BRUZZ - editie 1778 by bruzz.be

#1778

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY

1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

A N A LY S E S

TIPS

01 | 12 | 2021

+ BRUZZ CULTURE 40 JAAR FRONT 242 “WE DOEN HET VOOR DE FANS”

DE VRAAG VAN 777 MILJOEN OPPOSITIELEIDER ALEXIA BERTRAND EN MINISTER SVEN GATZ FILEREN DE BRUSSELSE BEGROTING

FESTIVAL CINÉMAMED LA JEUNESSE ÉGYPTIENNE VUE PAR AYTEN AMIN

SOL LEWITT BRUSSELS ART STUDENTS RECREATE WALL PAINTINGS

Boordevol energie?

one of us Vind net als Vanessa de juiste kicks, zowel in de ring als bij KBC Brussels. Ga de uitdaging aan op de kbcbrussels.be/jobs Ga uitdaging aan op kbc.be/jobs Verantwoordelijk uitgever: KBC Groep NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. BTW BE 0403.227.515, RPR Brussel, IBAN BE51 7340 0896 8162, BIC KREDBEBB. www.kbc.be, DWOS 000, 01-08-2019 t.e.m. 31-12-2019

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito EEN STERKERE ZORG Een nieuwe week, een nieuwe coronavariant, zo lijkt het wel. En met die altijd veranderende maatregelen lijken we hopeloos achter de feiten AMBITIEUS aan Ongeveer te lopen. op Dehet bevolking snellerop dan momentanticipeert dat dit magazine NL de overheid. Terwijl die laatste er alles aan doet uw deurmat valt, komt Brussels minister van om de scholen open te houden, sluiten ook hier in Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) aan op de klimaattop Brussel schooldirecties noodgedwongen in Glasgow, de COP26, met in zijn rugzak hetklassen en gaan ze over op thuisonderwijs. Terwijl het Brusselse klimaatplan, dat waarnemers ambitieus wettelijke kader errond flou verplichten sommige bedrijven al een zelftest noemen. Tegen 2030 zounog België 47is,procent minder voor iedereen die op kantoor werkt. Dat allemaal broeistofgassen moeten uitstoten dan in 1990, en omdat bij iedereen het besef groeit: wil dit daar is een situatie die weleveren, nog maanden meeslepen. Net daarom Brussel zijn bijdrage aan zelfs overzullen de gewestgrenzen heen. Dat moeten stilaan ook de volgende stellen: al deel die maatregelen (ook) Maron en we Brussel zo ambitieus kunnenvraag zijn, heeft voorals een te maken meterde op gericht zijn om devan zorg ontlasten, moeten we dan de zorgsector niet economische situatie dit te gewest: we hebben steeds minder zware industrie, versterken? Jaar naen jaar kreeggeen die besparingsronde na besparingsronde over zich dus minder uitstoot al zeker nood om deel te nemen aan de emissiehandel. Daarnaast is ermoeten dankzij de en het Moveplan zicht op heen. Misschien welage-emissiezone nu ook werk maken vanGood steun aan de gezondheidseen verlaging vanalde uitstoot het verkeer. Rest misschien de aanpak van grote sector? En ook zien we dedoor resultaten daarvan pas die als derde de vijfde of vervuiler: onze geïsoleerde woningen de verwarming zesde golf zichverouderde aandient,en hetslecht zou wel het signaal geven waarvan dat we meer doen dan de de belangrijkste producent van broeikasgassen is. over Het isBruvax dan ookop geen dat symptomen bestrijden. Lees ook de zoom p. wonder 4-5 het Brusselse klimaatplan zich concentreert op de renovatie van die woningen. En dat is meteen de achilleshiel van het plan. Want renoveren kost geld, zowel DES SOINSook RENFORCÉS voor huiseigenaars als onrechtstreeks voor de huurder. En in een stad waar de Une nouvelle nouveau variant Lesuitdaging. mesures Lees FR woningmarkt al heelsemaine, erg onderun druk staat, wordt datdu eencovid. enorme changent si rapidement que personne ne sait plus exactement ce qui est de analyse over het klimaatbeleid in Brussel op p. 8-12 autorisé et ce qui ne l’est pas. Et même avec ces mesures en constante évolution, nous semblons être toujours pris au dépourvu. La population AMBITIEUX anticipe plus vite que le gouvernement. Alors que ce dernier fait tout ce qui est Au moment où ce magazine arrive entre vos mains, le ministre bruxellois en F R son pouvoir pour maintenir les écoles ouvertes, ici aussi à Bruxelles, les de l’Environnement Maronde (Ecolo) participe au sommet sur le à directeurs d’école sontAlain contraints fermer des classes et de passer changement climatique à Glasgow, avec le Plan reste Climatencore de Bruxelles l’enseignement à distance. MêmelasiCOP26, le cadre juridique flou, en poche. Un plan que les observateurs d’ambitieux. D’ici à 2030, la au certaines entreprises exigent déjà un qualifient autotest pour tous ceux qui travaillent Belgique réduire gaztout à effet de serrecomprend de 47 % par rapport 1990,devoir et bureau. devrait Tout cela parceses que le monde que nous àallons Bruxelles apporter sa contribution, des pour frontières endurer souhaite cette situation pendant des mois.même C’est au-delà justement cette raison régionales. Le fait que M. nous Maronposer et sa la région fassent d’ambition que nous devons aussi question : sipreuve toutesd’autant ces mesures visent est en partie dû à la situation économique de Bruxelles : nous avons de moins (également) à alléger le travail des soignants, ne devrions-nous pas renforcer en moins d’industrie lourde, donc moins d’émissions et aucunement besoin de le secteur des soins de santé ? Année après année, ce secteur a été soumis à participer au système d’échange de quotas d’émission. En outre, grâce à la zone une série de coupes budgétaires. Peut-être devrions-nous maintenant – en de basses émissions et au plan Good Move, on peut espérer une réduction des plus de toutes les autres mesures d’urgence et de soutien – nous efforcer de émissions dues au trafic. Il ne reste plus qu’à s’attaquer au troisième grand soutenir le secteur de la santé ? Et même si nous ne voyons pas les résultats pollueur : nos logements vétustes et mal isolés dont le chauffage est le principal avant la cinquième ou sixième au moins signal que producteur de gaz à effet de serre.vague, Il n’estcela doncdonnerait pas étonnant que lele Plan Climat nous faisons plus que – pour utiliser le jargon médical – combattre les de Bruxelles se concentre sur la rénovation de ces habitations. Et c’est aussi le symptômes. notreque focus sur Bruvax encher, p. 4-5 talon d’Achille du Lisez plan. Parce la rénovation coûte tant pour les propriétaires que, indirectement, les locataires. Dans une ville où le marché BETTER CARE immobilier est déjà soumis à une forte pression, le défi à relever est de taille. Lisez notre seem analyse sur la politique climatique en p. variant. 8-12 The It would that a new week means a new Covid NL

REPORTAGE INTERVIEW

“Voor corona hadden we 12.000 pakjes per dag, “Ergaan is veel geweest nu wesolidariteit naar het dubbele” van burgers en van huisbazen” Hoe de postbode een pakjesbezorger werd 14 François Bertrand (Bruss’Help) over het winterplan voor daklozen 20

ANALYSE

“Dit is iets anders dan PORTRET een feestzaal openen, “Ik verhuis uit Elsene” iedereen zalniet dit voelen” Zes wĳken autoluw worden, Béa Diallodie wordt minister in Guinee 18 doorgelicht 20 DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7, COVER STORY Alexia Bertrand DE WEEK Zoom 4, In beeldVLD) 6, Bijgedachte 7, COVER Haalt Brussel (MR) en Sven Gatz (Open 8, INTERVIEW HogeSTORY Ambtenaar Sophie de

klimaatdoelstellingen? 8, ANALYSE Bodycams in vijf van de zes Brusselse Lavaux 18, Maren Vandenhende van de nieuwe boekhandel Replica 26, politiezones 14, Sammy Mahdi en de acties in de Begijnhofkerk 17, ANALYSE De cultuursector raakt in ademnood 24, PORTRET Guido VanREPORTAGE Van kabas tot rugzak, een expo over 200 jaar Nederlandstaderhulst, de redder van Thurn & Taxis 28, BIG CITY Hoe hoog is de enerlig onderwijs in Brussel 24, COLUMN Nick Trachet 52 giefactuur van de MIVB? 29, COLUMN Nick Trachet 52

BRUZZCULTURE CULTURE BRUZZ “40.000 euro voelde voor een “In Brussel ik megaconcert in Werchter? me weggepest” Nee, bedankt” Oscar and the Wolf in zĳn tuin van242: Eden Front al 29 veertig jaar integer 31

measures change so quickly that no one knows exactly what is and what

BRUZZ TREKT OP NIKS

AMBITIOUS is not allowed anymore. Even with those ever-changing measures, we seem

hopelessly is quicker than the government to Around behind. the timeThe thispopulation magazine arrives on your doorstep, the Brussels anticipate the latter is doing possible to keep the Ministerevents. for theWhile Environment Alain Maroneverything (Ecolo) is arriving at the climate schoolsinopen, heads of schools areBrussels forced toClimate close whole also here summit Glasgow, COP26, with the Plan inclasses his backpack. An in ambitious plan:are by switching 2030 Belgium’s greenhouse gasWhile emissions should have beenis Brussels and to home-schooling. the legal framework reduced by 47% compared to 1990, and Brussels wants tofor make its contribustill vague, some companies already require a self-test everyone working tion, even across borders. The factisthat Maron and Brusselsthat canthis be so in the office. Allregional this because everyone increasingly realising ambitious partly due to region:for wethis havereason less that situation is will be with usthe for economic months tomake-up come. Itofisthis precisely and heavy industry, so fewer emissions certainly no need participate we less must ask the following question: If alland these measures are to (also) aimed at WAT VIND JIJ inrelieving emissions addition, thanks to shouldn’t the low emission zone and the the thetrading. burdenInon the care sector, we be strengthening “Good Move” plan, there is a prospect of a reduction in traffic emissions. All that care sector? Year after year, it has been subjected to cutback after cutback. VAN BRUZZ? remains to tackle third majorwith polluter: ourother ageing poorly insulated Perhapsiswe shouldthe now – along all the aidand and assistance where the heating is thehealth main producer of greenhouse So itnot is see Vandaag vragen we graag jouw mening.homes Welke van measures – start to support sector too? Even thoughgases. we may onze media volgW je?I N Ben je tevreden, hardly wat vind je a surprise that the Brussels Climate Plan focuses on the renovation of ourwe the results until the fifth or sixth wave arrives, it would at least signal that goed en wat minder goed? Wij stellen je mening homes. That is the Achilles’ heel of the plan. Because renovation costs money, are doing more than – to use the medical jargon – just fighting the symperg op prijs. We verloten 50 draadloze oortjes-sets both for homeowners and, indirectly, for tenants. In 4-5 a city where the housing onder de deelnemers. toms. Read our article about Bruvax on p. market is already under a lot of pressure, that will be a huge challenge. Read KRISTOF hoofdredacteur the analysis of climate policy in Brussels on p.PITTEURS, 8-12 bruzz.be/enquete KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur

FR Anissa Brennet 32, FR BruxellesVies Alex Deforce 36, NL Alogte EN Art students recreate Sol LeWitt’s ‘Wall Drawings’ 34, NL BruxelOho & His Sounds of Joy 37, NL Ali Chahrour 38, EN Ula Sickle, Persis lesVies Joëlle Sambi 38, EN Jonathan Fournel 39, FR Ayten Amin 40, Bekkering & Lisa Vereertbrugghen 40, FR Louise Vanneste 44, EN Eat & FR Laurence Bibot 44, EN Eat & Drink La Cantine Arkose 47, NL/FR/EN Drink Simply Natural Lab 47, NL/FR/EN Select: film 48, NL/FR/EN Select: Select: film 48, NL/FR/EN Select: music, theatre & visual arts 50

music, theatre & visual arts 50

DAT VINDEN WIJ NATUURLIJK NIET. WAT MAAR WAT VIND JIJ?

MEER BRUZZ MEER BRUZZ BRUZZ trekt op niks! Dat vinden wij

natuurlijk niet. Maar wat vind jij? BRUZZ trekt op niks. Dat wij We zetten BRUZZ belicht in goed alvinden zijn facetten. Ben je tevreden, wantBrussel vind je aan onze schijnwerpers opvind de mooie natuurlijk niet. Maar wat jij? Benenje de minder BRUZZ en watkanten kan beter? mooie vanjeonze Daten doen we tevreden, want vind goedhoofdstad. aan BRUZZ via verschillende media en kanalen. BRUZZ is een Ga naar BRUZZ.be/enquete en geef wat website, kan beter? een app, een radiozender, een magazine ons je ongezouten mening.We zijn ook actief op vereen televisiezender. Gaennaar BRUZZ.be/enquete en geef Bovendien verloten we 50 draadloze schillende sociale media, we maken podcasts en ons hebben je ongezouten mening. Bovendien een de jongerenwebsite, BRUZZ Ket. oortjes-sets deelnemers! verlotenonder we 50 draadloze oortjes-sets onder de deelnemers!

VIND JIJ VAN BRUZZ ?

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via BRUZZ.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be

1 DECEMBER 2021

10 NOVEEMBER 2021

I 3

De week

EIGEN AFSPRAKENPLATFORM WANKELT AL SINDS DE LANCERING

Bruvax: van de ene naar de andere technische flater Een eigen, Brussels afsprakenplatform moest meer Brusselaars naar de vaccinatiecentra lokken. De keuze ging in de eerste plaats naar toegankelijkheid. De voorbije maanden leidde die keuze meermaals tot technische flaters. Kroniek van een wankelende website. — EVA CHRISTIAENS

BRUZZ | DE WEEK

“De vaccinatie moet zo toegankelijk mogelijk zijn,” zei Brussels minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo) op 19 april dit jaar. Die maandag lanceerde het Brussels Gewest een eigen, online-inschrijvingsplatform voor wie zich wilde laten vaccineren. Brusselaars moesten niet meer wachten op een brief, e-mail of sms met een uitnodigingscode, zoals eerst nodig was bij het interfederale afsprakenplatform Doclr. Een rijksregisternummer en postcode waren genoeg om een vaccin te boeken. Aanleiding was de toen al groeiende kloof tussen de vaccinatiegraad van Brussel en de andere gewesten. Het Brusselse callcenter had de handen vol met telefoontjes van mensen die moeite hadden met Doclr. Dat systeem had in het begin last van bugs en was ingewikkeld voor anderstaligen of laaggeletterden. Bruvax bood meer eenvoud. Mensen konden

zich inschrijven zonder uitnodigingsbrief, apothekers konden hen makkelijk helpen. De ontwikkeling van Bruvax gebeurde door het bedrijf Doctena, dat al ervaring had met onlineagenda’s. Doctena kreeg daar 270.000 euro voor.

TYPE VACCIN Het leek te lonen. De eerste drie maanden maakten meer dan een half miljoen Brusselaars een afspraak voor hun vaccinatie via Bruvax. Al kende het systeem de nodige trial-anderror. Waar mensen in Vlaanderen en Wallonië een vaste afspraak in een vast vaccinatiecentrum kregen, kon je in Brussel een eigen locatie en timing kiezen. Bij het maken van de afspraak viel het type vaccin af te leiden, doordat de termijn voor de tweede dosis meteen bekend was (die verschilt per vaccin). Vaccinatiecentra die met AstraZeneca werkten, zoals dat van Sint-PietersWoluwe, kregen hun

In een TikTok-video lijkt het net alsof vier trams elkaar hebben ingesloten, waardoor ze geen kant meer op kunnen. Dat is niet zo, zegt Guy Sablon, woordvoerder van de MIVB. Wel stonden ze stil door een onderbreking van de lijnen 3 en 7 ter in Neder-Over-Heembeek. Aan de halte Heembeek stond toen een werftrein op de sporen. Het was dus gewoon even wachten tot de knoop weer was ontward. 4

1 DECEMBER 2021

Vier trams gaan viraal

afspraken niet volgeboekt. Ook de officiële wachtlijst van Bruvax stootte maar moeilijk door. De vaccinatiecentra van Vorst en Ukkel bleven nog enkele weken met eigen wachtlijsten werken als er vaccins overbleven aan het eind van de dag. Ze trommelden dan kennissen op via sms’jes. In mei bleek dat zo’n tweeduizend Vlamingen en Walen een afspraak hadden geboekt voor een vaccin in Brussel. Ze gaven simpelweg een Brusselse postcode in. Pas na dit nieuws kwam er een check op wie echt in Brussel woonde. Toen in de zomer meer en meer vaccinatiecentra zonder afspraak begonnen te werken, verdween Bruvax als inschrijvingsplatform naar de achtergrond. Tot in september, met de start van de boostervaccinaties. Over naar midden november. Privacybeweging Charta 21 verweet Bruvax een inbreuk op de GDPRwetgeving. Iemands

3.000 Voor het vijfde jaar op rij stappen tientallen feministische organisaties mee in de mars tegen vrouwengeweld. Dit jaar nemen er bijna 3.000 mensen deel. De actievoerders vragen de regering nog meer maatregelen in de strijd tegen het geweld tegen vrouwen.

vaccinatiestatus viel in één klik af te leiden door zijn werkgever, bankier of verzekeraar. Het enige dat ze daarvoor nodig hadden, was het juiste rijksregisternummer en postcode. “Het rijksregisternummer van een burger mag niet zonder zijn instemming gebruikt worden,” verdedigde de Gezondheidsinspectie zich. Minister Maron erkende later in het parlement dat er nooit een impactstudie gedaan was rond de privacy. De Gegevensbeschermingsautoriteit vroeg om uitleg. Dus kreeg Bruvax alsnog een update. Wie inlogt, ziet nu de opties ‘extra dosis’ of ‘eerste dosis’. Maar daarbij werden eerst te veel doelgroepen geüpload, waardoor verschillende Brusselaars al in aanmer-

king kwamen voor een derde prik vooraleer het interfederale akkoord klaar was. Sinds maandag is de boosterprik opengesteld voor alle volwassen Brusselaars. Bruvax vraagt een verklaring op eer dat je daarvoor in aanmerking komt. Een automatische koppeling van eerdere vaccinatiegegevens is er niet. “Dat moet in de vaccinatiecentra gebeuren,” zei Inge Neven van de Gezondheidsinspectie maandag. Alle euvels ten spijt: dat die koppeling niet wordt gemaakt, is volgens sommigen alvast meer privacyproof dan het interfederale alternatief Doclr. “In beginsel vind ik een vrij inschrijvingssysteem zoals het Brusselse beter dan een oproepingssysteem zoals in Vlaanderen, omdat

Beschutting verwijderd De politie haalt zondagavond nadarhekken weg, samen met andere installaties waarmee asielzoekers tentenkampen hebben geïmproviseerd aan het Klein Kasteeltje. Door een tekort aan opvangplaatsen in de structuren van Fedasil, het agentschap voor de opvang van asielzoekers, worden al verschillende weken tientallen mensen niet opgevangen. Vooral alleenstaande mannen kunnen zich niet aanmelden.

CARTOON Bruvax zette alles op alles voor toegankelijke vaccinaties, maar technisch liep het niet vanzelf.

KIJK OP DE WEEK

dat laatste meer gegevens verwerkt. Vanuit privacytechnisch standpunt is het eerste systeem zuiniger,” vindt VUB-professor privacy Paul De Hert. “Natuurlijk moet je de lekken dan dichten.” Minister Maron zegt dat de huidige, laatste versie van Bruvax in orde is met de privacyregels. “Uiteraard zijn aanpassingen nog altijd mogelijk in functie van de noden,” zegt zijn woordvoerder Simon Vandamme. Vandamme herinnert eraan dat 20 procent van de Brusselaars geen uitnodiging had ontvangen via de codes van Doclr. “Bruvax heeft veel inschrijvingen mogelijk gemaakt bij apothekers. Dankzij dat alles zitten we nu aan 80 procent gevaccineerde 45-plussers in Brussel.”

Het Covid Safe Ticket heeft niet zozeer de vaccinatiegraad verhoogd, maar leidde wel tot meer contacten, en dus tot meer besmettingen Voor viroloog EMMANUEL ANDRÉ heeft de invoering van het CST geleid tot het omgekeerde van wat men ervan verwachtte (in ‘De Morgen’)

WAUTER

Overlast Noordstation De burgemeesters Cécile Jodogne (Schaarbeek), Emir Kir (Sint-Joost) en Ridouane Chahid (Evere) dreigen er in een brief aan enkele federale ministers mee bepaalde ingangen van het Brusselse Noordstation af te sluiten en de federale politie op te vorderen als de federale regering niet in extra middelen voorziet voor de veiligheid in de Noordwijk. Er zijn steeds meer incidenten met drugs en wapens.

38 gr

In de gevangenis van Sint-Gillis wordt zaterdag een advocaat opgepakt na een bezoek aan een cliënt. De gedetineerde wordt gefouilleerd als hij naar zijn cel terugkeert en het personeel vindt een pakje cocaïne van 38 gram. De man verklaart dat hij dat van zijn advocaat heeft gekregen, maar trekt die verklaring in. Hij zou het pakje van een cipier hebben gekregen. 1 DECEMBER 2021

I 5

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

GROTE SPAGHETTISLAG NL/ De Brussel

Helpt-actie was dit jaar goed voor 30.082 euro. Daarvoor werden dit jaar 1.913 pasta’s verkocht op meer dan vijftig adressen in de stad, met respect voor de geldende coronamaatregelen. Het ingezamelde bedrag gaat integraal naar Nakama vzw, een collectief van 6

1 DECEMBER 2021

jonge Brusselaars die zich inzetten voor de kinderen en jongeren van Brussel. Dat geld komt goed van pas, want de vzw ontvangt nog geen structurele middelen en heeft nog geen eigen vaste uitvalsbasis, iets waarvoor ze de opbrengst van Brussel Helpt willen inzetten.

LE GRAND FESTIN DE SPAGHETTIS FR/ L’action Brussel Helpt a recueilli 30 082 euros cette année, soit 1913 plats de pâtes à plus de 50 endroits en ville, tout en respectant les mesures plus strictes en matière de coronavirus. L’argent recueilli va intégralement à l’asbl Nakama, un collectif de jeunes

Bruxellois qui s’investissent pour les enfants et les jeunes de Bruxelles. Et cet argent est le bienvenu, car l’asbl ne reçoit pas encore de moyens structurels et ne possède pas encore son propre endroit. Les revenus de Brussel Helpt les aideront à réaliser cela.

SPAGHETTI FOR A GOO EN/ This year, the

Brussels Helps campaign raised 30,082 euro. To do that, 1,913 portions of pasta were sold at more than 50 addresses in the city this year, respecting the tightened Covid rules. All the money collected goes to Nakama asbl, a collective of young Brussels people

Bijgedachte

SENIOR WRITER STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

D CAUSE who are committed to the children and youth of Brussels. This money is very welcome as the non-profit organisation does not yet receive any public funding and does not yet have its own permanent operating base, which is what they want to use the proceeds for.

De taxisector is boos. Alweer. Je kan er bijna een klok op gelijk zetten. Elke minister in het Brussels Gewest beet er de laatste drie legislaturen zijn tanden op stuk. Brigitte Grouwels (CD&V), Pascal Smet (One.brussels-Vooruit), en nu ook ministerpresident Rudi Vervoort (PS). Dat was misschien wel onverwacht. Vervoort is, in weerwil van wat soms wordt gedacht, een van de meest handige politici van zijn tijd. Hij weet disputen goed te managen. Bovendien heeft hij de sleutel in handen om een conflict op te lossen dat al zeven jaar sluimert en steeds groter wordt. Het is de PS die al jaren op de rem staat voor een hervorming, die broodnodig is. Vervoort had de uitgelezen kans om dit op te lossen. Maar vorige week ging hij de mist in. Een arrest van het hof van beroep maakte een einde aan de Uber-app. Meer dan duizend Uber-chauffeurs zitten sinds deze week zonder werk. Vervoort stond vrijdag tijdens het vragenuurtje behoorlijk alleen in het parlement. Enkel zijn eigen partij leek hem nog krediet te geven. Vervoort moest zelf toegeven dat hij in snelheid is gepakt. Hij rekende op een uitspraak van het Grondwettelijk Hof in de lente, maar de rechter voor het hof van beroep heeft daar niet op gewacht. En toch. Het was een vreemd vertoon om te zien hoe de parlementsleden, van links tot rechts, over elkaar rolden om als eerste de minister-president de mantel uit te vegen, enigszins geholpen door de protesterende Uber-chauffeurs voor de deur van Lombardstraat 69. Men zou zich haast afvragen of de parlementsleden het arrest hadden gelezen. Dat is snoeihard. En bevestigt wat iedereen al weet. Uber, een Amerikaanse multinational, probeert al jaren de wet te omzeilen met als enige doel: zijn eigen regels stellen. De rechter noemde dat onomwonden frauduleus. Het is wetsontduiking. Rijden met een Uber-app is strafbaar. Vandaag, maar het was het ook al zeven jaar geleden. Het zou de parlementsleden moeten laten stilstaan bij wat er werkelijk aan de hand is. We zijn allemaal verslaafd geraakt aan de platform-

economie. De app die het leven zo veel makkelijker maakt. Maar moeten die apps, vaak met een ‘greedy’ multinational achter de schermen, daarom hun eigen wetten kunnen stellen in ons land? Dat kan zelfs vrij letterlijk genomen worden. Uber zou volgens de zakenkrant L’Echo vorige week zelf een voorstel hebben gedaan om de wet snel aan te passen om de app weer ‘in the air’ te krijgen. Andere essentiële vragen: zorgen die apps voor een duurzame economie? Uber overtreedt willens nillens de wet om, met goedkopere tarieven, oneerlijke concurrentie aan te gaan. Waarom? De markt openbreken om zich zelf een plaatsje te kunnen geven, en er vervolgens veel geld aan te verdienen. Het beste bewijs zit daar: tweeduizend chauffeurs staan met één muisklik op straat. Van sociale rechten is er geen sprake. Daar is Uber verantwoordelijk voor, dat de taxichauffeurs in een grijze zone heeft laten opereren, en niet minister-president Vervoort. Het goede nieuws is dat er een oplossing in de maak is. De taxiordonnantie die vorige week principieel is goedgekeurd, oogt goed. Er zullen meer taxi’s toegelaten zijn dan vandaag, en ook de nieuwe platformeconomie krijgt er een plaats. Ze voorziet in een eenentwintigste-eeuwse taxisector met, bij de klassieke taxisector, hopelijk minder corporatisme en een hogere kwaliteit. Lastiger is wel dat het nog maanden zal duren voor die van kracht zal zijn. Het zal behoorlijk wat creativiteit vergen om de Uber-chauffeurs op korte termijn weer met hun wagen te laten rijden. Volgens de rechter is de app namelijk onwettelijk. Kan het parlement die uitspraak dan in een spoedprocedure zomaar ongedaan maken, op maat van Uber, zonder het fundamentele debat aan te gaan over het wel en wee van de platformeconomie? De vraag stellen, is ze beantwoorden.

BRUZZ | DE WEEK

Het gaat over meer dan Uber alleen

“Uber, een Amerikaanse multinational, probeert al jaren de wet te omzeilen met als enige doel: zijn eigen regels stellen. De rechter noemde dat onomwonden frauduleus”

Volg het Uber-dossier op de voet via BRUZZ.be 1 DECEMBER 2021

I 7

De begroting gefileerd

SVEN GATZ EN ALEXIA BERTRAND OVER DE BRUSSELSE BEGROTING

BRUZZ | INTERVIEW

‘Er is geen cultuur van resultaten in Brussel’

Het is erop of eronder voor de Brusselse MR in 2024. En het is onder anderen parlementslid Alexia Bertrand die voor de remonte moet zorgen. Snel, scherp en met een duidelijke visie op het liberalisme in de stad. Aan de andere kant zit Sven Gatz, minister van Begroting voor Open VLD die de afgelopen weken zwaar onder vuur kwam. “Hoog tijd dat we samen besturen.” — KRIS HENDRICKX EN STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S BART DEWAELE 8

1 DECEMBER 2021

minder kritisch maakt voor de regering. “Er is hier geen cultuur van resultaten.”

Kennen jullie elkaar eigenlijk? SVEN GATZ: Niet heel goed, maar wel

Minister Gatz, hebt u al kunnen achterhalen hoe die fout van 777 miljoen euro, 777.000 in de boeken, is kunnen gebeuren? GATZ: Ik denk niet dat we dat ooit zullen weten. Het is een menselijke fout. Het had niet mogen gebeuren. Maar we moeten het ook niet dramatiseren. Het gaat om een vormfout in een bijlage. In de balans staat het getal wel juist. Waar ik het wel moeilijk mee heb, is dat dit ons zo zwaar wordt aangerekend, terwijl Vlaanderen voor bijna 8 miljard euro middelen verkeerd heeft ingeschreven in de begroting. Ook volgens het Rekenhof. Daar kraait dan geen haan naar. BERTRAND: Het gaat niet alleen over 777 miljoen of 777.000 euro. Het Rekenhof heeft vele fouten ontdekt en weigert de rekeningen te certifiëren.

BRUZZ | INTERVIEW

Alexia Bertrand en Sven Gatz schieten goed met elkaar op. “Ik vraag me vaak af: wat zou het zijn zonder Sven?”

elke week een beetje beter. Om het neutraal te omschrijven: Alexia Bertrand is een van de beste parlementsleden. Ze leest haar documenten, stelt pertinente vragen, en ze maakt een politieke analyse die niet altijd even makkelijk te counteren is. ALEXIA BERTRAND: Straks ga ik blozen. Neen, ik vraag me vaak af: wat zou het zijn zonder Sven? GATZ: Die vraag stel ik me soms ook (hilariteit). BERTRAND: Ik denk dat we terecht kritiek hebben op de begroting en de fouten in de rekeningen. Maar zonder Sven op begroting zou het nog veel rampzaliger zijn.

Waar loopt het mis? BERTRAND: Het betekent voor mij

immer stipte Sven Gatz en blijkt zich goed bewust van de clichés ter zake. “Ooit ging de bel precies op het uur waarop we ook gasten hadden uitgenodigd. ‘Hebben we Nederlandstaligen uitgenodigd?’ was mijn eerste vraag aan mijn man.” De liberale minister en het even

blauwe oppositielid blijken best met elkaar te kunnen opschieten. Toeval is dat niet. De twee partijen, die sinds de oprichting van het Gewest nooit samen regeerden, zijn achter de schermen bezig met een toenaderingsoperatie. Het is een beweging die Bertrand niet meteen

▼

lexia Bertrand staat bekend als een dossiervreter. Het is dan ook met een stapeltje papieren onder de arm dat ze La Fabrique en Ville, de wat verborgen brasserie in het Egmontpark, binnenstapt. Ze arriveert luttele minuten na de

vooral dat de administraties hervormd moeten worden. Want wat zien we in Brussel? Als we er bevoegdheden bij krijgen in Brussel is het overheidsbeslag groter dan in Vlaanderen. Dat heeft deels met schaalgrootte te maken. Maar toch moeten we ons de vraag durven te stellen of de administratie niet kleiner moet. In de vorige legislatuur zijn zes nieuwe agentschappen opgericht, als verlengstuk van de bestaande administratie. Het wordt complexer, terwijl het eenvoudiger moest 1 DECEMBER 2021

I 9

▼

SVEN GATZ EN ALEXIA BERTRAND FILEREN SAMEN DE BRUSSELSE BEGROTING

worden. (Gatz knikt) En vooral: het resultaat is er niet. Er is geen cultuur van resultaten in Brussel.

Als we jullie zo horen kunnen jullie niet wachten om in een regering te gaan zitten.

Hebt u dan begrip?

