui vient werden bekroond met onder meer de Prix Goncourt des Lycéens. La saison de l’ombre kreeg de Prix Femina. In haar grote Afrikaanse roman Rouge impératrice uit 2019 en het essay Afropea : utopie post-occidentale et post-raciste uit 2020 laat ze zich op uiteenlopende manieren uit over Afrika en Afrikanen in de wereld.

Miano groeide op in Kameroen en is sinds enkele jaren thuis in de Togolese hoofdstad Lomé, vanwaar ze met ons vooruitblikt naar het gesprek in Brussel, dat ze kent van eerdere literaire gesprekken. “Togo was voor mij een coup de coeur,” vertelt Miano, “en biedt me op dit moment meer rust dan Kameroen, omdat ik daar iets te bekend ben om een gewoon leven te leiden.” Maar Togo was voor Miano ook een terugkeer naar Afrika, en naar een levenswijze die ze nog kende van toen ze klein was. Want tussen Kameroen en Togo in woonde Miano twintig jaar in Frankrijk, waar ze op haar achttiende belandde. “Ik wilde toen helemaal niet naar Parijs, maar als achttienjarige gehoorzaamde

ik mijn ouders die mij daar wilden laten studeren. Ik ben er ingehaald door het leven: ik kreeg heel vroeg een kind, en voor mij was het beter dat in Frankrijk op te voeden, want dat was nog tijdens mijn studies en ik was niet getrouwd.”

Miano is nog altijd gehecht aan het land waarin ze haar kind opvoedde en heeft ook nog altijd de Franse nationaliteit. “Dat laat me toe nog altijd kritisch over Frankrijk te schrijven,” lacht ze. Dat deed ze onder meer in het autobiograﬁsche Stardust, over haar precaire verblijf als jonge moeder in een Parijs’ re-integratiecentrum. Stardust verscheen pas in 2022, hoewel het al 25 jaar eerder geschreven was. “Ik schreef het toen om de beproevingen die ik doormaakte te ventileren, en omdat ik het onderwerp nooit was tegengekomen in de literatuur. Maar ik vond het geen goed idee om het meteen te publiceren. Ik wilde in de media niet voor altijd het etiket van ‘de sans-papiers van Saint-Germain-des-Prés’ opgeplakt krijgen.”

Nadat ze er als jonge moeder toch in slaagde haar studies Angelsaksische literatuur af te maken, werd Miano alsnog zelf schrijfster. “Ik wil eigenlijk nog altijd liever zangeres worden als ik later groot ben. (Lacht) Maar schrijven deed ik al toen ik klein was.

Het nam op een bepaald moment zo’n plaats in in mijn leven dat het geen zin meer had om het alleen voor mezelf te blijven doen.”

Zwarte kosmos

Het thema van het zesde Afropolitan Festival is ‘afrofuturisme’, een stroming die halfweg de vorige eeuw ontstond in de Afrikaanse diaspora, en die vandaag hernieuwde belangstelling geniet. Met de baseline ‘Legacies from the black cosmos’ viert Afropolitan de kracht van de verbeelding van zwarte gemeenschappen om nieuwe werelden te creëren. Maar afrofuturisme is niet hetzelfde als afrosciencefiction. Is afrofuturisme in de literatuur een poging om een nieuwe visie op ‘Afrika’ te ontwikkelen, los van het (beeld van) Afrika dat door het Westen is misvormd, en zo via fictie tot een nieuwe werkelijkheid te komen? Miano: “Ik ga nog niet alles onthullen, maar ik wil wel nadenken over die term ‘afrofuturisme’. Hoe kunnen we die gebruiken, wetende dat het futurisme, zoals geïnitieerd door Filippo Marinetti en het ‘Futuristisch manifest’, een erg specifiek Europees project uit het begin van de vorige eeuw was, dat niet helemaal los kan worden gezien van het fascisme? Ik nodig mensen uit om daar kennis van te nemen en te kijken welk vocabularium ze willen gebruiken.”

Zelf heeft Miano lang eerder realistische, actuele boeken geschreven, om zich nadien te richten op het verleden en de herinnering, om te begrijpen waar we vandaan komen.

Léonora Miano: “Ik wil onderzoeken wat de mogelijke toekomsten zijn die we ons kunnen verbeelden.”

