BRUZZ - editie 1828 (18-01-2023)

COLOFON

BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

ABONNEMENTEN

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 29 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393

van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 35 euro per jaar.

OPLAGE

55.000 exemplaren.

ADVERTEREN?

Marlies De Deygere 02-650.10.81 marlies.dedeygere@bruzz.be

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir

HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur)

COÖRDINATOR MAGAZINE

Kris Hendrickx

CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx

ART DIRECTOR

Heleen Rodiers

VORMGEVING

Ruth Plaizier

EINDREDACTIE

Karen De Becker, Bouke Schut

WERKTEN MEE AAN DIT NUMMER

Eva Christiaens, Luana Difficile, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Zonderman (redacteurs); Michaël Bellon, Jasper Croonen, Anke Dirix, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Bram Van Renterghem, Michel Verlinden, Max Wyckaert (medewerkers)

VERTALING

Frédérique Beuzon, Gregory Blauwers, Sam De Ryck, George Holmer, Laura Jones

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Ivan Put, Saskia Vanderstichele

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs

Flageyplein 18, 1050 Elsene. BRUZZ is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt bij Printing Partners Paal-Beringen en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie

MELD NIEUWS

Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via: BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.extranet.brussels

FR Sur la couverture de ce magazine, vous voyez un Tijmen Govaerts rayonnant. Il a le rôle principal dans la nouvelle série 1985 sur les Tueries du Brabant et par extension des années 1980. Adolescent, j’ai bien connu cette époque, caractérisée par le slogan « No Future ». La crise économique frappait de plein fouet, la menace nucléaire planait, et suite aux nombreux braquages et attentats, on ne se sentait jamais vraiment en sécurité. Souvent, on faisait référence à Bruxelles. Il y avait non seulement les Tueries du Brabant, avec certains journalistes d’investigation pointant du doigt l’étrange rôle que jouaient certains (ex-)gendarmes à Bruxelles, mais il y avait aussi la bande autour du Bruxellois Patrick Haemers, la cellule communiste CCC qui se cachait à Saint-Gilles et les groupuscules de droite Westland New Post et Front de la Jeunesse liés à la frange conservatrice de Bruxelles. Les jeunes d’aujourd’hui reconnaîtront la menace nucléaire et la crise économique, sur fond de procès des attentats terroristes. « No Future » risque de devenir leur slogan aussi et il faut à tout prix éviter cela. Car en tant que société, il n’y a rien de pire que de ne pas pouvoir offrir de perspectives d’avenir aux jeunes.

1985

Op de cover van dit magazine straalt Tijmen Govaerts u tegemoet. Hij speelt de hoofdrol in de nieuwe reeks 1985 over de bende van Nijvel en bij uitbreiding over de loden jaren 1980. Als tiener heb ik die bewust meegemaakt. No Future was de leuze toen. De economische crisis liet zich hard voelen, de nucleaire dreiging hing als een donker deken boven onze jeugd, en door overvallen en aanslagen voelden we ons nooit echt veilig. Vaak werd er verwezen naar Brussel. Er was niet alleen de Bende van Nijvel, waarbij sommige onderzoeksjournalisten uitdrukkelijk naar de vreemde rol van Brusselse (oud-)rijkswachters wezen, er was ook de bende rond Brusselaar Patrick Haemers, de communistische CCC die zich in Sint-Gillis schuilhield, en de rechtse Westland New Post en Front de La Jeunesse, gelieerd aan conservatief Brussel.

Jongeren van vandaag herkennen minstens de zwaarte van een dreigende nucleaire en economische crisis en dat tegen de achtergrond van een proces rond de terroristische aanslagen. No Future dreigt ook hun leuze te worden. Als we iets uit de geschiedenis moeten leren, is het wel dat we dat te allen tijde moeten vermijden. Want er is als maatschappij niets ergers dan geen toekomstperspectief te kunnen bieden aan wie vandaag jong is.

EN On this cover, actor Tijmen Govaerts beams at you. He stars in the new series 1985, about the Brabant Killers and, by extension, what has become known as the lead years of the 80s. The slogan was: ‘No Future’. I was a teenager back then. The economic crisis was hitting hard, the nuclear threat hung over the youth like a dark blanket and robberies and attacks meant we never felt safe, really. Often, Brussels was blamed. Not only was there the Brabant Killers, with some investigative journalists pointing explicitly to the strange role played by (former) gendarmes from Brussels; there was the gang around Patrick Haemers as well, the communist CCC hiding in Saint-Gilles and the right-wing Westland New Post and Front de La Jeunesse with its links to conservative Brussels.

Today’s young people might recognise the worry over a looming nuclear and economic crisis, against the background of the processes on the terrorist attacks that took place in 2016. ‘No Future’ might become their slogan, too. If history should teach us anything, it is that we should that avoid it at all costs. There is nothing worse for a society than not being able to offer a future perspective to those who are young.

“No Future dreigt ook de leuze van de jongeren van vandaag te worden”

Kristof Pitteurs, hoofdredacteur

‘De Vlaamse verkiezingsuitslag zal ook Brussel raken’

In de laatste peilingen krijgt Ecolo een pandoering, die niet veel goeds voorspelt voor de verschillende verkiezingen over een goed jaar. Hoog tijd voor een gesprek met Brussels fractieleider en nieuwkomer in de politiek

John Pitseys. “Het lijkt wel een sketch: we winnen als het jaartal op een negen eindigt en verliezen als het een vier is.”

door Kris Hendricx foto’s Bart Dewaele

Hij heeft een hekel aan fietsen, en neemt de auto om competitietennis te kunnen spelen. En tot in 2019 was de jurist en doctor in de filosofie aan de slag bij het politieke onderzoekscentrum CRISP. Om maar te zeggen: John Pitseys (43) is niet meteen de doorsneepoliticus of Ecolomandataris. Dat merken we ook als we met hem afspreken in het Grand Café aan het Beursplein. De fractieleider neemt zijn tijd om te antwoorden en is niet de man van de oneliners. “De voortdurende aftakeling van het debat op sociale media maakt me wanhopig.”

Wat is uw beste herinnering van het afgelopen jaar?

JOHN PITSEYS: (Neemt zijn tijd) Toen het parlement in enkele weken tijd drie teksten stemde waaraan ik had meegewerkt: over de decumul in het parlement, de vervrou­

welijking van de openbare ruimte én over de vertegenwoordiging van vrouwen en mannen in de regering. Het waren geen teksten die de covid­ of energiecrisis hebben opgelost, maar het zijn dingen waarover je kan vertellen aan je vrouw, je kinderen, vrienden en kiezers. Ik vind het enorm belangrijk dat je politieke beloftes kan waarmaken. Die teksten gestemd krijgen, was tegelijk een les in nederigheid. Zonder de samenwerking met andere mensen, ook van de oppositie, was het nooit gelukt. Politiek is niet altijd een spelletje koehandel.

En de minst goede herinnering?

PITSEYS: De seksuele intimidatie waar vrouwelijke politici mee af te rekenen krijgen. En zeker ook de voortdurende aftakeling van het publieke debat op sociale media. Dat is veeleer een aanhoudend fenomeen dat me wanhopig maakt dan een

herinnering. Het is niet zozeer dat mensen liegen, maar de waarheid laat hen gewoon compleet onverschillig. Het enige dat telt is dat de boodschap overkomt en hard aankomt, niet dat het klopt.

Een voorbeeld?

PITSEYS: (Blaast) Als de voorzitter van een liberale partij (doelt op Georges­Louis Bouchez, red.) in enkele dagen tijd eerst fulmineert en nultolerantie vraagt voor geweld van jongeren na een betoging tegen een politieoptreden en zich vervolgens erg begripvol toont voor de jongeren die de politie te lijf gaan in het Ter Kamerenbos bij La Boum. Steeds meer mensen beseffen dat woorden gewicht hebben, maar vergeten dat ze ook een betekenis hebben.

Over naar de actualiteit. Ecolo krijgt mokerslagen in de opiniepeilingen in Brussel. De partij haalde ruim 21 procent bij

• Geboren in 1979 in Etterbeek, woont in Schaarbeek

• Jurist en doctor in de filosofie (UCL)

• Docent UCL

• Medewerker Ecolo (2009-2011)

• Onderzoeker CRISP (2013-2019)

• Sinds 2019 Brussels parlementslid en senator voor Ecolo

• Fractievoorzitter Ecolo Brussels parlement (2019-vandaag)

Het gesprek. Ecolofractieleider John Pitseys

de Kamerverkiezingen en de jongste peilingen hebben het over 13 procent. Waar ging het mis?

PITSEYS: Ik denk daar nog over na.

De peiling is al van begin december, er was al een maand om na te denken.

PITSEYS: Verschillende obstakels bemoeilijken de interpretatie: we weten bijvoorbeeld niet of die peilingen beïnvloed zijn door federale of regionale thema’s. We weten ook niet of het enkel om een recent debat gaat zoals dat rond Good Move of om een opeenstapeling van factoren waar je ook de covidcrisis moet meerekenen. Het kunnen ook de andere partijen zijn, die zich bijvoorbeeld beter

Het gewestelijke mobiliteitsplan wil er net toe bijdragen dat mensen zich niet meer weggejaagd voelen. Ten slotte moet je snel tonen waarom je iets doet, de voordelen moeten meteen duidelijk zijn. Dan pas begrijpen mensen: ‘Ah, die betonblokken staan hier niet uit sadisme.’

De gewestverkiezingen zijn al in mei 2024, over een goed jaar. Kan Ecolo die slechte peilingen nog omkeren?

PITSEYS: Moeilijk om te zeggen, maar ik zal er wel voor vechten. Ik ben politicus en ik concentreer me op mijn job, niet op de peilingen. En natuurlijk ken ik de historiek van de peilingen van Ecolo. Het lijkt wel een sketch: we winnen als het jaar op een negen

gepositioneerd hebben tijdens deze energiecrisis.

Waar ging het mis met Good Move, dat toch een debacle blijkt in verschillende gemeenten?

PITSEYS: Debacle? Dat zullen we nog zien. De autovrije Grote Markt, Flageyplein en Anspachlaan stootten aanvankelijk op dezelfde argumenten. Over Good Move: een van de problemen was dat het participatieproces plaatsvond tijdens de covidperiode en dat dat deels virtueel gebeurde. Daardoor schoot het tekort.

Verder gaat participatie niet enkel om procedures, maar ook om verhalen waar je samen aan bouwt, om de rol die je mensen geeft, het respect. Dat alles vraagt middelen én ervaring, die er op het niveau van gemeenten maar zelden zijn. De bewoners van enkele wijken waar we Good Move proberen in te voeren, leven bovendien in moeilijke omstandigheden. Ze hebben vaak het gevoel dat de overheid hen tegelijk in de wijk wil opsluiten én hen er wil uit wegjagen. Maar dat gevoel is er al langer dan Good Move, zeker al dertig jaar.

eindigt, we verliezen als het op een vier eindigt (ook in 2009 scoorde Ecolo erg goed, om vervolgens in 2014 een pak rammel te krijgen, red.).

U bent geboeid door vormen van democratie waarbij burgers een grotere rol spelen. Hoe kijkt u terug op de deliberatieve commissies waarmee het Brussels parlement begon? We hebben de indruk dat burgers zich snel laten inpakken door beroepspolitici.

PITSEYS: Ze waren net een groot succes. De burgers waren echt betrokken en hebben werkelijk invloed gehad op de beslissingen,

die zeker niet altijd verliepen zoals de politici verwacht hadden.

Tegelijk geloof ik niet dat er één instrument bestaat waarmee we de democratie zullen redden. Ik ga helemaal niet akkoord met David Van Reybrouck, die al zijn eieren in een mand legt en al jaren voor een lotingsysteem pleit. Democratie is een complexe motor, waar je soms een sleutel nummer 8 voor nodig hebt en op een ander moment een sleutel 10 of 13. Een van die sleutels is voor mij de directe democratie.

U pleit voor referenda?

PITSEYS: Jazeker. We moeten op dat vlak

“Mensen willen leesbare politieke beslissingen. Ze willen een link zien tussen een politiek discours en het concrete beleid”

“Brussel is geen eiland. Als het politieke debat steeds rauwer wordt over zaken als migratie, dan heeft dat gevolgen voor het debat in Brussel”

stappen zetten. Uit peilingen blijkt vaak dat mensen een sterker gezag willen. Veel mensen interpreteren dat als een vraag om meer dictatuur, maar dat is helemaal niet zo. Mensen willen leesbare politieke beslissingen. Ze willen een link zien tussen een politiek discours en het concrete beleid. Directe democratie is daar een goed antwoord op. Vandaag hebben we heel leesbare verkiezingsresultaten die leiden tot onleesbare coalities. Dat mondt uit in frustratie.

Wat wil uw partij nog realiseren in de zestien maanden tot de verkiezingen?

PITSEYS: Ik zoom eerst even uit. De voorbije jaren is het beleid veel bezig geweest met de eenvoudigste vorm van politiek: het leven van mensen beschermen. Dat was zo tijdens de covidcrisis, de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne. We moeten dat blijven doen, maar tegelijk ook de oorzaken proberen te begrijpen en daar iets aan doen. Als het over dakloosheid gaat, kiest Alain Maron er bijvoorbeeld voor om mensen opnieuw een woning te bezorgen, je kan je niet beperken tot opvang.

Tijdens de volgende zestien maanden willen we dat de ruimtelijke ordening in Brussel beter wordt aangepakt. Het Brussels Wetboek Ruimtelijke Ordening en de gewestelijke stedenbouwkundige verordening moeten hervormd worden. Drie zaken zijn daarbij belangrijk: de stad moet groener

worden, mensen moeten dichter bij collectieve voorzieningen kunnen wonen en we moeten mensen die dat willen, helpen om de ecologische transitie sneller waar te maken. Je achtergevel isoleren moet eenvoudiger en zonder vergunning kunnen. Gelukkig wil minister Pascal Smet (One.brussels/Vooruit) in die richting evolueren.

We komen nog eens terug op die peiling. Daaruit blijkt ook dat N-VA en Vlaams Belang in Vlaanderen samen een meerderheid hebben in het parlement. Vreest u de gevolgen voor Brussel?

PITSEYS: Jazeker. Dat is voor mij de enige relevante politieke vaststelling na die peiling: dat extreemrechts en de nationalisten vrijwel de meerderheid hebben in Vlaanderen en een blokkeringsminderheid op federaal niveau. Aan Franstalige kant is dat nog niet helemaal doorgedrongen. (Theatraal, terwijl hij zijn bril afneemt): Mais lunettes hein, les gars! (Zet toch even jullie brillen op, red.). In Vlaanderen kan je dan niet meer zonder de N-VA regeren en federaal kan het enkel nog met een minderheid aan Vlaamse zijde.

Brussel is geen eiland. Als het politieke debat steeds rauwer wordt over zaken als migratie en de verantwoordelijkheid van armen voor hun eigen armoede, dan heeft dat gevolgen voor het debat in Brussel. Als het federale niveau geblokkeerd is, zijn er directe consequenties voor Brussel, al was het maar rond het federale investeringsfonds Beliris. Vlaams Belang is ook geen beetje extreemrechts, maar komt echt uit voor zijn racistische identiteit en staat zelfs weigerachtig tegenover het democratische pluralisme.

