BRUZZ in de ban van corona - editie 1702

#1702

NL

WEEKBLAD HEBDOMADAIRE WEEKLY EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18 PLACE FLAGEY 1050 ELSENE/IXELLES

FR EN

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

INTERVIEWS

|

A N A LY S I S

|

1

TIPS

| 4 | 2020

IN DE BAN VAN CORONA

De Brusselaars die de stad draaiende houden

WAT WE LEREN UIT DE CRISIS

“We zullen weer beseffen wat werk betekent”

(DÉ)LIVRÉS À DOMICILE

Le bonheur devant la porte

Inhoud | Sommaire | Inside COLOFON BRUZZ

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65 ABONNEMENTEN

08

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

BRUSSELAARS IN DE FRONTLINIE

“Iemand moet het doen hè”

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be ALGEMENE DIRECTIE

Dirk De Clippeleir HOOFDREDACTIE

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Mathias Declercq CULTUUR & UIT

Gerd Hendrickx REDACTIE

Jean-Marie Binst, Eva Christiaens, Sara De Sloover, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Jasmijn Post, Bram Van Renterghem, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Roan Van Eyck, Steven Van Garsse, Maarten Verdoodt, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Patrick Jordens, Tom Peeters, Niels Ruëll, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden EINDREDACTIE

Karen De Becker, Geert Van der Hallen VORMGEVING

Heleen Rodiers, Ruth Plaizier VERTALING

John Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

12

16

SPREEKTIJD

TESTIMONIALS

“We zullen weer beseffen wat werk betekent” Socioloog Ignace Glorieux

“Over the past year, I often wondered whether it wouldn’t be better just to throw in the towel” Brussels-based artists go out of the frying pan into the fire

Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via

nieuws@bruzz.be

2

I

1 APRIL 2020

NOG MEER

CORONAVIRUS IN BRUSSEL Blijf op de hoogte van de meest recente ontwikkelingen in de strijd tegen het nieuwe coronavirus/ Covid-19 op BRUZZ.be, BRUZZ tv en op BRUZZ radio (98.8 FM). © SHUTTERSTOCK

Edito 0 4 Portret

Spoedarts Anouk De Cort 06 Analyse

Dieter Goemaere, directeur algemene ziekenhuizen 1 9 Tips Hoe corona cultureel en culinair overleven?

23 Open call

Boekhandel en galerie Grafik verspreidt liefde in tijden van corona 26 Reportage

Café-uitbaters vragen opschorting huur 2 8 In beeld 3 0 Reportage Ondernemers zoeken naar manieren om te overleven 36 Nick Trachet Sukade 37 Service

Wie kunt u bellen voor informatie over corona?

32

SAMENLEVING

“Gelukkig willen mijn therapeuten ook via internet verder behandelen”

VREEMDE TIJDEN

Beste lezer, u merkt het: ons magazine ziet er anders uit dan normaal, dunner ook. Dat heeft alles te maken met – u raadt het al – de coronamaatregelen. Dit magazine is het eerste in de geschiedenis van BRUZZ dat volledig in elkaar is gebokst van een afstand. De uitzonderlijke situatie heeft ons gedwongen om heel het magazine te herdenken. Het is de eerste uitgave zonder cultuuragenda, want het anders zo rijke culturele leven in Brussel is volledig stilgevallen. Heel Brussel is grotendeels stilgevallen. Toch zijn er mensen die ondanks alles de stad draaiende houden. Het zijn onder anderen die mensen die we hier in de schijnwerpers willen plaatsen. Daarnaast geeft onze cultuurploeg op-entop Brusselse tips in deze tijden van thuisisolatie. Dat doen we in drie talen: bij verschillende artikels vindt u ook een vertaling naar het Engels of het Frans. Omdat we willen dat ELKE Brusselaar optimaal geïnformeerd is.

Samen met u hopen we deze vreemde tijden binnenkort achter ons te kunnen laten en opnieuw te verschijnen met een blauwe en rode kant. Tot zolang blijven we verschijnen in deze nieuwe vorm. Veel leesplezier, en zorg goed voor elkaar en voor uzelf.

DRÔLE D’ÉPOQUE

Chère lectrice, cher lecteur. Vous l’aurez remarqué, notre magazine n’a pas la même apparence ni la même épaisseur que d’habitude. Vous l’aurez deviné, les mesures pour lutter contre le coronavirus expliquent ce changement. Ce magazine est le premier dans l’histoire de BRUZZ à avoir été réalisé intégralement à distance. Cette situation nous a obligés à repenser tout le magazine. Il s’agit également de la première édition sans agenda culturel, car la vie culturelle bruxelloise, d’habitude si bouillonnante, est complètement à l’arrêt. Bruxelles est à l’arrêt. Seule une poignée de personnes sont en charge de continuer à faire fonctionner la ville. Ce sont, entre autres, ces personnes-là que nous avons voulu mettre à l’honneur. En parallèle, notre équipe culturelle vous fournit des bons plans 100 % bruxellois en ces temps de confinement à domicile. Et cela, nous avons tenu à le faire en trois langues. Aussi, plusieurs articles d’actualité sont accompagnés d’un résumé traduit en anglais et en français. Car nous voulons que CHAQUE Bruxellois soit informé au mieux.

Comme vous, nous espérons que cette drôle d’époque ne sera bientôt qu’un mauvais souvenir, et nous espérons pouvoir publier à nouveau un magazine doté d’un côté rouge et d’un côté bleu. Mais en attendant, nous continuerons sous cette forme nouvelle.

EXTRAORDINARY TIMES

Dear reader, you will undoubtedly have noticed that our magazine looks different, and that it is much thinner than normal. That is entirely due to – you guessed it – the corona measures. This magazine is the first in the history of BRUZZ that was created entirely remotely. The present situation has forced us to rethink the magazine. This is the first issue without a cultural calendar because Brussels’ otherwise immensely rich cultural life has been brought to a complete standstill. Brussels itself has largely ground to a halt. Except that there are people who ensure that the city keeps running, despite everything. These are some of the people that we seek to put in the spotlight here. In addition, our cultural team has provided a series of thoroughly Brussels tips in these times of home isolation. And we are doing so in three languages. You will find English or French translations of several of the articles because we went EVERY resident of Brussels to be informed to the greatest extent possible. Along with you, we hope that these extraordinary times will soon be behind us and that we can return to our familiar blue and red covers. Until then, we will continue to publish in this new form.

We hope that you enjoy reading the magazine. Take good care of one another and of yourselves!

Evelien Chiau

AANGENAME AFLEIDING Herbekijk op vrijdagavond 3 april het fantastische concert van Arno vanuit de AB. En mis daarnaast op dinsdag en donderdag ook de gloednieuwe aflevering van Thuis in Taal niet.

Deze week op BRUZZ tv © PHOTONEWS

KRISTOF PITTEURS, hoofdredacteur 1 APRIL 2020

I 3

Portret

DE SPOEDARTS

‘Oneindig veel respect voor de verplegers’ BRUZZ | PORTRET

Anouk De Cort (29) wilde eigenlijk als arts in Zuid-Afrika gaan werken. Maar toen brak het coronavirus uit in België. Na een mailtje naar haar voormalige werkgever in de Kliniek Sint-Jan kon ze direct aan de slag op de spoedafdeling. “Het wordt spannend, maar we komen er wel.”

— JASMIJN POST, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

H

aar studie tropische geneeskunde was nog niet achter de rug toen de eerste besmettingen met Covid-19 in België werden vastgesteld. Algauw stuurde Anouk De Cort een mailtje naar haar voormalig leidinggevende in de Kliniek Sint-Jan aan de Kruidtuin, om te zien of ze hulp nodig hadden.

“Op de spoedafdeling zijn nu verschillende artsen ziek. Ze zijn thuis, maar kunnen ondertussen niemand verzorgen. ‘We hebben zeker mensen nodig, want het gaat hier nog even duren,’ antwoordde mijn leidinggevende via e-mail.”

