#1736

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW

FR EN

+ BRUZZ CULTURE INTERVIEWS

A N A LY S E S

TIPS

A HEART FOR THE ARTS, ALSO DURING THE LOCKDOWN

VIJF MAANDEN NA DE VECHTPARTIJ IN BLANKENBERGE

‘IK WEET NIET WAT IK HAD GEDAAN ZONDER MIJN BOKSCOACH’ DE VACCINATIESTRATEGIE IN BRUSSEL ONTLEED

‘MET VOLDOENDE VACCINS KAN IEDEREEN TEGEN DE ZOMER INGEËNT ZIJN’ WIM VANDEKEYBUS

‘STREAMING MOET MEER ZIJN DAN SLECHTE CINEMA’

FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

13 | 01 | 2021

BRUZZ PRESENTEERT

VANAF 19 JANUARI op BRUZZ tv en op BRUZZ.be

HET LAATSTE JAAR Bilal, Fahed, Nora en Reyhan zijn vier Brusselse laatstejaarsstudenten in het Imelda-Instituut in Molenbeek. BRUZZ volgde ze een jaar lang op de voet. Hoe beleven zij het laatste jaar van de middelbare school in volle coronacrisis? Hoe ziet hun leven eruit, op school, thuis en in Brussel?

Inhoud / Sommaire / Inside

Edito TOEN EN NU Iedereen maakt goeie voornemens voor het nieuwe jaar. Ik had me voorgenomen om het eens níét te hebben over corona, maar gewoon over onze reeks rond de Heyvaertstraat. Drie weken lang belichten we hoe deze straat, gekneld tussen de slachthuizen van Anderlecht, het kanaal en de Ninoofsepoort, de jongste jaren is veranderd. Ik heb iets met die straat. Elke zomer deed ik er vakantiewerk bij l’Acide Carbonique Pur (ACP), een bedrijf dat CO2 verhandelde en waar sappige vertellers ons, jonge jobstudenten, imponeerden met verhalen over potige stieren die in de slachthuizen ontsnapten en door de Heyvaertstraat denderden op zoek naar de vrijheid. Ronddenderende stieren heb ik er nooit gezien. Als ze al ooit hebben bestaan, was hun plaats al lang ingenomen door de opkomende autohandelaars. ACP verliet de Heyvaertstraat al in 1995. De autohandelaars vertrekken nu ook. De wijk lijkt steeds minder op die die ik ooit kende. En over die veranderingen gaat onze nieuwe reeks. ACP maakte trouwens ook droogijs. Wij, jobstudenten, moesten grote blokken CO2-ijs versnijden tot een soort fishsticks voor de farmaceutische industrie en voor – toen nog – Sabena om vaccins en andere medicijnen te koelen. En zo komen we via de Heyvaertwijk toch nog bij corona. Lees het eerste deel van de reeks over de Heyvaertwijk p24 - 29 NL

REEKS

“Autohandel die zo diep in de binnenstad zit, is achterhaald” Drie weken lang kĳkt BRUZZ naar de complexe microkosmos van de Heyvaertwĳk 24

BRUSSELS JAZZ FESTIVAL

“Toen mijn halfzus overleed, besloot ik dat ik van mijn tranen parels zou maken” Naima Joris zingt het verdriet van zich af 38

ART & MY CAREER

“Acknowledging that I am a female artist feels like coming out” Visual artist Olivia Hernaïz creates a feminist board game 40

DE WEEK Zoom 4, In beeld 6, Bijgedachte 7 COVER STORY Vijf

maanden na de vechtpartij in Blankenberge 14 BRUZZ CULTURE Cabin Fever Elzo Durt 32, Wim Vandekeybus 34, Mantris 44, Musea in coronatijd 46, Expo Tom Lyon & Pauline Vanden Neste 48, Eat & Drink Gabrielle 50 REPORTAGE Zone 30 in het Brussels Gewest 8 SPREEKTIJD Karine Lalieux 20 ACTUA Tien vaccinatiecentra in Brussel 12, MOBILITEIT Actiegroep Back on Track ijvert voor nachreinen 18, BIG CITY Waar komt de bijnaam Kiekenfreers vandaan? 30 COLUMN Nick Trachet 52

NOG MEER BRUZZ PODCAST Brussel de meest diverse stad na Dubai? Dat weten we ondertussen wel. In de nieuwe BRUZZ-podcast ‘Mijn Brussel’ graaft Margot Otten dieper, en luistert ze naar Brusselaars over hun leven in de stad. In de eerste aflevering vertellen Mr. Chill en Mr. Fluffy over liefde, positiviteit en eerlijkheid. Te beluisteren via www.bruzz.be

HIER ET AUJOURD’HUI Tout le monde prend de bonnes résolutions pour la nouvelle année. La mienne étant de ne pas parler du coronavirus, pour une fois, mais seulement de notre série consacrée à la rue Heyvaert. À partir d’aujourd’hui et pendant trois semaines, nous allons mettre en lumière la récente évolution de cette rue, coincée entre les abattoirs d’Anderlecht, le canal et la Porte de Ninove. J’ai un faible pour cette rue. Chaque été, je travaillais pendant les vacances à l’Acide Carbonique Pur (ACP), une entreprise qui commercialisait du CO2 et où des conteurs inspirés faisaient impression sur nous, les étudiants jobistes, en nous racontant des histoires de taureaux qui s’échappent des abattoirs et qui se précipitent dans la rue Heyvaert en quête de liberté. Je n’ai jamais vu de taureaux gambader dans le coin. S’ils ont jamais existé, leur place a été prise depuis longtemps par les revendeurs de voitures. L’ACP a quitté la rue Heyvaert en 1995. Le commerce automobile va aussi disparaître. Le quartier ressemble de moins en moins à celui que j’ai connu. Et ces changements sont au centre de notre nouvelle série. L’ACP a également fabriqué de la neige carbonique. Nous, les étudiants jobistes, devions couper de gros blocs de glace carbonique en bâtonnets pour l’industrie pharmaceutique et – à l’époque – pour la Sabena afin de réfrigérer les vaccins et autres médicaments. Et voilà comment en étant parti du quartier Heyvaert, on retombe quand même sur le virus. Lisez le premier volet de notre série sur le quartier Heyvaert en p24 - 29 FR

THEN AND NOW Everyone is coming up with resolutions for the New Year. I had intended not to talk about corona for once, but focus on our series around Heyvaertstraat. In this issue and for three weeks, we will be highlighting how this street, squeezed between the slaughterhouses of Anderlecht, the canal and the Porte de Ninove/Ninoofsepoort, has transformed in recent years. I have a personal connection to that street. Every summer, I did holiday work there at l’Acide Carbonique Pur (ACP), a company that sold carbonic acid and where juicy storytellers impressed us young working students with stories about crazy bulls escaping the slaughterhouses and thundering down rue Heyvaertstraat in search of freedom. I have never seen bulls running around. If they had ever existed, their place had long since been taken by up-and-coming car dealers. ACP left the Heyvaertstraat as early as 1995. The car dealers are leaving too. The neighbourhood looks less and less like the one I once knew. And that’s what our new series is all about. ACP also made dry ice. We working students had to cut large blocks of carbonic acid ice into a kind of fish sticks for the pharmaceutical industry and – at the time – Sabena to cool vaccines and other medicines. And that is how we still end up at corona via the Heyvaert neighbourhood. Read part 1 of the series on p24 - 29 EN

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Jouw tip is altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be 13 JANUARI 2021

De week

ZIEKENHUIZEN NET WEER OP VOLLE TOEREN

Daar loert alweer een volgende coronaopstoot Het UZ Brussel voert vanaf maandag opnieuw niet-dringende operaties uit. Die waren sinds begin november uitgesteld, omdat er genoeg bedden vrij moesten blijven voor coronapatiënten. Maar net nu de reguliere zorg overal in Brussel weer hervat, schieten de besmeingscijfers weer omhoog. — EVA CHRISTIAENS

V BRUZZ | DE WEEK

oor wie al sinds november wacht op – zeg maar – een heupoperatie, komt er deze week verlossend nieuws. Het UZ Brussel is maandag opnieuw begonnen met dat soort niet-dringende ingrepen, na een pauze van bijna twee maanden. “We maken nu een inhaalbeweging van ingrepen die eerder zijn uitgesteld,” legt woordvoerster Karolien Deprez uit. In verschillende Brusselse ziekenhuizen hervatte de niet-dringende zorg al wat vroeger, zoals in de Europaziekenhuizen (sinds eind november), de Kliniek Sint-Jan (midden december) en het Sint-Pietersziekenhuis (net voor de kerstvakantie). Overal ging dat gradueel. Sinds vorige week zijn in de meeste Brusselse ziekenhuizen minder dan een kwart van

de bedden op intensieve zorg (IZ) bezet door Covid-19-patiënten. Daardoor mogen ze in de praktijk overschakelen naar fase 1B van het federale noodplan: de helft van de IZ-bedden moet dan nog beschikbaar blijven voor Covid-19-patiënten, maar er komt evenveel plaats vrij voor overige patiënten. “Nog niet alle Brusselse ziekenhuizen zitten al onder dat kwart, maar we hebben alvast een signaal van de overheid gekregen dat we weer ingrepen mogen doen die een verblijf op intensieve zorg vereisen,” zegt hoofdarts Kenneth Coenye van de kliniek Sint-Jan. Het gaat bijvoorbeeld om niet-dringende longoperaties.

NAAR EEN NIEUWE GOLF? Voor alle duidelijkheid: kankerbehandelingen,

Goudblommeke zamelt geld in Het Goudblommeke in papier, een van de authentiekste cafés van Brussel, besloot in november geld in te zamelen om de coronacrisis te overleven. Twee maanden later is 16.000 euro opgehaald. De vaste kosten liggen rond 8.000 euro per maand. De ondersteuning van Horeca Brussels liet op zich wachten en was, met 3.000 euro, verre van voldoende. Dankzij de status als ‘erfgoedcafé’ kon eigenaar Paul Merckx belastingvrij giften ontvangen. 4

13 JANUARI 2021

hart- of hersenoperaties zijn nooit stopgezet. Ook consultaties en onderzoeken konden de hele tweede golf blijven doorgaan. “Onze consultaties bleven mogelijk zolang het personeel van de dienst niet nodig was voor de Covid-zorg,” zegt woordvoerster Deprez van het UZ. “Want die mensen hebben we nog altijd nodig: we behandelen vandaag nog 42 Covid-19-patiënten, van wie 10 patiënten op IZ.” Door die blijvende druk maken de ziekenhuizen zich zorgen om de huidige coronacijfers. Die lopen, al enkele dagen, weer omhoog. De voorbije week telde Brussel elke dag 217 nieuwe besmettingen, driekwart meer dan de week ervoor. Een heleboel van die besmettingen lijkt via terugkerende reizigers te zijn binnengebracht. Maar volgens hoofdarts Coenye van de Kliniek Sint-Jan

64 pct

Over het hele jaar 2020 werden er in Brussel 64 procent meer ritten met de fiets geteld. Het autoverkeer zit nog niet op het niveau van voor de coronacrisis. Over het hele jaar werden er ongeveer 20 procent minder autoritten genoteerd. De MIVB vervoert op dit moment circa 60 procent van het gebruikelijke aantal reizigers.

zullen we dat pas over enkele dagen zien. “Wat we nu zien, is het effect van Kerstmis en Nieuwjaar. De praktijk leert dat veel mensen in grotere groep hebben gevierd dan toegelaten was,” zegt Coenye. “We kunnen dat niet met zekerheid zeggen, maar als je vijftien en tien dagen teruggaat in de tijd, beland je pal in de kerstperiode. En we weten dat mensen pas op dag vijf of zes na de eerste symptomen zwaar ziek worden. We verwachten hen dus vanaf eind deze week in het ziekenhuis.” Coronabesmettingen die via reizigers uit het buitenland zijn overgewaaid, zullen we volgens Coenye pas over een tiental dagen beginnen te zien. “Dat kan als gevolg hebben dat er eind januari een derde golf komt,” zegt de hoofdarts. “En hoe kleiner

die golf, hoe liever natuurlijk.”

REIZIGERS Hoe klein of groot die opflakkering zal zijn, is voorlopig rekenwerk. In het hele land keerden in de tweede week van de kerstvakantie ongeveer tachtigduizend mensen terug van een buitenlandse reis. Dat blijkt uit de ingevulde Passenger Locator Forms. Zeventig procent van hen – dus meer dan vijftigduizend mensen – wonen in het Brussels Gewest. “Veel expats zijn voor kerst naar hun thuisland geweest of andersom,” legt Inge Neven van de Brusselse Gezondheidsinspectie uit. Volgens de laatste analyses is 3,7 procent van de terugkeerders besmet. Omgerekend kan je dan verwachten dat er meer dan 1.850 nieuwe coronabesmettingen in Brussel

Mini-Europa blijft Mini-Europa kan blijven voortbestaan en dat heeft het grotendeels te danken aan het personeel. Het zijn de eigen medewerkers die hebben aangedrongen op verdere onderhandelingen tussen de directie en de Stad Brussel. “We zijn met acht collega’s op audiëntie geweest bij burgemeester Philippe Close en hebben een uur lang open kunnen spreken,” zegt personeelsafgevaardigde Rose Cuvelier.

CARTOON In de Brusselse ziekenhuizen is er op dit moment nog voldoende capaciteit om Covid- en niet-Covid-patienten te verzorgen.

KIJK OP DE WEEK

zullen bijkomen. In de ziekenhuizen houden ze hun hart vast. “We zijn voorbereid om een nieuwe golf op te vangen, al kunnen we alleen maar hopen dat die niet zo hoog zal zijn als de vorige,” zegt Coenye. Ook in het SintPietersziekenhuis liggen er scenario’s voor een eventuele opschaling van het aantal bedden klaar. “Momenteel zijn die nog niet aan de orde. Intern is het nog kalm,” zegt woordvoerster Murielle Pletsers. Het UZ Brussel en de Europaziekenhuizen hameren op het blijven naleven van de maatregelen. Of moeten die heupoperaties binnenkort weer op pauze worden gezet? “Momenteel is er voldoende capaciteit om zowel Covid-zorg als andere zorg te verzekeren,” aldus Coenye. “We hopen dat we dat parallel zullen kunnen blijven doen.”

De kilometerheffing in Brussel komt er niet tijdens deze legislatuur PS-VOORZITTER PAUL MAGNETTE geeft in de krant L’Echo mee wat zijn ‘Brusselse contacten’ hem zouden hebben gezegd. Zijn partijgenoot en Brussels minister-president Rudi Vervoort is het niet eens met Magnettes uitspraak

BRUZZ | DE WEEK

WAUTER

Bomen voor De Brouckèreplein Het zal niet lang meer duren voor het De Brouckèreplein een groener gezicht heeft. De bomen die de grauwe, betonnen vlakte moeten opsmukken, komen een paar dagen na Nieuwjaar aan. Op het autoluwe plein worden al hoogstammige bomen geplant ter hoogte van de Augustijnenstraat. Het gaat om boomhazelaars, een winterlinde en een honingboom. Ter hoogte van de cinema UGC worden nog eens veertien meerstammige bomen geplant.

20 mio

De Brusselse musea hebben in 2020 als gevolg van de coronacrisis een economisch verlies van 20 miljoen euro geleden. Dat cijfer maakt koepelorganisatie Brussels Museums bekend. De twee lockdowns en bijgevolg de sluitingen van de musea leidden ertoe dat het aantal bezoekers meer dan halveerde.

13 JANUARI 2021

I 5

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

SAMEN, EN TOCH ALLEEN NL/ Neen, deze

studenten leggen geen examen af. Ze zijn naar Thurn & Taxis gekomen om samen te studeren... en toch ook een beetje alleen. Misschien is dat wel het gedroomde recept voor een bloksessie? De evenementenhal stond toch leeg vanwege corona, 6

13 JANUARI 2021

dus, zo dachten ze bij de studentendienst Brik, ze kan best dienstdoen als studeerplek voor studenten die al te lang alleen in hun kot zitten. Vanaf midden mei staat de zaal opnieuw ter beschikking van studenten. Nog op zoek naar een studieplek? Check www.brik.be.

ENSEMBLE, ET POURTANT SEULS FR/ Non, ces étudiants ne sont pas en train de passer un examen. Ils sont venus dans cette salle de Tour & Taxis pour étudier ensemble... quoique un peu isolés. La formule idéale pour une concentration optimale ? Comme la salle n’accueille aucun événement en raison du

coronavirus, le service des étudiants bruxellois Brik a pensé qu’elle pourrait tout aussi bien servir de lieu d’étude pour les jeunes restés trop longtemps seuls dans leur kot. À partir de la mi-mai, la salle sera à nouveau mise à la disposition des étudiants (plus sur www.brik.be).

TOGETHER, AND YET EN/ These students

have come to this Thurn & Taxis/Tour & Taxis hall to study together... and be alone at the same time. Maybe that’s the dream recipe for a focused study session? After all, this event hall was empty because of corona, so the Brussels student service Brik

Bijgedachte

Grote uitdagingen STEVEN VAN GARSSE neemt het nieuws op de korrel

ALONE thought that it might just as well serve as a study place for students who have been alone in their room for too long. Since last weekend, the hall has been closed but will be available to students again from mid-May. Still looking for a place to study? Have a look at www.brik.be.

Het ontsnapte misschien wat aan de aandacht, maar de Brusselse regering heeft vorige week een ambitieus huisvestingsplan voorgesteld. Dat is geen primeur. De laatste decennia kwam wel elke legislatuur een Brusselse minister van Huisvesting op de proppen met zo’n ambitieus huisvestingsplan. De resultaten, daar zijn vriend en vijand het over eens, zijn mager. Er is altijd veel beloofd, maar bitter weinig gerealiseerd. De vorige staatssecretarissen van Huisvesting zullen niet meteen de geschiedenis ingaan als toonbeelden van succes. Zelfs Citydev, toch een sterk merk in het Brussels Gewest, slaagt er niet in om meer dan enkele honderden woningen per jaar te bouwen. Ondertussen bouwt de privémarkt in een ijltempo woningen bij. Als de publieke woningproductie niet gelijk opgaat met de privémarkt, zal dat zich op een bepaald moment wreken, zeker omdat het Brussels Gewest in de loop der jaren ook veel arme gezinnen heeft aangetrokken. Dan krijgen we een scheefgetrokken huisvestingsmarkt waar het recht van de sterkste heerst. Er zijn wel ambitieuze doelstellingen, vijftien procent sociale woningen in elke gemeente, maar die worden lang niet bereikt. Al jaren niet. De huisvestingscode, die vastlegt aan welke (sanitaire) normen een woning moet voldoen, is misschien nog de mooiste realisatie die het Brusselse Gewest sinds zijn ontstaan kan voorleggen. Alleen slaagt de Brusselse overheid er niet in om die zelf te respecteren. Dat mocht enkele jaren geleden nog blijken in het BRUZZ-dossier over de Brusselse sociale woningen waarbij het beeld van krot en co overheerste. Een schandaal, dat ook weer snel vergeten is. Te snel. Er is dus nog werk aan de winkel voor deze Brusselse regering. Voor het eerst krijgen we daarbij de indruk dat erover nagedacht is. Het idee van massaal sociale woningen te bouwen, is daarbij vervangen door een groter plan met verschillende facetten. Het is een plan dat transversaal wil zijn, over de verschillende bevoegdheidsdomeinen heen. Nu wordt er onder journalisten weleens meewarig gelachen als het woord ‘transversaal’ valt. Het is dan meestal een synoniem voor warrig en weinig doelmatig. Maar voor het huisvestingsplan dat staatssecretaris Nawal Ben Hamou (PS)

zopas voorstelde, lijkt het toch zin te hebben. Er zal uiteraard gebouwd en gerenoveerd worden. Er wordt in totaal 1 miljard euro voor uitgetrokken deze legislatuur. Maar net zo goed zal er gewerkt aan de governance, met personeel dat gerichter zal samenwerken met de lokale besturen en procedures die versneld zullen worden. Zo zal bijvoorbeeld ook de leegstand beter aangepakt kunnen worden. Het is een beetje een boutade, maar om 15.000 gezinnen een nieuwe woning te geven, zou het al kunnen volstaan om de maar liefst 15.000 leegstaande woningen weer op de markt te brengen. Verder wordt er ook naar de woonfiscaliteit gekeken. Het Brussels Gewest heeft, met het abattement, al een aantrekkelijke formule voor de aankoop van de eerste woning. De Brusselse regering wil kijken of ze nog niet verder kan gaan. Aangezien de vastgoedprijzen blijven stijgen, daalt het voordeel van het abattement. Minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) hoopt hier ‘iets’ te kunnen doen, binnen de budgettaire marges van het Gewest. Verder oogt de formule van de geconventioneerde huurprijzen interessant en innovatief. De Brusselse regering heeft gelukkig het idee laten varen om huurprijzen op te leggen aan de eigenaars. Ze zou daarmee in een juridisch moeras verzeild raken. Aan het eigendomsrecht in België valt moeilijk te tornen. In de plaats daarvan zullen eigenaars vrijwillig zich kunnen conventioneren, een beetjes zoals artsen vandaag, met redelijke prijzen. In ruil kunnen de eigenaars daar voordelen voor krijgen, bijvoorbeeld premies. Het zal er wel op aankomen om de huurprijzentabel up-to-date te krijgen, het best in overleg met de eigenaarsverenigingen. Want anders riskeert de conventionering dode letter te blijven. The proof of the pudding is in the eating. De lat ligt hoog. Het zal aan Nawal Ben Hamou zijn om te tonen dat haar ambitieuze plan ook echt waargemaakt kan worden. Dat de wachtlijsten voor een sociale woning inderdaad weggewerkt kunnen worden en dat er komaf wordt gemaakt met lege en/of verkrotte publieke woningen. Goeie huisvesting is een basis voor het welzijn van de Brusselaar. Daar valt niet op af te dingen.

BRUZZ | DE WEEK

SENIOR WRITER

“Goeie huisvesting is een basis voor het welzijn van de Brusselaar. Daar valt niet op af te dingen”

Lees online meer over het huisvestingsplan via www.bruzz.be/huisvesting 13 JANUARI 2021

I 7

HOE DE ZONE 30 VOORAL EEN RUSTIGER VERKEERSBEELD ZAL OPLEVEREN

De feiten

‘Natuurlĳk moet Vlaanderen het Brusselse voorbeeld volgen’ B R U Z Z | R E P O R TA G E

Dertig kilometer per uur is sinds dit jaar het nieuwe normaal in Brussel, zelfs op een aantal grotere assen. Een goede zaak? Of toch eerder een lege doos zoals de woonerven dat in de zomer vaak waren? We kropen achter het stuur en praatten met experts en mensen die zo’n zone invoerden in hun eigen stad. “Een tip voor Brussel? Heb wat geduld.” — KRIS HENDRICKX, FOTO’S IVAN PUT

e Van Volxemlaan in Vorst, 7 januari. Met onze Cambiowagen rijden we gezapig richting Zuidstation. Of dat proberen we toch, want de snelheidsmeter toont al snel 38 km/u op deze as met weinig zijstraten, waar het maximum een week eerder nog 50 was. En we zijn niet de enigen die het lastig hebben. Achter ons autootje kleeft al snel een minifile van drie voertuigen voor wie het best wat sneller mag. We voelen ons de pestkop van dienst, maar het verwachte getoeter blijft uit. Op naar de Vleurgatsesteenweg, tussen de Louizalaan en het Flageyplein. Ook op deze steenweg was het maximum tot enkele dagen geleden 50. Als we de brede as een eerste keer naar boven volgen, rijden we achter twee bestelwagens die gezwind met 43 km/u naar boven sjezen. Bij een tweede beklimming is het een personenwagen die voor hetzelfde tempo kiest. We maken rechtsomkeer en rijden terug naar het Flageyplein met een dikke 30 km/u. Eén blik in de achteruitkijkspiegel levert opnieuw

13 JANUARI 2021

dat bekende gevoel op: hier maken we geen vrienden bij de achterliggers. Om te weten of de veralgemeende zone 30 wel effect heeft, wilden we zelf de snelheid meten met een speedgun, op vier plekken waar de snelheid van 50 naar 30 gaat. De nulmeting voor de vakantie lukte prima, maar op deze koude januaridag laat de nochtans professionele speedgun het afweten.