“Daarna is de toekomst in beeld gekomen. In een poging om een nieuwe wereld te bouwen en om de maatschappij en menselijke verhoudingen in de toekomst vorm te geven. Ik wil onderzoeken wat de mogelijke toekomsten zijn die we ons kunnen verbeelden. Het gaat dus niet alleen om het esthetische en poëtische van toekomst, maar om de emancipatorische dimensie van een toekomstverbeelding, die ons toelaat om af te wijzen wat ons vandaag doet lijden en ons verhindert dichter bij elkaar te komen.”

Afrikaans federalisme

Miano’s magnum opus Rouge impératrice is zo’n grote Afrikaanse roman die zich in een toekomst afspeelt en zich loszingt van de vele paradigma’s over politieke en persoonlijke machtsverhoudingen waar we nu in zitten. “Mij interesseert niet die materiële kant van de toekomst, de technologie. Ik wil bekijken of we in de toekomst kunnen genezen van onze demonen. Of we in staat zullen zijn tot

echt broederschap in plaats van mensen te zien als beulen. Een andere vraag die me interesseert is of een machtig Afrika ook imperialistisch zou zijn en anderen zou proberen te overheersen. Zou het in staat zijn om een andere macht te zijn? Kunnen we machtig zijn zonder te domineren? En indien niet, moeten we dan wel macht nastreven?”

Het goede nieuws is dat Miano een vervolg op Rouge impératrice aan het schrijven is. “Dit verhaal is ook heel belangrijk voor mij omdat

fantastic variations on a theme of chivalric character

“Take my advice and live for a long, long time. Because the maddest thing a man can do in this life is to let himself die.” Don Quixote

BRUSSELS PHILHARMONIC

TICKETS: BRUSSELSPHILHARMONIC.BE

FLAGEY BRUSSELS

het heel diep resoneert met de aspiraties van een militante Afrikaanse jeugd die zich verlaten voelt door haar leiders. Met dit project wil ik kijken hoe we de aspiraties van de huidige Afrikaanse jeugd kunnen realiseren. Is panafrikanisme of Afrikaans federalisme mogelijk? En moeten we dat dan denken in politieke of in culturele termen? De culturele invulling gaat ervan uit dat alle Afrikanen dezelfde culturele onderbouw hebben, maar daar ben ik niet van overtuigd. Als je een federalisme baseert op etnisch-cultureel of identitair essentialisme, dan zal je mislukken. Want dan kom je snel in de buurt van fascisme, en sluit je mensen uit die er nu al zijn – want de hele wereld is in Afrika vertegenwoordigd. Het is rationeler om de Afrikaanse samenwerking politiek te benaderen. Waarom is het goed voor Afrikanen om zich te verenigen? Ons continent is te divers om het over een identiteit te hebben. Interessanter lijkt het me te kijken naar gemeenschappelijke belangen, naar manieren om samen meer te wegen, met respect voor onze verschillen.”

Het Afropolitan Festival vindt plaats van 19 tot en met 21 mei in Bozar. Léonora Miano spreekt er op 20 mei (16.30u), www.bozar.be

LÉONORA MIANO IMAGINE UN NOUVEAU MONDE

FR Cette année, l’Afropolitan Festival réunit des artistes comme Femi Kuti, Rokia Koné, Saul Williams et Reinel Bakole autour du thème de l’afrofuturisme. Une voix intéressante dans ce courant appartient à Léonora Miano, qui a écrit plus de vingt romans et sera l’invitée littéraire du festival. La FrancoCamerounaise qui vit au Togo a écrit des livres réalistes et actuels avant de se concentrer sur le passé et la mémoire et de finalement embrasser l’avenir. « Dans une tentative de construire un nouveau monde. Mettre en scène un avenir a une fonction émancipatrice, cela permet de mettre de côté ce qui nous fait souffrir et qui nous empêche de nous rapprocher. »

LÉONORA MIANO IMAGINES A NEW WORLD

EN This year’s Afropolitan Festival gathers guests like Femi Kuti, Rokia Koné, Saul Williams and Reinel Bakole around the theme of “Afrofuturism”. One of the important voices in that movement belongs to Léonora Miano, author of more than twenty novels and the central literary guest at the Afropolitan Festival. The Cameroonian-French writer who now lives in Togo first wrote realistic, topical books and then moved on to focus on the past and memory. Now she embraces the future. “In an effort to build a new world,” she adds.