BRUXELLES N’EST PAS UNE ÎLE

FR Dans les derniers sondages, Écolo se prend une raclée, et c’est de mauvais augure pour les différentes élections dans un an. C’est le bon moment de parler au philosophe, chef de groupe bruxellois et nouveau venu dans la politique John Pitseys (43 ans). Pitseys n’a pas de réponse uniforme pour expliquer la baisse de popularité du parti, mais tout semble indiquer que le plan Good Move y joue un rôle. Mais c’est surtout une autre tendance politique qui le préoccupe : la majorité que pourraient avoir la N-VA et le Vlaams Belang en Flandre. « Si les choses se durcissent en Flandre, nous allons le sentir ici. Bruxelles n’est pas une île. »

BRUSSELS IS NOT AN ISLAND

EN Ecolo took a beating in the latest polls, which does not bode well for the many elections in about a year’s time. Time for a talk with John Pitseys (43), philosopher, Brussels group leader and newcomer to politics. Pitseys does not yet have an unequivocal answer as to how the party could lose so many voters, but it see,s obvious that Good Move played a role. However, another political trend really worries Pitseys: the majority that N-VA and Vlaams Belang could get in Flanders. “If the political climate in Flanders gets tougher, we are going to feel it here. Brussels is not an island.”

Ecolofractieleider John Pitseys probeert de slechte peilingen te kaderen, al relativeert hij ze ook. “Ik ben politicus en ik concentreer me op mijn job, niet op de peilingen.”

In beeld. Bart Dewaele

Paleis

Een verwarming die amper werkt, luttele, overlopende wc’s voor duizend bewoners, dagelijkse vechtpartijen en een schurftepidemie. De bezetters in de Paleizenstraat leven nu al enkele maanden in erbarmelijke omstandigheden. En dan brak vorige week nog brand uit in het voormalige kantoorgebouw, dat de bewoners omdoopten tot het Palais des Droits (Paleis der Rechten).

De bewoners zijn deels asielzoekers, deels andere migranten of daklozen. Eigenlijk heeft iedereen die wacht op een uitspraak in zijn asielprocedure recht op een opvangplek, maar daarvan heeft de federale regering er te weinig. De voorbije dagen vonden asielzoekers nu toch mondjesmaat de weg naar het opvangnetwerk, weg uit het Paleis. KH

In de kijker.

Fuse wacht op geluidsuitzondering

Dreigt een icoon van het Brusselse nachtleven te sluiten? Technoclub Fuse wacht op verlossend nieuws van de politiek, maar die is zelf gebonden aan de wet. De vraag is of het dossier uit de rechtbank blijft.

door Eva Christiaens

Het was een stiller weekend dan gewoonlijk in de Blaesstraat. Nachtclub Fuse, al bijna 29 jaar de technotempel in de wijk, hield de deuren dicht. De strikte geluidsnormen die haar waren opgelegd door de milieuadministratie Leefmilieu Brussel bleken financieel moeilijk haalbaar. Na inspectie was de club eind december verplicht om om 2 uur ’s nachts te sluiten. Binnen mag er voortaan niet meer dan 95 decibel lawaai zijn. Voor nachtclubs geldt in Brussel normaal gezien een maximumniveau van 100 decibel, op voorwaarde dat de buren thuis geen geluidshinder lijden. Vorige week donderdag besliste de club te sluiten in afwachting van een nieuwe uitspraak over die regel.

Eén buurman zal alvast beter hebben geslapen. Hij woont pal naast de Fuse, in een pand dat hij ook verhuurt. Of dat probeert hij toch, want door geluidsoverlast krijgt hij zijn appartementen al jaren niet op de markt. Dat zei hij vrijdag aan Het Laatste Nieuws

Gedane isolatiewerken en het ontbrekende huurgeld hebben hem al een half miljoen euro gekost, schat hij. BRUZZ kon de man in kwestie nog niet spreken. Een lokaal buurtcomité benadrukt wel dat hij niet de enige is met geluidshinder.

De buurman stapte, net als vier andere buren, naar Leefmilieu Brussel met een klacht. In zijn woning zijn tijdens nachtelijke feesten bij Fuse geluidswaarden van 37 tot 39 decibel gemeten: tien tot vijftien decibel boven het ‘normale’ geluidsniveau in zijn huis overdag. Volgens de wet mag dat verschil hoogstens zes decibel zijn. En terwijl Fuse met de andere klagers een oplossing wist te bemiddelen, is dat met de directe buurman niet gelukt. De man sloeg een bod op zijn huis af; Fuse zegt de nodige isolatiewerken niet te kunnen betalen. De twee staan nu voor een juridisch spel waarin ook de Brusselse politiek zich roert. Want een gesloten Fuse, zegt onder meer burgemees-

ter Philippe Close (PS), “moet zo snel mogelijk weer open”

De burgemeester staat daarin niet alleen. Minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) benadrukte al dat de hele regering een oplossing wil. De politiek geeft daarmee gehoor aan de kreten uit het nachtleven. Het was vrijdag snel duidelijk dat Fuse forse steun geniet bij de Brusselse jeugd, feestliefhebbers, toeristen en prominente dj’s. Namen als Dave Clark, Laurent Garnier en Job Jobse sprongen die dag meteen in de bres voor hun geliefde technohuis. Een onlinepetitie om de club te redden werd in drie dagen ruim 50.000 keer ondertekend.

“Veel mensen beseffen nu pas wat ze kwijt zijn. Fuse verovert op de ene of andere manier een plaats in je hart, het heeft een ziel,” vertelde oud-uitbater Olivier Ramoudt vrijdag aan onze redactie. “Je kunt met de Fuse internationaal en toeristisch uitpakken. Het is niet voor niets dat de stad al zo lang

In het nieuws omdat Nachtclub Fuse is sinds vorige week dicht. Een bevel van Leefmilieu Brussel om de muziek stiller te zetten en vroeger te sluiten vonden de uitbaters financieel onhaalbaar.

Over welk dossier gaat het? Vijf buren hadden de voorbije maanden en jaren geklaagd over geluidsoverlast. Met één van hen is geen oplossing gevonden. Hij kreeg gelijk van de milieu-inspectie.

achter onze visie staat,” zei medeoprichter Thierry Coppens erover. Hij opende de club in 1994 samen met Peter Decuypere, met wie hij het jaar ervoor al maandelijkse gayparty’s organiseerde in hetzelfde pand in de Blaesstraat. Dat was toen nog een latin club, El Disco Rojo, populair bij de Spaanstalige gemeenschap in Brussel. In de jaren 1970 en 1980 passeerden er grote namen als zanger Julio Iglesias. Er was plaats voor dans, maar ook voor film, want het gebouw was in de jaren 1920 eigenlijk gestart als buurtcinema. Nu, honderd jaar later, is het een referentie voor elektronische muziek geworden. De merknaam Fuse is dat evenzeer.

Gewoon de wet

Precies omwille van die status en culturele waarde hoopt Fuse nu op een uitzondering op de geluidsregels. De club heeft bezwaar aangetekend bij het Milieucollege, dat beslissingen van Leefmilieu Brussel eventueel kan vernietigen. “Maar wij volgen gewoon de wet,” herhaalt de woordvoerster van Leefmilieu Brussel. Het is dus lang niet zeker of het College de administratie ongelijk zal geven. Ook minister Maron zegt dat hij zijn administratie niet zomaar kan terugfluiten. Hij hoopte vorige week luidop dat de buurman zijn klacht zou intrekken. Vandaag geeft Maron geen nieuwe commentaar. Ondertussen wordt hij publiekelijk opgepookt door zijn regeringscollega Pascal Smet (one.brussels-Vooruit) om deze week nog een oplossing te vinden.

Dat zal wellicht niet lukken, want het Milieucollege komt pas volgende week opnieuw samen. Ook Fuse wil tot dan even niet meer reageren. Een buurtcomité uit de Marollen spreekt nu al over een gerichte communicatiestunt. “Het is onjuist en gevaarlijk om te zeggen dat het bestaan van de discotheek wordt bedreigd door één enkele buurman, terwijl een papieren petitie net voor de pandemie al 65 handtekeningen had verzameld van direct betrokken bewoners,” liet het weten in een persbericht. Andere buren, zelfs een 83-jarige vrouw, lijken dan weer te slapen als marmotjes.

De discussie wekt nu al vragen op rond de rol van nachtclubs in de stad. Wat het Milieucollege ook beslist: zowel Fuse als de buren kunnen nog naar de rechter. Zo’n procedure duurt al snel enkele maanden. “Het is te vroeg om precedenten te vrezen,” sust Leefmilieu Brussel. “Eerst zoeken we voort naar een oplossing.”

Kort gesprek. Peter van der Hijden

‘Wij maken van deze dode hoek een levendige plek’

Zopas ging in de Prinsengalerij Portraits Interational open, een galerie die focust op het portret. Het is een initiatief van Claire Soper en Peter van der Hijden, twee expats die in de buurt wonen. “De verveling tijdens de lockdown zette ons aan het dromen,” zegt Van der Hijden.

Hoe kwamen jullie op het idee voor een portrettengalerie?

Vlak na de lockdown raakte ik in gesprek met Claire. Bleek dat zij droomde van een kunstgalerie. Ik droomde, zoals alle oudere heren, van een boekenwinkel. Door de kunst te beperken tot portretkunst en de boeken tot biografieën kwamen we tot een synthese. Eigenlijk hebben we maar één product: het verhaal van de mens.

Behalve kunst en boeken staan er ook masterclasses op het programma.

Klopt, we zijn een beetje megalo, maar doen alles piano, stap voor stap. We zullen werken per seizoen en starten alles geleidelijk op. We hebben nu, in de winter, een tentoonstelling met zestig portretten van bekende wetenschappers, filosofen en kunstenaars, gemaakt door de Nederlander Toon Teeken. Vanaf maart hangt er werk van Oekraïense artiesten. In het voorjaar pakken we uit met de biografieën, de geschreven portretten dus. Het aanbod zal in eerste instantie bestaan uit boeken over Wittgenstein, James Joyce en de andere beroemdheden die nu in de galerie hangen, en dat in vier talen. Vanaf de zomer organiseren we cursussen, over die beroemdheden, over kunstgeschiedenis, maar er zullen ook workshops portretschilderen en personality building zijn.

Het wordt ook mogelijk om een portret te bestellen. Hoe gaat dat in zijn werk?

Denk bijvoorbeeld aan een portret van je jarige neef, je baas die afscheid neemt of de schooldirecteur die met pensioen gaat. Dat kan een boek of schilderij zijn, maar ook een film, een foto, zelfs een rap of musical. Een portret kan vele vormen aannemen. We zijn nog op zoek naar makers. Zo geven we werk aan jonge kunstenaars.

En we willen een dependance, een soort franchise, in Berlijn en Barcelona.

Wilden jullie in Brussel absoluut in de Sint-Hubertusgalerij zitten?

Absoluut. Wij zitten op de plaats waar jarenlang modezaak Danaqué zat. Sommigen noemen deze plek een dode hoek. Anderen zeiden: ga toch naar het Brugmannplein, maar ik geloof echt in de binnenstad. Wij zullen van deze dode hoek een levendige plek maken, dat proberen we althans. Je moet gewoon durven, een beetje gek zijn ook. En als het mislukt, dan mislukt het. HUB

“Je moet gewoon durven, een beetje gek zijn ook”

© SASKIA VANDERSTICHELE

OPENDEURMOMENTEN

Op vrijdag 27 januari 2023 van 17 tot 20 uur en zaterdag 28 januari 2023 van 14 uur tot 17 uur ben je van harte welkom op onze school voor een rondleiding en eerste kennismaking. Een bezoek aan onze school kan op afspraak. Je kan je inschrijven via een link op onze website. Daar vind je reeds meer informatie. Neem ook alvast een kijkje op onze Facebookpagina of volg ons via Instagram.

Aanmelding voor het schooljaar 2023-2024: tussen 27 maart (vanaf 10 uur) en 21 april (tot 16 uur) 2023 via inschrijveninbrussel.be. Meer info op de opendeurmomenten en op onze website. Broer/zus, kinderen personeel melden zich in dezelfde periode aan maar behouden de voorrangsregel.

Beeldcolumn. Kim en Wauter gaan om de beurt aan de haal met de actualiteit

Sport. Waar wringt het schoentje bij Anderlecht?

‘Anderlecht is als een politieke partij, maar dan met elke week verkiezingen’

RSC Anderlecht sloot een turbulente week af met een gelijkspel en een voorzitter die zichzelf degradeerde. Wat is er aan de hand met paars-wit, en hoe moet het beter? “Het zal nog drie, vier of vijf jaar hard werken zijn eer we er bovenop raken.” door Bram Van Renterghem

Club Brugge-speler Casper Nielsen scoorde de 1-0 tegen Anderlecht, dat later dankzij een owngoal van Brandon Mechele gelijkmaakte. © BELGA

Sport. Waar wringt het schoentje bij Anderlecht?

Het was met een gelukje dat Anderlecht zondag gelijkspeelde in en tegen Club Brugge. Verder stond er, zeker aanvallend, alweer een machteloze ploeg op het terrein. Terwijl Anderlecht-fans vroeger gewoon waren dat hun ploeg om het seizoen kampioen speelde, zien ze nu van een twaalfde plek de afgrond van de degradatie gapen.

Dat zit de fans hoog. Toen vorige week ook bekend raakte dat Jean Kindermans, de verantwoordelijke voor de jeugdopleidingen, ontslagen werd – een heronderhandeling van het dure contract, volgens de club – eisten verschillende supportersverenigingen in een open brief het ontslag van voorzitter Wouter Vandenhaute. Hem worden verkeerde beslissingen, een gebrek aan

communicatie en visie verweten. Het ontslag van Kindermans – die goudhaantjes zoals Romelu Lukaku en Jérémy Doku voortbracht – was de spreekwoordelijke druppel.

Als toegeving degradeerde Vandenhaute zichzelf, van uitvoerend voorzitter tot niet-uitvoerend voorzitter. Lees: hij zal zich minder bemoeien met het dagelijkse beleid. Iets wat bij supporters en sportjournalisten op ongeloof onthaald wordt. Vandenhaute staat immers bekend als iemand die zelf graag alle touwtjes in handen heeft. De jeugdacademie van Kindermans was hem en het management net om die reden al veel langer een doorn in het oog. “Een organisatie binnen de organisatie,” zegt insider 1, die zijn naam liever niet vermeld ziet. “Ze kregen daar geen vat op en wilden wellicht liever een directe pion aan het hoofd ervan.”

Mocht Kindermans effectief vertrekken, dan is hij slechts de laatste in een lange rij. Sinds farma-ondernemer Marc Coucke de club in 2018 kocht, is het er een komen en gaan. Zo waren achtereenvolgens Luc Devroe, Michael Verschueren, Frank Arnesen, Peter Verbeke en nu Jesper Fredberg sportief directeur. Als CEO passeerden Karel Van Eetvelt, Jos Donvil en opnieuw Peter Verbeke de revue.

Dat verloop had soms, maar niet altijd, te maken met botsende ego’s. Van Eetvelt en Vandenhaute waren fietsvrienden. Maar die samenwerking verliep minder goed dan voorzien. Een andere visie op hr en communicatie lag aan de basis. Toen Donvil onder Van Eetvelt ook de operationele zaken van hem overnam, was er voor Van Eetvelt niet zoveel bewegingsruimte meer over, waarop hij opstapte.

Ook Donvil bleef niet lang aan als CEO, volgens hemzelf wegens een andere visie op de werking. Hij werd opgevolgd door Peter Verbeke, die toen al sportief directeur was. “Maar de taken die daarbij horen – het operationele, het commerciële – dat was niks voor hem.” En zo stopte ook Verbeke als CEO, officieel omdat hij een virale infectie had. Nu staat hij op het punt om terug te keren, maar in welke positie is nog niet duidelijk. Zijn taken zijn immers overgenomen door Jesper Fredberg, die het sportieve roer overnam, en Kenneth Bornauw, bij wie ‘CEO Non Sports’ op zijn visitekaartje staat.