Eerder was De Cort tijdens haar stages in het buitenland geïnteresseerd geraakt in internationale geneeskunde en volksgezondheid. Zo werkte ze in Congo met Denis Mukwege – Congolees gynaecoloog, expert seksueel geweld en Nobelprijswinnaar – en op de spoedafdeling van een ziekenhuis in een township in Zuid-Afrika. Ze studeerde verder als huisarts en werkte als assistent al op de spoedafdeling in Sint-Jan.

‘ALSOF JE IN EEN PLASTIC ZAK ZIT’ De spoedafdeling daar is inmiddels opgedeeld in een corona-afdeling en een gewone afdeling. “De eerste dag kreeg ik een opleiding over hoe we onze kleding, maskers en brillen moesten aandoen. We dragen een blouse over onze kledij; die doen we daarna uit en gooien we weg. We moeten ze daarom wel zo lang mogelijk dragen.

De outfit is heel warm, alsof je in een plastic zak zit. (Lacht) Je moet die blouse ook op de juiste manier uitdoen, want anders besmet je jezelf. De poetsploeg maakt honderd keer per dag het 4

I

1 APRIL 2020

Anouk De Cort is aan de slag in de Kliniek Sint-Jan aan de Kruidtuin.

worden, is het gemakkelijk. Maar waar moeten we besmette gedeelte van het ziekenhuis schoon.” ze heen sturen om zich te isoleren? Samusocial Voor de spoedingang staat nu een witte tent. had toen nog geen oplossing en we hadden zelf Daar worden coronapatiënten ontvangen door geen tijd om te bellen naar een sociaal assistent. huisartsen van de Brusselse wachtpost. Zij maken Ze konden dus alleen op straat terecht.” de eerste selectie. Eenmaal binnen in het Coronapatiënten die worden ziekenhuis zijn er afspraken opgenomen, zijn vooral over wie opgenomen wordt en ouderen die kortademig zijn. wie niet. “We doen nu aan een “Als iemand er zelfs met soort oorlogsgeneeskunde. Je ANOUK zuurstof niet bovenop geraakt, gaat niet meer op zoek naar DE CORT dan bellen wij de intensieve een diagnose, maar zegt • studeerde geneeskunde in zorg en die komt hem of haar gewoon: jij mag binnen en jij Namen en Leuven dan halen. Maar in Sint-Jan niet.”

• liep stage in onder meer de liggen slechts vier of vijf “We ontvangen hier in de Kliniek Sint-Jan, Brussel mensen met corona op de omgeving van de Beurs en het • deed ook een stage in een intensieve zorg. De meeste Noordstation heel wat ziekenhuis in Kaapstad, patiënten liggen in een gewone patiënten met een moeilijke Zuid-Afrika zaal. De mensen die binnenkosociale situatie. Toen ik pas • studeerde internationale gezondheid en tropische begon, waren er een paar men zijn vaak boven de 75, geneeskunde in Antwerpen daklozen met griepachtige maar er zitten soms ook • werkt nu als spoedarts in symptomen. Als ze ziek vijftigers en zestigers bij. En als Kliniek Sint-Jan genoeg zijn om opgenomen te er dan plots een veertiger in

Bijgedachte

ademnood binnenkomt die juist papa is geworden, dan grijpt dat me wel naar de keel.” Al is dat een uitzondering, benadrukt ze.

De piek verwacht De Cort pas over week of twee. “Het wordt spannend, maar we zijn voorbereid. We hebben veel ziekenhuizen in Brussel, en de meeste hebben een afdeling intensieve zorg. België zit, vergeleken met andere landen in Europa, goed wat het aantal bedden betreft: we zitten in de top vijf. Ik wil mij niet voorstellen welke keuzes mijn vrienden in Zuid-Afrika moeten maken: kiezen wie aan de beademing gaat en wie niet. Ik geloof niet dat wij dat hier moeten doen. Ik denk dat België op het juiste moment de juiste beslissingen heeft genomen.”

De Kliniek Sint-Jan heeft bovendien voorlopig absoluut voldoende capaciteit. “Er is nu één zaal die vol ligt met coronapatiënten, en de tweede is pas geopend. Er kunnen nog een paar zalen bijkomen. Ook op de intensieve zorg is nog plaats.

Daarom zijn alle niet-dringende operaties uitgesteld, opdat er genoeg zalen vrij zouden zijn.

En opdat er genoeg mondmaskers, kledij en handschoenen zouden zijn voor de dokters, want die

“Ik denk dat België op het juiste moment de juiste beslissingen heeft genomen” ANOUK DE CORT Spoedarts

gebruiken ze ook bij sommige operaties.”

Op dit moment maakt De Cort normale werkdagen. “Vooral de verpleegkundigen zien af.

Ook buiten de epidemie is het vooral ’s nachts heel druk voor hen. Ik heb enorm veel respect voor hen, dat zijn de mensen die het hardst werken. Het is op dit moment voor artsen in ons ziekenhuis nog niet nodig om overuren te draaien.

Onze chef zorgt daar ook voor. Het is een soort marathon. Als we nu al beginnen met over te werken, dan houden we het niet vol.”

Wat na de crisis? Dat vragen heel wat mensen zich af. Zo ook De Cort, die met een groepje jonge dokters uit onder andere Frankrijk, Brazilië, Spanje, Italie en Zuid-Afrika hoopt dat dit een wake-upcall kan zijn. Onder de noemer Médecins Planétaires werken ze nu aan een video die waarschuwt wat er gebeurt als we onze ecosystemen niet beter beschermen. “De mensen zijn te nauw in contact gekomen met de leefomgeving van wilde dieren: er is te veel ontbossing geweest.

Dat zie je ook aan de ebola-epidemieën die elkaar sneller opvolgen. We moeten de ecosystemen beschermen zodat niet nog meer ziektes op ons afkomen.”

Zeker in crisistijden is begrijpbare communicatie álles #flattenthecurve. Niet alleen het internet staat er vol mee, ook grote reclameborden die normaal gereserveerd zijn voor commerciële doeleinden, afficheren in levensgrote letters het nieuwe credo in tijden van corona. Het doel is zonder meer lovenswaardig: het is van absoluut vitaal belang dat we de piek van de epidemie zoveel mogelijk afzwakken en uitstellen, zodat onze ziekenhuizen niet overbelast worden, iedereen verzorgd kan worden zoals het hoort, en we onze artsen niet in de verschrikkelijke positie plaatsen dat ze moeten kiezen tussen het ene leven of het andere.

Ook het onderliggende gevoel van samenhorigheid, van één volk versus het virus, is een mooie gedachte. Maar tegelijkertijd zitten er grote gaten in de kaas. Want geef toe: welke oudere begrijpt nu een snars van die #flattenthecurve? Welke niet-hoogopgeleide, eventueel anderstalige medebewoner van deze stad begrijpt daaruit dat hij of zij z’n gedrag moet aanpassen om ons zorgsysteem te beschermen? Welk kind krijgt hiermee bevattelijk uitgelegd waarom het even niet met zijn vriendjes kan spelen?

Begrijp me niet verkeerd: een gemeenschappelijke, virale hashtag op sociale media kan wonderen verrichten. Bij mensen die effectief de taal van die sociale media spreken, en dat zijn er in #2020 uiteraard heel veel. Bij mensen die ook al de bijbehorende, druk gedeelde grafiek onder ogen hebben gekregen, waaruit zeer duidelijk blijkt waarom we de piek van de corona-epidemie moeten afvlakken en uitstellen. Maar we moeten ons toch afvragen of dat niet grotendeels dezelfde mensen zijn die de boodschap al veelvuldig door de strot geramd kregen, via alle digitale kanalen die onze maatschappij rijk is.