“Imagining a future is emancipatory, it allows us to reject what makes us suffer and prevents us from coming closer together.”

“Ons continent is te divers om het over een identiteit te hebben. Het is interessanter te kĳken naar manieren om samen meer te wegen, met respect voor de verschillen”

17 MEI 2023 | 39 WITH THE SUPPORT OF BESIDE TAX SHELTER AND THE BELGIAN TAX SHELTER SAT 03.06

PRESENTS A BUCKET LIST PRODUCTION CONDUCTOR KAZUSHI ONO CONCERTMASTER HENRY RAUDALES CELLO GAUTIER CAPUÇON V.U. GUNTHER BROUCKE ONTWERP LIESBET LUTIN FOTO © LIESBET PEREMANS

Select. Wat te doen deze week?

POP & JAZZKLASSIEKEXPO

Pierre met de huig-r

Wie treurt om de gecancelde concerten van Stromae, vindt misschien troost bij Pierre de Maere. De Waals-Brusselse popprins met de mooiste huig-r sinds Jacques Brel triomfeerde eerder dit jaar net als Stromae op de Victoires de la Musique (de Franse Grammy’s), waar hij als ‘mannelijke revelatie’ werd onthaald, en veroverde stormenderhand les hit-parades met de sprankelende songs van zijn debuut Regarde-moi

PIERRE DE MAERE 18/5, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Jazz bĳ de vaat

Een tsunami van Belgische bands met roots in de jazz rekt de grenzen van het genre almaar verder op. De nieuwste avonturiers met het vizier op oneindig doen het onder de banier Dishwasher_, mét underscore. In de vaatwasser van het Gentse trio vind je restjes Midden-Oosterse sferen, Balkan-klanken, dance, metal, hiphop, drum-’n-bass, elektropop en nog meer glanzend lekkers waar je je vinger niet op kan leggen zonder het te beduimelen. Proper spul.

DISHWASHER_ 19/5, 19.30, Volta, volta.brussels

Noorse warmte

Twee jaar geleden wekte hij Kings of Convenience eindelijk uit zijn winterslaap, maar intussen laat Erlend Øye zich alweer vergezellen door La Comitiva. Het Noorse indie-icoon werd verliefd op het Italiaanse combo toen hij in 2012 naar Sicilië verhuisde en sindsdien maken ze samen luchtige, zomerse folk met Italiaanse en Latijns-Amerikaanse invloeden. Uitgelezen antiserum tegen het natte voorjaar. (TZ)

ERLEND ØYE & LA COMITIVA 18/5, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Vingervlugge barok

Wie denkt dat vingervlug gitaarspel een moderne uitvinding is, voorbehouden aan de Jimi Hendrixen en Angus Youngs van deze wereld, vergist zich. De Barcelonese musicus Xavier Díaz-Latorre laat horen dat het snaarinstrument al eeuwenlang garant staat voor virtuositeit. Zijn programma brengt een ode aan onderbelichte Iberische barokmeesters als Francisco Guerau en Gaspar Sanz. Een tijdreis die je thunderstruck achterlaat.

XAVIER DÍAZ-LATORRE 17/5, 20.00, Bozar, www.bozar.be

Muzikale fabels

Peer Gynt, Ma mère l’oye, L’apprenti sorcier, het zijn overbekende muzikale fabels. Alleen vertelt het Geister Duo ze net wat anders dan gewoonlijk. In Bozar klinken de begeesterende sprookjes dit keer namelijk niet in hun traditionele orkestrale taal, maar met vier handen aan achtentachtig toetsen. Als tot één pianist versmolten, toveren David Salmon en Manuel Vieillard de hele symfonische kleurenpracht uit het zwart-witte klavier.

GEISTER DUO 21/5, 11.00, Bozar, www.bozar.be

Mozart op commissie

‘Mijnheer Mozart, mijn dochter en ik spelen respectievelijk harp en ﬂuit. Schrijft u een werk voor ons?’ Of het met die exacte woorden is gevraagd, kunnen we niet meer achterhalen, maar wel staat vast dat de Franse hertog De Guines uit een samenspel van ijdelheid en dochterliefde een van de uniekste concertocombinaties liet creëren.