RALLY Plan B dan maar: zelf de meetplekken afrijden en naar opvallende verschillen speuren met onze nulmeting. Die zijn er op het eerste gezicht ... eigenlijk niet. De snelheden van de voertuigen rondom ons lijken niet zo gek veel te verschillen van de exceltabel die de meting in december opleverde. De Havenlaan, waar we zelf de grootste excessen verwachtten, blijkt net als in 2020 geen echt racecircuit. Als we zelf over de kasseienzee dobberen, lijkt meteen duidelijk waarom: de ondergrond doet meer aan een rallywedstrijd

denken dan aan een stadsboulevard. Plan B mag dan een noodplan zijn, de autorit levert wel degelijk een aantal inzichten op over de Brusselse Stad 30, zeker na een reeks telefoons naar ervaringsdeskundigen. Zo is de burgemeester van Grenoble, een Franse pionier van de zone 30, helemaal niet verbaasd dat we amper snelheidsverschillen waarnemen. “Zelfs met een werkend meettoestel had u wellicht geen groot verschil gezien, hoor,” zegt Eric Piolle, burgervader van Grenoble voor de Franse groene partij Europe Ecologie Les Verts (EELV). “De gemiddelde snelheid is bij ons maar met 5 km per uur gedaald tussen 2015 en 2018. Maar er wordt veel minder geaccelereerd en geremd, waardoor je vooral een rustiger verkeersbeeld krijgt.” Dat rustigere verkeersbeeld vertaalde zich in Grenoble vooral in een daling van het aantal ongevallen. “Sinds de invoering daalden die met een derde en raakten maar half zoveel voetgangers meer gewond in het verkeer,” vertelt

Met de invoering van de Stad 30 wordt 30 kilometer per uur de regel op de straten van het Brussels gewest en andere snelheden de uitzondering. Enkel op grote verbindingsassen blijft de maximumsnelheid hoger.

In 85 %

van alle straten is 30 km maximum snelheid

ZONE

stad30.brussels

voor gemeenten om wegen aan te passen

In andere steden waar de zone 30 werd ingevoerd, daalde het aantal voetgangers dat gewond raakte in het verkeer drastisch.

Piolle trots. “Zonder noemenswaardige infrastructuurwerken trouwens.” Het is een vaststelling die elke stad doet die naar een zone 30 overschakelt, dat weet ook professor Dirk Lauwers (UGent). “Zelfs zonder infrastructuuraanpassingen zie je een daling van het aantal ongevallen met minstens tien procent. Als je bovendien ook nog het wegbeeld aanpast, kan die daling ruim zestig procent bedragen.” Lauwers beslecht zo meteen ook een discussie die voortdurend de kop op steekt in verband met de algemene zone 30: heeft het wel zin om zo’n zone in te voeren zonder grote infrastructuurwerken, zoals verkeersdrempels, smallere straten en asverschuivingen? “Je moet zeker niet wachten tot alles is aangepast,” zegt hij. “Maar die aanpassingen maken de straten wél nog veiliger.”

TANDPIJN DIE VERDWIJNT Ook in het Oostenrijkse Graz, dat al in 1994 voor een veralgemeend ‘Tempo 30’ koos, werd het wegbeeld amper aangepast. “We kozen vooral voor communicatie én controles,” vertelt Wolfgang Feigl, die de afdeling Verkeersplanning van de stad leidt. “Het resultaat was duidelijk: in twee jaar tijd telden we een kwart minder ongevallen en sindsdien bleef het aantal zakken.” In Grenoble was verkeersveiligheid maar een van de redenen om van 30 kilometer per uur de norm te maken. “De stap maakte deel uit van een grotere visie op een gedeelde openbare ruimte,” legt Piolle uit. “We hebben de voorbije jaren ook trottoirs verbreed, fietspaden aangelegd, opnieuw water in de stad gebracht en de reclame uit het stadsbeeld gebannen.”

Een van de meest frappante gevolgen van de ingreep was verder de afname van de geluidsoverlast, merkte Piolle, die zich vandaag nog steeds kan verbazen over de herrie in andere stadscentra. Geen wonder dat de man de invoering van een zone 30 onlangs nog vergeleek met “acute tandpijn die plots verdwijnt”. Uit onze autorit onthouden we nog iets: dat het verkeer veel rustiger wordt, zelfs als lang niet iedereen zich aan de nieuwe norm houdt. Zodra we zelf de voet van het gaspedaal haalden, waren auto’s achter ons meestal verplicht om hetzelfde te doen. Inhalen in de stad is nu eenmaal niet zo evident op veel plaatsen. “Klopt,” zegt Dirk Lauwers. “En daarnaast heb je ook nog de chauffeurs die er zelf voor kiezen om trager te rijden omdat ze zien dat anderen dat doen. Dat is een geleidelijk proces.”

INSPIREREND BRUSSEL Niet iedereen in Brussel is even gelukkig met de veralgemeende zone 30. Een petitie tegen de maatregel verzamelde ondertussen al 66.000 handtekeningen. En ook een deel van de taxisector mobiliseert tegen de Stad 30, uit vrees dat de commerciële snelheid en dus ook de inkomsten zullen dalen. Of die vrees bewaarheid wordt, daar kan niemand vandaag een zinnig woord over zeggen. Door de coronacrisis rijden er immers zoveel auto’s minder dat een echte vergelijking niet mogelijk is. Alle handtekeningen ten spijt lijkt de weerstand tegen de Stad 30 minder hevig dan die tegen fysieke ingrepen in het wegennet. Betogingen en rechtszaken zoals bij het Ter Kamerenbos blijven uit. En ook op politiek vlak is er amper tegenstand. De burgemeester van Grenoble herkent het fenomeen. “Zelf hadden we hier geen noemenswaardige weerstand. Het heeft me zelfs wat

B R U Z Z | R E P O R TA G E

extra flitscamera’s

3 mio euro

Een kaart met een overzicht van de snelheidslimieten vindt u op

▼

De Brusselse overheid investeerde voor de invoering in een communicatiecampagne, maar ook in aanpassingen aan het wegbeeld en in 60 extra flitscamera’s.

“De regels worden simpel: zie je huizen en is er geen fietspad? Is er maar één rijstrook per rijrichting? 30 is het maximum. Dat is een heel herkenbare regel” DIRK LAUWERS Mobiliteitsexpert 13 JANUARI 2021

I 9

HOE DE ZONE 30 VOORAL EEN RUSTIGER VERKEERSBEELD ZAL OPLEVEREN

De boetes

▼

Wie beboet wordt in de zone 30 betaalt minstens 53 euro. Dat tarief geldt voor gecorrigeerde snelheden tussen de 31 km/u en 40 km/u.

B R U Z Z | R E P O R TA G E

verwonderd, want toen we autoassen door het centrum tot voetgangerszone omvormden, liepen de handelaars echt storm tegen die beslissing.” Het voorbeeld van de stad Grenoble vond ondertussen navolging in de omliggende gemeenten, waar 45 van de 49 gemeenten het voorbeeld volgden. En ook in de rest van Frankrijk en in het buitenland kiezen steden steeds vaker voor de formule. Die is ondertussen zozeer ingeburgerd dat ministers uit 140 landen, waaronder België, ze dit jaar nog opnamen in de verklaring van Stockholm. Die werd opgesteld na de derde ministeriële conferentie over verkeersveiligheid in februari 2020 in de Zweedse hoofdstad. Die stelt onder meer dat 30 km/u overal in de bebouwde kom de regel moet worden. Het lijkt dan ook een kwestie van tijd voor Vlaanderen en Wallonië het Brusselse voorbeeld volgen. “Natuurlijk moeten ze dat doen,” vindt Dirk Lauwers. “Nederland en Spanje zijn die algemene zone 30 nu al aan het voorbereiden. In de toekomst moet het eigenlijk heel eenvoudig zijn: zie je huizen en is er geen fietspad? Dan is 30 het maximum. Is er maar één rijstrook per rijrichting? 30 is het maximum. Dat is een heel herkenbare regel, die je makkelijk kan communiceren en weggebruikers in heel het land houvast geeft.” Als we terugdenken aan onze testrit, blijft het gevoel dat we toch erg snel boven de 30 kilometer per uur reden. Onze expert uit Graz begrijpt de twijfel. “Als ik een tip heb voor de Brusselse beleidsmakers: heb wat geduld. Na dag één zal het nog niet perfect zijn en na dag tien ook nog niet. Maar de resultaten, die zullen wel volgen.”

BOETE

53 €

“Na dag één zal het niet perfect zijn en na dag tien ook nog niet. Maar de resultaten, die zullen wel volgen” WOLFGANG FEIGL Hoofd afdeling Verkeersplanning in Graz

13 JANUARI 2021

ZONE

Elke km boven 40 km/u = + 11 euro

100

Er wordt een marge toegepast van 6 km/u

Als u met 36 km/u wordt geflitst, wordt die snelheid gecorrigeerd naar 30 km/u en er is dus geen boete. Vanaf 37 km/u op het flitsapparaat betaalt de hardrijder 53 euro.

LENTEMENT MAIS SÛREMENT VERS LA ZONE 30 Depuis cette année, rouler à 30 kilomètres à l’heure est la norme à Bruxelles, même sur certains grands axes. Une bonne chose? Ou une coquille vide comme les zones résidentielles qui ont vu le jour cet été ? Nous nous sommes mis au volant et avons parlé à des experts et des personnes qui ont introduit une telle zone dans leur propre ville. Pas facile de FR

respecter les 30 kilomètres/heure dans des endroits où l’on avait l’habitude de rouler à 50. On le comprend en roulant dans des rues larges où la limite de vitesse a changé. Cependant, les experts qui ont eux-mêmes introduit une zone à 30 km/h sont unanimes : la mesure a surtout des avantages. La circulation devient plus sûre, et la ville, plus agréable. Le Pr.Dirk Lauwers estime que la Flandre devrait suivre l’exemple de Bruxelles. Dans la ville autrichienne de Graz, ils ont un conseil pour Bruxelles : « Soyez patients .»

De Taalwetwijzer maakt je wegwijs in de taalwetgeving.

Vanaf 60 km/u verschijnt u voor de politierechter: hogere boetes en gevangenisstraf zijn mogelijk.

Meer weten over de Taalwetwijzer? Ga naar www.vlaanderen.be/taalwetwijzer of bel 1700

Bijna overal in Brussel geldt sinds 1 januari 2021 de maximumsnelheid van dertig kilometer per uur.

OPEN

GEEST HART TOEKOMST

Maria-Boodschaplyceum Opendeurmomenten IT IS TAKING A WHILE, BUT WE’LL REACH 30 This year, 30 kilometres per hour became the new norm in Brussels, also on some of the major roads. Is this a good thing? Or is it an empty promise just like many of the residential areas this summer? We got behind the wheel and talked to experts and people who have introduced these zones in their own city. It’s not easy to stick to 30 kilometres per hour in places where you used to be EN

allowed to do 50. Driving along a few larger streets where the speed limit changed showed us this. But those who introduced a 30 km/h zone are themselves unanimous: there are almost only advantages to the measure. Not only is traffic much safer, there is also less noise and it makes the city a nicer place. According to Professor Dirk Lauwers, Flanders should follow the example of Brussels. In the Austrian city of Graz they have another tip for Brussels: “Be patient, even on day 10 it won’t be perfect.”

week 25 tot 29 januari 2021 tussen 17.00 u en 20.00 u volgens afspraak en de veiligheidsvoorschriften Zie link op website en evenement op Facebook Aanmelding voor het schooljaar 2021-2022 tussen 1 en 26 maart 2021 Info op de opendeurmomenten en op onze website Maria Boodschaplyceum Moutstraat 22, 1000 Brussel 02/506 89 20, info@mabobrussel.be, www.mabobrussel.be Maria-Boodschaplyceum 13 JANUARI 2021

I 11

TEGEN MAART MOET BRUSSEL TIEN VACCINATIECENTRA TELLEN

ZES VRAGEN over de vaccinaties in Brussel

BRUZZ | OVERZICHT

Nu ons land versneld uitzicht heeft op meer coronavaccins, lijkt de vaccinatiecampagne de wind in de rug te hebben. Vlaanderen versnelt daarbij naar het tempo van Brussel. “Als er voldoende vaccins zijn, kan iedereen voor de zomer ingeënt worden,” zegt Inge Neven van de Brusselse Gezondheidsinspectie. Een overzicht. — NATHALIE CARPENTIER

Hoeveel en welke vaccins zijn al beschikbaar voor Brussel?

Brussel krijgt ongeveer tien procent van de vaccins die voor ons land besteld en beschikbaar zijn. De huidige vaccinatiestrategie voor ons land is berekend op de vijf miljoen dosissen die België al heeft besteld en toegewezen gekregen. Vorige week vrijdag kondigde de Europese Commissievoorzitster Ursula von der Leyen aan dat Europa 300 miljoen bijkomende dosissen kon bestellen van het Pfizer/ BioNTech-vaccin. Volgens minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A) zou dat voor België neerkomen op tien miljoen extra dosissen. Tot nu krijgt Brussel 40.000 vaccins per maand van het Pfizer/BioNTech-vaccin. “Als dat aantal vermenigvuldigt, is dat alleen maar goed nieuws, maar voorlopig rekenen we die er nog niet bij,” zegt Inge Neven, hoofd van de Gezondheidsinspectie in Brussel. “Maar we zorgen dat we klaar zijn om die ook

13 JANUARI 2021

toe te dienen zodra ze beschikbaar zijn.” Vorige week werd ook een tweede werkzaam vaccin van Moderna versneld goedgekeurd door het Europees Geneesmiddelenagentschap. “Moderna zou deze maand voor een klein proefproject in het ziekenhuis al tweeduizend dosissen kunnen leveren voor Brussel en voor februari en maart tienduizend,” licht Neven toe. Vanaf februari kan het vaccin van AstraZeneca daar mogelijk aan toegevoegd worden. “Dat kunnen we dan gebruiken om zorgverstrekkers uit de eerste lijn te vaccineren.” Mogelijk krijgt het vaccin van Johnson & Johnson, dat nu pas eind april op de planning staat voor ons land, al eind februari een goedkeuring. Bijkomende troef is dat vorige week bleek dat met de zogenoemde superspuiten die België bestelde uit een flacon van het Pfizer-vaccin zes in plaats vijf dosissen kunnen gehaald worden.

VACCINS BRUSSEL

Hoeveel vaccinatiecentra krijgt Brussel en waar komen ze?

De bewoners van de woonzorgcentra worden ter plaatse ingeënt, maar het grote publiek zal voor een prik naar aparte vaccinatiecentra moeten. Tegen maart moet er een tiental centra geopend zijn in Brussel, meerdere kleinere en een drietal grotere. Het grootste vaccinatiecentrum zal aan de Heizel komen: iedereen kan er makkelijk raken met

het openbaar vervoer of met de wagen, en er is ook een grotere ruimte beschikbaar. In de kleinere centra zouden er telkens vijf zogenoemde ‘vaccinatieboxen’ komen, waar vijf mensen tegelijk ingeënt kunnen worden, of omgerekend vijf- tot zeshonderd prikken per dag. Op de Heizel zou er plaats zijn voor twintig vaccinatieboxen. Over de precieze

locaties van de verschillende centra is het overleg met de verschillende gemeenten nog bezig. Bij de selectie wordt gekeken naar de geografische verspreiding over het Brusselse grondgebied, de beschikbare ruimte en de ventilatiemogelijkheden, maar ook of de centra lang genoeg kunnen openblijven, mocht de campagne toch weer vertraging oplopen.

▼

Zorgprofessionals in ziekenhuizen Eind januari - in ziekenhuizen

▼

Is het zeker dat iedereen voor de zomer aan de beurt komt?

Bewoners en personeel van woonzorgcentra Januari - in de woonzorgcentra

▼

Faseplan

Voorlopig krijgen kinderen de beschikbare vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna nog niet. De onderzoeken zijn nog maar net begonnen bij kinderen, waardoor er zeer beperkte gegevens zijn over de veiligheid en

▼

Februari - in ziekenhuizen en vaccinatiecentra Personeel collectieve zorginstellingen en ander ziekenhuispersoneel Februari - in ziekenhuizen en andere instellingen

▼

pool mensen die in de testcentra werken, om extra mensen te vinden, zijn volop gesprekken bezig met de verschillende verenigingen voor verpleegkundigen en artsen.

Ambulante 65-plussers Risicopatiënten (comorbiditeit) Maart - in vaccinatiecentra Kritische functies in essentiële sectoren Algemene bevolking (18+) Juni - in vaccinatiecentra en door bedrijfarts

April - in vaccinatiecentra en door bedrijfarts

Wanneer bent u aan de beurt en hoe zal u dat weten?

Dat hangt af van de groep waartoe u behoort, de vaccinatiecampagne gebeurt immers in verschillende fases. In de eerste fase die nu volop bezig is, komen de bewoners van de woonzorgcentra aan de beurt, vanaf 18 januari komt daar het personeel in de woonzorgcentra bij. Vanaf februari zal het ziekenhuispersoneel voor een prik

van de beschikbare dosissen.” Daarnaast zal ook de beschikbaarheid van voldoende bekwaam personeel om de prikjes te zetten het tempo bepalen. Brussel heeft al een

▼

zomer lukt alleen als Pfizer inderdaad zoals beloofd, meer en versneld vaccins levert,” verduidelijkt Inge Neven. “Anders zal het eerder augustus of september zijn, afhankelijk

▼

Nee, daarvoor moet aan een aantal belangrijke voorwaarden voldaan zijn. De belangrijkste is dat er voldoende vaccins beschikbaar moeten zijn. “Iedereen vaccineren voor de

Eerstelijnszorgprofessionals

terechtkunnen in de ziekenhuizen zelf. Het zorgpersoneel uit de eerste lijn en het andere zorgpersoneel uit instellingen voor gehandicaptenzorg of bijvoorbeeld psychiatrie zal vanaf februari voor een vaccin terechtkunnen in een van de eerste vier vaccinatiecentra. Hierna is het de beurt aan de vijfenzestigplussers, risicopatiënten

en mensen met essentiële beroepen. De discussie over wie nu tot de essentiële beroepen behoort, is evenwel nog niet afgerond. Die groep zal vanaf april – in het beste geval vanaf maart – ingeënt kunnen worden, daarvoor worden vanaf maart extra vaccinatiecentra geopend. Begin juni zou dan de rest van de bevolking hopelijk volgen.

Krijgt iedereen een vaccin? werkzaamheid van het vaccin in die groep. Om die reden wordt het Pfizer-vaccin momenteel niet routinematig aanbevolen voor kinderen en jongeren onder de 16 jaar, voor het Moderna-vaccin is dat onder de 18 jaar.

DIX CENTRES DE VACCINATION D’ICI LE MOIS DE MARS

We gaan ervan uit dat de burgemeesters en gemeenten hun bewoners zullen uitnodigen. Wellicht is dat digitaal of per brief” INGE NEVEN H oofd Brusselse Gezondheidsinspectie

Wat met mensen die zelf niet in een vaccinatiecentrum raken of niet ingeënt willen worden? Brussel zal behalve de centra ook mobiele ploegen inschakelen om moeilijker bereikbare Brusselaars te kunnen inenten. Er zal ook worden samengewerkt

Hoe u juist verwittigd zal worden, is op dit ogenblik nog onduidelijk. “We gaan ervan uit dat de burgemeesters en gemeenten hun bewoners zullen uitnodigen,” aldus Neven. “Wellicht is dat digitaal of per brief, de gesprekken hierover zijn nog bezig. Er komt ook één grote database die aangeeft wie al gevaccineerd is.”

met lokale organisaties en influencers om wie aarzelt te overtuigen om zich te laten inenten. Het is de bedoeling dat minstens zeventig procent van de bevolking

gevaccineerd wordt, het niveau dat nodig is om groepsimmuniteit te krijgen. Dan is een terugkeer naar een normaal leven weer mogelijk.

Avec la réception accélérée des vaccins contre le coronavirus, la campagne de vaccination belge semble avoir le vent en poupe. « S’il y a assez de vaccins, tout le monde pourra être inoculé avant l’été », explique Inge Neven. D’ici mars, une dizaine de centres de vaccination devraient ouvrir leurs portes à Bruxelles, et des équipes mobiles prendront en charge la vaccination des personnes plus difficiles à atteindre. Dès le mois d’avril, les personnes de plus de 65 ans, les patients à risque et les personnes exerçant une fonction essentielle pourront être vaccinés. En juin, le reste suivra. FR

TEN VACCINATION CENTRES BY MARCH Now that our country is likely to have more corona vaccines sooner than expected, the vaccination campaign seems to have wind in its back. “As long as we have enough vaccines, everyone can be vaccinated before the summer,” says Inge Neven of the Brussels health inspection. As one example, around ten vaccination centres must be opened in Brussels by March and there should be mobile teams to vaccinate people who are more difficult to reach. From April onwards, people over 65 years old, people at risk and those in essential professions should be vaccinated, and then everyone else in June. EN

13 JANUARI 2021

I 13

HET RELAAS VAN EEN VERHITTE ZOMERDAG IN BLANKENBERGE

BRUZZ | PORTRET

‘Ze noemen ons relschoppers’ De rellen op het strand van Blankenberge afgelopen zomer hielden de media voor weken bezig. De toen 17-jarige O. uit Brussel gooide die dag een parasol naar de politie. Ruim een week later werd hij voor een tweede keer opgepakt in Schaarbeek. Samen met zijn tijdelijke voogd, ‘boksvader’ Jean-Christophe Van Ghyseghem, vertelt hij een half jaar later zijn verhaal. — JASMIJN POST, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

Jean-Christophe Van Ghyseghem met zijn poulain. “Hij is mijn grote baby, ‘un enfant adorable’ en heel respectvol.” 14

13 JANUARI 2021

dochter van Sanae Jah en Van Ghyseghem, en Adel Manakouchi wonnen meerdere prijzen. In totaal trainen er hier zoâ€™n driehonderd mensen. Van Ghyseghem is zowat de enige witte Belg, of â€˜gaouriâ€™ zoals zijn boksers hem schertsend noemen. Met die term duidden Noord-Afrikanen Europeanen aan in tijden van Franse overheersing. â€˜Vieze witte,â€™ vertaalt Van Ghyseghem. Maar zelf hij ziet zichzelf meer als hun vader. Hij schudt zijn hoofd als hij een nieuwsbericht over de vechtpartij op het strand van Blankenberge leest en roept O. erbij om zijn verhaal zelf te vertellen.

STRANDBAR Het is 8 augustus, niet ver van strandbar Nusa Dua Beach op het strand van Blankenberge. Op de strandstoelen van de zaak â€“ waar je eigenlijk voor moet betalen â€“ zijn een paar zwarte jongeren gaan zitten. Ze draaien luide muziek en willen niet weggaan als een medewerker het hen vraagt. De vuisten van een bokser zijn voor de wet een moordwapen en O. heeft dan ook geleerd om ze niet te gebruiken buiten de zaal. Dus houdt hij zich in. Dan duwt een van de politieagenten de jongen van het bed. â€œIk dacht, ze lossen het in het commissariaat wel op. Maar zijn hoofd werd in het zand gedrukt. Je kon zien dat hij niet kon ademen,â€? zegt O. Er komen nog een aantal andere agenten bij, en enkele meisjes proberen de agenten ervan te overtuigen de jongen los te laten. Dan begint de politie de groep weg te duwen. De jongeren laten zich niet wegduwen. Volgens O. is het de politie die begint te slaan. Fotograaf Tom, op vakantie in Blankenberge, filmt het hele gevecht vanuit zijn appartement. Op zijn beelden lijkt het ook de politie te zijn die als eerste hard uithaalt. Ook is te zien hoe een

BRUZZ | PORTRET

n!â€? roept coach Younes. Een twintigtal boksers springt tegelijk de lucht in. Hun springtouwen tikken tegen de grond. â€œDeux!â€? 26 boksers drukken zich tegelijkertijd op. â€œTrois.â€? â€œO. moet zijn T-shirt nog aantrekken. Waar is hij? Heeft hij geen T-shirt? Dan moet hij naar huis,â€œ zegt de oprichter van de boksschool, Jean-Christophe Van Ghyseghem. â€œQuatre!â€? Een bokser â€“ zwarte sneakers, grijs T-shirt â€“ haalt behoedzaam uit met zijn vuisten. En nog eens. En nog eens. â€œCinq!â€? Van Ghyseghem haalt twee stoelen tevoorschijn en zet ze in de gang. Door de openslaande deuren is de groep nog te zien. In de gang herinneren de opgeplakte pijlen op de oranje tegels aan de maatregelen tegen het coronavirus. Het is 23 september, contactsporten zijn op dit moment toegestaan. Aan de overkant van de zaal geven grote, openslaande deuren zicht op de straat. In dit stukje van het stadscentrum, tussen de Lemonnierlaan en de Stalingradlaan, zijn de reisbureaus gespecialiseerd in Marokko en schenken obers in cafĂŠs vooral muntthee. Het is ook de wijk waar O. opgroeide. In een zijstraat van de Stalingradlaan deelt hij een studio van zeshonderd euro met zijn twee zussen en moeder. Een buurman heeft van een kartonachtig materiaal een wand geplaatst voor enige privacy. De net-achttienjarige komt graag boksen. Het is zijn ambitie om Olympisch kampioen te worden. Vijf jaar geleden zette hij voor het eerst voet in de Jah Boxing Academy, een boksclub in het Zuidpaleis. Maar al in zijn geboortestad SalĂŠ in Marokko had hij van de club gehoord. Van Sanae Jah met name, tweevoudig wereldkampioen boksen, afkomstig uit dezelfde stad. Ze is ook de vrouw van Van Ghyseghem en medeoprichtster van de boksclub.