En of we op billboards en reclamepanelen niet juist de kans moeten grijpen om de mensen te bereiken op hun dagelijkse wandeling in openlucht.

Omdat ze misschien geen kranten lezen of niet naar televisiejournaals kijken. Omdat ze de taal niet spreken.

Of omdat ze geen internet hebben, godbetert – het zijn er meer dan je zou denken. Omdat ze uit een kansarm gezin komen, waar een nieuwe matras primeert op een internetverbinding. Of omdat ze dakloos zijn.

MATHIAS DECLERCQ Nog veel meer dan in tijden van vrede Redactiechef is correcte, directe én begrijpbare communicatie in crisistijden absoluut cruciaal. Dat geldt des te meer voor overheden. Je kan van de lockdownparty’s zeggen wat je wil, maar de nacht die niet had mogen plaatsvinden, vond in eerste instantie toch plaats door gebrekkige communicatie. Dat de Brusselse politie het ook niet altijd meer weet en dus maar at random Brusselaars tegenhoudt die hun gemeentegrens oversteken bij hun wandeling, is daar een ander voorbeeld van. Dat ons twee weken na de eerste veiligheidsmaatregelen nog verteld moet worden dat het niet toegestaan is om bij je lief op bezoek te gaan, ook.

Hoe iederéén te bereiken: dat is de vraag van één miljard euro. Tot we daarin eendrachtig slagen, is het bijzonder hypocriet om bepaalde bevolkingsgroepen met de vinger te wijzen omdat ze hun spreekwoordelijke voeten zouden vegen aan de veiligheidsmaatregelen. Geef hun maar #stayhomebelgium. Of nog beter: de volkse communicatie van Maggie De Block. “Blijf in uw kot. Restez chez vous.” Allé dan, omdat Maggie het gezegd heeft.

“Geef nu toe: welke oudere begrijpt nu een snars van die #flattenthecurve?”

1 APRIL 2020

I 5

Analyse

STEVEN GOEMAERE, DIRECTEUR ALGEMENE ZIEKENHUIZEN BIJ GIBBIS

‘Deze crisis leert ons dat een gezond leven de start is van alles’ B R U Z Z | A N A LY S E

De coronacrisis komt er net op een moment dat het hele ziekenhuislandschap in volle hervorming is. En dat betekent, zoals wel vaker, besparen, besparen, besparen. “Elke euro die je stopt in de gezondheidszorg is een investering in een kwaliteitsvol leven,” zegt Dieter Goemaere van Gibbis, de koepel van de vzw ziekenhuizen en zorginstellingen in Brussel.

— STEVEN VAN GARSSE, FOTO SASKIA VANDERSTICHELE

G

oemaere is chief economist en directeur algemene ziekenhuizen bij Gibbis.

Hij was zelf ook zes jaar financieel directeur van een Brussels privéziekenhuis. Het is, op het moment dat we Goemaere spreken, alle hens aan dek om de Brusselse ziekenhuizen voor te bereiden op de verwachte piek. Maar in de achtergrond is Goemaere al volop bezig om het post-coronatijdperk voor te bereiden. En dat zal vooral veel cijferen worden en kijken hoe de ziekenhuizen er na de crisis weer bovenop kunnen raken. Want de situatie van de Brusselse ziekenhuizen was al niet rooskleurig.

Het zijn natuurlijk uitzonderlijke tijden, maar ook voor deze crisis hadden de ziekenhuizen niet bepaald personeel op overschot.

DIETER GOEMAERE: Voldoende handen rond elke patiënt is al lang een bekommernis van de ziekenhuizen. Lang voor de huidige crisis vroegen overwerkte verplegers en verpleegsters, daarin gesteund door 6

I

1 APRIL 2020

de werkgevers, terecht om meer handen aan het bed. Gelukkig was hier al voor de crisis een initiatief genomen. Zo heeft de Kamer in november vorig jaar de oprichting van een zorgpersoneelfonds goedgekeurd (na een amendement van de PVDA en SP.A, red.), goed voor 400 miljoen euro. We vragen nu dat dit fonds niet zomaar gebruikt wordt om de coronacrisis te financieren. Het fonds moet ook later structureel blijven bestaan, want de nood aan meer verpleging was al groot en dat blijft zo.

Daarnaast is er ook een probleem om voldoende verplegend personeel te vinden. Het is een knelpuntberoep. We hopen dat, als er meer handen rond elke patiënt aanwezig zullen zijn dankzij het zorgpersoneelsfonds, het beroep ook aantrekkelijker zal worden.

Hoe is dat tekort aan verplegend personeel ontstaan, nog los van de pandemie?

GOEMAERE: Ik zou dat vanuit een

positief verhaal willen opbouwen.

Als we naar de European health Consumer Index kijken, dan staat België op de vijfde plaats. Dat is dus uitstekend. We vertrekken dus van een goede kwalitatieve gezondheidszorg. Maar daartegenover staat er een hele reeks uitdagingen. Er zijn de chronisch zieken, maar er is ook de vergrijzing. Ook Brussel, met nochtans een eerder jonge bevolking, ontsnapt daar niet aan. We zien hier een grotere concentratie van tachtigplussers.

Die uitdagingen moeten we bekijken in een nijpende financiële context. De algemene ziekenhuizen in België draaien momenteel een courant resultaat van 0,2 procent (de ‘winst’ op de omzet, red.).

Brussel is daar geen uitzondering in.

Dat komt omdat de federale overheid nu al ongeveer tien jaar de kaasschaaf toepast. Dus moeten de ziekenhuizen besparen.

De overheid wil tegelijk ook besparen door de medische overconsumptie aan banden leggen.

Ziekenhuizen hebben er vandaag belang bij om veel onderzoeken uit te voeren. Want dat is geld in het laatje. Maar het is de belastingbetaler die ervoor opdraait.

GOEMAERE: De medische overcon-

Daar is ook het verzorgend personeel de dupe van.

GOEMAERE: Zeker. Het is beter dat de

sumptie tegengaan is inderdaad broodnodig. We werken daar constructief aan mee. Maar die hervorming kost tijd. Het risico is namelijk dat die hervorming het bestaande financiële evenwicht van de ziekenhuizen in gevaar brengt.

Een concreet voorbeeld: de federale regering bespaart in 2020 niet op ziekenhuizen. Daar zijn we blij om.

Maar intussen is er wel een besparing op geneesmiddelen. Die besparing voelen de ziekenhuizen direct, want ze vormen een deel van de inkomsten.

patiënt sneller naar huis kan, met thuisverpleging bijvoorbeeld. Maar dat verandert niets aan het feit dat het voor zorgverstrekkers in het ziekenhuis drukker is geworden.

De Belgische gezondheidszorg doet er vandaag alles aan om de pandemie te bedwingen, maar daarna zullen de rekeningen gemaakt

GOEMAERE: Klopt. De werkdruk

stijgt. Dat komt dan weer omdat het aantal ligdagen per patiënt daalt. De patiënt vertrekt sneller naar huis.

Nu wisselen de patiënten sneller, waardoor dezelfde zorg moet toegediend worden, maar in een kortere periode. Dat verhoogt de druk op de zorgverstrekkers.

Een daling van de ligtijd is toch een goede zaak?

B R U Z Z | A N A LY S E

Dieter Goemaere, directeur algemene ziekenhuizen bij Gibbis: “Het applaus voor de zorg is een hart onder de riem, maar het verandert ook de blik van mensen op de gezondheidszorg.”

worden. De inkomsten uit de gewone opnames vallen vandaag grotendeels weg.

We zijn ook in overleg met de banken om te kijken hoe zij mee de ziekenhuizen kunnen ondersteunen.