In Bozar zijn Emmanuel Pahud en Anneleen Lenaerts vader en dochter van dienst. (JC)

BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA & BIHLMAIER 21/5, 15.00, Bozar, www.bozar.be

Canonieke rĳmelarĳ

Wie in De canon van Vlaanderen door het ‘venster’ van Vanden vos Reynaerde tuurt, ontmoet daar ook een zekere Jacob van Maerlant. Goed 750 jaar geleden bewerkte de dichter uit het Brugse Vrije voor het eerst de Bijbel in de Nederlandse volkstaal. De KBR bezit met haar Rijmbijbel het oudste geïllustreerde handschrift in het Nederlands. Een expo richt nu alle spots op dat gerestaureerde canonieke werk en zijn soortgenoten.

DE RIJMBIJBEL VAN JACOB VAN MAERLANT 23/5 > 31/12, KBR, www.kbr.be

Tĳdloze stripkunst

Intens poëtische en vernieuwende stripparels als Sous-sols en Base / Zone zouden voldoende moeten zijn om de deuren naar het pantheon van de negende kunst open te beuken. Maar tot zijn tijd stopt, resideert de Franse kunstenaar DoubleBob liever in aardsere oorden als Sterput. Daar komt hij, geﬂankeerd door werk van Marion Jdanoff, zijn prachtig getitelde Quelques minutes après que le temps s’arrête voorstellen.

DOUBLEBOB & MARION JDANOFF > 18/6, Sterput, sterput.org

Soepele sculpturen

In Wiels wacht je een warme omhelzing. Of twee. Want behalve in de ‘Garden of Love’ van Shezad Dawood, tuimel je er ook in de ‘Espaces souples’ van Tapta. De Pools-Belgische wist beeldhouwkunst en textiel te verzoenen met elkaar, de ruimte en de kijker, én vormde aan La Cambre hedendaagse sterren als Ann Veronica Janssens. Bij Wiels treden Greet Billet, Hana Miletic en Richard Venlet in dialoog met haar werk. (KS)

TAPTA: ESPACES SOUPLES 18/5 > 13/8, Wiels, www.wiels.org

PIERRE DE MAERE XAVIER DÍAZ-LATORRE DE RIJMBIJBEL VAN JACOB VAN MAERLANT

FILMPODIUM

Lou live

Een liveconcert van Lou Reed bijwonen behoort niet meer tot de mogelijkheden, de frontman van The Velvet Underground werd tien jaar geleden gecremeerd. Julian Schnabel maakt dat een beetje goed. Hij was er in 2006 bij toen Reed voor het eerst zijn intussen vijftig jaar oude conceptplaat Berlin, over een koppel dat ten onder gaat aan drugs, geweld, depressies en elkaar, live speelde. En hij puurde er een concertﬁlm uit die je wel kan bijwonen, in de bioscoop.

LOU REED: BERLIN dir.: Julian Schnabel

Tederheid achter tralies

Kleur, subtiliteit, schoonheid, tederheid: je verwacht het niet van een ﬁlm die zich in een jeugdgevangenis afspeelt. Toch schotelt Zeno Graton precies dat voor in zijn eerste speelﬁlm. Le paradis maakte terecht een goede beurt op de Berlinale. Geïnspireerd door Un chant d’amour van Jean Genet, verhaalt de Belg over twee zeventienjarige delinquenten die erachter komen dat het tussen hen vonkt. Opwindend.

LE PARADIS dir.: Zeno Graton, act.: Khalil Ben Gharbia, Julien de Saint Jean

Johnny XV’s courtisane

Met de pracht en praal van Jeanne du Barry opende dinsdag het festival van Cannes. De ﬁlm zoomt in op het hof van Louis XV, vorst van Frankrijk na de Zonnekoning en voor de Louis die onthoofd werd tijdens de Franse Revolutie. Regisseur Maïwenn gunde zichzelf de hoofdrol: die van een gewone vrouw die het als courtisane schopt tot favoriete van de koning. Als koning strikte ze een specialist in pruiken en poeders: Johnny Depp. (NR)

JEANNE DU BARRY dir.: Maïwenn, act.: Maïwenn, Johnny Depp, Melvil Poupaud

Op wieltjes

Voor zijn eerste project in Brussel is Amol K Patil in residentie in de Marollen. De Indiase kunstenaar met een interesse in precaire arbeidsomstandigheden maakte recent speciale rolschaatsen, waarmee hij samen met feministische skaterscollectieven de buurt rond Les Brigittines onveilig maakt. Zijn beeldend werk is er tot dan ook te zien.