Vincent Kompany

Er passeerde een hele reeks trainers: achtereenvolgens Hein Vanhaezebrouck, Fred Rutten, Simon Davies, Vincent Kompany, Frank Vercauteren, Felice Mazzù en nu Brian Riemer. En dat is net het probleem volgens voormalig woordvoerder David Steegen. “Sport is gebaat bij stabiliteit. Het gebrek daaraan speelt de club nu parten. Je moet Anderlecht zien als een politieke partij, maar dan met elke week verkiezingen. Dan is er vooral rust nodig. Is die er niet, dan wordt voetbal snel paniekvoetbal.”

Daarnaast zijn er ook financiële redenen om het op het personeelsvlak even wat rustiger aan te doen. De ontslagen CEO’s krijgen immers royale ontslagvergoedingen, en dat kan de noodlijdende club zich niet meer permitteren.

Voor Steegen, en voor nog heel wat waarnemers, was er een momentum onder Frank Vercauteren en later Vincent Kompany als trainer, zelfs al was er toen veel kritiek op

Sportief directeur Peter Verbeke, voorzitter Wouter Vandenhaute en eigenaar Marc Coucke bij een oefenmatch van Anderlecht in juli 2022. Het voetbalseizoen bracht hen meer zorgen dan plezier.

© PHOTONEWS

hen. Die kritiek lijkt dat met de heiligverklaring van Kompany, die met het Engelse Burnley bovenaan in de Engelse tweede klasse staat, vergeten. Dat seizoen werd Kompany met een heel jonge ploeg derde, en verloor hij nipt de bekerfinale. “Net zoals je soms moet durven om spelers te laten staan, moet je ook trainers iets laten opbouwen,” zegt Steegen daarover.

Dat is ook de mening van insider 1, die het met Vincent Kompany heel prettig samenwerken vond. “Hij is voetbalverslaafd en analyseert elke beweging van de tegenstander. Elke seconde die Kompany en Verbeke samen waren, ging over voetbal. Over fysieke wedstrijddata van spelers, opstellingen, tactiek, inworpen, transfers, een bepaalde actie, enzovoort. Onvermoeibaar waren ze. Ik vond het dan ook erg jammer dat Kompany moest vertrekken.”

Zijn opvolger Felice Mazzù kreeg nog veel minder tijd om zich te bewijzen. Nu klinkt het dat zijn manier van werken en speelstijl haaks stonden op wat onder Kompany was opgebouwd. Enter Brian Riemer. Of hij zijn manschappen aan het voetballen krijgt, moet nog blijken. Inkomende tranfers presteerden onder hun niveau, en de eigen jeugdspelers zijn nog niet bekwaam om een ploeg te dragen.

“Daar zijn dingen bij die onverklaarbaar zijn, zoals Wesley Hoedt die volledig wegzakte,” zegt de insider. “Maar ook jeugdspelers zoals Anouar Ait El Hadj, presteren ondermaats. Zijn we niet goed genoeg omdat de jeugdspelers niet doorbreken? Of breken ze niet door omdat we niet goed genoeg zijn? Ik weet het niet, maar het lijkt een vicieuze cirkel.” Ter info: Ait El Hadj lijkt nu op weg naar Genk voor 2 miljoen euro.

Transferflops

Dat geld is nodig om nieuwe transfers te kunnen doen. En die moeten deze keer, na veel kostelijke transferflops, er wél boenk op

zitten. Sowieso is er niet veel marge. Coucke en Vandenhaute hebben eind 2021 dan wel miljoenen in de club gepompt, maar die dienden enkel om de financiële put te dempen. “De inkomsten uit de abonnementen zijn al opgebruikt,” zegt sporteconoom Trudo Dejonghe (KU Leuven), “en de tv-gelden komen pas binnen een paar maanden. Daardoor moet Anderlecht nu goeie jongeren verkopen door de cashproblemen, terwijl het die vroeger nog één à twee jaar kon laten rijpen, waardoor ze zelf iets aan die jongens hadden én hen voor een hoger bedrag konden verkopen.”

Volgens Dejonghe is Vandenhaute wél de juiste man om Anderlecht uit het moeras te trekken, en maakt hij bedrijfskundig de

Wouter Vandenhaute zag zondag hoe zijn Anderlecht met veel geluk gelijkspeelde op het veld van Club Brugge, daags nadat hij had aangekondigd een stap terug te zetten. © BELGA

“In de hoofdstad loopt veel voetbaltalent rond. Voor die jongeren moet Anderlecht de kweekvijver blijven”

Trudo Dejonghe Sporteconoom

juiste keuzes. “Hij moét de loon- en ook andere kosten drukken. Dat hij dure contracten heronderhandelt, denk aan de 2,7 miljoen euro per jaar voor Adrien Trebel, is dan ook terecht. Dat de fans boos zijn op Vandenhaute? Begrijpelijk, winst maken interesseert hen niet, zij willen direct winnen, maar Anderlecht heeft nu eenmaal een buffer nodig om nieuwe aankopen te kunnen doen.”

Klein stadion

Aan de inkomstenzijde heeft Anderlecht het nog veel moeilijker. Spelers werden met verlies doorverkocht. De Champions League is nu een verre droom, terwijl er net daar miljoenen te rapen vallen. Het gaat dan niet enkel om de 15 miljoen euro ‘startgeld’. De Europese competitie geeft zichtbaarheid, trekt talentscouts naar de tribune, leidt tot betere sponsordeals en volle stadions – elke

thuismatch brengt tussen de 600.000 euro en 1,2 miljoen euro op. “Op dat gebied kwam covid op het allerslechtste moment,” zegt insider 1. “Het heeft ons 20 tot 25 miljoen euro gekost, per seizoen.”

Zelfs met volle stadions zijn de inkomsten al bij al beperkt. In het Lotto-park is plaats voor ‘maar’ 21.500 toeschouwers. “De catering brengt relatief weinig op omdat de meesten na de match direct de cafés naast het stadion induiken,” zegt Dejonghe.

Had Anderlecht dan toch moeten doorzetten met het Eurostadion, dat op de Heizel zou komen en plaats zou bieden aan 60.000 toeschouwers? “Neen,” zegt David Steegen. “Ten eerste is er de huurprijs van 10 miljoen euro per jaar, zowat drie keer zoveel als gangbaar. Daarenboven gingen we dat stadion alleen maar tijdens speeldagen kunnen gebruiken en dan nog niet zoals wij het wilden. Daardoor verdien je er ook niet zoveel aan. Alleen als je het

zelf helemaal kan beheren, brengt het op.” Het Eurostadion kwam er uiteindelijk niet, maar uitbreiden op de huidige site kan Anderlecht ook niet. Waardoor dat dossier muurvast zit.

Vicieuze cirkel

Jammer genoeg versterken al die factoren elkaar. Doordat Anderlecht slecht speelt, loopt het de miljoenen van de Champions League mis, waardoor het geen goeie spelers kan aankopen, waardoor het niet kan schitteren en weer de Europese boot mist, enzovoort. Een vicieuze cirkel dus, die daarenboven afstraalt op de jeugd.

David Steegen Oud-woordvoerder RSCA

Zo loopt het contract van het zestienjarige toptalent Julien Duranville af midden 2024 en lijkt het erop dat hij niet wil bijtekenen. Mocht Anderlecht nu de pannen van het dak spelen, dan wilde hij dat misschien wel. Paars-wit kan bijna niet anders dan hem nu verkopen, want volgend jaar is hij transfervrij, en dan verdient Anderlecht er helemaal niks aan. Op dit moment worden een bedrag

Sport. Waar wringt het schoentje bij Anderlecht?

“Sport is gebaat bij stabiliteit. Het gebrek daaraan speelt de club nu parten”

In mei 2022 scheidden de wegen van Anderlecht en trainer Vincent Kompany. Nu maakt hij het mooie weer bij de Engelse club Burnley. “Ik liet hem te snel gaan,” zegt Wouter Vandenhaute hierover. © PHOTONEWS

Frank Vercauteren moest als trainer in de zomer van 2020 plaatsmaken voor Vincent Kompany. © PHOTONEWS

van 15 miljoen euro genoemd. Begrijpelijk dat Anderlecht de deal snel wil sluiten, maar tegelijk slacht het zo een kip met gouden eieren.

Een ander voorbeeld is de vijftienjarige Konstantinos Karetsas die (terug) naar Genk gaat. Hij wil zich daar verder ontwikkelen, en niet bij Anderlecht. “Neerpede trekt niet meer aan,” zegt insider 2. “Die jongeren willen liever voor een club uitkomen waar de A-ploeg wel succes haalt, om zich zo in de kijker te werken. Al moet ook gezegd dat Vandenhaute hier een aandeel in heeft. Hij had het dossier naar zich toegetrokken, maar de familie voelde zich niet gerespecteerd. Of dat dé oorzaak is van het vertrek van Karetsas? Wellicht niet, maar het heeft meegespeeld.”

Toch ligt de oplossing bij de jeugd, veruit de goedkoopste manier om talent in de eerste ploeg te krijgen. En op dat gebied heeft Anderlecht wel nog troeven. “Ze hebben nog altijd de beste jeugdwerking van België,” zegt Dejonghe, nochtans Club-supporter. “Via die academie is er een aanvoer van jonge talenten. Anderlecht heeft nooit veel fans gehad in Brussel, maar in de hoofdstad loopt wel veel voetbaltalent rond. Voor die jongeren moet Anderlecht de kweekvijver blijven.”

Daarnaast zal Anderlecht ook wat meer geluk nodig hebben bij de transfers. Onder Coucke zijn er heel wat verkeerde keuzes

gemaakt, maar ook nu renderen lang niet alle spelers zoals verhoopt, waardoor ze met verlies worden doorverkocht. “In het algemeen lukt maar één op de drie transfers,” zegt insider 1. “Je moet die gasten ook durven te laten acclimatiseren, ze één of twee jaar geven. Iets wat Genk bijvoorbeeld wel goed doet.”

Tot slot is er de grinta, die soms ver te zoeken is in het Lotto-park. Olivier Deschacht gaf eerder al af op de huurlingen, wie het weinig kan schelen of ze nu winnen of verliezen. “Als ik verloor, was ik daar

kapot van,” zei hij in De Afspraak. Het aantal huurspelers stelselmatig verminderen, is dan ook de boodschap.

“Saneren, en dan zo snel mogelijk naar play-off 1,” geeft Dejonghe als advies. “Want dat gaat gepaard met volle stadions en positieve aandacht van media en sponsors.” Een helder plan, maar dat zal niet van vandaag op morgen gaan. “De basisvoorwaarden zijn nu gecreëerd,” zegt insider 1, “maar het zal nog drie, vier of vijf jaar hard werken zijn eer we er bovenop raken. En niet in één maand, zoals de impulsieve voetbalwereld nu vraagt.”

QUO VADIS, ANDERLECHT ?

FR Le glorieux club d’Anderlecht occupe une triste 12e place. En cause : de nombreux changements de personnel, des transferts ratés et un jeu nourri par la peur. Alors que les supporters exigent le licenciement du président Wouter Vandenhaute, certains connaisseurs proposent le contraire. Afin de mettre fin à la spirale négative, il faut de l’apaisement. Assainir le club et une meilleure politique en matière de transferts sont censés préparer le club à la guerre en attirant du nouveau talent. Mais une chose est sûre : faire en sorte que le RSCA redevienne le plus grand club du pays sera un travail de longue haleine.

QUO VADIS, ANDERLECHT?

EN The once glorious Anderlecht is now in a dismal 12th place. Many changes in staff, failed transfers and panic football are to blame. While supporters are demanding the chair Wouter Vandenhaute to resign, some experts suggest he must remain in post. What is needed to break the negative spiral, they suggest, is in fact to stay calm. Cutting costs and better transfers should provide a war chest, which could be used to attract talent. But in any event, it will take a long time for Anderlecht to become the biggest club in the country again. «It might take three to five years before we are back on that level,» insider 1 says.

Anderlecht kocht Felice Mazzù weg bij Union, dat vorig seizoen vicekampioen werd. Zijn verhaal was van korte duur, hij werd in oktober 2022 ontslagen. © PHOTONEWS

De nieuwe Anderlecht-trainer Brian Riemer heeft voorlopig nog geen potten gebroken. © PHOTONEWS

Eenvoud siert

De Europese instellingen, Infrabel en het Gewest

enkele jaren geleden overeengekomen om een nieuwe fietsverbinding te maken tussen de hoofdzetel van de Europese Commissie, aan het Schumanplein, en het Europees parlement, aan het Luxemburgplein. De Europese ambtenaren schieten het plan nu echter af.

montgebouw en het Luxemburgstation elke dag duizenden auto’s de stad in- en uitduwen.

Steven Van Garsse

Elke week neemt een BRUZZ-redacteur het nieuws op de korrel

De fiets- en wandelverbinding zou van aan de esplanade van het Europees parlement, boven de sporen, lopen tot aan het station Brussel-Schuman. Een technisch huzarenstukje, maar het maakt de verbinding met de fiets en te voet sneller, korter en weg van het autoverkeer.

Het klinkt als een goed idee. Er wordt nogal wat heen en weer gependeld tussen beide plekken. En ook de Europese Raad én de Raad van de EU zijn aan Schuman gevestigd. Het is schering en inslag dat er voor dit korte traject een dienstwagen met chauffeur wordt ingezet.

Dat probleem dateert niet van vandaag. Al in het Richtplan over de Europese Wijk uit 2008 worden oplossingen gesuggereerd om de verbinding tussen de twee buurten te verbeteren, zoals de tunnelingang van de Belliardstraat verplaatsen, waardoor fietsers en voetgangers er makkelijker kunnen oversteken. De Europese fietsende ambtenaren schieten het plan voor een nieuwe fietspasserelle boven de sporen nu af. Ze vinden het een prestigeproject. Une fausse bonne idée. Te duur en met een slechte return on investment. Ze vrezen dat vooral hogere edielen er gebruik van zullen maken. Als het weer het toelaat, natuurlijk. Ook vinden ze dat het niet past binnen een globaal mobiliteitsbe-

leid in de wijk, omdat het de échte problemen niet aanpakt: de overdaad aan auto’s die Wet- en Belliardstraat gebruiken, en de volgeparkeerde straatjes rond de Europese instellingen. Die kritiek is best opmerkelijk, want het toont dat de ambtenaren uit hun Europese bubbel stappen om te ijveren voor een écht mobiliteitsbeleid, voor alle Brusselaars, in plaats van te kiezen voor een exclusief gadget voor de eurocratie.

Uiteindelijk gaat het om keuzes maken, redeneren ze. Als er geld genoeg is, waarom niet, maar vandaag moet elke euro worden omgedraaid, en is het beter om het probleem bij de wortel aan te pakken en dat is autostad Brussel. Daarop ingrijpen is efficiënter, duurzamer én goedkoper. De fietsende EU-ambtenaren geven toe dat er al heel wat gebeurd is de laatste jaren, zoals de extra fietspaden, maar de drempel om de fiets te nemen ligt, zo zeggen ze, bij veel Europese ambtenaren nog steeds te hoog. Daar zal die nieuwe fietsverbinding niet veel aan veranderen. De auto’s zullen blijven rijden. Het is al langer een vervelende zaak voor de EU-instellingen dat de Europese Unie de lidstaten strenge luchtkwaliteitsnormen oplegt en hen aanmaant om een modal shift door te voeren, maar dat de tunnels rond het Berlay-

Als de kritiek van de fietsvereniging, die toch 2.700 fietsers vertegenwoordigt, ook binnen de instellingen van de Europese Unie meer weerklank krijgt, kan dat wel vervelend worden voor de Brusselse regering. Die heeft enkele weken geleden een ambitieus plan voorgesteld om de Europese wijk nieuw leven in te blazen, waaronder die nieuwe fietsverbinding.