GOEMAERE: Het is héél disruptief. De

helft van de ziekenhuisactiviteiten valt van de ene dag op de andere weg. Het gaat bijvoorbeeld over de consultaties, niet-dringende hartoperaties, heupprotheses, et cetera. De ziekenhuizen realiseren minder ligdagen, de honoraria voor de artsen vallen weg, terwijl die voor een deel de ziekenhuizen financieren.

Maar dat geldt net zo goed voor de ziekenhuiscafetaria, die vandaag gesloten is. Of voor de parkeerinkomsten die wegvallen.

Op korte termijn krijgen de ziekenhuizen te maken met een enorme daling van de inkomsten, en dat in een context van een fragiel financieel evenwicht.

We hebben wel gezien dat de federale overheid daar prompt op gereageerd heeft door één miljard euro thesaurie te injecteren in de ziekenhuizen. Dat houdt de ziekenhuizen voorlopig boven water.

Heeft deze crisis een impact op de toekomstige Brusselse gezondheidszorg?

GOEMAERE: Dat denk ik wel. Vooral

omdat het ons eraan herinnert dat een gezond leven de start is van alles. Elke euro die je stopt in de gezondheidszorg zijn niet louter kosten voor de overheid, maar ook een investering in een kwaliteitsvol leven. Ik denk dat deze crisis ons met de neus op de feiten drukt.

Ook toont de crisis tegelijk aan dat de hele keten van de gezondheidszorg een rol speelt: van de huisartsen tot de hypergespecialiseerde zorg. In vergelijking met andere landen waar de crisis veel harder woedt dan vandaag bij ons, doen we het momenteel (het interview is vorige week afgenomen, red.) niet zo slecht. Onze gezondheidszorg heeft goed gereageerd op de crisis. Onze capaciteit aan intensieve bedden is helemaal niet

“Voor veel gezonde mensen zijn de ziekenhuizen ver van hun bed. Dat zal na deze crisis ongetwijfeld anders zijn” DIETER GOEMAERE Directeur algemene ziekenhuizen bij Gibbis

zo slecht. En we hebben ze op heel korte termijn kunnen uitbreiden. Dit is een belangrijke takeaway voor na de crisis.

Ook leert de crisis ons zeker hoe belangrijk strategische voorraden van medisch materiaal en farmaceutische producten zijn. Daarnaast zal er ook meer gekeken moeten worden naar lokale productiecapaciteit, zodat we in tijden van crisis minder afhankelijk zijn van andere landen.

Misschien is het jammer dat we

een crisis nodig hebben om dit aan te tonen, maar het zal sowieso zijn sporen nalaten. Bij de patiënten, bij de zorgverstrekkers en bij de bevolking. Neem nu het applaus voor de zorg. Het is een hart onder de riem, maar het verandert ook de blik van mensen op de gezondheidszorg. Voor veel gezonde mensen zijn de ziekenhuizen ver van hun bed.

Het is iets dat je niet nodig hebt, tot je die zorg wel nodig hebt. Dat zal na deze crisis ongetwijfeld anders zijn.

1 APRIL 2020

I 7

Brusselaars in de frontlinie

BRUSSELS LOCALS ON THE FRONT LINE BRUXELLOIS AU FRONT

‘Iemand moet het doen, hè’ Elke avond weerklinkt in Brusselse en Belgische straten applaus voor het medisch personeel. Terecht.

Maar naast ziekenhuispersoneel staan nog tal van minder belichte beroepen vandaag in de frontlijn. Of het nu kassiersters, welzijns­werkers, apothekers of agenten zijn, allemaal zorgen ze ervoor dat de stad ook in tijden van pandemie niet stilvalt.

“Het is meer dan ooit tous ensemble.”

— JEAN-MARIE BINST, SARA DE SLOOVER EN KRIS HENDRICKX, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

8

I

1 APRIL 2020

SABINE VANDEN STEEN

“We voelen het virus dichterbij komen.

Twee collega’s hebben het al opgelopen.

Eerlijk? Ik wacht op mijn beurt” “In het begin leek het wel een goldrush door bange en agressieve klanten. Ze gingen zelfs zover dat ze spullen uit elkaars boodschappenwagentje pikten. Zo’n crisis brengt het slechtste in de mens naar boven.

En het beste ook. We krijgen soms chocolade van de klanten.”

Aan het woord is Sabine (51), winkelverantwoordelijke en soms zelf kassierster in de Carrefour Market op de Vorstsesteenweg in Sint-Gillis. De supermarkt in een dichtbevolkte wijk is op normale dagen al goed bezocht, maar tijdens de eerste hamsterdagen liep het helemaal de spuigaten uit.

“Helemaal in het begin vonden we het nog amusant,” herinnert Sabine zich. “Goed voor de omzet, dacht ik eerst toen ik monstervoorraden zag aan pasta, rijst en wc-papier. Maar die gedachte verdween snel als je zag hoe klanten zich gedroegen, onder elkaar en tegen ons. Daarnet ben ik nog uitgekafferd toen ik iemand op de veiligheidsafstand wees. Dat ik het wel wat vriendelijker kon formuleren. Maar na de vijftigste keer is niet zo eenvoudig meer. We zijn ook maar mensen."

De vreugde om meer omzet maakte de voorbije dagen vooral plaats voor ongerustheid. “We voelen het virus dichterbij komen.

Twee collega’s hebben het ondertussen opgelopen, onder wie de directrice. Honnêtement, j’attends mon tour. Met mijn man heb ik al afspraken gemaakt: als het zover komt, moeten ze mijn luchtpijp niet perforeren voor een beademings­ buisje. Geen gat in mijn keel!”

De onrust zorgt voor heel wat

afwezigheden – zo’n 20 procent van het personeel, schat Sabine. “We werken vaak met studenten en dat zijn de eersten die afhaken. Ze hebben een ziektebriefje, maar wellicht zijn het de ouders die hen onder druk zetten.” Door het grote aantal wegblijvers moeten de overige kassiersters vaker aan de bak.

In de winkel leidde het hamstergedrag tot rantsoenering. Na enkele dagen mochten klanten nog maximaal drie pakken droge voeding zoals pasta en rijst meenemen. Deze week is dat al herleid tot twee. Desondanks blijven heel wat vakken leeg op de dag dat we Sabine spreken.

De angst en hectiek van de begindagen is ondertussen wat gaan liggen, mede door de beperking van het aantal klanten in de winkel. “De klanten komen nu meer druppelsgewijs binnen en verdelen zich ook over de hele dag. C’est nettement plus cool.”

Sabine en haar collega’s zien dan ook geen enkele noodzaak om de openingsuren – vandaag al tot 20 uur – te verlengen, zoals een ministerieel besluit pas mogelijk maakte.

“Zinloos. En daarnaast hebben wij ook een leven. Geen enkele werk­ nemer zou akkoord gaan.”

De voorbije weken waren niet alleen kommer en kwel. Vooral oudere klanten durven weleens chocolade cadeau doen aan de kassiersters, en een van de kassa­ dames werd ook al op een boeket bloemen getrakteerd. “En ook als team groei je naar elkaar toe. Het is vandaag nog meer dan vroeger tous ensemble.”

1 APRIL 2020

BRUZZ | BRUSSELAARS IN DE FRONTLINIE

Winkelverantwoordelijke

I 9

BRUSSELS LOCALS ON THE FRONT LINE BRUXELLOIS AU FRONT

TINE VANCOMPERNOLLE

Animatrice à la maison de repos Warlandis

« Il s’agit d’une situation très émotionnelle, tant pour la famille que pour les résidents »

BRUZZ | BRUSSELAARS IN DE FRONTLINIE

FR

« Depuis le 13 mars et la mise sous confinement de la maison de repos et de soins Warlandis, nous n’avions d’autre choix que d’être créatifs. Comment compenser les visites des familles ? Et comment remplacer les activités de groupe en interne ? Du jour au lendemain, notre équipe a dû se montrer sous son jour le plus inventif : garantir le bien-être des résidents est notre priorité ».