BERTRAND: Inderdaad. GATZ: Hoog tijd. Vandaag zit ik als

BERTRAND: Neen. De fouten zijn

BRUZZ | INTERVIEW

onaanvaardbaar. Ze zijn het gevolg van politieke keuzes. GATZ: Het goeie nieuws is dat we hier nu iets aan zullen doen. De administraties krijgen een stroomstoot. Ze zullen al voor de zomer hun documenten moeten inleveren. Fundamenteler bekijken we nu of we de verschillende horizontale diensten (zoals secretariaat, HR, IT, red.) binnen al die administraties kunnen centraliseren. Tot slot is het debat over die vele agentschappen onvermijdelijk. Er zijn er zes opgericht in de vorige legislatuur, for better or for worse. Nu zal de slinger de andere richting uitgaan en moeten we nadenken hoe we kunnen fuseren. En ik besef goed dat ik hier geen stemmen mee win. Hier ligt niemand wakker van. Maar we moeten het wel doen.

Tegelijk zitten ze bij Brussel Mobiliteit op hun tandvlees. Daar zijn al jaren mensen te weinig. BERTRAND: Die analyse moet

inderdaad gemaakt worden. Bij HUB, het agentschap voor het ondernemen, werken driehonderd mensen. De vraag is of de dienstverlening navenant is, en of het niet anders kan. Een ander voorbeeld is stedenbouw. In Brussel duurt het gemiddeld 31 maanden om een bouwvergunning te krijgen. Dat is een rem op de economie. In Wallonië en Vlaanderen is dat 20 maanden. Dat betekent dat er dringend gedigitaliseerd moet worden, en misschien ook mensen moeten bijkomen. GATZ: Ik ben het met die analyse grotendeels eens.

liberaal toch maar alleen in die regering, al krijg ik, ere wie ere toekomt, steun van Bernard Clerfayt (Défi). De andere regeringspartijen vinden dit soort efficiëntieoefeningen niet echt belangrijk. En dat is een understatement (lachje). Het is voor de geloofwaardigheid van het Brussels Gewest essentieel dat we onze cijfers op orde hebben. Zeker als er een nieuwe staatshervorming zou komen. Ik geloof wel dat minister-president Rudi Vervoort (PS) dat beseft.

Riskeert die staatshervorming geen val te worden? De Brusselse regering lijkt er al van uit te gaan dat er een nieuwe herfinanciering zal moeten komen. Zo is het makkelijk om geld uit te geven. BERTRAND: Het Brussels Gewest

heeft enkele jaren geleden een herfinanciering van 500 miljoen euro gekregen, 10 procent van de toenmalige begroting. Dat is enorm. We kunnen niet elke tien jaar geld bij vragen. Brussel moet eerst kijken hoe het zelf zuiniger kan regeren en of een deel niet door de privé kan worden uitgevoerd, maar dan voor minder geld. GATZ: Voor mij zijn dit twee aparte sporen. We moeten de begroting op orde zetten. En daar zijn we mee bezig. Ik heb een meerjarenbegroting ingediend die naar een budget in evenwicht gaat in 2024. Daarnaast is er de vraag of er een herfinanciering moet komen. Iedereen heeft geld nodig. De federale regering zit in het rood, in Vlaanderen valt het mee, wij proberen het hoofd boven water te houden en onze Waalse vrienden zitten in de penarie. Dat is in een

“Vervoort, hoezeer ik hem ook als persoon apprecieer, heeft alle strijdlust verloren. Ik vind: als men er geen zin meer in heeft, moet men de fakkel doorgeven” ALEXIA BERTRAND MR-fractieleider

1 DECEMBER 2021

notendop de financiële situatie in ons land. De vraag is gerechtvaardigd of er geen andere verdeelsleutel moet komen in de personenbelasting, die een deel van de in Brussel gegenereerde rijkdom terug naar Brussel laat vloeien. Dat is iets wat we momenteel laten onderzoeken. Wat niet wil zeggen dat ik al speculeer op die middelen om de begroting in evenwicht te krijgen.

2024 is een verkiezingsjaar. Dan is het heel moeilijk om een begroting in evenwicht te krijgen. GATZ: Nochtans is dat de bedoeling. Een andere zaak is wat de volgende regering zal doen met de strategische investeringen (die buiten de begroting worden gehouden, maar waar wel voor wordt geleend, red.). Je kan dat niet langer dan een legislatuur volhouden. Je kan niet oneindig de schuld opbouwen.

De MR is kritisch over de schuld, maar is ook voorstander van massale

investeringen, bijvoorbeeld in het isoleren van de huizen. BERTRAND: We hebben altijd gezegd:

schulden maken voor investeringen die renderen is helemaal oké. Het probleem is dat Brussel schulden maakt voor de lopende uitgaven. GATZ: Hoezo? BERTRAND: Het Rekenhof heeft dat tot op de eurocent berekend. Het bedrag van de schuld komt helemaal overeen met het bedrag van het tekort. GATZ: Het is nu precies mijn bedoeling om dat tekort weg te werken tegen 2024. BERTRAND: Ik geloof niet dat dat mogelijk is zonder structurele hervormingen. Ik ken dit goed van toen ik op een federaal kabinet werkte. Eerst komen er boekhoudkundige ingrepen: onderbenuttingen, uitstel, et cetera. Dan komen de lineaire besparingen. Maar op een bepaald komt het pijnmoment. En dat is wanneer er echte keuzes gemaakt moeten worden. Gaan we besparen? Gaan de belastingen omhoog? Maar wat zien we in

Geboren in 1979 Juriste (Saint-Louis & Harvard Law School) 2002-2008 Docente aan UCL en KU Leuven 2007-2012 Zakenadvocaat 2012-2019 Kabinet minister Didier Reynders (MR) 2019 verkozen in het Brussels parlement, fractieleider Sinds 2013 bestuurder bij Ackermans & van Haaren Sinds 2012 gemeenteraadslid in Sint-Pieters-Woluwe

“Ooit komt het pijnmoment, als er echte keuzes gemaakt moeten worden. Besparen we? Gaan de belastingen omhoog? Maar in Brussel komt dat pijnmoment er nooit” ALEXIA BERTRAND MR-fractieleider

Brussel? Dat pijnmoment komt er nooit! En wat is het gevolg? Méér schuld. Daarom zeggen wij: het ontbreekt aan een globale visie. In plaats van te kijken hoe er structureel hervormd moet worden, worden er nieuwe comités opgericht voor het klimaat, du brol quoi.

Wat antwoordt u hierop, minister Gatz? GATZ: Wat ik niet geloof is dat zero-based budgeting (een begroting die van een wit blad papier vertrekt, red.) neutraal ideologisch is. Je zal

altijd keuzes moeten maken. En daarom is het belangrijk dat die oefening gebeurt wanneer het regeerakkoord wordt onderhandeld. Dat hebben we in 2019 jammer genoeg niet gedaan. We hebben nu wel een meerjarenbegroting, waarin ik nota bene heb kunnen bekomen dat de belastingen niet omhoog gaan. BERTRAND: We zouden juist de belastingen moeten verlagen! In Vlaanderen worden de registratierechten verlaagd. Als Brussel dat ook doet, op een slimme manier, zullen belastinginkomsten zelfs

GATZ: De investeringen in de kantoormarkt blijven stabiel. Dat blijkt uit een studie van perspective.brussels. We zien dat de immobiliënmarkt anticipeert. Vroeger zei men: kantoor of geen kantoor, er is geen tussenweg. Nu is al twintig procent van de kantoren omgezet in woningen. Spontaan. Er worden ook nieuwe kantoren gebouwd, en oude worden afgebroken. Dus we moeten geen postcoronaschok verwachten. En dan wat de horeca betreft? Cafés of restaurants die zich richten op de buurt, op de Brusselaar, doen het vrij goed. De andere horeca, die zich op pendelaars richt, zal misschien krimpen. Maar dat zijn marktgegevens. Hierin ben ik dan wel een liberaal. Er is vraag en er is aanbod. Neem nu de Stoofstraat (aan Manneken Pis, red.). Die straat is geëvolueerd van een plek met redelijk wat winkels naar een straat vol toeristenwinkels. Zal dat blijven? We kunnen daarop aansturen, maar is dat de taak van de overheid? BERTRAND: Ik ben het hier grotendeels mee eens. Corona heeft een evolutie versneld die er al was: en dat is a new way of working. We werken op een andere manier, met een andere kantooromgeving. En dat heeft gevolgen voor de markt. Maar is dat erg? Een van de Proximustorens zal een woontoren worden. Dat zal van de Noordwijk een gemengde wijk maken. En dat is prima. Maar als je een transformatie van de stad wil, moet je de mensen die dat willen realiseren ook de kansen daartoe geven. Dat is toch de taak van de overheid. Ik verwees al naar de tergend trage bouwvergunningen, maar er zijn ook maatregelen als het veralgemeende voorkooprecht van staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS). Dat schrikt investeerders af, zowel Belgische als buitenlandse, want de overheid kan op elk moment tussenbeide komen in een verkoop.

De MR heeft het in 2019 niet goed gedaan bij de verkiezingen in Brussel. De analyse is dat de MR de boot heeft gemist op het vlak van leefbaarheid in de stad en diversiteit. Blijkbaar slaat het projet mobilisateur van de MR ook niet aan. BERTRAND: De partij is veranderd.

We zijn een jonge groep. We zijn met acht vrouwen in de fractie, dat is, denk ik, relatief het grootste aantal in het Brussels parlement. Er zijn veel fietsers in de fractie. We staan een meer stedelijk liberalisme voor, en we hebben hiervoor ook goed gekeken naar Open VLD. Het conservatisme is weg. En dat is geen kritiek op mijn voorgangers, zoals wijlen Armand De Decker, Jacqueline Rousseaux, Alain Destexhe of Marion Lemesre. Dat waren mensen van een andere generatie. Nu is het aan ons. Wij zijn erg bezorgd om het klimaat en om de zachte mobiliteit. We zijn ook niet zomaar een oppositiefractie, maar propositiefractie. We hebben al het hoogste aantal wetsvoorstellen ingediend.

BRUZZ | INTERVIEW

Alexia Bertrand

Zal de stad er niet fundamenteel anders uitzien na de coronacrisis? Werkgevers zullen minder kantoren huren, de horeca die leeft van de pendel bloedt. En telewerk wordt een blijver.

GATZ: Maak je geen zorgen. Daar zijn geen budgetten voor. BERTRAND: Dat is nog veel erger! U voert een maatregel in, en weet toch al dat die niet uitgevoerd kan worden. Het is pure symboliek, bedoeld om de achterban te sussen. Dat is de hypocrisie, zo typisch voor de Belgische politiek. En het is schadelijk voor het vertrouwen in het ondernemersklimaat. En dat is wat ik bedoel als ik zeg: er is geen projet mobilisateur in Brussel. We moeten dagelijks vijftig gebouwen isoleren om de klimaatdoelstellingen te kunnen halen tegen 2050. Ik vraag al twee jaar aan Alain Maron (Ecolo-minister, bevoegd voor klimaat, red.) naar een plan. Ik heb nog niets gezien!

Maar hoe groen is de MR dan wel? Als het Ter Kamerenbos autoluw wordt gemaakt, trekt de burgemeester van Ukkel naar de rechter. BERTRAND: Men maakt van ons een

karikatuur. Good Move hebben we altijd gesteund. We zijn voorstander van meer metro, in tegenstelling tot Ecolo. Het is de enige vervoersmodus die tot een echte modal shift kan leiden. We zullen het in de toekomst met minder auto’s moeten doen, daar zijn we niet tegen, maar daar is een plan voor nodig. ▼

stijgen. Want het verhoogt de attractiviteit van het gewest. GATZ: We zullen die ook verlagen. BERTRAND: Dat moeten we nog zien.

1 DECEMBER 2021

I 11

SVEN GATZ EN ALEXIA BERTRAND FILEREN SAMEN DE BRUSSELSE BEGROTING

▼

uitgaven stijgen, maar de inkomsten volgen niet. En wat is het antwoord? Altijd dezelfde PS-recepten. Ik zeg: we moeten het over een andere boeg gooien.

Sven Gatz Geboren in 1967 Jurist en licentiaat bestuursrecht (KU Leuven & ULB) 1991-2001 actief bij de Volksunie en VU-ID21 Sinds 2002 bij Open VLD 1995-2004 Brussels parlement 1999-2011 Vlaams Parlement 2011-2014 Directeur van de federatie van Belgische brouwers 2014-2019 Vlaams minister van Cultuur, Jeugd, Media en Brussel Sinds 2019 minister van Begroting en Financiën in de Brusselse regering Woont in Jette, waar hij een tijd lang gemeenteraadslid was

Gelooft u dat de MR dat tij kan keren? BERTRAND: Zeker. Vlaanderen

vergrijst. Tegen 2030 zal een groot deel van de Vlamingen die in Brussel werkt met pensioen gaan. Dat zijn allemaal jobs die naar Brusselaars kunnen gaan. Wat moeten we doen? Vorming, vorming, vorming. Maar hebt u de Brusselse regering hierover gehoord?

U staat te popelen om in de regering te stappen na 2024. GATZ: (grijnst) Geloof me, she has a

plan.

BRUZZ | INTERVIEW

BERTRAND: Wij als liberalen worden

Er is een plan. Smart Move, het Brusselse rekeningrijden. BERTRAND: We zijn voor, als het in

overleg met de andere gewesten gebeurt. Wat me wel stoort is dat er Smart Move-camera’s geplaatst worden met Europees relancegeld, terwijl het rekeningrijden er misschien niet komt. Dat is geldverspilling. GATZ: Er is overleg nodig met de andere gewesten over het rekeningrijden, maar de invoering ervan kan ook niet oneindig uitgesteld worden. Ik blijf Smart Move verdedigen. Het mag niet in de koelkast belanden. De klimaattransitie zal niet geruisloos verlopen. Het zal een bumpy ride zijn. Rekeningrijden is een van de oplossingen. We houden dus de druk op de ketel, zelfs al zou Smart Move er deze legislatuur niet komen. En die camera’s? Dat is een beetje sleutel-op-de-deur. Als het er na 2024 komt, kunnen we het snel invoeren.

De PS is intussen al dertig jaar ononderbroken aan de macht. Een vloek of een zegen? BERTRAND: Wat ik vaststel is dat de

PS liever met Défi in zee gaat, de vierde partij, dan met ons. Dat is tactisch natuurlijk interessanter. Maar ik begrijp uw vraag. Als we naar de armoede kijken, naar de stijging van het aantal leefloners, naar de uitstroom van jongeren zonder diploma, naar het gemiddel12

1 DECEMBER 2021

“Vandaag zit ik als liberaal toch maar alleen in die regering. De andere regeringspartijen vinden efficiëntieoefeningen niet echt belangrijk. En dat is een understatement” SVEN GATZ Minister van Begroting

de inkomen, dan ben ik heel bezorgd. De macro-indicatoren staan op een alarmniveau. GATZ: Met uitzondering van de inkomsten uit de vennootschappen, al haalt Brussel daar niet

meteen een direct financieel voordeel uit. BERTRAND: (Onverstoorbaar) Bedrijven en de middenklasse verlaten Brussel. De tendenzen van verarming zien we al vijftien jaar. De

nooit in coalitie gevraagd voor onze mooie ogen, mochten we die hebben. Men komt altijd bij de MR aankloppen als het slecht gaat, als er moeilijke beslissingen moeten worden genomen. Dat is men blij dat de liberalen erbij zijn. Kijk, ik wil dat mensen kunnen dromen. En wil hen overtuigen. En dat is wat we missen bij ministerpresident Rudi Vervoort. We moeten iemand hebben die Brussel incarneert. En leiderschap toont. Vervoort, hoezeer ik hem ook als persoon apprecieer, heeft alle strijdlust verloren. Ik vind: als men er geen zin meer in heeft, moet men de fakkel doorgeven.

U bent in verkiezingsmodus? BERTRAND: Ik ben altijd in verkie-

zingsmodus. GATZ: (lacht) Het Herman De Croo-

antwoord!

MR VS OPEN VLD: LES LIBÉRAUX BRUXELLOIS PARLENT BUDGET

MR VS OPEN VLD: BRUSSELS LIBERALS TALK BUDGET

Alexia Bertrand est cheffe de groupe MR et siège dans l’opposition. Sven Gatz (Open VLD) est Ministre du Budget. Les deux sont libéraux. Les deux sont juristes, mais en politique, ils sont adversaires. Le budget et les comptes de la Région bruxelloise sont vivement critiqués. Une bouffée d’oxygène pour l’opposition MR, qui en a assez des recettes du PS,

Alexia Bertrand is group leader of the MR and is in opposition. Sven Gatz (Open VLD) is Budget Minister. Both are liberal politicians, and both are lawyers, but politically they are opponents. The budget and accounts of the Brussels region are under heavy criticism. That’s oxygen for the MR opposition, which thinks that enough is enough with

membre de la coalition avec Sven Gatz au gouvernement bruxellois. La pauvreté augmente, les revenus baissent et la façon dont la Région compte s’attaquer au problème du climat n’est pas claire du tout. Gatz est partiellement d’accord avec l’analyse de Bertrand. Il y a même un prudent rapprochement entre le MR et Open VLD, dans l’élan vers les élections de 2024.

prescriptions from the Parti Socialiste, with which Gatz is in government. Poverty is rising, incomes are falling and it is not at all clear how the Brussels government intends to tackle the climate problem. Gatz partly agrees with Bertrand’s analysis. There is even a cautious rapprochement between MR and Open VLD, in light of the 2024 elections.

BRUZZ IS DE MAX ALTHANS, DAT VINDEN WIJ. MAAR WAT VIND JIJ EIGENLIJK VAN BRUZZ?

BRUZZ belicht Brussel in al zijn facetten. We zetten onze schijnwerpers op de mooie en de minder mooie kanten van onze hoofdstad. Dat doen we via verschillende media en kanalen. BRUZZ is een website, een app, een radiozender, een magazine en een televisiezender. We zijn ook actief op verschillende sociale media, we maken podcasts en hebben een jongerenwebsite, BRUZZ Ket.

Vandaag vragen we graag jouw mening. Welke van onze media volg je? Ben je tevreden, wat vind je goed en wat minder goed? Wij stellen je mening erg op prijs. We verloten 50 draadloze oortjes-sets onder de deelnemers.

bruzz.be/enquete

L’enquête BRUZZ est également disponible en français. Our survey is also available in English.

Reportage

DISTRIBUTIECENTRA BPOST MAKEN DRUKSTE WEKEN VAN HET JAAR MEE

Zeg niet meer postbode, maar pakjesbode K In het grootste distributiecentrum van België aan de Anderlechtse Industrielaan is het alle hens aan dek in de wellicht drukste week van het jaar. Verslag vanuit een sector die voortdurend in beweging is. “We hebben nu een tweede lading postbodes die enkel pakjes bedeelt.” — SARA DE SLOOVER, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE 14

1 DECEMBER 2021

wart over zeven ’s ochtends. Het is spitsuur in het grootste postdistributiecentrum in België, Brussel Centrum aan de Anderlechtse Industrielaan. In een zaal met een oppervlakte van twee voetbalvelden denderen pakjes uit alle windstreken over de loopbanden. Schoenendozen van Zalando, huishoudapparaten van CoolBlue en Mediamarkt, zakken vol kleding van Veepee, H&M, en ‘de Chinezen à la Shein’ denderen over de birdy, zoals de loopband hier wordt genoemd. Per band scant een team van tien à vijftien postbodes alle barcodes om de pakjes vervolgens vliegensvlug in de juiste rolcontainer te keilen – ‘uitsmijten’ heet dat in postjargon. Praten is er op dit moment niet bij,

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Razki, postbode in Anderlecht, bij zijn overvolle bestelwagen. Wat hij doet, lijkt in niets meer op de ronde van de postbode van twintig jaar geleden.

HERGEBRUIK POSTGEBOUW

een glimlach of duim kan er wel af, iedereen is hypergeconcentreerd aan het scannen en gooien. Alleen al aan de band voor postcode 1070 – de gemeente Anderlecht – moeten vanochtend voor acht uur meer dan 5.000 pakjes verwerkt worden, zegt Anderlecht-teamleider Laurent Meunier. “In normale tijden zijn dat er eerder 3.500. Dan is iedereen minder gestrest, kun je rustiger werken en worden er minder fouten gemaakt. En zo gaat het nog tot kerst door.” ‘Mail center manager’ – al hoort hij zelf nog altijd liever postmeester – Steve Madalijns (49) is met ons meegelopen. Wanneer u dit leest, verwacht hij midden in de drukste pakjesweek van het jaar te zitten. “Reken maar na: het is de week waarin de bestellingen van Black Friday en voor

Tot eind 2017 was dit gebouw het Brusselse sorteercentrum, dat is de plek waar brieven en pakjes opgehaald uit brievenbussen en postkantoren worden gesorteerd. Omdat ‘Brussel X’ uit zijn voegen barstte, verhuisde het naar een nieuwe site langs het kanaal in Heembeek. Bpost verkocht het gebouw in Anderlecht aan de gewestelijke ontwikkelingsmaatschappij Citydev. Die gebruikt een deel van de gebouwen en terreinen, maar verhuurt sinds eind 2019 de helft van het gebouw opnieuw aan Bpost. Deze keer voor een distributiecentrum, dat de postbedeling organiseert. Sindsdien werden distributiecentra uit Brussel-Stad en zeven zuidelijke Brusselse gemeenten hier samengevoegd, van Anderlecht tot Oudergem en alles daartussenin. Zo druk is het al bij ons bezoek dat het centrum een vijftal tijdelijke krachten heeft ingehuurd, die al om vijf uur ’s ochtends beginnen. In tegenstelling tot de pakjesbedrijven PostNL en GLS, die met (schijn)zelfstandige onderaannemers werken, heeft iedereen hier een arbeidscontract, vast of

interim, en worden er op piekmomenten extra mensen ingezet. Zodra de pakjes verdeeld zijn, is het tijd voor elke postbode om aan de overkant van de zaal zijn of haar eigen brievenronde in elkaar steken. Brieven die de machine niet op rondeniveau kon ordenen, moeten nog handmatig toegevoegd worden. Daarna laden de postbodes alle pakjes en brieven in in de bestelwagens die sinds de verhuizing in de overdekte parking naast de posthal staan opgesteld. De zes bakken met post die vandaag bestemd zijn voor Sinterklaas gaan mee met de postbode voor het hypercentrum, waar de Sint hulptroepen heeft zitten die zijn fanpost beantwoorden. Patrick Mbakop is de post aan het sorteren die hij straks in zijn bestelwagen meeneemt. “Ik ben ook chauffeur voor de grote Chinese pakketten van een aantal collega’s zonder bestelwagen. Daarom doe ik niet alleen de Havenlaan en de Antwerpsesteenweg en omgeving, maar werk ik ook rond het Zuidstation, in een andere sector.” De 39-jarige werkt vier jaar voor de post. Tevoren was hij aan de slag als logistiek medewerker in een supermarktmagazijn. Hij heeft pas een bachelordiploma boekhouden gehaald en net intern gesolliciteerd. “Want ik werk veel liever ▼

Sinterklaas verwerkt moeten worden. En dan zijn er nog de voorzienende klanten die ruim op voorhand hun kerstcadeaus kopen.”

1 DECEMBER 2021

I 15

▼

DISTRIBUTIECENTRA BPOST MAKEN DRUKSTE WEKEN VAN HET JAAR MEE

“Vóór Covid verwerkten we 12.000 pakjes per dag, vorig jaar waren het er 18.000. Intussen zitten we aan 20.000 pakketten per dag”

voor Bpost dan waar ik vroeger werkte. Waar ik van hou als postbode? Ik rij graag met de auto (lacht). En er is hier veel vrijheid om je werk zelf te organiseren. Je hoeft geen vast schema te volgen, zolang je werk goed en op tijd gedaan is. Ik weet intussen hoe ik mijn ronde best organiseer, en daardoor is er geen stress, ook al hebben we in deze periode nu meer pakjes.”

STEVE MADALIJNS

STRUCTURELE VERANDERINGEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

De postsector onderging de afgelopen decennia een gedaanteverwisseling. “Om een voorbeeld te geven,” zegt teamleader voor 1000 Brussel Vincenza Miceli, “De appartementsblokken op Schipperijkaai 5 en 11 hebben elk 150 brievenbussen. Per blok hadden die elke dag 30 kilo briefwisseling. Nu is dat per dag nog maar dit (toont ongeveer 30 centimeter tussen haar handen): een halve kilo of zo?” Haar medewerker Stefaan Snoeys: “Toen ik 24 jaar geleden bij de post begon, was het compleet anders. Twee keer per jaar hadden we ook al die catalogussen, van postorderbedrijven zoals 3 Suisses.” Tegelijk worden er meer en meer pakjes verzonden. Vóór Covid verwerkte het distributiecentrum in Anderlecht er zowat 12.000 per dag, schat center manager Madalijns. Dat steeg vorig jaar – in een jaar waarin de coronapandemie uitbrak en ‘niet-essentiële winkels’ een paar maanden dichtbleven – naar gemiddeld 18.000. ‘Pakjes’, dat betekent

Mail center manager

pakketten tot 30 kilo, of 31 kilo in het geval van dierenvoer. Miceli beschrijft hoe een collega van 40 kilo onmogelijk een pak kon versjouwen. “Ik wou helpen, maar het pak scheurde open: er zaten drie brandblussers in.” “Intussen zitten we aan 20.000 pakketten per dag, en ik verwacht dat het de komende maand naar 25.000 zal stijgen,” zegt Madalijns. Die worden in 500 rondes geleverd, goed voor een 650-tal postbodes. De twee andere distributiecentra in Brussel – ‘Schaarbeek’ voor het noordwesten, en ‘Noord’ voor het noordoosten – verwerken samen ongeveer evenveel pakjes als het centrum aan de Industrielaan. Die gigantische stijging in het aantal pakjes maakte dat de gewone postbodes naar adem hapten. Madalijns moest de werking structureel aanpassen. “Na de explosie van de pakketpost in

de eerste coronagolf hebben we een deuxième vague gecreëerd. Om tien uur begint sinds vorig jaar een groep postbodes die enkel en alleen pakjes bezorgt. Dat zijn de pakjes die de gewone postbode niet meer kan meenemen op zijn ronde, of alle voorwerpen die erg groot of zwaar zijn.” De koopkoorts en eindejaarsdrukte compenseren momenteel een recente zware slag voor de pakjesafdelingen van de Brusselse distributiecentra van Bpost: Amazon, qua pakketpost de grootste klant, is sinds een paar weken zelf pakjes beginnen te leveren. Volgens De Standaard was de internetgigant in Brussel tot voor kort goed voor een op de vijf pakjes die Bpost dagelijks verwerkt. Amazon zal wel van Bpost gebruik blijven maken, maar in de grote steden kan het meer winst maken als het zelf ook pakketbezorgers uitstuurt. Net als de in opspraak gekomen concurrenten PostNL, GLS en DPD, werkt Amazon daarbij met zelfstandige onderaannemers, die zelf alle kosten en sociale lasten moeten dragen.

POSTBODE VAN DANSAERT Patrick Mbakop werkt sinds vier jaar voor Bpost: “Er is hier veel vrijheid om je werk zelf te organiseren. Daardoor is er geen stress.”

Door de stijging van het aantal postpakketten hebben postbodes sinds de verhuizing naar het nieuwe distributiecentrum bijna allemaal een eigen bestelwagen – vroeger was er een beperkter aantal, dat postbodes die te voet hun ronde deden onderweg bevoorraadde. “Bpost wil over een paar jaar CO2-neutraal werken,” zegt Madalijns. “Er zijn hier momenteel 450 gewone bestelwagens, een 30-tal diensten met de elektrische fiets met aanhangwagen, en een 20-tal met een elektrische auto. Wij krijgen geregeld nieuwe leveringen binnen van elektrische fietsen en auto’s. Dat wordt

PLUS DE COLIS QUE DE COURRIER Pour les facteurs bruxellois, c’est probablement la semaine la plus chargée de l’année – une conséquence de la crise sanitaire, des colis commandés en ligne à l’occasion du Black Friday, de la Saint-Nicolas et des fêtes de fin d’année. Dans le plus grand centre de distribution du pays, boulevard de l’Industrie à Anderlecht, c’est une véritable fourmilière. Avant la pandémie, le centre traitait environ 12 000 colis par jour. Depuis la pandémie, ce nombre a atteint en moyenne 18 000. « Entre-temps, on a déjà atteint les 20 000 colis par jour, et je m’attends à une augmentation à FR

1 DECEMBER 2021

25 000 dans les semaines à venir », nous explique Steve Madalijns, manager du centre. Les services ont été forcés de s’adapter: un groupe de facteurs commencent leur ronde à dix heures et livrent uniquement des colis, et de plus en plus de facteurs ont leur propre camionnette. La fièvre du shopping et les fêtes de fin d’année compensent pour l’instant un coup dur pour les services de colis des centres de distribution bruxellois de Bpost : depuis quelques semaines, Amazon a commencé à livrer ses propres colis en faisant appel à des sous-traitants indépendants.

Publireportage

MORE PARCELS THAN POST For Brussels postmen and postwomen, this is probably the busiest week of the year – a result of a mix of Covid-anxiety, orders for Black Friday, St Nicholas and the end-of-year festivities. In Belgium’s largest distribution centre on Industrielaan in Anderlecht, it is all hands on deck. Before Covid, the centre processed some 12,000 parcels a day. That rose to an average of 18,000 in 2020. “Meanwhile, we’re at 20,000 packages a day, and I expect it to rise to 25,000 in the next month,” says manager Steve Madalijns. The increase in EN

the number of parcels make the postal workers gasp for breath. This gave rise to a new concept: since last year, a group of postmen and postwomen who only deliver parcels starts at ten o’clock, and more and more postmen and postwomen have their own van. The shopping fever and the hustle and bustle of the end of the year is currently dealing a heavy blow to the parcel departments at Bpost’s distribution centres in Brussels: Amazon has been delivering packages on its own, using independent subcontractors, for a few weeks now.

WAT DOE JE MET JE LEGE BATTERIJEN?

Batterijen vallen onder klein gevaarlijk afval en moeten met zorg worden bewaard, ingezameld en verwerkt. Zolang je batterijen dienstdoen in je rekenmachine, afstandsbedieningen, brandmelders en fototoestellen, is er niets aan de hand. Maar wat als ze leeg zijn of je ze niet meer nodig hebt? Laten rondslingeren is geen optie! Batterijen bewaar je op een koele en droge plek. Hou je lege batterijen bij in je Bebat-kubus en geef volle batterijen een apart plekje, zodat er geen verwarring is! Lopen er nieuwsgierige kinderen rond in huis? Bewaar alle batterijen hoe dan ook op een veilige en afgesloten plek, zo ben je helemaal gerust! Breng ze naar een Bebat-inzamelpunt in je buurt Klaar om je lege batterijen naar een Bebat-inzamelpunt te brengen? Test of ze echt helemaal leeg zijn en breng ze naar een van onze 24.000 inzamelpunten in België! In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vind je 2.200 plekken om je batterijen in te leveren, zoals in het Recypark, buurtwinkels, supermarkten, speelgoedwinkels en elektrozaken. Wat doen wij met je (lege) batterijen? Vanaf dan nemen wij het over! Wij recycleren werkelijk élke batterij en geven de grondstoffen een nieuw leven. Zo hoeven er geen stoffen worden ontgonnen uit de natuur en verminderen we onze impact op het milieu.

in de komende jaren dus stelselmatig uitgebreid.” Postbode Stefaan Snoeys heeft als geboren en getogen Anderlechtenaar geen rijbewijs. Daarom stelde hij zich kandidaat om de eerste elektrische cargofiets met aanhangwagen uit te testen, toen de post na de verhuizing voor iedere postbode in een bestelwagen voorzag. Elke ochtend rijdt hij nu naar het centrum om de bewoners van de Dansaertstraat hun post te bezorgen. “Als je goed alleen kan werken, is dit een ideale job,” zegt hij, terwijl hij gewapend met helm, gewatteerde handschoenen, regenbroek en zelfs regenhoezen voor zijn schoenen wegfietst. Mira Henno (24) is even verderop haar rolcontainers richting garage aan het duwen. Zij was geluidsingenieur in de evenementensector toen de coronacrisis vorig jaar toesloeg. “Dus ben ik mijn tweede kinderdroompje achternagegaan en postbode geworden (lacht). Ook een sociaal beroep, veel contact met mensen, en met gestructureerde uren, dat is in de evenementensector toch wel anders. Muziek is nu meer iets voor mijn vrije tijd. En bewust in Brussel ja, ik woon in Leuven, maar ik hou van de levendigheid van deze stad.” Haar favoriete tijdelijke ronde was die in de wijk Bezemhoek in Watermaal-Bosvoorde, die omringd is door het Zoniënwoud. Maar sinds dik een half jaar heeft ze haar eigen tournee, en is Henno dé postbode van de Louizalaan. “Elke dag maak je daar iets mee. Ik zie alles, van de extreem rijkste mensen tot de allerarmsten die op straat slapen. Van straatzangers tot een Rolls-Royce die over de stoep inhaalt. En iedereen kent de postbode. Mensen beginnen me te herkennen, zwaaien of toeteren vanuit de auto.” Henno’s dienst begint om kwart voor acht en ze is in normale tijden vaak al tegen halfdrie klaar met haar werk. “Het hangt ervan af hoe je dat organiseert, ik doe dat superstrak. En mijn bureau is het properste van de hele gang. Maar natuurlijk is er de drukke periode aan het einde van het jaar, die nu al begonnen is. Dan werk ik natuurlijk langer. Ik vermoed dat er bovendien nu ook wel klanten van DPD en PostNL naar ons zullen overstappen, na alle negatieve publiciteit over hoe ze omgaan met hun bezorgers (Ikea, tegelijk klant van PostNL en Bpost, besliste vorige week al om voorlopig enkel nog met Bpost te werken, red.).”