Het huwelijk tussen de EU en hoofdstad Brussel loopt immers niet helemaal op wieltjes. De EU gaat haar kantorenpark fors inkrimpen en de Europawijk is corona nog altijd niet te boven gekomen. Door het vele telewerk moet de horeca er zichzelf heruitvinden. En dan is er nog de latente dreiging van een mogelijk vertrek van de EU uit Brussel, al zal dat niet zo snel gebeuren.

Dus wil de Brusselse regering alles op alles zetten om de Europese instellingen, een economische booster voor de hoofdstad, ter wille te zijn. De fietsverbinding tussen Schuman en Luxemburg, waar, laten we wel wezen, nog geen begin van plan voor is, is een van de belangrijke voorstellen om de Europese instellingen aan boord te houden, naast de heraanleg van het Schumanplein.

Nu de eerste toekomstige gebruikers het voorstel al afschieten, zit er niet veel anders op dan toch eens goed na te denken over het nut ervan, zelfs al is er een conventie uit 2019. Het is geen schande om toe te geven dat het plan niet helemaal juist zit. Zoiets heet voortschrijdend inzicht.

“De Brusselse regering wil alles op alles zetten om de Europese instellingen, een economische booster voor de hoofdstad, ter wille te zijn”

zijn

Oliver Kozak van de EU Cycling Group heeft bedenkingen bij de fietsbrug, die het probleem van de verzadigde Wet- en Belliardstraat niet zal oplossen.

© KEVIN VAN DEN PANHUYZEN

Hoe werd het Atomium gebouwd?

Max Wyckaert en Luana Difficile

zoeken elke week een antwoord op een lezersvraag, deze week van Bart uit SintAgatha-Berchem . Volg ook de Instagrampagina voor het Big City-verhaal op donderdag.

Ook een vraag?

Stel je vraag en stem op BRUZZ.be Bekijk en lees antwoorden op BRUZZ.be/bigcity

Tot op vandaag heeft het Atomium iets futuristisch, maar het had er helemaal anders kunnen uitzien. Het plan om op dezelfde plaats een kaarsrechte betonnen toren van meer dan vijfhonderd meter hoog te bouwen, werd snel afgevoerd om het vliegverkeer niet te verstoren.

Georges baron Moens de Fernig, die commissaris was van de Wereldtentoonstelling, stelde daarop een Eiffeltoren voor van honderd meter hoog, maar dan op zijn kop, met de punt in de grond. Een belachelijk idee volgens André Waterkeyn, de ontwerper van het Atomium, die in 1954

een andere blikvanger voor ogen had: een gigantisch ijzerkristal. Waterkeyn zocht het, als directeur bij de federatie van de Belgische metaalindustrie, niet te ver. Het Atomium moest de Belgische metaalindustrie promoten. Dat het bouwwerk uiteindelijk 102 meter hoog zou worden, wist de ingenieur toen nog niet. Opdat de bezoekers vlot door het bouwwerk konden bewegen, berekenden Waterkeyn en architecten André en Jean Polak dat de buizen tussen de bollen drie meter breed moesten zijn. Dat betekende dat het ijzerkristal 165 miljard keer moest worden uitvergroot, tot negen bollen van samen 2.400 ton zwaar Heel andere dimensies dan de negen aardappelen en zestien breinaalden waarmee Waterkeyn de eerste maquette zou hebben gebouwd, met één bol op de grond en de andere zwevend erboven. Later bleken alsnog drie pijlers nodig te zijn om de andere

acht bollen – met hun stalen frame in aluminium jasje – te ondersteunen.

De bouw begon in maart 1956. Een huzarenstukje dat in handen kwam van werfleider Frans Cools, toen amper 24 jaar oud. Elke ochtend om vijf uur liet hij bijna zestig arbeiders in bestelwagens aanrukken vanuit de Kempen. Stukje voor stukje staken zij de bollen in elkaar, als een bouwpakket waarvan de onderdelen afgewerkt naar de Heizel werden vervoerd.

Loodzwaar werk was het, en om

De rode bosmier laat niet met zich

In het Zoniënwoud zijn onlangs verschillende nieuwe mierenhopen van de rode bosmier ontdekt. Een teken dat het bos er kerngezond is.

Mieren zijn fascinerende insecten, vraag het maar aan voormalig PS-kopstuk en mierenkenner Charles Picqué. Dat geldt ook voor de behaarde rode bosmier

(Formica polyctena). Wist u bijvoorbeeld dat verschillende mierenhopen ware oorlogen kunnen uitvechten tegen elkaar, die duizenden slachtoffers per dag eisen

en tot een maand lang kunnen duren?

Het is die behaarde rode bosmier die het goed blijkt te doen in het Zoniënwoud. Op een open plek waar een storm decennia geleden huishield, ontstonden onlangs verschillende nieuwe hopen, kon bioloog Olivier Beck van Leefmilieu Brussel donderdag met eigen ogen vaststellen. “Die mierenhopen zijn goed nieuws voor het bos, want het is een belangrijke bio-indicator,” legt hij uit. “Dat betekent dat het ecosysteem in het bos zowat zijn optimale

De rode bosmier blijkt het goed te doen in het Zoniënwoud.

© SHUTTERSTOCK

sollen

Al bijna 65 jaar blinken de negen bollen van het Atomium aan de Brusselse einder, maar hoe werd het pronkstuk van Expo 58 gebouwd?

de onderdelen de hoogte in te krijgen, moesten de arbeiders zich behelpen met stalen masten waaraan een kluwen van kabels met katrollen hing. Grote bouwkranen bestonden toen nog niet. Via de bogen van de bollen klommen de arbeiders zich een weg naar boven, via treden die Cools erop had laten lassen. En dat in een werkmansplunje dat enkel bestond uit een gebreide trui, een broek en bottines Echt veilig was dat allemaal niet. Van een helm was geen sprake, laat staan van handschoenen of

een veiligheidsharnas. Hooguit een touw rond hun middel moest voorkomen dat de arbeiders naar beneden donderden voor de ogen van de vele kijklustigen die langs de werf stonden te gapen. Ook zij zagen in de laatste weken hoe het alle hens aan dek was voor Cools en twintig van zijn beste stielmannen, die toen in een hotel in Laken verbleven voor de laatste loodjes. Pas enkele uren voor de officiële opening van de Wereldtentoonstelling, op 17 april 1958, was het Atomium definitief klaar. MW

BRUZZ

Hiphop 100

Luister vanaf 30 januari naar De Week van de Belgische hiphop op BRUZZ radio (98.8FM) met livesessies.

Stem je favoriete Belgische hiphop tracks naar de eeuwigheid op BRUZZ.be/hiphop100

A La Carte

Willem Wallyn is de scenarioschrijver van de serie 1985 over de Bende van Nijvel. Melina Verbeeck peilt in A La Carte naar zijn band met Brussel.

Donderdag vanaf 18.30u

evenwicht heeft bereikt.”

Wat ten tijde van de storm als een kleine ramp voor het bos werd ervaren, blijkt zo vandaag net een prima zaak te zijn. “De relatief open plek (tussen de Lorrainedreef en de R0) is warmer en trekt daardoor tal van insecten aan die de mieren nodig hebben als prooi,” weet Beck. De mieren helpen zo meteen ook insectenplagen te bestrijden.

De rode bosmier heeft nog meer fascinerende kantjes. Zo kunnen in de mierenhopen van de soort ook verschillende andere dieren

wonen, gaande van mijten over springstaarten tot bladluizen. Die laatste zijn een soort boerderijdieren voor de bosmier. In de zomer worden ze naar bomen en planten gebracht waar ze gemelkt worden door de mieren, de winter brengen ze door in de mierenhoop. Mocht u de mierenhopen zien op een boswandeling, blijf er dan af. De rode bosmier is beschermd. En geloof ons, u wil hem ook niet kwaad maken. KH

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/beestigbrussel

Tips voor het weekend BRUZZKet denkt mee na over wat je tijdens het weekend allemaal kan doen in onze stad. En daar zitten vooral veel nieuwjaarsfeestjes bij.

Meer info op BRUZZKet.be

Elke bol van het Atomium werd opgebouwd uit een geraamte van twaalf halvemaanvormige bogen, waarop blinkende aluminium driehoeken werden gemonteerd.

Samenleven. Vriendschap in de grootstad

‘Om vrienden te maken in de stad, moet je uit je stoel komen’

Vriendschappen opbouwen in een grootstad vraagt meer moeite dan in een kleine gemeenschap. “In een dorp kom je elkaar sneller tegen, in een grootstad moet je bewuster op zoek.” Toch is er geen enkele aanwijzing dat stedelingen minder vrienden zouden hebben.

door Eva Christiaens foto’s Saskia Vanderstichele

Na mijn studies zijn bijna al mijn vrienden teruggekeerd naar hun roots. Ik heb er bewust voor gekozen om in Brussel te blijven, maar dan moet je wel even opnieuw beginnen.” Anneleen Verhaeghe is nu 35 en trok de voorbije twaalf jaar zeer open door Brussel, op zoek naar vrienden. Toen ze net alleen woonde, werd ze vrijwilliger bij de conversatietafels voor anderstaligen in de gemeenschapscentra. “Daar heb ik een goede vriend aan overgehouden, ook een vrijwilliger. Hij woont in Anderlecht en we spreken nog altijd regelmatig af, samen met onze partners.” Ze ging ook naar evenementen van Couchsurfing, het logeerplatform voor toeristen, en Meetup, een onlineontmoetingsplatform. “Zij organiseren dikwijls bijeenkomsten op café. Natuurlijk met veel mensen op doortocht, maar ook expats. Het voordeel van die groepen is dat iedereen er wat zoekende is. Dat maakt het contact laagdrempelig.” Alleen verhuizen die expats na

enkele jaren vaak weer uit de stad. En zodra ze de dertig voorbij zijn, doen vrienden met kinderen dat ook weleens. “Er zit een enorme wissel in de mensen die in Brussel wonen,” zegt Verhaeghe. Wie blijft, mag regelmatig weer beginnen te zoeken. Vriendschap lijkt na de lange covidpauze aan een heropleving en zelfs ererondje bezig. Er verschijnen films over, zoals Close en De acht bergen, tv­series als Roomies en ook de pers volgt, met podcasts en artikels buiten de lifestylerubriek. “Fijn, hé?” zegt Beate Völker, hoogleraar stadssociologie aan de Universiteit Utrecht, directeur van het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR) in Amsterdam en gespecialiseerd in vriendschap. “Ik denk dat we de aandacht voor vriendschappen op een of andere manier aan het inhalen zijn. Ook omdat we elkaar gemist hebben in de pandemie.” Het belang van vrienden neemt wel al langer toe, zegt Völker. “Gezinnen worden kleiner, dus heb je minder mensen in huis. Familie woont verder van elkaar, het

aantal echtscheidingen blijft hoog, mensen worden ouder en vallen vaker alleen. Vrienden vangen dat gemis op. En ze passen goed in ons denken over relaties. Vrienden zijn, net als partners, relaties waar je bewust voor kiest.”

Het voordeel van een stad als Brussel, zo zegt Völker, is dat je keuze te over hebt. “Je hebt heel veel mogelijkheden voor activiteiten, cultuur en sport. Daar kom je gelijkgestemden tegen. Er kleeft wel iets aan vast: je moet uit je stoel komen. In een piepklein dorp zal je elkaar sowieso wel tegenkomen.”

Ons aantal goede vrienden is in elk geval gelijk, bleek uit eerder onderzoek in Nederland, Frankrijk en de VS. “Er is geen enkele aanwijzing dat je in een stad minder vrienden zou hebben of dat de kwaliteit van je vriendschappen minder goed zou zijn,” zegt Völker. “Alleen is je netwerk meestal dunner. Jouw vrienden kennen elkaar onderling wat minder snel.” Je hebt dan bijvoorbeeld een groepje in de sportclub, een paar bevriende buren en een groep oude schoolvrienden,

Anneleen Verhaeghe (tweede van links) leerde al heel wat mensen kennen in Brussel, onder meer via de Facebookgroep Dare to meet. “Maar je moet er wel wat tijd in steken.”

Samenleven. Vriendschap in de grootstad

maar die overlappen niet. “In wijken met een groot verloop van bewoners kan je ook minder hechte banden zien,” zegt Völker.

Eenzaamheid

“Ik heb niet echt één groep in Brussel,” zegt de Russisch-Italiaanse Yulia Lapina (29). Ze groeide op in Italië, woonde al eens drie jaar in New York en startte drie jaar geleden een vaste job in Brussel. Haar eerste indruk was positief, want in New York had ze amper dichte vrienden gemaakt. “Mensen zijn er best carrièregericht en de stad is enorm. Je wil geen anderhalf uur reizen om met iemand een koffie te drinken,” zegt Lapina. “In Brussel vond ik iedereen vriendelijk en ligt de nadruk toch wat meer op vrije tijd na het werk.” Ze ging na de werkuren uit met andere expats, werd vrijwilliger bij een milieuvereniging en sloot zich aan bij een dansclub in Elsene. “Zo leerde ik ook Belgen kennen. Het fijne is dat je in Brussel veel Belgen ontmoet van buiten de stad. Zij staan meestal ook open voor nieuw contact.” Ze is nu tevreden met haar vrienden, maar zat tijdens de covidcrisis wel een hele tijd zonder. “Ik was hier nog maar zes maanden toen de crisis begon. Ik had wel wat mensen leren kennen, maar nu niet dat je elkaar echt vaak hoort.”

nog minder dan een twaalfde van de mensen erg eenzaam. Overal in België voelen alleenstaanden, werklozen en laaggeschoolden zich vaker eenzaam dan gemiddeld. Die groepen zijn verhoudingsgewijs groter in Brussel dan daarbuiten. Vooral bij de laagste inkomensgroepen pieken eenzame gevoelens deze dagen.

“Het probleem met die cijfers is dat je niet weet over welke eenzaamheid het gaat,” zegt Selma Franssen, auteur van Vriendschap in tijden van eenzaamheid. “Bij emotionele eenzaamheid ontbreekt het je aan mensen met wie je diepgaande gesprekken kan voeren en die er voor jou zijn. Bij sociale eenzaamheid heb je die diepe band misschien wel met je partner of enkele goede vrienden, maar beleef je gewoon weinig interactie op een dag. Dat is wat veel mensen tijdens de covidcrisis hebben ervaren.” En wat mensen zonder collega’s, partner of huisgenoten ook vaker meemaken.

Franssen verhuisde zelf tien jaar geleden naar Brussel. Haar boek verscheen drie jaar geleden. Ze geeft er nog altijd lezingen over. “Ik hoor nu in het publiek dikwijls frustratie bij een groep mensen die graag weer naar buiten wil, maar hun vrienden niet meer mee krijgen,” zegt ze. “Heel wat mensen hebben tijdens de crisis gemerkt dat ze zich comfortabel voelen bij een kleinere vriendengroep.

zijn met uitgaan. Ik zou eens iets van me moeten laten horen.”