AMOL K PATIL: TALKING SWEEPERS (expo) > 3/6, Les Brigittines & BLACK MASKS ON ROLLER SKATES (performance) 3/6, 15.00, Skatepark Ursulinen, www.kfda.be

Talenknobbel

Kaaitheater-resident Ahilan Ratnamohan laat twee keer van zich horen. In de lezing Should have been my mother tongue heeft hij het over zijn Sri Lankaanse voorouders. En in Une traduction inﬁdèle gaat het over zijn vurige wil om als Engelstalige migrant en kunstenaar met een ‘Vlaamse stempel’ Frans te leren. Om een ‘echte Belg’ te worden?

AHILAN RATNAMOHAN: SHOULD HAVE BEEN MY MOTHER TONGUE 20/5, 12.00, Maison poème & UNE TRADUCTION INFIDÈLE 23 > 27/5, La Balsamine, www.kfda.be

Catalaanse wereldhit

Een arm meisje uit Barcelona wordt de minnares van de belangrijkste landeigenaar van de Catalaanse laaglanden. Om roddels over zijn relatie de kop in te drukken, laat die haar trouwen met een jonge herder uit de Pyreneeën. Terra baixa is een iconisch toneelstuk uit 1896 van Àngel Guimerà. Nu neemt Carme Portaceli (bekend van Mrs. Dalloway en Bovary) deze Catalaanse Wuthering heights onder handen. (MB)

CARME PORTACELI: TERRA BAIXA 19 & 20/5, 20.00, KVS BOL, www.kvs.be

S aturday 20 MAY 2023

17 MEI 2023 | 41

LOU REED: BERLIN AMOL K PATIL: TALKING SWEEPERS

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

KFDA: Trajal Harrell

5X2 TICKETS, KVS BOL, 25/5

Met Maggie the cat bewerkte choreograaf Trajal Harrell vrijelijk Tennessee Williams’ toneelstuk Cat on a hot tin roof. Deze keer mag het Afro-Amerikaanse huispersoneel de hoofdrol spelen. Mail ‘Trajal’

Nicolas Fiszman

5X2 TICKETS, FLAGEY, 27/5

Eat & Drink. Uma

Alles oogt er nogal fancy en intimiderend en Uma zou daardoor de lie ebber van de goede dingen des levens kunnen afschrikken. Toch hoe niemand zich daar zorgen over te maken. De ﬁjne keuken van Aurelie Kluyskens overstĳgt alle clichés.

De Belgische bassist en gitarist Nicolas Fiszman werkte zijn hele carrière ten dienste van grootheden als Philip Catherine en Sting. In Flagey stelt hij zijn debuutalbum voor. Mail ‘Fiszman’

Wednesday

5X2 TICKETS, BOTANIQUE, 31/5

Wednesday groeide in korte tijd uit tot een van de beste indierockbands. Case in point: muzieksite Pitchfork riep hun single ‘Bull believer’ vorig jaar uit tot ‘best new track’. Mail ‘Wednesday’

In sommige restaurants kom je niet alleen om iets te eten, soms wordt er het grote schouwspel van de sociale status opgevoerd. Dat is een soort stilzwijgend contract tussen de klant en de restauranthouder met daarin de clausule: ‘Ik kom bij u veel geld uitgeven en in ruil daarvoor bevestigt u dat ik een belangrijk iemand ben.’ De wijnkaart, vanaf 40 euro per ﬂes, met een lijst van wijnen die zowel het gehemelte als het ego strelen (Château Casse-Spleen voor 100 euro, Château de Meursault voor 230 euro) deed ons even vrezen dat Uma in die categorie valt. Ook omdat de stijlvolle inrichting – houten bekleding, open keuken met zwarte tegels, een elegant glazen dak –berekend op een dertigtal couverts, hetzelfde deed vermoeden. Bovendien was ook de ontvangst nogal stroef in het begin, al verbeterde dat later wel.