La maison de repos et de soins Warlandis à Jette compte 93 habitants. Les résidences-services à proximité comptent elles aussi leur lot de célibataires et de couples retraités. Lorsque ces personnes sont mises en confinement, la solitude de la fin de vie n’en est que plus exacerbée.

L’animatrice Tine Vancompernolle et ses deux collègues ont tout de suite pris des décisions. « Nous devions être inventifs. Il s’agit d’une situation très émotionnelle, tant pour la famille, qui ne peut plus visiter ses (grands-)parents, que pour les résidents. Les deux promenades par jour dans notre grand jardin intérieur et la pause détente au soleil printanier sont cruciales. Et depuis le confinement, les appareils de fitness, le vélo d’appartement etc. sont beaucoup plus utilisés. La situation nécessite une approche personnalisée, et tant la famille que les habitants nous sont reconnaissants. La solidarité est grande, les pralines et les bouteilles de vin arrivent à se

À la maison de repos Warlandis, on veille à ce que les résidents conservent la forme malgré le confinement et l’isolation. L’animatrice Tine Vancompernolle témoigne.

frayer un chemin vers la maison de repos par le sas, » dit-elle en riant. À l’intérieur, l’équipe d’animation approche la gymnastique autrement. Les cafétérias sont utilisées pour assurer une distance

ADAM

Beveiligingsagent

“Gevangenen hebben nu eenmaal het recht op voorleiding voor de rechter”

Binnen de gevangenissen is de spanning meer dan ooit te snijden. Adam: “Veiligheid heeft nu een andere betekenis.”

10

I

1 APRIL 2020

“Het is iedere dag toch weer de angst voor besmetting overwinnen, hoezeer we onszelf ook volgens de richtlijnen ontsmetten en beschermen,” vertelt Adam, beveiligings­agent van de federale politie. Het transport van gedetineerden van de gevangenis naar het Justitiepaleis en terug, blijft doorgaan. Maar achter de schouder van de politieman reist een onzichtbare killer mee: Covid-19.

Binnen in de gevangenissen is de spanning meer dan ooit te

snijden; de bezoeken van buitenaf zijn afgelast. Wel gaan de processen van de gedetineerden door. Ze worden dan ook dagelijks vervoerd naar de rechtszaal en daar komt wel wat bij kijken. Adam lucht zijn hart: “Voor de coronacrisis transporteerden we tien gedetineerden per veiligheidstransport naar het Justitiepaleis. Nu is dat beperkt tot vijf, zodat ze wat verder van elkaar zitten. Maar voor ons blijft het eenzelfde werk: de gedetineerden fouilleren in de gevange-

entre les résidents. Tine : « Avant le repas, chacun doit faire des exercices sur sa chaise. C’est un peu particulier, mais on s’assure ainsi que tout le monde reste en mouvement ». Donc d’abord la gymnastique, puis le repas. La

nis en ook tussendoor tot hij terug achter de tralies zit, is meer dan ooit riskant. We kunnen niet anders dan fysiek contact te hebben, al was het maar om handboeien aan te doen en te onderzoeken of ze niets verstoppen onder de kleren.” Het af- en aanrijden voor pleidooien is dus niet gestopt. Het zou een nieuw koninklijk besluit vergen om de rechtspraakregels aan te passen, en dat zit er in coronatijd niet meteen aan te komen.

“Ik merk duidelijk dat ik niet de enige ben die de angst moet overwinnen om slachtoffer te worden van mogelijke verspreiding van het coronavirus. Van de gedetineerden die we vervoeren, weten we niet of ze het virus dragen. Wel doen we alles op het vlak van ontsmetting, en we dragen een mondmasker en handschoenen om ons als

SAÏD BOUNOUCH

Pharmacist

“I primarily try to reassure my customers.

When they ask for mouth masks, I tell them I don’t wear one either”

EN

cafétéria où l’on pouvait profiter d’une glace ou d’une boisson fraîche est en revanche fermée. « Nous passons par toutes les chambres avec une charrette fournissant bonbons et boissons ».

beveiligingsagent maximaal te beschermen. Maar veel collega’s zijn al in ziekteverlof; ikzelf had ook een hoest en moest thuis blijven. We denken ook aan onszelf en onze familie als we die gedetineerden elke dag moeten transporteren en fouilleren. Er lijkt geen andere mogelijkheid, vooralsnog. Ze hebben nu eenmaal recht op hun voorleiding voor de rechter. Ook daar in de kleine zalen van het Justitiepaleis, met bezoekers en familie die de zitting mogen bijwonen, is de beveiliging en fysieke controle geen lachertje. Al wie ik moet vastnemen en fouilleren kan een coronadrager zijn, wie weet. Maar ja, de job moet gedaan worden, en ernstig. Veiligheid heeft nu plots een andere betekenis.” (*) Adam is een schuilnaam. Zijn echte naam is gekend bij de redactie.

Using orange tape, pharmacist Saïd Bounouch (51) has marked out directions for his customers on the floor of his shop in the Helmet neighbourhood of Schaarbeek/Schaerbeek. You walk into the shop to the right of a central shelving unit with products. The left-hand side of the shop is currently reserved for people who are leaving, “to avoid people have to pass one another.”

Saïd spent a long time doubting whether he should install plexiglass on the counter, but it was going to be fitted later in the day (last Thursday, ed.). Each of the four counters in his pharmacy will be fitted with plexiglass. It is to reduce the risk to myself and my employees. We don’t wear mouth masks; we don’t even have any. In any case, they are much more important for medical staff and people who are sick themselves. Our principle is that we are safe as long as customers keep a distance of at least one metre. But you never know if people will start shouting or bend over the counter and spread micro drops containing the virus in that way.”

On top of the counter, perfumed vaporizers spread a sweet-smelling scent throughout the day. “I have always had vaporizing essential oils in the shop,” Saïd says. “They have curative and sometimes even antiviral properties. They help our immune systems. That’s why I have put the vaporizers on the countertop. They work like a kind of barrier against the virus.”

After the government announced on 12 March that schools, cafés, and restaurants had to close, the pharmacy was besieged for a week. “By people who were panicked. They mostly bought paracetamol and hand sanitizer, and often asked for mouth masks.

They are the kind of people who

stockpile toilet paper from the supermarket. I primarily try to reassure them. When they ask for mouth masks, I tell them that I don’t wear one either.”

Just like most of his colleagues, Saïd has now posted the announcement that there are no more mouth masks or hand sanitizer available. “Repeating the same thing one hundred times per day is very tiring. Especially because customers can be quite insistent and ask when they will be available

again, and we simply don’t know.”

“We are cautious, but we try to keep things in perspective. If it was Ebola spreading like wildfire, I would be much more worried.

This is much less deadly, but also more infectious, so we simply need to maintain the required distance. If that could be guaranteed, I think the shops could have stayed open. I am concerned about all those small independent shopkeepers who will have a heavy price to pay.”

Saïd Bounouch: “We are cautious, but we try to keep things in perspective.

If it was ebola spreading like wildfire, I would be much more worried.”

1 APRIL 2020

I 11

Spreektijd

SOCIOLOOG IGNACE GLORIEUX OVER WAT DE CRISIS ALLEMAAL VERANDERD HEEFT

BRUZZ | SPREEKTIJD

‘Dit is alle dagen zondag met een dreigend randje’

12

I

1 APRIL 2020

Dat we onze levens sinds enkele weken radicaal omgooien, is voor sociologen ‘gefundenes Fressen’. Een cadeau dat Ignace Glorieux (VUB) meteen tot een grootschalig onderzoek inspireerde naar onze tijdsbesteding in tijden van corona. “Als dit voorbij is, zullen we opnieuw beseffen wat de waarde van werk eigenlijk is.”

In een stad als Brussel zijn de sociaal-economische tegenstellingen sowieso al erg groot. Zal de huidige situatie de bestaande tegenstellingen in het onderwijs niet drastisch verscherpen?