“Ik ben zeker deel van de groep die liever thuisblijft,” zegt Yulia Lapina. “Ik weet niet hoe ik vroeger de tijd vond om alle dagen te werken, iets te gaan drinken of te sporten en in het weekend nog eens uit te gaan. Door covid raakte ik gewend aan een trager ritme en dat bouw ik rustig weer op. Ik wil absoluut niet nog meer mensen leren kennen. Ik voel me nu al overweldigd.”

Selma Franssen

Auteur van ‘Vriendschap in tijden van eenzaamheid’

De sluimerende eenzaamheid was vooral bij jongeren hoog tijdens de covidcrisis. Maar zelfs in het derde kwartaal van dit jaar voelde nog altijd meer dan een op de negen Brusselaars zich meestal tot altijd eenzaam. Dat blijkt uit de laatste monitoring daarover van statistiekbureau Statbel. Nog eens een kwart herkent het gevoel meer dan zelden. De Brusselse cijfers liggen licht hoger dan in Vlaanderen of Wallonië en ook hoger dan een jaar geleden. Toen was in de hoofdstad

We zijn op een andere manier sociaal geworden, meer digitaal bijvoorbeeld. Ik betrap me er zelf ook op dat ik vaker thuisblijf. Dat kan natuurlijk samenhangen met mijn levensfase,” zegt Fransen, nu 34. “Ik ben tijdens die hele periode ook wat meer gaan nadenken over mijn vriendschappen. Ik vind het nu prettig om bepaalde banden te verdiepen en niet meer overal naartoe te gaan voor los contact. Vrienden met wie ik vroeger uitging, zie ik niet meer omdat we gestopt

Ook speelt deze winter nieuwe onzekerheid. “Covid is nog niet weg, het klimaatprobleem speelt veel meer dan twee jaar geleden en er is een oorlog in Europa. Mensen hebben het gevoel losgezongen te zijn. Bij zo’n controleverlies zijn ze sneller geneigd om zich terug te trekken in kleine kring. Ze trekken er dan minder lichtzinnig op uit,” zegt Beate Völker. Het is nog gissen of en waarom we meer zouden cocoonen, maar de bezoekerscijfers van cultuurhuizen halen in elk geval nog niet hun niveaus van voor corona. “Ik ga tegenwoordig ook minder vaak uit eten om minder geld uit te geven,” zegt Lapina.

Op verkenning

Maar daar zit je dan, als nieuwe of sociale Brusselaar die graag wat extra vrienden wil. “Je mag er best iets van zeggen,” vindt Selma Franssen. “Zeg je vrienden wat je mist, bijvoorbeeld samen iets doen. Mensen beseffen niet altijd dat whatsappen niet genoeg is.” Een dichte vriendschap opbouwen vraagt volgens veelgeciteerde studies minstens tweehonderd uur aan écht contact,

Yulia Lapina woonde eerder in New York, maar is meer de nadruk toch wat meer op vrije tijd na het werk.”

“In Brussel krijg je de kans om vrienden te vinden die niet op jou lijken. Dat is soms wat moeilijker, maar wel een verrijking”

het liefst met zowel plezier als kwetsbaarheid. “Soms had ik wat terugkerende, oppervlakkige gesprekken, maar vriendschappen bouw je niet in één dag. Je moet er tijd in steken,” vertelt Anneleen Verhaeghe over haar avonden met de couchsurfers. Tegenwoordig spreekt ze regelmatig af met mensen via de Facebookgroep Dare to meet. Die telt in Brussel ruim 1.300 Nederlandstalige leden. “Ik heb na de eerste lockdown eens een oproep gedaan om iets te drinken aan de picknicktafel achter de Sint-Katelijnekerk. Daar is twintig man naartoe gekomen en ik heb er vrienden aan overgehouden. We spreken af en toe af om iets te gaan eten of drinken,” zegt ze. De groep organiseert ook uitstappen naar musea of concerten.

Er zijn ook dating apps voor vrienden, zoals Hey VINA! en Bumble BFF. Bumble (beter bekend als dating app) noemt Brussel een van zijn voornaamste markten in Europa. Zo’n kwart van al hun gebruikers maakt (ook) gebruik van de BFF-functie om vrienden te vinden.

“Zo’n vriendschapsapp voelt ergens heel gek omdat je mensen op heel stomme dingen beoordeelt, zoals hun muzieksmaak of uiterlijk,” zegt Franssen, “maar voor wie nieuw is in Brussel kan het een goede manier zijn om anderen te vinden die ook samen activiteiten willen doen. Je zorgt er dan toch voor dat je buitenkomt.” Völker noemt zulke apps en onlinefora maar een hulpmiddel om het eerste contact te stimuleren. “Je kan net zo goed een etentje organiseren en vragen of iedereen één vriend meeneemt. Dat is gezellig, maar het moet verder gaan om te groeien.”

In het algemeen is er amper onderzoek naar vriendschap in Brussel. “We weten dat de tijdsbesteding van stedelingen en plattelandsbewoners niet veel verschilt, maar puur over vriendschap ken ik geen studies,” zegt VUB-socioloog Ignace Glorieux. “Ik heb onze studenten daar vroeger wel warm voor proberen te maken, maar dat kwam niet van de grond. Misschien zien ze het niet echt als een groot maatschappelijk probleem, terwijl vriendschap, toch zeker bij jongeren, enorm belangrijk is.”

Ook voor volwassenen is het belang niet te onderschatten, benadrukt Beate Völker. “Het is wel moeilijk. Als student maak je vrienden zonder moeite, want je ziet hen bijna elke dag en je weet dat iedereen er ongeveer gelijk voor openstaat. Als je ouder

wordt, moet je aftoetsen wie tijd heeft om af te spreken en wie al een vaste kring heeft.” Dat aftoetsen is ook nodig bij vrienden die je een tijdje uit het oog verloor, zegt ze. “De pandemie en lockdown waren lang, mensen zijn doorgegaan met hun leven. We kunnen niet doen alsof de ander niet veranderd is. De vriendschap zal dat dus ook zijn.”

“Natuurlijk is het fijn om een vaste basis te hebben, maar het is geen garantie tegen eenzaamheid. Er hoeft maar iets mis te gaan in die groep, dan moet je misschien ook opnieuw beginnen,” zegt Selma Franssen. “In Brussel is er een eeuwig aanbod van mensen die op zoek zijn naar vrienden. En je krijgt de kans om ook vrienden te vinden die niet op jou lijken. Dat is soms wat moeilijker, maar wel een verrijking.”

« POUR SE FAIRE DES AMIS EN VILLE, IL FAUT SORTIR »

FR L’amitié est une valeur très prisée de nos jours. « Car ce sont des relations choisies », dit la professeure en sociologie Beate Völker. « Dans une ville comme Bruxelles, vous avez le choix, si vous sortez de chez vous. » Anneleen Verhaeghe, 35 ans, s’est fait des amis via du travail bénévole et le groupe Facebook Dare to meet. « Tout le monde cherche mais il y a pas mal de roulement dans les amis », car beaucoup de gens quittent Bruxelles après quelques années. Et pendant la pandémie, les amis se sont regroupés. « Il y a une frustration chez certain.e.s qui aimeraient sortir plus, mais qui ne parviennent pas à motiver leurs ami.e.s », dit l’autrice Selma Franssen.

’TO MAKE FRIENDS IN THE CITY, YOU HAVE TO GO OUT’

EN We see the importance of friendship reflected in films like The Eight Mountains, Close and the series Roomies. Perhaps it is a reaction to lone lockdowns, but the importance of friends is by no means a new thing. “In a city like Brussels, there is plenty of choice, if you just get up from your chair.”

Like Anneleen Verhaeghe (35) who found friends through volunteering and the Facebook group Dare to meet. “Everyone is looking for something. That lowers the threshold for contact.” author Selma Franssen: “You feel now how some people are frustrated when they would like to go out again but can’t get their friends to join them.”

Auteur Selma Franssen ziet dat de covidcris ons sociale leven heeft beïnvloed: “Ik betrap me er zelf ook op dat ik vaker thuisblijf.”

gecharmeerd door Brussel. “Hier is iedereen vriendelijk en ligt

De slaapkamer. Wolf

Wolf is elf en woont in Molenbeek. Hij volgt onder meer een cursus debatteren in De Markten.

‘Ik wil niet dat het hier in 2050 allemaal voorbij is’

Elke week gaat BRUZZ op bezoek bij een kind in Brussel in zijn of haar slaapkamer. Deze keer is dat bij de elfjarige Wolf uit Molenbeek. Hij ging een tijdje naar school in New York, maar intussen fietst Wolf weer door de Brusselse straten en kruipt hij ‘s avonds in Molenbeek onder de wol. “Ik zou wel een vliegtuig op zonne-energie willen bouwen.” door Anke Dirix foto Saskia Vanderstichele

Je hebt veel trofeeën! Waar komen die allemaal vandaan?

De meeste heb ik met tennis gewonnen, maar ook een paar met voetbal, padel, zeilen en karate.

Je

hebt dus veel hobby’s?

Heel veel, ik doe ook nog notenleer, piano en Debateville.

Wat is dat?

Een atelier in De Markten in Brussel waar je leert debatteren. Daar leer je hoe je de beste antwoorden kunt formuleren op bepaalde vragen. Soms moet je bijvoorbeeld uitleggen waarom iets heel erg lekker of super moeilijk is.

Ik zie ook een trofee in de vorm van een paard.

Vroeger woonde ik in Amerika en dan speelde ik poker op school. Die heb ik daarmee gewonnen! Er werden regelmatig toernooien georganiseerd tussen de verschillende scholen, maar die trofee heb ik gewonnen omdat ik de beste hand had. Soms speel ik nog eens, als er mensen op bezoek komen die kunnen pokeren. In België zijn er niet zo veel kinderen die het kunnen. Jammer, want het is niet zo ingewikkeld.

Hoe ben je in New York terechtgekomen?

Mijn mama moest ernaartoe voor haar werk. In het begin vond ik dat niet zo leuk, maar op het einde was dat helemaal anders. Ik heb super veel vrienden gemaakt en we woonden in een coole wijk. Er was altijd van alles te doen! Soms mis ik mijn vrienden wel, maar we

facetimen af en toe en spelen ook spelletjes online.

Hoelang ben je terug in België?

Ik zit nu in het zesde en ben tot het derde leerjaar naar school gegaan in New York, we zijn nu zo’n twee jaar terug in Molenbeek. Ik heb geen broers of zussen, maar we hebben wel een huisdier: Ella, onze kat. Het is hier wel leuk om te wonen, we hebben best een groot appartement en er is ook een tuin beneden. Het is wel jammer dat mijn vroegere buurjongens niet meer in het gebouw wonen, want ik ging vaak bij hen langs. Nu moeten mijn ouders sleepovers organiseren.

Volg je het nieuws?

Ik kijk naar Karrewiet en soms kijk ik met mijn ouders mee naar het journaal. Ik vind het wel goed om te weten wat er allemaal gebeurt in de wereld. Als er echt grote, belangrijke dingen gebeuren, dan praten we daar wel over op school. We hebben het bijvoorbeeld over de oorlog in Oekraïne gehad, maar dat was ook omdat er veel kinderen uit Oekraïne bij ons op school zitten.

Hoe is dat voor jullie?

In het begin was het een beetje moeilijk omdat ze nog geen vrienden hadden en de taal niet spraken. Maar iedereen was meteen heel erg lief voor elkaar. Op de speelplaats spelen we meestal tikkertje en we spreken half Engels en half Nederlands met elkaar. Intussen is het heel gewoon geworden.

Is er iets wat je echt heel graag wilt doen?

Ik denk erover na om later vliegtuigen op zonne-energie te bouwen. Dat kan handig zijn, voor het klimaat.

Ben je veel bezig met de toekomst van de planeet?

Ja, met hoe we de aarde kunnen redden. Ik wil niet dat het in 2050 allemaal gedaan is omdat het hier dan veel te warm zal zijn. Toen ik vijf was, wist ik al wat een zonnepaneel was. Ik had er veel gezien op het nieuws en op de daken, en toen heeft papa me uitgelegd wat het is en waarvoor het dient. Toen ben ik beginnen na te denken over wat je ermee kunt doen, zoals vliegtuigen bouwen.

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/slaapkamer Naar een idee van de Volkskrant

« JE RÉFLÉCHIS AU SAUVETAGE DE LA PLANÈTE »

FR Wolf a 11 ans et habite à Molenbeek avec ses parents et son chat Ella. De la première à la troisième primaire, il est allé à l’école à New York. Désormais, lui et son vélo parcourent les rues de Bruxelles et le soir, c’est à Molenbeek qu’il fait son lit. Ce Bruxellois a trop de hobbies que pour les énumérer, et au moins autant de rêves. « Je réfléchis à comment sauver la planète. »

'I CARE ABOUT SAVING EARTH'

EN Wolf is 11 and lives with his parents and cat Ella in Molenbeek. He did the first three years of school in New York. Now, Wolf is back cycling the streets of Brussels and, at night, takes shelter in Molenbeek. This young native of Brussels has too many hobbies to mention, and at least as many big dreams. 'I do care about how we can save the earth; I am thinking about building a solar-powered plane."

“Ik mis mijn vrienden in New York wel, maar we kunnen samen online gamen”

BIO

• In 1994 geboren in Mechelen

• Brak door met de rol van jonge pedofiel in Muidhond (2019) van Patrice Toye

• Was deze zomer op het Festival van Cannes met Tori & Lokita van de broers Dardenne

• Andere films: Girl, Kom hier dat ik u kus, Wij

• Ook bekend van de tvseries Twee zomers, De Kraak, Over Water en zelfs het Duitse Tatort

• Ruilde Antwerpen voor Brussel om zijn horizon als acteur te verruimen

• Vanaf 22 januari te zien als een jonge rijkswachter in 1985, een prestigereeks van VRT en RTBF over het Bende van Nijvel-tijdperk

‘Ik denk dat ik nooit meer weg wil uit Brussel’

Een jonge rijkswachter spelen in een prestigeserie over de door de Bende van Nijvel geterroriseerde jaren tachtig: het kan ernstige gevolgen hebben. 1985 overtuigde de begenadigde Tijmen Govaerts om Antwerpen voor Vorst in te ruilen. “Ik wil geen Vlaamse acteur zijn, ik wil een Belgische acteur worden.”

door Niels Ruëll foto’s Ivan Put

Mochten er nog rijkswachters bestaan, dan verkozen ze buiten hun diensturen vast andere cafés dan de niet altijd even braaf-burgerlijke Brasserie Verschueren op het Sint-Gillisvoorplein. Toch is het daar dat we hebben afgesproken met Tijmen Govaerts (29), binnen enkele weken een van de bekendste rijkswachters van het hele land. De uitstekende acteur uit films als Muidhond, Girl en Tori & Lokita, en series als De kraak en Twee Zomers speelt immers een van de hoofdrollen in 1985. Voor die serie over de obscure periode toen de Bende van Nijvel met onwezenlijk brutale en dodelijke aanslagen warenhuizen viseerde, bundelden RTBF en VRT uitzonderlijk de krachten. Govaerts speelt een jongeman die met zijn vriend en diens zus het dorp voor de hoofdstad inruilt

om rekruut te worden bij de Belgische rijkswacht op het slechts mogelijk moment. Met hun onschuld hebben ze geen schijn van kans tegen de gitzwarte gebeurtenissen die ze van veel te dichtbij meemaken, die België traumatiseerden en nooit opgehelderd zijn.

Je kent de jaren tachtig enkel van horen zeggen. Wat wist je over de Bende van Nijvel voor je aan 1985 begon?