â€œZijn straf, dat waren de vijien dagen in de jeugdgevangenis. Hij woont nu al bijna zes maanden bij mij, waar hij elke dag om 8 uur moet opstaan. Dat is een tweede straf en dat is voldoende voor mijâ€? JEAN-CHRISTOPHE VAN GHYSEGHEM Bokstrainer van O.

Bij Jah Boxing werkt de energieke jongen â€“ rode schoenen, rood broekje, zwarte Adidas-sokken, shirtloos en met een kleine snor â€“ dagelijks aan zijn droom. Hij is volgens Van Ghyseghem hard op weg om Belgisch kampioen te worden. En hij is niet de enige Belgische kampioen, wijst Van Ghyseghem trots. De dertienjarige Mohamed Ali â€“ zijn naam heeft hij al mee â€“ El Bouchrati is tweevoudig Belgisch kampioen. Ook Yara, de

jongen tijdens een arrestatie met zijn hoofd in het zand wordt gedrukt. Het is niet duidelijk of dat voorafgaat aan de rellen of tijdens het incident gebeurt. Fragmenten van de rellen, waar naar schatting tot honderd mensen bij zijn betrokken, verschijnen die avond in het VRT-Journaal. De beelden zijn spectaculair. Een mensenmassa gooit met zand en ligstoelen, er wordt geduwd

â–ź

â€œ

13 JANUARI 2021

I 15

▼

HET RELAAS VAN EEN VERHITTE ZOMERDAG IN BLANKENBERGE

en getrokken. De politie vormt een front met de strandredders. De jongeren proberen erdoorheen te breken. De politie rekent een jongen in. Geboeid verlaat hij het strand. Badgasten applaudisseren. Een politieagent verlaat het strand met bloedend hoofd. Een tweede en een derde jongen worden geboeid afgevoerd. De politie van Blankenberge telt na afloop twaalf gewonde politiemensen, en dertien redders en drie burgers met verwondingen. België leert O. kennen als de jongen die met een parasol gooide naar de politie: een relschopper. De hele verdere avond weerklinken sirenes in de badstad. Intussen zit burgemeester Daphné Dumery (N-VA) samen met haar veiligheidscel. Er worden ongeveer twintig mensen opgepakt, van wie drie gerechtelijk. O. zit er niet bij. De politie pakt hem de maandag daarna op in het station

LIEDTSPLEIN Op 17 augustus wordt O. opnieuw aangehouden. Dit keer op het Liedtsplein in Schaarbeek. Zijn identiteitsbewijs heeft hij niet bij zich. Dat ligt naar eigen zeggen nog op het commissariaat van Brugge, waar hij eerder vastzat. Hij komt in de problemen omdat hij weg probeert te rennen, en een groep van tientallen omstanders hem probeert te bevrijden uit de greep van de agenten. Die slagen er toch in hem op te pakken. In de schermutseling raken twee agenten gewond. Ook O. raakt gewond. Hij vertelt hoe twee agenten hem om beurten op zijn hoofd slaan als hij in de

BRUZZ | PORTRET

“Elke dag controleren ze ons, en in het commissariaat slaan ze ons. Het is normaal dat we zo reageren en wegvluchten bij een controle” O. Brusselse tiener betrokken bij de rellen in Blankenberge

van Oostende na een identiteitscontrole die verkeerd afloopt. Hij vertelt hoe hij de controle van een vriend begint te filmen, en niet wil stoppen als de politie dat vraagt. Hij moet mee naar het commissariaat en brengt naar eigen zeggen 48 uur in de cel door zonder eten of drinken. Ook zijn moeder zou niet op de hoogte zijn gebracht. Volgens de burgemeester van Blankenberge hebben de jongeren een waslijst aan strafbare feiten op hun kerfstok. Ze neemt dan ook drastische maatregelen. Blankenberge gaat op slot. Alleen inwoners, mensen met een huis aan de kust en meerdaagse verblijfstoeristen zijn de zondag daarop welkom in Blankenberge. De politie controleert iedereen langs de invalswegen. Het incident in Blankenberge zal het Vlaamse nieuws daarna nog weken domineren. Ook Van Ghyseghem ziet de beelden op tv. Hij schrikt als hij O. herkent. “Hij is mijn grote baby, un enfant adorable en heel respectvol. Hij kent me al vijf jaar en spreekt me nog steeds aan met ‘vous’.” Van Ghyseghem ziet hoe zijn boksers groot worden. Hij ziet ook hoe ze vanaf een bepaalde leeftijd steevast in de problemen komen met de politie. Hoe ze met veelvuldige identiteitscontroles te maken krijgen. “Ze komen hier buiten met hun sportkleding en worden systematisch tegen de muur geduwd door de politie. Het maakt niet uit of ze natte haren hebben van drie uur training, het is altijd ‘sale bougnole, tes papiers’. 16

Ik kom soms tussenbeide om te vragen: ‘Wat is jullie probleem? Hebben jullie die jongen niet uit een sportcomplex zien komen? De dealers staan vijftig meter verderop!’”

13 JANUARI 2021

auto zit onderweg naar het commissariaat. Als hij later met zijn advocaat naar het ziekenhuis gaat, noteert de dokter zijn verwondingen. “Elke dag controleren ze ons, en in het commissariaat slaan ze ons. Het is normaal dat we zo reageren en wegvluchten bij een controle. Ze noemen ons relschoppers, maar ik heb nog nooit een vriendelijke agent gezien,” zegt O. Opnieuw zit hij vast. In de jeugdgevangenis in Luik dit keer. Van Ghyseghem hoort dat O. daar zes maanden moet blijven omdat hij niet meewerkt met psychologen en opvoeders. Dat is niet de O. die Van Ghyseghem kent. Aan de telefoon vertelt O. hoe de politie hem heeft geslagen en dat hij genoeg heeft van Justitie. “We hebben stommiteiten uitgehaald, daar ga ik niet over liegen. Maar het was de politie die begon. Ze hebben hun werk niet gedaan, en mijn moeder aan het huilen gebracht met hun vernederingen in het commissariaat. Ik dacht, het is al goed, ik ga niet meer naar school, ik ga niet meer boksen. Als ik mijn moeder en Jean-Christophe niet had, weet ik niet wat ik gedaan zou hebben.” Al vanaf het eerste telefoontje naar de jeugdgevangenis drukt Van Ghyseghem O. op het hart dat hij hem eruit zal halen. Ze bellen dagelijks en algauw begint O. mee te doen aan activiteiten en gaat hij in gesprek met een psycholoog. Opvoeders manen Van Ghyseghem aan de rechter te schrijven dat hij een goede invloed op O. heeft. Van Ghyseghem krijgt het

voor elkaar dat O. bij hem mag komen wonen. Daar moet hij om 8 uur opstaan en elke dag naar school gaan. Als hij bij zijn moeder op bezoek gaat, moet hij bellen bij aankomst en vertrek. “Bij mij is het net alsof hij een enkelband heeft. Ik controleer elke stap die hij zet,” zegt Van Ghyseghem. Contactsporten voor niet-professionele spelers die ouder zijn dan twaalf zijn verboden tijdens de tweede lockdown. Dat is een zware domper voor O., die zich intussen richt op zijn studie voor automonteur. Zijn plan B als het boksen niet lukt. Het parket onderzoekt nog of O. verantwoordelijk wordt gehouden voor slagen en verwondingen tegen de politie op het strand van Blankenberge. Ook loopt er nog een gerechtelijk onderzoek naar het incident in Schaarbeek. “Voor mij heeft het woord van een politieagent die een minderjarige 48 uur vasthoudt zonder de ouders te waarschuwen niet veel waarde,” zegt Van Ghyseghem. “Het woord van een jongere die zich probeert te verdedigen en zegt dat hij niet heeft geslagen, heeft ook niet veel waarde. Het is normaal dat een bokser dat zegt. Maar zijn straf, dat waren de vijftien dagen in de jeugdgevangenis. Hij woont nu al bijna zes maanden bij mij, waar hij elke dag om 8 uur moet opstaan. Dat is een tweede straf en dat is voldoende voor mij. Mij gaat het om de toekomst. Zonder het boksen zou hij een kind met grote problemen zijn geweest. En met hem vele anderen.”

UN AUTRE REGARD SUR UN « ÉMEUTIER » De achttienjarige O. over zijn bokstrainer: “Als ik hem niet had, weet ik niet wat ik gedaan zou hebben.”

A DIFFERENT PERSPECTIVE ON A ‘HOOLIGAN’

Parket en politie reageren “O. was inderdaad betrokken bij de feiten van 8 augustus in Blankenberge,” reageert het parket van West-Vlaanderen. “Het betreft vermoedelijk de befaamde ‘parasolgooier’. Hij werd toen niet onmiddellijk aangetroffen en bijgevolg niet gearresteerd.” “De minderjarige werd wel op 10 augustus door de spoorwegpolitie Brugge bestuurlijk gearresteerd nadat hij – na een nieuw opstootje te Blankenberge – voor overlast had gezorgd op de trein. Hij werd bestuurlijk gearresteerd wegens overlast en naar de cellen van de politie Brugge gebracht.” “Iemand van de spoorwegpolitie herkende hem van de rellen in Blankenberge en heeft toen de politiezone Blankenberge

ingelicht. Hij werd vervolgens gerechtelijk gearresteerd, overgebracht naar Blankenberge, verhoord en op 12 augustus voor de jeugdrechter in Brussel gebracht en hij werd diezelfde dag weer in vrijheid gesteld.” “Hij zal zich vermoedelijk voor de feiten in Blankenberge op 8 augustus moeten verantwoorden voor een rechtbank. Een concrete datum hiervoor is nog niet gekend want het onderzoek is nog niet afgerond.” “Allicht heeft O. een lange tijd in een cel gezeten (eerst in Brugge nadien in Blankenberge). De wettelijke termijn werd nooit overschreden. De politiezone Blankenberge heeft verschillende pogingen ondernomen om

zijn moeder te bereiken, maar is daar niet in geslaagd. Hij heeft bij zijn verhoor in Blankenberge en bij zijn verschijning voor de jeugdrechter in Brussel bijstand gehad van zijn advocaat.” “Zijn identiteitsbewijs werd bij de persoonlijke spullen bewaard en meegegeven naar de voorleiding bij de jeugdrechter. Indien er een probleem was met het identiteitsbewijs, is dit in Brussel gebeurd.” Politiezone Noord “Op 17 augustus was een ploeg van onze politiezone bezig fout geparkeerde auto’s te controleren op het Liedtsplein,” reageert de politiezone Noord. “Een man heeft ze verschillende keren geïnterpelleerd daarover. Er waren wel

Les émeutes sur la plage de Blankenberge de l’été dernier ont occupé les médias pendant des semaines. O. des Marolles, alors âgé de 17 ans, a lancé un parasol en direction de policiers. Dix jours plus tard, la police l’arrête une seconde fois alors qu’il tente de fuir un contrôle d’identité. Après une lutte, à laquelle des passants ont aussi participé, il a été temporairement placé dans une prison pour mineurs. Ce n’est que lorsque Jean-Christophe Van Ghyseghem, propriétaire du club de boxe Jah Boxing Academy dans les Marolles, a commencé à l’appeler tous les jours qu’il a retrouvé sa motivation. Il est allé temporairement habiter chez Van Ghyseghem, où il a mené une vie disciplinée. Il rêve de devenir champion du monde de boxe et est en bonne voie pour être sélectionné dans l’équipe belge, même si pour l’heure, les entraînements sont suspendus à cause du coronavirus. Six mois après ses démêlés avec la police, il ne sait toujours pas quelle peine l’attend. FR

The disturbances on the beach in Blankenberge last summer occupied the media for weeks. O., who was 17 at the time and comes from the Marollen, threw a parasol at the police. Ten days later, the police arrested him again when he tried to flee after officers had asked to see his identity card. After a struggle, which also involved bystanders, he was temporarily sent to a juvenile detention centre. It was only when JeanChristophe Van Ghyseghem, the owner of the boxing club Jah Boxing Academy in the Marolles, started calling him every day that he rediscovered his motivation. He moved in with Van Ghyseghem for a while, and lived a regulated, disciplined life. He now dreams of becoming a world-champion boxer, and is well on his way to being selected for the Belgian team. Unfortunately, he can’t train during the second lockdown. In the meantime, he is focusing on his studies to become a car mechanic. Six months after his run-ins with the police, he still does not know what his punishment will be. The judge has not yet ruled on the part he played in the officers’ injuries. EN

mensen op het plein, maar geen problematische samenscholing. Na de derde keer besloten onze collega’s om de man te controleren. Hij weigerde die controle en begon te schreeuwen. De mensen op het plein begonnen zich dan te verzamelen.” “Gedurende het incident werd een collega in zijn kogelvrije vest gestoken. Hij raakte niet gewond, maar twee collega’s wel. Een gerechtelijk onderzoek is nog bezig. De politiezone heeft zich burgerlijke partij gesteld na het incident en de verwondingen van de agenten. De jongen heeft nog geen klacht ingediend bij onze dienst intern toezicht en we zijn niet op de hoogte van een andere klacht, via parket noch Comité P.”

13 JANUARI 2021

I 17

ACTIEGROEP BACK ON TRACK PLEIT VOOR BRUSSEL ALS CENTRUM VAN EUROPEES NACHTTREINENNET

‘Van Brussel naar Baskenland of Rome met de trein, fantastisch toch?’ Even had Brussel weer een nachrein: naar Wenen, tot corona stokken in de wielen stak. Intussen zijn er ambities voor extra nachtlijnen. Actiegroep Back on Track ziet in het Europese Jaar van het Spoor zijn kans schoon om aan te dringen op haast in de (her)opbouw van een nachreinnet, met Brussel als centrale hub. “Voor jongeren is een nachrein iets exotisch. Maar het moet een nieuwe manier van leven worden, geen hype.” — SARA DE SLOOVER, FOTO BART DEWAELE BRUZZ | INTERVIEW

et nieuwe jaar 2021 is het Europese Jaar van de Spoorwegen. Kunstbiënnale Europalia draait dit jaar om ‘Trains & Tracks’. Afgelopen mei deed de Europese Commissie een projectoproep voor een proefproject rond het opnieuw in gebruik nemen van nachttreinlijnen. En vorige maand maakten spoormaatschappijen uit vier Europese landen hun intentie bekend om opnieuw een nachttreinnet uit te bouwen. Onder meer Brussel en Berlijn zouden vanaf eind 2023 opnieuw per trein met elkaar verbonden zijn. De (nacht)trein heeft de wind mee, zoveel is duidelijk. Maar Back on Track, een Europese actiegroep die ijvert voor een comeback van nacht- en andere langeafstandstreinen, roept beleidsmakers op om die in de nasleep van de coronacrisis prioriteit te verlenen op vliegtuigen. De groep ziet Brussel daarbij als de hoofdstad, de ‘hub’ van dat Europese nachttreinennet. “Er werken tienduizenden expats in Brussel en de stad is strategisch ideaal gelegen, tussen Londen, Berlijn, Parijs en Amsterdam,” legt Raphael Winkler Goldstein (46) uit, een Frans-Duitse expat die medeoprichter is van de Belgische tak van Back on Track. Zelf groeide hij op in Zwitserland, waar, zoals hij zegt, treinen ook nu nog enorm belangrijk zijn. “Het netwerk is er extreem goed. Toen ik een kind was, namen

13 JANUARI 2021

wij geregeld de nachttrein naar Italië of Duitsland.” “Ik woon nu vier jaar hier, met mijn vrouw en onze twee kinderen. Wij houden van Brussel, en van België. De binnenlandse spoorverbindingen zijn echt goed, maar er zijn te weinig grensoverschrijdende verbindingen. Daardoor moet ik voor mijn werk vaak het vliegtuig nemen, naar Berlijn bijvoorbeeld. 81 procent van de vertrekkende reizigers op Zaventem vliegt naar een bestemming op minder dan 1.500 kilometer. Nachttreinen zouden een groot deel van die vluchten meteen overbodig maken.” Want vliegtuigen zijn een stuk vervuilender dan de trein, en dragen zo bij aan de klimaatopwarming. “Vliegtuigen zullen niet ‘schoon’ zijn voor 2040, en dat is nog een vrij optimistische schatting,” zegt Winkler Goldstein, ook consultant in duurzame energie. “Een nachttrein kan binnen Europa dezelfde afstanden overbruggen, rijdt tot in het hart van de stad en is veel minder vervuilend. Of zelfs helemaal niet vervuilend, als hij elektriciteit gebruikt die opgewekt is door hernieuwbare energiebronnen.”

ONEERLIJKE CONCURRENTIE Alle Belgen boven de 45 kunnen zich wellicht nog hun reizen in de slaapcoupé herinneren. “Als je de spoorwegmaatschappijen vraagt

In januari 2020 reed er weer een nachttrein van Brussel naar Wenen. Actiegroep Back on Track ijvert voor een nieuw nachttreinnet. © BELGA

waarom ze gestopt zijn met nachttreinen, zullen ze zeggen dat de uitbating heel complex was, en dat je er geen geld mee kunt verdienen. Momenteel is dat inderdaad zo,” zegt Winkler Goldstein. “Maar de overheid kan die situatie verbeteren, en daarom ben ik ook actief bij Back on Track. Er is nu geen eerlijke concurrentie tussen spoor- en vliegmaatschappijen.” “Luchtvaartmaatschappijen hoeven bijvoorbeeld geen kerosinetaks te betalen, iets waar wij wel voor pleiten, en ook geen taks op het gebruik van het luchtruim. Spoorwegmaatschappijen moeten

daarentegen een ‘track fee’ betalen voor elke kilometer spoornet. Ze betalen ook btw, terwijl dat bij de meeste vluchten niet hoeft.”

AANSLUITING GEMIST “We pleiten ook voor een gezamenlijk ticketboekingssysteem met bijbehorende rechten, zoals dat bij vliegtuigen bestaat. Klanten die een aansluitende vlucht niet halen, krijgen automatisch een biljet voor een volgende vlucht. Maar als ik mijn aansluiting mis per internationale trein, dan ben ik dat tweede ticket definitief kwijt. Overheden zullen treinmaatschappijen moeten

“Brussel was en is nog altijd een spoorhub. Er bestaat een goede infrastructuur, die niet altijd even intensief gebruikt wordt,” merkt Raphael Winkler Goldstein op.

bedrijf tegelijk uitpakken met een beter milieurapport.” Ooit reden vanuit Brussel slaaptreinen naar plekken als Rimini, Rome, Kopenhagen, Wenen, Milaan, Stockholm of Berlijn. Een extra reden voor Back on Track om te hameren op Brussel als hart van het nieuwe nachttreinnet. “Brussel was en is nog altijd een spoorhub, nu voor langeafstandstreinen als de Thalys, TGV, ICE en Eurostar. Er bestaat een goede infrastructuur, die niet altijd even intensief gebruikt wordt. Vanuit sommige stations kun je de flessenhals van de Noord-Zuidverbinding in de spitsuren vermijden: het station van Schaarbeek bijvoorbeeld, dat in het verleden het vertrekpunt was voor autoslaaptreinen.” “Ook de infrastructuur in Vorst is een analyse waard. Misschien niet als opstapplaats, maar je hebt ook een plek nodig waar de treinen schoongemaakt kunnen worden, de voorraden aangevuld, en waar het personeel kan opstappen.”

ZWITSERLAND OF KROATIË

“Vliegtuigen zullen niet ‘schoon’ zijn voor 2040. Een nachrein kan binnen Europa dezelfde afstanden overbruggen, rijdt tot in het hart van de stad en is veel minder vervuilend” RAPHAEL WINKLER GOLDSTEIN Actiegroep Back on Track

verplichten die klantinfo te delen.” Back on Track merkt vooral bij jongeren veel enthousiasme over nachttreinen. “Zij zijn vaker bezorgd over de ‘collateral damage’ die vliegtuigen veroorzaken,” zegt Winkler Goldstein. “Daarnaast is een nachttrein ook iets exotisch voor hen, een nieuwe ervaring. Daar mogen we niet te veel op focussen: nachttreinen mogen geen hype worden die een paar jaar later uit de mode raakt. Het moet een nieuwe manier van leven en reizen worden.” “Jongeren willen de hele tijd verbonden kunnen zijn met anderen,

al dan niet via het internet. Een trein is daar geschikt voor, je kunt er ook nieuwe mensen leren kennen. Door de coronacrisis merken we weer hoe belangrijk die contacten voor ons zijn.” Hoe Ethan Hawke en Julie Delpy elkaar in Before Sunrise op de trein ontmoeten, blijft een romantische klassieker. Maar Winkler Goldstein ziet in treinen niet alleen een volwaardig alternatief voor toeristen, ook voor zakenlui. “Zij zijn bereid om iets meer te betalen voor comfort. Als er goede internetverbindingen zouden bestaan, kunnen zij in de trein ononderbroken werken, en kan hun

Heel even zag Brussel vorig jaar in januari de terugkeer van de slaaptrein uit Wenen, tot die vanwege de coronacrisis weer werd afgeschaft. Back on Track hoopt dat de Oostenrijkers snel terugkomen, én kijkt al verder. “Brussel-Berlijn zou dus gebeuren in 2023,” zegt Winkler Goldstein. “Op 8 december stelden Oostenrijk, Zwitserland, Duitsland en Frankrijk een ambitie voor om samen nachtlijnen te ontwikkelen. Maar dat plan is nog heel vaag, we hopen dat het niet bij aankondigingspolitiek blijft. Die trein zou daarna moeten opsplitsen en verder rijden naar Praag en Warschau.” Back on Track pleit ook voor de terugkeer van de nachttrein naar Milaan, en naar Stockholm. “Die laatste is intussen ook bevestigd voor 2022. De Zweedse overheid deed een studie naar welke nachttreinbestemmingen economisch gezien het interessantst waren, en Brussel kwam als nummer één uit de bus. Gesprekken daarover zijn nu gaande.” “Behalve die vier economisch belangrijke lijnen zou het ook fantastisch zijn om te kunnen sporen naar Rome, Baskenland, de Adriatische kust, Zwitserland of Kroatië. Maar bij die langere afstanden moet de economische haalbaarheid eerst bestudeerd worden.”

DE NOUVEAU DES TRAINS DE NUIT AU DÉPART DE BRUXELLES Bruxelles a accueilli un train de nuit l’année dernière : en direction de Vienne, jusqu’à ce que le coronavirus se mette en travers de la route. Entre-temps, des efforts ont été entrepris pour des lignes supplémentaires, vers Stockholm et Berlin. Le groupe d’action Back on Track voit dans l’Année européenne du rail l’occasion de faire pression pour la (re)construction d’un réseau européen de trains de nuit, avec Bruxelles comme plaque tournante. « Des dizaines de milliers d’expatriés travaillent à Bruxelles et la ville est l’emplacement idéal sur le plan stratégique », déclare le stratège Raphael Winkler Goldstein de Back on Track, qui plaide en faveur de règles identiques pour les compagnies aériennes et ferroviaires. « 81 pour cent des passagers en partance de Zaventem s’envolent vers une destination située à moins de 1500 kilomètres. Les trains de nuit rendraient la plupart de ces vols superflus. » FR

NIGHT TRAINS AGAIN FROM BRUSSELS For a brief moment last year, Brussels once again had a night train. This time to Vienna, until corona put a spoke in the wheels. But now there are ambitions for extra lines, to Stockholm and Berlin. In the European Year of Rail, the Back on Track Action Group sees its opportunity to demand that the (re)construction of a European night train network, with Brussels as its central hub, is speeded up. “Tens of thousands of expats work in Brussels and the city is strategically ideally located,” says Strategist Raphael Winkler Goldstein of Back on Track, who advocates equal rules for air and rail companies. “81% of passengers departing from Zaventem fly to a destination less than 1,500 kilometres away. Night trains would make most of those flights redundant.” EN

13 JANUARI 2021

I 19

Spreektijd

FEDERAAL MINISTER VAN MAATSCHAPPELIJKE INTEGRATIE KARINE LALIEUX ( PS )

‘Er is een fierheid bĳ de Brusselaar die je vroeger niet zag’ BRUZZ | SPREEKTIJD

Karine Lalieux

Geboren in 1964 in Anderlecht Studeert Criminologie (ULB) Werkt van 1988 tot1998 als onderzoekster en docent aan de ULB In 1999 adjunct-kabinetschef Brussels minister Eric Tomas (PS) Van 2000 tot 2018 federaal parlementslid Is van 2006 tot 2018 schepen van de stad Brussel Wordt in 2018 OCMW-voorzitter van de stad Brussel Sinds oktober 2020 minister van Pensioenen, Maatschappelijke Integratie en Armoedebestrijding

Het is geen geheim: corona treft de meest kwetsbare mensen in de samenleving het meest: eenzame ouderen, daklozen, mensen met een klein inkomen. Voor federaal minister van Pensioenen en Maatschappelijke Integratie Karine Lalieux (PS) moet de armoedebestrijding hoog op de agenda komen. “Neen, een vervangingsinkomen is geen pamperpolitiek. Het is een basisvoorwaarde om uit de armoede te raken.” — STEVEN VAN GARSSE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

Tijdens deze coronacrisis zijn gezondheid en de economie de belangrijkste bekommernissen van de federale regering. Over armoede horen we minder. KARINE LALIEUX: Niet akkoord. Dat was inderdaad

zo in de eerste golf. Toen werden er maatregelen genomen op maat van de middenklasse, mensen met een huis en een tuin. Dat was choquerend als je weet hoe mensen hier in Brussel leven. Maar in juni – ik was nog OCMW-voorzitter – heb ik samen met andere OCMW’s in ons land, geijverd voor een verhoging van het vervangingsinkomen met vijftig euro. De federale regering is ons daarin gevolgd. Dat was een strijd, hoor. Ik herinner me de discussies met de ministers in de zin van: de leefloners verliezen toch geen geld door corona? Dat klopt, maar dat is gerekend zonder de problemen die de lockdown voor arme gezinnen veroorzaken: geen computers voor het onderwijs van de kinderen, de goedkope schoolmaaltijden die plots wegvielen, de huiswerkklassen die geschrapt werden. Plots moesten die ouders met grote gezinnen in te kleine woningen het allemaal zelf maar beredderen.