Meer tips over veilig en juist omgaan met batterijen? Ga naar bebat.be Meer weten over zero afval? Bezoek www.leefmilieu.brussels/themas/ zero-afval

BEBDTP13471_Sensibilisering_artikel 3_105x290_BRUZZ.indd 1

4/11/21 15:14

SOPHIE LAVAUX, NIEUWE TOPAMBTENAAR VOOR DE VEILIGHEID IN BRUSSEL

‘Nee, er is geen laxisme’ Sophie Lavaux is sinds juli de nieuwe directrice van Brussel Preventie en Veiligheid, én tegelijk Hoge Ambtenaar voor de Veiligheid. En dat is best een pittige opdracht in een samenleving die steeds complexer wordt en in een stad waar de vele bevoegdheidsniveaus door elkaar lopen. Maar Lavaux laat zich daar niet door afschrikken. “Er is een enorme expertise in Brussel.” — STEVEN VAN GARSSE

BRUZZ | INTERVIEW

De coronacrisis heeft al zeker één punt duidelijk gemaakt: voor een slagkrachtig beleid is eenheid van commando nodig. Zowel in het gezondheids- als in het veiligheidsbeleid. Toeval of niet: de Brusselse regering moest op zoek naar een nieuwe directeur bij Brussel Preventie en Veiligheid (BPV) én naar een nieuwe Hoge Ambtenaar. Er is beslist om die, alvast gedurende één jaar, bij één persoon onder te brengen. En dat is Sophie Lavaux geworden, die haar sporen verdiende bij het federale crisiscentrum. Het is een dubbele opdracht die niet licht genomen kan worden. Het belang van een efficiënt veiligheidsbeleid is de laatste jaren enorm toegenomen. Dat heeft met de globalisering te maken die meer dan ooit onverwachte schokken veroorzaakt in de samenleving. Denk aan de aanslagen, denk ook aan de corona-epidemie, de energiecrisis of aan de klimaatcrisis. Tegelijk staat het gewestelijke veiligheidsbeleid in Brussel nog in zijn kinderschoenen. Pas sinds de vorige staatshervorming heeft Brussel hier de nodige instrumenten voor gekregen, en iedereen zal beamen dat de architectuur nog niet perfect is. Met zes politiezones, negentien gemeenten en een gewestelijke veiligheidscoördinatie

moeten er wel heel wat lijnen goed zitten om een performant veiligheidsbeleid in deze stad te krijgen. Sophie Lavaux draait er haar hand niet voor om. “Ik heb jaren voor een federale instelling gewerkt. Daar werk je voor het hele land, met nog veel meer niveaus. Ik zie hier juist een voordeel. Het is een rijkdom. Iedereen kent elkaar. Er is een grote expertise in Brussel op het vlak van veiligheid. Wat niet wil zeggen dat het altijd makkelijk is.” Lavaux kende Brussel al vanuit haar federale opdracht, met de prettige én mindere prettige kanten. Lavaux: “Ik was verantwoordelijk voor de nationale permanentie. Het is de eerste linie van het nationale veiligheidsbeleid, maar tegelijk ook de dienst die de ontvangst van staatshoofden moet voorbereiden. Neem nu het bezoek van de VS-president Joe Biden aan Brussel voor de Navo-top. Dat hebben we allemaal met de Amerikaanse veiligheidsdiensten tot in de puntjes voorbereid. Er is drie maanden over onderhandeld. Het mooie aan dit verhaal is dat ik Biden zelf heb kunnen ontmoeten. Hij stond erop om ons te bedanken.”

ZAVENTEM EN MAALBEEK Een minder goede herinnering houdt Lavaux over aan de aanslagen in Zaventem en Maalbeek. “Ik

“We stellen vandaag een algemeen veiligheidsplan op voor Brussel, voor alle bedreigingen: terrorisme, klimaat, een pandemie” SOPHIE LAVAUX Hoge Ambtenaar voor de Veiligheid 18

1 DECEMBER 2021

was die dag van wacht. Het werd de ergste dag in mijn carrière. Los van het crisisoverleg dat op zo’n moment in gang schiet met alle ministers in dit land, was het vooral erg moeilijk om in te schatten wat er écht aan het gebeuren was. Was het een gasexplosie? Dat dachten we eerst. We kregen later die dag signalen dat er werkelijk overal in het land aanslagen werden gepleegd. We moesten de hele tijd de juiste berichten scheiden van de valse. Ik dacht toen echt: het is oorlog.” Vandaag zit Lavaux mee aan de knoppen in Brussel om te waken over de veiligheid in de hoofdstad. Wat ze vooral bij Brussel Preventie en Veiligheid en als Hoge Ambtenaar interessant vindt, is dat ze nu over de hele veiligheidscyclus kan waken. Van preventie, over de risico-evaluatie en de veiligheidsplannen, tot de coördinatie van de uitvoering. Preventie is daarbij cruciaal, zegt Lavaux. Het was een van de vreemde momenten in de Bijzondere Coronacommissie van het Brussels parlement om de vorige Hoge Ambtenaar te horen verklaren dat preventie in crisissituaties eigenlijk geen zin heeft. Omdat crisissen zo onvoorspelbaar zijn. Vandaar ook het beperkte nut van noodplannen, zo vond Lavauxs voorganger Viviane Scholliers. Lavaux is het met die stelling oneens. “We stellen vandaag een nieuw algemeen veiligheidsplan voor Brussel op. Hoe gaan we te werk? We maken een risicoanalyse van de bedreigingen in de toekomst. En vervolgens stellen we een plan op, per mogelijke bedreiging: klimaat, pandemie, terrorisme, energie …” “Wat is het belang van zo’n plan? Dat we vooraf nadenken over hoe we moeten reageren op een potentiële

Sophie Lavaux Criminologie (ULB) Europese studies (UCL) Postgraduaat Rampenmanagement (UA) Master in overheidsmanagment (Solvay) 2000-2003 Staatsveiligheid 2003-2021 Nationaal crisiscentrum Sinds juli directrice van Brussel Preventie en Veiligheid en Hoge Ambtenaar voor de Veiligheid (a.i.)

dreiging. Dat verschillende scenario’s worden uitgetest. Maar even belangrijk is het plan zelf opmaken. Door samen na te denken, leren alle partijen elkaar ook goed kennen. En dat is een enorme winst die rendeert wanneer men later een crisis moet bezweren.”

BESLISSINGSMACHT Vraag is wel of Brussel Preventie en Veiligheid en de Hoge Ambtenaar voldoende instrumenten in handen hebben. Als de Conferentie van Burgemeesters niet akkoord gaat met een gewestelijke veiligheidsbeslissing, dan is er vaak geen beginnen aan. Lavaux is het daar niet mee eens. “Uiteindelijk hebben

Sophie Lavaux trekt vooral de kaart van preventie: “Door na te denken over potentiële dreigingen, kan je vooraf de verschillende scenario’s uittesten.” © BPS-BPV BRUSSELS

de minister-president en de Hoge Ambtenaar wel degelijk beslissingsmacht. Maar dat is het punt niet. Ik ben een persoon van overleg en compromis. En met de burgemeesters boeken we vooruitgang, in het belang van de veiligheid van alle Brusselaars.” Ze betwist ook dat er een zeker laxisme zou heersen in Brussel, een gebrek aan handhaving. De Franse slag. Sophie Lavaux: “Ik weet dat dat in Vlaanderen weleens wordt geopperd. Ik ken die kritiek ook van tijdens mijn federale jaren. Maar het klopt niet met de feiten.” Wat niet wil zeggen dat de uitdagingen op het vlak van veiligheid in Brussel niet enorm zijn. En dat gaat dan van de eenvoudige handtassendiefstal tot de echt georganiseerde misdaad. Bovendien verplaatst de criminaliteit zich ook deels naar de digitale wereld. En ook daar is er een hele range van phishing, waar de individuele burger

mee te maken krijgt tot regelrechte cyberaanvallen op bedrijven of instellingen. Volgens BPV is dat een onderschat probleem. Zo zijn er onlangs ernstige cyberaanvallen vastgesteld op een Brusselse ziekenhuis, in die mate dat het operatiekwartier werd lamgelegd. Brussel Preventie en Veiligheid wil een dam opwerpen tegen dit soort georganiseerde cybercriminaliteit, in samenspraak met het federale parket. “Dat zal de komende jaren steeds belangrijker worden. En daar komt ook nog de hele problematiek bij van het fake news op de sociale media en maatschappelijke polarisatie.” Terug op het terrein, en in de categorie uitdagingen: Brussel Preventie en Veiligheid kreeg ook de opdracht om mee het vertrouwen te herstellen tussen politie en de jongeren in sommige wijken. Lavaux: “En het gaat niet alleen over politie, maar ook over brandweer,

militairen. Het is een majeur probleem. Het vertrouwen in de veiligheidsdiensten is essentieel voor een goed veiligheidsbeleid. We zijn hiermee bezig.” Het wordt een werk van lange adem, waar BPV

LE VISAGE DE LA SÉCURITÉ À BRUXELLES

BRUSSELS’ TOP SECURITY OFFICIAL

Depuis juillet, Sophie Lavaux est la nouvelle directrice de Bruxelles Prévention et Sécurité et Haut Fonctionnaire pour la Sécurité. Pas une tâche facile, dans une société qui devient de plus en plus complexe et une ville où les différents niveaux de compétence s’entremêlent. Mais Lavaux, qui a fait ses preuves au fédéral, pense justement que cette collaboration peut porter ses fruits. Elle explique entre autres comment elle souhaite gérer les futures crises potentielles à l’aide de plans de sécurité.

In July, Sophie Lavaux became the new manager of Brussels Safety and Security, and at the same time Senior Security Officer. That is quite a tough assignment in a society that is becoming more and more complex and in a city where the many levels of authority interact with each other. But Lavaux, who honed her skills at the federal level, believes such cooperation can be fruitful. For example, she explains how she intends to use security plans to ward off the crises that may befall us.

BRUZZ | INTERVIEW

alleen niet voor de oplossing kan zorgen. BPV gelooft dat er met Local Integrated Security Antenna’s (Lisa’s) een grote stap in de goede richting kan worden gezet. In die antennes moeten onder meer politie, preventie en gemeenschapswachten op één plek verzameld worden, zodat de wijk aanvoelt dat die dienstverlening ook echt iets betekent en dat de mentale afstand tussen politie en bewoner een stuk kleiner kan worden. Er zijn dit jaar al een aantal van die Lisa’s gestart, volgend jaar komen er nog. De voorbije maanden zijn op het vlak van het veiligheidsbeleid gedomineerd door de vele aanklachten van vrouwen tegen seksueel geweld. In de openbare ruimte, in de Brusselse cafés. Het aantal meldingen in het centrum voor seksueel geweld is spectaculair toegenomen, en er is met #BalanceTonBar ook een heel maatschappelijk debat over ontstaan. “Een goeie zaak,” vindt Lavaux die zegt dat BPV seksueel geweld ernstig neemt. In het regionaal veiligheidsplan dat begin dit jaar is goedgekeurd, is het een van de thema’s die BPV naar voren brengt. En dat was nog voor er zoveel aandacht ontstond op de sociale media. Lavaux: “Vrouwen die in het verleden seksueel geweld hebben meegemaakt komen daar nu mee naar buiten. Het is een logisch vervolg op #MeToo. Aan de ene kant is het nu aan het gerecht om hiermee aan de slag te gaan. Maar het is complexer dan dat. Het gaat over wat vrouwen meemaken in het nachtleven, en het is goed dat dat nu bespreekbaar is gemaakt.”

1 DECEMBER 2021

I 19

GOOD MOVE GEWIKT EN GEWOGEN

Hoe zit dat nu met die autoluwe wĳken? Wijken autoluw maken door het doorgaand verkeer te weren, wie wil dat nu niet? De kern van het gewestelijke mobiliteitsplan Good Move oogstte de voorbije jaren dan ook veel applaus. In zes Brusselse wijken liggen vandaag echter ook concrete plannen op tafel en dan lopen de zaken soms moeizamer. “Dit is iets anders dan een feestzaal openen, iedereen zal dit voelen.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

oe gaan we de autodruk verminderen in een gewest dat zo grondig verminkt werd voor die personenwagen? Het is al twintig jaar de centrale vraag in het Brusselse mobiliteitsbeleid. Het Iris 2-mobiliteitsplan van de vorige regeringen schoof dan wel een doelstelling naar voren, die

1 DECEMBER 2021

20 procent minder autodruk bleef een verre droom. Good Move, een proces dat begon onder de vorige regering, moet daar verandering in brengen. Het nieuwe gewestelijke mobiliteitsplan onderscheidt zich niet door een ambitieus streefcijfer, maar door zijn participatieve aanpak. Iedereen werd mee in bad genomen, van

mobiliteitsverenigingen over politiezones en verkeersdeskundigen tot de gemeenten die in het verleden vaak dwarslagen bij grote ingrepen. De aanpak werkte: echte tegenstanders van het plan, dat ook een Europese prijs kreeg, lijken in Brussel amper te vinden. Unanieme bijval is echter makkelijk zolang het om algemene

intenties gaat. En hét belangrijkste idee van Good Move is zo’n gelauwerd principe: het bestaat erin om het autoverkeer in de wijken drastisch te verminderen door het doorgaand verkeer te weren. Het belangrijkste middel daarvoor is de invoering van circulatieplannen, die er via lussen, knips en eenrichtingsstraten voor zorgen dat het voor

GOOD MOVE

De zes wijken op een rij

FLAGEY-VIJVERS VOETGANGERSZONE FLAGEY Ook de maas van Elsene schiet goed op. In de twee scenario’s – te vinden op de website van de gemeente – is het Flageyplein het belangrijkste punt waar wordt ingegrepen. In het meest ambitieuze scenario verdwijnt het autoverkeer tussen de vijvers en het plein, én tussen het plein en de zijde waar de Proxy Delhaize zich bevindt (zie plan). De ingreep op het drukke plein is niet de enige, maar wel de ingrijpendste, met een effect op de hele maas. “We hopen ons plan nog dit jaar af te werken, zodat we er begin volgend jaar een debat kunnen over hebben met de bewoners,” zegt schepen van Mobiliteit Yves Rouyet (Ecolo). “In de loop van 2022 wordt het dan uitgevoerd op het terrein. Mogelijk werken we in fases of evolutief. Vergelijk het met liften: als je naar Oostende wil, kan het voordelig zijn om alvast tot Gent te raken.” Dat Elsene opschiet met de planning mag niet verbazen. De groenen zijn de grootste partij, de PS

sluipverkeer zinloos wordt om zo’n wijk in te rijden. In zes omvangrijke Brusselse wijken nadert vandaag echter het moment van de waarheid. De algemene principes zijn er ondertussen vertaald in concrete scenario’s. Verwacht wordt dat die volgend jaar al uitmonden in veranderingen op straat. Vijf van die zes wijken – in het Good Move-jargon heten ze ‘mazen’ – worden door het Gewest begeleid in dat proces. Het gaat om de maas Sint-Gillis (nagenoeg de hele gemeente en een deel van Vorst), Kuregem (Anderlecht en een stukje Molenbeek), Flagey-Vijvers (Elsene), Dielegem (Jette) en Colignon-Josaphat (Schaarbeek). Een zesde gemeente – Brussel Stad – doet het op eigen houtje voor de Vijfhoek.

- Flageyplein is centraal knooppunt in de maas Flagey-Vijvers - De overgang tussen de Delhaize en het plein wordt in alle scenario’s autovrij

PLANNETJE © BRUSSEL MOBILITEIT

- Meest ambitieuze scenario: ook autovrij tussen plein en de vijvers en tussen de twee vijvers (zie plannetje) Extra info op https://bit.ly/3cYwnLn

SINT-GILLIS KNIPPEN AAN DE BAREEL -Bareel van Sint-Gillis is het centrale knooppunt in maas Sint-Gillis - Alle scenario’s plannen een knip, autoverkeer zal niet meer rond het centrale

standbeeld kunnen. Voetgangers zouden zo via het standbeeld dwars over het plein kunnen Extra info op https://bit.ly/3E2DzSH

De maas Sint-Gillis omvat zowat de hele gemeente en een aanzienlijk deel van Vorst. Net zoals in Elsene wordt er getimmerd aan een circulatieplan dat doorgaand verkeer moet weren. En ook hier is er één centraal knooppunt, waar een ingreep effect zal hebben op zowat de hele maas: de Bareel van Sint-Gillis. Het kruispunt met zeven straten is een van de meest chaotische in het gewest en wordt drastisch vereenvoudigd. In alle scenario’s die op tafel liggen, gebeurt dat door te knippen, waardoor auto’s in de toekomst niet meer rond het centrale standbeeld zullen kunnen rijden. Zo’n knip kan meteen veel meer plaats bieden aan voetgangers, die dwars over een soort Bareelplein zullen kunnen wandelen zonder een personenwagen te kruisen. Een van de scenario’s maakt van het Sint-Gillisvoorplein trouwens opnieuw één plein, zonder autoverkeer op de Waterloosesteenweg ter hoogte van de Parvis. Meer info over de verschillende scenario’s vindt u op de website van de gemeente. Op papier zien die plannen er best concreet uit, maar op politiek niveau loopt het moeilijker. “We discussiëren nu over het finale voorstel,” legt mobiliteitsschepen Catherine Morenville (Ecolo) uit. “Het gaat om een ingrijpende verandering, die bijna de hele gemeente raakt. Dan moet je iedereen aan boord hebben. Een timing? Die kan ik niet geven.” Sophie Feyder van burgercollectief Heroes for Zeroes ziet verschillende remmende factoren in de gemeente. “Zo bestaat de mobiliteitsdienst uit één persoon, die helemaal overbevraagd is.” Het is een probleem dat in verschillende gemeenten terugkomt: een project met het ambitieniveau van Good Move is een bijzonder zware boterham voor lokale administraties, zelfs als er verschillende mensen werken. Minstens even belangrijk is de rol van de PS in

1 DECEMBER 2021

I 21

B R U Z Z | A N A LY S E

Schepen voor Mobiliteit Bart Dhondt (Groen) laat amper in zijn kaarten kijken over het circulatieplan binnen de Vijfhoek. “We zijn ermee bezig, we zullen het doorgaand verkeer zoveel mogelijk weren, maar we willen nu nog geen deelaspecten bekendmaken. Dat zou verwarring zaaien.” Het plan – resultaat van onder meer een participatief project – is wel nagenoeg af en kan wellicht in 2022 ingevoerd worden.

werkt er goed mee en Elsene heeft al ervaring met een soort maas avant la lettre, in de straten rond de autovrije Elsensesteenweg. “Wat we daaruit geleerd hebben? Dat we 30 procent minder doorgaand verkeer hebben en dat het openbaar vervoer profiteert: bus 71 is nu veel sneller. Bovendien boomt de handel: de Elsensesteenweg stak de Nieuwstraat voorbij sinds het een semivoetgangerszone is.”

▼

VIJFHOEK KARIG MET COMMENTAAR

▼

GOOD MOVE GEWIKT EN GEWOGEN

Sint-Gillis, analyseert Feyder. “Die partij staat duidelijk op de rem. De PS is bang om kiezers te verliezen als het autoverkeer in de gemeente wordt bemoeilijkt. Veel mensen hoopten dat Sint-Gillis als progressieve gemeente het voortouw zou nemen en zo anderen inspireren. Daar ben ik niet meer zo zeker van.”

KUREGEM VOETGANGERSZONE ABATTOIR?

In Schaarbeek ligt de nadruk niet op één centraal knooppunt, maar op de invalswegen, legt Byttebier uit. “De Rogierlaan, de Paleizenstraat, de Haachtsesteenweg, het komt erop aan om samen met het Gewest die instroom te beperken en ze uit de wijken te houden. De Haachtsesteenweg zal zo bijvoorbeeld eenrichting worden, op zijn minst tussen de Sint-Mariakerk en Robiano.” Of de grootste partij Défi mee is in een gemeente die ook wel eens Carbeek wordt genoemd? “Iedereen heeft zijn gevoeligheden, maar Défi werkt constructief mee,” aldus Byttebier.

DIELEGEM AUTOVERKEER ALS GAS

B R U Z Z | A N A LY S E

- Kruispunt Bergensesteenweg/Ropsy Chaudronstraat - drie scenario’s: Voetgangerszone tussen hoofdingang markt en ingang metro op Bergensesteenweg

Knip op het kruispunt Eenrichtingsverkeer op de Bergensesteenweg in tegengestelde richtingen die elkaar op het kruispunt ontmoeten Extra info op https://bit.ly/3xBQUz4

De maas Kuregem ligt vooral op het grondgebied van Anderlecht en deels ook Molenbeek. Net als in de twee voorgaande mazen is er ook hier een centraal knooppunt dat de meeste aandacht krijgt. Het gaat om het kruispunt van de Bergensesteenweg en de Ropsy Chaudronstraat. Het doorgaand verkeer kan daar op verschillende manieren gebannen worden. Een van de scenario’s spreekt erg tot de verbeelding: de aanleg van een autovrije zone vanaf de hoofdingang van de markt aan de slachthuizen tot aan de ingang van het metrostation. Het Raadsplein (met het gemeentehuis) wordt in alle scenario’s autoluwer. Personenwagens zullen het plein niet meer kunnen oversteken, het openbaar vervoer en fietsers wel. “Ons finale plan ligt ondertussen op tafel,” legt mobiliteitsschepen Susanne Müller-Hübsch uit. “Het leidt tot veel vragen bij de politieke partners (PS en Défi, red.) en we willen de tijd nemen om die te beantwoorden. Maar in de loop van 2022 zouden we toch al veranderingen op het terrein moeten invoeren, wellicht in fases.” Net als haar collega-schepenen benadrukt Müller-Hübsch het belang van goede communicatie. “Dit is echt iets anders dan een nieuwe school of een nieuwe feestzaal openen. Iedereen in de maas zal aan den lijve ondervinden dat de autoluwe maas is ingevoerd.”

SCHAARBEEK WERKEN OP DE INVALSWEGEN Concrete scenario’s voor de maas Colignon-Josaphat staan vandaag niet online. Toch maakt schepen van Mobiliteit Adelheid Byttebier (Groen) zich sterk dat het finale circulatieplan voor binnenkort is. “We willen in het college beslissen voor kerst en daarna nog eens om feedback vragen aan de bevolking.”

1 DECEMBER 2021

Ook over de Jetse maas Dielegem is nog niet veel bekend. Schepen van Mobiliteit Nathalie De Swaef (Groen) klinkt een stuk voorzichtiger dan haar Schaarbeekse collega. “We zitten in de verdiepingsfase, maar concrete keuzes zijn er nog niet gemaakt. Hadden we gedacht dat het sneller zou gaan? Jazeker, maar het gaat nu eenmaal om een erg ingrijpend project.” Jettenaar Arne Smeets, ook actief bij Heroes for Zeroes, heeft er niet zo’n goed oog in. Hij merkt hoe verschillende schepenen en ook burgemeester Hervé Doyen (CDH) binnen de Jetse meerderheid tot voor kort niet echt mee waren met de logica van de autoluwe wijken. “Een vaak gehoord argument is het volgende: ‘Als we het verkeer naar de hoofdassen aan de rand van de maas sturen, dan raken die toch helemaal geblokkeerd?’ Terwijl er genoeg voorbeelden en studies zijn die aantonen dat verkeer zich in zo’n geval als een gas gedraagt. In eerste instantie zal er wat meer verkeer zijn, maar daarna wordt het samengedrukt en verdampt een deel van de autodruk. Uiteindelijk krijg je daardoor evenveel of zelfs iets minder auto’s op die grote assen.” Smeets heeft de indruk dat het Gewest de politici in het noordwesten van Brussel te weinig tot ambassadeurs heeft gemaakt van Good Move. “En die ambassadeurs hebben we echt nodig.”

ELKE VAN DEN BRANDT

‘Volgend jaar zien we effecten’ Bevoegd minister Elke Van den Brandt (Groen) zegt dat ze vertrouwen heeft in het proces in de verschillende gemeenten. “Dat het moeilijker wordt als over concrete ingrepen gaat, is de logica zelve,” klinkt het op haar kabinet. De minister laat ook onderzoeken hoe ze de onderbemande gemeentediensten kan bijspringen uit het Gewest. “De verandering is ingrijpend, maar we hebben in Gent gezien dat het werkt,” zegt Van den Brandt nog. “Volgend jaar zullen de eerste effecten al zichtbaar zijn in het straatbeeld. Ik kijk ernaar uit om samen met de buurtbewoners te genieten van leefbare wijken.” Er staat in elk geval veel op het spel. Als de eerste vijf wijken een succes worden, kunnen ze meteen een voorbeeld worden voor de volgende vijf, die nu al in de steigers staan: Molenbeek Historisch Centrum (Molenbeek), Vogelzang (Sint-Pieters-Woluwe/Oudergem), Brussel-Neerstalle (Vorst/Ukkel), Leopold-Pannenhuis (Brussel-Stad/Jette) en Rodebeek (Sint-Lambrechts-Woluwe). Tegen 2030 moeten op die manier vijftig wijken aangepakt zijn, goed voor nagenoeg het hele gewest. Floppende mazen zouden dan weer een flinke hypotheek leggen op dat proces.

QUID DES QUARTIERS À CIRCULATION RESTREINTE ? Diminuer le trafic au sein des quartiers en bannissant le trafic de transit, tout le monde est pour. Le cœur du plan de mobilité régional Good Move a été très applaudi ces dernières années. Dans six quartiers bruxellois, des plans concrets FR

ont été annoncés mais parfois les choses se complexifient. « Ce n’est pas pareil qu’ouvrir une salle des fêtes, tout le monde en ressentira l’impact », explique l’Échevine de la Mobilité d’Anderlecht. À Bruxelles-Ville et à Ixelles, les plans ont été réalisés

dans les temps. Dans des communes comme Jette et Saint-Gilles, c’est plus compliqué. Parfois, ça bloque au niveau des partenaires de la coalition, mais bien souvent, ce sont tout simplement les services de mobilité communaux qui ont trop de

choses à gérer. Tou.te.s les échevin.e.s à qui nous avons parlé pensent toutefois que des premiers pas seront franchis en 2022, sur le terrain. Et ça n’est qu’un début. D’ici 2030, on devrait compter cinquante quartiers à mobilité restreinte.

WHAT ABOUT THOSE LOW-TRAFFIC NEIGHBOURHOODS? Who wouldn’t want to reduce traffic in their neighbourhoods by keeping out through traffic? The reaction to main core of the mobility plan Good Move has in recent years received a lot of praise. In six Brussels neighbourhoods, however, EN

concrete plans are now on the table, and that sometimes makes things more difficult. In Brussels-City and Elsene, the plans seem to be making relatively good progress, but in municipalities such as Jette and Sint-Gillis, things are not moving smoothly.

Sometimes the coalition partners still have objections, but often the municipal mobility services are completely overworked. Still, almost all aldermen we spoke to think that the work on site will start as early as 2022. A car-free Place Flagey and a narrow-

ing of the Barrière in SintGillis: that work should already be completed a year from now. The first six neighbourhoods with reduced traffic are just the pioneers. By 2030, there should be fifty of them, covering almost the entire region.

Blinde en slechtziende personen kijken anders Hun perceptie betekent een meerwaarde voor je bedrijf.

En je bedrijf, een echte meerwaarde voor hun zelfstandigheid.

Beleef nu, ondergedompeld in 3D audio, de eerste werkdag van Julie, sinds vijf jaar blind:

www.braille.be Braillelige Advertentie BRUZZ_NL_215x142mm.indd 1

9/11/2021 09:03

Maatschappelijk verantwoord fiscaal sparen: maak mee het verschil.

part of it Ontdek een nieuwe manier van pensioen- en lange termijnsparen. Bouw mee aan een mooiere toekomst voor jezelf en de wereld waarin we leven. Dat kan door te starten met maatschappelijk verantwoord fiscaal sparen bij KBC Brussels. Zo maak je mee het verschil.

Start er vandaag nog mee op kbcbrussels.be/fiscaalsparen 30 SEPTEMBER 2020

ADV_BXL_SRI_215x142_BRUZZ_N.indd 1

I 23

08/11/2021 12:51

CULTUURZALEN IMPROVISEREN ZICH DOOR VIERDE GOLF

‘We zoeken voor elk concert een oplossing’ Veel cultuurzalen hebben het weer zitten. Clubs moeten de komende drie weken al zeker sluiten, en voor concertzalen is organiseren voor een zittend publiek met mondmaskers ingrijpender dan voor theaters. “Ik maak me zorgen over het personeel, dat weer een klap krijgt, en over het publiek op de langere termijn.” — MICHAËL BELLON, FOTO IVAN PUT

B R U Z Z | A N A LY S E

Laten we beginnen met wat op dit ogenblik de grootste slachtoffers zijn van de vierde coronagolf in de cultuursector. De clubs en discotheken, die eerder pas als laatste weer open mochten, zijn voorlopig ook weer de enige die sinds dit weekend volledig moeten sluiten. En dat al zeker voor de komende drie weken. Jammer genoeg is dat ook net het sectorsegment met het jongste publiek, dat de afgelopen weken het meest last had van de befaamde knaldrang. Dat weet ook Koen Galle van club C12 aan de Grasmarkt, dat vorig weekend en de komende twee weekends al zeker vier geplande shows moest annuleren, terwijl ook nog andere vastgelegde avonden in het gedrang komen. “We belanden weer helemaal op nul en dat valt dik tegen,” zegt Galle nuchter. “Je hebt natuurlijk begrip voor de moeilijke situatie in de ziekenhuizen, maar dat je na twee maanden al dicht moet nadat je eerder al vijfhonderd dagen gesloten was geweest, en nadat je vorige week nog had geïnvesteerd in sneltesten om toch open te kunnen blijven, is een heel moeilijke zaak.” Financieel natuurlijk in de eerste plaats. “De vraag is wat de steunmaatregelen van de overheid zullen zijn, want die zijn wel nodig. Sinds Covid zijn de artiesten heel meegaand om hun optredens om te boeken naar een nieuwe datum, zodat we de vergoedingen voor geannuleerde optredens niet kwijt zijn. Maar de inkomsten van de avonden vallen weg en er zijn ook verloren uitgaven van geboekte hotels en vluchten. Het hele kaartenhuis stort dus weer in elkaar.” Daarnaast valt natuurlijk weer een uitlaatklep weg voor de

1 DECEMBER 2021

jongeren. “Het duurt altijd even als je weer opstart, maar het jongere clubpubliek is duidelijk minder bezig met zijn sterfelijkheid en ging weer heel graag uit. Wij haalden heel hoge bezoekerscijfers. Op onze sociale media staan heel veel gebroken hartjes en tranende gezichtjes.” Over hoe het straks verder moet, valt nu weinig zinnigs te zeggen. Het is moeilijk in deze omstandigheden te blijven anticiperen en improviseren. “Het zou fijn zijn om in de toekomst weer wat meer op de lange termijn te kunnen werken, maar voorlopig wachten we gewoon de beslissingen af en zijn we realistisch. Ook al is ons realisme tegenwoordig aan de pessimistische kant.”