Gelukkig is er de keuken, waar het in een restaurant uiteindelijk allemaal om draait. Daarin vertoeft met Aurelie Kluyskens een jonge vrouw met een indrukwekkend gastronomisch cv - ze werkte in verschillende sterrenrestaurants, waaronder Zilte in Antwerpen, en ook voor Alain Ducasse – die alle lof verdient. Haar keuken is heel precies,

met invloeden van nikkei, een Peruaans-Japanse fusion die wereldwijd behoorlijk wat aanhangers heeft.

UMA

••••

Pippelingstraat 8-8A, Brussel, 02-425.51.15, uma-restaurant. com, di > za 12 > 14.00 & 19 > 22.00

Van bij het voorgerecht, een ceviche (28 euro), blijkt al wat de keuken en Kluyskens’ ervaring waard zijn. De presentatie is prachtig, het lijkt wel een tuin die je op je bord geserveerd krijgt, met hamachi, familie van de horsmakreel, in de hoofdrol, omringd met kruiden, uienpickles, zoete aardappelmousse en verrassend knapperige gepofte rijst. De olie van combava, de vrucht waarmee het zo moeilijk werken is, voegt een frisse citrustoets toe. We proeven het brood, ook een ware delicatesse, nog heerlijker met de zwarte sesamboter. Als hoofdgerecht volgt de geroosterde zeeduivelﬁlet (42 euro) op een weelderig bedje van tuinbonen, asperges en zeekraal. Het schaaldierensap maakt de smaakexplosie compleet. Kluyskens snoert iedereen de mond met haar talent, zo overweldigend dat we zin krijgen om ons spaarvarken nog eens open te breken om hier terug te komen.

MICHEL VERLINDEN

42 | WIN! |

Smalltalk. Met Myriam Van Imschoot en Lucas van Haesbroeck in Cassonade

‘Het nachtleven hier is van een andere orde dan in Antwerpen’

Deze week schuilen we voor de druillente in solidair restaurant

Cassonade in Molenbeek.

Kunstenaars Myriam Van Imschoot en Lucas van Haesbroeck schuiven aan om te praten over de opvoering Nocturnes for a society, waarbĳ ze een klankdeken creëren om de nacht onder door te brengen.

door Andy Furniere foto Ivan Put

“Ik ben geen caféganger,” waarschuwde geluidskunstenares Myriam Van Imschoot ons op voorhand. “Ik zit liever met een fles aan de kade. Aan de rand van het kanaal bij het Becodok, een universum vol contrasten: gentrificatie, vluchtelingen, banken, skaters, verkeer …” Ze koestert wel fijne herinneringen aan enkele cafés. “Zoals punkcafé De Graffiti in Oostende, in mijn tienerjaren. Of Greenwich, toen er nog geschaakt werd.”

Haar kunstkompaan, de Antwerpse scenograaf Lucas van Haesbroeck, zit tegenwoordig ook minder op café. “Dat heb je met twee jonge kindjes. Maar ik kwam vroeger vaak in Brusselse klassiekers als de Monk en Le Coq. Het nachtleven hier is van een andere orde dan in Antwerpen.” De twee werken al enkele jaren samen. “Het was liefde op het eerste gezicht,” zegt Van Imschoot. “Ik viel voor zijn vrije manier van denken en werken als plastisch kunstenaar.”

We zitten in de Molenbeekse Manchesterstraat, in het kleurrijke decor van solidair restaurant Cassonade. “Op 1 juni worden we buren. Dan betrekken we onze nieuwe ruimte, op de site Manchester 17-19.” ‘We’ is newpolyphonies, de vzw die Van Imschoot recent oprichtte voor de productie van haar eigen werk en dat van vocaal ensemble YouYou Group. De ‘youyou’ verwijst naar een schrille roepkreet of ululatie, met wortels in Afrika en het Midden-Oosten, waarmee vrouwen al eeuwen hun gevoelens uiten.