TIJMEN GOVAERTS: Niet zo heel erg veel. Ik ben geboren in 1994. Ik wist dat de Bende van Nijvel onder meer in Aalst winkels van Delhaize had overvallen. Ik kende klinkende namen als Patrick Haemers of Paul Vanden Boeynants en had weleens horen vallen ‘dat het allemaal de schuld van de rijkswacht en de politiek was’. Ik leerde veel bij toen ik Niet Schieten zag, de film van Stijn Coninx over de Bende, maar liet het daarna weer los.

Moet jouw generatie die onverkwikkelijke geschiedenis wel kennen?

GOVAERTS: Tot op vandaag, veertig jaar later, voel je de impact. Door de reeks heb ik beter begrepen wat voor tijd het was. Sommigen hebben het gevoel dat de jaren tachtig voor iedereen fantastisch waren, maar dat is helemaal niet zo. Ze verschilden niet zo hard van deze tijd: met veel spanningen en extremistische politieke stromingen. Het is een zondagavondserie die ouderen de kans geeft om jongeren te vertellen over hun jonge jaren. Misschien komen ze zo dichter bij elkaar, al gaat voor mij 1985 meer over het falen van het systeem dan over de gebeurtenissen op zich.

Het falen van een systeem én van de bedrijfscultuur bij de rijkswacht?

GOVAERTS: Dat bedoel ik. In de eerste scène

Film. Hoe tv-serie 1985 van Tijmen Govaerts een Brusselaar maakte

danst mijn personage in zijn kamer in zijn dorp op TC Matic. Een week later zit hij bij de rijkswacht en mag dat niet meer: naar TC Matic luisteren op een vrije radio, is verboden. Ook dáár gaat de reeks over. Over jonge mensen met de beste bedoelingen die vermorzeld worden in een grote machocultuur en machtsstructuur die je de hele tijd onder druk zetten om te presteren om hogerop te geraken. Voor plezier is geen plaats.

Ordehandhaver, zou het een job voor jou zijn?

GOVAERTS: Ik geloof heel erg dat iedereen in zijn leven moet doen waar hij goed in is. Ik zou een heel slechte rijkswachter zijn. Zoals er bij de politie wellicht tal van slechte

acteurs zitten. Je moet je ego aan de kant kunnen schuiven. En als acteurs een ding niet goed kunnen … (lacht). Er is een reden waarom iedereen hetzelfde uniform draagt en waarom je niet mag kiezen tussen roze, blauw of geel. Ik heb het ook oprecht

moeilijk met agressie. Het idee om met agressie iets tegen te houden, zal ik nooit begrijpen.

Door veel met ex-rijkswachters te praten, heb ik wel respect voor hen gekregen. Ze zien nog altijd heel hard af van heel het Bende van Nijvel-verhaal. Ze beseffen wat hen kapot gemaakt heeft en waarom, en begrijpen nog altijd niet hoe het zo is kunnen mislopen.

Ook vinden ze het heel vervelend dat de hele rijkswacht verantwoordelijk werd gehouden, terwijl ze individueel misschien net hard hun best hebben gedaan om dit land te beveiligen en te laten functioneren. Dat is pijnlijk.

Niet bang om straks op café de ene complottheorie na de andere te moeten aanhoren?

Acteur Tijmen Govaerts: “Ik wil mezelf feller uitdagen. Door in Brussel te wonen, door uit mijn comfortzone te treden, door veel Frans te spreken.”

GOVAERTS: Ik kijk net uit naar de babbels. En als het te moeilijk wordt, verwijs ik wel door naar scenarist Willem Wallyn (lacht). Het pijnlijke is dat er nooit iets opgelost is. De grote complottheorieën zijn het enige wat we hebben.

Welke rol speelt Brussel in de reeks?

GOVAERTS: De reeks is hier volledig gedraaid, het is de eerste Belgische fictiereeks en de eerste keer dat VRT en RTBF zo nauw hebben samengewerkt. We draaiden in de oude rijkswachtkazerne, waar buurtcinema Kinograph was. In die zin is het spijtig dat die moest stoppen. Het zou fijn geweest zijn om daar elke week een nieuwe aflevering te vertonen en te bespreken. We draaiden ook op de VUB, tegenover de kazerne. Scenarist Willem Wallyn heeft daar gestudeerd en zat zoals een van de personages bij de vrije radio FM-Bruxel (die aan de Louizalaan zat, red.). Zot dat twee werelden die zo sterk van elkaar verschilden zich aan weerskanten van de straat bevonden.

Ik kende Brussel al langer maar ben tijdens de opnames verliefd geworden op de stad en besloot hier te komen wonen.

Film. Hoe tv-serie 1985 van Tijmen Govaerts een Brusselaar maakte

“Ik zou een heel slechte rijkswachter zijn. Zoals er bij de politie wellicht tal van slechte acteurs zitten”

Welkom.

GOVAERTS: Merci. Ik woon samen met een vriendin die ook iets zocht, in een zalig appartement met zicht op het Park van Vorst. Ik denk dat ik er nooit meer weg wil. Sommige centrum-bewoners zijn moeilijk tot hier te krijgen, ze lijken te denken dat Vorst het einde van de wereld is. Gek is dat. Je zou van hier naar het centrum kunnen wandelen.

Wat voor veel mensen de zwakte van België lijkt – die splitsing – stemt mij blij en hoopvol. Het maakt ons bijzonder. Hoe deze stad in elkaar zit. Dat je nooit weet welke taal iemand spreekt. Dat ze groot genoeg is voor véél meningen, culturen, talen: dat spreekt mij aan. Ook al loopt niet alles op wieltjes en sméken veel zaken om een oplossing.

Is Antwerpen dan niet waar je als Vlaming moet zijn voor een acteercarrière?

GOVAERTS: Dat lijkt zo, ook ik heb dat lang gedacht. Ik kom uit Mechelen, trok naar Antwerpen om woordkunst te studeren en bleef er daarna vijf jaar. Daarna was ik klaar met Antwerpen. Je hoeft niet in Antwerpen te leven om rollen te krijgen.

Bovenal kwam ik tot het besef dat ik géén Vlaamse acteur wilde zijn, maar een Belgische acteur wil proberen te worden. Het idee een Vlaamse acteur te zijn, vind ik beangstigend. Ik wil mezelf feller uitdagen. Door in Brussel te wonen, door uit mijn comfortzone te treden, door veel Frans te spreken, door uit te zoeken of ik ook in een andere taal kan spelen. Is taal mijn beperking? Ik ben nog jong en ik heb al zoveel schone dingen in Vlaanderen mogen doen.

Je speelde alvast mee in Tori & Lokita, de door het Festival van Cannes bekroonde film over minderjarige vluchtelingen van Luc en Jean-Pierre Dardenne.

GOVAERTS: Het mooiste dat ik tot nog toe heb meegemaakt. Elke acteur in België verlangt er volgens mij naar om ooit met hen te werken. Het was erg fijn dat ze me in een andere rol zagen dan gewoonlijk. In Vlaanderen vragen ze me vooral voor zachte, melancholische jongemannen. In Tori & Lokita speel ik eindelijk een gemeen personage.

Ik heb met volle teugen van de ervaring genoten. Het is ambachtswerk. De broers draaien chronologisch, doen veel takes, nemen de tijd om iets goed te maken en het lijkt alsof ze alles weten. Geen wonder dat er zoveel internationale aandacht is voor hun

films. Het enige vervelende: wat doe je daarna? Terug naar minder kwalitatieve projecten? Dat is wennen.

Je hebt in korte tijd van erg verschillende films en series geproefd. Waar leg je voortaan de lat? Hoe ambitieus durf en wil je zijn?

GOVAERTS: Mijn ambitie is vooral goede verhalen vertellen. Goede dingen raken ver. Cinema is mijn grote liefde. Ik heb er bewust voor gekozen om een Franse agent in te schakelen. Er was Tori & Lokita en 1985 zal in Frankrijk uitgezonden worden. Dit is het moment om die stap te zetten. Zonder me te willen vergelijken: Matthias Schoenaerts en Veerle Baetens zagen ook een mooie opstap in Frankrijk. Voor een internationale carrière is Engels heus niet de enige optie.

Ook in de muziek kan je sneller verder

raken als je goed Frans zingt, meer dan Engels. In Frankrijk en Wallonië worden zoveel mooie films gemaakt. Het is erg fijn om me daarin te verdiepen. Ik probeer zoveel mogelijk films in de bioscoop te zien. De introductie van de Cinevillepas (voor een maandbedrag zie je in de onafhankelijke bioscopen zoveel films je maar wil, red.) is mijn redding (lacht).

Je woont vlak bij het Dudenpark. Nog geen supporter geworden van Union?

GOVAERTS: Ik ben één keer gaan kijken en vond het heerlijk. Zo’n mooi stadion, zoveel sfeer. Maar het was ook een van de meest dronken avonden, ik durf niet terug te gaan.

De eerste aflevering van 1985 wordt op 22 januari door VRT en RTBF uitgezonden

JE PENSE QUE JE NE VOUDRAI JAMAIS QUITTER BRUXELLES »

FR Incarner un jeune gendarme dans une série sur Nivelles, terrorisée par les Tueries du Brabant dans les années 1980 : cela peut avoir de graves conséquences. La série 1985 a convaincu le talentueux Tijmen Govaerts de quitter Anvers et de venir s’installer à Forest. « Je connaissais Bruxelles depuis longtemps, mais pendant le tournage, je suis tombé amoureux de la ville : le fait qu’elle soit suffisamment grande pour accueillir de nombreuses opinions, cultures et langues m’attire. Même si tout n’est pas parfait. »

‘I DON’T THINK I WANT TO LEAVE BRUSSELS EVER AGAIN’

EN Playing a young gendarme in the series 1985, about the 1980s and the terror by the Brabant killers, might have serious consequences. The series convinced the gifted Tijmen Govaerts to swap Antwerp for Forest. «I already knew Brussels, but I fell in love with the city while filming. I decided to move here. This city is so special: it is big enough for many opinions, cultures, languages and that appeals to me. Even though many things need fixing.» Goovaerts aims for an international career, inspired by Matthias Schoenaerts and Veerle Baetens.

Tijmen Govaerts speelt een rijkswachter in de tv-serie 1985. “Sommigen hebben het gevoel dat de jaren tachtig voor iedereen fantastisch waren, maar dat is helemaal niet zo,” zegt hij.

Trachet.

Perpet

We zitten ondertussen middenin het witloofseizoen. Ik ben bij ‘mijn’ witloofboer langsgegaan en heb vijf kilo gekocht. Dat kan vrij veel lijken, maar ik durf wel een kilo voor mij alleen klaarmaken. Behalve de boter die je daarbij gebruikt is witloof een absoluut dieetproduct: geen suikers en geen eigen vet. “Het is slechts water en wind,” zei een van mijn collega-liefhebbers ooit.

Ik ben héél jong aan het witloof gegaan. Gelijk alle kinderen moet er ooit een tijd geweest zijn dat ik er geen lustte, maar die kan ik mij niet herinneren. Gedurende mijn jaren in het buitenland was dat het enige van België dat ik echt miste: chicons! De rest van de wereld heeft er nooit van gehoord. Er gaan wel mooie dozen naar Tokio en New York, maar dat is voor een kleine elite. Wij beseffen niet goed wat voor gastronomische parels wij hier hebben.

Thuis bij mijn ouders kwam er in het seizoen, november tot maart, wekelijks een doos witloof binnen. Mijn vader gaf les aan heel wat zonen van witloofboeren, en zo kende hij

de adressen. En soms mocht ik mee. Mijn meest memorabele bezoek aan een witloofbedrijf was bij de familie Perpet in Steenokkerzeel. Dat waren twee broers en een zus, op hogere leeftijd. Ze waren nooit getrouwd en hadden altijd op de boerderij gewoond en gewerkt. Hun hobby was het verzorgen van een gigantisch Brabants trekpaard. Zij hielden het uitsluitend voor het plezier, want werk was er niet voor zo’n kolos. Het grote beest stond heel de winter binnen en knabbelde van een berg voederbieten die voor hem/haar was neergezet. “Het eet niets anders dan bieten, en heeft zelfs geen water nodig,” vertelde één van de Perpets. Het dier keek mij zachtaardig aan, kauwend op een biet, en liet toen vrolijk een adembenemende wind met een geur waar je een nagel in kon kloppen. Ach, het bucolische landleven …

Paard of geen paard, Je moet witloof gaan halen bij een boer. Er zijn er nog genoeg rond Brussel. Ze verdienen zo rechtstreeks wat meer en wij betalen wat minder dan in de

‘retail’. Iedereen blij. Daarenboven is het witloof er verser (en dus minder bitter). Witloof moet echt wit loof zijn. Vermijd elke groenigheid op de bladeren, die zorgen voor bitterheid en wijzen op een slordige behandeling. Het snijvlak van de loofstronk hoort ook wit te zijn, niet rood of bruin. Dan is het pas vers.

Men zegt dat witloof moeilijk om te bereiden is. Probeer dan dit eens: in schijfjes snijden, wat boter in de pan laten smelten, schijfjes witloof erop, zout en peper, een beetje water misschien, deksel erop en voorzichtig laten stoven. Eén of twee keer omscheppen. Op het einde wat kaas erover. Dat smaakt hemels.

Meer Trachet?

Lees de hele reeks op BRUZZ.be/trachet

BRUZZ dag brengt je van maandag tot zaterdag de actualiteit van de dag (in het Nederlands).

BRUZZ week serveert je iedere zaterdag de belangrijkste hoofdpunten van de voorbije week (in het Nederlands).

BRUZZ culture ontvang elke donderdag de BRUZZ-selectie in je mailbox en begin goed voorbereid aan je cultureel weekend (Nederlands, Frans en Engels gemixt).

BRUZZ international voor en door internationale Brusselaars, met elke week restauranttips, cultuurreportages en portretten (in het Engels).

Nick Trachet Brusselaar die de stad en de wereld culinair ontdekt

“Gedurende mijn jaren in het buitenland was dat het enige van België dat ik echt miste: chicons!”

‘Mijn openhartigheid is een familietrekje’

“De liedjes en de teksten zullen altijd het belangrijkst blijven,” zegt Rufus Wainwright, die dit jaar vijftig wordt. Aan de vooravond van zijn Brusselse concert met strijkorkest Amsterdam Sinfonietta blikt de meeslependste singer-songwriter van zijn generatie terug op leven en liefdes.

door Tom Peeters

De Amerikaans-Canadese zanger en componist Rufus Wainwright leer je het best kennen door naar zijn liedjes te luisteren. Eerder dan zijn stamboom, zijn wat excentrieke karakter, zijn compositorische talent en zijn buitengewone stem is het die persoonlijke twist die zijn muziek een universele lading geeft.

“Mijn openhartigheid is een familietrekje,” zegt de singer-songwriter via een telefoonverbinding vanuit Nederland, waar hij net aan een uitgebreide tournee is begonnen met het vermaarde strijkorkest Amsterdam Sinfonietta. “Het is de manier waarop de Wainwrights en de McGarrigle’s communiceren. We verwerken onze besognes door ze gestalte te geven in onze liedjes en onze muziek. Mijn moeder deed het zo. Mijn vader en mijn zus doen het nog steeds zo. Zelfs mijn grootvader aan vaderskant was een columnist die schreef over zijn leven in Life Magazine.”

Zijn leven lag dus vanaf het prille begin op straat. Zorgde hij daar zelf niet voor, dan deed zijn familie dat wel. Vader Loudon Wainwright III zong vlak na zijn geboorte in 1973 al dat het hier een echt moederskindje betrof (in het weinig aan de verbeelding overlatende ‘Rufus is a tit man’). 25 jaar later gaf Rufus dat op zijn titelloze debuut overigens gelijk toe: met ‘Beauty mark’ betoonde hij eer aan zijn moeder, folkzangeres Kate McGarrigle, en het schoonheidsvlekje boven haar lip.