VERSCHUIVEN Een grote impact is er zeker ook bij de concertzalen. Bij grote tempels als Paleis 12 of Vorst Nationaal lijkt de schade voorlopig mee te vallen door het beperkte aantal evenementen zonder zitplaatsen die daar dit jaar nog op het programma staan. Maar voor zowel de AB als de Botanique volstond de toelating om concerten voor een zittend publiek te organiseren maar net om open te

kunnen blijven. Bij de AB werd snel geschakeld en meteen beslist om alle concerten van de komende drie weken in de grote zaal – een vijftiental – uit te stellen. Alleen de concerten voor 200 à 250 man die in de Club stonden geprogrammeerd kunnen nu nog plaatsvinden voor een zittend publiek in de vrijgekomen grote zaal. “Wij zagen de bui natuurlijk al een beetje hangen,” zegt directeur Tom Bonte, die zelf net terugkomt uit quarantaine. “Als we de zittende concerten ook in bubbels hadden moeten organiseren, dan zouden we waarschijnlijk volledig dicht zijn gegaan, omdat de tribune dan zelfs te weinig capaciteit heeft om de kleine concerten te organiseren. Nu kunnen we toch nog de inkomsten garanderen van de Club-artiesten. Ook al zijn dat voor ons, door de lagere inkomsten, de duurste concerten.” Bij de uitgestelde grotezaalconcerten die wel veel inkomsten genereren, zitten liefst vijf uitverkochte optredens van Zwangere Guy. Dat betekent nieuwe data vinden voor zo’n 10.000 tickethouders, en dat wordt nog een moeilijke klus. Bonte: “Zoveel vrije data zijn er simpelweg niet meer, want er is al

“We zijn realistisch. Ook al is ons realisme tegenwoordig aan de pessimistische kant” KOEN GALLE C lub C12

zoveel doorgeschoven naar 2022.” Bonte sprak op sociale media al over ‘de golf te veel’. “Vooral op mentaal vlak. Niemand bestrijdt dat we ook vandaag nog in een crisis zitten en dat iedereen zijn steentje moet bijdragen. Ik begrijp ook dat politici hun woord dat we onverminderd open zouden kunnen blijven niet hebben kunnen houden. Maar ik maak me wel zorgen over het personeel dat weer een klap krijgt, en over het publiek op de langere termijn. De cijfers van ‘no shows’ – mensen die een ticket hebben gekocht, maar toch niet komen opdagen – gingen snel richting 20, en de laatste dagen zelfs tot 30 en 40 procent. Die inkomsten heb je dan wel nog, maar vervolgens kopen die mensen geen tickets voor latere concerten. Daarom zou het voor ons

MONDMASKER VERPLICHT

De Brusselse rapkeizer Zwangere Guy zou deze maand maar liefst vijf keer de AB platspelen.

Concertgangers houden de komende weken dus best de mediakanalen van de Botanique in de gaten. Tickethouders worden meteen op de hoogte gebracht van de nieuwe regeling. “Ook wij zagen sinds september een groot aantal ‘no shows’, maar we zijn deze inspanning verplicht aan onze sector om niet meteen weer een mental breakdown te krijgen.” De theaters, ten slotte, ontspringen voorlopig de dans. Omdat boven op het verplichte CST alleen een mondmasker gedurende het volledige theaterbezoek verplicht werd, hoeven geen voorstellingen verschoven of geannuleerd te worden. “In de huidige omstandigheden is mondmaskerplicht veel logischer dan een CST zonder

LES DISCOTHÈQUES FERMENT, LES SALLES DE CONCERT IMPROVISENT

CLUBS CLOSE, CONCERT HALLS MUST IMPROVISE

Les boîtes de nuit doivent fermer pendant trois semaines, les salles de concert ne pourront plus qu’organiser des concerts pour un public assis. « Devoir fermer après deux mois alors qu’on venait d’investir dans des tests rapides, c’est difficile », entend-on du côté du C12. L’Ancienne Belgique reporte une quinzaine de concerts. Le Botanique essaie de sauver des shows en doublant le nombre de concerts pour chaque artiste ou en jouant avec la capacité de la salle.

Clubs and discotheques must close for the next three weeks, concert halls may only host performances for seated audiences. “That you have to close after only two months, after having closed for 500 days, and having only last week invested in quick tests, is a very difficult thing to do,” says club C12, which in recent weeks has seen record numbers. The Ancienne Belgique decided to postpone fifteen concerts in the main hall over the next three weeks.

goed zijn dat we naar een situatie kunnen gaan waarin de garantie er is dat we open kunnen blijven. Want een zittend publiek is geen duurzame oplossing voor een concertzaal.” Hetzelfde geluid is te horen bij de Botanique, waar met man en macht wordt geprobeerd om zoveel mogelijk geplande concerten nog te redden. “Waar het kan, gaan wij de

concerten voor een zittend publiek organiseren,” legt woordvoerder Kris Mouchaers uit. “Concerten in de Rotonde waar maximaal driehonderd mensen binnen kunnen, kunnen we ‘zittend’ maken in de Orangerie. Maar zelfs voor uitverkochte concerten die in de Orangerie gepland staan, zoeken we een oplossing. Zo heeft Black Midi naast

PRESENTEIT

Brussels Volkstejoêter

mondmaskerplicht,” zegt KVS-directeur Michael De Cock. Hij hoopt dat de verhoogde waakzaamheid zal volstaan, want ‘normaal’ is de toestand in de theaters ondertussen nog altijd niet. “Wij hebben hier net het festival Próximamente afgerond, waar veel volk op is afgekomen. Ook voor Metamorphoses zaten de zalen vol, en toen ik in De Munt naar Lulu ging kijken was dat ook in een volle zaal. Je ziet dus dat producties die een goede receptie krijgen bij publiek en media het nog altijd goed kunnen doen. Maar Covid heeft de sector ook veranderd. Er is nog altijd een verhoogde en terechte alertheid bij het publiek. Het publiek wordt weer lokaler, zeggen studies. Dus als je heel erg op je community’s en je doelgroepen hebt gewerkt, en aan nieuwe manieren om met hen te communiceren, dan blijf je wel overeind. Ook al is het knokken voor het hele bedrijf. Want die voortdurende waakzaamheid maakt het niet altijd leuk werken, en je zit ook met preventieve quarantaines en personeelsuitval. Ondanks de goede monitoring en de zelftesten die we hier in huis hebben.”

een komedie van de Franse auteur Claude Magnier

brusseleir.eu

word Brusseleir met ‘n

B R U Z Z | A N A LY S E

het geplande concert dinsdag ook al op maandag gespeeld, zodat we het publiek konden opsplitsen. Maar dat vraagt dus inspanningen van de band, die geen extra fee vraagt, van het publiek dat zich moet kunnen vrijmaken, en van ons personeel dat in een weekend totaal onvoorzien een moeilijke klus moet klaren.”

NIEUWE BOEKHANDEL REPLICA PIONIERT IN MOLENBEEK

‘We willen het boek ontdoen van zĳn stoffige imago’ BRUZZ | INTERVIEW

In een stukje cultureel braakland in Molenbeek opende Maren Vandenhende onlangs Replica, een boekhandel annex koffiebar. In een mum van tijd werd het een trefpunt voor de Nederlandstaligen uit de buurt. “Ik heb al meer dan eens te horen gekregen: dank dat je hier gekomen bent.” — BETTINA HUBO, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

Een fletse huizenrij met daartussen een bandencentrale, twee architectenbureaus, een moskee en op de hoek épicerie Atlas. Echt opwindend of commercieel aantrekkelijk is de Molenbeekse Scheldestraat niet. Toch koos Maren Vandenhende deze straat uit om er haar boekhandel te vestigen. “We zijn pioniers in deze buurt en zien dat als iets positiefs,” zegt ze, gezeten aan een rood formicatafeltje in de fris wit geschilderde winkel Ook het boekhandelsvak is nieuw voor haar. Vandenhende, getogen in Leuven, studeerde kinesitherapie, maar wist al tijdens haar studie dat literatuur haar grote liefde was. De dag na de diploma-uitreiking vertrok ze naar Rotterdam, voor een stage bij een

literair festival, gevolgd door freelancewerk voor andere culturele festivals. Vlak voor de coronapandemie keerde ze terug naar België, naar Laken, waar ze tijdelijk aan de slag kon in de Nederlandstalige bib. Ondertussen droomde ze van een eigen boekhandel en volgde ze een traject bij Unizo om de haalbaarheid van dit project te onderzoeken. “Om de geschikte locatie te vinden, heb ik een enquête gehouden in enkele Facebookgroepen,” vertelt ze. “De meesten vonden dat het weinig zin had om naar het centrum te trekken. Daar zit namelijk al een goede Nederlandstalige boekhandel, Passa Porta.” Dus besloot ze een wijkboekhandel te openen, samen met haar

“Een boek lezen vraagt een inspanning, een bepaald engagement. Maar je krijgt er altijd iets voor terug.” MAREN VANDENHENDE Nieuwe boekhandel Replica 26

1 DECEMBER 2021

vriend Thomas, die ook werkt als grafisch vormgever. Eerst dachten ze aan Laken, uiteindelijk werd het de Scheldestraat. “Hier, op de grens tussen Molenbeek, Laken en Jette, wonen veel jonge Nederlandstalige gezinnen, maar er zijn niet echt veel faciliteiten of ontmoetingsplekken voor hen.” Het bleek een goede gok. De winkel is vier weken open en het is al behoorlijk druk geweest. Dat is mede te danken aan het feit dat Replica behalve boeken ook koffie en thee met zoeternijen serveert. “Horeca maakt het toegankelijker. Ook mensen die niets willen kopen, kunnen hier terecht. Op sommige momenten leek het hier de afgelopen weken wel een buurtfeest.” Maar in essentie draait het bij Replica natuurlijk om boeken. De winkel heeft een eerder klein – toch meer dan duizend boeken – maar fijn aanbod: veel Nederlandstalige fictie,

maar ook een aantal reis- en kookboeken en andere non-fictie, poëzie, graphic novels, kunstboeken en -tijdschriften. Voorts is er een hele wand met Engelstalige fictie en non-fictie en een vrolijke boekenhoek voor kinderen. “Thomas en ik maken uit het enorme boekenaanbod een selectie waarmee we de klanten door het literaire landschap willen loodsen. Dat doen we heel organisch, op gevoel. Omdat we beiden nogal fictielezers zijn, ligt er veel fictie in de winkel. En als vrouwelijke boekhandelaar schuif ik ook graag vrouwen naar voren, nu bijvoorbeeld Booker Prize-winnaar Bernardine Evaristo.”

GEEN VETPOT De eigen voorkeuren vullen ze aan met een aantal goed verkopende boeken die een boekhandel sowieso moet hebben, de recente bestsellers. Zo liggen er op het onderste schap

procent. Vandaar die horeca erbij als aanvulling.” Bovendien is er de flinke concurrentie van bol.com en van het e-boek. “Ons enige wapen daartegen is dat je bij ons de boeken kan vastpakken, ze voelen en erover kan praten. We merken dat veel klanten dat fijn vinden, ikzelf ook. Een gesprek over een boek is nooit oppervlakkig,” zegt Vandenhende. Op veler verzoek zal ze ook een leesclub beginnen en lezingen organiseren. “Een boek lezen is een eenzaam gegeven, maar door er een event aan te koppelen wordt het iets sociaals.”

enkele thrillers van Nicci French en helemaal boven, een beetje verstopt, ook de laatste Lucinda Riley en Santa Montefiore. “Het zijn boeken waar ik zelf niet naar zal grijpen, maar ik vind het belangrijk dat we iedereen die zin heeft om te lezen, kunnen bedienen. We willen vooral niet hautain overkomen.” Ook al is de winkelruimte beperkt, toch probeert Vandenhende de boeken zoveel mogelijk met hun cover te presenteren. “Dat geeft een beter overzicht dan wanneer alleen de ruggen zichtbaar zijn, zoals vaak in de bibliotheek. Het geeft een rustig gevoel en ik vind het mooi.” Franstalige boeken zijn er niet. “Er is vlakbij in Jette een Franstalige boekhandel,” legt Vandenhende uit. “Daar wilden we de concurrentie niet mee aangaan.” Vraag is of ze met een Nederlands-Engels assortiment ook de talrijke buurtbewoners met een

migratieachtergrond zullen kunnen overtuigen om binnen te stappen. “We hebben vlak voor de opening bij alle omwonenden een uitnodiging in de bus gedaan. Onze rechtstreekse buren zijn komen kijken.” De bedoeling is om waar het kan zo inclusief mogelijk te zijn en de wijk te betrekken, zegt Vandenhende. “Zo zijn we voornemens om klassen te ontvangen en naar scholen te gaan, en hebben we plannen voor een gratis voorleesuurtje woensdagmiddag. Veel ouders in de buurt zijn op zoek naar Nederlandstalige activiteiten voor hun kinderen. Die meer sociale verantwoordelijkheid vinden we belangrijk, maar we blijven een Nederlands- en Engelstalige boekhandel die boeken moet verkopen. Als we dat niet doen, overleven we niet en zijn er ook geen gratis workshops meer.” Een boekhandel is hoe dan ook geen vetpot, beseft ze. “Rijk zullen

we er niet van worden, nee. Boeken worden goedkoper, een kinderboek kost soms maar tien euro. En de marge van de boekhandel is maximaal veertig

Vlaanderen lanceerde zopas het Groot Leesoffensief, om de bevolking weer meer aan het lezen te krijgen. “Een concept als het onze kan helpen om kinderen en volwassenen die het verleerd zijn weer enthousiast te maken voor het boek,” meent Vandenhende. “Met ons lichte interieur, de manier van presenteren, de horeca erbij en ook de events willen we het stoffige eraf halen en tonen dat lezen en met literatuur bezig zijn leuk kan zijn. Want daar gaat het om, het leesplezier.” “Natuurlijk, een boek lezen vraagt een inspanning en een bepaald engagement. Ikzelf lees bijvoorbeeld graag poëzie, dat doe je niet zomaar tussen de soep en de patatten. Maar je krijgt er altijd iets voor terug, je hebt een moment gepakt om te reflecteren of iets bij te leren.” Of ze zelf alle duizend boeken in de winkel gelezen heeft? “I wish. Dat een boekhandelaar de hele dag mag lezen is een fabel. Ik ben vooral hard aan het werken, en weinig aan het lezen.”

LIBRAIRIE PIONNIÈRE À MOLENBEEK

BOOKSHOP PIONEERS IN MOLENBEEK

Sur une friche culturelle de Molenbeek, Maren Vandenhende a récemment ouvert Replica, une librairie avec bar à café. L’endroit est devenu un lieu de rencontres pour les néerlandophones du quartier. Le magasin offre une gamme limitée mais sympa : beaucoup de fiction en néerlandais, ainsi que des livres de voyage, de cuisine et d’art et de la non-fiction. Le magasin compte aussi un mur d’ouvrages en anglais et un coin littérature jeunesse. « Notre sélection a pour but de guider le client parmi l’énorme offre de livres. »

In a piece of cultural wasteland in Molenbeek, Maren Vandenhende recently opened Replica, a bookshop and coffee bar. In no time at all it became a meeting point for the Dutchspeakers in the neighbourhood. The shop has a small but nice selection: a lot of Dutch-language fiction, but also some travel, cooking and art books, and other non-fiction. There is also a whole wall of English-language fiction and non-fiction and a children’s book corner. “We want to guide the customers through the literary landscape.”

BRUZZ | INTERVIEW

LEESPLEZIER

1 DECEMBER 2021

I 27

PETITIE OM VOETGANGERSPASSERELLE TE VERNOEMEN NAAR GUIDO VANDERHULST

De man die Thurn en Taxis redde Een tiental Brusselse middenveldorganisaties hoopt dat de voetgangersbrug over het kanaal aan de Gosseliesstraat naar stadsactivist Guido Vanderhulst wordt vernoemd. Die is wellicht het best bekend als ‘redder van Thurn en Taxis’, maar wist nog veel meer sociaal en cultureel erfgoed in Brussel van de sloop te redden. — SARA DE SLOOVER BRUZZ | PORTRET

an buurthuis Bonnevie over de vzw’s Foyer en La Rue tot stadsorganisaties Bral en Arau en milieubeweging Inter-Environnement Bruxelles (IEB): een tiental Brusselse middenveldorganisaties pleiten ervoor om de voetgangerspasserelle over het kanaal ter hoogte van de Gosseliesstraat te noemen naar Guido Vanderhulst (1940-2019). Precies twee jaar na zijn dood zijn ze daarvoor met een petitie begonnen die ze zullen overhandigen aan Brussels mobiliteitsminister Elke Van den Brandt (Groen), en die al snel honderden handtekeningen telde. Vanderhulst was een sleutelfiguur in het verdedigen van het Brusselse sociale en industriële erfgoed. Hij wist de site van Thurn en Taxis, de gebouwen van de brouwerij Wielemans-Ceuppens en

een deel van de kachelfabriek Familistère Godin – op de plek waar nu winkelcentrum Docks Bruxsel staat – van de sloop te redden. De socioloog van opleiding stichtte in 1978 de Molenbeekse vzw La Rue, een vereniging voor volksontwikkeling die onder meer ijverde voor groene ruimtes in dichtbevolkte wijken in de buurt. Tegelijk was Vanderhulst ook de stichter van La Fonderie, het Brusselse museum voor Arbeid en Industrie. Dat werd opgericht op de site van een voormalige gerenommeerde smelterij. Hij bleef er directeur tot aan zijn pensionering in 2006. Daarnaast was Vanderhulst decennialang lid van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, en medeoprichter en achttien jaar lang voorzitter van de Brusselse Museumraad (nu Brussels Museums).

xxx

Bovenal zal hij wellicht herinnerd worden als “de man die Thurn en Taxis redde”. Toen in de jaren 1990 werd bekendgemaakt dat de meeste gebouwen plaats moesten maken voor een concertzaal, organiseerde Vanderhulst met La Fonderie het verzet: “We gaven tal van rondleidingen op de site aan zowat alles en iedereen,” zei hij daarover in een interview aan stadsorganisatie Bral. “In laatste instantie trokken we ook de juridische kaart. Dat liep af met een sisser, maar het project werd toch afgevoerd.”

PERMANENT EERBETOON “De brug ligt op de ideale plek om te wijden aan deze onvermoeibare activist van het sociaal en industrieel erfgoed van Molenbeek,” zeggen de initiatiefnemers van de petitie. © JL DERU/GREISCH 28

1 DECEMBER 2021

Volgens Steyn Van Assche van Bral, die zelf nog samenwerkte met Vanderhulst, slaagde de man erin

om er iedereen op te wijzen hoe uniek de Thurn en Taxis-site was. “Dat gebouwen als het Koninklijk Pakhuis of de Gare Maritime er nu nog zijn, is grotendeels of bijna alleen aan Guido te danken.” In datzelfde Bral-interview toonde Vanderhulst zich trouwens kritisch voor de uitbouw van de site: “Door geen rekening te houden met het volkse karakter van de omliggende wijk wordt de hele site uit zijn context gehaald.” Vanwege “het belang van Vanderhulst voor de verdediging van de inwoners van de arbeiderswijken en van het sociaal en industrieel erfgoed in Brussel” willen de initiatiefnemers van de petitie een permanent eerbetoon.

Big City Big BigCity City

Big City

Er valt heel wat te vertellen over het weer in België. Dat STEL ZELF JE VRAAG besefte ook astronoom en de toestellen geïnjecteerd De winter staat voor STEL ZELF JE ENVRAAG STEM OP BRUZZ.BE wordt. Net zoals je deur en de energiefacstatisticus Adolphe OpOp hethet eerste gezicht lijkt EN STEM OP eerste gezicht zonnepanelen rechttuur is zelfs voor lijkt Quetelet. Al voor het ditdit een absurde vraag. Het een absurde vraag. STEL ZELF JE VRAAG streeks energie leveren tweeverdieners een Het ontstaan van ons land, in STEL ZELF JE VRAAG BRUZZ.BE woord ‘steenweg’ is voor woord ‘steenweg’ is voor als je wasmachine maandelijkse aderlating. 1827 overtuigde hij koning EN STEM OP BRUZZ.BE EN STEM OP BRUZZ.BE deze smalle straat al al deze smalle straat tegelijk draait. Batterijen Maar als gewone Stadsactivist Willem I der Nederlanden overschat, laat staan dat er overschat, laat staan Guido van elektrische en gezinnen al in de dat er ervan om een Sterrenwacht opop deze plek ruimte zou deze plek ruimte zou Vanderhulst hybride bussen worden problemen komen, wat te bouwen ineen Sint-Joost. zijn voor stadspaleis. (1940-2019): krijgt zijn voor een stadspaleis. op vergelijkbare wijze moet dat niet zijn voor HetEn werd een Observatorihij een brug met toch. Brussel zou En toch. Brussel zou weer gedeeltelijk de MIVB, die zware zijn naam? um Brussel voor Sterrenkunde, niet zijn, mochten Brussel niet zijn, mochten opgeladen. metro’s, trams en bussen © BELGA maar er werden ook er er hier enen daar geen hier daar geen BART UIT SINT-AGATHA BERCHEM De factuur dan. De op elektriciteit laat verdoken architecturale dagelijks meteorologische verdoken kosten voor elektriciteit rijden, architecturale met een torenparels zijn, precies opop diedie waarnemingen gehouden, parels precies bedroegen 20.591.510 hoogzijn, verbruik tot gevolg? plek waar je ze hethet minst zoals onder meer temperaplek waar je ze minst euro in 2020. Dat is per Wel, dat verbruik lijkt — BART UIT SINT-AGATHA-BERCHEM verwacht. tuurmetingen. Quetelet mat nog verwacht. kWh een stuk lager dan op het eerste gezicht —— JULIAN In In dede Vlaamsesteenweg JULIANUIT UITSINT-JOOST-TEN-NODE SINT-JOOST-TEN-NODE Vlaamsesteenweg en noteerde vier keer per wat een huishouden mee te vallen, toch als je diedie verrassing wacht verrassing dagwacht hoe warm het was. Dat betaalt, wat ook logisch het per afgelegde dede gevel van achter gevel van wasachter voor die tijd ongebruiis, gezien het om grote kilometer bekijkt. Zo nummer 46, waar het 46,behoren waar hetde kelijk.nummer Daardoor contracten gaat. In verbruikt de T3000 – de Huis voor Podiumkunsten Huis voor Podiumkunsten Brusselse temperatuurtegenstelling tot moderne lagevloertram LaLa Bellone te te vinden is.is. Bellone waarnemingen tot vinden de vijf sommige ‘zakelijke bestaande uit Langs de straatkant straalt Langs de straatkant oudste ter wereld was straalt energieverbruikers’ krijgt modules –en 5 kWh per hethet gebouw weinig gebouw weinig België een van de eerste de MIVB geen korting op kilometer. Ter vergelijbijzonders uit:uit: een bijzonders een de heffingen. Zij betalen king: een niet zo nieuwe landen die de meteorologie kleurloze gevel met kleurloze gevel met dus de volle pot. droogtrommel verbruikt uitgebreid bestudeerden. weliswaar een mooie weliswaar een mooie algauw 4 kWh per Quetelet was sterk omkadering rond de omkadering rond de MEERJARENdroogbeurt. Met de overtuigd vanAchter verregaande voordeur. die voordeur. Achter die CONTRACT energie van één droogsamenwerking tussen voordeur ligtligt een nauwe voordeur een nauwe beurt laat dus een tram Of de MIVB koude verschillende landen. Dan gang, enen wie dieje neemt, gang, wie die neemt, van‘Bellonahuis’ bijnagegevens 39 ton (leeg) rillingen krijgt van de ziet het konden immers ziet het ‘Bellonahuis’ een klein kilometertje huidige hoge prijzen? verschijnen. Het valt te worden uitgewisseld en dete verschijnen. Het valt rijden. Niet echt, want ze heeft bestempelen als een veranderingen in de bestempelen als een Jaarlijks verbruikt de MIVB evenveel elekOndergronds een meerjarencontract verborgen parel, maar het atmosfeer voorspeld. verborgen parel, maar het triciteit als 67.700 huishoudens. © PHOTONEWS verbruikt de ‘boa’, de dat ook nog in 2022 is ook een stedenbouwis ookde eeninspanningen stedenbouwDankzij metro die gebruikt wordt toelaat elektriciteit te flater. ErEr werd kundige flater. werd vankundige Quetelet had België in op de lijnenrond 1 en 5 zo’n verbruiken voor een immers volledig volledig rond 1876 immers al weerbulletins. op de daken van depots, Die elektriciteit haalt 17,6 waardoor kWh per kilometer, voordelig tarief. “We gebouwd, het gebouwd, waardoor het Naarmate de jaren en ledverlichting in de de MIVB niet uit een of onzichtbaar het equivalent van sluiten dergelijke vrijwel is.is. vrijwel onzichtbaar vorderden, werden die werkplaatsen. ordinair stopcontact, goed vier manden droog contracten af om te Dat Bellonahuis had net Dat Bellonahuis had net steeds accurater, ook omdat Ook technologie helpt maar trekt ze rechtwasgoed. voorkomen dat we te veel zozo goed op de Grote Markt goed op de Grote Markt er altijd meer samenwereen handje om het streeks binnen via het Jammer genoeg zijn er invloed ondervinden van kunnen staan, want kunnen staan, want kingarchitect wasgeen tussen landen. energieverbruik te doen hoogspanningsnet. “Dat cijfers beschikbaar stijgende Jan Cosijn De site van het KMI in Ukkel, hier gefotografeerd in de jarenelektriciteits1920. architect Jan Cosijn Quetelet beperkte zich zakken. Zo remmen de vormen wij dan om in de over het verschil in prijzen, al houden we tekende ook het Bakkers© PHOTONEWS tekende ook het Bakkersechter niet totnu detussen meteoroMIVB-spoorvoertuigen onderstations her en der verbruik een leeg ookeeuw. nu al de markt goed huis, waar het café LeLe HetHet Bellonahuis dateert uituit de de late zeventiende huis, waar nu het café Bellonahuis dateert late zeventiende eeuw. logie, hij verrichtte ook in elektrisch. De elektrische verspreid in de stad tot end’Espagne een vol wordt voertuig. in de gaten,” zegt Van Roy d’Espagne © BELGA Roy wordt © BELGA gebruikte andere domeinen pioniersbestuderen. Ook steedswerkt meer.als Ook de wijken hamme. motor 900 volten voor de metro, In Het totaal verbruikte de bestuderen Voor 2023 en de “Deze brug bevindt zich tegenuitgebaat. Bellonahuis uitgebaat. Het Bellonahuis statistiek om bijvoorbeeld werk. Zo paste hij de temperatuurmetingen rond de Sterrenwacht, die generator, en wint de 700 volt voor de tram en MIVB in het jaar 2020 later volgt de MIVB de over de Grote Hal die momenteel ontwierp hij voor Nicolaas ontwierp hij voor Nicolaas kinetische energie van 400 volt voor de voeding exact 236.826.470 evolutie van minder de energiewordt gerenoveerd aan de Industrie- kansberekening huwelijksen en een waren accuraat. De toen aan de SchaarbeekseBally, vermoedelijk Bally, vermoedelijk eenkWh. criminaliteit, het voertuig terug endichter zet de gewone Dat hetdan verbruik van zelfmoordcijfers prijzen op debebouwing voet, om dehield – kaai: de ideale plek om te wijden aan statistiek, weer symbool voor devan centrale poort. Er zijn wapenhandelaar. Dat zou zijn opvolgster: Olympia instopconkaart te dieistot toe dichte poort lag, raakten weer symbool voor de centrale poort. Er zijn wapenhandelaar. Dat zou zijn opvolgster: Olympia om in elektriciteit. tacten,” laat An Vannaar maar liefst 67.700 aankoopstrategie aan de maar deze onvermoeibare activist van het vooral opoffering. nog andere indicaties een verklaring kunnen Mancini, bekend werden gebruikt inzijn toen al een – de warmte vast bebouwd. De eerste opoffering. nog andere indicaties naar die een verklaring kunnen zijn brengen. Mancini, een bekend maaren Daarbij vertrekkenmaakte de woordvoerder huishoudens. Daarvan laatste ontwikkelingen sociaal en industrieel erfgoed van hethamme, oorlogsenen hethet voor de verschillende vooral berucht figuur de astronomie, toe in de dat beïnvloedde de aan straatverlichting het oorlogsvoor de verschillende vooral berucht figuur aan MINNARES VAN stellen diehet zichinstituut inVAN de DEDE aan het van de MIVB weten. jachtleven te te vinden in in dede gaat ongeveer een verwijzingen diedie in in de tewaarnemingen. passen. Verwacht Molenbeek.” Franse hof, in in de tijdtijd MINNARES sociale wetenschappen. Hijderde VERHUIZING De het voor jachtleven vinden verwijzingen de het Franse hof, de ZONNEKONING maar evengoed verscholen zitten. Zo van Zonnekoning Lodebuurt bevinden op “Uiteraard gaat het naar de gebouwen, deZo Infaçade, wordt dat de energieprijs “Lang voor anderen hiermee ZONNEKONING façade, maar evengoed gevel verscholen zitten. van Zonnekoning Lodewougevel de variabelen van Sterrenwacht verhuisde moeilijker om net de sterren de negentiende eeuw staat er op het dak een prijkt het beeld van wijk XIV. Daar kwam ze ze Het iswaar niet duidelijk het moment er welke hierbij om groene rest is voor divers weer zal zakken, bezig waren, toonde Guido reeds staat er opBrussel het dak een het beeld van wijk XIV. kwam Het is niet duidelijk welke socialeprijkt fenomenen daarom inDaar 1890 naar het goed tedat nemen en te in 2022 verstedelijkte standbeeld van een Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally andere remmen, zodat stroom.” Om extra groen gebruik, waaronder de al is dat natuurlijk niet grote belangstelling voor het kanaal standbeeld van een Bellona, de Romeinse terecht toen ze trouwde met versieringen Nicolaas Bally pelikaan. DieDie staat dan godin van dede oorlog, — dede graaf Eugène dede Savoie. lietliet aanbrengen enen welke die energie rechtstreeks te zijn, installeert de aandrijving van boven metro’s en zijn omgeving. De eerste BRAM VAN pelikaan. staat dan godin van oorlog, boven graaf Eugène Savoie. aanbrengen welke zeker. in die vertrekkende MIVB ook zonnepanelen en trams. tentoonstelling die La Fonderie in RENTERGHEM 1986 organiseerde, had trouwens de titel ‘Een kanaal, fabrieken en mensen’. De brug is met al zijn Lees enen bekĳ k de symboliek representatief voor wat Lees k de Lees en bekĳ k de Lees en bekĳ kbekĳ de VOLGENDE WEEK antwoorden Guido was: een verbinder.” Check ook onze Instagrampagina, antwoorden Check ook onze Instagrampagina, antwoorden antwoorden Check ook onze Instagrampagina, op dede Big-Cityvragen via Waarom vormt de elke donderdagnamiddag vertelt Luana Big-Cityvragen elke donderdagnamiddag vertelt Luana op de Big-Cityvragen elke donderdagnamiddag vertelt Luana op de op Big-Cityvragen via viavia bruzz.be/bigcity stadsring deze lus? De petitie is via deze link te Difficile een nieuw Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity BRUZZ.be/bigcity Difficile een nieuw Big City-verhaal. Difficile een nieuw Big City-verhaal. bruzz.be/bigcity vinden: https://rb.gy/zkghew

BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY BRUZZ | BIG CITY

BRUZZ | BIG CITY

Waarom wordt Hoe groot is de deelektriciteitsfactuur gemiddelde Wat verhaal Watisishet hettemperatuur verhaal van de MIVB? van ons land gemeten achter de achter deverstopte verstopte in Ukkel? gevel La gevelvan van LaBellone? Bellone?