Is de coronacrisis vandaag al zichtbaar in de armoedecijfers? LALIEUX: Zeker. Er zijn in 2020 tien tot twaalf procent méér aanvragen voor een leefloon,

terwijl de tendens de laatste jaren dalend was, ook in Brussel. Voor 2021 verwacht het Planbureau een stijging van vijftien procent van het aantal leefloners, mensen met een vervangingsinkomen, et cetera. De federale regering heeft hier al bijna 400 miljoen euro voor opzijgezet. BRUZZ | SPREEKTIJD

Waar komen die bijkomende leefloners vandaan? LALIEUX: Er bestaat een hele parallelle economie, die is stilgevallen. In de horeca bijvoorbeeld, waar nog altijd in het zwart wordt gewerkt. Verder zijn er studenten die hun studies met een job in de horeca betaalden, of zelfstandigen die geen werk meer hebben, of failliet gaan. De evenementiële sector ligt stil, de theaters zijn dicht. Niet iedereen kan op tijdelijke werkloosheid terugvallen.

Hoe wil u, los dan van de coronacrisis, de armoede aanpakken? Zomaar geld uitdelen aan de kwetsbaren is wat al te makkelijk, niet? LALIEUX: Mensen moeten fatsoenlijk kunnen leven. Het leefloon is wel degelijk een uitstekende maatregel om de armoede te bestrijden. Je moet kunnen eten, een opleiding volgen, gezond blijven, je kinderen opvoeden. En néén, dat is geen pamperpolitiek. Het OCMW is geen bancontact. Al lang niet meer. Het is sociale actie. De OCMW’s zetten een traject op om de mensen opnieuw actief te krijgen op de arbeidsmarkt, en – belangrijker misschien nog – weer in ons sociaalzekerheidssysteem. Die sociale zekerheid mag best nog wat versterkt worden. Het is de basis van onze solidariteit. Daarom ook zijn we met de PS in deze federale regering gestapt. Twee miljard euro voor mij als minister van Pensioenen, en twee miljard voor minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (SP.A).

Armoedebestrijding is vaak een werk van lange adem. Hoe wil u resultaten boeken? LALIEUX: Ik wil een globale aanpak, waarbij we onder meer onderwijs, gezondheid en sociale integratie samen zetten om de armoede in ons land aan te pakken, over de deelstaten heen. Dat kan best in een ketenaanpak, waarbij we het ▼

alieux is socialist in hart en nieren. Stevig links, zoals ze bij de PS nog kunnen zijn. Een harde werkster die al jaren aan haar politieke carrière timmert. Een vrouw van het terrein ook, die als OCMW-voorzitter van de stad Brussel misschien nog het best in haar rol zat. Ze was dat maar kort, want PS-voorzitter Paul Magnette vroeg haar in september om minister te worden in de regeringDe Croo. “Natuurlijk heb ik dat in dankbaarheid aanvaard,” zegt Lalieux. “Ik ben bijna twintig jaar parlementslid geweest in de Kamer. Iedereen daar droomt ervan om ooit minister te worden. Ik dacht eerlijk gezegd niet dat ik de kans nog zou krijgen. En wat ik voor de stad Brussel deed als OCMW-voorzitter kan ik nu voor het hele land doen. Dus ja, voor u zit een tevreden politica (brede glimlach).”

13 JANUARI 2021

I 21

▼

FEDERAAL MINISTER VAN MAATSCHAPPELIJKE INTEGRATIE KARINE LALIEUX ( PS )

traject van geboorte tot dood opvolgen. Zo kunnen we de generatiearmoede indijken. Samenwerking met de verschillende deelstaten is daarbij essentieel.

Sinds het ontstaan van het Brussels Gewest is de armoede alleen maar toegenomen. Nochtans zit de PS hier al dertig jaar ononderbroken aan de knoppen. Moet uw partij zich daar niet over beraden? LALIEUX: Ik denk dat we met Actiris wel bewezen hebben dat we de jongerenwerkloosheid kunnen terugdringen. En verder? Het is natuurlijk zo dat steden migrantengolven aantrekken. En we kunnen moeilijk de migranten en de armoede uit de stad jagen, zoals ze in sommige Europese steden gedaan hebben. Dat nooit. Ik wil niet dat Brussel wordt als Parijs of Kopenhagen. Ik denk dat die sociale diversiteit juist een troef is in Brussel.

BRUZZ | SPREEKTIJD

Even terug naar de pandemie. Een deel van de middenklasse houdt er geld aan over omdat ze hun job hebben behouden en minder hebben uitgegeven. Dat blijkt ook uit de spaaroverschotten. Moeten zij mee bijdragen? LALIEUX: Ik ben socialist, en dat zal ik blijven. We hebben een grote fiscale hervorming nodig die sociaal rechtvaardiger is. Daar ligt een belangrijke taak weggelegd voor de minister van Financiën (Vincent Van Peteghem, CD&V, red.). We zullen zien wat hij voorstelt. Met de PS hebben we alvast een voet tussen de deur met de eerste taks op het kapitaal ...

… die nog niet beslist is. LALIEUX: Er is een akkoord en het zal in het parlement komen. Maar dat is niet voldoende. Kijk rond (het kabinet van Lalieux op de Guldenvlieslaan kijkt weids uit over de stad in alle windrichtingen, red.). Je hebt daar (wijst) de bobo’s en artiesten van Sint-Gillis, daar de welstellende klanten op de Louizalaan en daar de volkse buurten van de Marollen. Dat is voor mij Brussel! Die sociale diversiteit moeten we koesteren.

“Ik volg vier uur Nederlands per week. En nu komt het erop aan om te oefenen. Dat doe ik onder meer met mijn Nederlandstalige woordvoerder” KARINE LALIEUX Federaal minister van Maatschappelijke Integratie 22

13 JANUARI 2021

Maar die kan alleen maar blijven bestaan als iedereen het goed heeft. Als er solidariteit is. Want als arm naast rijk gaat leven, komen er conflicten, die we trouwens ook af en toe zien opduiken in de stad. Iedereen moet voelen dat hij aanvaard is. Wat dan weer niet wil zeggen dat niet iedereen een verantwoordelijkheid heeft om zijn plaats te vinden in die maatschappij.

Bent u dan optimistisch over de toekomst van Brussel? LALIEUX: Ik ben optimistisch van nature. Het potentieel is er. Brussel is een fantastische stad, we hebben de politici die ermee aan de slag willen. Er is een zekere bewustwording in het buitenland over de troeven van Brussel. Wie naar hier komt, houdt ervan. Twintig jaar geleden betekende het niets als je zei: ‘ik voel me Brussels’. Vandaag, ongeacht de taal die je spreekt of de origine, is er een fierheid bij de Brusselaars die je vroeger niet zag.

Een Brusselse identiteit? LALIEUX: Het is een positieve identiteit die openstaat voor de diversiteit.

U hebt ook Beliris in uw portefeuille, het samenwerkingsakkoord tussen Brussel en de federale regering, goed voor 125 miljoen euro per jaar. In de vorige regering was een MR-minister bevoegd, in de oppositie in Brussel. Loopt het nu vlotter, nu de PS zowel in Brussel als federaal aan de macht is? LALIEUX: (Ontwijkend) Beliris heeft een uitstekende administratie. En daarnaast wil ik met Beliris, los van de partijpolitiek, aantonen dat onze federale regering er een is van samenwerking met de deelstaten. Samenwerken betekent dan ook dat de federale regering niet aan Brussel zal opleggen wat het moet doen. Het zal in overleg gebeuren. Mobiliteit is een belangrijk onderdeel. We investeren verder in metro 3, maar ook in de fietssnelwegen die Brussel, langs de spoorwegen, verbinden met het hinterland. Zo werken we aan een fietssnelweg vanuit Zellik en een verbinding van Anderlecht naar Bockstael.

Beliris lag vroeger weleens onder vuur omdat het vooral in prestigieuze projecten investeert. Dat is de laatste jaren wel veranderd met een diverser investeringsbeleid. Vandaag gaat er ook geld naar sociale woningen waarbij men nu de vraag kan stellen of dat nu wel de bedoeling is van een federaal fonds voor de uitstraling van de hoofdstad. LALIEUX: Ik zie drie assen voor Beliris: mobiliteit & openbare ruimte, cultuur & erfgoed, maar ook de sociale cohesie. En wat dat laatste betreft: als de Brusselaar zich niet goed voelt, dan wordt ook het imago van de hoofdstad een probleem. Dus zijn ook investeringen in de wijkcontracten en sociale woningen gerechtvaardigd. Je kan moeilijk de kerk van Laken helemaal restaureren en tegelijk de sociale woningen er vlakbij laten verkommeren.

Dit gezegd zijnde: de nieuwe bijakte van Beliris, met alle projecten en investeringen, is nog altijd niet getekend. De vorige liep af in 2019! LALIEUX: Ja, maar er was een regering in lopende zaken. Dat heeft alles vertraagd. We hebben intussen het Beliris-comité samengesteld. Dat zal bestaan uit vier federale ministers, en vier Brusselse. Ikzelf zal voorzitten en verder hebben Sophie Wilmès (MR), Vincent Van Peteghem (CD&V) en Meryame Kitir (SP.A) er zitting in. Voor Brussel zijn het minister-president Rudi Vervoort (PS), Elke Van den Brandt (Groen), Alain Maron (Ecolo) en Sven Gatz (Open VLD). U ziet: haast alle partijen in ons land zijn vertegenwoordigd. Ik heb hen nu gevraagd om tegen eind deze maand voorstellen te doen voor de nieuwe bijakte.

U was bijna twintig jaar Kamerlid met talloze interpellaties. Nu zit u zelf vooraan als minister. Bekijkt u het parlement nu met een andere bril? LALIEUX: Het is natuurlijk bijzonder in deze coronatijden. Het parlement oogt nu wat triest. Maar los daarvan is het een enorm voordeel dat ik die ervaring heb. Ik weet hoe belangrijk het respect is voor het parlement. Hoffelijkheid is essentieel, hoe zeer je ook van mening verschilt.

Niet de man spelen, maar wél over de ideeën debatteren. Daarnaast ken ik als voormalig parlementslid natuurlijk de klassieke valkuilen. Maar laten we zeggen dat het tot nu allemaal heel respectvol verlopen is. Er zijn er geen incidenten geweest met N-VA, Vlaams Belang of PTB.

De N-VA is wel hard voor de federale ministers die geen Nederlands spreken. U bent er een van.

begonnen, hé … Ik volg vier uur Nederlands per week. En nu komt het erop aan om het te oefenen. Dat doe ik met mijn Nederlandstalige woordvoerder, en in technische vergaderingen over pensioenen bijvoorbeeld lukt dat ook, omdat het met een specifieke woordenschat is. Voor de rest: ik ben dyslectisch, dus het leren van woorden gaat moeilijk, én er is toch altijd de schrik om fouten te maken.

KARINE LALIEUX EN LUTTE CONTRE LA PAUVRETÉ La ministre des Pensions et de l’Intégration sociale, Karine Lalieux (PS), alloue près de 400 millions d’euros à la lutte contre la pauvreté, qui s’est aggravée avec la pandémie. La situation se reflète dans le nombre croissant de bénéficiaires du revenu d’intégration. Pour Karine Lalieux, ancienne présidente du CPAS de la Ville de Bruxelles, il n’est pas honteux de dire que la lutte contre la pauvreté consiste avant tout à mettre de l’argent à disposition des plus démunis. Elle souhaite également coopérer davantage avec les communautés afin qu’il y ait une approche globale du problème de la pauvreté, de la naissance à la mort. Mme Lalieux est également responsable de Beliris. Les nouveaux projets de cet accord de coopération fédéral ne seront discutés qu’à la fin du mois, mais Mme Lalieux est favorable à une combinaison de grands projets pour le rayonnement de notre pays avec des investissements plus locaux qui profitent directement aux Bruxellois. FR

LALIEUX: Ik ben het interview in het Nederlands

“Er zijn in 2020 tien tot twaalf procent méér aanvragen voor een leefloon, terwijl de tendens de laatste jaren dalend was, ook in Brussel” KARINE LALIEUX Federaal minister van Maatschappelijke Integratie

Een jaar geleden kreeg de Brusselse PS met Ahmed Laaouej een nieuwe voorzitter. Dat was in een strijd die een fel verdeelde partij liet zien. U was samen met Rachid Madrane en Catherine Moureaux de uitdager, en heeft die strijd dus verloren. Heeft Laaouej de partij intussen weer op één lijn kunnen krijgen? LALIEUX: Ik vind het buitengewoon gezond voor onze partij dat er verschillende kandidaten waren. Dat toont dat de interne democratie haar plaats heeft in een politieke partij. Het was trouwens een nipte overwinning voor Laaouej. Hebben die verkiezingen sporen nagelaten in onze partij? Neen. We zijn vandaag één in een strijd tegen het virus. En ik ben ook minister kunnen worden. Dat toont toch dat die bladzijde is omgedraaid.

400 MILLION FOR REDUCING POVERTY Minister for Pensions and Social Integration Karine Lalieux (PS) is allocating almost 400 million euros to combat poverty. Lalieux, a socialist at heart, is not afraid of saying that combating poverty means, first of all, that money also goes to the vulnerable in society. That is a basic precondition for solving poverty, as she learned, among other things, as former head of the OCMW/CPAS of the City of Brussels. She also wants to see more cooperation with the communities so that an integral approach to the problem of poverty is adopted. Lalieux is also responsible for Beliris. Any new projects of this Federal Cooperation Agreement will not be presented until the end of this month, but Lalieux is in favour of a combination of large projects which improve the image of our country combined with more local investments that benefit the people of Brussels themselves. Mobility has already become an important element with the continuation of Metro 3 and the construction of cycle paths along the railways. EN

Karine Lalieux: “Ik denk dat de sociale diversiteit juist een troef is in Brussel.”

13 JANUARI 2021

I 23

Reeks

DE HEYVAERTWIJK De diagnose De plannen voor de wijkontwikkeling Lopende projecten

De Heyvaertwijk tussen de Bergensesteenweg en het Kanaal van Charleroi staat al veertig jaar bekend om haar intercontinentale handel in tweedehandswa-

gens. Nu lijken ambitieuze plannen de zwanenzang van de sector in te luiden. In drie reportages kijkt BRUZZ naar een wijk in transitie.

Een complexe microkosmos Met de export van tweedehandswagens ontpopte de Heyvaertwijk zich in grote kustdelen van Afrika tot een begrip. Maar wat in het buitenland faam verwierf, oogstte tegenkanting op wijkniveau. Veel inwoners ervaren de autohandel als verstikkend. Anderzijds houdt de overlast de huurprijzen laag. De buurt is hierdoor een haven voor overwegend mensen met weinig financiële slagkracht. Kan stadsvernieuwing met dit broze evenwicht omgaan? ▼

— HANS VANDECANDELAERE, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

De overlast van het vrachtvervoer doet de wijk kreunen. 24

13 JANUARI 2021

I 25

B R U Z Z | R E P O R TA G E

HOE DE AUTOHANDEL ZIJN STEMPEL DRUKTE OP DE WIJK ROND DE SLACHTHUIZEN

De autohandel in de Heyvaertwijk is verweven met de handel in stukgoederen, die vooral in de beginjaren in de verscheepte auto’s werden gepropt.

oor de slachthuizen van Anderlecht waren er in de Heyvaertbuurt, op het grondgebied van de gemeenten Molenbeek, Anderlecht en Brussel-Stad, decennialang nevenactiviteiten. Vleesbereiders, uitbeners, groothandelaars en leerlooiers vonden er hun stek in grote bedrijfspanden. Maar rond 1980 zetten nieuwe Europese hygiënerichtlijnen alles op de helling. De wetgeving eiste onder meer afgeschermde losruimtes voor vrachtwagens en gescheiden poorten voor inkomend en uitgaand vlees. Het was gedaan met beren van venten die in een wit pak een half rund op hun rug zwierden en gezwind de straat mochten overlopen. Handelaars stonden voor de keuze: investeren en moderniseren, verhuizen of sluiten. Velen onder

13 JANUARI 2021

hen maakten een kosten-batenanalyse en kozen voor de twee laatste opties. Zo rolden ze de rode loper uit voor de Belgo-Libanese pioniers van de autohandel. De vrijgekomen panden waren immers met hun grote oppervlaktes en stevige vloeren bijzonder geschikt voor auto-opslag. Metalen karkassen vervingen karkassen van vlees en bloed. Aanvankelijk was de exporthandel gericht op Libanon. Vanaf 1985 verschoof hij naar Afrika. “De kapitaalkrachtige Libanezen waren de eersten die erin slaagden om een allround formule op poten te zetten,” zegt antropoloog en ULB-onderzoeker Martin Rosenfeld. “Ze richtten import- en exportgarages op, verzekerden het transport naar de haven van Antwerpen en

schakelden daar rederijen in. Hun netwerk was bovendien groot genoeg om in de voornaamste Afrikaanse invoerhavens betrouwbare pionnen in te zetten om de wagens in ontvangst te nemen.” In de jaren 1990 raakte die gespecialiseerde intercontinentale dienstverlening zo geolied dat ook kleinere garagehouders hun weg naar de Heyvaertbuurt vonden. Ze konden zich louter toespitsen op het herstel, de koop en de verkoop van wagens. Voor de eigenlijke export werkten ze in consortium samen met de enkele (Libanese) transporteurs.

AUTO’S ALS CONTAINER Ook aan de vraagzijde vond de schaalvergroting plaats. Aanvankelijk waren het Afrikaanse

Door de slachthuizen was de Heyvaertbuurt decennialang bekend voor de vleeshandel (beeld uit 1936).

Autohandelaars namen de plaats in van de vleesbereiders, de uitbeners en de leerlooiers.

begonnen ook zelf (voorbijrijdende) auto’s op te kopen. Nog anderen verdienden in heel de keten kruimels bij als klussers in de garages. De informele economie kreeg vorm. Rond de autohandel ontwikkelden zich satellietactiviteiten: hotels voor klanten, Kameroense, Nigerese, Malinese en Guineese snackbars, en vooral handelaars in afgedankte matrassen, kapotte hifiapparaten en huishoudtoestellen. Jarenlang had men er immers baat bij om de wagens als container te gebruiken door ze met stukgoederen vol te proppen. Door ze in Afrika door te verkopen, kon worden bespaard op de kostprijs van de boottocht. De keten van betrokkenen werd in de Afrikaanse havensteden verder uitgerekt. Loopjongens,

douaniers of doorverkopers, ze pikten allemaal hun graantje mee. Ooit plande Paul Vanden Boeynants in de Noordwijk een kruising van twee Europese snelwegen, de E19 en de E40. Wat zich in de Heyvaertwijk ontwikkelde, ging verder en roert mensen van Kiev tot diep in Nigeria. Het eerste bleek uiteindelijk megalomane fictie. Het tweede werd boeiende realiteit.

ONVREDE Stilaan groeide de tegenkanting. De gemeenten Anderlecht en Molenbeek trachtten de wildgroei van het aantal garages een halt toe te roepen en de sector buiten te krijgen. Ze motiveerden hun pogingen op basis van overlast. Op hun verlanglijstje stond de strijd tegen de bevolkingsvlucht,

▼

handelsreizigers die namens een opdrachtgever naar Brussel overvlogen om een groot lot auto’s samen te stellen en de overtocht te regelen. “Maar de markt begon ook kleine klanten aan te trekken,” vervolgt Rosenfeld. “Ze profiteerden van een kort verblijf om slechts een of twee auto’s te kopen. Het economische belang school in de veelheid van die klanten. Ik noemde ze destijds ‘de mieren’. Ze trokken tegelijk een nieuw verschijnsel op gang, dat van de zogenaamde commissionaires.” Tot vandaag bevolken die overwegend Afrikaanse commissiewerkers de trottoirs van de Heyvaertstraat en enkele aanpalende zijstraten. Ze wierpen zich op als tussenpersonen die de klanten naar de juiste garages brachten. Ze

B R U Z Z | R E P O R TA G E

13 JANUARI 2021

I 27

HOE DE AUTOHANDEL ZIJN STEMPEL DRUKTE OP DE WIJK ROND DE SLACHTHUIZEN

B R U Z Z | R E P O R TA G E

▼

Zwerfvuil is schering en inslag in de Heyvaertwijk.

de te eenzijdige bedrijvigheid in de wijk, de gebrekkige brandbeveiliging, de illegale activiteiten en de milieu- en verkeersproblemen. De gemeentetaks voor de exportgarages verdubbelde. In de jaren 2000 werkten twee verschillende politiezones een poos samen door in te zetten op de naleving van de milieu- en arbeidswetgeving. Op enkele sluitingen na, liep de verdringingspoging af met een sisser. Het gros van de exploitanten schikte zich. Er zijn nog nauwelijks garages die niet over een milieuvergunning beschikken. Olie verversen? Laden en lossen van vrachtwagens? Het gebeurde steeds meer in de hangars, in plaats van op straat. Ook de havenautoriteiten deden een gedeeltelijke sanering. Olielekkende reservemotors of koelkasten waar vaak nog gas in zat, mochten niet meer mee met de wagens. Steeds meer verloopt de handel in stukgoederen in de Heyvaertwijk via aparte bedrijfjes die echte containers verhuren. Tegelijk werden in de jaren 2000 de allereerste Duurzame Wijkcontracten opgestart. Vandaag steunt de autohandel op een formele sokkel. Volgens cijfers van de Nationale Bank uit 2017 is daarin plaats voor een honderdtal aangegeven banen. In verhouding tot de ingenomen oppervlakte is dat relatief weinig. De verschillende soorten bedrijven verhouden zich hiërarchisch tot elkaar. Aan de top staan twaalf grote en middelgrote transportbedrijven. Veel handelaars zijn (groot) grondbezitters. Ze zijn niet alleen eigenaar van tachtig procent van de bedrijfspanden, vaak bezitten ze ook huizen in de wijk. Dat is een cruciaal gegeven voor iedereen die de buurt graag ziet veranderen. Rond die officiële structuur draait vervolgens nog steeds welig tierend zwart werk. “Daarmee biedt de handel een fragiel vangnet voor honderden mensen die I

13 JANUARI 2021

buiten de reguliere arbeidsmarkt vallen,” onderstreept Rosenfeld. De enkele verbeteringen ten spijt, het mentale tij keerde niet meer. De burgemeester van Anderlecht, Fabrice Cumps (PS) verwoordt in zijn bureau wat allicht een groot deel van de publieke opinie meent: “De vrachtwagens blijven overlast veroorzaken. Autohandel die zo diep in de binnenstad zit, is achterhaald. De buurtbewoners zijn hem liever kwijt dan rijk. We willen af van die dominante handel en een meer evenwichtige verhouding tussen productie en leefbaar wonen.”

EEN FRAGIEL STADSWEEFSEL Buurtbewoonster Tine Debosscher kocht in 2009 op het einde van de Heyvaertstraat een appartement in het bouwproject Terrassen aan de Sluis. Het waren de laatste middenklassenappartementen die Citydev (de vastgoedpoot van het Brussels Gewest) optrok vóór de strengere bouwnormen. “De autohandel was er eerst. Ik wist waar ik kwam wonen. En die handel heeft zeker ook positieve kanten, zoals een enorme, goed werkende sociale controle op

“Door het zwartwerk biedt de handel een fragiel vangnet voor honderden mensen die buiten de reguliere arbeidsmarkt vallen” MARTIN ROSENFELD Antropoloog (ULB)

straat. Die commissiewerkers willen geen last met politie-interventies en zijn doorgaans erg joviaal. Maar het lawaai komt wel binnen. Wij combineren de straatoverlast met een akoestisch slecht gebouwd appartement. Zware dieselmotoren die blijven draaien. Het alarm van een auto dat in het holst van de nacht afgaat. Of je kan pech hebben als een kat in het oog van een alarmdetector loopt.” “Een gigantisch probleem is het zwerfvuil. Het lijkt wel of de huizen iedere morgen hun vuil uitbraken. Vervolgens komen de reinigingsdiensten van de gemeenten het braaksel opkuisen, maar de gemeentegrenzen lopen hier nogal eigenaardig. Halverwege de straat is de ene helft Anderlecht en de andere Molenbeek. Zo verdwijnt zwerfvuil nooit gelijktijdig. Er zijn ook ontzettend veel verhuisbewegingen.” Daarmee verwoordt Debosscher nog andere uitdagingen, want de wijk is meer dan enkel autohandel.