IGNACE GLORIEUX: Absoluut. Mijn

vrouw begeleidt Syrische vluchtelingenkinderen die hier al jaren zijn.

Maar die hebben geen computer. Ze doen ook niets, komen niet buiten, wonen in erbarmelijke omstandigheden en horen geen Nederlands.

Dat is een extreem voorbeeld, maar ik kan me voorstellen dat sociaal zwakkere groepen het nu in het algemeen moeilijk hebben. Niet iedereen heeft de discipline om te zeggen: ‘Vanaf 9 uur gaat iedereen aan het werk en we bekijken samen wat je moet doen.’

Schiet het onderwijs daarin tekort?

GLORIEUX: Kinderen worden nu overstelpt met opdrachten met verschillende deadlines, die ze dan maar zelf moeten timen. Wat we nodig hebben is een individuele monitoring: wie is mee? Wie dat niet is, moet apart begeleid worden, desnoods fysiek op school. Als de ouders het niet kunnen, moet het onderwijs zijn verantwoordelijkheid nemen. We moeten ook goed beseffen hoeveel mensen nooit een computer gebruiken. Voor een deel van de bevolking is de telefoon de eigenlijke computer. Ik vrees drama’s, zeker als de scholen na de paasvakantie dicht blijven.

Traditioneel is ons leven erg gestructureerd door vaste werk- en schooltijden. Wat gebeurt er als die wegvallen?

GLORIEUX: Dat willen we nu net onderzoeken. Werk, school en vrije tijd zijn wat we Zeitgeber noemen.

Het begrip komt uit de chronobiologie, waar men mensen tijdens onderzoeken in een bunker opsloot.

Je ziet dan dat we eerder afglijden naar dagen van 25 uur. De Zeitgeber zijn de maatschappelijke factoren die ons elke dag terug in die 24-uurstructuur duwen. Die raken nu verstoord. Plots moeten we zelf kiezen wat we wanneer doen.

Avondmensen kunnen nu makkelijker hun hele ritme verschuiven. ▼

A

ls we zijn tuin in SintPieters-­Leeuw binnenstappen, pal op de grens met Anderlecht, verontschuldigt Ignace Glorieux (61) zich meteen.

Eigenlijk moest zijn tien dagen oude baard eraf voor de foto, maar op een of andere manier is het er niet van gekomen. We zitten meteen midden in ons onderwerp: hoe de ongeziene coronacrisis onze levens overhoophaalt en wat we daaruit kunnen leren. “Het is onvoorstelbaar hoe snel we dingen integreren. Als twee mensen op televisie elkaar aan­ raken, ben ik al gechoqueerd.”

BRUZZ | SPREEKTIJD

— KRIS HENDRICKX, FOTO’S BART DEWAELE

1 APRIL 2020

I 13

▼

IGNACE GLORIEUX

Zelf heb ik nog nooit zoveel moeite gehad om te weten welke dag van de week het is. Als ik ’s ochtends ga lopen lijkt het wel alle dagen zondag. Er is ook tien, neen honderd keer minder verkeer hier op de Lenniksebaan.

Socioloog Ignace Glorieux: “Ik heb nog nooit zoveel moeite gehad om te weten welke dag van de week het is.”

Kortom, het zijn erg boeiende tijden voor een tijdssocioloog.

BRUZZ | SPREEKTIJD

GLORIEUX: Zeker. Mensen die experimenten opzetten, proberen vaak uitzonderlijke omstandigheden te triggeren om zo iets te leren over het normale. Door de tijdsbesteding van werklozen te bestuderen, kan je iets leren over het belang van werk. Wel, dit zijn uitzonderlijke omstandigheden.

Liefst een derde van de wereld­ bevolking zit vandaag thuis! Het is ook fascinerend om te zien hoe we bijna allemaal meegaan in die steeds strengere maatregelen. Ik heb bewondering voor de politici en experts die dit doen slagen. Laten we hopen dat het niet te lang duurt.

Als onderzoeker hoopt u toch net dat het wel lang duurt?

GLORIEUX (lacht): Eigenlijk wel. We willen graag ook de evolutie zien van hoe mensen zich gedragen. En dan natuurlijk hoe we reageren op het einde van die periode. Ik zie het een beetje als koeien die de winter op stal moeten doorbrengen en dan terug naar de wei mogen. Al zal het hier wel geleidelijker zijn.

In elk geval denk ik dat we hierna beter zullen beseffen wat werk betekent. Dat het veel meer is dan het eigenlijke werk. Dat het buitenkomen is, sociale contacten, structuur in ons leven, dat werk onze vrije tijd juist waardevoller maakt. Dat is zich nu allemaal aan het mengen. Misschien zullen we de voordelen van het thuiswerk straks ook wat relativeren. Een dag in de week, oké, maar meer ...

Met collega’s werken is ook een motor op zich. Thuis durft die al eens stil te vallen.

GLORIEUX: Klopt, en met collega’s kan je het ook al eens over iets anders hebben dan het werk. Al zie je nu toch nieuwe vormen ontstaan van informele communicatie, zoals die video-apero’s. Vorige week heb ik ’s avonds ook drie uur trappisten zitten drinken met een vriend, elk aan onze eigen keukentafel. En dat 14

I

1 APRIL 2020

IGNACE GLORIEUX • 61 jaar • woont in Sint-PietersLeeuw • verbonden aan vakgroep sociologie van de VUB sinds 1983 • voorzitter van de vakgroep tot 2019 • voorzitter van de internationale vereniging van tijdssociologen

werkte! Na twee minuten waren wij het kunstmatige aan die opstelling al vergeten.

We hebben het vandaag vaak over de negatieve gevolgen van de coronamaatregelen: inkomensverlies, spanningen binnen gezinnen, schoolse achterstand. Ziet u ook iets positiefs ontstaan?

GLORIEUX: Mensen die een dag in de week thuis willen werken, zullen dat

in de toekomst waarschijnlijk makkelijker kunnen doen. De meeste bedrijven zien nu dat het kan. Ik las over een werkgever die eiste dat zijn werknemers tijdens het thuiswerk niet enkel gewassen en aangekleed zijn, maar ook hun schoenen aandoen. Ik vond het een mooie manier om het onderscheid te maken tussen werk en vrije tijd.

Tegen kinderen kan je zeggen: ‘Nu niet, papa heeft zijn schoenen aan.’

Misschien leren we hier ook iets uit over communicatie met ouderen. Skypen met ouders en grootouders zal wellicht meer ingeburgerd raken. En ook binnen de arbeidswereld zullen video­ vergaderingen wel terrein winnen.

Maar de kern lijkt me toch dat we zullen beseffen dat werk meer is dan werk. Ik heb altijd moeite gehad met het begrip work-life­ balance. Als je werk je leven niet is,

“Het is fascinerend om te zien hoe we meegaan in die steeds strengere maatregelen. Ik heb bewondering voor de politici en experts die dit doen slagen” IGNACE GLORIEUX Socioloog

is het een triestig leven en een triestig werk.

Als de crisis erger wordt, bestaat er dan geen risico dat we ons terugplooien op primitieve reflexen? Denk aan voeding hamsteren, een handgemeen in de supermarkt of agressie tegenover mensen van Aziatische afkomst of zorgpersoneel.

GLORIEUX: Ik hoorde dat in Limburg veel mensen van Turkse origine besmet zijn en hou mijn hart vast voor Brussel. Als bepaalde groepen meer besmet raken en vervolgens zo een versnelling van de epidemie veroorzaken, zullen ze sneller met de vinger gewezen worden dan ‘gewone’ Belgen. Wij/zij-verdelingen en zondebokmechanismes zijn eigen aan de mens, maar ook erg gevaarlijk.

We hebben ons gedrag in korte tijd erg drastisch aangepast. Wat zal volgens u blijven daarvan?