2 8 2I 82180I MI2 4A2AF4ERFBTER2BU0RA2UR1AI R2I0 22 01 2 1

1 DECEMBER 2021

I 29

to ho ee m Zes m Zes Si huwe huw ui ze ze al a ve Verm Ver bi niet nied w maar ma to zelve. zel al maîtr ma ovz hem hem ra eerste eer vrouw va vro Frans Si Fra Ste pl naar geh naa wel, we uiw verwi ver sp moor mo tw niet e nie St moor mo Ko maar ma sc

maîtr ma XIV. Z XIV tu hethet Fr no Bruss Bru vo ze ze een e zo van T van ge hebbe heb sn ook d ook w werd we Bellon rig Bel ze ze een me Na ku welge ra we elkaa elk im burge bur Va hethet h m stad B sta sc heeft hee el dede ko ’s Omm Om ie enen he he bezie bez de Expo Exp om werd we te podiu pod st tusse tus on nieuw nie H overd ove dede cu St Bellon tr Bel optre lig opt enen cu ge organ org in mag ma Ad er er wow altijd alti

Wa gem g m van v

Are You Series? Meet your next favourite TV show

8→12 Dec.’21 at Bozar

✓ TV Series ✓ Festival ✓ Free entrance

C2108010 - FESTIVAL- Are You Series_Bruzz_105 X H 290 mm.indd 1

18/11/2021 15:50

CINEMA IS MIJN DING. 3 GRATIS TICKETS IS MIJN CADEAU! Bij elk nieuw UGC Unlimited abonnement van 17/11 t.e.m. 31/12/2021: Gratis activeringskosten voor jou, 3 gratis tickets voor wie ze wil*

* Gratis activeringskosten van €30 + 3 gratis bioscooptickets voor alle nieuwe abonnementen die tussen 17 november en 31 december 2021 worden aangemaakt. De 3 gratis bioscooptickets zijn 12 maanden geldig vanaf de datum waarop ze zijn ontvangen op het e-mailadres van de betaler van het actieve UGC Unlimited-abonnement, dat tussen 17 november en 31 december 2021 aan de stand of online is aangemaakt. De tickets zijn elke dag geldig, in alle UGC bioscopen (behalve partnerbioscopen) en kunnen één tot drie keer worden gebruikt (uitzonderlijk speciale voorstellingen). De 3 gratis bioscooptickets zullen in de vorm van UGC e-ticket op de volgende datums worden verzonden: * op 01/12/2021 voor abonnementen aangemaakt tussen 17/11/2021 en 30/11/2021 * 15/12/2021 voor abonnementen aangemaakt tussen 01/12/2021 en 14/12/2021 * 03/01/2022 voor abonnementen aangemaakt tussen 15/12/2021 en 31/12/2021.

Culture. NL | FR | EN

40 JAAR FRONT 242

‘Integriteit is altĳd het belangrĳkst geweest’

Culture. Elektronica

Het duurde even voor men ook in eigen land doorhad dat Front 242 een van de invloedrijkste Belgische bands zou worden. Terugblikkend op hun voortrekkersrol in de elektronicascene moet je vaststellen dat dwarse keuzes hun de credibiliteit en de fans hebben opgeleverd om ook als zestigers wereldwijd zalen te blijven vullen. Voor ze in de AB hun 40e verjaardag vieren, schetsen ze hun onconventionele loopbaan in acht (2+4+2) etappes. — TOM PEETERS

amen met toetsenist Patrick Codenys, die vlakbij woont, zitten we in café Welkom in Jette te wachten op Jean-Luc De Meyer, die zijn tijd verdeelt tussen Genval en Duitsland, maar zich zoals Codenys een echte Brusselaar voelt. Zijn compagnon als Front 242-vocalist, Vorstenaar Richard Jonckheere (alias Richard 23), is er, net als hun livedrummer, de Berlijner Tim Kroker, niet bij. Stichtend lid Daniel Bressanutti (alias Daniel B) woont in Frankrijk en heeft definitief afgehaakt voor de liveshows. Tijdens het jubileumweekend in de AB komt hij wel langs met zijn soloproject. “Het is de mix die ons zo Brussels maakt,” zegt Codenys. “We hadden een bvba in Vlaande-

1979-1981: BRUSSELS BEGIN Codenys en Jean-Luc De Meyer, die intussen mee is aangeschoven, zaten al in de band UnderViewer toen ze muziekwinkel Hill’s Music in hartje Brussel frequenteerden. “We konden geen instrumenten bespelen, maar brachten wel graag klanken samen,” herinnert De Meyer zich. “Bij Hill’s Music kregen we goed advies over de nieuwste synthesizers, die in die tijd betaalbaarder waren geworden.” Toen hun label een single wilde uitbrengen en een studio zocht, kregen ze de suggestie om eens te polsen bij Daniel Bressanutti, die pas Front 242 had opgericht. Codenys: “We wisselden cassettes uit, hij liet ons ‘U-Men’ horen, Jean-Luc zong de tekst in en

“Fans, vaak generatiegenoten, blijven ons vertellen dat ze hun jeugd opnieuw voorbij horen razen tijdens onze concerten. Voor hen doen we het nog steeds” PATRICK CODENYS

ren en persoonlijk ben ik een zelfstandige in Brussel, met een Franstalige moeder en een Vlaamse vader.” Hij vermoedt zelfs dat hun Brusselse roots het succes in de VS – “ook een jong land, met een mix aan mensen en culturen” – aangewakkerd hebben. Samen met de rest van de band heeft hij er van half september tot half oktober een maand getoerd. Zo konden de bandleden de adrenaline van de door hen bedachte Electronic Body Music nog eens delen met de fans van het eerste uur. “We zijn nog altijd sponzen, die met open geest op de grens tussen Germaanse en Latijnse culturen, zowel gedisciplineerd als avontuurlijk kunnen zijn.” Ook al lag hun studio in Aarschot, de hoofdstad heeft een cruciale rol gespeeld in de muzikale ontwikkeling en de no-nonsenseattitude van Front 242. Van de lokale radio’s die ‘U-Men’ begonnen te spelen zodat jeugdhuizen hen gingen programmeren, tot de muziekkroeg DNA, waar Depeche Mode-leden hun muziek opvingen en hen meevroegen op tournee. 32

we waren vertrokken.” Het gebrek aan een lokale scene was in het begin een uitdaging voor de DIY-elektronicaknutselaars, maar zou later een zegen blijken. “Gelijkgestemde zielen, zoals Jean-Marc Lederman of de mannen van Polyphonic Size en The Neon Judgement, zag je alleen in muziekwinkels. In Engeland of de VS kregen bands meteen reactie als ze een zoekertje plaatsten voor een drummer of bassist, maar hier was er geen markt voor muzikanten, zodat veel collega’s met een drummachine of een synthesizer aan de slag gingen en konden pionieren.”

1984: DE AMERIKAANSE DEAL Dat er hier met elektronica werd geëxperimenteerd, viel ook buiten de landsgrenzen op, getuige het contract dat Front 242 in 1984 kreeg aangeboden van Wax Trax!, een legendarisch undergroundlabel uit Chicago. Codenys: “Tijdens een van hun trips naar Londen waren de twee labelbazen op onze maxi ‘Take one’ gevallen. Enkele maanden later mochten we in hun

extravagante appartement logeren en stonden we in het voorprogramma van de Amerikaanse tournee van Ministry. Het contrast was enorm: van het kleine Himalaya-label, zalen van maximaal 300 man en een ongeïnteresseerde pers ging het naar Chicago, waar we opgepikt werden in een Jaguar en Ministry-frontman Al Jourgensen elke avond met grote ogen naar onze set stond te kijken, waarna hij zijn eigen bandleden aanspoorde om agressiever te spelen en onze industriële sound over te nemen.” Hij zou niet de enige blijken. Trent Reznor (Nine Inch Nails) verkondigde na zijn eerste Front 242-concert dat hij elektronische muziek wilde maken. Ex-Sex Pistol Johnny Rotten deed hun, omdat hij geen bloemen bij zich had, uit pure opwinding ooit een fluorescerende bezem cadeau die hij op het podium had gevonden.

21 JULI 1985: PUKKELPOP-PASSAGE Ondanks schuchter binnenlands succes waren hun controversiële passage op de allereerste editie van Pukkelpop in 1985 – toen nog op een voetbalveld in Leopoldsburg – en de berichtgeving erover symptomatisch voor hoe Front 242 in eigen land gepercipieerd werd. Codenys: “We zagen van op het podium iemand van de security met een metalen ding naar een fan slaan. Richard is toen heel kwaad geworden en de gemoederen raakten verhit. Maar onze fans waren niet agressief. Ze waren die elitestrook voor pers en vips tussen podium en publiek niet gewoon en wilden dichter bij de band zijn.” “Ach, in die tijd werden muziekjournalisten gesponsord door de grote platenfirma’s en hadden ze een hekel aan elektronische muziek. Sommigen schreven zelfs dat we fascisten waren omdat ze onze in commandostijl uitgevoerde shows niet snapten en de 242 op onze armbanden verwarden met SS. Wij dachten altijd: ze doen maar, wij hebben genoeg werk en fans. Maar toen een Franse journalist ons begin jaren 1990 vermeldde in een artikel over fascistische bands voor het magazine New Look vonden we het te gortig worden. Later heeft die journalist zich wel verontschuldigd.”

1986-1988: BRITSE HYPE Intussen was men ook over het Kanaal wakker geschoten. Een uitnodiging in de BBC-studio van John Peel in 1986 bleek een opstapje naar meer, al was ook hier niet iedereen mee. Codenys: “De technicus van dienst was geschandaliseerd en noemde ons ‘non-muzikanten’. Gelukkig was John Peel zelf gefascineerd door het avant-gardeaspect van onze muziek.” Het aanbod van het hippe ZTT Records sloegen de bandleden af wegens te commercieel, dat van Melody Maker niet, en zo sierde het stoere Brusselse smoelwerk in het najaar van 1988 de cover van het invloedrijke muziekblad. “We beseften toen al heel goed dat de hype ook weer snel zou gaan liggen.”

SEPTEMBER/NOVEMBER 1987: OP TOUR MET DEPECHE MODE Een bezoek van Martin Gore van Depeche Mode aan de DNA in Brussel was zowat gelijktijdig de

Europese band en de enige elektronische groep. In het begin van de tournee hadden Patrick en Daniel in een interview met USA Today gezegd dat de PA-installatie shit was. Toen we daarna het podium opliepen, had de crew overal boodschappen gehangen met ‘We are shit’.” “Met de artiesten klikte het beter,” vervolgt Codenys. “We raakten bevriend met Dinosaur Jr., Tom Morello van Rage Against the Machine speelde soms live mee, wijlen Layne Staley van Alice in Chains kwam zelfs meezingen met ‘Headhunter’ én drinken in onze backstage.” Zelf weerstonden ze aan de grootste verleidingen van de rock-’n-roll: “Niet dat we nooit drugs namen, maar toch: als elektronische band hadden we geleerd gedisciplineerd te zijn – het resultaat van jaren in zalen spelen waar ze rockbands gewoon zijn en niet wisten hoe onze PA moest klinken.”

1997: DE COMEBACK

Van Front 242 naar achter, van links naar rechts: Patrick Codenys, Jean-Luc De Meyer en Richard Jonckheere. “Het is de mix die ons zo Brussels maakt.”

voorbode van Front 242’s industriële boosterprik voor de fans op het Europese vasteland. “Toevallig schalde ‘Quite unusual’ uit Official version toen uit de boxen,” vervolgt Codenys. “Martin was geïntrigeerd en informeerde zich bij de deejay. Datzelfde jaar nog mochten we hun Music for the masses-tournee inleiden. Een godsgeschenk, want voor Depeche Mode-fans is een concert haast een religieuze ervaring.” Misschien wel de belangrijkste beslissing uit hun carrière werd na de tournee genomen, toen de bandleden bedankten om Depeche Mode te vergezellen op het Amerikaanse luik van hun tournee. “Liever focusten we op de internationale doorbraak met het album Front by front.”

1988: ANTON CORBIJN MAAKT DE CLIP VOOR ‘HEADHUNTER’ Uiteindelijk zou de hoogst bizarre videoclip bij de single ‘Headhunter’ de band globaal lanceren. “Zoals de lokale radio’s cruciaal waren geweest in het begin van de jaren 1980, zo was MTV dat aan het einde,” legt Codenys uit. Clipprogramma’s als 120 minutes en Alternative nation voedden wereldwijd een nieuwe generatie fans en de band had de Nederlandse fotograaf Anton Corbijn aangezocht om de track te regisseren in zijn typische stijl met zwart-witte korrel. “We kenden Anton, die de clip in Brussel is komen filmen, al van voor hij met Depeche Mode begon te werken, en hebben hem carte blanche gegeven.” Het is amper geweten, maar in het zog van het videosucces trok de band enkele jaren

later naar Denemarken. “Als fans van het eerste uur zijn we begin jaren 1990 inderdaad naar Kopenhagen afgezakt om te praten over een clip met de toen nog jonge filmmaker Lars von Trier. Helaas bleek hij te duur.”

ZOMER 1993: LOLLAPALOOZA, HET BEGIN VAN HET EINDE Na Wax Trax! leek een overstap naar Epic, een onderdeel van Sony, in de VS de logische volgende stap. Maar het was een slechte zet, geeft Codenys toe. De Meyer: “Ze wilden een alternatieve Depeche Mode van ons maken, maar dat waren we niet.” Tekenend voor de neergang was hun deelname aan het rondreizende Lollapalooza-festival in 1993. “Eén groot circus,” blikt De Meyer terug. “We waren de enige

Toen na een break van drie jaar festivalorganisatoren opnieuw geïnteresseerd bleken, kwam Front 242 opnieuw samen. “Op ons comebackconcert (op 7 juni 1997, red.) in Glauchau in het voormalige Oost-Duitsland voelden we direct dat de fans op ons hadden zitten wachten, en sindsdien is het eigenlijk nooit meer gestopt,” besluit De Meyer. “We zijn bewust het onafhankelijke circuit blijven opzoeken. Waren we de commerciële toer opgegaan, we zouden vandaag niet meer bestaan. Contracten met Live Nation hebben we altijd geweigerd, al boden ze ons ooit 40.000 euro voor een megaoptreden in Werchter. Integriteit is altijd het belangrijkst geweest.” Codenys: “Fans, vaak generatiegenoten, blijven ons vertellen dat ze hun jeugd opnieuw voorbij horen razen tijdens onze concerten. We doen het nog steeds voor hen. We brengen straks in de AB ook drie nieuwe nummers en elf nieuwe clips met zwart-witlandschappen die onze set onderdompelen in een cinematografische sfeer.” Vlak voor het ter perse gaan kwam BRUZZ ter ore dat de voormalige tourmanager van Front 242, Paul ‘Fokker’ Delbaere, pas overleden is. Fokker was ook lange tijd eigenaar van het legendarische Brusselse muziekcafé DNA, én een drijvende kracht achter radiozender FM Brussel, de voorloper van BRUZZ. VERPLAATST: FRONT 242 – 40TH ANNIVERSARY 3 & 4/12, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

40 BOUGIES POUR FRONT 242

FRONT 242 MAKES IT TO 40

Il aura fallu un certain temps avant que les Belges ne réalisent que Front 242 allait devenir l’un des groupes bruxellois les plus influents. Les créateurs de l’electronic body music se sont rencontrés il y a 40 ans, dans le magasin de musique Hill’s Music, au cœur de Bruxelles. De là, ils ont parcouru un sacré chemin, d’un contrat avec un label américain à une tournée dans le sillage de Depeche Mode et d’un clip vidéo d’Anton Corbijn à la célébration de leur 40e anniversaire à l’AB. « Les fans, souvent des gens de notre génération, nous disent tout le temps qu’ils peuvent réentendre l’âme de leur jeunesse rugir lors de nos concerts. Nous continuons à jouer pour eux. »

It took a while for people in their own country to realize that Front 242 would become one of the most influential music bands from Belgium and Brussels. The founders of Electronic Body Music met 40 years ago in the music shop Hill’s Music in the heart of Brussels, where a path germinated that runs from an American record deal over a tour in the wake of Depeche Mode and a video clip by Anton Corbijn to the celebration of their 40th anniversary in the AB – that is postponed due to the Covid restrictions. “Fans, many of them contemporaries, keep telling us that our concerts take them right back to their youth. It is for them that we keep on doing this.”

Culture. Exhibition

BRUSSELS ARTS STUDENTS ( RE ) CREATE ICONIC AMERICAN ARTIST SOL LEWITT’S WALL DRAWINGS

Sol-searching at the Jewish Museum At the Jewish Museum of Belgium, an exceptional exhibition examines two rarely explored aspects of the American conceptual artist Sol LeWitt’s work. It also presents four key frescos that were created in situ by students from three art schools in Brussels. — GILLES BECHET, PHOTOS SASKIA VANDERSTICHELE

n July 1972, Galerie MTL in Brussels presented Sol LeWitt’s first exhibition in Belgium. Among other works, the American conceptual artist presented Wall Drawing #138 for the first time, a fresco that he produced in situ with the assistance of Luc Verbeek, Lili Dujourie, and others. The piece in pencil, which contained 59 arcs, circles, and grids that created intriguing optical effects, was made by following very strict protocols, which included the materials to be used and the dimensions of the space and of the wall. What was special about the works in this highly structured series was that their lifespan was tied to that of the exhibition, at the end of which they were destroyed. Following those same protocols, nearly 50 years later, Wall Drawing #138 has been recreated on a wall in one of the exhibition rooms of the Jewish Museum of Belgium. With completely different results. This drawing, along with three other Wall Drawings, works on paper, and sculptures make up “Sol LeWitt. Wall Drawings, works on paper, structures (1968-2002)”, a thematic exhibition which explores two distinct aspects of Sol LeWitt’s work: his ties to his Jewish heritage and the close relationships that the artist was able to develop throughout his career with collectors, gallerists, and artists based in Belgium.

DIFFERENT PERIODS Between 1968 and 2007, Sol LeWitt produced 1,270 Wall Drawings. In the beginning, the artist was directly involved in their production, but he 34

very quickly entrusted that task to assistants, supervised by specialists. The production process defined the piece as much as the final result. The four frescos in this Brussels exhibition were selected in collaboration with the Sol LeWitt Foundation and Yale University, who oversaw the production of the Wall Drawings. They demonstrate different periods and offer an insight into the evolution of the artist’s work and research relating to it. Wall Drawing #368, which takes up three walls in the large room on the ground floor is like the entrance to the work. The horizontal, vertical, and diagonal stripes, in black and white and in the primary colours, yellow, red, and blue, create an immersive optical effect as you progress

“At first, it didn’t look like anything; just some lines drawn on walls. But once it was finished, I was stunned” FRANCESCO BATTISTELLO Second-year student at La Cambre

further into the room. The piece is one with the space and volume. The unique tonality of the colours, saturated though they are, is due to the fact that they were not applied with a paint brush but by stamp with acrylic paint diluted with water. The artist began to develop this technique following a stay in Tuscany in the late 1970s where he encountered frescos of the quattrocento. On the next floor up, Wall Drawing #780 occupies an entire wall. At the centre of the composition is a six-pointed star, unmistakably evocative of the star of David. Unlike the piece on the ground floor, the pastel-tinted colours are the result of a mix of colours applied by stamp in a very precise order, in very precise quantities, and with an exact drying time. In the corridor, there is another fresco in colour, a study of the form of the cube. The impressive but understated Wall Drawing #138 can only be fully appreciated when viewed up close so you can see the perfectly interlacing arcs and circles, which were drawn in pencil with a compass that was made to measure according to the dimensions of the piece.

UNIQUE CONNECTIONS The Sol LeWitt exhibition is unprecedented. It was put together by the Jewish Museum of Belgium in collaboration with the artist’s estate. It explores themes that have rarely been investigated until now. Born into a family of Jewish immigrants from Russia, the artist, described by his wife as a “very, very observant non-believer”, was always discreet about such matters. Towards

▼

B R U Z Z | R E P O R TA G E

Francesco Battistello, Asia Gelin, Charlotte Perin and eleven other students from three art schools in Brussels worked for three weeks to create Sol LeWitt’s frescos.

▼

BRUSSELS ARTS STUDENTS ( RE ) CREATE ICONIC AMERICAN ARTIST SOL LEWITT’S WALL DRAWINGS

the end of his life, however, he was actively involved in his community in Chester in Connecticut, where he designed (in collaboration with the architect Stephen L. Lloyd) the new synagogue of the reformed Congregation Beth Shalom Rodfe Zedek. For him, designing a synagogue posed “the challenge of geometric forms in a space that must conform to ritual purposes.” The exhibition also touches on his relationship with the art scene in Belgium. “He developed strong and unique connections there!" says Laia Lozano, project manager at the Jewish Museum. "Although, in the 1970s, his work had already been exhibited in Düsseldorf at the Konrad Fischer Galerie, Sol LeWitt was one of the first conceptual artists to be exhibited in Belgium, thanks to the work of the Galerie MTL in Brussels. He came here four times, between 1974 and 1975, and remained very active in the Brussels art scene and in Liège, where he collaborated with Charles Vandenhove on the CHU project.”

BRUZZ

| R E P O R TA G E

RESPECT THE PROTOCOLS Fourteen students from three art schools in Brussels worked for three weeks to create the frescos. They were supervised by the two professionals provided by the Sol LeWitt Foundation: the US artist Andrew Albert and the Belgian artist Remi Verstraete. Just after graduating, the latter collaborated as an assistant at the Sol LeWitt exhibition at the M Museum in Leuven in 2012 before working as a professional assistant for the Sol LeWitt Foundation on exhibitions in France and Italy. “It’s enthralling and demanding work,” he says. “You have to be very precise and respect the protocols set out by the artist, but artistic decisions must also frequently be made, depending on the location, and you have to be able to keep the balance between the two.” Francesco Battistello, a second-year painting student at La Cambre, volunteered because he was looking for an experience that would draw him out of his normal modes of practice. “I didn’t know Sol LeWitt’s work very well. My way of painting is much freer and more figurative. I felt that I had a lot to learn from it from a technical point of view.” Charlotte Perin, a third-year Liberal Arts student at LUCA School of Arts – Campus Sint-Lukas, was drawn to the collaborative aspect of the work. “It was a really enriching apprentice-

At the centre of the composition of Wall Drawing #780 is a six-pointed star, unmistakably evocative of the star of David. “In the beginning, it didn’t look like anything, just some lines drawn on some walls.”

ship and skills sharing experience. We began by spending a week taking measurements. I found it very interesting. When I first saw the images, I could never have imagined all the calculations that would be involved.” Asia Gelin, a third-year painting student at the Académie Royale des Beaux-Arts de Bruxelles volunteered to work on the frescos. “I know Sol LeWitt’s work, and I had seen some of his Wall Drawings. In my own work, I do a lot of experimenting and I found it very interesting to work with a very clearly-defined structure.” The experts directed the students like a team on a construction site. Some of them were allocated a specific type of work, while others

“When I first saw the images, I could never have imagined all the calculations that would be involved” CHARLOTTE PERIN Third-year student at LUCA School of Arts

spent nearly all their time on the same Wall Drawings. Francesco worked mainly on Wall Drawing #780. “To start with, I worked for a week taking measurements and drawing lines. When it came to applying the colours, I discovered the stamp technique and colour mixing, which was completely new to me. You have to be careful, like when you are following a recipe.” Charlotte spent most of her time on the pencil fresco. “It was fascinating but very strange. I could not touch the wall, only Andrew was permitted to do so. I spent nearly six days sharpening pencils to keep mine the right size and maintain a continuous line. I also frequently had to adjust the compass to the dimensions of the arcs. When Andrew finally became tired of drawing, I was able to hold the compass and the pencil.” Based on the four Wall Drawings that were chosen and the dimensions of the rooms in which they would be produced, the Sol LeWitt Foundation drew up a complete list of all the material needed, the quantity of tape, string, and pencils; it was extremely precise. Asia began in the ground-floor room where she marked out the space. “Before the lines were even drawn on the walls, reference points had to

“The moment you remove the tape and discover the finished piece is always a surprise”

‘SOLMATES’ IN HET JOODS MUSEUM

DIFFERENT EVERY TIME At the end of the experience, the students returned to their own work. At this stage, it is too early for them to evaluate the lasting impact of this immersion into the world of the American conceptual artist.

SOL LEWITT. WALL DRAWINGS, WORKS ON PAPER, STRUCTURES (1968-2002) 3/12 > 1/5, Jewish Museum of Belgium, www.mjb-jmb.org

BRUZZ TREKT OP NIKS

‘SOLMATES ’ AU MUSÉE JUIF Avec Sol LeWitt. Wall drawings, works on paper, structures (1968-2002), le Musée juif de Belgique met en lumière deux aspects rarement explorés de l’œuvre de l’artiste conceptuel américain : son rapport à ses racines juives et les relations étroites qu’il entretenait avec les collectionneurs, galeristes et artistes belges. Mais de nouveaux liens se tissent également. Quatre des Wall drawings de Sol LeWitt – il en a quelque 1270 à son actif – reviennent à la vie dans le musée grâce à quatorze étudiant.e.s de trois écoles d’art bruxelloises. Pendant trois semaines, Francesco Battistello de La Cambre, Charlotte Perin de la LUCA School of Arts et Asia Gelin de l’Académie Royale des Beaux-Arts, entre autres, ont travaillé sur les fresques. Sous l’œil attentif des artistes Andrew Albert et Remi Verstraete. « C’est un travail passionnant et très exigeant », déclare Verstraete. Mais aussi très gratifiant, témoigne Battistello : « C’est comme suivre une recette. Au début, ça n’a l’air de rien, ce sont juste quelques lignes sur un mur. Mais le résultat est vraiment impressionnant. » FR

DAT VINDEN WIJ NATUURLIJK NIET. MAAR WAT VIND JIJ?

bruzz.be/enquete

L’enquête BRUZZ est également disponible en français. Our survey is also available in English.

| R E P O R TA G E

“I enjoyed engaging in a very structured creative process,” says Asia. “I think I will reflect on whether that aspect could bring something to my work. I also liked the collective aspect, open to everyone; that’s not something that I was used to at school.” “I am very impulsive,” continues Charlotte. “When I begin a project, I never know how it will end. I am also very sensitive to colours. This way of mixing colours by applying them one by one was very new to me. Because I never predict anything, the future is like a blank canvas. So, you never know what it might lead to.” Out of the entire structured process, Francesco will remember the unveiling above all. “In the beginning, it didn’t look like anything; just some lines drawn on some walls. But once it was finished, I was stunned by what it had become. I am very pleased with what I have done.” “Even though you think you know the drawing as a result of the process, the moment you remove the tape and discover the finished piece is always a surprise because it’s different every time,” says Remi Verstraete.

BRUZZ

REMI VERSTRAETE Belgian artist and supervisor

be marked. I put tape everywhere and we spent a long time scotch-taping the white parts.”

Met Sol LeWitt. Wall drawings, works on paper, structures (1968-2002) belicht het Joods Museum twee zelden verkende aspecten van het werk van de Amerikaanse conceptuele kunstenaar: zijn verhouding tot zijn joodse wortels en de nauwe relaties die hij onderhield met Belgische verzamelaars, galeriehouders en kunstenaars. Maar ook nieuwe banden worden gesmeed. Vier van Sol LeWitts Wall drawings – waarvan hij er zo’n 1.270 creëerde – worden in het museum tot leven gewekt door veertien studenten van drie Brusselse kunstscholen. Drie weken lang werkten onder anderen Francesco Battistello van La Cambre, Charlotte Perin van LUCA School of Arts en Asia Gelin van de Académie Royale des Beaux-Arts aan de fresco’s. Onder het toeziend oog van kunstenaars Andrew Albert en Remi Verstraete. “Het is boeiend én veeleisend werk,” vertelt Verstraete. Maar ook erg lonend, zegt Battistello: “Het is alsof je een recept volgt. In het begin lijkt het nergens op, het zijn wat lijnen op muren. Maar het resultaat heeft me echt versteld doen staan.” NL

BruxellesVies Storyboard NOÉMIE MARSILY

Uitzonderlijk

Drie weken lang deelt een Brusselse creatieveling zijn/haar/ hun kijk op de wereld. De schrijfster, slamdichteres en activiste JOËLLE SAMBI voert strijd via poëzie en via haar meervoudige identiteit. Instagram: @josambi

NL/ We zijn niet uitzonderlijk in Brussel.

We ontsnappen net als andere grootsteden waar ook ter wereld niet aan de gulzige muil van het kapitalisme. Gentrificatie met een stempel van KFC, Starbucks en een heleboel andere Uniqlo’s. Brussel sluit ook uit, complexloos, met zijn portieken aan metro-ingangen en stedelijke inrichtingen die daklozen ontmoedigen. Alles ziet er afgelikt en afgebakend uit, dus we zijn niet uitzonderlijk hier in Brussel.

winkel die de tijd lijken te doden door op hun telefoon te kijken. Deze mensen werken hier niet en kopen hier niets, maar Tonton trekt het zich allemaal niet aan. En zoals elke keer klinkt uit de luidsprekers muziek die me terugvoert naar mijn jeugd, en waarop ik met microbewegingen dans terwijl ik naar de producten in de koelkasten tuur. Drie dagen geleden, voor de duizendste keer, vraagt Tonton me ‘ça va?’ met een glimlach die zijn grijzende baard kreukt. Ik zeg iets terug en we beginnen te praten. Geen banaliteiten over het weer of over de openbare werken die ervoor zorgen dat trams en bussen worden omgeleid. Nee, met Tonton spreek ik over ons werk, over de voortdurende vermoeidheid, over politieke maatregelen waarvan de positieve effecten niet zichtbaar worden in ons dagelijkse leven. Het gesprek duurt nooit erg lang, net lang genoeg voor een break, en dan zeggen we elkaar weer gedag. Deze keer vraag ik hem: “Zeg, Tonton, wat is de radiofrequentie van die zender die opstaat? De muziek is altijd geweldig!” Hij blaast zich op en wijst naar zichzelf.

Hoewel... In Brussel heeft iedere nachtwinkel zijn vaste klanten, zijn eigen design, zijn verkoper die min of meer sympathiek is, afhankelijk van het uur waarop je binnenkomt, zijn eigen gewoonten en formules, en zijn muziek. Als je er een beetje op let, hoor je aan de soundtracks van de Brusselse kruidenierszaken hoe divers de stad is. Hier dialogen uit Bollywood-soaps, daar voortdurend vogelgeluiden, elders de ge-autotunede hitjes van een vrije radio.

Non. Les animaux de La Pat’ Patrouille ne sont pas de simples personnages 3D sortis d’un dessin animé. Ils sont des artistes à part entière, avec leurs émotions et leurs humeurs, se produisant sur scène dans une comédie musicale dont ils sont les stars. LA PAT’ PATROUILLE - LE SPECTACLE ! 4 & 5/12, Palais 12, www.palais12.com 38

Drie dagen geleden ging ik om een pakje sigaretten, een pintje en witte vuilniszakken van 60 liter ‘chez Tonton’, de nachtwinkel in mijn buurt, niet ver van het Schaarbeekse Colignonplein. Voor de duizendste keer sinds ik in deze gemeente woon, stap ik over de drempel van deze kruidenier die van boven tot onder is volgestouwd met koopwaar van allerlei slag. Er staan altijd een paar mensen in de

“Dat ben ik,” zegt hij, zichtbaar trots. “Bij mij krijg je drie uur funk, drie uur soul en drie uur r&b. Niks anders. Het zijn mijn playlists, zo heb ik er veel.” Ik vraag hem of hij in zijn vrije tijd dj is. Hij zegt van niet, maar vertelt dat hij vroeger, toen de cd nog in de mode was, enorm veel bootlegs verkocht. “Die mensen daar,” wijst hij naar de twee mannen die in de winkel staan, “passeren hier soms drie keer per dag om liedjes te shazammen.” Zo zie je maar, we zijn niet uitzonderlijk in Brussel.