LE QUARTIER HEYVAERT: UN MICROCOSME COMPLEXE Le quartier Heyvaert, entre la chaussée de Mons et le canal de Charleroi, est connu depuis quarante ans pour son commerce intercontinental de voitures d’occasion. Aujourd’hui, des projets ambitieux semblent annoncer la fin de ce secteur. BRUZZ consacre trois reportages à ce quartier en transition. D’un côté, de nombreux habitants considèrent le commerce automobile comme étouffant. De l’autre, ce sont les nuisances qui font que les loyers y restent modérés. De ce fait, le quartier est un havre surtout pour des personnes aux capacités financières limitées. S’introduire dans ce tissu social sous l’égide de la rénovation urbaine est un exercice très délicat. Et c’est justement ce qui est en train de se passer. Moins du fait des Communes que de la part de la Région bruxelloise, qui a proposé un programme audacieux avec le Contrat de Rénovation Urbaine «Heyvaert-Poincaré » et un Plan d’Aménagement Directeur. Le point de départ ? Le commerce des voitures va disparaître. FR

THE HEYVAERT DISTRICT: A COMPLEX MICROCOSM The Heyvaert district between the Chaussée de Mons/Bergensesteenweg and the canal has for forty years been known for its intercontinental trade in used cars. Now, ambitious plans seem to usher in the sector’s swan song. In three reports, BRUZZ looks at a neighbourhood in transition. Many residents experience the car trade as suffocating. On the other hand, the nuisance has kept the rents down. As a result, the neighbourhood is a gate-way mainly for people with little financial clout. Breaking into this fabric under the banner of urban renewal is a very delicate exercise. Yet that is exactly what is being done today. Not so much by the municipalities, but all the more by the Brussels Capital Region, which has put forward a bold programme with the Heyvaert-Poincaré urban renewal contract and a framework construction plan. The starting point? The car trade is to disappear. EN

De Heyvaertbuurt is een complexe microkosmos waar uiteenlopende, meestal kwetsbare groepen een plek vinden. Er zijn de Afrikaanse pinksterkerken die een onderkomen vinden in afgedankte en betaalbare industriële panden. Er zijn de Pakistaanse groothandelaars in Afrikaanse voedselproducten. Langs de Ropsy Chaudronlaan, een van de deuren op de wijk, zie je de duizenden bezoekers van de markt op de Abattoir. Er zijn de kleinhandelaars die niet te prijzig en luxueus mogen zijn, gezien de zwakke koopkracht van de gemiddelde inwoner. Vooralsnog vindt die bewoner in de wijk huisvestingsmogelijkheden die elders onbetaalbaar zijn. Slechts twee procent van de woningen zijn sociale woningen, maar de privémarkt compenseert met doorgedreven onderverhuur. Dat kan zich vertalen in herenhuizen waarvan de verdiepingen met een vals plafond in twee zijn gedeeld. Hier en daar zijn er wat ontluikende middenklassers. In de Waskaarsstraat verbouwden enkelen van hen vanaf 2004 stapsgewijze

een voormalige fabriek van koperpoets tot indrukwekkende lofts. “Het Lemmensplein had nog zijn beruchte reputatie. Iedereen verklaarde ons gek,” vertelt Pascal, een van hen. “Een wat grotere diversiteit in de wijk is een meerwaarde. Nu is het te veel een transitwijk, terwijl je ook mensen nodig hebt die zich binden en constant het gesprek aangaan met de overheid.” Onder het vaandel van stadsvernieuwing inbreken in dit weefsel is een heel delicate oefening. En net die wordt vandaag gemaakt. Deze keer minder door de gemeenten, maar des te meer door het Brussels Gewest, dat met het stadsvernieuwingscontract Heyvaert-Poincaré en een kaderend Richtplan van Aanleg een gedurfd programma op tafel legt. Het uitgangspunt? De autohandel zal verdwijnen. Maar wanneer? En wat gebeurt er ondertussen achter de schermen? VOLGENDE WEEK i De plannen voor de ontwikkeling van de wijk

13 JANUARI 2021

I 29

Big City

BRUZZ | BIG CITY

Je eigen bijnaam kies je niet. Hetzelfde geldt voor locofaulismen. Dat zijn namen die worden gegeven aan mensen uit een bepaalde stad of streek. Zo zijn Mechelaars Manenblussers, inwoners van Leuven Koeienschieters en Aalstenaars worden weleens Ajuinen genoemd. Vaak verkregen ze die naam in de middeleeuwen, na een of andere strijd. Meestal was dat niet om het heldhaftige karakter van de strijders in de verf te zetten, maar eerder een spotnaam die gebruikt werd door de buren. Zo worden de Brusselaars al sinds de veertiende eeuw Kiekenfretters genoemd. Er zijn een paar kronieken over waarom dat zo is, maar het verhaal dat het vaakst verteld wordt, gaat als volgt. We keren terug naar die tijd dat Brussel deel was van het Hertogdom Brabant. Dat hertogdom was een lappendeken van verschillende gebieden, met telkens een graaf of een hertog aan het hoofd. Die edellieden hadden af en toe wel wat expansiedrang. In 1355, na de dood van haar vader, werd Johanna hertogin van Brabant. Lodewijk van Male, graaf van Vlaanderen, was in die tijd getrouwd met de zus van Johanna, Margaretha, en was dus de schoonbroer van Johanna. Reden genoeg, vond de man, om het erfrecht van de zusjes in vraag te stellen en zo via zijn vrouw aanspraak te maken op het Hertogdom

Lees en bekĳk de antwoorden op de Big-Cityvragen via bruzz.be/bigcity

13 JANUARI 2021

STEL ZELF JE VRAAG EN STEM OP BRUZZ.BE

Waarom worden de Brusselaars ‘kiekenfretters’ genoemd? PHI LIPPE UIT TERVUREN

maken aan de Vlaamse bezetting van de stad. Dertig jaar later kon t’Serclaes zijn heldenstatus nog eens alle eer aandoen. In 1388 was het de heer van Gaasbeek die zijn grondgebied richting Brussel wou uitbreiden. Ook daar wou t’Serclaes een stokje voor steken. Al had hij die inval beter moeten voorbereiden. De heer van Gaasbeek was op de hoogte van zijn komst en liet t’Serclaes op de hielen zitten. Ergens onderweg tussen Brussel en Lennik werd t’Serclaes gewelddadig overvallen. Zijn voet werd afgehakt en zijn tong uit zijn mond gesneden. Nadat hij was meegenomen naar Brussel om hem te laten verzorgen, stierf hij op de Grote Markt. Zijn standbeeld in een zijstraat van de Grote Markt is daar een blijvende herinnering aan. Dagelijks strelen voorbijgangers zijn arm, omdat dat geluk zou brengen in de liefde.

KIPPENFEEST

De dood van Everaard t’Serclaes speelt een rol in de herkomst van de bijnaam van de Brusselaars. PHOTONEWS

Brabant. Hij bezette Brussel en dat was de aanleiding voor de Brabantse Successieoorlog.

De Brusselaars gaven zich niet zomaar gewonnen, ze gingen in de tegenaanval met Everaard

Check ook onze Instagrampagina, elke donderdagnamiddag vertelt Luana Difficile een nieuw Big City-verhaal.

t’Serclaes als leider van die strijd. Die man werd een ware volksheld, want hij slaagde erin een einde te

De Brusselaars waren zo woedend op de Gaasbekenaren die hun volksheld vermoord hadden dat ze op wraak belust waren. Ze bestormden het kasteel van Gaasbeek en plunderden de hele inboedel. Tijdens die plunderactie maakten ze ook een heleboel kippen buit. Het succes van de strijd werd gevierd met een maal waar de geplunderde kippen verorberd werden. En zo werden de Brusselaars ook de Kiekenfretters.

VOLGENDE WEEK Hoe komen de Marollen aan hun naam?

Culture. NL | FR | EN A HEART FOR THE ARTS, ALSO DURING THE LOCKDOWN

WIM VANDEKEYBUS GAAT VOLUIT, OOK TIJDENS CORONA

‘Niets te doen? Werk dan aan iets voor later’

CABIN FEVER ELZO DURT

ELECTRONICA MANTRIS

Petit manuel pour un confinement rock’n’roll

A Belgian expat in Mumbai has made an ambient masterpiece

Culture. Cabin Fever

‘Skeleton Paradise est la bandeson de mon confinement’ Confiné mais jamais en manque d’idées, Elzo Durt multiplie les activités. Connu pour ses collages, ses pochees de vinyles, des visuels un peu flash ou complètement trash, le graphiste bruxellois inaugure à présent une nouvelle maison de disques. Coincé chez lui, l’artiste nous confie également ses meilleurs plans pour vaincre le virus et tuer l’ennui. — NICOLAS ALSTEEN Incapable de tenir en place dans son appartement, Elzo Durt farfouille dans son incroyable discothèque. En mouvement entre ses vinyles et sa platine, le célèbre graphiste bruxellois se réjouit déjà de pouvoir sortir les disques de ses rêves sous l’enseigne Drink and Drive, le nouveau label qu’il vient de fonder aux côtés de son ami Valentino Sacchi. La maison de disques en question se profile comme un pied-à-terre pour tous les punks dans l’âme. Structure dédiée au rock garage, Drink and Drive n’est pas du genre à respecter les limitations à 30 km/h. Plutôt transgressifs et dangereusement abrasifs, les disques signés sur la nouvelle écurie d’Elzo Durt brûlent volontiers la chandelle par les deux bouts. « Ce qui me plaît dans les activités d’un label ? C’est de rencontrer les artistes et mettre mon expérience de graphiste à leur disposition. »

RENTRE-DEDANS Le micro-label imaginé par Elzo Durt fonctionne à la manière d’une petite épicerie. « L’idée, c’est de presser des vinyles en quantité limitée, pas de s’orienter vers une distribution de masse. La ligne de conduite de Drink and Drive est limpide : publier des disques en phase avec nos goûts musicaux. » Pour ça, la première sortie est une véritable pièce à conviction. L’album du groupe belge Ero Guro carbure en effet à la distorsion et avec un max de sueur sur le front. « La prochaine sortie est déjà programmée. Ce sera un vinyle de Priors, un groupe punk originaire de Montréal. » 32

Parmi les bons plans d’Elzo Durt, pas mal de disques et de BD mais aussi du cinéma belge: « Si les gens sont bloqués chez eux, je leur recommande chaudement de (re)voir Ex Drummer. »

Comme le dit l’adage : le fruit ne tombe jamais loin de l’arbre. Aussi, quand il s’agit de conseiller de la musique à écouter en cette période chamboulée, Elzo Durt rancarde instantanément un disque qu’il aurait aimé

signer sur son propre label. « C’est la bande-son de mon confinement : Skeleton Paradise, un disque enregistré par Psychic Void, un groupe canadien originaire de l’Ontario. C’est du rock garage, hyper rentre-dedans. Quand je travaille, j’écoute de la musique sur la plateforme Bandcamp. C’est comme ça que j’ai découvert ce disque fabuleux. Même la pochette – ce qui est important pour moi – est hyper stylée. Récemment, j’ai aussi découvert Music For Parties, le premier album de Silicon Teens, un groupe éphémère imaginé en 1980 par Daniel Miller, le fondateur du label Mute Records (Depeche Mode, Nick Cave and the Bad Seeds, M83). C’est cool et très synthétique. Ça ressemble un peu à du Telex. Et

Quarantoon STEVE MICHIELS puis, il faut écouter le premier album de Sweeping Promises qui est sorti en 2020. C’est un pur condensé post-punk, à ranger entre Blondie et Gang of Four. »

FREAK & TRASH Au rayon BD, les goûts d’Elzo Durt mènent à La dernière Rose de l’Été, un ouvrage signé Lucas Harari et publié en 2020. « C’est splendide. Les dessins me rappellent le travail de Ted Benoit. Cette bande dessinée est un petit chef-d’œuvre graphique. Au-delà de son esthétique, le récit tourne autour d’une intrigue policière avec des fausses pistes et de nombreux rebondissements. C’est vraiment prenant. J’ai acheté cette BD chez Brüsel, une excellente adresse du centre-ville. Sinon, une de mes grandes sources d’inspirations pour le boulot, c’est Les Dossiers noirs de l’Histoire (2005), un livre de collages réalisé par Fredox, le graphiste attitré de Jean-Paul Gaultier. C’est assez trash, un peu freak, mais complètement fascinant. C’est aussi un bouquin très difficile à trouver. Pour passer un bon moment, je conseille également de parcourir l’œuvre du dessinateur et scénariste Philippe Druillet. Je suis fan. Le mieux est peut-être de commencer par une belle anthologie comme celle sortie aux éditions MEL. » Même si la période de confinement se prête plutôt bien au binge-watching, Elzo Durt n’est pas très séries. « Quand j’allume ma télé, c’est pour regarder tout et n’importe quoi, avec une préférence pour les trucs débiles... En revanche, je nourris une véritable passion pour le cinéma belge. Ex Drummer de Koen Mortier, par exemple, est mon film favori. J’y reviens très souvent. J’adore les personnages inspirés par le roman de Herman Brusselmans, l’esthétisme ultra rock’n’roll et la bande-son jouée par le groupe Millionaire. Si les gens sont bloqués chez eux, je leur recommande chaudement de voir ou de revoir Ex Drummer. » Voilà donc de quoi oublier le confinement et passer du bon temps. 33

Culture. Dans

CHOREOGRAAF WIM VANDEKEYBUS WIL PODIUMKUNSTEN DIE VAN HET SCHERM SPATTEN

‘Ik hou van het risico van de livestream’ Corona of niet, Wim Vandekeybus blijft bezig. In Londen maakte hij de wervelende livecaptatie Draw from within, die over de hele wereld werd bekeken. En nu zaterdag beleeft Hands do not touch your precious Me zijn Brusselse première. Zoals altijd bij Vandekeybus, mag je ervan uitgaan dat hij ook het wat duffe streaming wil verheffen tot een krachtige kunstvorm. — MICHAËL BELLON, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

andekeybus zelf is in 2020 Covid-vrij gebleven, maar de artistieke werking van zijn danscompagnie natuurlijk niet. Ultima Vez was volop aan het toeren met de vorige productie Traces toen de eerste lockdown inging. Ondertussen waren ook al de eerste repetities begonnen van Hands do not touch your precious Me, maar Vandekeybus is niet echt een man voor coronaproof repetities of choreografieën. “Uit die periode is één scène overgebleven waarin de dansers geen lichamelijk contact maken,” zegt hij vandaag vanuit zijn thuisbasis in Molenbeek. “In het begin repeteerde ik ook afwisselend met groepjes van twee of drie dansers, maar op den duur wist ik niet meer wat ik nu al tegen wie had gezegd. Dat lukte dus niet echt.” Toch bleef Vandekeybus niet bij de pakken zitten. Tussen de repetities van Hands do not touch your precious Me door, zat hij ook nog in Londen, waar hij een stuk voor de scène zou maken bij de gereputeerde Rambert Dance Company. Toen ook die werd gecanceld, stelde Rambert hem vanwege zijn ervaring als cineast voor om met een heuse filmploeg een productie te maken, specifiek bedoeld voor een reeks livestreams voor een intercontinentaal publiek, van Amerika tot

Zuid-Korea.” De grote middelen voor die Londense productie, Draw from within genaamd, stelden Vandekeybus in staat om voor een spectaculairder eindresultaat te gaan dan hij nu met Hands do not touch your precious Me zal kunnen bereiken, waardoor hij de mogelijkheden en beperkingen van het hele livestreamingverhaal als geen ander kent.

LIVE VANUIT LONDEN “Een stuk specifiek voor streaming maak je helemaal anders dan een voor de scène. Hoeveel streamings van opera’s, gefilmd met drie vaste camera’s hebben we ondertussen al niet gezien? Daar scroll je door maar zit je nooit echt in. Op visueel gebied zijn mensen veel meer gewoon. Filmen op de scène is ook moeilijk: je zit meteen in de coulissen, je zit voortdurend met een zwarte achtergrond, en het licht is meestal te hard. Als je op film dezelfde kleuren wilt als oorspronkelijk op de scène, moet je die oorspronkelijke kleuren soms juist helemaal aanpassen.” Bij veel streamings is het materiaal ook te eenvormig,” gaat Vandekeybus voort. “Alleen maar dans op je scherm is te veel van hetzelfde. Je

wilt zowel dans als emoties, intensiteit, en dan even inhouden. Je moet elementen binnenbrengen die visueel interessant zijn en dus vooral cinema maken. Ik wist ook dat ik het korter moest houden in Londen, want scherm heeft niet zoveel geduld als theater. Zeven mensen op de tien zetten de stream tijdens de voorstelling op pauze, en sommigen kijken pas drie uur later verder.” Volgens Vandekeybus waren de middelen die Rambert in Londen ter beschikking had dan ook cruciaal om tot een goede livestream te komen. “Ik mocht het hele gebouw gebruiken. Eén grote studio heb ik als filmstudio ingericht, we hebben ook de trappen gebruikt en een podium op het dak geïnstalleerd. In het begin van de repetities waren de zeventien dansers verdeeld in bubbels over drie verdiepingen. Alles werd dan voortdurend gefilmd zodat elke bubbel altijd kon volgen. Zes dagen voor de screening kwamen dan alle operators erbij. Ik kreeg een director of photography, een producer, een editor, een hoop camera’s, twee rails en zelfs mensen om mijn mondmasker aan te geven of ‘distance’ te roepen als er meer afstand moest zijn.” Het was allemaal heel hightech, maar Vandekeybus moest de director of photography en de editor er wel van overtuigen hun gebruikelijke controledwang te laten varen, en voor een stuk mee te gaan in de onvoorspelbaarheid van de live-ervaring. “Ik vond dat al die mensen de choreografie moesten kennen om de dansers te kunnen volgen. We hebben ook hard gewerkt op de cuts, de keuze van de juiste hoeken, de lenzen...” Nog iets waarvan het theaterpubliek zich misschien niet bewust is als ze naar een streaming kijken: “Als je voor je livestreaming ook de geluiden van de ademende, sprekende en bewegende lichamen wilt capteren, moet het muziekvolume tijdens de opname zeer laag staan. Net hoog genoeg voor de timing van de dansers. Wat het publiek dan thuis hoort, is een mix van die geluidscaptatie en de muziek op volle kracht.”

▼

Wim Vandekeybus: â€œIk hoop dat het idee dat kunst niet zo urgent is, geen voet aan de grond krijgt in de kunstwereld zelf. Dat zou erg zijn.â€?

▼

CHOREOGRAAF WIM VANDEKEYBUS WIL PODIUMKUNSTEN DIE VAN HET SCHERM SPATTEN

Op die manier werd Draw from within een wervelende, driedimensionale live-ervaring die de kijker door het oog van de constant bewegende camera de scène op sleurde, tussen de dansers. Met close-ups, dansers en acteurs die rechtstreeks in de camera spreken, cuts tussen verschillende scènes, en camera’s die van het ene groepje dansers naar het andere afdwalen. Vandekeybus: “Het was leuk om zo te werken. Voor de dansers, omdat ze van mij hun eigen solo’s mochten uitwerken, én voor de operators omdat zij bijna als dansers tussen de dansers bewogen. Daardoor konden ze soms ook weleens iets missen, maar ze zeiden dat ze zoiets nog nooit hadden gedaan. In The New York Times kregen we vier sterren, maar vooral in Korea was de respons geweldig. De tweede dag is het systeem gecrasht omdat iedereen inlogde op hetzelfde moment en dan begon te reloaden.”

BRUZZ

| INTERVIEW

PREHISTORISCH KLEIEN Meteen na de livestream in Londen zette Vandekeybus dan de repetitie voor de wereldpremière van Hands do not touch your precious Me in het Italiaanse Ferrara voort. Maar net dan kondigde de tweede golf zich aan. “De technici en ik hadden negatief getest en waren net naar Italië vertrokken toen we te horen kregen dat een van de dansers in Brussel positief was. Later bleek het om een vals positieve test te gaan, maar ook wij moesten in quarantaine en we mochten vijf dagen het theater niet in. De dansers zouden pas op woensdag kunnen aankomen in Italië, donderdag generale repetitie moeten houden, en vrijdag al in première moeten gaan, maar we wilden er toch mee doorgaan. Tot ook in Italië de theaters dicht moesten. De dansers zijn niet meer vertrokken.” Vervolgens werd ook de première in de KVS afgelast, waardoor die nu wordt vervangen door

“Wil streaming belangrijk worden, en meer worden dan een vorm van slechte cinema, dan is daar budget voor nodig” een stream. Al zal die meer basic zijn dan die van Draw from within. Vandekeybus: “Draw from within was zeer duidelijk van bij het begin bedoeld om te filmen, terwijl Hands do not touch your precious Me al ongeveer klaar was voor de scène. Ik heb het stuk ook niet herwerkt of ingekort. Dit keer hebben we ook niet de middelen en de repetitietijd van in Londen. We hebben nu drie camera-operators, in plaats van de vijf bij Draw from within, die pas een dag voor de streaming mee kunnen repeteren en try-outen. Er zitten geen vooraf opgenomen beelden in en de dansers verlaten ook niet de scène om op andere locaties te dansen. Wel zullen we ook op de scène filmen en niet alleen van buitenaf. De beelden zijn ook heel grafisch en dus visueel dankbaar. De filmploeg is maar één dag op voorhand beschikbaar en ik sta zelf ook op de scène. Ik noem het dus geen wereldpremière maar een coronastreaming. We zouden het stuk ook op voorhand kunnen filmen, monteren en dat dan streamen, maar ik wil toch gaan voor het risico van de livestream.” In Hands do not touch your precious Me, een stuk voor acht dansers, ontmoeten de universums van Vandekeysbus, de Franse beeldend kunste-

Vele vissen in de stream Hands do not touch your precious Me is als betalende livestreaming te zien op het onlineplatform 24/7 van KVS, waarop je ook verschillende gratis captaties van producties kan zien die dateren van voor en na de uitbraak van Covid-19. Onlineformats zijn er in de podiumkunsten in alle maten en gewichten. Maar volwaardige podiumproducties die specifiek en exclusief naar de mogelijkheden en beperkingen van livestreaming zijn gemaakt? Die zijn toch eerder zeldzaam. Bronks streamt wel de voorstelling Knetter van Ultima Thule (17/1, 15.00, www.bronks.be) gratis voor wie zich registreert. Het 36

theaterhuis is ook bezig speciale, filmische captaties te maken van het voortreffelijke bestaande stuk Tribunal en van de gloednieuwe productie The happy few, die eind februari in première gaat. Ook van de jonge makers op het komende Bâtard festival (3 > 6/2, www.batard.be) kunnen we misschien wat online creativiteit verwachten. Verschillende van de voorziene performances worden vanuit de Beursschouwburg aangepast om te worden gestreamd. Zeker specifiek voor online bedoeld is de verhalende podcast TIMO en de wilde dieren van Pieter De

naar Olivier de Sagazan en de Brusselse componiste Charo Calvo elkaar. De Sagazan is een schilder die ook performances is beginnen te maken. Hij is geboeid door transformaties van het menselijke lichaam en werkt daarvoor vaak met klei en verf. Charo Calvo was in 1987 een van de stichtende leden van Ultima Vez. Ze werkte mee aan verschillende producties, eerst als danser en later als componist en geluidsontwerper. Zij zorgde voor de bijna filmische soundscape, en bracht ook de verhaalstof aan. Die put uit de mythische hymne van de Sumerische hogepriesteres en dichteres Enheduanna aan de godin Inanna uit het Mesopotamië van zo’n 4.300 jaar geleden. Inanna, die zowel godin van licht als duisternis is, wordt vertolkt door Lieve Meeussen, die daarmee ook terugkeert in de cast van Ultima Vez. Inanna gaat op bezoek bij haar oom, de godheid Enki, een rol voor Vandekeybus. “Enki is de god die de Me’s bezit waar in de titel Hands do not touch your precious Me naar verwezen wordt. Een ‘Me’ is geen ‘ik’, het is een levenskwaliteit. Je hebt de Me van de kunst van het schrijven, de Me van het manden weven, de Me van de seksualiteit, maar ook van de perversiteit of van de vernietiging. Vijfduizend jaar geleden werden die Me’s vastgelegd in tabletten van klei – ook het materiaal waar De Sagazan mee werkt. Er zijn er zestig van teruggevonden die een brede, genuanceerde bijna moderne kijk geven op de mens, de liefde, de seksualiteit in een matriarchale tijd. Eigenlijk zijn de Me’s culturele waarden die mensen nodig hebben om te leven. En voor ons waren ze ook een woordenboek waar we als makers uit konden putten. Inanna maakt Enki de Me’s afhandig om ze te verdelen onder de mensen, wat eigenlijk staat voor culturele generositeit.” De Sagazan vertolkt de zus van Inanna die in

Buysser/Solta en saxofonist Mattias De Craene (www.kaaitheater. be). Dan is er nog de uitnodiging van het Brusselse Decoratelier van Jozef Wouters, dat tijdens zijn residentie in deSingel via livestream een ‘open repetitie’ van de performance INFINI 1-17 zal organiseren, waar je op 30 januari gedurende vier uur virtueel zal kunnen ‘binnenwandelen’. Ook andere gezelschappen zoals Compagnie Thor, en individuele kunstenaars zoals Roel Heremans (Image of your Quarantine 2020) of Samah Hijawi (Holy Cow and the Pomegranate) pasten hun werk verregaand aan voor streaming. Landelijke streaminginitiatieven met Brusselse deelnemers zijn er

eveneens. Bij de Toots Sessies (www.vrt.nu), zitten onder meer optredens van Josse De Pauw, Brihang en Alexander Vantournhout, maar ook een verkorte videoversie van de lezing-performance Lecture For Every One-20, die Sarah Vanhee creëerde met tien jongeren, en die integraal te zien is op het Vimeo-kanaal van Kunstenfestivaldesarts. En dan is er nog de nieuwe tv-zender Podium 19 (www.podium19.be) van Vlaamse kunstinstellingen zoals de Ancienne Belgique of het Brussels Philharmonic. Podium 19 gaat volgende week van start, met elke dag nieuwe producties uit de Vlaamse cultuurhuizen, en van donderdag tot zondag dagelijks minstens één tv-première. (MB)

LE LIVESTREAM SELON WIM VANDEKEYBUS Covid ou pas, Wim Vandekeybus reste actif. À Londres, il a réalisé l’éblouissante captation live de Draw from Within, qui a été regardée dans le monde entier. Et ce samedi, ce sera la première de Hands do not touch your precious Me à Bruxelles. Comme toujours avec Vandekeybus, on peut s’attendre à ce qu’il élève le vulgaire streaming au rang de forme d’art puissante. Vandekeybus: « Nous aurions pu aussi filmer et monter à l’avance le spectacle pour ensuite le diffuser, mais je veux quand même prendre le risque du direct. » Comment Vandekeybus envisage-t-il l’avenir du streaming dans les arts du spectacle après la pandémie ? «Bien sûr, les temps changent, mais le public ne voudra pas toujours tout regarder dans sa cuisine. Si le streaming doit devenir important, et ne pas rester une forme de mauvais cinéma, il faut un budget. Et c’est difficile financièrement, car avec une seule place achetée, vous pouvez regarder la captation chez vous avec six personnes si vous le souhaitez. »

Voor Hands do not touch your precious Me baseerde Vandekeybus zich op de Sumerische mythologie.

de onderwereld leeft. Zo eindigt het stuk in een monstrueuze fantasmagorie van water, vuur en vooral aarde. Al was al dat geklei voor de dansers tijdens de repetities niet evident. “Olivier wilde dat ze elke dag met die klei repeteerden, maar dat was waanzin. In het begin waren alle leidingen van onze douches verstopt. Alles was nat. Zodra je je gezicht afdekt met die klei, zie je ook niets meer, dus er zitten scènes in die sommige dansers blind spelen.”