Gay Messiah

Zijn carrière zou die van zijn ouders snel overstijgen, vooral omdat Wainwright soepel tussen pop en opera manoeuvreert. In tegenstelling tot het folkmilieu waarin hij opgroeide, dompelt hij zijn kwinkslagen en engagement graag in grandeur. Op ‘Gay messiah’ koppelt hij zijn afkeer van religies, die oorlogen aanwakkeren, aan zijn seksualiteit. Toen hij door echtgenoot Jörn Weisbrodt van de singlesmarkt geplukt was en bijgevolg ‘out of the game’, kwamen we dat meteen te weten in de gelijknamige song.

“Zeker mijn liefdesliedjes waren altijd uit mijn eigen leven gegrepen. Alleen zijn of, beter, niet in een relatie zitten, was een erg wilde rit, met veel ups en downs. Getrouwd zijn en vader worden heeft later mijn perspectief als songschrijver veranderd, zoals je wellicht kan horen op ‘Peaceful afternoon’.” De mooie ode aan zijn man staat op zijn meest recente studioalbum Unfollow

Muziek. Rufus Wainwright met strijkers, tussen klassiek, pop en stamboom

the rules, waarvan hij de titel optekende uit de mond van dochter Viva Katherine Wainwright Cohen, die een nog grotere muzikale erfenis torst (de moeder is Lorca Cohen, dochter van Leonard Cohen).

Dood stinkdier

Op de huidige tournee, een vervolg op een eerste samenwerking met Amsterdam Sinfonietta in 2017, brengt Wainwright naast eigen werk een hele reeks covers. Geen Cohen of Brel dit keer, wel Prince, Joni Mitchell en operacomponist Christoph Willibald Gluck. Een halfjaar verwijderd van zijn vijftigste verjaardag zingt hij passend ‘Entre la jeunesse et la sagesse’ van zijn moeder en tante Anna, maar de surprise van de chef is ‘Dead skunk’, een oude hit van zijn vader. In de originele versie weerklinkt banjo, dat ver van de comfortzone van het orkest ligt – en violen dan maar inzet als ukeleles.

“Dat nummer achtervolgt me al mijn hele leven,” lacht Wainwright. “Mijn vader bracht het uit in 1973, mijn geboortejaar, en vertolkt het nog steeds. Na bijna vijftig jaar maakt het deel uit van het verhaal van de Wainwrights, hoog tijd dus om het zelf aan boord te hijsen. Niet alleen het publiek reageert enthousiast, ook mijn vader stuurde me dat hij er erg blij mee was. ‘Misschien wordt het wel opnieuw een hit,’ zei hij. Dat zette ik maar vlug uit zijn hoofd. (Lacht) ‘Ik denk het niet pa, de tijden zijn veranderd.’”

We vragen hem of hij afwist van het bestaan van de Nederlandse versie van Ciska Peters met een aangepaste tekst van Peter Koelewijn. Het dode stinkdier op het midden van de weg werd vervangen door een dode witte eend, die een blauwe eend – het toen erg populaire Volkswagenmodel – in de berm doet belanden. “Oh boy, there you go. Je ziet: veel van wat mijn vader in gang zette, ontdek ik zelf pas jaren later. Het blijft me choqueren.” (Lacht)

Spannende tijden

Nadat zijn moeder in 2010 aan kanker overleed, zijn vader en zoon dichter naar elkaar toe gegroeid. “Mijn ouders hadden een moeilijk relatie. Ze waren niet altijd even vriendelijk voor elkaar en gingen snel uit elkaar. Mijn vader was er voor mij en mijn zus, ik realiseerde me dat hij op veel verschillende manieren van mijn moeder hield. Hij was diep getroffen door het verlies. Het heeft hem in mijn ogen gevoeliger en

menselijker gemaakt.”

Zijn moeder wilde hem afschermen van de showbizzwereld, zeker toen hij nog een tiener was. Dochter Viva, die binnenkort dertien wordt, confronteert de zanger, Jörn en Lorca nu met eenzelfde bekommernis. “We zijn heel voorzichtig, zeker omdat we in Los Angeles wonen, waar de verleidingen alomtegenwoordig zijn. We proberen haar af te schermen, maar op een gegeven moment zal ze toch gewoon zelf moeten beslissen welke weg ze wil uitgaan.” Hoeveel platencontracten ze intussen al heeft aangeboden gekregen? “Gelukkig nog géén!”

Het lucht Wainwright alvast op dat de

mensen niet noodzakelijk gelukkig maakt, ironisch genoeg. Je kan nog zo hard je best doen, mensen gaan echt niet veranderen omdat jij dat wilt. Zeker na de dood van mijn moeder besefte ik dat je maar beter doet wat jou gelukkig maakt zonder je te veel zorgen te maken over anderen, want het leven is zo voorbij. Sindsdien ben ik egoïstischer geworden ... op een goede manier.”

We mogen een derde opera, een musical en een folkplaat verwachten, en ook dat Franstalige album moet er ooit van komen. Aangestuwd door een horde strijkers wil hij op het podium weleens wat nostalgischer worden. “Maar dat hangt echt af van de zaal.

maatschappij wat opener en diverser is geworden. “Toen ik begon in de business werd seksisme, homofobie en racisme nog beschouwd als een deel van het systeem. Je moest er maar mee leren leven. Onder invloed van allerhande hashtags en tegenbewegingen zijn er stappen in de goede richting gezet. Zeker voor een jongeling moet het tegenwoordig een spannende tijd zijn. Maar ik ben bijna vijftig! Ik zal extra weerbaarheid moeten tonen.” (Lacht)

In 2005 vertelde de zanger ons dat hij iedereen altijd tevreden wilde houden, maar hij ondervond dat al dat pleasen contraproductief werkt. “Ik heb geleerd dat het

In Nederland spelen we in enkele mooie kleinere schouwburgen. Daar durf ik me makkelijker te laten gaan. In het Concertgebouw, waar de sfeer wat ernstiger en meer beladen is, loop je dan weer wat meer gestrest rond, maar dat hoeft geen nadeel te zijn, want het maakt je ook alerter. Wat ik zo fijn vind aan Bozar is dat het een deftig, ietwat formeel kader combineert met een ontspannen sfeer.”

Rufus Wainwright en Amsterdam Sinfonietta spelen op dinsdag 24 januari in Bozar. Meer info op www.bozar.be

SUR LA ROUTE DE LA SAGESSE

FR Lors de sa tournée avec l’orchestre à cordes de renom Amsterdam Sinfonietta, Rufus Wainwright a surtout joué des œuvres autobiographiques ainsi que quelques reprises. À six mois de son 50e anniversaire, un des chanteurs les plus prenants de sa génération passe en revue sa vie et ses amours, chante ‘Entre la jeunesse et la sagesse’ de feu sa mère Kate McGarrigle et sa tante Anne. Mais la surprise du chef est sans aucun doute ‘Dead Skunk’, un ancien tube de son père Loudon Wainwright III. « Ma famille a toujours géré ses besognes à travers la chanson et la musique. C’est comme ça que nous communiquons. »

SAGE ON THE ROAD TO WISDOM

EN When Rufus Wainwright tours with the renowned string orchestra Amsterdam Sinfonietta, he performs covers as well as his own autobiographical work. Six months short of his 50th birthday, he is one of the most compelling song singers of his generation and looks back on life and loves. He covers “Entre la jeunesse et la sagesse” by his late mother Kate McGarrigle and his aunt Anna, but the chief surprise is “Dead Skunk”, an old hit by his father, Loudon Wainwright III. “My family has always incorporated its affairs into songs and music. It’s the way we communicate.”

“Je kan nog zo hard je best doen, mensen gaan echt niet veranderen omdat jij dat wilt”

De funk van Rob

De Ghanese pianist en zanger Robert Roy Raindorf alias Funky Rob bracht in de jaren 1970 Funky Rob way uit, een album waarop hij highlife vermengde met de funk van James Brown. De plaat werd gesampled door de betreurde beatbricoleur J.Dilla en groeide uit tot een verzamelobject. Enkele jaren terug werd ze heruitgebracht, en vandaag toert Funky Rob met de withete Noorse psychfunkband Flammer Dance de wereld rond.

FUNKY ROB & FLAMMER DANCE BAND 21/1, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Fluwelen guerrilla

Met hun label en muziekplatform Stadskanker voeren Gijs Teerlynck en Alexander Schillewaert “een fluwelen guerrilla tegen de muzikale verarming van Brussel met even radicale releases als ontwrichtende concertavonden.” In de Vaartkapoen haalt Stadskanker je uit je comfortzone met onder meer de onnavolgbare weirdo Joeri Chipsvingers, de hoofdstedelijke trashpop van Stakattak en de Gentse techpunk van Kill Test.

STADSKANKER x VK 20/1, 19.00, Vaartkapoen, www.vaartkapoen.be

Hertogelijk klankenspel

Duke Garwood sprokkelde een paar jaar geleden aandacht toen hij samenwerkte met Mark Lanegan, het grommende grunge-icoon dat in 2022 het tijdelijke voor het eeuwige inruilde. Maar weg van de schijnwerpers creëerde de Britse multi-instrumentalist zelf een eigenzinnig, uniek oeuvre met brokstukken uit de folk en blues. Op zijn recentste album, Rogues gospel, voegde hij daar nog een slok ambient aan toe. (TZ)

DUKE GARWOOD 24/1, 19.30, Botanique, www.botanique.be

Jong talent

Het betekent wel wat als een klassieke muzikant tekent bij het eminente platenlabel Deutsche Grammophon. De Zweedse violist Daniel Lozakovich zette op nauwelijks vijftienjarige leeftijd al zijn krabbel onder een exclusiviteitscontract. We zijn nu zes jaar verder, deze jonge muzikant heeft alleen maar meer kunnen rijpen. Hoog tijd voor een uitnodiging, dacht het Belgian National Orchestra.

BELGIAN NATIONAL ORCHESTRA & DANIEL LOZAKOVICH 21/1, 20.00 & 22/1, 15.00, Bozar, www.bozar.be

Wervelwind

Wie oude muziek stoffig vindt, heeft nood aan een uurtje met Amaconsort. Het jonge viertal raast als een wervelwind door het wereldje, pakt concertzalen in, ontvangt internationale prijzen en doet dat vooral breed glimlachend, oprecht, spontaan en vol spelvreugde. De eeuwenoude noten klinken verbazingwekkend fris, volksdansen loeren bij hun concerten steeds om de hoek. Je moet er wel vroeg voor uit de veren.

AMACONSORT 22/1, 11.00, Bozar, www.bozar.

(Weg)dromen

Net als Christine McVie en Annie Lennox probeerden componisten John Adams, Henri Dutilleux, Toru Takemitsu en George Benjamin hun dromen te verklanken. Brussels Philharmonic biedt een avond vol muzikale hersenspinsels, al zal je bij de kristalheldere stem van contratenor Bejun Mehta en de virtuoze, driftige boogstreken van violiste Sayaka Shoji niet willen (of kunnen) indommelen. (JC)

DREAMS 21/1, 20.15, Flagey www.flagey.be

DANIEL LOZAKOVICH

FUNKY ROB

EXPOFILMPODIUM

De grote ontsnapping

Op 19 april 1943 werden 1.631 Joden van Mechelen naar Auschwitz gedeporteerd. Dankzij verzetsacties wisten 236 van hen te ontkomen uit deze trein richting de dood. Fotograaf Jo Struyven toont ons de beladen landschappen waarin dit verhaal zich afspeelde. Twee schilderijen van Luc Tuymans en een educatieve ruimte ingericht met getuigenissen van ontsnapte vluchtelingen vervolledigen het verhaal.

LAND (ES )CAPES FROM THE 20TH CONVOY 20/1 >14/8, Joods Museum, www.mjb-jmb.org

Kleurrijke minimalist

Met de laconieke mededeling ‘Tout est là’ toont de 83-jarige gelouterde en gelauwerde Bernard Villers nieuwe en oudere werken die zijn vijftig jaar omspannende oeuvre typeert. De humoristische minimalist verblijdt ons nog altijd met zijn ongecompliceerde kleuren op alledaagse, licht bewerkte objets trouvés gaande van plankjes, paletten en kratten tot industriële restjes.

BERNARD VILLERS, TOUT EST LÀ 19/1 > 25/2, Irène Laub Gallery, www.irenelaubgallery.com

Magisch Mexico

Van de jaren 1970 tot nu liet de rondreizende fotografe Graciela Iturbide geen onderwerpen onaangeroerd. Portretten van vrouwen in Juchitan, van Seris-Indianen in de Sonora-woestijn, verdroogde en ontvolkte landschappen in het zuiden van de VS: de beelden van Iturbide hebben iets magisch. Met meer dan honderd foto’s toont Schaduwlijnen een goed beeld van Iturbides oeuvre. (MB)

GRACIELA ITURBIDE, SCHADUWLIJNEN 22/1 > 2/4, Fondation A Stichting, www.fondationastichting.com

Allesbehalve stil

Regisseur Damien Chazelle maakte furore met musical La la land en ruimtevaartepos First man. Nu verslikt hij zich wat in zijn torenhoge ambities en knaldrang – maar hoe vaak zie je een extravagant en soms scabreus epos over het wilde Hollywood dat een eeuw geleden uitmuntte in stille films en beestachtige feesten? Babylon is een hommage aan die tijd, met veel schoon volk, straffe anekdotes en vunzigheden.

BABYLON dir.: Damien Chazelle, act.: Margot Robbie, Brad Pitt, Diego Calva

Nieuwe moed

Dankzij Patricio Guzmáns bioscoopdocumentaires krijgen we een beeld van de bewogen politieke geschiedenis van Chili. Bijna vijftig jaar na de militaire staatsgreep en de dood van links politicus Salvador Allende, stelt Guzmán tot zijn vreugde vast dat de Chileen weer een revolutie aandurft. Een prijsverhoging van metrokaartjes leidde in 2019 tot een spontane volksopstand tegen het neoliberale, patriarchale systeem.

MI PAÍS IMAGINARIO dir.:

Matador

Performancekunstenaar Angélica Liddell (Zilveren Leeuw op de Biënnale in Venetië) verbindt de ‘Liebestod’ of liefde tot de dood met het tragische leven van de mythische matador Juan Belmonte, die van het stierengevecht een spirituele oefening maakte. Ook volgens Liddell bereiken we catharsis door terreur en mededogen, en komen we zo met het heilige in verbinding.

LIEBESTOD 18 > 20/1, Théâtre National, www.kaaitheater.be

Strijkplankmuziek

De Costaricaans-Nicaraguaanse kunstenaar Mario Barrantes Espinoza (ex-P.A.R.T.S.) grijpt terug naar het muziekgenre ‘plancha’: nostalgische en romantische muziek waarnaar moeders en grootmoeders luisterden tijdens het huishouden, maar die ook nauw verbonden is met de telenovelacultuur en de kunst van transformistas (dragqueens).