De hele reeks lezen? BRUZZ.be/bruxellesvies

You may also like

‘Competitions are so excruciating’ EN

Each week we shine our spotlight on young talent. Jonathan Fournel, for example, the Queen Elisabeth Competition winner who proves he’s ready to shake that title off and make his own mark. — JASPER CROONEN

Any classical music lover knows the Queen Elisabeth Competition is the ideal opportunity to spot young and upcoming talent. It’s the stage on which household names like Vladimir Ashkenazy, Abdel Rahman El Bacha, Pierre-Alain Volondat or Boris Giltburg launched their impressive careers. At the same time, any classical music lover knows that a first prize in the prestigious piano competition is not a guarantee for success. Many artists managed to convince the jury but failed to make a mark beyond the long red table. Nevertheless, all eyes were on the 28-year-old Jonathan Fournel last May. He was the last pianist to perform in a contest curtailed by the Covid-19 pandemic. In a deadly empty Henry Le Boeuf Hall, with thousands of eyes undoubtedly only half-watching from a laptop or a tablet screen. But no-one was half-watching when Fournel started

his dazzling rendition of Brahms’ Piano Concerto No.2. A few measures in, and you were glued to the screen. Fournel managed to turn a distanced video rendition into an immersive musical experience. It was immediately clear: this was the winner you were watching. Not only did he take home the jury prize, but he also won the audience awards from both Klara and Musiq3. A clean sweep. “That night it felt like someone added my name to the list of winners on Wikipedia just for fun,” Fournel told us. “It was surreal. A once in a lifetime experience.”

BACK TO BRAHMS The question on everyone’s mind now: can Fournel surpass his status of “winner of the concours” and become a visionary artist in his own right? Many musicians claim that the year after a victory is the toughest to get engagements. Once the title wears off and the dust from the innumerable laureate concerts settles, will they remember your name, or was it all about the prize? Fournel seems to have managed those expectations and challenges rather well. For one, his win in Brussels surely wasn’t a lucky shot.

Before 2021, he was already crowned leader of the pack in the Glasgow and the Viotti International Music Competitions “but I’m entirely done with competitions. No way I’m doing that again, it’s so excruciating!” Just now, when his engagements might be beginning to dry up, now that he’s travelled the world as the concours winner, he released his debut album on the Alpha Classics label. On his album Fournel joins forces with his competition companion Johannes Brahms once more. Not in the exuberant concerto form that won him first prize, but in a gentle return to solo, chamber music. “When studying at the Chapelle Musicale in Waterloo, I had the opportunity to play loads and loads of chamber music. For me it’s the form where you share the music most intimately. Where I can work on my finesses as a storyteller.” What better place to come tell that story, and shake the unavoidable yoke of the competition, than the concert hall that kickstarted it all? Where Fournel is long overdue for a concert packed to the rafters.

BRUZZ | PORTRAIT

JONATHAN FOURNEL

JONATHAN FOURNEL 4/12, 20.00, Bozar, www.bozar.be 39

Culture. Cinéma

AYTEN AMIN FAIT TRIOMPHER L’AUTHENTICITÉ AU FESTIVAL CINÉMAMED

‘Je savais que je devais faire ce film, mais je ne savais pas pourquoi’ FR

Sélectionné en pleine pandémie au très discret Festival de Cannes 2020 (en partie annulé), il faudra attendre le printemps 2022 pour voir le film Souad de la réalisatrice égyptienne Ayten Amin dans nos salles. À moins de faire un saut au festival bruxellois Cinémamed pour une chaleureuse avant-première placée sous le signe de la Méditerranée. — SOPHIE SOUKIAS

epérée par la critique internationale avec son documentaire coécrit Tahrir 2011, soit la révolution égyptienne vue par quatre réalisateur.ice.s, Ayten Amin se fraye à nouveau une place dans les grands festivals en 2013 avec son film très personnel Villa 69, relatant les deux dernières années de la vie de son père et la redéfinition des relations intrafamiliales que permet parfois la maladie. Toujours en quête d’authenticité – la raison d’être de son cinéma – Ayten Amin est de retour, après une aventure télévisuelle, avec le très confrontant Souad. Dans une petite ville logée dans le Delta du Nil, Souad, 19 ans, est tiraillée entre la vie pieuse et bien rangée qui lui est destinée et la satisfaction de ses désirs les plus refoulés que lui fait miroiter le monde parallèle des réseaux sociaux. En prise avec cette double identité, personne ne sait au fond qui est Souad. Pas même sa petite sœur Rabab qui, lorsque Souad se donnera la mort, partira à Alexandrie

en quête de vérité, dans une société dominée par les faux-semblants.

Qu’est-ce qui vous a inspiré le personnage de Souad qui prête son nom au film ? AYTEN AMIN: Le personnage s’inspire de la sœur d’une camarade de classe qui a vécu une tragédie similaire à celle que vit Souad dans le film. Elle s’est suicidée lorsque nous étions enfants. Les deux sœurs vivaient à deux pas de l’école, donc ça nous avait beaucoup remués. Mais comme nous vivons dans une société conservatrice, on nous avait demandé de ne pas en parler. Si bien que c’est quelque chose qui n’a jamais été discuté à l’école. Et je ne sais pas pourquoi, bien plus tard, alors que je travaillais sur mon premier long-métrage, le souvenir de cet événement m’est revenu en pleine figure et j’ai commencé à me demander comment la sœur de ma camarade de classe avait affronté le deuil et le silence en grandissant. J’ai commencé à en

parler à mon coscénariste Mahmoud Ezzat en lui disant que je voulais raconter l’histoire de deux sœurs.

Le film s’ouvre sur un mensonge, ce qui est à la fois significatif et annonciateur. Souad ne vient pas d’une grande famille de médecins comme elle l’annonce avec fierté à une inconnue dans le bus. AMIN: C’était important de montrer Souad en

train de mentir et de raconter de fausses histoires à son sujet dès le départ. Les classes sociales jouent un rôle important dans la société égyptienne. Ici, les relations amoureuses et le mariage sont vus comme un tremplin social. Souad aspire à un autre standing et est persuadée qu’Ahmed, avec qui elle entretient une relation virtuelle via les réseaux sociaux, vient d’un milieu plus aisé que le sien. Mais c’est faux. En réalité, il appartient au même groupe social qu’elle, à savoir la classe moyenne inférieure égyptienne. La confusion vient du fait qu’ils vivent dans deux différents types de ville, lui dans la métropole d’Alexandrie et elle dans une petite ville presque rurale. Souad est la femme qu’Ahmed aime au fond de lui mais il ne la marierait jamais, parce qu’elle ne représente pas ce tremplin social. La masculinité et son rapport aux classes sociales est un phénomène très complexe.

Sur les réseaux sociaux, Ahmed choisit d’afficher sa relation avec Yara, une jeune fille issue d’une classe sociale nettement plus élevée que la sienne. Souad, elle, est complètement absente de son identité affichée. AMIN: Sa relation avec Souad est virtuelle et

complètement secrète. Ce n’est qu’après son

Le dernier film d’Ayten Amin raconte l’histoire de deux soeurs vivant dans une ville égyptienne de taille modeste. Lorsque Souad (à droite, interprétée par Bassant Ahmed) met fin à ses jours, sa petite soeur Rabab (à gauche, Basmala Elghaiesh) se rend à Alexandrie en quête de réponses.

suicide, lorsqu’il rencontre Rabab, la sœur de Souad, qu’il est rattrapé par le réel. En tant qu’homme, Ahmed a beaucoup de droits dans notre société. Ça n’est pas quelqu’un de malintentionné. Son éducation lui donne la liberté de faire ce dont il a envie et personne ne condamnerait sa relation secrète avec Souad. Il n’y avait jamais pensé mais lorsqu’il est poursuivi par cette tragédie, il commence à voir les choses autrement et il est complètement perdu.

est question de masturbation féminine.

En effet, Ahmed n’est pas dépeint comme un salaud. Vous optez pour un personnage masculin tout en nuances.

En donnant un espace aux tabous via le cinéma, vous creusez une voie vers l’acceptation.

AMIN: Parce que tous les personnages du film

dans le film et en montrant la tragédie à un niveau intime, je pense que cela peut aider les gens à accepter la réalité des choses. Je n’ai pas pensé consciemment au rôle du cinéma dans ce processus d’acceptation. C’est en terminant le film que j’ai compris que c’est de cela dont il s’agissait. Ce film est parti d’un intense sentiment d’urgence. Je savais que je devais faire ce film, mais je ne savais pas pourquoi. En fait, la première fois que je suis allée voir une psychologue, c’était juste avant de me lancer dans ce film. Elle m’a demandé de quoi parlait le film et je n’arrivais pas à répondre à la question. Ce n’est que bien plus tard que j’ai compris que le film parlait de cette impossibilité d’être soi.

sont des victimes de cette société en un sens, y compris Ahmed, même s’il a beaucoup de droits et de libertés en tant qu’homme. En réalité, il est lui aussi prisonnier du fonctionnement et des normes sociales. Dans le film, Rabab, la sœur de Souad, est la seule à ne pas mentir sur son identité.

Lorsque Souad met fin à ses jours, le mensonge se poursuit. Son suicide n’est jamais nommé comme tel. Sa famille affirme à son entourage qu’elle est tombée du balcon. AMIN: Le mot suicide n’est jamais mentionné

dans le film. Et c’est ce qui se passe dans notre société, on présumera toujours qu’autre chose s’est passé. Le film ne parle pas tant du tabou mais de l’impossibilité de s’accepter tels que nous sommes.

AMIN: J’aime ne pas penser à ce qu’il m’est

possible ou non de montrer. Parce qu’ici, il y a beaucoup de choses qu’il nous est interdit de montrer au cinéma, en ce compris les scènes de masturbation. Mais j’avais le sentiment que c’était une part importante de l’histoire alors j’ai choisi de la montrer. Je ne sais pas du tout si la scène sera conservée lorsque le film sera montré en Égypte mais je suis contente de l’avoir fait quoi qu’il arrive.

AMIN: Oui, je l’espère. En abordant le suicide

« La première fois que je me suis sentie bien avec moi-même, c’est quand j’ai commencé à faire des films » AYTEN AMIN

Si je comprends bien, cette impossibilité ne touche pas seulement les personnages du film. Vous parlez indirectement de votre propre vécu ? AMIN: Bien sûr. Je pense que c’est un combat

pour les femmes, et pour les hommes, d’évoluer dans une société qui vous impose de vous ▼

Le suicide n’est pas le seul tabou que vous abordez dans Souad. Je pense à cette scène où il

▼

AYTEN AMIN CÉLÈBRE L’AUTHENTICITÉ AU FESTIVAL CINÉMAMED

comporter d’une certaine façon pour être accepté et considéré comme quelqu’un de bien. Et cela concerne tout le monde.

ENCORE PLUS DE CINÉMAMED MES FRÈRES ET MOI Cette année, le Cinémamed s’ouvre sur Mes frères et moi (compétition Un Certain Regard à Cannes), un film de Yohan Manca inspiré de son histoire personnelle. Dans un décor intemporel respirant la Méditerranée, le jeune Nour, 14 ans, grandit au milieu de ses grands frères au sang chaud et d’une mère mourante. Sa rencontre avec Sarah, une chanteuse lyrique qui anime un cours d’été dans son collège, va lui ouvrir de nouveaux horizons.

Comment avez-vous pris conscience de cet état des choses ? AMIN: Je me souviens que la première fois que je

me suis sentie bien avec moi-même, c’est quand j’ai commencé à faire des films. C’était la première fois que je faisais quelque chose que j’avais vraiment envie de faire. Avant, j’essayais toujours de contenter tout le monde. Le cinéma a constitué ce cheminement où j’allais essayer de vraiment exprimer aux autres ce que je ressentais.

SABAYA Après avoir ému aux larmes les spectateur.ice.s du monde entier avec The Girl Who Saved my Life, le réalisateur kurde basé en Suède Hogir Hirori continue de mettre en lumière le sort tragique des Yézidis depuis l’arrivée de l’État Islamique. Dans Sabaya (en première au festival Sundance), il suit des volontaires qui risquent leur vie pour ramener des femmes yézidies réduites en esclavage par Daech et toujours enfermées à ce jour dans un camp en Syrie avec leurs agresseurs.

Pour Souad, vous avez choisi de travailler avec des acteurs et des actrices non-professionnels, est-ce dans ce même souci d’authenticité ?

BRUZZ

| INTERVIEW

AMIN: Le critère est qu’ils et elles ne devaient pas

venir du Caire. Les acteurs qui vivent dans les petites villes n’arrivent pas jusqu’aux castings au Caire, donc on ne les atteint jamais. Je tournais un film sur des sœurs vivant dans une petite ville et je ne voulais pas qu’elles soient incarnées par des actrices de la capitale. Les filles des petites villes ne sont pas du tout représentées au cinéma. Voilà pourquoi il était important qu’elles soient les protagonistes d’un film. Les actrices ont énormément nourri le film. Je n’attendais pas d’elles qu’elles jouent un rôle, je voulais qu’elles partagent leur vie. On a fait beaucoup d’improvisations dont on se servait ensuite pour réécrire les scènes que nous avions imaginées.

FOCUS MAGHREB Le Focus Maghreb entend dresser un portrait du Maghreb aujourd’hui à travers son cinéma. À ne pas manquer: le documentaire Fadma, même les fourmis ont des ailes de Jawad Rhalib. Après Au temps où les Arabes dansaient, le Bruxellois s’invite dans un petit douar du Haut Atlas marocain dont le quotidien et les certitudes sont soudainement ébranlés par l’arrivée de Fadma. MY KID En guise de clôture, le Cinémamed propose en avant-première My Kid de l’Israélien Nir Bergman, connu pour avoir coécrit la série En Thérapie déclinée dans plusieurs pays. Sélectionné à Cannes en 2020, son documentaire capte un moment clé de l’histoire d’un père et de son fils autiste. Alors qu’ils sont en route vers l’institut spécialisé qui doit accueillir Uri, Aharon décide de s’enfuir avec lui, convaincu que son fils n’est pas prêt pour cette séparation.

Comment êtes-vous tombée dans le cinéma ? Quelle a été la révélation ? AMIN: À 20 ans, j’avais mon diplôme en poche et

j’ai commencé à travailler dans une banque parce que mon père était banquier. Mais j’étais vraiment très malheureuse dans mon travail, je sentais que je n’étais pas à ma place mais je ne savais pas où se trouvait ma place. J’ai toujours adoré le cinéma mais je ne connaissais personne qui travaillait dans ce milieu, mes amis étaient tout sauf des artistes. Un jour, j’ai découvert des cours du soir de cinéma et j’ai décidé de poser ma candidature. Mais même en m’inscrivant là-bas, je n’avais pas l’intention d’être réalisatrice. J’y suis allée dans l’idée d’écrire. Je ne pensais pas que je serais capable de diriger. Les cours impliquaient des exercices de photographie et par l’image, j’avais l’impression que j’arrivais à communiquer clairement ce que je ressentais. C’est ce qui m’a donné envie de passer à la réalisation. C’est là que j’ai quitté mon job dans la banque. J’étais une terrible banquière (rires). SOUAD 5/12, 21.15, Cinéma Aventure, www.cinemamed.be & 3 > 19/12, Sooner, www.sooner.be FESTIVAL CINÉMAMED 2 > 11/12, divers lieux, www.cinemamed.be & 3 > 19/12, Sooner, www.sooner.be 42

LE CINÉMAMED DEPUIS SON SALON La croisière méditerranéenne se prolonge sur la plateforme de streaming Sooner avec une série de films exclusivement disponibles sur sooner.be pour la durée du festival en ligne, soit du 3 au 19 décembre 2021. Une offre qui se décline sous forme de « packs» de courts-métrages ainsi qu’une trentaine de films de la sélection en salles.

ALS JE JEZELF NIET KAN ZIJN

THE IMPOSSIBILITY TO BE YOURSELF

Souad werd dan wel geselecteerd voor het kleinschalige (want deels geannuleerde) Festival van Cannes 2020, maar toch zullen we nog tot de lente van volgend jaar moeten wachten tot de film van de Egyptische regisseuse Ayten Amin bij ons in de zalen komt. Tenzij je binnenspringt op het Brusselse festival Cinemamed, voor een warme avant-première in mediterraanse sfeer. In een kleine stad in de Nijldelta voelt de negentienjarige Souad zich verscheurd tussen het leven dat voor haar wordt uitgestippeld en het leven dat ze weerspiegeld ziet via sociale media. Dat drijft haar tot een wanhoopsdaad. “Deze film is ontstaan uit een diep gevoel van urgentie. Ik wist al lang dat ik hem moest maken, maar ik wist nog niet waarom. Pas veel later begreep ik dat dit verhaal gaat over de onmogelijkheid jezelf te zijn.”

Souad may have been selected for the small-scale (because partly cancelled) Cannes Festival 2020, but we will have to wait until spring next year for the film by Egyptian director Ayten Amin to hit cinemas. Unless you drop by the Brussels Cinemamed festival for a warm Mediterranean-style avant-première. In a small town in the Nile Delta, 19-year-old Souad feels torn between the life laid out for her and the one she sees reflected on social media. This drives her to an act of desperation. “This film was born out of a deep sense of urgency. I have known for a long time that I had to make it but I didn’t know why yet. Only much later did I understand that this story is about the impossibility of being yourself.”

DEZE MAAND IN

DECEMBER

WWW.MUNTPUNT.BE

Under the skin

QU’EST-CE QUI REMUE L’ÂME ARTISTIQUE DE LAURENCE BIBOT ?

‘Je ne pense pas que je retournerai sur scène’

BRUZZ | PORTRAIT

Certains la connaissent comme la maman d’Angèle et de Roméo Elvis, d’autres comme la partenaire du chanteur Marka, mais Laurence Bibot est d’abord une comédienne, autrice et humoriste aux talents multiples. C’est maintenant en podcast et dans une comédie d’anticipation qu’elle partage sa verve et sa fantaisie. — GILLES BECHET Nous sommes à Bruxelles, en décembre 2059. L’année se conclut avec l’absence de décès, grâce au « tube », une invention qui prolonge la vie des vieux. La reine Yvonne s’apprête à souhaiter en son nom et en celui de son épouse, la reine Monique, une belle année à tous ses concitoyennes et concitoyens. C’est ainsi que débute Zéro Mort, un podcast, écrit et réalisé par Laurence Bibot. Avec cette comédie d’anticipation, l’autrice et comédienne nous

le jeunisme. » Si elle peut comprendre les similitudes que certains dégagent entre « entubage » et « vaccination », elle y voit plus un rapprochement de circonstance et un effet de vocabulaire. « Cette histoire est pour moi une manière de parler d’une société où il y a des poches de résistance face à des dérives des autorités, sauf qu’ici la résistance est plutôt du côté des gentils, elle est plutôt anti-réactionnaire. Je suis tous les jours

« Je ne suis pas polémiqueuse mais je fais désormais super attention à ce que je dis » plonge dans un monde qui résonne étrangement avec le nôtre. Les plus de soixante ans sont appelés à passer une visite annuelle d’entubage, alors qu’un mystérieux groupe, les VV, pour Voleurs de Vie prennent la défense des jeunes à qui il ne reste plus que des miettes et qui commencent à se faire zigouiller par des vieux égarés. L’idée de cette série dérive d’un monde esquissé dans un « Café serré » sur les ondes de La Première il y a cinq ans. « C’était l’époque où on commençait à beaucoup parler de transhumanisme. Je n’étais pas enchantée par cette perspective. Dans un monde où les gens ne meurent plus et où l’on reste plus longtemps en vie et en bonne santé, ce sont alors les plus vieux qui trustent les places. Ce qui est un peu paradoxal quand on prend en compte le discours permanent qui promeut 44

surprise de ce que suscite la vaccination et je n’ai pas vu venir une telle résistance. Je suis vaccinée, mais si ça tombe, d’ici cinq, dix ou trente ans, un troisième bras va nous pousser au milieu du dos et les non-vaccinés diront : ‘On vous l’avait bien dit’. En fait, on ne sait rien. »

manque de ce côté-là. » Elle ne devrait pas pour autant se tenir éloignée des micros des radios comme celui de France Inter où elle officie dans Par Jupiter, l’émission animée par Charline Vanhoenacker et Alex Vizorek. Elle y pratique son humour « à la belge », plein d’autodérision et de personnages féminins comme elle les aime, ridicules, mais attachants, et pas vraiment méchants. En vieille routière du micro, elle a appris à affûter sa plume qu’elle tourne sept fois dans sa bouche avant de nous faire rire. « Je ne suis pas polémiqueuse et je ne m’intéresse pas beaucoup à la politique mais je fais désormais super attention à ce que je dis. Avant, tu faisais une chronique en radio et seuls les gens qui écoutent la radio entendaient ta chronique. Maintenant, ta chronique déborde sur d’autres supports et elle atteint parfois des gens qui ne sont pas censés aimer ce que tu fais. Je lis parfois des commentaires en me demandant pourquoi cette personne est allée écouter ce que je fais alors que ce n’est pas son truc. Quand j’étais plus jeune, il y avait en France cinq personnes qui faisaient de l’humour, tous des hommes blancs. Maintenant ça se diversifie et c’est super intéressant. Il y a différents sujets auxquels on m’a sensibilisée. Je trouve important d’y réfléchir et de les intégrer dans ce que j’écris. »

PHÉNOMÈNE INSTAGRAM Beaucoup l’ont découverte sur Instagram où elle distille d’hilarantes petites capsules où elle fait des play-back de séquences piochées dans les archives de la RTB(F), où la ménagère liégeoise, la bourgeoise coincée succèdent à Amélie Nothomb ou Michel Polnareff. « Mon idée n’est pas de me moquer d’une personne, mais plutôt de créer un décalage amusant. D’après les réactions que je reçois, les gens le comprennent et c’est chouette de voir que certains relèvent des détails que je n’ai pas expliqués. Sans rien dire, on se comprend. » Si la scène ne va pas lui manquer, il reste un domaine qu’elle a encore envie d’explorer. En dehors de petits rôles dans des comédies comme Ma vie en rose, Je suis supporter du Standard ou dans la série Septième ciel, on ne l’a pas beaucoup vue sur les petits et grands écrans en Belgique et elle ne se l’explique pas vraiment. « Je pense que le monde du cinéma belge ne s’y retrouvait pas. Peut-être que mon image ne colle pas avec un cinéma qui est plutôt social. Ce n’est pas grave, je peux passer des castings en France où il y a plus de productions. Et je compte bien continuer à écrire et faire des podcasts.» Jusqu’en 2059 ? ZÉRO MORT Disponible sur les plateformes de podcast et sur Auvio, www.rtbf.be/auvio

LA PLUS GRANDE DISTINCTION

BIBOT VOORSPELT 2059

BIBOT PREDICTS 2059

Même si ce n’est pas encore, loin s’en faut, la vieillesse, la cinquantaine est au cœur de son deuxième stand up, Bibot Distinguée, qu’elle devrait conclure après de nombreux reports pour une dernière représentation au Cirque Royal en mai. « J’ai fait deux seuls en scène et avec ce dernier, je trouvais que j’étais arrivée à raconter pratiquement tout ce que je voulais, je ne pense pas en écrire un troisième et je ne pense pas que je retournerai sur scène. Je n’ai aucun

Ze is de mama van Angèle en Roméo Elvis en de partner van Marka, maar Laurence Bibot is bovenal een actrice, schrijfster en humoriste van vele talenten. Uit die talenten puurt ze vandaag met veel verve een scifikomedie in de vorm van een vijfdelige podcast. Zéro mort dropt Brussel pal in de decembermaand van het jaar 2059, dat dankzij een behandeling de ouderen van overlijden vrijwaart en zo de jeugd onder hoogspanning zet. “Een link met de vaccinatieprotesten is er niet. Die verrassen me nog elke dag. Nu, wie weet krijgen de niet-gevaccineerden nog gelijk, als er straks een derde arm uit onze rug groeit.”

She is the mother of Angèle and Roméo Elvis and the partner of Marka but above all, Laurence Bibot is an actress, writer and humorist of many talents. Today she uses these talents to create a sci-fi comedy in the form of a podcast. Zéro mort lands in Brussels in December in the year 2059, which, thanks to a treatment, keeps the elderly from dying and thus puts the youth under high pressure. “There is no link to the protests against the vaccine. They still surprise me. But who knows, those not vaccinated may yet be proven right, when a third arm grows out of our backs soon.”

Laurence Bibot 1978, naissance à Bruxelles 1989-92, interprète Miss Bricola dans Plus ou Moins Net avec Les Snuls sur Canal + 1990, signe son solo La Velue, en collaboration avec Mireille Verboomen 1995, interprète Bravo Martine!, écrit avec Nathalie Uffner 1999, crée Miss B, toujours avec Nathalie Uffner 2005, tourne le film documentaire Travestis avec Marka 2011, commence les « Café serré » sur La Première

2018, crée son one woman show Bibot Distinguée 2020, Studio Madame, ses capsules play-back extraites des archives de la Sonuma sont exposées au Musée de la Photographie de Charleroi

BRUSSELS PHILHARMONIC

TCHAIKOVSKY 4 the power of destiny

Brussels Philharmonic Michael Sanderling conductor Nikolai Lugansky piano

Johannes Brahms Piano Concerto No. 2, op. 83 Pyotr Ilyich Tchaikovsky Symphony No. 4 in F minor, op. 36

Destiny: the fatal power that

stands as a threat between human

beings and their happiness. Anger and jealousy put a spanner in the

works and always cast a dark shadow. in Tchaikovsky’s 4th Symphony. As

turbulent as his life, the work shows the composer alternating between heart-rending romanticism and

subdued classicism – expressive,

personal and unconventional: “the power of fate is too powerful ever

to be overcome – merely endured, hopelessly.”

FLAGEY sat 18.12

20:15

tickets: flagey.be

BUCKET LIST PODCAST double bass player Thomas Fiorini about Tchaikovsky 4

BRUSSELSPHILHARMONIC.BE MET DANK AAN DE BELGISCHE TAX SHELTER & BELGA FILMS FUND

BRUZZ Select. Eat & Drink

With its large windows that offer a view of the climbing blocks, La Cantine Arkose is a good spot to unwind.

Headed for the top EN

This week’s top tip is somewhere a bit out of the ordinary: a block park located a stone’s throw from the canal. The perfect combination for an escape from routine. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO SASKIA VANDERSTICHELE LA CANTINE ARKOSE

•••

Groendreef 52 Allée Verte, Brussel/ Bruxelles, 02-446.13.57, canal.arkose. com, ma/lu/Mo > zo/di/Su 12 > 14.30 & 19.30 > 22.30

Food self-sufficiency in cities is a big issue currently. That is why we are seeing an increase in urban vegetable gardens, as well as the production of a range of products that would have been unimaginable ten years ago, such as hops, sake, soy sauce, kombucha, and mushrooms. All these products are now made in Brussels. Although these initiatives are vital, we must not forget the other elements that are required to satisfy the city’s needs. Such as adrenaline, the hormone that is essential when you want to escape the work-

sleep-repeat cycle. The French group Arkose really gets that. Created at the end of 2013 and run by four associates who share the same values, this chain has opened twelve dedicated rock-climbing centres located all over France. “Playful, fun, social, safe, this sport is accessible to everyone,” they explain. The good news is that last July, a branch opened in Brussels, not far from the canal. Situated away from the city centre on Groendreef/Allée Verte, it is open every day from 7 am until midnight. Located in a warehouse lit by a

huge skylight, it’s a great place to try out with friends or as a family. We recommend starting off with an introduction to this type of urban rock climbing. The vast “Natural Urban Climbing” centre also includes a shop and a restaurant. Decorated with a random assortment of furniture, with large windows that offer a view of the blocks, it’s a good spot to unwind. All the more so given that the menu has been put together in a way that reflects the values of our time: local food networks, organic produce, traceability, waste reduction.

Casting an eye over the list of beers confirms that those principals guide their choice of suppliers: Bruxellensis by Brasserie de la Senne (€6), Théorème de l’Empereur by l’Ermitage (€6), and Gueuze by Boon (€6.50). The menu is divided into starters, large dishes, and burgers. We loved the fact that the vegetarian dishes take pride of place (there is a quinoa and halloumi burger made in Berlare for €16). We tried the thin vegetable tartine (€12), an excellent mixture of carrots, mushrooms, broccoli, and cauliflower. Pleasantly crunchy, it also included some goat’s cheese and a little rosemary. Last but not least, there is also a rooftop that is ideal for sunny days and perfect for moments of relaxation following an energetic climb.

BRUZZ Select. Cinema

FILM VAN DE WEEK

Op babyborrel bij Pedro Almodóvar NL

Niets beter dan een beeldschoon, kleurrijk melodrama van Pedro Almodóvar om het wintergrijs mee te doorbreken. In Madres paralelas zorgen baby’s voor een wedergeboorte van Spanjes onverwerkte verleden. — NIELS RUËLL MADRES PARALELAS

••••

ES, dir.: Pedro Almodóvar, act.: Penélope Cruz, Milena Smit, Rossy de Palma

“Stijl is jezelf plagiëren”: zo verdedigde de grote Alfred Hitchcock zichzelf ooit fijntjes. Zo Wes Anderson de nieuwe Wes Anderson is, The French Dispatch, zo Pedro Almodóvar is de nieuwe Pedro Almodóvar, Madres paralelas. Ook al is de film geen meesterwerk zoals zijn andere moederfilm, het sublieme Todo sobre mi madre, hij doorbreekt de koude, donkere dagen van aanbevolen isolement vlotjes. Hoeveel regisseurs kunnen zulke films maken? Almodóvar, die in 2019 uit een depressie en een creatief dorre periode kroop met het erg persoonlijke Dolor y gloria, neemt de draad weer op waar hij hem had laten liggen. Nieuwe zieltjes zal hij er niet mee winnen. Maar oude zieltjes verwarmen is een van

Penélope Cruz (rechts) speelt in films van Almodóvar consistent beter dan in films van andere regisseurs.

de zeven werken van barmhartigheid. Of zou dat toch mogen zijn.

HISTORISCH TRAUMA In een Madrileens ziekenhuis bevallen twee ongepland zwangere, alleenstaande vrouwen tegelijkertijd van een eerste kind. Niet alleen daardoor doorkruisen hun levens elkaar sindsdien.

Filmster Penélope Cruz, bizar veel beter in films van Almodóvar dan in de films van anderen, speelt Janis. De succesrijke modefotografe is erg blij met haar dochter en noemt haar naar haar grootmoeder. Die stond er ook alleen voor nadat haar man terechtkwam in een van de vele massagraven die de fascisten tijdens de Spaanse Burgeroorlog vulden. Janis ijvert hevig voor een opgraving. Almodóvar is geen politicus, maar raakt hier wel een historisch trauma aan waar Spanje decennialang onterecht van wegkeek. De tweede moeder, meer dan twintig jaar jonger dan Janis, is Ana, gespeeld door nieuwkomer Milena Smit. Zij sukkelt na de geboorte in een depressie en krijgt aanvankelijk wel hulp van haar rijke moeder. Maar dat is een actrice.

WEG MET DAT GRIJS!