LIFE IS LIVE Hoe schat Vandekeybus de toekomst van streaming in de podiumkunsten post-corona in? “Natuurlijk veranderen de tijden. Mensen zullen zich sneller afvragen of het wel de moeite is om met een hele groep naar Korea te vliegen of voor een paar interviews naar Italië te gaan. Maar het publiek zal niet alles in zijn keuken willen blijven bekijken, net zoals we ook niet al ons onderwijs vanaf nu online zullen organiseren. Het ritueel van samen naar het theater gaan is iets heel anders. Toen we bij Rambert bezig waren, kregen we eerst veel aanvragen om ook streamings voor de zomerfestivals te doen, maar een maand later wilden programmatoren toch liever een livevoorstelling. Life is live.” Ondertussen moet je ook opletten op welke manier je cultuur online promoot, waarschuwt Vandekeybus. “Het mag geen downlevelling van je werk worden. Neem de Toots-sessies van de VRT: die werken soms, maar niet altijd. In een soort huiskamersfeer met bedenkelijke belichting je act komen uitleggen en opvoeren: ik zie het mezelf niet meteen doen.”

Zelf je werk transformeren tot materiaal voor een goede filmische streaming is niet evident. Vandekeybus: “Van een choreograaf als Hofesh Shechter, die pas Political mother unplugged streamde voor het Parijse Théâtre de la Ville, mag je iets degelijks verwachten. Omdat die eerder ook al veel films gemaakt heeft van zijn voorstellingen. Maar als je zelf geen ervaring hebt, moet je eigenlijk al een supergoeie director of photography hebben die zijn ding mag doen met jouw materiaal. Wil streaming belangrijk worden, en meer worden dan een vorm van slechte cinema, dan is daar budget voor nodig. En dat ligt financieel moeilijk, want met één ticket van tien pond voor de streaming van Draw from within, kon je thuis met wel zes mensen kijken als je wilde. Misschien hebben zo’n 15.000 mensen gekeken, wat veel zou zijn, maar dat aantal vertegenwoordigt ‘maar’ 5.000 verkochte tickets.” Vandekeybus hoopt ook dat er na corona geen crisis van de inhoud volgt. “Het valt op dat sommige kunstenaars zeggen dat ze niets kunnen doen, terwijl ze de tijd kunnen gebruiken om iets te maken waar ze dan later mee naar buiten zouden kunnen komen. Ook bij de cultuurhuizen en programmatoren zie je verschillen tussen zij die er alles aan gedaan hebben om nog iets mogelijk te maken, en zij die wel heel voorzichtig waren. Alsof het idee dat je ook best eens kan stoppen, en dat het allemaal niet zo urgent is, meer voet aan de grond krijgt. Dat zou pas erg zijn.” HANDS DO NOT TOUCH YOUR PRECIOUS ME 16/1, 20.00, www.kvs.be

BRUZZ | INTERVIEW

LIVE STREAMING THE VANDEKEYBUS WAY Corona or not, Wim Vandekeybus remains busy. He made the dazzling live streaming Draw from Within in London, which was watched all over the world. And this Saturday Hands do not touch your precious Me will have its Brussels premiere. As always with Vandekeybus, you can assume that he also wants to elevate the fairly dull streaming to a powerful art form. Vandekeybus: “We could also film the piece in advance, edit it and then stream it, but I still want to take the risk of the live stream.” How does Vandekeybus assess the future of post-corona streaming in the performing arts? “Of course times change, but the audience won’t want to keep watching everything in their kitchen. If streaming is to play an important role, and be more than just a form of bad cinema, it needs a budget. Financially, that is an issue because with one ticket, more than one person can watch it in the comfort of their home.” EN

Culture. Jazz

‘In te hard verlangen ligt het lĳden’ NL

Flagey hulde haar het afgelopen najaar in de vacht van een Jonge Wolf, en sommeert haar nu opnieuw voor zijn Brussels Jazz Festival: Naima Joris, de mooiste belpopstem die u nog nooit hebt gehoord. Tot nu. — TOM ZONDERMAN “Ik heb nooit de ambitie gehad om zangeres te worden,” vertelt Naima Joris vanuit haar zolderkamer in Hulst, het Limburgse dorpje waar ze sinds de eerste lockdown is ingetrokken bij haar tante. Tien jaar geleden belandde ze “per toeval” bij de Leuvense folkpopband Isbells. Er volgde een blauwe maandag bij Marble Sounds, een flirt met The Happy, de vrouwenbende rond Reinhard Vanbergen, en een duet met Raymond van het Groenewoud. In 2015 hoorde Joris’ vader, icoon van de Belgische jazz Chris Joris, haar thuis achter de piano ‘Both sides now’ van Joni Mitchell zingen. Voor hem hét signaal om zijn dochter “uit haar kot” te halen. Ze maakten samen het album Home and old stories, waarop ze enkele covers zong en percussie speelde. Intussen heeft Naima Joris beseft dat ze een uitzonderlijk laag bereik heeft. Daarmee ontroert en troost ze, vervoert en betovert ze. In een parallel universum lag de wereld aan haar voeten. Maar twijfels over welke richting ze uit moest, podiumvrees en persoonlijke besognes hielden haar uit de spotlights. Tot vorig jaar. Een lockdowfilmpje op YouTube met een cover van ‘Sodade’ van Cesária Évora maakte veel los. Haar eerste eigen song volgde, ‘Bellybutton’, en op het afgeslankte Brosella-festival tekende Joris voor haar eerste soloshow ooit. Deze week is er het nagelnieuwe ‘Soon’, in de lente volgt haar eerste ep.

Je hebt een lange aanloop genomen. NAIMA JORIS: Zingen was voor mij altijd iets wat ik thuis deed. Maar door met mijn vader samen te werken, begonnen mensen te vragen naar meer. Alleen wist ik niet hoe ik een plaat moest opnemen, zonder band of budget. Ik zong ook alleen maar covers, ik had geen eigen songs. Lara Rosseel, die contrabas speelt bij mijn pa, heeft me dan op sleeptouw genomen, samen met mijn halfbroer Yassin. Ze boekte een paar caféoptredens, maar na drie shows was het al lockdown. (Lacht)

Je vader is een jazzmuzikant, je grootvader zong opera. Ben je opgegroeid in een muzikaal bad? JORIS: Nee. Van mijn elfde tot mijn

achttiende woonde ik bij mijn moeder en stiefvader in Zuid-Frankrijk. Muziek speelde daar geen grote rol, maar ik wilde wel een instrument leren. Dat werd uiteindelijk sopraansax. Ik volgde muziekschool, tot ik op een dag het podium op moest. Ik vond dat zo verschrikkelijk dat ik ermee ben gestopt. Eigenlijk kwijnde ik weg in Frankrijk. Ik leed aan slapeloosheid en deed het niet goed op school. Op mijn achttiende ben ik bij mijn vader gaan wonen. Ik wilde de saxofoon weer oppakken, en schreef mij in aan de Jazz Pop-studio in Antwerpen. Ik bloeide helemaal open, maar toen verongelukte mijn stiefmoeder, de moeder van mijn halfbroer en halfzus. Ik was in shock en hield de muziek opnieuw voor bekeken. Het enige wat me nog interesseerde, was mediteren en het boeddhisme. Ik wilde met rust gelaten worden en isoleerde me. Ik wilde zelfs non worden. Ik ben een tijdje onthaalmoeder geweest en ging verpleegkunde studeren. Eigenlijk vocht ik tegen een depressie, maar ik vond de juiste hulp niet. Zingen werd uiteindelijk mijn therapie. Heel stil, op mijn kamer, dat werkte bevrijdend.

Na een lange aanloop komt Naima Joris naar buiten met weemoedige en tegelijk sensuele jazzpop, gedragen door haar fabelachtig mooie, donkere stem. “Er zijn weinig vrouwen met zo’n laag bereik.”

Klopt het dat je vernoemd bent naar ‘Naima’ van John Coltrane, diens ode aan zijn eerste vrouw? JORIS: Ja. Toen ik vier jaar was, heeft

mijn pa me meegenomen naar een optreden van de Amerikaanse jazzpianist McCoy Tyner, die nog met Coltrane heeft samengewerkt. Hij heeft toen speciaal voor mij ‘Naima’ gespeeld. (Lacht) Ik heb ook Coltranes drummer, Elvin Jones, ontmoet toen ik veertien was. In de vinylcollectie van mijn vader zat veel avant-gardejazz, Ornette Coleman, Archie Shepp. Vandaar ook mijn vrijgevochten smaak. In Zuid-Frankrijk woonde ik trouwens in het dorpje naast Nina Simone, ik heb haar nog live gezien in 1997.

juiste medicatie voor mijn psychische problemen. Maar het onheil bleef komen. Mijn moeder en mijn halfzus, Saskia, kregen kanker. In 2018 is mijn halfzus gestorven. In de laatste weken heb ik mij over haar ontfermd. Toen de dokter kwam vertellen dat ze niet lang meer te leven had, heb ik dat zo poëtisch en zacht mogelijk aan haar proberen te vertalen. Ik zei haar dat ik haar ‘straks’ weer zou ontmoeten, als ze daarboven was. Daaruit is ‘Soon’ ontstaan. ‘Bellybutton’ is een tekst van haar die ik gevonden heb en die ik op muziek heb gezet.

De dood van je zus was in zekere zin een nieuw begin voor jou? JORIS: We hadden de dood van haar

Met onder meer een cover van het van haar bekende ‘Wild is the wind’ heb je de voorbije maanden superlatieven geoogst op Facebook.

moeder al moeten verwerken, en mijn reactie was: ik ga leven. Ik ga van mijn tranen parels maken. Het

Het Brussels Jazz Festival is dit jaar een streamingevent. Jammer? JORIS: Voor mij is dit allemaal nieuw, ik vind alles zalig. Ik heb nu ook een geweldige band, met Lara op bas, Niels Van Heertum op eufonium en Vitja Pauwels op gitaar. Straffe muzikanten die heel vrij spelen. Daar wil ik naartoe: een vrije speelplaats, waar van alles kan gebeuren.

“I go my way,” zong je in 2016 op het album met je vader. Wordt 2021 het jaar waarin je jouw weg gaat? JORIS: Het is altijd ‘my way’ geweest,

ook stoppen met muziek en in de zorg gaan hoorden daarbij. Iedereen volgt zijn eigen pad. Ja, ik had eerder muziek moeten uitbrengen. Maar beter laat dan nooit. Aas ik nu op de grote doorbraak? Nee. In te hard verlangen ligt het lijden. Natuurlijk wil ik succesvol zijn, maar ik ga daar

tegelijk ook pijnlijk. Ik had dit eerder moeten doen. Maar het motiveert mij alleszins om verder te doen.

Je videoposts zijn heel intiem: je nam ze op in je zolderkamer, in badjas, tussen de drogende was...

“Na de dood van mijn zus dacht ik: ik ga leven, ik ga mijn verdriet omarmen en van mijn tranen parels maken”

JORIS: Die liedjes zijn heel spontaan

opgenomen, zoals ik ze thuis altijd zing. Alleen krijg je dat nu te zien, omdat iedereen thuis zit. Zonder corona zou ik dat nooit gedaan hebben. Wanneer ik iets zing, primeert het gevoel, niet het visuele. Als ik dan net mijn haar heb gewassen en ik heb mijn peignoir aan, dan ga ik me niet speciaal omkleden. (Lacht)

Zelf word je vaak vergeleken met Melanie De Biasio. Een compliment?

verdriet omarmen. Anders is het enkel tristesse en kapotgaan. Nu, ik ben harmonisch niet zo onderlegd, ik ken alleen maar basisakkoorden. Ik ben geen grote songschrijver. Het zijn eenvoudige nummers, met een beat en wat gitaar en toetsen. Het is niet makkelijk om daarin heel zware emoties te uiten. ‘Soon’ klinkt bijna sensueel, eigenlijk. (Lacht) Maar dat past ook bij Saskia.

BRUZZ | INTERVIEW

JORIS: Die aandacht is fantastisch en

niet op zitten hopen. Mijn grootste prioriteit is gelukkig zijn, familie, een dak boven mijn hoofd, liefde en warmte. En mij niet verliezen in de ratrace van de persoonlijke ambitie. Ik ben superdankbaar voor wat er op mij afkomt, maar ik besef ook dat alles vergankelijk is. BRUSSELS JAZZ FESTIVAL 16/1, 20.00, www.flagey.be

JORIS: Zeker. Aan de Jazz Pop-studio

ergerde ik mij vaak aan zangers die te ‘zangerig’ zongen. Ze waren te veel bezig met techniek en niet met gevoel. Met je stem kan je niet liegen. Toen ik Melanie De Biasio hoorde, dacht ik: eindelijk een zangeres die niet met zingen bezig is. Daar streef ik zelf ook naar.

Vorig jaar heb je voor het eerst een eigen nummer uitgebracht, ‘Bellybutton’. Deze week volgde ‘Soon’. Wat was de trigger om zelf te beginnen schrijven? JORIS: In 2017 vond ik eindelijk de

À LA RENCONTRE DE NAIMA JORIS Naima Joris n’a pas pris le chemin le FR plus court. Il y a dix ans, elle a fait ses premiers pas avec Isbells. Après avoir collaboré entre autres avec Raymond van het Groenewoud et son père, l’icône du jazz Chris Joris, elle sort aujourd’hui ses propres chansons. Morceaux qu’elle a écrits après le décès de sa demi-sœur Saskia, il y a deux ans. L’EP suivra au printemps, mais elle présente déjà son travail au Brussels Jazz Festival, qui sera cette année une édition à suivre en streaming.

MEET NAIMA JORIS It took Naima Joris a while to come up to speed. Ten years ago, she took her first steps as a musician with Isbells, and after collaborating with Raymond van het Groenewoud and her own father, jazz icon Chris Joris, among others, she is now releasing her first songs of her own. Songs she wrote after the death of her half-sister Saskia, two years ago. The EP will follow in the spring, but she is already presenting her work at the Brussels Jazz Festival, which this year has been reduced to an online event. EN

Culture. Contemporary art Olivia Hernaïz rolls the dice: “I would love for Art & My Career to be obsolete in five years.”

Olivia Hernaïz Born in Brussels in 1985 Starts creating art as a child, but goes on to study law in Brussels, Louvain-la-Neuve, and Buenos Aires While practicing as a lawyer, she completes a Bachelor of Fine Arts at La Cambre, and starts using her grandmother’s name In 2015, she puts out the book Dessine-moi ton pays with her sister, and builds a school in North Kivu with the proceeds In 2016, she obtains a Master of Fine Arts at Goldsmiths In 2017, she wins the first prize of Art Contest and has her first solo show at the Musée d’Ixelles In 2020, her board game Art & My Career is released and played in art centres around Europe In 2021, a solo show at Mu.ZEE will focus on the life of her grandmother, who, as a fourteen-yearold was evacuated to Russia to escape the Spanish Civil War

ALL WORK AND NO PLAY MAKES OLIVIA HERNAÏZ A DULL GIRL

‘I’m not an artist, I’m a female artist. It’s not the same thing’

“

ou know, I must have played this game about thirty times and I’ve won only once. Maybe I’m just too focused on explaining the rules and mediating the game, or maybe I’m just very bad at playing. (Laughs) I’ve always liked to play games, but I lack the competitive edge, the will to win. I’m happy simply spending some time together.” Olivia Hernaïz is doing her best at reassuring me as we set up our boards – each of us in front of our own computer screen – as I mention my anxiousness of playing a game with the person who created it. Sure, she might know all the ins and outs of Art & My Career, but then again, you still need to roll the dice. “As in life, exactly. Strategy plays a major part in the game, but there is a lot of chance involved as well. Who do you meet? When do you meet them? Were you born into a wealthy, influential family? And so on. You don’t have full control over the game. I might know which square is where, but that doesn’t mean I’m going to end up on them.” Art & My Career isn’t a game out to generate sore losers or graceful winners – at least not primarily. Brussels-born visual artist Olivia Hernaïz developed the game over a period of two years, after discovering James Cooke Brown’s board game Careers during a residency in Spain.

“We used to play that original 1950s version a lot. Though it was quite outdated and slightly sexist, you could see James Cooke Brown really wanted to find a balance between money and other values like fame, happiness, virtue, power and enlightenment. I doubt, looking at his writing and vision, that the game was entirely to his liking. Those days I used to film sessions of my friends playing the game, asking them to do so while wearing black suits, or in a field. So I was already adapting the game because I felt that there was something missing, that there was something I could deepen. When I discovered that there was also a Careers for Girls, made in the 1980s and which was super sexist, I knew that I needed to go further and really appropriate the game. So I started asking women working in the art scenes in France, Belgium, and the United Kingdom if they would like to answer a few questions. That anonymous and confidential survey evolved from one to two to almost ten pages – with questions ranging from financial stability, competition and solidarity, sexism and sexual harassment to relationships, opportunities, motherhood and so on. I received about one hundred replies and that’s when I knew this game simply had to exist.” Enter Olivia Hernaïz’s stunningly designed yet

BRUZZ | INTERVIEW

An old-fashioned board game, a contemporary work of art, and a major awareness update, Olivia Hernaïz’s Art & My Career gives you the chance to walk a mile in the uncomfortably high-heeled shoes of women trying to make it in the art world. Well, don’t mind if I do. The game is on! “I have no opportunities, barely any cash, I’m not very happy and I’m just a bit famous. My life sucks.” — KURT SNOEKX, PHOTO IVAN PUT highly unsettling Art & My Career, featuring seven female characters – an art historian, a gallerist, a professor, an art educator, a museum director, a curator, and an artist – who each try to make it in the art world by collecting money, happiness and/ or fame. “You know, I could have made this game all by myself and have invented nearly exactly the same experiences, because nothing in the game is very surprising. But these women’s generosity, their trust really filled me with a sense of responsibility, legitimacy, entitlement. That’s the main reason for this larger scale, for a game that is affordable and available: I want it to be publicly played and shared, experienced and discussed.”

BABY BUMP So we get on with it. After picking a token, rolling the dice to determine our starting salaries – Olivia Hernaïz is awarded $2,000, I get $3,000 –, and choosing a winning formula by splitting 60 units over an amount of money to be aspired to, hearts (for happiness), and stars (for fame), I take off – “Because, well, men first,” Olivia Hernaïz says laughingly. I quickly learn a few things. The career path of an artist doesn’t allow you to pass by Pay Day – “Guess why?” –, you can’t go into the red – “That was way too depressing!” –, Opportunity cards ▼

BRUZZ

| INTERVIEW

▼

ALL WORK AND NO PLAY MAKES OLIVIA HERNAÏZ A DULL GIRL

offer quick and sometimes privileged routes to careers, Network cards allow you to move a certain number of steps without having to depend on the dice, and I should certainly not try my luck. While Olivia Hernaïz enters University in the pursuit of a degree in art history, and receives three hearts for being part of a collective exhibition of students and two Opportunity cards because her gallerist uncle attends her graduation show, I end up in Hospital, where I am laid up until I throw five or less, or pay half of my salary in cash for “special treatment”. I throw eleven and pay up. “And my salary increases by $2,000,” Olivia Hernaïz says upon graduating, “but I end up on the ‘Pay back your student loan’ square, so I also lose a quarter of my cash.” I have a bit of luck when I get the opportunity to become an artist. A job as a gallery technician helps me to meet the right people, and all my expenses are paid. I throw two, and “succeed in hiding [my] baby bump from [my] gallerist.” I get a show, six stars, and four hearts. “I kind of mixed two testimonies here,” Olivia Hernaïz explains. “One from a friend of mine, a painter, who was expecting her second baby and didn’t feel comfortable telling her gallerist, as she was planning a show. And then there was another testimony of an artist who actually told her gallerist that she was pregnant and he answered that there was still time to abort. It’s about how an artist, once he or she is on the market, is faced with the pressure to produce and about how some gallerists’ attitudes are quite…well, intense. When you’re represented by a gallery, you have a show every two years or so. They have invested so much, that having a baby, and not producing for a year or so, is difficult. Artists – not just women, men just as well – barely get paid to think about their work, they have to make it. Taking some time to reflect on your practice isn’t part of the business plan.” “In the game, the artist’s career is very much linked to pregnancy and maternity, because it is the ultimate example of precarity, of how people would choose not to have kids because their financial situation is too unstable and they know they won’t be able to combine the two. But it’s also things like working as an artist couple, and noticing that your partner is asked about the work while you’re faced with questions about the kids.” “I have learned and realised a lot when making this game,” Olivia Hernaïz explains. “It’s a period in my life where I acknowledged that I am actually not an artist, I am a female artist. It’s not the same thing. I realised that prior to this project, I had been trying to make art as an artist, a male artist, and that I was erasing my identity as a woman. So this feels a bit like a coming out.”

DOWN-AND-OUT While Olivia Hernaïz’s attempt to become an art educator is nipped in the bud when her zero-hour contract is not renewed and she ends up unemployed and down-and-out, I go viral on Bullshitgram, sell my work to the Giggounheim Founda42

tion, and win “The Tiger of Trevise” – and the accompanying stars and hearts, which I then lose quicker than quick when my ex-partner sues me in court claiming that I stole all their ideas. “Yeah, I know. He must have been really jealous of you,” Olivia Hernaïz teases, after entering the art historian’s career path and becoming the token POC speaker at the symposium “Art and Feminism” – “Score four stars, lose two hearts.” Instability is key. Female teachers at art schools are often guest tutors, putting them in an awkward position without much voice or security. The same goes for a lot of artists who succeed in joining a gallery but are not backed up by contracts. When one of my drawings is chosen for the flyer of the grad show, I receive six stars, but – as Olivia Hernaïz points out – there is no money exchanging hands.

“There have been times where I was just crying in front of my computer, thinking: ‘Oh my God, that really happened to her?’”