GLORIEUX: Ik denk dat mensen heel snel terug naar de orde van de dag gaan. Het zou me niet verwonderen dat we hier over enkele jaren met een zekere nostalgie aan terugdenken. Vergelijk het met de oliecrisis en de autoloze zondagen toen.

Ik ben wel benieuwd hoe de social distancing zal evolueren. Het is echt opmerkelijk hoe snel we dat hebben geïntegreerd. Als ik nu een film zie waar mensen elkaar aanraken, ben ik al gechoqueerd.

Met de dreiging van een tweede virusgolf zal die schroom voor nabijheid misschien wel langer doorwerken.

De coronacrisis, die al meer dan dertigduizend levens eiste in de hele

wereld, leidt overal tot ingrijpende veranderingen in ons gedrag. Die ommezwaai staat in schril contrast tot onze houding tegenover de klimaatopwarming, die de toekomst van de hele mensheid bedreigt. Hoe verklaart u dat en wat leren we daaruit?

GLORIEUX: Het grote verschil is dat het beleid er deze keer van overtuigd is dat er een groot probleem is. Bij de klimaatopwarming is dat niet het geval. Een ander verschil is de impact van persoonlijk gedrag. Wie freerider is in het hele klimaatdossier en bijvoorbeeld blijft met het vliegtuig reizen, bedreigt mijn gezondheid niet direct. Die urgentie is groter bij de coronacrisis. Dat we nu beelden van dichtbij hebben, speelt ook mee. Sinds we konden binnenkijken in de Italiaanse ziekenhuizen is er iets veranderd. Misschien hebben we dat ook nodig voor het klimaat: visuele gevolgen vlak bij huis. Maar het beleid is toch de belangrijkste factor. Als dat het signaal zou geven dat we gewoon mogen verder doen, zouden we daarin meegaan.

Er klinkt veel gemor over onze minderheidsregering die de crisis moet aanpakken. U deelt dat gevoel niet?

GLORIEUX: Ik hou hier vooral

bewondering aan over voor de politiek. Die van vandaag en van de voorbije decennia. Dat we vandaag zoveel ziekenhuisbedden hebben, goed voorbereid zijn, een sociaal­ zekerheidssysteem hebben dat nu zijn werk doet ... Dat is allemaal het resultaat van politieke beslissingen.

We mogen blij zijn en moeten

misschien ook beseffen dat zo’n systeem geld kost. Dat belastingen eigenlijk ‘geld voor ons’ zijn. En wat het heden betreft: ik deel de politieke opvattingen van onze vrouwelijke premier niet, maar ik zou het ergens wel geweldig vinden als ze nu uitgroeit tot de heldin van België.

Maatregelen die anders tot verontwaardiging en debat zouden leiden, lijken nu plots vanzelfsprekend, denk aan de drones die de politie inzet in Brusselse parken. De bekende intellectueel Yuval Harari waarschuwde ook voor praktijken die na de crisis zouden kunnen overleven, zoals mensen via hun gsm volgen. Moeten we opletten voor een sluipende uitholling van verworven vrijheden en rechten?

GLORIEUX: We moeten vooral beseffen dat we al een heel eind in die richting zijn opgeschoven.

Tijdens de studentenbetogingen vroeger gooiden wij de bewakingscamera’s stuk als we er een zagen, dat was de politiestaat. Ondertussen kijkt niemand daar nog van op.

Marc Van Ranst vermeldde deze week nog dat we mensen technisch best kunnen tracken via hun gsm, alleen staat de privacywetgeving het nog niet toe. Die camera daar (wijst naar een camera vlak voor het huis) voor trajectcontrole kan waarschijnlijk ook in mijn slaapkamer kijken. We maken ons daar niet druk om, maar misbruik is wél mogelijk. Stel dat Vlaams Belang en N-VA aan de macht komen en nog een beetje verder gaan dan vandaag in hun standpunten. Stel dat ze in het academische milieu willen opruimen. Dan zijn er vandaag al veel technische mogelijkheden om mensen te controleren.

Wat is u het meest opgevallen de voorbije weken?

GLORIEUX: De onwerkelijke combina-

tie van dat ‘Alle dagen zondag’-­ gevoel met die onderliggende onzekerheid. Mensen weten niet wanneer het virus dichterbij kruipt.

Mocht iemand een roman geschreven hebben over wat we vandaag meemaken, het was sciencefiction geweest. Tegelijk valt het ook op hoe corona alle andere nieuws wegduwt.

Maar de vluchtelingen in Griekenland, die zijn niet plots weg.

PERSPECTIVES SOCIOLOGIQUES Le changement drastique de notre mode de vie est du pain béni pour les sociologues. Un cadeau qui a inspiré à Ignace Glorieux (VUB) une étude à grande échelle sur notre emploi du temps en pleine crise du coronavirus. Glorieux est d’avis que cette situation exceptionnelle devrait changer notre perception du travail. « Quand tout ceci sera terminé, nous comprendrons à nouveau la valeur du travail. Qu’il s’agisse de nos sorties, de nos contacts sociaux ou de la manière de structurer notre vie, le travail rend notre temps libre plus précieux ». Le sociologue du temps libre craint par contre que les enfants issus de familles défavorisées soient les perdants d’un confinement prolongé. « Je crains le pire si les écoles restent fermées après les vacances de Pâques ».

La population mondiale a soudainement modifié ses comportements et le fait qu’un tel changement n’ait pas été imposé pour sortir de la crise climatique est à mettre sur le dos des leaders politiques. « La classe politique n’est toujours pas convaincue que le changement climatique est un problème majeur ».

FR

A SOCIOLOGIST’S POINT OF VIEW The fact that we have radically changed our lifestyles over the past few weeks is just what sociologists have been waiting for. It inspired Ignace Glorieux (VUB) to launch a large-scale research project into how we spend our time during the corona crisis. Among other things, Glorieux suspects that these exceptional circumstances will make us think differently about our work.

“When this is over, it will make us realize wherein the value of work really lies: that it also entails getting outside, have social contact, providing structure; that work actually makes our free time more valuable.”

The sociologist of time also fears that children from socially underprivileged backgrounds will become the victims of a long lockdown.

“I fear the situation will become dramatic if the schools stay closed after the Easter holidays.”

The world population has suddenly changed its behaviour over the past few weeks. The fact that this has not been possible to solve the climate crisis is primarily due to political leadership. “The political class is still not convinced that climate change is a major problem.”

EN

1 APRIL 2020

I 15

Testimonials

BRUSSELS-BASED ARTISTS ARE BARELY KEEPING THEIR HEAD ABOVE WATER

BRUZZ | TESTIMONIALS

‘As artists, we dangle at the bottom of the hierarchy’

TATIANA WOLSKA • Born in Zawiercie, Poland in 1977 • Studied in Nice and London, and moved to Brussels several years ago, where she now resides at the Ateliers Mommen • Is affiliated with galleries in Brussels, Saint-Paulde-Vence, Paris, and London • Has shown her works at Art Brussels, the Palais de Tokyo in Paris, Villa Empain and the Van Buuren Museum in Brussels, among others

16

I 1 APRIL 2020

“

W

orking as a freelancer and artist, I’ve had to get used to working in precarious situations, like many other cultural workers. But the current context of cancelled jobs until further notice has pushed me over my limits. I am therefore offering my drawings for sale. Please support me if you can.” The message that Kato Six posted on Facebook only one week after the first corona measures came into force cuts right to the core.

Especially because the Bruges-born, Brussels-based artist appeared to be running an exemplary race – seen from the side-lines at least.