Volgende week gaat de eerste opvoering van newpolyphonies in première op het Kunstenfestivaldesarts. Tijdens de immersieve performance Nocturnes for a society weven kunstenaars en deelnemers een deken

van klanken en stadsgeluiden, waar ze dan onder kruipen bij het slapengaan. “Samen de nacht doorbrengen schept een bijzondere connectie,” zegt Van Haesbroeck. “Je blijft in je slaap luisteren, maar dan met het onderbewustzijn, dat klanken transformeert in je dromen,” pikt Van Imschoot in. “We plaatsen praktijken en deelnemers centraal, zonder hiërarchie op grond van scholing. We willen echt een gemeenschap vormen.”

En dan blijkt een chef van Cassonade lid te zijn van YouYou Group, en een van Van

Imschoots favoriete zangers tout court. Bij het buitengaan worden we getrakteerd op een impromptu performance – ululu!

Nocturnes for a society is te zien van 23 > 28/5 bĳ KANAL-Centre Pompidou/K1, www.kfda.be

Longread?

Meer weten over Nocturnes for a society?

Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

17 MEI 2023 | 43

‘Leven geven aan een idee is al heel wat’

Deze week staat Reinel Bakole in Bozar met de voorstelling As I le the tales behind, volgende maand doet ze Couleur Café aan. En vandaag duikt ze op in je playlist met haar nieuwe single ‘Eye land’ én in je lĳ lad met haar vĳf inzichten. door Michaël

Bellon

Wie dur , wint

Ik vind het belangrijk om risico’s te blijven nemen en uit mijn comfortzone te treden. Dat voornemen probeer ik echt in mijn dagelijkse praktijk te integreren.

“The universe doesn’t give me what I want. The universe gives me what I am” (Erykah Badu)

Ik bewonder Erykah Badu om haar bijzondere kijk op de dingen. Op momenten dat je twijfelt of denkt dat je niet op de goede weg bent, helpt het je voor ogen te houden dat de dingen je niet zomaar overkomen, maar dat jij ze representeert en ook in staat bent ermee overweg te kunnen.

Jĳ plan e het zaadje, jĳ kan het water geven wanneer jĳ wilt Toen we met vrienden over onze ontwikkeling praatten, hadden we het erover dat een zaadje planten soms al een grote stap is die veel bravoure vraagt. Het is ook goed als een initiatief daarna gevoed wordt en uiteindelijk vrucht draagt. Maar dat hoeft niet per se snel te gebeuren. Leven geven aan een idee is al heel wat, daarna kan je het weer opnemen als de omstandigheden daar zijn en je er de kracht voor hebt.

Het doel is bĳ te dragen aan het creëren van iets, om het even wat. Ideeën die andere ideeën voortbrengen, hun betekenis vinden bĳ elkaar en zich vanzelf met elkaar verbinden

Als je iets creëert, hoeft dat niet altijd door een ﬁlter te zijn die scherpstelt op wat dat iets precies moet worden. Je overgeven aan je impulsen en gewoon de roep beantwoorden om iets te maken, is een belangrijk begin. Je ideeën hebben dezelfde bron en zullen elkaar automatisch verrijken.

Onze kracht ligt in de verbinding tussen onze innerlĳke wereld en de spirituele wereld

De innerlijke en spirituele wereld zijn twee sacred places die je moet onderhouden en met elkaar in verband brengen. Neem de tijd om te onderzoeken wie je bent, vanwaar je komt en wat je beweegt. Zo kom je tot een connectie die het bewustzijn overstijgt. De informatie die daaruit voortkomt, kan je dan weer vorm geven.

Met As I le the tales behind doet Reinel Bakole op 20/5 (20u) het Afropolitan Festival aan in Bozar, www.bozar.be

De vijf inzichten. Reinel Bakole

Brussel beloont zijn ondernemers.

hub.awards2023

‘T is briljant wa ze doen!

& reserveer gratis je plaatsje voor de slotshow

Onthaalmedewerker

• Je bent het aanspreekpunt voor onze bezoekers in Evere.

• Jouw glimlach en antwoord staan klaar bij elke vraag.

• Voor alle werknemers ben jij een spilfiguur. Multitasken?

Check: dat doe je met pezier.