“My artistic work also reflects my interests in maers of justice and the organization of society. As an artist I also want to be a social actor”

I wonder if there is anyone really trying to win this game? “Absolutely,” Olivia Hernaïz says. “I noticed that there are three phases players go through. First they discover the rules, then they discover and discuss the content, and eventually the game takes over, people get really competitive and they kind of forget about the content. That’s why I often tell people to have a mediator when playing the game, someone who can refocus on the content and stimulate a debate.” Some debates push themselves along. To become a gallerist, Olivia Hernaïz needs to meet the standard requirements and buy herself a new

outfit. Three steps into the career path, the director finds her very attractive and she is promoted to the front desk and receives a salary increase of $1,000. But when she refuses a candlelight dinner with a collector, she gets fired. “Down-and-out again…pfff. I have no opportunities, barely any cash, I’m not very happy, and I’m only a bit famous. My life sucks. Well, you know why: I have principles. I didn’t want to sell my body to keep my job,” she laughs emotionally. “Most of the testimonies in this category come from friends who are working for big, Gagosian-like gallery structures in London, so women who work jobs without much responsibility and need to kind of fight their way up. But there are also stories of artists that uncover innuendo and sexual harassment. Friends that said that they weren’t sure if collectors bought their work because of the work or because of them, or collectors asking a gallerist to send the artist herself to bring the work to their house. It’s really hard sometimes to be a woman in the art world. There have been times I even surprised myself with how emotional I was, where I was just crying in front of my computer, thinking: ‘Oh my God, that really happened to her? How can you go on after that?’ The hundred people filling out my survey have really put their trust in me by sharing their life experiences. Realising that gives me the energy to try and share this game as much as I can, because I think it is really useful for young artists and students to understand that they will face certain situations, and that they are not alone. You know, I have been more or less lucky as a woman and an artist, maybe because I started art school after having studied law having already lost some of my naivety.”

DR. JEKYLL AND MRS. HYDE As we, between ourselves, strike deals, share profits, buy happiness, visit artists’ studios (six hearts), find original works by Denise Jourbois (six stars, three hearts), push out another curator as she was stepping on our toes (two Network cards), win the Prata Foundation Prize ($20,000), and lose ethics because our exhibition “Shapes” only contains straight white men, Olivia Hernaïz explains how her interest in law does not stop her from pursuing her career as an artist but in fact helps her. “My artistic work also reflects my interests in matters of justice, the organisation of society, the myth of our legal system, and so on. Although it is difficult, because the impact I have as an artist is more subtle, interaction with the public is rare and ephemeral, and I can sometimes feel isolated within my own ideas, as an artist I also want to be a social actor. I feel like we, on the continent, always see too great a divide between the two. That’s why I loved studying at Goldsmiths in England: there you can take on music for three years and then study law in your master. That actually freed me, made me see that I can be many different people at once. We don’t fit into boxes, we have complex personalities.” That’s the reason why there is Olivia, the

a space where civil society meets and discusses issues of the city and where everyone is entitled to engage in that conversation. I think we have lost that sort of public space – by sitting on benches, next to each other, checking our phones and not talking to one another – and I’m trying to resurrect it through public speech.” “When the game is played at a public art centre, where everyone can join in, for me that’s rebuilding public space, by having different types of people from different generations, with different genders, sharing and confronting their opinions, thoughts, and experiences. Perhaps not being forced to share those experiences if they are hurtful, but being able to talk about them through the examples of other people. That’s definitely what makes this project strong: it’s not my voice, I’m just mediating many different voices, and that makes it feel real and makes it feel right. Sure, that’s idealistic, but if I’m not idealistic in my artistic projects, I become cynical. And in this project specifically I want to be hopeful…” “Oh, wait, did you win?” Olivia Hernaïz asks, when I pay inheritance tax for my parents’ house in the countryside and get a final overdose of happiness in return. “Well done, you! But I still let you win.” (Laughs)

ART & MY CAREER Board game: €50, order through: www.oliviahernaiz.com/career

ART & MY CAREER: VROUWEN, KUNST EN SPELEN

Een ouderwets bordspel, een kunstwerk én een bewustzijnsverruiming: dat is wat je krijgt als je de doos van Olivia Hernaïz’ Art & My Career opent. De Brusselse kunstenares werkte twee jaar aan de feministische update van het jaren 1950-spel Carrière. Uit de ontluisterende antwoorden van een honderdtal vrouwen uit de Franse, Belgische en Britse kunstenscene op vragen over onder meer financiële stabiliteit, competitiviteit en solidariteit, seksisme, relaties, kansen en het moederschap puurde ze zeven vrouwelijke personages – van een kunsthistorica over een galeriste tot een museumdirectrice – die het proberen te maken door geld, geluk en roem te vergaren. Art & My Career ontvouwt zich als een rollenspel, een ruimte voor dialoog, waar verantwoordelijkheden worden belicht, een geweten wordt geschopt en, hopelijk, een strijd wordt bezworen. Olivia Hernaïz: “Het zou schitterend zijn als Art & My Career over vijf jaar achterhaald zou zijn, en het spelbord plaats zou maken voor andere getuigenissen.” NL

FEMMES, ART ET CARRIÈRE: QUE LE JEU COMMENCE

BRUZZ | INTERVIEW

copyright lawyer, and Olivia Hernaïz, the visual artist who borrowed her name from her Spanish grandmother who, like many other children, was evacuated to Russia to escape the Civil War when she was only fourteen. “Using her name has made me feel even freer, though when I was still a practicing lawyer, I sometimes felt like Dr. Jekyll and Mr. Hyde: I was pleading all day while also studying at La Cambre, and going out to paint the façades of buildings destined to be demolished during lunch hours. That was Olivia Hernaïz’s little secret, the thing that gave me the energy to keep going on and earn enough to get into Goldsmiths for my master in fine arts. Being a lawyer can be really passionate, but when you’re already in love with art, everything else can look so boring.” Olivia Hernaïz’s art unfolds like a playing field, a space for dialogue and exchange of experiences and knowledge. A mosaic, like Art & My Career, where roles and responsibilities are exposed, a conscience is awoken, and eventually – hopefully – the struggle is averted. “I would love for Art & My Career to be obsolete in five years. Maybe the format can serve as a blueprint for other people to fill out, change, adapt to fit their life stories, their testimonies about social injustices, ecology and so on. I’m already thinking about organising workshops at art centres and schools to have people imagine different situations. That’s what this game is about: it’s like a role-playing game, it’s an excuse, like other works that I have made, to start a conversation, to re-introduce the forum – to go back to my legal background. The forum is

Un jeu de société à l’ancienne, une œuvre d’art et un élargissement de la conscience: la boîte rouge vif de L’Art & Ma Carrière d’Olivia Hernaïz est tout cela à la fois. L’artiste bruxelloise a travaillé deux ans sur une version féministe du jeu Carrière, qui date des années cinquante. Des réponses embarrassantes et parfois inquiétantes d’une centaine de femmes issues de la scène artistique française, belge et britannique à des questions sur la stabilité financière, la compétition et la solidarité, le sexisme, les opportunités et la maternité, elle a tiré sept personnages féminins – d’historienne de l’art à galeriste en passant par directrice de musée – qui tentent de s’en sortir en amassant argent, bonheur et gloire. L’Art & Ma Carrière se présente sous la forme d’un jeu de rôle, d’un espace de dialogue, où l’on expose les responsabilités, où l’on s’offre une conscience, et, espérons-le, où l’on mène un combat. «J’adorerais que L’Art & Ma Carrière soit dépassé dans cinq ans », dit Olivia Hernaïz. FR

Olivia Hernaïz: “Art & My Career is a role-playing game, it’s an excuse, like other works that I have made, to start a conversation, to re-introduce the ancient forum as a space where civil society meets and discusses subjects of the city.”

Culture. Electronica

From Mumbai with love EN

With Souvenirs From Imaginary Cities, Dirk Eggermont aka Mantris sends a first public sign of life aer suddenly disappearing from the Belgian dance scene in the mid-1990s. The album sketches the imagination of an introvert who continued to make music anonymously in a small flat in Mumbai. For Koen Galle, it was reason enough to start a new label with a metropolitan le field listening experiment. — TOM PEETERS The cinematic ambient on ‘Heaven’, ‘Day After Day’ and ‘Amber’ initially seems to be miles away from house and techno tracks such as ‘Sleeping World’, ‘Sfhere’ and ‘Atlantis’, which Eggermont broadcasted to the wider world as a teenager in 1992. Together with his travel companion, Christoph Waelkens who also released new work on the Brussels Vlek-label last year, he was behind such illustrious pseudonyms as The Black Sun and Brown Hardware Inc.. They released a series of ep’s and twelve inches on cult label Elektron, a division of the Antwerp USA Import Records, which acted as a hub for many pioneers from the local dance scene. Like all things nineties, vintage beats from Belgium are becoming a hype again, and the Brussels DJ and label boss Koen Galle is now taking advantage of this. Via Skype, Eggermont tells us that this is his first interview since moving to India for good two decades ago. This is a novelty for the hermit type with a passion for sound experimentation, because he has always felt most at ease when incognito. That has up until now

never been a problem three flights up in a nine-storey block of flats in the Society district of a metropolis like Mumbai, with a wife and eight-year-old daughter as the main occupants. “In this corner by the window, I feel very comfortable. On these four square metres, I do my homework as a design manager during office hours and almost all of my free time is spent creating music in exactly the same place. Here, I can conjure up a whole world. In fact, I was happy with the lockdown. As I didn’t have to move around for work, I had even more time for my passion. So this is also where the seeds were sown for Souvenirs From Imaginary Cities, the first music I sent to Koen.” The album was not only considered good enough for a first new release in decades, but also for hanging a label on.

FROM HARD- TO SOFTWARE “I started collecting records when I was fourteen: first house, techno and new beat,” says Eggermont, looking back on his wonder years in the Flemish community of Waregem. “Since then, I’ve broadened my horizons and listen to all genres,

“I have always felt aracted to the East. I loved world music and Indian rhythms, the most difficult to master, have always fascinated me” DIRK EGGERMONT Mantris 44

Koen Galle, also known as Kong DJ, is releasing Mantris’s new music. “He makes music averse to all hypes and tendencies.”

except rock. That’s right at the bottom of my list after world, ambient, dance, jazz, classical, R&B... As teenagers we mainly went to the 55 in Kuurne, Peter Decuypere’s night-club, who later also started I Love Techno and Fuse. I met some of the right people, and I became friends with Christoph, who had a synthesizer and a drum computer. That’s how I got into the scene, which was much more underground back then. I remember legendary parties in the Boccaccio in

Destelbergen and in a bunker somewhere in Germany, but the 55 had the best sound. When the club closed in 1992, my interest in the scene also decreased rapidly.” But he still left his credits on a few vintage vinyl releases. Few knew that Eggermont continued to make music after that. Not even Galle. The resident of Brussels who spins records as Kong DJ at the C12 first discovered Eggermont’s old productions at the Antwerp record shop Wally’s Groove

MAGICAL REALISM

World. Galle: “I only made the link with Eggermont when I came into contact with Christoph via Vlek. When we were writing the press text for his new record, he started telling me about his pioneering years and about Dirk.” Dirk turned out to have moved to India. “Even though my first introduction to the country in 2000 was an enormous culture shock, I have been here 21 years now,” he tells us. “I have always felt attracted to the East. I loved world music and

“I used to be mainly into beats and rhythms,” says Eggermont. “Christoph took care of the keyboards. Now I do both, there’s more melody in my pieces.” He slices up drum samples and then enriches them with extra virtual synthesizers and drum computers. “What I find most interesting is that he makes music averse to all hypes and tendencies,” Galle continues. “He was among the first in Belgium after The Summer of Love, which came over from Chicago and Detroit, to buy equipment and start experimenting with electronic music. But this new music seems to come out of nowhere, it sounds so rich and imaginative. I do recognise the same urge to experiment, but Souvenirs From Imaginary Cities is anything but a copy of what he used to do. His sounds, ideas and field of vision have evolved enormously.” For Galle, the link with the past is above all a useful hook. “When I delivered the record to Optimo, the legendary Scottish DJ-duo, they told me that they often played Dirk’s old 12 inches in the nineties. But I feel just as much appreciation for the

“‘Souvenirs From Imaginary Cities’ is anything but a copy of what Mantris used to do. His sounds, ideas and field of vision have evolved enormously” KOEN GALLE Label boss

variety and the surprising twists and turns of his new release.” For Galle, who runs the house label Ensemble and had been looking for an outlet for his interest in ambient for some time now, Eggermont’s soundscapes came at just the right time. “The identity of the album coincides with that of the label, which I founded together with the Antwerp brothers from Hill Men. Above all, we too want to create atmosphere. With the music we release, but also with the visuals by our designer Floris Machiels, with the helicopter images we share via our social media and with a future podcast project. Are you familiar with Invisible Cities by Italo Calvino? That beautiful example of magical realism is also an inspiration. Every song on Dirk’s record is such an invisible, imaginary city to me, and that’s how he too conceived it.” “My music is always lush,” Eggermont concludes. I love dance songs that only float to beats and feel cold, but my creations are always warm. The atmosphere prevails. I think the ten new songs all speak for themselves. I’m an introvert. When I was eighteen, I barely opened my mouth. India has made me more assertive and open. There is no social security here. You have to take care of yourself. So I’m talking a bit more these days but making music remains my channel.”

BRUZZ | INTERVIEW

Indian rhythms, the most difficult to master, have always fascinated me. This is exactly why Christoph once gave me a leaflet with information about a tabla course. I took lessons for three years and after that I went on a one-year trip to India. I returned, but I could not find my way back into Belgium. I didn’t make music for four years, until I had a job here, a flat and a computer. I hadn’t planned to start again. Also, I had always been used to working with hardware. But once I got to know the right software, I was sold again. Nowadays, I don’t even have a synthesizer, just a USB controller and a keyboard. Everything is done through the software. That’s the greatest difference with the old days.” “Whereas we in Belgium were wondering what kind of hardware was involved,” Galle laughs. “We fantasised about the instruments Dirk had used, and about how he had recorded the drums. Until he with a huge grin told us that it all came from his computer.”

MANTRIS: SOUVENIRS FROM IMAGINARY CITIES Release: 22/1, mantris.bandcamp.com/releases

GROETEN UIT MUMBAI

SALUTATIONS DE MUMBAI

Dirk Eggermont alias Mantris geeft een eerste publiek teken van leven sinds hij midden jaren 1990 plots verdween uit de Belgische dancescene. In die tijd zat hij samen met Christoph Waelkens achter illustere pseudoniemen als The Black Sun en Brown Hardware Inc. Zijn nieuwe plaat heeft nog weinig te maken met de house van weleer. De sfeervolle ambient van Souvenirs from imaginary cities schetst de verbeeldingskracht van een introvert die anoniem in zijn appartementje in Mumbai altijd muziek is blijven maken. “Al mijn vrije tijd gaat naar muziek.”

Dirk Eggermont alias Mantris donne son premier signe de vie public depuis qu’il a soudainement disparu de la scène de la dance belge au milieu des années nonante. À l’époque, Christoph Waelkens et lui étaient derrière des pseudonymes aussi illustres que The Black Sun et Brown Hardware Inc. Son nouvel album n’a pas grand-chose à voir avec la house d’antan. L’ambient atmosphérique de Souvenirs From Imaginary Cities évoque l’imaginaire d’un introverti qui a continué à faire de la musique de façon anonyme dans son appartement de Mumbai.

Culture. Musea

Wie het park niet meer ziet zitten, gaat graag voor kunst staan NL

Op café gaan of samen shoppen kan nog niet, en de Brusselse parken ken je misschien al als je broekzak. Dus trekken we vaker naar musea om elkaar te zien, ook al mag dat in de regel enkel met de eigen huisgenoten. “We hebben meer bijgebabbeld dan naar de kunst gekeken.” — EVA CHRISTIAENS

“Ik had het afgelopen jaar eigenlijk vaker naar musea willen gaan, dus heb ik er tijdens de kerstvakantie graag gebruik van gemaakt. Ik had toch vakantie. En het is de enige manier om nu vrienden te kunnen zien.” Sil (29) ging de afgelopen vakantie een keer naar Villa Empain met twee vrienden, en wat later met twee andere vrienden naar het Victor Hortamuseum. Een derde reservatie in het Museum voor Natuurwetenschappen zegde hij uiteindelijk af. “We hebben een doorschuifsysteem in onze vriendengroep afgesproken, zodat iedereen elkaar eens kan zien. Ik vind het wel gemakkelijk om op die manier bij te praten. Je kijkt rond, je leest en ondertussen geef je je mening en vertel je over de voorbije weken.” Sil is niet de enige die zijn koffieklets in de Brusselse musea houdt. Tijdens de kerstvakantie raakten bijna overal alle beschikbare plaatsen volgeboekt, zeker tijdens de weekends. “We haalden gemiddeld rond de tweeduizend bezoekers per dag in het weekend,” zegt woordvoerder Samir Al-Haddad van de Koninklijke Musea voor Schone 46

Kunsten van België (KMSKB). “Dat is meer dan een verdubbeling ten opzichte van de weken ervoor. Ik vind het een mooi signaal dat mensen gebruik hebben gemaakt van de vakantie om even iets anders te doen en cultuur op te snuiven.” En misschien ook om elkaar te zien, want de bewaking van de KMSKB zag alvast dat hun museumhallen meer en meer als ontmoetingsruimte dienen. “Grofweg een derde van alle bezoekers zijn groepjes vrienden tot vier of vijf personen”, zegt museumwoordvoerder Al-Haddad. Nog eens een derde zijn gezinnen, het laatste derde zijn koppels of personen alleen. “Mensen spreken af in de grote inkomhal om samen een toer te doen in het museum, net omdat er in de stad heel weinig open is.”

UITGEWANDELD Een van die bezoekers was Eva (20), die onlangs naar het Magritte Museum trok met een vriendin. “We kwamen op het idee omdat we eens iets anders wilden doen dan buiten wandelen. Dat wordt nogal veel gedaan. Ik was een beetje uitgewandeld, om het zo te zeggen.”

Een bezoeker in het Old Masters Museum. Dat de musea momenteel de enige toegankelijke cultuurhuizen zijn, is een voordeel voor hen.

Voor de coronacrisis was Eva nochtans niet zo’n museumganger. “Maar ik had nood aan een andere omgeving. Het was ook heel slecht weer die dag en thuis afspreken is niet ideaal als je binnen wilt blijven. Dan bleek een museum de beste optie. We hebben uiteindelijk meer bijgebabbeld dan naar de kunst gekeken,” lacht ze. “Maar voor ons was het een logische optie. Het geeft een bezigheid en doel aan je dag.” Eva ziet nog een voordeel. “Ik denk dat veel mensen op zoek zijn

“Ik denk dat veel mensen op zoek zijn naar zingeving in tijden van Covid-19. Kunst kan dat wel wat bieden” EVA (20 ) Bezoeker Magritte Museum

naar zingeving in tijden van Covid-19. Kunst kan dat wel wat bieden. Naar een museum gaan, geeft je het gevoel dat je samen iets aan het doen bent, buiten je eigen bubbel.” Ook Bozar, het AfricaMuseum, het Museum voor Natuurwetenschappen en het MIMA zeggen dat ze bijna dagelijks volgeboekt waren tijdens de kerstvakantie. Al noemen zij de ‘museumdates’ niet zo opvallend. “Strikt genomen mag het niet en onze bewaking en onthaal is het alleszins niet opgevallen,” zegt woordvoerster Kristien Opstaele van het AfricaMuseum in Tervuren, waar vooral gezinnen over de vloer kwamen. In Bozar zeggen ze niet te hebben opgemerkt dat mensen uit verschillende bubbels samenkwamen. “Al valt natuurlijk onmogelijk te controleren wie juist in welke bubbel zit,” zegt woordvoerster Leen Daems. “We hebben in ieder geval geen grote groepen in de tentoonstellingen zien samenkomen. De bezoekers komen echt wel voornamelijk om van de kunst te genieten en om een uitstap te maken.”

Volgens het sectorprotocol mogen musea inderdaad enkel mensen ontvangen in hun eigen bubbel. Dat wil zeggen dat je wel met je huisgenoten of met je knuffelcontact naar een museum

mag, maar niet met andere vrienden of familie. Dat sommige families in meerdere bubbels reserveren, gebeurt wel. “Je ziet soms twee gezinnen samen, of zelfs drie. Het is

PAPOTER DANS LES MUSÉES Les cafés sont fermés, le shopping à plusieurs est proscrit et vous connaissez les parcs de Bruxelles par cœur. Alors vous voyez vos amis et proches au musée. Sans tellement prêter attention aux œuvres des artistes exposées. « Nous avons plus bavardé que nous n’avons regardé les œuvres d’art », rit Eva (20 ans). Il est possible que certains visiteurs viennent avec d’autres personnes que leur colocataire ou leur contact rapproché, mais les musées de Bruxelles n’ont pas constaté d’infractions majeures. « Même si, bien sûr, il est impossible de vérifier qui est dans la bulle de qui. » FR

MOOI EINDEJAAR

A CHAT AND SOME ART

De goede bezoekerscijfers gaven de musea wel een laatste zetje om het jaar 2020 positief af te sluiten. In het Museum voor Natuurwetenschappen kwamen 19.000 mensen over de vloer in de vakantie, in het AfricaMuseum meer dan 12.000 en in Bozar meer dan 10.000. De KMSKB trokken in december 2020 bijna 20.000 bezoekers. “Op jaarbasis haalden we nog altijd een veel lager aantal dan vorig jaar, maar de afgelopen kerstperiode was een goede periode in coronatijd,” besluit Samir Al-Haddad van de Koninklijke Musea.

You can’t go to the pub yet, you can’t go shopping together, and by now, you probably know Brussels’ parks like the back of your hand. So, instead we go to museums to see each other. We don’t pay undivided attention to the artists on the walls. “We’ve talked more than we’ve looked at art,” laughs Eva (20). Some visitors may be in the company of people other than their housemate or cuddle-contacts, but so far, the Brussels museums have not seen any major violations of the rules. “But it is of course impossible to check who is in which bubble.” EN

BRUZZ | INTERVIEW

voor mensen echt een gelegenheid om samen een activiteit te doen”, zegt onthaalmedewerkster Mathilde Vanden Bossche van het MIMA in Molenbeek. Zo ging het ook in het Museum voor Natuurwetenschappen. “Bijvoorbeeld een broer en een zus die elk met hun eigen kinderen komen, of met de grootouders apart,” zegt Pierre Deliens van de ticketdienst. Beide musea noemen dat wel een minderheid. “Ik heb niet de indruk dat mensen hier echt afspreken. We hebben een duidelijk parcours afgebakend, waar je maar in één richting mag wandelen en maximaal met vijf personen”, zegt Deliens. "Mensen zijn de regels nu echt wel gewoon. Ze houden afstand, ontsmetten hun handen en dragen mondmaskers."

GEZOCHT: Makers &

voor Brussel

Culture. Photographie

RĂŠsidents du bord de lâ€™eau FR

Jouxtant le bassin de Biestebroeck Ă Anderlecht, le quartier Aurore est un morceau de Bruxelles assez unique en son genre. Avant que sa dynamique ne soit Ă jamais transformĂŠe par le Plan Canal, les jeunes photographes Tom Lyon & Pauline Vanden Neste sont allĂŠs Ă la rencontre de ses habitants. Un projet exposĂŠ Ă Lâ€™Enfant Sauvage. â€” SOPHIE SOUKIAS Bruxelles, ville des chantiers perpĂŠtuels, nâ€™a eu de cesse de se mĂŠtamorphoser au grĂŠ de vastes projets politico-urbanistiques avec leur lot dâ€™utopies. Parmi ceux-ci: lâ€™ambitieux Plan Canal ĂŠlaborĂŠ en 2012 et ses promesses de nouveaux logements, de convivialitĂŠ et de redynamisation des quartiers bordant le cours dâ€™eau artificiel qui traverse la ville. ÂŤ La zone du canal connaĂŽt dâ€™ĂŠnormes bouleversements. Ils se font ressentir mĂŞme pour nous qui vivons notre vie de petits ĂŠtudiants en art Âť, dit Pauline Vanden Neste, 25 ans. ÂŤ Câ€™est dans cette zone quâ€™on va faire la fĂŞte. Câ€™est lĂ que des ateliers dâ€™artistes fleurissent, que des projets immobiliers poussent, avec la gentrification que cela entraĂŽne.Âť Au sud dâ€™Anderlecht, Ă deux pas du Studio City Gate, le chantier City Dox dĂŠmarrĂŠ en 2019 semble ĂŠpouser Ă la perfection les ambitions du Plan Canal. Sa page officielle fait miroiter ÂŤ un tout nouveau quartier au charme unique, oĂš se mĂŠlangent douceur des lieux, quiĂŠtude de la vie au bord de lâ€™eau et facilitĂŠs dâ€™un petit centre-ville Âť. En face du quartier en construction, sur la rive opposĂŠe, se dressent les sept tours du quartier Aurore, produit, pour sa part, dâ€™une utopie

urbanistique datant des annĂŠes soixante. Ses occupants, logĂŠs dans des bĂ˘timents multi-ĂŠtages, ont une vue imprenable sur le bĂŠtonnage du nouveau visage de Bruxelles. Une opĂŠration de remodelage qui sâ€™apprĂŞte Ă changer Ă jamais la dynamique de leur propre quartier. Avant quâ€™une nouvelle page ne sâ€™ĂŠcrive pour ces ÂŤ habitants du canal Âť, Pauline Vanden Neste et Tom Lyon, deux ĂŠtudiants Ă lâ€™ĂŠcole de photographie Le 75, sont allĂŠs Ă leur rencontre.