EL CANTAR DEL PLAYO OR ... A SONG IS A ROSE IS A THORN 21 & 22/10, De Kriekelaar, www.kaaitheater.be

Patricio Guzmán

De laatste oogst

Catalonië. Een familie teelt al generaties perziken wanneer zij te horen krijgt dat haar bomen moeten wijken voor zonnepanelen. Ze hebben amper tijd om daarbij stil te staan. Berlijn bekroonde dit authentieke boerendrama met de Gouden Beer. Carla Simón filmt geen boer die voort plukt, maar de volledige familie die haar manier van leven zal moeten veranderen. Een film zo smaakvol als een rijpe perzik. (NR)

ALCARRAS dir.: Carla Simón, act.: Jordi Pujol Dolcet, Anna Otín, Xenia Roset

Ten huize Cohen

Steven Cohen, legendarische Zuid-Afrikaanse queer performer en beeldend kunstenaar, woont in een klein, boudoirachtig huis in Frankrijk. Dat intieme rariteitenkabinet, dat herinneringen bevat aan zijn vroegere creaties en ervaringen, werd voor deze creatie gereconstrueerd. In die beladen ‘herdenkingszaal’ ontvangt hij zijn publiek. Zelf is hij zowel gastheer als meubelstuk tussen zijn meubels. (MB)

BOUDOIR 20 > 22/2, Hallen van Schaarbeek, www.halles.be

LAND(ES)CAPES FROM THE 20TH CONVOY LIEBESTOD BABYLON

Stuur het trefwoord, samen met je adres en telefoonnummer, naar win@bruzz.be

Bahar Temiz: Punkt

5X2 TICKETS, KVS, 21/1

Terwijl

Supercars 2

Een volkskeuken met een Belgisch tintje, zo profileert Bouillon Bruxelles zich. Het imago van het Ilot Sacré vaart er wel bij, want dit oord is zeker geen toeristenval. Meer nog: het is pure nostalgie.

Vanuit marketingoogpunt is zo’n zogenoemde Bouillon in Brussel erg slim gezien. In Parijs, een veeleisende stad op gastronomisch vlak, hebben de Bouillons hun waarde al langer bewezen. In deze economisch moeilijke tijden is het bovendien een prima zet.

Film naar keuze

Die Bouillons zijn typische, Parijse restaurants, ontstaan halfweg de negentiende eeuw, die bekend stonden om hun uitstekende keuken, hun groot aantal ‘couverts’ en hun onklopbare prijs-kwaliteitverhouding. In 1893 telde de lichtstad er zo’n vierhonderd, maar helaas verdwenen ze uit het straatbeeld. Tot ze in 2017 een wedergeboorte kenden, al was het wel even afwachten of die oude glorie terug kon keren.

Bouillon Bruxelles vond onderdak in het vroegere Scheltema. Het mooie interieur baadt in nostalgie, met houten accenten en een groene art-nouveauverlichting. De tafelkleden in gewafeld papier bekoren ons erg en voeren ons terug naar de ouderwetse, authentieke brasserieën. Eén minpuntje wel: ga niet links achterin de zaal zitten, want daar blaast een ijsmachine koude lucht. U kunt die plaatsen beter vermijden.

De obers, gekleed in zwart en wit, lopen goedgezind en erg aanspreekbaar af en aan.

Met voorgerechten als Pottekeis met radijs en gepaneerde halve varkenspoot met pickles, staan alvast enkele Belgische klassiekers op de kaart. Prijs: tussen 4,70 en 8,40 euro. Wij kiezen voor de paardenworst met Gentse mosterd (5,90 euro). De garing van de worst, zonder opsmuk geserveerd, is perfect. Een aardewerken kannetje Lambiek Boon (4,50 euro voor 25 cl) maakt het helemaal af: het zure van het bier past perfect bij het vet van het gezouten vlees.

Bouillon Bruxelles

•••••

Voor de volgende gang gaan we resoluut voor het ‘sterrengerecht’: gegratineerd witloof met aardappelpuree (14 euro). De schotel is helemaal volgens de regels van de kunst bereid: een gladde en smeuïge bechamelsaus, genoeg maar zeker niet te veel kaas, een vleugje paprika, ham van een goede kwaliteit en witloof dat geen water afgeeft. Moederlief had het niet beter gekund. Door te kiezen voor erg scherpe prijzen, moeten gasten voor brood (2,20 euro) of boter (1,20 euro) bijbetalen, maar geen mens die daarom maalt.

Predikherenstraat 7-9, Brussel, 02-512.20.84, bouillonbruxelles.com wo > vr 12 > 14.30 en 19 > 23.00, zo 12 > 16.00

MICHEL VERLINDEN

Eat & Drink. Bouillon Bruxelles

© SASKIA VANDERSTICHELE

choreografe Bahar Temiz in Ice terugkeerde op de stappen van de eerste poolreizigers, neemt ze voor haar nieuwe productie Punkt de verhalen van de eerste ballonvaarders als vertrekpunt. Mail ‘punkt’

10X2 TICKETS, AUTOWORLD, TOT 29/1

Na het succes van Supercar story loopt er nu bij Autoworld de expo Supercars 2 Dat wil zeggen: nog meer sportwagens van merken als Lamborghini, Ferrari en BMW. Mail ‘supercars’

5X2 VOUCHERS, UGC-BIOSCOOP

Het nieuwe jaar belooft weer heel wat moois, ontroerends en spannends op het witte doek. Met deze voucher kan je bij UGC bij voorbeeld naar Babylon, Pacification of L’immensita. Mail ‘UGC’

Smalltalk. Charo Calvo

‘Ik hou van kosmopolitische geluiden, maar niet de hele tijd’

Als smaakmaker voor de online longread presenteren we hier alvast een potje smalltalk met Charo Calvo. Zij begon ooit als danseres bij Wim Vandekeybus’ Ultima Vez, maar bepaalde ondertussen als sounddesigner en componiste het geluid van menige theaterproductie. Als radio-artieste won ze al tal van internationale prijzen.

door Michaël Bellon foto Ivan Put

“Als ik dossiers moet schrijven, doe ik dat graag in bars,” vertelt Charo Calvo, terwijl ze een thee bestelt in de buik van café Walvis. “Toen ik twee jaar geleden nog om de hoek in de Zwart Paardstraat woonde, kwam ik hier ’s morgens af en toe naar subsidies vissen bij een kop koffie.” Het aquarium van de Walvis biedt behalve vriendelijk personeel ook een panoramisch zicht op de drukke Vlaamsepoort. “Ik hou wel van kruispunten. Je ziet en hoort er van alles uit alle richtingen komen. Door de spiegels aan de muur wordt alles nog complexer.”

In 1987 kwam Calvo na een auditie bij Vandekeybus in Madrid naar Brussel om mee te dansen in diens debuut What the Body Does Not Remember. “Een grote stap, maar ik was altijd al van plan om Spanje te verlaten. Ik had al snel Frans en Engels geleerd, en België sprak me aan omdat ik geboeid was door vrije geesten als Brel, Magritte en Alechinsky. Brussel was toen nog somber, grijs en donker, met veel leegstand in het centrum, maar dankzij de mensen ben ik ervan gaan houden.” Toch is Calvo onlangs – na meer dan dertig jaar Brussel – naar Gent verhuisd, waar ze dichter bij haar dochter woont. “Ik ben daar heel graag. Ik hou van de kosmopolitsche geluiden van trams, auto’s en ambulances, maar niet de hele tijd. In deze fase van mijn leven kan ik de schoonheid en de relatieve rust van Gent met het water, de mooie gebouwen en het rustigere verkeer meer appreciëren.”

Tijdens ons gesprek zal meermaals blijken dat Calvo, momenteel in de hoofd-

stad voor repetities, een nomadische persoonlijkheid heeft. In haar ‘Brusselse’ periode is ze een keer of vijftien verhuisd, ook binnen Gent. “Om verschillende redenen natuurlijk, maar toch ook vaak om alles op te kunnen ruimen, dingen weg te gooien en opnieuw te beginnen.”

Ook artistiek zoekt Calvo voortdurend nieuwe horizonten op. Na haar studies fysica belandde ze in de dans. In 1992 nam muziek de plaats van dans in, toen ze elektroakoestische compositie ging studeren bij Annette Vande Gorne aan het Conservatorium van

Brussel. Haar exploratie- en experimenteerdrang maakt haar tot een boeiende gesprekspartner over de wondere wereld van concreet en elektronisch geluid én geluidsontwerp.

Punkt van Bahar Temiz en Charo Calvo is van 10 tot 21 januari te zien in KVS BOX

Longread?

Meer weten over Charo Calvo? Smalltalk wordt Longread op bruzz.be/smalltalk

De vijf inzichten. Neeka

‘Ik ben fan van harmonieën’

Met zes langspeelplaten op de teller heeft Neeka (Ilse Goovaerts) ervaring genoeg om ons tips te geven voor een beter leven. Zelfs in de titel van haar plaat Candy Comfort zit er één verscholen.

door Michaël Bellon

Je bent nooit te oud om te leren

Een klassieker. Ik ben zelf nog beginnen te drummen op mijn 42ste omdat ik daar heel mijn leven al van droomde. Ik zou ook nog graag leren schermen, boogschieten, tapdansen en klassieke zang gaan volgen.

Blijf in beweging en kom buiten

Ik heb zelf nogal een ‘zittend gat’ – gezellig met een boek voor de kachel. Maar ik voel me beter als ik meer beweeg, vooral in de natuur. Soms maak je je druk om zaken die eigenlijk niet belangrijk zijn. Na een wandeling klaart het meestal op.

Zing! (liefst in groep)

Ik heb sinds een aantal jaren een popkoor voor volwassen en iedereen die deelneemt, vindt die anderhalf uur per week heel plezant en weldadig. Ik ben een enorme fan van samenzang en harmonieën. Meerstemmige zang horen geeft me altijd een enorme kick.

Laat die schermen even achterwege

Een paar jaar geleden vroeg Mick Jagger in Werchter aan zijn publiek om mee te klappen. In de plaats daarvan begon iedereen met de smartphone te filmen. Ook in het Uffizi in Firenze liep het vol met mensen die via een tablet op een stick naar de schilderijen keken. Doordat we zo vaak een scherm tussen onszelf en de wereld zetten, ontzeggen we onszelf veel ervaringen.

Maak minstens eenmaal in je leven de Queen of Sheba Cake van Julia Child

Julia Child was een van de eerste televisiechefs in Amerika. Op haar 52ste liet zij de Amerikaanse bevolking kennismaken met de Franse keuken met haar kookprogramma The French Chef Haar Queen of Sheba Cake is ongelooflijk lekker. Wel veel rum, boter en suiker, maar beter af en toe eens iets echt lekker eten, dan de hele tijd het halve werk.

Neeka toert met ’20 jaar Candy Comfort’ volgend seizoen in de CC’s. Het concert in GC Het Huys in Ukkel, met repertoire van Emmylou Harris en Daniel Lanois, heeft plaats op 19/1 www.neekamusic.be, www.hethuys.be

Mutualistisch raadgevers (m/v/x) waaronder ook voor ons mobiel kantoor

Jobomschrijving: als mutualistisch raadgever wordt u tewerkgesteld in de arrondissementen Vilvoorde, Leuven en Liedekerke volgens de noden van de sector. U zal instaan voor het onthaal, informeren en adviseren van de leden in een van onze kantoren of het mobiel kantoor. U zal eveneens de terugbetaling van gezondheidszorgverstrekkingen en diverse administratieve taken uitvoeren.

Een uitgebreide opleiding is voorzien op de werkvloer en zal doorgaan in ons opleidingscentrum in hartje Brussel.

Profiel: u volbracht het hoger secundair onderwijs en bent sociaal vaardig. Een administratief gerichte vorming op HOKT-niveau is een pluspunt. U hebt goede noties van het Frans en bent bereid de inspanning te leveren om de toepasselijke regelgeving te assimileren.

De mutualistisch raadgever wordt in functie van de noden tewerkgesteld in een van onze agentschappen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en regio’s Vilvoorde, Leuven en Liedekerke + het mobiel kantoor (voor deze bent u in het bezit van een rijbewijs B).

Wij bieden een marktconform loon, tewerkstelling in een 35-urenweek, een goede balans tussen werk en privé, maaltijdcheques, eindejaarspremie en groeps- en hospitalisatieverzekering.

Interesse?

Richt uw kandidatuur en CV met vermelding van de referentie “Raadgever” of “Raadgever Mobimut” (ook voor mobiel kantoor) aan Solidaris Brabant, directie Human Resources, Zuidstraat 111, 1000 Brussel of per mail : jobs.bra@solidaris.be.

Nederlands

• beginners: schrijf je in via het Huis van het Nederlands.

• gevorderden: schrijf online in.

Andere Talen

Professionele taalcursussen

ICT@home

Bekijk ons aanbod en schrijf je online in.

cvosemper.be

Néerlandais

• Débutants : inscrivez-vous via Huis van het Nederlands.

• Avancés: inscrivez- vous en ligne.

Autres langues

Cours de langue professionnelle

ICT@home

Consultez notre offre et inscrivez-vous en ligne.

Dutch

• Beginners: enrol via the Huis van het Nederlands.

• Advanced: enrol online.

Other languages

Professional language courses

ICT@home

Check out our offer and enrol online.

altijd (bij)leren

Toegankelijke gezondheidszorg voor iedereen

Solidaris Brabant geniet het vertrouwen van meer dan 629.000 leden. Wij zoeken voor spoedige aanwerving voor regio’s Vilvoorde, Leuven, Liedekerke:

Op zoek naar een job met pit?

Wij zoeken:

een projectleider facilitair beheer

• Je staat in voor het coördineren en organiseren van projecten.

• Je beheerst de administratieve opvolging van projecten.

• Je zorgt voor een goede samenwerking met alle betrokkenen (studiebureaus, aannemers,…).

Vragen? Contacteer de Personeelsdienst op 02 785 33 44 of via personeelsdienst@overijse.be.

“Een project volgen van begin tot einde is mijn passie. Kunnen inspelen op onvoorziene omstandigheden,

geeft mij voldoening.”

Call Agent Special Projects

• Jij verkoopt specifieke telemarketing projecten: overtuigen is jouw sterkte!

• Targets behalen? Daar krijg jij energie van.

• Je staat in voor de voorbereiding van dossiers: prospecten bepalen, commerciële mails opstellen en versturen, verkoopsgesprekken voorbereiden,... You got it!

Meer info? Kijk voor de volledige job- en profielbeschrijving, de voorwaarden en de selectieprocedure op www.overijse.be/jobs Solliciteren kan tot en met 30 januari 2023.

www.overijse.be/jobs

BESPAAR

Koop nu een appartement of woning in The Banks en betaal slechts 6% btw*, in plaats van 21%.

*Aanbod enkel op constructiewaarde en alleen voor enige en eigen bewoning.

Gisteren een bank. Morgen een gezellige, groene woonbuurt.

Hypermodern, gezinsvriendelijk en betaalbaar complex Unieke en beloftevolle buurt in hartje Brussel

Groene woonsite met grote centrale binnentuin Divers aanbod aan kwalitatieve appartementen en duplexwoningen met tuin

Bel naar 02 679 00 00 of neem een kijkje op THEBANKS-BRUSSELS.BE

De beelden in deze advertentie zijn louter illustratief en niet bindend. Triple Living kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor de inhoud van deze advertentie.

problemen oplossen en planningen zo efficiënt mogelijk bijsturen

VANKEERBERGHEN

COÖRDINATOR FACILITAIR BEHEER

SURF NAAR MIJNTOEKOMSTBIJROULARTA.BE

HIPHOP

Stem jouw favoriete Belgische hiphop tracks naar de eeuwigheid op BRUZZ.be/hiphop100

Luister vanaf 30 januari naar De Week van de Belgische hiphop op BRUZZ radio (98.8FM) met live sessies en natuurlijk de 100 beste Belgische hiphop tracks of all time.