Intercarro met hoofdzetel te Groot-Bijgaarden en toonzalen over gans België zoekt voor onmiddellijke indiensttreding met vast contract

Vrachtwagenchauffeur CE

We zoeken:

•Klantvriendelijke chauffeur met kennis van Nederlands en/of Frans

•Voor het leveren van bestellingen in België met behulp van vrachtwagenkraan bij zowel particulier als op de werf.

•Minstens 2 jaar werkervaring in soortgelijke functie.

•Je bent polyvalent en hebt zin voor engagement en je kan zelfstandig werken

Aanbod:

•Vast contract van onbepaalde duur voor voltijds dagwerk.

•Uurloon: 17€ met arab 1.68€ binnen de transportsector.

•Familiale KMO met meer dan 50 jaar ervaring op de Belgische markt.

Interesse?

Contacteer Luc Bosmans via mail op Luc.Bosmans@intercarro.be of via gsm op 0495/28.23.26

DB788439D3

SURF NAAR MIJNTOEKOMSTBIJROULARTA.BE DB788161D3

Wij zoeken:

Op zoek naar een job met pit? een ﬁnancieel deskundige

“Het snel verwerken van de ﬁnanciële stromen in de boekhouding zodat we alle spelers van onze organisatie tijdig kunnen helpen en dat als een klantgerichte ploeg, dat is waar onze ﬁnanciële dienst mee scoort.”

• Verwerken van alle ﬁnanciële stromen.

• Digitaliseren van processen.

• Beheren meerjarenplanning.

Vragen?

Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.

Meer info?

Kijk voor de volledige joben proﬁelbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs. Solliciteren voor deze functie kan tot en met 29 mei 2023.

www.overijse.be/jobs

Op zoek naar een job met pit?

Wij zoeken een:

Deskundige Burgerzaken

• Uitwerken/opstellen/verbeteren van de (digitale) procedures en processen voor de dienst burgerzaken.

• Analyse en behandelen van complexere dossiers.

• Zorgdragen voor een kwalitatieve informatieverstrekking naar de burger, zowel digitaal als fysiek contact.

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 43 of via personeelsdienst@overijse.be.

Meer info? Kijk voor de volledige joben proﬁelbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs Solliciteren kan tot en met 6 juni 2023.

www.overijse.be/jobs

Op zoek naar een job met pit?

Wij zoeken:

een projectleider Publieke Ruimte

• Je staat in voor het administratief opvolgen en uitvoeren van aanbestedingen.

• Je adviseert andere diensten i.v.m. alle wetgeving en werking van de dienst Publieke Ruimte.

• Je verzorgt de contacten met de studiebureaus, het provinciebestuur, het ministerie, de architecten en de aannemers.

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.

Meer info? Kijk voor de volledige joben proﬁelbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs Solliciteren kan tot en met 17 mei 2023.

www.overijse.be/jobs

Op zoek naar

een job met pit? een

Wij zoeken:

• Je houdt toezicht en begeleidt kinderen van 2,5 tot 12 jaar op woensdagen en in de schoolvakantie.

• Je organiseert, plant en bereidt samen met je collega’s spellen en activiteiten voor.

• Je informeert de ouders over de werking van de organisatie en onderhoudt het contact.

Vragen?

Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 43 of via personeelsdienst@overijse.be.

Meer info? Kijk voor de volledige joben proﬁelbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs. Solliciteren kan tot en met 30 mei 2023.

www.overijse.be/jobs

LINDE MARCHAND BOEKHOUDER FINANCIËLE DIENST

DB788436D3

TIM HOUBEN AFDELINGSHOOFD GRONDGEBIEDZAKEN

DB788686D3

Kinderbegeleid(st)er!

KOEN HOFMAN KINDERBEGELEIDER DB788700D3

DB789145E3

SANDRA VANDENPUT DIENSTHOOFD BURGERZAKEN

Hannah, Thuis in

dochter in Brussel. Muntpunt.

De 26-jarige Hannah zocht motivatie om te lezen. Samen met haar vader vond ze die in leesclub Boekbabbel bij Muntpunt. De discussies en koffies achteraf vormen ondertussen haar favoriete vaderdochtermoment.

Heb je een vraag over wonen, werken of leven in Brussel? Zoek je een verhaal, of wil je er één vertellen? Passeer dan even langs Muntpunt ofmuntpunt.be.

Leespunt. Leerpunt. Infopunt.