TOUT EN DOUCEUR En rĂŠsulte la sĂŠrie On est venu ici pour la vue, le portrait tout en douceur dâ€™un quartier hĂŠtĂŠroclite au bord de lâ€™eau, brassant plusieurs vagues dâ€™immigration. Que ce soit lâ€™hiver ou le printemps â€“ les photographies ont ĂŠtĂŠ prises entre dĂŠcembre 2019 et juin 2020 â€“ les images sont baignĂŠes dâ€™une lumiĂ¨re soyeuse. Les habitants des tours Aurore semblent se livrer avec une sĂŠrĂŠnitĂŠ gĂŠnĂŠreuse devant lâ€™objectif de Pauline Vanden Neste et Tom Lyon. OpĂŠrant avec un seul appareil moyen format argentique, nĂŠcessitant lâ€™usage dâ€™un trĂŠpied, chaque image se crĂŠe collectivement dans la lenteur, de mĂŞme quâ€™elle nourrit la

rencontre. ÂŤ Câ€™est intĂŠressant de se trouver ensemble dans ce temps qui se dilate Âť, dit Tom Lyon, 21 ans. ÂŤ En tant que personnes extĂŠrieures au quartier, avec les problĂŠmatiques sociales et de prĂŠcaritĂŠ quâ€™on lui connaĂŽt, on ne venait pas y chercher quelque chose de dur et de stigmatisant. Nous voulions des rencontres allant au-delĂ du socio-ĂŠconomique Âť, dit Vanden Neste. ÂŤ MalgrĂŠ la promiscuitĂŠ des habitants qui vivent dans ces tours, on ĂŠtait ĂŠtonnĂŠs de constater quâ€™ils sont finalement assez isolĂŠs. Le quartier nâ€™offre pas de lieux favorisant la

Select.

Lehman in Lausanne

Il est Ă vous!

Wereldwijs

NL/ Proust hoefde maar aan

FR/ En 2020, le projet Exi(s)t, initiĂŠ par la crĂŠatrice dâ€™affiches de spectacle Lise Bruyneel, rĂŠpondait Ă la fermeture des lieux dâ€™exposition en dissĂŠminant partout dans Bruxelles le travail de la scĂ¨ne bouillonnante de la photographie contemporaine belge. Ă€ cette expo temporaire en plein air rĂŠpond dĂŠsormais un merveilleux livre, tout aussi gratuit, Ă collecter dans la ville: dans les boĂŽtes Ă lire, sur les siĂ¨ges de mĂŠtro et autres bancs publics, ou encore les cabines ĂŠlectriques. Si vous en trouvez un, nâ€™hĂŠsitez pas : il est Ă vous ! (SOS)

NL/ Het begin van een nieuw jaar, tijd voor een

een madeleine te zuigen om zijn herinneringen in gang te steken, Brussels filmmaker Boris Lehman is veroordeeld tot wat meer graafwerk voor zijn Ă€ la recherche du lieu de ma naissance. In die film uit 1990 gaat hij op zoek naar sporen van zijn eigen bestaan in Lausanne, de stad waar hij werd geboren toen zijn Joodse ouders het bezette Brussel in 1944 ontvluchtten. Het onlineplatform Avila geeft op 13 januari 250 tickets weg voor een exclusieve screening. (KS) 13/1, 20.30, www.avilafilm.be

www.exi-s-t.be

www.rebelup.org

round-up: het wereldwijze Brusselse dj-collectief en label Rebel Up bundelt in de Rebel Up Records Sampler zijn smakenpalet van de voorbije tweeĂŤnhalf jaar. Zestien tracks uit de â€˜global undergroundâ€™, met onder meer de heerlijke junkjazz van de Brusselse revelatie Schroothoop, gestoorde Braziliaanse ritmes van het Satanique Samba Trio, bezwerende latingrooves van Limburger Susobrino, Angolese kuduro van Diron Animal en de elektroraĂŻ van de Brusselse ket Cheb Runner (foto). (TZ)

rencontre », dit Tom Lyon. La pandémie et son climat anxiogène ne faisant que renforcer l’isolement. « Cela a été très difficile de réaliser des portraits en hiver. Mais au printemps, on a senti que les gens étaient à nouveau ouverts et avaient envie de cet échange. Quand il fait chaud, les enfants sortent et les gens se mettent à pêcher, le quartier devient tout de suite plus animé », dit Vanden Neste. Qu’il s'agisse des berges du canal, de terrasses improvisées ou de blocs bétonneux alentours, les habitants donnent l’impression de s’être appropriés le paysage légèrement surréaliste de

leur quartier maritimo-industriel. « Certaines personnes photographiées n’étaient pas dans des situations forcément légales. Elles s’appropriaient des espaces qui avaient servi pour des activités industrielles et qui n’avaient pas encore été redéfinis », dit Vanden Neste. Et Tom Lyon d’ajouter: « L’étrangeté de ces zones à l’abandon a nourri ce qui fut un véritable coup de cœur pour ce quartier. » YOUNG TALENT: TOM LYON & PAULINE VANDEN NESTE 14/1 > 13/3, L’Enfant Sauvage, www.enfantsauvagebxl.com

All dolled up

Balance ta blague FR/ Une voiture de police sillonne bruyamment la

ville. Non pas pour poursuivre des présumés malfrats mais pour distiller depuis son mégaphone des plaisanteries généreusement soufflées par la population. C’est une blague ? Pas du tout. Dans Untitled (Sirens), l’artiste multiprimé Younes Baba-Ali, dont le travail circule avec fluidité entre Bruxelles (Kanal, Kunstenfestivaldesarts, ...) et l’étranger (Dakar, Marrakech, Berlin, Séoul, ...), profitera de sa participation à la prochaine exposition collective de La Centrale (BXL Universel II: Multipli.city ) au printemps pour détendre l’atmosphère de la capitale, tout en confrontant ses habitants à leur rapport à l’autorité et vice versa. Envie de crier votre boutade préférée

« En tant que personnes extérieures au quartier, avec les problématiques sociales et de précarité qu’on lui connaît, on ne venait pas y chercher quelque chose de dur et de stigmatisant », dit Pauline Vanden Neste.

sur tous les toits ? Un formulaire en ligne concocté par l’artiste vous invite à partager une blague de votre communauté d’origine, dans votre langue maternelle. C’est le moment de se lâcher. (SOS)

EN/ Last year, when Bobbi Bao could not open because of the first lockdown, the team behind Cédric Gérard’s new resto-bar shifted its attention to homelessness. Artists such as Denis Meyers, Philippe Geluck and Julie Daoust were invited to put their own unique stamp on the wooden mannequins from the interior for an action called 1000 petits bonhommes. These solidarity wooden dolls raised 23,000 euros for the aid organisation Infirmiers de rue, and are now also on exhibit in the Halles Saint-Géry. (KS) 7/1 > 27/2, Halles de Saint-Géry, www.1000pb.be

studio532837.typeform.com/to/E3IjX00c 49

Culture. Eat & Drink

Gabrīella se charge de ramener l'Italie chez vous avec une sélection de produits directement importés.

Picorage italien FR

Après l’ouverture d’un bistro, de traorias et de pizzerias, Cŏcīna lance une nouvelle adresse de traiteur. Son nom ? Gabrīella. Une enseigne qui colle à l’air du temps. — MICHEL VERLINDEN, PHOTO: SASKIA VANDERSTICHELE GABRĪELLA Sint-Jobsesteenweg 666 chaussée de Saint-Job, Ukkel/ Uccle, 02-320.00.20, Facebook: Gabrīella, ma/lu/ Mo > do/je/Tu 10.30 > 19.30, vr/ve/Fr & za/sa/Sa 10 > 20.00, zo/di/Su 10 > 17.00

•••

Le confinement a-t-il un impact sur nos comportements alimentaires ? Oui. Avec la crise sanitaire actuelle l'apéro prend de plus en plus la place du dîner à l’ancienne. Une défaite gastronomique ? Pas à nos yeux, le picorage en bonne et due forme à ses avantages – ne serait-ce que de ne reléguer personne aux fourneaux. Il reste à mettre la main sur un bon fournisseur. Ainsi de Gabriella, nouvelle enseigne

inaugurée à Uccle. Cette adresse 100% italienne prend place dans un beau bâtiment en briques orné de marquises vertes. À l’intérieur, un large comptoir auquel répondent des rangements emballés dans du bois clair – ceux-ci font place à des produits directement importés d’Italie, soit une gamme qui s’échelonne de la bouteille de gin au paquet de pâtes, en passant par un flacon d’huile d’olive. Pour un apéritif

à deux, on n’a pas lésiné sur la quantité, l’addition était de 29,75 euros. Au programme ? Ce qui nous a marqué le plus sont les différentes sortes de boulettes (« polpette ») et croquettes (« crochette ») réalisées chaque jour avec les produits du marché. Notre coup de cœur ? Sans hésiter, les croquettes de veau (4,68 euros pour 156 grammes), un délice moelleux à souhait. Pas envie de viande ? Il faut alors tester les involtini (2,14 euros pour 178 grammes) aux aubergines. Pas trop huileuse, la préparation souligne le caractère fondant du légume mauve. Dans le

même esprit, mention pour la stracciatella (5 euros), copieusement crémeuse et surtout le morceau de Fiorino (8,65 euros pour 135 grammes) Riserva del Fondatore, un fromage de brebis affiné en grotte dont on savoure les notes de fruits secs. Enfin, le traditionnel salame al finocchio (1,54 euros pour 52 grammes) ajoute une note anisée à l’ensemble. On boit quoi là-dessus ? Trop classique, l’assortiment proposé pousse à dénicher ses flacons ailleurs. Notre suggestion ? Les bulles légères Alpino de la maison Furlani (14 euros au Wine Bar des Marolles).

HIGH FIVE

>21.02.2021

LA FOURNA

••••

Brood gemaakt door sterke vrouwen. Du pain signé par des femmes puissantes. Bread made by strong women. (www.lafourna.be)

ELBOW

••••

Streetfood op z’n Amerikaans. La street food made in US? C’est ici. US style street food. (www.elbowcounter.com)

BATTERIJEN

ZIJN WAARDEVOL

HAAL ER HET MAXIMUM UIT

Vind al onze tips op bebat.be

MANGIAVINO

••••

Kaas, fijne vleeswaren en pasta al forno. Fromages, charcuteries et pâtes al forno. Cheese, delicatessen and pasta al forno. (Facebook: MangiavinoAltitude100)

MAISON LANSSENS

••••

De beste zuurkool van Brussel. La meilleure choucroute de Bruxelles. The best sauerkraut in Brussels. (www.maisonlanssens.be)

THE VEGAN BUTCHER’S CHOICE

••••

De smaak van vlees, zonder vlees. La régression en mode végan. The taste of meat without meat. (shop.veganbutcher.be)

Koop enkel de batterijen die je echt nodig hebt. Kijk aandachtig naar de vervaldatum en leg geen onnodige voorraad aan.

Verzamel lege batterijen in de Bebat kubus en breng ze naar een Bebat inzamelpunt. Ze zijn te vinden in supermarkten, doe-het-zelf-, speelgoed- en electrowinkels, openbare en private instellingen en bedrijven en Recyparken.

COLOFON COLOFON

Nick Trachet Nick Trachet

BRUZZ BRUZZ Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Harde Anĳs kip

)

B R U Z Z | C U LT U R E BRUZZ | TRACHET

anijs de regel absint, waar ook nog moet je op. er alDat eenwas heleinhoop tegelijk slachten! de stof thujon in zit. Vandaar de toevoeIk bittere liet de stukken rustig bakken in ruime olie NickTrachet Trachet van deerzoetstof anijs. het echt werkte Nick enging ik voegde behoorlijk watOf gehakte ajuin aan of Brusselaardie diededestad stad niet, weten we niet meer, maar aluur die was soldaten Brusselaar toe, watdat pepertjes en look. Na anderhalf endedewereld wereldculinair culinair en uit Afrika terug met serieuze dekeerden kip nog steeds oneetbaar taai!een Maakt niet uit, ontdekt ontdekt drankverslaving. Anethol zou wel muskieten dan eten we wat later. In de tropen zijn maaltijden verjagen. werd verboden de bord Eerste trouwens ergAbsint relatief, iedereen krijgtineen wanneer hij of zij maar thuiskomt, het etendemag dan al het Wereldoorlog, toen namen anisettes lauw zijn, er ispastis. altijd genoeg voor iedereen. over, zoals Die dranken zijn ook in andere Ik deedpopulair: er wat water bij om het stoven Wie langsheeft de Afrikaanse winkels wandelt, moet landen de Griekse ouzo en derustig Turkse Iedereen wel van anijs gehoord, maar wie verder latenook lopen. Nu had ik sambuca. al kip met Alcohol ajuin het zeker er al zijn op de vitrine hangt raki,te maar de Italiaanse gebruikt nog?opgevallen: Andere kruiden, zoals steranijs rook écht naar in een de keuken), maar ik had vaker wel dan voor pluvera. met anethol heeftkip nog eigenaardigheid, als je en venkel zijnniet vooreen hetreclame voetlicht gaan staan. Echte (het graag Afrikaanser. julliele pastis Meestal staat er hetwat lachende gezicht van een water aanwat toevoegt, wordtKennen ze melkig: anijs lijkt vandaag oubollig. En er zijn mensen heternog agussi? – ook bekend als egusi,betekent agushi of Afrikaanse mama op, met kleurrijke hoofddoek. louche,Agussi zegt de Fransman. Louche die ervan walgen. egushi – wordt voornamelijk gebruikt in Het gaat over diepvrieskip. Maar niet om de nu eigenlijk scheel kijkend, blind of ondoorzichtig Of ik eens anijs kon gaan kopen, vroeg mijn West-Afrika. Het zijn de met zaden van eenbetekenis). meloenoveral dominerende Het zijn ze, legkippen (van het Latijn luscus dezelfde huisgenote. Gewone‘plofkip’. anijs, bedoelde geen soort, of van veleinpompoensoorten, gepeld en Melk die te oud zijn volgens normen van deof dille. Anethol gaat water een emulsie vormen. modieuze steranijs ende ook geen venkel gemalen. Het resultaat lijkt wat op amandelpoeeierindustrie. Zulke dieren gaan uiteraard niet is ook een emulsie, vandaar de gelijkenis. Ouderwetse anijs. Ik vond er bij de eerste der. Je vindt vandaag agussi in vrijwel elke verloren, maar zijn ook niet meer gepast voor Dat kunnen we thuis ook proberen. Ik stampte Marokkaan waar ik binnenliep. Afrikaanse winkel. ‘onze’ moderne smaak die liever kip heeft met de een schep anijsvruchtjes in een vijzel fijn. Mensen Thuis wilden we Springerle bakken. Dat zijn Van agussi maakt men ‘soep’. Eigenlijk dikke textuur van tandpasta. Dus gaan deze vogels naar die van gadgets houden, kunnen daarvoor een koekjes uit Zwaben die middels een stempel van saus. Agussi bindt erg mooi en geeft een romig Azië en Afrika. Men is er ginder verzot op. Bij ons specerijenmolen of sterke mixer gebruiken. Bij een ingedrukt prentje worden voorzien. Dat hoeft resultaat. Laat enkele scheppen rustig meestoven was kip vroeger iets voor zon- en feestdagen, tot dat poeder schonk ik dan wat water en hocus niet echt, ze zijn zonder beeldje ook lekker, maar met de kip en roer regelmatig om. Hier kunnen een fenomenale ontwikkeling de brave kip pas, je hebt iets dat op pastis lijkt, een als je zulke stempels in huis hebt, waarom ze dan nupocus ook nog groene groenten bij, zoals okra’s, degradeerde tot de goedkoopste proteïne op de beetje groener misschien? Filter de Een resten van de niet gebruiken? Het is een wit koekje, maar net maar zeker bijvoorbeeld ook spinazie. markt. Hetzelfde in Afrika. Met vreugde bezingen vruchtjes uit de vloeistof door een theezeefje, voor het de oven in gaat, moet je wat anijskorrels tomaatje zorgt ervoor dat je je kan vergissen met ze daar de goedkope kip die uit onze contreien per en jolijt daar van is dan een verfrissende op het bakblik strooien, waarop het uitgerolde hete pepers, tot iedereen! Laat vliegtuig naar ginder wordt gevlogen, mogelijk en debijvoorbeeld, drank die tijd meteen doet denkenDe aan zomerse is gestempelde dan wordt gelegd.moet Dat is alles. onbepaalde verder sudderen. agussisaus met subsidiesdeeg van de EU. Die handel wel erg pleintjes vol platanen en petanquespelers. Maar Het krachtige parfum doet de rest. erg vullend, smaakt een klein beetje bitter, maar winstgevend zijn, want de eigenaars van het merk dan met nul procent Te alcohol! Verbluffend. Het maar van om de heel weinig ook wat muskusachtig. eten met de vingers,Dit staan inrecept de topvraagt vijfhonderd Belgische alleseen voor eenrijst. fractie van de prijs van anisettes of anijszaadjes, die zijn zo sterk van smaak dat je er boven bord Smakelijk. fortuinen. anisades uit de winkel. Santé. best mee overdrijft. daar sta je dan met Ik niet kocht zo’n kip en deMaar winkelier waarschuw200 gram anijsdur!” uit deStrong winkel. Als zelees alleen de mij: “Poulet chicken je gebruiktin worden om éénrecepten. keer perSurinamers jaar Springerle weleens Engelstalige in Nederland kip”, en ja te bakken, hebben dan zijnhet weover zoet“harde voor een paar mensen, decennia.dat zijn ze ook. Als je de oude recepten vanAnijs mwamba (moambeanisum) voor deiskolonialen) leest, (Pimpinella een schermbloemoet kip(familie uren ender uren sudderen de de mige die plant Apiaceae) netinzoals palmolie. Een moderne kip kan daaren niet tegen, venkel, engelwortel en dille, selder komijn. die na een half uurtje al een hoopje Watsmelt wij anijszaad noemen, is tot trouwens het miserabele vruchtje. Deprut. smaak en geur zitten in de groene Maar ikniet kwam duszaad thuiszelf. metAnijs zo’n beest. pericarp, in het komt Het woog overigens niet eens zoveel: 1,2 kilo. waarschijnlijk uit Egypte, het kruid werdIk alhakte zo de kip, zodra ze ontdooiddat was, in het handige lang geleden verspreid men niet echt meer stukken: idealiter moet elkemen eterer een stuk krijgen weet. Maar in Indië heeft geen eigen met een evenredig deel van vlees, vel en been. Het woord voor. Dus noemen ze anijs venkel. Toch vel is de voornaamste smaakdrager in een kip en niet hetzelfde. zonder been erin kan je niet peuzelen, wat Het anijsparfum wordt voornamelijk veroorwereldwijd als droevig wordt ervaren. Verder was zaakt door de vluchtige stof anethol. Groene anijs ook de nek erbij, het ultieme peuzelstuk en in het is het rijkst aan anethol. Daarbij is het stofje wel karkas vond ik de eierstokken terug. Lang geleden dertien keer zo zoet als suiker. Anijs was las ik een authentiek Italiaans recept voor belangrijkmet in dranken die van vroeger in hetdaarvoor Franse spaghetti eierstokken kip, maar koloniale leger werden gebruikt tegen dysenterie, wormen en andere vieze ziektes. Alle soldaten moesten op bevel dagelijks een dosis alcohol met De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

28 OKTOBER 2020

De hele reeks nalezen? bruzz.be/trachet

“Op de vitrine van “Anijs was belangrijk Afrikaanse winkels in dranken die vroeger hangt vaker wel dan in het koloniale leger nietFranse een reclame werden gebruikt tegen voor pluvera” dysenterie, wormen en andere vieze ziektes” © SHUTTERSTOCK

ABONNEMENTEN ABONNEMENTEN Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80 Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Gewest. Rest van België: 25 euro per jaar; Rest3631 van 6044 België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3393 IBAN: BE98 3631 van Vlaams Brusselse Media6044 vzw 3393 Vlaams Buitenvan België: 30 Brusselse euro per Media jaar. vzw Buiten België: 30 euro per jaar. OPLAGE OPLAGEOPLAGE : 62.609 exemplaren. OPLAGE : 62.609 exemplaren. ADVERTEREN? ADVERTEREN? Marthe Paklons, 02-650 10 61 Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be sales@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be DISTRIBUTIE Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE Dirk De ALGEMENE Clippeleir DIRECTIE Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), HOOFDREDACTIE MathiasKristof Declercq Pitteurs (algemeen hoofdredacteur),

Mathias Declercq CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx CULTUUR & UIT Gerd Hendrickx REDACTIE Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De REDACTIE Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Nathalie Carpentier, Eva Christiaens, Sara De Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Zonderman Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Tom Zonderman MEDEWERKERS Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, MEDEWERKERS Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Bechet, Michaël Bellon, Trachet,Nicolas Tom VanAlsteen, Bogaert,Gilles Michel Verlinden Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick EINDREDACTIE Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie Soukias EINDREDACTIE Karen De Becker, Geert Van der Hallen, Sophie VORMGEVING Soukias Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VORMGEVING VERTALING HeleenFrédérique Rodiers, Ruth Plaizier John Arblaster, Beuzon, Martin McGarry, Laura Jones VERTALING Frédérique Beuzon, George Holmer, Greta FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE Holmer-Arblaster, Laura Jones, Martin McGarry Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, FOTOGRAFIE Steve Michiels, Ivan Put, & ILLUSTRATIE Saskia Vanderstichele, Bart Dewaele, Wide Kim, Vercnocke Wauter Mannaert, Noémie

Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Bruzz is Kristof een uitgave van de Vlaams Brusselse Pitteurs Media vzw, wordt gedrukt op deElsene. persen van Eco Flageyplein 18, 1050 Print Center (DPG Media) Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse en wordt gesubsidieerd door MediaGemeenschap vzw, wordt gedrukt persen van Eco de Vlaamse en op dede Vlaamse Print Center (DPG Media) Gemeenschapscommissie. en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

MELD NIEUWS Zelf nieuws gespot? Tips zijn altijd welkom via bruzz.be/meldnieuws MELD NIEUWS Persberichten kunnen via Tips zijn altijd Zelf nieuws gespot? redactie@bruzz.be welkom via

bruzz.be/meldnieuws Persberichten kunnen via redactie@bruzz.be VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON www.agenda.brussels VOER UW EVENEMENT IN OP ENCODEZ VOTRE ÉVÉNEMENT SUR ENTER YOUR EVENT ON WWW.BRUZZ.BE www.agenda.brussels

WWW.BRUZZ.BE

Houd afstand! De afgelopen maanden zijn we overspoeld door cijfers en meningen over het virus. De impact op ons leven is dan ook enorm. Maar echt inzicht vergt enige afstand. Voor het ontwaren van de diepere oorzaken en maatschappelijke gevolgen hebben we nood aan journalistiek die verder gaat dan de waan van de dag. Sinds 1999 gaf het Fonds Pascal Decroos al aan meer dan 1000 journalisten beurzen om tijd te kunnen vrijmaken voor diepgravend onderzoek.

Steun het Fonds Pascal Decroos en help journalisten afstand te houden. www.fondspascaldecroos.org/doneer

Het Fonds Pascal Decroos is een project van Journalismfund.eu vzw

STREAMING EDITION 16.01.21 CATHERINE  LOUEKE  MOUSTAPHA THE GALLANDS | NAIMA JORIS ALEX KOO | DJ DICK D’ALAISE © JOHAN JACOBS

festival partner

Hey Brussels, let’s upgrade together! New Zorgned+

= Zorgkundige + Nederlands leren = Aide soignante + apprendre le néerlandais = Healthcare professional + learning Dutch

Taalcursussen voor volwassenen, overdag en ’s avonds, online en in de klas Cours de langues pour adultes, jour et soir, en ligne et en classe Language courses for adults, daytime and evening, online and in class Start in februari, online inschrijven vanaf nu Démarrez en février, inscription en ligne dès maintenant Classes start in February, register online now

cvosemper.be

bruzz.be

Published on Jan 12, 2021

BRUZZ - editie 1736

Deze week in BRUZZ: * Vijf maanden na de vechtpartij in Blankenberge * De vaccinatiestrategie in Brussel ontleed * Choreograaf Wim Vandekeyb...

BRUZZ - editie 1736

Published on Jan 12, 2021

Deze week in BRUZZ: * Vijf maanden na de vechtpartij in Blankenberge * De vaccinatiestrategie in Brussel ontleed * Choreograaf Wim Vandekeyb...

bruzz.be

Go explore