Penélope Cruz speelt een van twee moeders die tegelijkertijd bevallen van hun eerste kind. 48

Zij die nooit tegen zeuren werden gevaccineerd, kunnen zeuren over een scenario met bokkensprongen zoals in een soap, voorspelbare verrassin-

gen en tal van losse eindjes. Alsof melodrama geloofwaardig moet zijn. Niet voor het eerst, maar wel met veel savoir-faire en liefde, bewondert Almodóvar de kracht waarmee vrouwen, en moeders in het bijzonder, de stormen in het leven doorstaan. Of ze nu veel of weinig moederinstinct hebben en goede of slechte beslissingen nemen. Mét elkaars hulp. De voornaamste reden om je voor deze film in het bioscooppluche te vlijen, is het kijkplezier dat Almodóvar, een halve schilder, verschaft met zijn onnavolgbare stijl. Met zijn esthetische vernuft, zijn oog voor de ontroerende schoonheid van een keukentegel, zijn spel met primaire kleuren, de uitgekiende belichting. Het interieur van Janis’ appartement, de hoofdlocatie, is een attractie op zich. Almodóvar weet het ook nog eens zo in beeld te brengen dat het bijdraagt tot de uitdrukking van de emoties van het individu, al dan niet veroorzaakt door de gemoedswisselingen van het bestaan. Weg met dat grijs!

FOCUS

MORE FILM

Destination cinéma FR

Avis aux voyageurs : la Cinematek accroche son wagon à la programmation Europalia : Trains & Tracks. Des choix difficiles, tant les trains ont fasciné les cinéastes dès le départ. — NIELS RUËLL

La légende veut que le public ait paniqué en regardant L’Arrivée d’un train en gare de La Ciotat des pionniers Auguste et Louis Lumière en décembre 1895, croyant que la locomotive fonçait droit sur eux. L’histoire est quelque peu exagérée, mais elle illustre bien le fait que le cinéma et le train naviguent de conserve depuis le début. Tous deux sont des inventions industrielles du XIXe siècle, qui ont eu un impact énorme sur le XXe siècle et qui sont incontournables au XXIe siècle. Le train fait également partie intégrante de la mythologie de la conquête de l’Ouest, le western. Il est dévalisé dans Le Vol du grand rapide, dépose Charles Bronson dans la fabuleuse ouverture de Il était une fois

LE MÉCANO DE LA « GENERAL »

dans l’Ouest de Sergio Leone et représente un danger imminent pour Gary Cooper et Grace Kelly dans Le train sifflera trois fois. Pour l’Oscar de la meilleure performance aux côtés d’un train, un seul génie comique et casse-cou est en lice. Le Mécano de la « General », avec Buster Keaton dans le rôle du conducteur de train en mal d’amour, est, selon Orson Welles, « la plus grande comédie jamais réalisée, le plus grand film sur la guerre de Sécession jamais réalisé, et peut-être même le plus grand film jamais réalisé ». Les réalisateurs américains ne sont pas les seuls à aimer les trains. La photo du conducteur de train Jean Gabin, à la fenêtre ouverte de sa locomotive à vapeur, est

d’une beauté qui a sa place dans les musées. L’image est tirée de La Bête humaine, un film de 1938 d’une grande force cinématographique. Le grand maître Jean Renoir a repris le triangle amoureux fatal d’un roman de Zola. Tout au long de l’histoire du cinéma, l’effet dramatique des trains qui partent irrévocablement et séparent ainsi les amants a été utilisé. La scène finale de Brève Rencontre du Britannique David Lean est un illustre exemple d’adieu déchirant sur le quai d’une gare. Cinéphile fan de trains ou amateur de trains fan de films ? Apportez vos mouchoirs. TRAINS & TRACKS 1 > 30/12, Cinematek, www.cinematek.be

The hand of God •••• IT, dir.: Paolo Sorrentino met Filippo Scotti, Toni Servillo, Luisa Ranieri

NL/ The hand of God verwijst naar de beruchte handsbal

waarmee Diego Maradona Engeland verschalkte in de kwartfinale van het WK voetbal in 1986. Toch is het Paolo Sorrentino’s meest persoonlijke film. De stilist achter Il divo, La grande bellezza en de serie The young pope maakt het testament op van zijn Napolitaanse jeugd. In zijn barokke, door Fellini geïnspireerde stijl kijkt hij door de ogen van een tiener die de wereld nog moet ontdekken naar het zonovergoten Napels uit de jaren 1980. Een Napels waar de verhalen en het drama voor het grijpen liggen, ook in de eigen familie. Gelukkig zijn er Maradona, cinema en de borsten van tante Patrizia. Touché. (NR)

De la planète des humains BE, FR, IT, dir. : Giovanni Cioni

FR/ Avec un scénario signé Nedjma Hadj, Giovanni Cioni réalisait Nous/Autres au début des années 2000, un portrait de deux vieux Bruxellois au parcours de vie émouvant. Cioni a ensuite troqué Bruxelles pour Lisbonne, Naples et la Toscane, tout en continuant à réaliser des films. Le Cinéma Nova en propose deux à l’affiche et a invité le réalisateur. Dans De la planète des humains, la frontière franco-italienne est à la fois le lieu où les migrants arrêtés passent la nuit dans des conteneurs et l’endroit où un scientifique s’est jadis livré à des expériences sur des chimpanzés dans une villa féerique de la Belle Époque, dans l’espoir de trouver la jeunesse éternelle. Dans le documentaire Non è sogno, les narrateurs sont les prisonniers. (NR)

New Order •••• MX, dir.: Michel Franco, act.: Naian González Norvind, Fernando Cuautle, Diego Boneta

Première: 5/12, 16.00, Bozar, www.bozar.be & release: 8/12

EN/ In the controversial New Order, which won an award

in Venice, Michel Franco lets a revolt of poor against rich degenerate into blood, chaos and an Orwellian dystopia. In his detached, anti-sentimental style, the Mexican confronts you with gang rapes, summary executions, torture, blind vindictiveness and human torches. “If we continue to ignore and perpetuate inequality and injustice, the inevitable change will be violent,” he reasons. The photography is the work of a Brussels cameraman who François Ozon and Bruno Dumont hold in high esteem. Yves Cape will attend the première in Bozar. (NR) 49

BRUZZ Select. Theatre & Dance. Music & Nightlife. Art & Literature

FESTIVAL

THEATRE & DANCE

Streams of connection EN/ Two nights and three venues filled the

first edition of the 4th Stream Festival in 2018. The pandemic then prevented the new Bozar festival from becoming a permanent fixture quite yet. Yet in the twilight zone between jazz, classical and other musical movements, there is still plenty of room for adventure. Last year, the two-day event was replaced by a single live stream of Bandler Ching, the metropolitan “bigger than jazz” ensemble of saxophonist Ambroos De Schepper. This weekend, three different companies will be gathering. They all combine a love of experimentation or improvisation with a relentless urge to fuse genres and sometimes even disciplines. The Halaqat Impro Session brings together half a dozen musicians from the Arab world and Europe, with saxophonist Mattias De Craene and bassist Soet Kempeneer as local ambassadors. When they perform together in Bozar, they will have spent five days exchanging musical ideas in Werkplaats Walter, Anderlecht’s workplace for experimental and avant-garde music. The session takes place within the framework of Halaqat, an initiative

KRANKK

VADERLANDLOOS

co-founded by the Goethe-Institut that literally means “multitude of links and circles” in Arabic. Next, the trio KRANKk from Antwerp will present RESET, a project developed during the lockdown. This immersive project on themes such as isolation, individualism and connection is announced as a sensory experience with a very colourful scenography and dancers, with and without disabilities. Headlining the evening is Brussels guitarist Guillaume Vierset. He plays pop stages with Typh Barrow and rocks with Sharko, but has over the past decade mainly built his reputation as the orchestra leader of the LG Jazz Collective and the more folk-tinged Harvest Group. At 4th Stream, he is launching his new quartet EDGES, the result of a carte blanche at the Marni Jazz Festival with American drummer Jim Black, Danish bassist Anders Christensen (Jakob Bro trio) and keyboardist Dorian Dumont (Echt!). First Round is their first EP. (TP) 4TH STREAM FESTIVAL 4/12, 19.00, Bozar, www.bozar.be

Junior zonder vaderland NL/ Met JR.cE.sA.r groef Junior Mthombeni

eerder in de levens van Malcolm X, Winnie Madikizela en Tupac. Voor de muzikale monoloog Vaderlandloos graaft hij in dat van zichzelf. De zoon van een Zuid-Afrikaanse verzetsstrijder en een Belgische moeder had zeventien jaar lang geen nationale identiteit, maar had wel hier en daar een strijd te leveren. Met zijn jonge zoekende zelf en met zijn gezinssituatie, en met de maatschappij die ook passeerde in het progressieve Mechelse café Jambo. Junior jamt zich autobio samen met de muzikanten Arne Demets, Cesar Janssens en Pieter Van Bogaert. (MB)

JUNIOR MTHOMBENI: VADERLANDLOOS 3 & 4/12, 20.30, KVS BOX, www.kvs.be

La parole des morts

FR/ Il y a ce vide béant impossible à combler. La disparition d’un.e être chère.e, tire-t-elle un trait définitif sur ceux et celles qui ont vécu ? Peut-être que malgré tout, il est encore possible de leur parler et de sentir leur présence quelque part. Après le décès de sa mère, Jasmina Douieb n’a pu se résigner à l’impossible. Cherchant à tâtons le chemin de son propre deuil, elle est partie en quête de ceux et celles qui ont pu entrer en contact avec leurs mort.es et elle a conçu un spectacle où résonnent les voix, les signes et les histoires de ceux qui ne sont plus. Pour les prolonger. Pour nous prolonger. (GB)

JASMINA DOUIEB : POST-MORTEM 7 > 11/12, Les Tanneurs, www.lestanneurs.be

Dance until you’re blue in the face

EN/ Mauro Paccagnella and Alessandro Bernardeschi have spent more than twenty years living and dancing in Brussels. In 2015, with Happy Hour, the two fifty-year-olds began a dance trilogy about memory and friendship. Melancholic, humorous and touching, their pas de deux move elegantly from the intimate to the collective. In this closing celebration, the two men bring their bodies and memories back on stage. As they come full circle, they look forward with serenity to the completion of their fifties, because they know that in the wear and tear of the mechanics lies the wisdom of experience and the condition for a new beginning. (GB) CLOSING PARTY 2 > 4/12, Les Brigittines, www.brigittines.be

MUSIC & NIGHTLIFE

ART & LITERATURE

WIN! Send in the keyword in bold along with your address and phone number to win@bruzz.be

PAARD.

PLACE POELART 7 JUIN 2020 - BLACK LIVES MATTER

Een gegeven Paard. NL/ Hoever kan je jazz nog oprekken? Ver, zo

blijkt als je Paard. (met punt!) in de muil blikt. Het driespan rond toetsenist en vibrafonist Wim TJ Segers, bassist Owen Perry Weston en drummer Sigfried Burroughs denkt niet in termen van beboppende contrabassen of met fluweel beklede blazers en laat liever verwrongen elektronica, krolse funkrockgitaren, alarmsignalen spuwende synths en halfgerapte vocalen door zijn grootstedelijke hybride galopperen. Op hun net uitgebrachte debuut Danki outen deze roekeloze ruiters zich als schuinsmarcheerders die van zoveel mogelijk walletjes eten. Niet steigeren, het levert alleen maar spannende avonturen op. (TZ)

PAARD. 2/12, 19.00, Ancienne Belgique, www.abconcerts.be

Meskerem, ô Meskerem

FR/ En tant que jeune artiste, il faut beaucoup de courage pour habiller ses chansons avec parcimonie, car plus moyen alors de se cacher. Meskerem Mees, autrice-compositrice-interprète de Flandre orientale, lauréate du Humo’s Rock Rally en 2020 et récemment nommée aux Music Moves Europe Talent Awards, adhère sans réserve à la philosophie du « Less is more ». Avec les rêveries mélancoliques des chansons folk de son premier album Julius, elle confirme son talent pour rendre de simples mélodies accrocheuses grâce à sa voix chaleureuse, ses histoires envoûtantes et son jeu de guitare frais, sans oublier le violoncelle de sa comparse Febe Lazou. (TZ)

De schoonste mens ter wereld

NL/ Smeekbeden en spandoeken hebben niet mogen baten, Jaouad Alloul moest al na één passage in De slimste mens ter wereld de aftocht blazen. Ongetwijfeld met een schare fans erbij. De sprankelende, veelzijdige, vloeibare kunstenaar en ondernemer richt nu opnieuw al zijn aandacht op het soms lastige maar altijd positieve en schone verhaal van verbinding dat hij al jaren uitdraagt. Met In the mood for love cureert hij een gratis tentoonstelling met een randprogramma dat thema’s als gender, seksualiteit, intimiteit, toestemming en liefde tussen mannen belicht. De inkomsten uit merchandising en donaties gaan naar organisaties die zich inzetten voor mannelijke en transgender sekswerkers. (KS)

FR/ Le 7 juin 2020 près de 10 000 personnes se rassemblent au pied du Palais de Justice pour réclamer plus de justice pour les personnes dont le seul tort est d’afficher une autre couleur de peau. L’agonie de George Floyd et le mouvement Black Lives Matter ont créé un électrochoc dans une partie de la population. De nombreux photographes étaient présents pour couvrir cet événement historique et les violences qui l’ont émaillé. En marge de l’exposition de ces photos au Théâtre National, Bozar Afropolitan propose une table ronde réunissant cinq photographes présents ce jour-là. Ils évoqueront le rôle protéiforme de l’image dans ce mouvement et les espoirs et attentes que cet événement a soulevés. (GB)

put independent creatives on the radar. They do that through social media, or with concert events. Under the name String Theory, they are putting three young independent rock bands in the spotlight. Mud is not the British 1970s glam rock band with the platform soles, but a roaring garage rock band with hypnotic synths. You could bring down skyscrapers with the gritty punk of Tidepool. Aenigmata seeks the middle ground between sledgehammer and melody. Meanwhile, you can also check out Ksaar’s garments, Melvin Podolski’s photography and Filalova Art’s artistry. That’s a lot of strings to one bow. (TZ) LOW END BRUSSELS PRESENTS: STRING THEORY 4/12, 19.30, Pilar, pilar.brussels

Mees, winnares van Humo’s Rock Rally in 2020 en pas nog genomineerd voor de Music Moves Europe Talent Awards, bevestigt haar talent met de even melancholische als dromerige mĳmeringen op de folksongs van haar debuut Julius. Mail ‘mees‘

Les images comptent

PLACE POELART 7 JUIN 2020 - BLACK LIVES MATTER Exposition > 5/2, Théâtre National, www.theatrenational.be & talk 8/12, 19.00, Bozar, www.bozar.be

EN/ The Low End Brussels collective wants to

NL/ De Oost-Vlaamse singer-songwriter Meskerem

IN THE MOOD FOR LOVE 2/12 > 2/1, huisvandeMens Brussel, sjamaan.media/itmfl/

MESKEREM MEES 5/12, 19.30, Botanique, www.botanique.be

A lof of strings to one bow

MESKEREM MEES

5x2 tickets, Botanique, 5/12

FILM AU CHOIX

5x2 tickets, UGC De Brouckère & Toison d’Or

FR/ Les boîtes de nuit sont fermées pendant trois semaines et les concerts ne sont autorisés que devant un public assis, ce qui entraîne l’annulation de nombreuses têtes d’affiche. Pour l’instant, les cinémas ne sont pas touchés et nous vous proposons d’aller à l’UGC où vous pourrez choisir parmi une riche sélection, notamment House of Gucci, Suprêmes et Dune. Envoyez « UGC »

The power of the past EN/ What a transformation Stefan Hertmans’

audience has undergone in recent years! The intelligent, incomparably refined and ruthlessly dissecting poet, playwright, essayist and novelist was long considered a secret tip for the literary connoisseur, but since War and Turpentine, his first novel to have been translated into English and which immediately ended up on the long list of the International Booker Prize, he has turned into a real crowd favourite. Together with his Slovenian counterpart Drago Jancar, also a writer of novels, essays and plays that are popular beyond the borders of his native country, Stefan Hertmans will visit Bozar for a discussion on the power of the past. (KS) STEFAN HERTMANS & DRAGO JANCAR 1/12, 19.00, Bozar, www.bozar.be

ULTIMA VEZ

5x2 tickets, KVS BOL, 3/12

EN/ KVS revives the production Hands do not touch your precious me by choreographer Wim Vandekeybus and visual artist Olivier de Sagazan, in which the latter’s pottery gradually envelops the dancers completely. Email “hands”

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80

Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. sales@bruzz.be Gewest. Rest van België: 25 euro per jaar; DISTRIBUTIE Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; BE98 3393 Ute IBAN: Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Utevan Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be Vlaams Brusselse Buiten België: 30 euro per Media jaar. vzw ALGEMENE DIRECTIE Buiten België: 30 euro per jaar. DirkOPLAGE De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE BRUZZ Flageyplein OPLAGE Dirk De Clippeleir OPLAGE : 62.609 exemplaren. 18, 1050 Brussel, HOOFDREDACTIE OPLAGE : 62.609 exemplaren. 02-650.10.65 Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), ADVERTEREN? HOOFDREDACTIE ABONNEMENTEN ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 Josiane De Troyer Mathias Declercq Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be Mathias Declercq Gratis sales@bruzz.be CULTUUR & UITin Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Rest van België: 25 euro per jaar; GerdDISTRIBUTIE Hendrickx CULTUUR & UITute.otten@bruzz.be Ute Otten, 02-650.10.63, DISTRIBUTIE IBAN: BE98 3631 6044 3393 Gerd UteHendrickx Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be REDACTIE van Vlaams Brusselse Media vzw ALGEMENE DIRECTIE Nathalie Carpentier, EvaDIRECTIE Christiaens, Sarajaar. De Buiten 30 euro per Dirk REDACTIE De ClippeleirBelgië: ALGEMENE Sloover, KrisDirk Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn DeCarpentier, Clippeleir OPLAGE 55.000 exemplaren. Nathalie Eva Christiaens, Sara De HOOFDREDACTIE Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn HOOFDREDACTIE ADVERTEREN? Marthe Paklons, Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Mathias Declercq Post, KurtPitteurs Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Kristof hoofdredacteur), 02-650 10 61, (algemeen sales@bruzz.be Zonderman Mathias Declercq Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom CULTUUR & UIT DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, MEDEWERKERS GerdZonderman Hendrickx ute.otten@bruzz.be CULTUUR & UIT Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Gerd Hendrickx REDACTIE ALGEMENE DIRECTIE Dirk De Clippeleir MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, SaraMichaël De Nicolas Bechet, Bellon, REDACTIE Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Pitteurs (algemeen Sloover,HOOFDREDACTIE Kris Hendrickx, BettinaKristof Hubo, Jasmijn Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nathalie Carpentier, EvaVan Christiaens, Sara DeNick hoofdredacteur), Renterghem Post, Kurt Snoekx, Sophie Bram Soukias, Roan Van EINDREDACTIE Sloover,Tom Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Van Bogaert, Michel Verlinden Eyck,Trachet, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom &Van UIT Gerd Hendrickx Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Karen De CULTUUR Becker, Geert der Hallen, Sophie Zonderman Eyck, Steven Van Maarten TomKris REDACTIE Eva Garsse, Christiaens, SaraVerdoodt, De Sloover, Soukias EINDREDACTIE Zonderman MEDEWERKERS Hendrickx, Bettina Hubo, Post, Kurt Karen De Becker, Geert VanJasmijn der Hallen, Sophie VORMGEVING Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Snoekx, Sophie Soukias, Steven Van Garsse, Tom Soukias MEDEWERKERS Patrick Jordens, TomPlaizier Peeters, Niels Ruëll, Nick Heleen Rodiers, Ruth Zonderman Nicolas Bechet, Michaël Bellon, Trachet, Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden VORMGEVING VERTALING Patrick Jordens, Tom Nicolas Peeters, Alsteen, Niels Ruëll, NickBechet, MEDEWERKERS Gilles Heleen Rodiers, Ruth Plaizier JohnEINDREDACTIE Arblaster, Frédérique Beuzon, Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Martin McGarry, Laura Jones VERTALING Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, EINDREDACTIE Soukias Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta Michel Verlinden FOTOGRAFIE Karen& DeILLUSTRATIE Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Holmer-Arblaster, Laura Jones,Becker, MartinSophie McGarry EINDREDACTIE Karen De Noémie Soukias BartVORMGEVING Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, HeleenSoukias, Rodiers, Ruth Plaizier Geert Van der Hallen Marsily, FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, & ILLUSTRATIE VORMGEVING VERTALING Saskia Vanderstichele, Vercnocke VORMGEVING Plaizier, HeleenNoémie Rodiers Bart Dewaele, Wide Kim, Ruth Wauter Mannaert,

voorjenader onderzoek. kwam slachten! terug met een moet er al een hele hoopIktegelijk forse met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik lietpistolet de stukken bakken in ruime olie COLOFON Nick Trachet NickTrachet Trachet omerdebehoorlijk maten tewat kunnen nemen. Nick enikikeven voegde gehakte ajuinHet aan ding Brusselaar die de stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die de stad toe, wat pepertjes en look. Na anderhalf uur was endedewereld wereldculinair culinair en centimeter, de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, ontdekt ontdekt centimeter. Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later. In de tropen zijneen maaltijden krokante, dunne korstkrijgt omhuld trouwens ergmaar relatief, iedereen een rond bord een voor nader onderzoek. Iktegelijk kwam terug wanneer hij of zij thuiskomt, eten magslachten! dan met al een vederlicht wit Geen spoor van moet jebroodkruim. er al een hele het hoop pistolet metvoor inhoud, dat laatste verwijderde Ik altijd liet desesamzaadjes, stukken rustig bakken in ruime olie lauw zijn, er forse is genoeg iedereen. nieuwlichterij als slaapbollen opteals gevolgnemen. van deof populariteit van NickTrachet Trachet even omerde maten kunnen Het voegde behoorlijk wat gehakte ajuin aan ding Ik deeden erikik wat water bij om het stoven rustig Wie langs deopgevallen? Afrikaanse winkels moet zonnebloempitten: puur gladde korst. Het broodje Is het u ook Alles inwandelt, de Nick voeding lijkt slow cookers (traaggaarders) en van Brusselaardie diededestad stad woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar toe, wat pepertjes en look. Na uur was verder te laten lopen. ik kipanderhalf met het zeker zijn opgevallen: de vitrine hangt dat jecentimeter, erNu niethad onmiddellijk inajuin kunt kleiner tealworden. Niet langopgeleden kwam hetculinair hetal koken bij lage temperaturen. en dewereld wereld culinairis zo groot en de de hoogte zeven detwaalf kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, (het rook daarvoor écht naar is kip in te dehoog. keuken), maar ik had vaker weldat dan niet een reclame voor pluvera. bijten, moet het inerg nieuws Nutella kleinere potten op de markt ontdekt Waar bij koken de fasine ontdekt centimeter. Zo’n raspistolet ispruttelend met een dan eten we het wat later. In deJe tropen zijn maaltijden het nog graag wat Afrikaanser. Kennen jullie Meestal staat er het lachende gezicht van een twee breken of lichtelijk pletten. Om heteen tewarmte breken brengt. Voor dezelfde prijs als de vroegere volledig door de krokante, dunne korst omhuld rond eenwordt trouwens ergmaar relatief, iedereen krijgt bord voor onderzoek. Iktegelijk kwam terug met een agussi? Agussi – ook bekend als egusi, agushi ofbijvan Afrikaanse mama op, kleurrijke hoofddoek. wanneer hijeen of zij thuiskomt, eten mag dan al trekken’ vederlicht wit broodkruim. Geen kent pistolet snede de het bovenkant. grotere, uiteraard! Ja,met de hazelnoten zijn duurder vernietigd, isspoor dat ‘gaar bij slachten! en waren niet meereen hard. Zo heb ik moet jeinnader er al een hele hoop egushi – wordt gebruikt in Het gaatmeneer! over diepvrieskip. Maarhouden niet omze deversierd nu lauw zijn, is het altijd genoeg voor iedereen. nieuwlichterij als sesamzaadjes, slaapbollen of lagere temperatuur niet gegaranmet kruiden en sauser en Technisch isvoornamelijk dat om zwellen van het deeg in geworden En de mensen niet forse pistolet met rustig inhoud, dat laatste verwijderde Ik liet de stukken bakken in ruime olie Ik deed ervangen. watzaden water bij om hetmeloenstoven rustig Wie langs deopgevallen? Afrikaanse winkels moet West-Afrika. Het de van een overal dominerende ‘plofkip’. Het zijnvia legkippen zonnebloempitten: puur gladde korst.die Hetlagere broodje Is het u ook Alles inwandelt, de voeding lijkt deerd. Wanneer temperadan verorberd met een vleugje spek. de hete oven opzijn te Maar een leraar van prijsverhoging, dus doen ze het volumeNick Trachet ik even om de maten te kunnen nemen. Het verder tegroot latendat lopen. ik aler kipbehoorlijk met het zeker zijn opgevallen: deDe vitrine hangt Nick Trachet en voegde wat gehakte ajuin aan ding is zomidden jeikerNu niethad onmiddellijk inajuin kunt kleiner teal worden. Niet langopgeleden kwam het soort, of van vele pompoensoorten, gepeld en die te oud zijn volgens de normen van de turen ook nog gecombineerd worden miserie begon in het geschiedenis op rustnaar vertelde mij lang geleden dat verkleining. (het rook écht kip in de keuken), maar ik had vaker wel dan niet een reclame voor pluvera. bijten, daarvoor is het te hoog. Je moet het in nieuws datgaan Nutella kleinere potten op de markt Brusselaar die destad stad gemalen. Het resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie. Zulke dieren uiteraard niet woog 45 gram, bolrond met een diameter van Brusselaar die de met ongeduldige koks – zoals er anderhalf van volgende nacht. Iedereen weet toe, wat pepertjes en Na uur was de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de look. Laatst kwam mijn huisgenote terug van dedevan nog graag wat Afrikaanser. Kennen Meestal staat dezelfde er het lachende gezicht eendie sneehet twee breken of lichtelijk pletten. Omjullie het te breken brengt. Voor prijsvoor als de vroegere der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren, maar zijn ook niet meer gepast vandaag veel zijn – dan liggen de dat bonen muzikale gevolgen en de wereld culinair en de culinair twaalf centimeter, zeven genitaliën van een de godin Ceres. Se non è vero … de dagelijkse zoektocht naar voedsel de wereld de kip nog steeds oneetbaar taai!bedroeg Maakt niet uit, agussi? Agussi – ook bekend als agushi of hoogte Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. kent pistolet een snede inegusi, de bovenkant. grotere, uiteraard! Ja,met de hazelnoten duurder Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de zijn problemen opinde loer. Probeer ook hebben. leert egushi feilloos trompet – wordt voornamelijk gebruikt HetIkgaat overeen diepvrieskip. Maar nietDe ometer de nu Pistolets zijn peris defi nitie wit. Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. kreeg pakje dat meer ontdekt ontdekt Technisch dat om het zwellen van het deeg in geworden meneer! En de mensen houden niet centimeter. Zo’n raspistolet is met erg dan eten we wat later. In de tropen zijneen maaltijden Vanzonder agussi maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikke textuur van tandpasta. Dus gaan deze vogelsennaar zeker geen bonen tuba imiteren, zijn West-Afrika. Het de zaden vanrauwe een overal dominerende ‘plofkip’. zijnvia legkippen symbool voor demond godin en dus puur zijn. te snoepen, leek alsof het broodbeleg moest bevatten. Daarin de hete oven opzijn te moeten vangen. Maar eenmeloenleraar van prijsverhoging, dus doenHet ze het volumesaus. Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika. Men is er ginder verzot op. Bij ons krokante, maar dunne korst omhuld rond trouwens relatief, iedereen krijgt een bord een vier oferg vijf boontjes kunnen al te gebruiken. Maar hier wasofgeen soort, van vele pompoensoorten, en die te oud zijn volgens de normen van de geschiedenis rust vertelde mijgepeld lang geleden dat verkleining. Volkorenpistolets zijnop een ontheiliging! Pistolets zat wat dus moet doorgaan voor koploos resultaat. Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot gemalen. Het resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie. Zulke dieren gaan uiteraard niet vergiftigingsverschijnselen veroorzasprake van eenvoudig darmtumult. snee dewanneer vruchtbaarheid de Laatst kwam mijn huisgenote terug van worden de hijverzinnebeeldt; of zijbroodkruim. thuiskomt, het etenspoor mag van dan al vederlicht wit Geen uitdiehet fijnste meel gebakken, simila bij de pluimgedierte. Het lekenmaar wel zijn porties voor Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke zijn de ergste! verloren, ook niet meer voor met kipder. engenitaliën roer regelmatig om. Ceres. Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip ken. Bruine bonen Dit gepast was pijn. Ik de stond er zwetend van de godin Nick Trachet van Se non è vero … dagelijkse zoektocht naar voedsel met de Romeinen. Dat gaf in het Duits het woord lilliputters. Niet ‘onze’ vuistdik, maarsmaak chocoladereeplauw zijn, erokra’s, is altijd genoeg nieuwlichterij sesamzaadjes, slaapbollen of winkel. moderne die liever heeft met de nog nu ook groene bij, zoals degradeerde tot de goedkoopste proteïne opop dekip Iknitie had niet alals mijn bonen invoor één iedereen. enpakje de pijn werd zo Afrikaanse hevig datgroenten ik erzijn Pistolets per defi wit. Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. Ik kreeg een dat meer Brusselaar die dekop! stad en Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun. Kolibries zonder Van agussi maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikke textuur van tandpasta. Dus gaan deze vogels naar maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie. Een markt. Hetzelfde in Afrika. Met vreugde bezingen Ikgodin deed er watdus water bijimmers om het stoven Wie langs de Afrikaanse winkels moet keeren klaargemaakt. Ik had misselijk raakte. Mijn lichaam symbool voor de moeten puur zijn. leek alsof het broodbeleg moest bevatten. Daarin zonnebloempitten: puur gladde korst. rustig Het broodje Isdehet u Azië ook opgevallen? Alles inwandelt, devan voeding lijkt wereld culinair ontdekt saus. Agussi bindt erg In mooi enmuseum geeft een romig ende Afrika. Men is er verzot op. Bijin ons het zuiden van dat land. het van Er was een tijd dat portie van deginder werkman tomaatje zorgt ervoor dat je jezijn kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien een ruime kilo gekocht en had voor dit wouper hetvitrine delinquente voedsel eruit, Volkorenpistolets een ontheiliging! Pistolets HeleenFrédérique Rodiers, Ruth Plaizier zatalwat dus moet doorgaan voor koploos John Arblaster, Beuzon, verder te laten lopen. Nu ik al kip met ajuin het zeker zijn opgevallen: op de hangt resultaat. Laat enkele scheppen rustig meestoven was kipwas vroeger iets zon- engeleden feestdagen,kwam tot isfipistolets zo groot dat je er niet onmiddellijk in kunt kleiner te worden. Niet lang het Napels zag iktot verkoolde de uitbargroot moest Dat toen devoor ‘terrassiers’ Marsily, Steve Ivan Put, George Holmer, Martin McGarry, LauraMichiels, Jones VERTALING Frédérique Beuzon, VERTALING worden uit het jnste meeldie gebakken, simila bijDe de rest is pluimgedierte. Het leken wel en porties voor VERANTWOORDELIJKE UITGEVER experiment was ik alleen. wel zo snel mogelijk. Dat de hete pepers, jolijt van iedereen! Laat vliegtuig naarzijn. ginder wordt gevlogen, mogelijk roer regelmatig om. Hier kunnen eendan fenomenale ontwikkeling de brave kippluvera. met de kip en (het Greta Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta rook écht naar kip in de keuken), maar ik had vaker wel niet een reclame voor Kristof Pitteurs sting van de Vesuvius in het jaar 79 hebben nog met de schop werkten. Vandaag doen ze dat FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE bijten, daarvoor is het te hoog. Je moet het in nieuws dat Nutella kleinere potten op de markt Romeinen. Dat gaf in het Duits het woord lilliputters. Niet vuistdik, maar chocoladereepeen paar dagen later gebeurde niet onbepaalde tijd sudderen. De agussisaus is in de kookketel met subsidies van de EU. Die moet wel erg ook, Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry McGarry ookverder nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tothandel de goedkoopste proteïne op demijn lijfnukon Flageyplein 18, 1050 Elsene.Mannaert, Noémie Bart Dewaele, Kim, Wauter VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Semmel, nog steeds deook naam voor deze broodjes overleefd. dun. zonder kop! met de Bobcat ofmarkt. Kubota moeten ze het na hun het nog graag wat Afrikaanser. Kennen jullie Meestal staat eren het lachende gezicht van een gegooid voor een vol uur. Er kwamen kiezen welke kant eerst! Gisteren stond ik inKolibries een pot bonen te erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van merk maar zekerEn bijvoorbeeld spinazie. Een Hetzelfde in Afrika. Met vreugde bezingen Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, FOTOGRAFIE &Vlaams ILLUSTRATIE twee breken of lichtelijk pletten. Om het te brengt. Voor dezelfde prijs als dedelangs vroegere FOTOGRAFIE ILLUSTRATIE Bruzz is Kristof een uitgave van breken de& BrusselseBart Dewaele, Pitteurs in het zuiden van dat land. In het museum van Er was een tijd dat de portie van werkman Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Het binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fi tness. Greppels graven is een Kim, Wauter Mannaert, Noémie Steve geen nare gevolgen. Je kan je bonen daarmee was meteen ook het roeren. Dat moet voorzichtig Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per ook wat muskusachtig. Te eten met de vingers, staan in de top vijfhonderd vanop, de Belgische Mediaagushi vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen vanMarsily, EcoNoémie agussi? Agussi – ook bekend alsinegusi, ofMichiels, Afrikaanse mama met kleurrijke hoofddoek. Flageyplein 18, 1050 kent een pistolet een bovenkant. grotere, uiteraard! Ja, de hazelnoten zijn duurder Michiels,Steve Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Napels zag iktot verkoolde pistolets denatte uitbargroot moest zijn. Datwordt wasest toen de ‘terrassiers’ Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat zittend beroep geworden. ”Tu sais où le de heterijst. pepers, jolijt van iedereen! Laat vliegtuig naar ginder gevlogen, mogelijk CenterMarsily, (DPG Media) trouwens nogdie uren laten snede opstaan, in dePrint grootste leed geleden. Maar ik bleef gebeuren en niet te veel. Het hoeft boven een bord Smakelijk. fortuinen. Saskia Vanderstichele, Vercnocke Vercnocke Bruzz is een uitgave vanWide de Vlaams Brusselse Kristof Pitteurs sting van tijd deegushi Vesuvius inwordt het jaar 79 hebben is nog subsidies met de schop werkten. Vandaag doen ze erg dat – voornamelijk gebruikt in Het gaat over diepvrieskip. Maar niet om de nu en wordt gesubsidieerd door onbepaalde verder sudderen. De agussisaus met van de EU. Die handel moet wel kruim uit zijn broodje, zo issaus er plaats problème?” zei een groothandelaar op de bijvoorbeeld, maarhet op een klein isvoor datextra om zwellen van het deeg in wel achter met trillende benen na Technisch geen bonenmoes Die geworden meneer! En de mensen houden niet Ik kocht zo’n kipte enworden. de winkelier waarschuwMedia vzw,1050 wordt gedrukt de persen van Eco Flageyplein 18, Elsene. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER de Vlaamse Gemeenschap en op deUITGEVER Vlaamse VERANTWOORDELIJKE met de Bobcat of want Kubota moetenvan ze het na hun ergoverleefd. vullend, smaakt een kleinom beetje bitter, maar winstgevend zijn, de en eigenaars merk Print Center (DPG Media) West-Afrika. Het zijn de zaden van een meloendominerende ‘plofkip’. Het zijn legkippen pitje, het hogergenoemde een beangstigende belevenis. bonen waren uiteraard geweekt sinds beleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. “C’est Kristof Pitteurs Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse de mij:overal “Poulet dur!” Strong chicken lees je Gemeenschapscommissie. Kristof Pitteurs deishete oven op tedoorbakvangen. Maar een leraar van prijsverhoging, doen het via volumeHetmuskusachtig. binnenste soms niet helemaal werkuren dedus fitness. Greppels graven is een ook wat Te eten met de vingers, staan in denaar top vijfhonderd van deze Belgische enFlageyplein wordt gesubsidieerd door van Eco Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen 18, 1050 1050 Elsene. Flageyplein bonenmoes te vermijden. Wat was er gebeurd? Bonen van vorige avond. Maar het is geen quedeles gens ne mangent plus.” Een weleens inte Engelstalige recepten. Surinamers inoùvan soort, of van trekt vele pompoensoorten, gepeld en die oud zijnberoep volgens degroot normen ken een en de ware pistoletoloog eerst dat natte zittend geworden. ”Tudeel sais est lede Printde Center (DPG Media) Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse boven bord rijst. Smakelijk. fortuinen. geschiedenis op rust vertelde mij lang geleden dat verkleining. BRUZZ eenuitgave uitgave Vlaams Brusselse Bruzz isiseen vanvan de de Vlaams Brusselse bonenmoes is een enkruim zeker uit verse om snelproblème?” aan tafel tezei gaan. en wordt gesubsidieerd door Nederland hebben het over “harde kip”, enhet ja genus vanrecept de bevolking loopt rond ineen eengroothandelaar elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. zijn broodje, Alhoewel, zoHet is er plaats voor extra op dePhaseolus, Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwMediaGemeenschap vzw, wordt wordt gedrukt op Media vzw, gedrukt opde depersen persenvan vanEcoEco gemalen. resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie. Zulke dieren gaan uiteraard niet de Vlaamse en de Vlaamse Mexicaanse specialiteit. Bonen bonen, bevatten fytohemagglutinine, Eerst de bonen laten koken gedurendie snee de vruchtbaarheid verzinnebeeldt; de Laatst kwam mijn huisgenote terug van de Print Center (DPG Media) mensen, dat zijnde ze ook. Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de Print Center Media) beleg. Smakelijk. vroegmarkt in Rungis mij ooit zuchtend. mij: “Poulet dur!” Strong chicken lees je“C’est Gemeenschapscommissie. wordtgesubsidieerd gesubsidieerd door vindtvan vandaag in vrijwel elke verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor enenwordt door oorsprongagussi uit Mexico en ookEen welgroot fasine genoemd. is eender. Jekomen demwamba een uur. Dan bijles de andere van voor de leest, que gens ne kolonialen) mangent plus.” deel weleens in Engelstalige recepten. Surinamers in boekskes. Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel genitaliën van dealles godin Ceres. Se nondedeèVlaamse veroGemeenschap … Vlaamse Gemeenschap en dagelijkse zoektocht naar voedsel met dezoals hetDitmeer endedeVlaamse Vlaamse dus weten ze daar van bonen soort lectine, net ingrediënten van de cassoulet, Nederland hebben hetdie over “harde ja van bevolking loopt rond in eenkip”, elfenlijfje, Gemeenschapscommissie. moet die kip uren ende uren sudderen in de Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak liever kipenheeft met de voedsel. Impressions d’une paupiette de veau. Gemeenschapscommissie. Pistolets zijn per defi nitie wit. Ze staan ‘vogels-zonder-kop’. Ik kreeg een pakje dat meer koken. Je kookt ze met ajuin, gehakte gevreesde ricine, dat voorkomt in de feijoada of wat dan ook. Je moet mensen, dat zijn ze ook. Als je de oude recepten onthaard, gegomd en gekneed naar de stijl van de palmolie. Een moderne kipzijn kanook daar niet tegen, Detextuur zondagse broodjes zo geëvolueerd. Van agussizwarte maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikke van tandpasta. Dus gaan deze vogels naar van mwamba (moambe voor de kolonialen) leest, jalapeño, en komijn. betere Zoals de symbool bonenschotels dehet tijd geven. boekskes. Bijal virtuele lichamen hoortspionageverhalen. virtueel die na een half uurtje totfieen hoopje voor depeper godin en moeten dus puur zijn. leek alsof broodbeleg moest Daarin Hoesmelt klein die viennoiserieën en jn gebak zijn inbevatten. moet die kip uren en uren sudderen de voedsel. Impressions d’une paupiette de veau. saus. Agussi bindt erg mooi Azië en Afrika. Men is er ginder verzot op. Bij ons Daarna stamp je die tot puree. en geeft een romig naam duidelijk maakt, doet fytoheVoorzichtigheid is ook bij bonen miserabele prut. geworden! De boterkoeken (koffi ekoeken voor dekoploos Volkorenpistolets zijn een ontheiliging! Pistolets zat wat dus moet doorgaan voor palmolie. Eenuitzien. moderne kipzijn kan daar tegen, Deer zondagse broodjes ook zoniet geëvolueerd. Frijoles refritos worden geserveerd als magglutinine bloedcellen klonteren. goed, hoe stevig ze ook resultaat. Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zonen feestdagen, tot Maar ik kwam dus thuis met zo’n beest. Het Antwerpenaars) zijn bijna verdwenen en vervandie smelt na een half uurtje al tot een hoopje Hoein klein die viennoiserieën en porties fijn gebak zijn bijgerecht zowat alles, meel zelfs hetgebakken, simila bij de Daarnaast zet het lichaamscellen aanworden Bonen moeten de zoveel: eerste plaats uitbij het fijnste pluimgedierte. Het leken wel voor woog overigens niet eens 1,2 hakte miserabele prut. met de kip en roer regelmatig om. Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip gengaar door petieterige ‘croissants’. In kilo. mijn Ik jonge geworden! De boterkoeken (koffi ekoeken voor de ontbijt. Smakelijk. het delen. Gezellig. zijn, zoals ik enkele maanden de kip,kon zodra ze ontdooid inzijn handige Romeinen. Dat gaf in het Duits hetokra’s, woord lilliputters. Niet vuistdik, maar ikwas, kwam dus thuis met zo’nchocoladereepbeest.vervanHet jaren je met dieMaar dingen nog een kleine Antwerpenaars) bijna verdwenen NIEUWS nu ook nog groene groenten bij, zoalsMELD degradeerde tot de goedkoopste op de Zoproteïne zieenjeIk maar geleden met schade en schande heb woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo. haktedat je bonen altijd stukken: idealiter moet elke eter een stuk krijgen gen door petieterige ‘croissants’. In mijn jonge Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd politieagent ko slaan. Vandaag passen ze in een Semmel, nog steeds de naam voor deze broodjes dun. Kolibries zonder kop! voldoende moet koken. Fasine-vergeleerd. Ik had de kans verse bonen De hele reeks nalezen? de kip,kon zodra ze in Het handige maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie.welkom Een markt. Hetzelfde inontdooid Afrika. Met vreugde met een evenredig deel vanjevlees, veldingen enwas, been. via jaren met die nog een kleine bezingen MELD NIEUWS holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat giftiging daagt de laatste jaren weer in het vulgaris, gewone BRUZZ.be/trachet bruzz.be/meldnieuws stukken: idealiter moet elke eter een stuk zuiden van dat museum van ErPhaseolus was een tijd dat de portie van de werkman NIEUWS vel te is kopen, de smaakdrager in een kip en Zelf MELD nieuwsmet gespot? Tips zijn altijd politieagent ko slaan. Vandaag passen zekrijgen in een zorgt van ervoor datland. je je In kanhet vergissen zevoornaamste daar de goedkope kip die uitIn onze contreien per “Optomaatje ze bonen. broodjes heten dat zeevenredig klein moeten Persberichten kunnen via Tips zijn altijd Het ware ereen mooie witte, nogvanzijn. de vitrine met deel vlees, vel en been. Het welkom Zelfvia nieuws gespot? holle kies. dan dewas pistolets: het de is niet omdat zondergroot been erin kan je nietEnpeuzelen, wattoen Napels zag ik verkoolde pistolets die de uitbarmoest zijn. Dat ‘terrassiers’ redactie@bruzz.be bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met welkom via MELD NIEUWS de hete pepers, tot jolijt van iedereen! Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en in hun halfgroene peulen heten verpakt ze broodjes daten ze klein moeten Persberichten kunnen via Tips wereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was zijn. In winkels Zelf nieuws nieuws gespot? Tips zijn altijd Zelf gespot? zijn altijd bruzz.be/meldnieuws been erin kan je niet peuzelen, wat doen ze dat Afrikaanse sting van tijd de Vesuvius in het jaar hebben nog met de schop werkten. Vandaag varkensgehakt ofzonder leverworst, versierd met Belgian ze kwamen dus zo vers van de plant redactie@bruzz.be welkomvia viaiskunnen via onbepaalde verder sudderen. De 79 agussisaus met subsidies van de EU. Die handel moet mijn betere tijden at ik er maximaal met wel erg welkom Persberichten ook de nek erbij, wereldwijd het ultieme peuzelstuk enervaren. in het twee, als droevig wordt Verder was bruzz.be/meldnieuws BRUZZ.be/meldnieuws hangt vaker wel dan dat met zeVandaag nauwelijks waren: ‘des maar pickles. ziedroog ik nog broodjes, daar met ze varkensgehakt of leverworst, versierd Belgian redactie@bruzz.be of Kubota moeten na hun VOER UW EVENEMENT IN OP viavia karkaswinstgevend vond de ik deBobcat eierstokken terug. Lang geleden ergoverleefd. vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar kunnen zijn, want de en eigenaars het merk Persberichten nek erbij, ultieme peuzelstuk envan in het Persberichten kunnen zoalsook de de boeren dehet kanmi-secs’, ik er misschien welVandaag vijfinvan op?ikEn ikbroodjes, ben nietmaar daar pickles. zie nog ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR redactie@bruzz.be redactie@bruzz.be niet een reclame las ik een authentiek Italiaans recept voor VOER UW EVENEMENT IN OP karkas vond ik de eierstokken terug. Lang geleden Hetmuskusachtig. binnenste is soms niet helemaal doorbakwerkuren naar de fitness. Greppels graven is een ook wat Te eten met de vingers, staan inmeer. de top vijfhonderd deEnBelgische ENTER YOURVOTRE EVENT ON Vendée zeggen, niet met weinig kan ik er misschien wel vijfvan van op? ik ben niet zo’n grote eter ENCODEZ ÉVÉNEMENT SUR las ik een authentiek Italiaans recept voor spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor www.agenda.brussels ENTER YOUR EVENT ON voor pluvera” zo’n grote eter meer. fiOnlangs erheid. ken en de ware pistoletoloog trekt eerst dat natte zittend beroep geworden. ”Tu sais où est le VOER UW EVENEMENT IN OP hoorde ik van een slager die nog boven een bord rijst. Smakelijk. fortuinen. spaghetti met eierstokken van kip, maar daarvoor www.agenda.brussels VOERUW UW EVENEMENT VOER EVENEMENT ININ OPOP SUR ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT Onlangs hoorde ik Met vreugde heb ik zegekapt gedoptverkoopt, envan een slager ouderwetse pistolets met “van die nog ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR kruim uit zijn broodje, zo is er plaats voor extra problème?” zei een groothandelaar op de Ik kocht zo’n kip en de winkelier waarschuwENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON ouderwetse pistolets met gekapt verkoopt, “van gekookt. ZeIk zagen er schattig uit.gespoed WWW.BRUZZ.BE ENTERYOUR YOUREVENT EVENTON ON ENTER diedan échte, grote”. heb mij daarheen www.agenda.brussels WWW.BRUZZ.BE De hele reeks“Poulet nalezen? bruzz.be/trachet die échte, grote”. IkStrong heb mijooit daarheen gespoed beleg. Smakelijk. vroegmarkt inverse Rungis mij zuchtend. www.agenda.brussels de mij: dur!” chicken lees je“C’est www.agenda.brussels Maar hoelang moet je bonen De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet koken? Minder lang dan droge van que les gens ne mangent plus.” Een groot deelin weleens in Engelstalige recepten. Surinamers WWW.BRUZZ.BE WWW.BRUZZ.BE denken? O K T Ojaar, B E5R2 zou 20 5 2 I 2 8 vorig WWW.BRUZZ.BE 8 O K T O B E R In 2 0 2plaats 0 I 2 20ik Nederland hebben het over “harde en ja van de dacht bevolking loopt rond in eenkip”, elfenlijfje, De reeks nalezen? bruzz.be/trachet De nalezen? bruzz.be/trachet vanhele een uur, ikhele aanreeks een half dat zeen ook. Als je de oude onthaard, gegomd gekneed naar de recepten stijl van de © SHUTTERSTOCK uur.mensen, Ik proefde en ze zijn smaakten goed

Harde kip Pistolets

)

BRUZZ

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

| C U LT U R E

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

Giftige bonen

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per hangt vaker weldefi dannitie “Pistolets zijn per defi nitie wit. Zeeen staan symbool voor niet reclame “Je moet bonenschotels wit. Ze staan symbool devoor godin en moeten dus voor pluvera” de tijd geven. de godin en moeten dus puurpuur zijn. Volkorenpistolets Voorzichtigheid is zijn. Volkorenpistolets zijn een ontheiliging!” bonen goed, zijnook eenbij ontheiliging!” hoe stevig ze er ook uitzien”

van voor de kolonialen) leest, 5 2mwamba boekskes. Bij(moambe virtuele lichamen hoort virtueel moet die Impressions kip uren en d’une uren sudderen voedsel. paupiette in dede veau. palmolie. Een moderne kip kan daar niet tegen, De zondagse broodjes zijn ook zo geëvolueerd. die half uurtje alen totfieen hoopje Hoesmelt kleinna dieeen viennoiserieën jn gebak zijn miserabele prut. geworden! De boterkoeken (koffiekoeken voor de Maar ik kwamzijn dus bijna thuis verdwenen met zo’n beest. Het Antwerpenaars) en vervanwoog overigens niet eens zoveel: 1,2 hakte gen door petieterige ‘croissants’. In kilo. mijn Ik jonge de kip,kon zodra ze ontdooid was, in handige jaren je met die dingen nog een kleine stukken: idealiter moet elke eter een stukzekrijgen politieagent ko slaan. Vandaag passen in een met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het holle kies. En dan de pistolets: het is niet omdat vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en ze broodjes heten dat ze klein moeten zijn. In zonder been erin kan je niet peuzelen, wat mijn betere tijden at ik er maximaal twee, met wereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was

“Op de vitrine van Afrikaanse winkels “Pistolets zijn per definitie

BRUZZ tv

BRUZZ 24 Nieuws, cultuurtips en verhalen uit de hoofdstad

op BRUZZ tv elke dag om 18u live en nadien herhaald

Kijk naar BRUZZ tv via Proximus (15), Telenet (110), VOO (62) en via BRUZZ.be

BRUZZ_BRUZZ24_V002.indd 1

30/09/2021 15:36

DB623070I9

Onze aanpak. Jouw stijl. Bij het Wit-Gele Kruis bied je kwalitatieve zorg aan bij mensen thuis. Daarbij reken je op je skills, creativiteit én op je collega’s. Vacature verpleegkundige Wij zoeken extra teamplayers, avonturiers en doorgroeiers. Draag jij onze patiënten een warm hart toe? Kies voor onze aanpak en vul die in met je eigen stijl. Wij bieden jou: • een spannende job met veel voldoening • een team van collega’s waar je op kan rekenen • werk dicht bij huis • een competitief loon en extra voordelen • een contract op jouw maat (deeltijds, voltijds, vast, tijdelijk werk of studentenjob)

Solliciteer op www.jouwstijl.be Meer info via 016-31 79 28 of solliciteren@wgkvlb.be

DB740532K1

DB623070I9

www.sint-genesius-rode.be

Het lokaal bestuur Sint-Genesius-Rode werft aan (m/v/x)

DESKUNDIGE FINANCIËN

OCMW ST-GENESIUS-RODE

legt gemakkelijk contacten en kan je vlot mondeling en schriftelijk uitdrukken • Je bent voldoende computer toepassingen • Je bent discreet en hebt respect voor het beroepsgeheim.

In het bezit zijn van een bachelordiploma of gelijkgesteld diploma (Min. bruto maandloon bij 0j anciënniteit: : €2.509,94 excl. haardgeld of standplaatstoelage). Er wordt een wervingsreserve aangelegd voor twee jaar. Takenpakket:

DESKUNDIGE AANKOPEN

te laten verlopen • Je rapporteert rechtstreeks aan de Financieel Directeur.

In het bezit zijn van een bachelordiploma of gelijkgesteld diploma (Min. bruto maandloon bij 0j anciënniteit: €2.509,94 excl. haardgeld of standplaatstoelage). Er wordt een wervingsreserve aangelegd voor twee jaar. Takenpakket: • Je werkt op de dienst Facility die instaat voor alle aankopen van het lokaal bestuur

van provincie- en gemeentebelastingen eigen te maken. Je werkt nauwkeuring, bent resultaatgericht

aankoop en bent bereid je te verdiepen in de materie. Je hebt oog voor de noden van de interne over de aankoopdossiers van A tot Z. Je bespreekt met je klant de technische aspecten van de controleert de beschikbare budgetten, volgt deadlines op en evalueert de leveranciers samen met de interne klant. Je staat in voor het afsluiten en actief beheren en opvolgen van contracten en bouwt mee aan een contractenbeheermodule • Je draagt bij tot het realiseren van een strategisch,

PUBLIEKSGERICHT ADMINISTRATIEF MEDEWERKER

om een netwerk uit te bouwen om je kennis en contacten te delen. • Bachelordiploma • Juridische ervaring is een meerwaarde maar geen must; veel meer

In het bezit zijn van een diploma hoger secundair onderwijs of gelijkgesteld diploma. (Min. bruto maandloon bij 0j anciënniteit: €2005,17 excl. haardgeld of standplaatstoelage) Takenpakket:

maakt vlot gebruik van de computer toepassingen • Je bent discreet en hebt respect voor het beroepsgeheim.

• Je kan resultaat gericht werken, vriendelijk en respectvol omgaan met klanten, je denkt (pro)actief mee aan oplossingen. • Je kan vlot overweg met informaticatoepassingen en hebt communicatieve vaardigheden • Je bent een teamspeler met een integere ingesteldheid.

DESKUNDIGE PATRIMONIUM

TECHNISCH MEDEWERKER (Min. bruto maandloon bij 0j anciënniteit: €1.968,18 excl. haardgeld of standplaats-toelage). Takenpakket: • Als technisch medewerker ben je verantwoordelijk voor een uiteenlopend aantal het onderhoud van wegen en voetpaden, het plaatsen van correcte en veilige signalisatie op de

In het bezit zijn van een bachelordiploma of gelijkgesteld diploma (Min. bruto maandloon bij 0j anciënniteit: €2.509,94 excl. haardgeld of standplaatstoelage). Er wordt een wervingsreserve aangelegd voor twee jaar. Takenpakket: dienst Facility (die tevens instaat voor het aankoopbeleid) naar een gedreven patrimoniumdeskundige. Je treedt op als projectleider voor bouwen renovatiedossiers met de klemtoon op technische

• Indien nodig voor de dienst kan je ook ingeschakeld worden in de ploegen van gebouwbeheer en de groendienst • Eventueel kan je je opgeven om mee te draaien in een permanentiedienst, Vanuit je eigen deskundigheid ben je verantwoordelijk voor het uitvoeren van diverse karweien, het leiding van de ploegbaas van wie dagelijks de opdrachten uitgaan. • Je hebt een klantvriendelijke, dienstverlenende en oplossingsgerichte houding. • Je kan

patrimoniumbeleid • Je bent administratief sterk: je kan plannen, coördineren en volgt de werken

Je voldoet aan de taalwetgeving en slaagt in de selectieproeven (taal van de proef: Nederlands). Enkel de kandidaten die aan de aanwervings- of bevorderingsvoorwaarden voldoen worden uitgenodigd voor deelname aan de selectieproeven. Extralegale voordelen: Bijkomende inlichtingen: personeel@sint-genesius-rode.be Interesse?

uiterlijk op 20 december 2021 om 12 uur of via mail personeel@sint-genesius-rode.be DB741584K1

DB623068I9

Met 90 jaar ervaring, is MP een belangrijke speler op de markt van auto-onderdelendistributie in België, Nederland en Frankrijk.

De Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting is een sociale huisvestingsmaatschappij die koop - en huuractiviteiten aanbiedt, alsook sociale leningen, in het arrondissement Halle-Vilvoorde. Momenteel beheren en verhuren wij ca. 2200 sociale woningen en appartementen. Een team van 30 medewerkers werkt samen om de missie van de organisatie op een professionele en toekomstgerichte manier te realiseren, namelijk alles in het werk stellen om betaalbaar en goed wonen mogelijk te maken voor onze doelgroep, de sociale huurders. Onze organisatie is een boeiende en stimulerende werkomgeving waar een toffe werksfeer heerst tussen gedreven collega’s met diverse achtergronden.

We bieden al onze klanten een zeer breed gamma van OEM’s leveranciers, vergezeld van kwaliteitsservice en dit in een minimum van tijd.

Momenteel hebben wij een vacature voor een

administratieve duizendpoot voor het team patrimoniumbeheer:

administratief coördinator facility

Om onze groei te ondersteunen, zijn we op zoek naar

Onze dienst Patrimoniumbeheer bestaat uit een goed op elkaar ingespeeld team van 3 administratieve collega’s, het team technisch onderhoud en het poetsteam.

GEMOTIVEERDE MAGAZIJNIERS

Momenteel heerst er een hoge werkdruk binnen de dienst. Daarom zijn wij op zoek naar een toffe collega die ons team komt versterken. JOUW TAKEN • het proces technische meldingen praktisch organiseren en ondersteunen; • antwoordbrieven schrijven naar bewoners n.a.v. technische meldingen; • procedures allerhande inzake processen binnen de dienst beschrijven en, indien nodig, verbeteracties voorstellen aan de teamleden; • e-mailbeheer in overleg met de teamleden; • inventarissen aanleggen inzake het facilitair beheer van het patrimonium; • opmaak lastenboeken, al dan niet met ondersteuning van de procesfacilitator • procedures en projecten opvolgen • de helpdesk indien nodig ondersteunen; • debetnota’s voor prestaties opmaken; • bestellingen plaatsen; • opvolgen prestaties externe dienstverleners; • aangifte verzekeringsdossiers: al doende het proces in kaart brengen en, indien nodig, verbeteracties voorstellen aan de teamleden (en het financieel departement) inzake de goede opvolging en afsluiting van de dossiers • …. Elke medewerker heeft zijn specifieke verantwoordelijkheden en de nieuwe medewerker zal het team ondersteunen, inzicht in processen ontdekken en blootleggen en waar mogelijk er in overleg de efficiëntie van verhogen. JOUW PROFIEL • je hebt minstens een bachelor opleiding • specifieke ervaring in de sector is niet vereist • je hebt wel ervaring in administratief beheer en opvolging van processen • de voertaal is Nederlands, maar je begrijpt Frans en kan een gesprek in het Frans voeren met bewoners • je hebt een zeer goede kennis van MS Office (Excel, Word en PowerPoint) • je bent een teamplayer die graag de handen uit de mouwen steekt • je kan probleemoplossend en efficiënt werken • je bent sterk in het zien en brengen van structuur • je bent hands-on en ziet het werk liggen • je kan rust brengen in een drukke omgeving ONS AANBOD • salaris: het barema voor de desbetreffende functie evolueert tussen ca. 2.500 euro en 3.800 euro (bruto) in functie van de anciënniteit • voordelen: maaltijdcheques 8 euro • werkuren: 38u/week - glijdende werkuren: 7u30-9u00 & 16u30-18u00 • vakantie: 20 dagen + 3 extra feestdagen • opbouw extra werkuren tijdens de week geeft mogelijkheid om een halve dag recuperatieverlof te nemen per week • thuiswerk: bij voorkeur maximale aanwezigheid op kantoor • startdatum: zo snel mogelijk • plaats van tewerkstelling: Sint-Pieters-Leeuw

PROFIEL U bent punctueel, ordelijk en efficiënt ; U hebt een teamspirit ; U werkt nauwkeurig en bent gedisciplineerd om instructies op te volgen; U bent in staat om af en toe zware lasten te tillen; U houdt van veelzijdigheid. TAKEN Bestellingen voorbereiden om ervoor te zorgen dat onze producten op tijd vertrekken Selecteer de juiste artikelen Bestellingen controleren en inpakken De goederen ontvangen en opslaan Beheer van retourzendingen van goederen Zorgen voor de netheid van het magazijn AANBOD Een voltijds contract met een aantrekkelijk salaris en maaltijdcheques. Een prettige werkomgeving met een dynamisch team, waar initiatief en ondernemerschap gewaardeerd worden. Solliciteer met je cv naar francis.bieseman@mp-i.eu DB740721K1

INTERESSE?

Aarzel dan niet en stuur je sollicitatie met cv en motivatiebrief op naar onze HR Dienst via hr@volkshuisvesting.be of via post: Gewestelijke Maatschappij voor Volkshuisvesting T.a.v. HR Dienst Bezemstraat 83 A - 1600 Sint-Pieters-Leeuw. Werp zeker ook een blik op onze website: www.volkshuisvesting.be DB741704K1

INSPECTEURS/TECHNICI ELEKTROMECHANICA BEDIENDECONTRACT VAN ONBEPAALDE DUUR

ALFONS GOSSETLAAN 50, 1702 GROOT-BIJGAARDEN

JOIN OUR TEAM!

Om onze groei verder te verzekeren, zoeken wij (m/v):

DIENSTHOOFD LOGISTIEK

REGIO’S: BRUSSEL OF VLAAMS-BRABANT OF MECHELEN OF ANTWERPEN Functie: Je bent verantwoordelijk voor het uitvoeren van periodieke controles van liften en hefwerktuigen in privé- en nijverheidsgebouwen. Profiel: • Je beschikt over het diploma A2/3e graad TSO elektromechanica, elektriciteit - elektronica of mechanica • Je bent dynamisch en kan zelfstandig werken met een groot verantwoordelijkheidsbesef • Enkele jaren ervaring in montage of onderhoudsfunctie is een pluspunt• Je bent in het bezit van een eigen wagen. Aanbod: • Een grondige opleiding en regelmatige bijscholing • Een aangename KMO-werksfeer met behulpzame collega’s • Een aantrekkelijke bezoldiging • Vergoeding van verplaatsingskosten en onkosten • Familiale hospitalisatieverzekering • Permanente ondersteuning • Goed evenwicht werk-privé • Stabiele en gevarieerde job in een sector in ontwikkeling. Interesse? Bezorg je sollicitatiebrief aan Konhef, t.a.v. dhr. V. Deckers, Gijzelaarsstraat 7-9-11, 2000 Antwerpen. info@konhef.be | www.konhef.be

DB740584K1

Konhef, een erkend controle-organisme, voert sinds 1932 wettelijke keuringen en controles uit voor de veiligheid van hefwerktuigen en liften.

breidt uit! Interieurvormgever/ verkoper

Schrijnwerker

Als interieurvormgever ben je een belangrijke schakel binnen het team en ben jij verantwoordelijk voor het verkopen, ontwerpen en opvolgen van projecten.

Als meubelmaker sta jij in voor het bewerken, monteren en plaatsen van keukens, kasten en ander meubilair.

Wij gaan verhuizen en zijn daarom op zoek naar twee extra topcollega’s. Wij bieden een vast contract aan met een aantrekkelijk loonpakket en fijne collega’s in familiale sfeer.

ZIN OM MEE TE WERKEN IN DE FRONTLINIE TEGEN COVID-19? WWW.MEDINA.BE/VACATURES DB739982K1

Interesse? Stuur nu jouw cv naar solliciteren@mginterieurs.be of bel voor meer informatie naar 02 687 67 55. Duisburgsesteenweg 56, Overijse. DB740593K1

Welkom aan boord van Brussel

Kijk om je heen. Zie je Brussel veranderen? In het hart van dit prachtige project vind je de Haven van Brussel. Met haar oevers, nieuwe bruggen en kilometerslange wandelen fietsroutes. Hier stroomt de tijd samen met de schepen. De Haven is het hart van een duurzamere stad. Ze houdt elke dag bijna 2 000 vrachtwagens van de weg en schept nieuwe banen. Ze verbindt alle wijken om haar heen. Wees dus welkom op onze kaaien. Het kloppende hart van Brussel.

Een kloppend hart in de stad