“I spent a whole day deciding whether I would publish that post,” the former Wiels artist-in-residence tells us on the phone from her studio in Brussels. “But because it soon became clear that the situation would not be solved quickly, I did it anyway. I know that no work will come in for the next two months, but perhaps those two months will become three or four or…”

Living in uncertainty is a daily reality for Kato Six, as it is for many visual artists. “My situation is always a bit precarious,” she confirms. “Under normal circumstances, two months is the maximum security I can count on. Furthermore, my own practice generates very little income. I occasionally receive grants, or I teach workshops, but I rarely sell anything – I am not affiliated with a gallery. This means that I have to find my income elsewhere, by making furniture, or plinths for other artists, or by taking on assignments for institutes or museums. That usually gets my income up to between 1,000 and 1,200 euro per month. But because that whole parallel area of my work is also dependent on the cultural sector, which is now at a complete standstill, I find myself in a situation in which I can no longer take care of myself.”

Kato Six has no right to unemployment benefits or other forms of financial support.

“You are simply not eligible for them if you work the way I do. And I know that there are many artists who find themselves in this position.” She has seen it in her own surroundings. “There is a deep sense of solidarity in the Brussels scene. I share a studio with seven other artists. Last week, we organized a video meeting to discuss each person’s individual

situation and to explore possible solutions. It feels good to be able to share these sorts of concerns with one another. The problem is that helping one another in very concrete ways is not easy because we are all in the same boat.”

WORRY We hear the same thing from Tatiana Wolska, a Polish-born artist who has lived in Brussels for several years, and who last year, in collaboration with curator Maëlle Delaplanche, produced one of the most exciting exhibition experiences of 2019. On the fringes of the art fair goliath Art Brussels, the duo created “Tell Me More about You”, a rare and wonderful project that was as human as it was artistic. It was an expérience totale in the symbolic context of the legendary artist village Ateliers Mommen – where Tatiana Wolska has been an artist­-inresidence since the summer of 2018 – which drew scintillating energy from hospitality, encounters, acts of generosity, and sharing.

“We wanted to establish an exchange of alternative ideas. To rehabilitate a dynamism that is oriented to solidarity.”

Following several tumultuous years in the history of that more than 125-year-old utopian space for experimentation, exchange, and encounter, “Tell Me More about You” reignited the fuse with an intensely inspiring dream of different ways of creating, living together, and treating the climate. It is almost cynical that barely a year later, a virus that is raging across the globe is threatening to destroy not only that dream but also the economic race that seeks always more, against which that dream was reacting. “Everyone here is stressed,” Tatiana Wolska agrees. “We often talk about the crisis at Ateliers Mommen, in fact we were just talking about it yesterday. But we’re all suffering. That offers some meagre consolation, but it doesn’t get any of us anywhere.”

Although Tatiana Wolska is affiliated with four galleries and she has exhibited at Art Brussels, Museum Dhondt-Dhaenens, and at the Palais de Tokyo in Paris, the current crisis has been exceptionally hard. “Very difficult, yes,” she tells us. “In April, I was due to exhibit at Parc(ARTS) in Sint-Lambrechts-Woluwe and at Art Brussels.” And the Drawing Now art fair in Paris, where she was to be represented by

Galerie Catherine Issert and Irène Laub Gallery, has been postponed until the end of May. “I don’t need much, enough to cover my rent and food is enough. I am normally able to earn enough with my exhibitions, workshops, and residencies, but now I am wracking my brain to figure out how I can even pay next month’s rent. That is how acute the situation has become.”

“I am completely overwhelmed by the situation,” Tatiana Wolska admits. “I spent my life looking for solutions, and I have always managed until now. If I can continue to create my work, I’ll be happy. I am angry, including at myself. I ought to have ensured that I had some security much earlier. I am a little otherworldly in that sense. At the same time, I am reticent to ask for help. I have only asked for help once, from the OCMW/CPAS. I was not eligible for support, they said, because I have no debts. So it simply wasn’t for me, and I have never asked again. Perhaps that is partly my ego, but I found the experience horribly humiliating.”

TRUST But there is more going on, Yannick Ganseman says. He is likewise an artist, but also a member of the executive committee of the NICC, the advocacy group for professional visual artists.

“When you see how the Flemish government introduces measures for one group or introduces temporary redundancy compensation for another, and then parenthetically adds that it would be better for people not to request ticket refunds because the cultural sector is also having a hard time… Well, it’s pretty feeble.”

“We are actually being forgotten,” Yannick Ganseman emphasizes. “Or perceived as a drain on subsidies. While only 1 to 2% of artists can live from their art and the average income in our sector is 12,700 euro per year. People stare open-mouthed when you tell them that, even though the numbers are all publicly available.

Policymakers are still largely oblivious to how delicate the situation is. To the fact that artists are doomed to combine various jobs. Or the fact that it is almost impossible for many people to earn the 18,000 euro over 18 months that you

BRUZZ | TESTIMONIALS

The corona crisis is mercilessly ravaging the globe, and it does not discriminate. Everyone is affected by it in some degree, but visual artists now go out of the frying pan into the fire. A microcosm that was already barely holding together is now on the brink of implosion. — KURT SNOEKX, PHOTOS IVAN PUT

EN

“I am wracking my brain to figure out how I can pay next month’s rent.

That is how acute the situation is” TATIANA WOLSKA Visual artist

1 APRIL 2020

I 17

BRUSSELS-BASED ARTISTS ARE BARELY KEEPING THEIR HEAD ABOVE WATER

KATO SIX

BRUZZ | TESTIMONIALS

• Born in Bruges in 1986 • Was admitted to the Wiels residency programme in 2012, and later spent time in New York and Berlin • Had solo exhibitions in Brussels, London, Amsterdam, and Budapest, and was part of group shows in New Zealand and Ostend • At the end of 2018, she was among the twelve upcoming artists in the exhibition “Generation Brussels” during the Gallery Weekend

need to be eligible for official recognition as a professional artist. And once you have that status, you are actually considered unemployed and you receive 1,000 euro per month. It doesn’t get you very far. In other words, there is no real protection for professional artists.”

The French and German governments have already introduced emergency funds for the arts.

Discussions are ongoing in this country. What the result of these discussions should be is very clear in Yannick Ganseman’s mind. There should be an emergency fund as soon as possible. But something also has to change in the longer term: “There should finally be a proper status for artists that is flexible and that helps the right people, and that is not simply an extension of unemployment. A status that works in the same way as the project subsidies: you submit a dossier and it is judged on its artistic merit. Based on the model of the Dutch Mondriaan Fund, which ensures that artists have an income for a few years. No questions asked, simply based on trust in their abilities.

They don’t have to be enormous sums of money; the compensation just has to ensure that you can still pay your rent if you go through a dip.”

ASK! One thing is certain, namely that the current model is untenable in ordinary times. And that has only been reconfirmed in these extraordinary times. Because the situation is dire when the creators of thoughtful, vulnerable, and inimitable oeuvres like Kato Six or Tatiana Wolska feel compelled to stop. “At a certain point, the situation gets so precarious that you become scared of what the future will bring,” Kato Six admits. “And it makes you start doubting. Over the last year, I often wondered whether it wouldn’t be better just to throw in the towel. I’ve noticed that I have to keep working harder and harder just to make ends meet. And after a while that has an adverse effect on your artistic practice. The question is simply: where is this going? Because sometimes you get very little 18

I 1 APRIL 2020

KUNST IN NOOD De coronacrisis teistert de globe genadeloos, en discrimineert niet. Iedereen heeft er in min of meerdere mate onder te lijden, maar de beeldend kunstenaar raakt van de regen in de drup. Een al met haken en ogen aan elkaar hangende microkosmos staat zo stilaan op imploderen. Dat resulteerde recent in een noodkreet van de Brusselse kunstenaar Kato Six: “De huidige context van afgelaste events en weggevallen betaalde opdrachten duwt me voorbij de grenzen van wat ik kan dragen.” BRUZZ sprak met haar en haar collega Tatiana Wolska over de soms hachelijke omstandigheden waarbinnen ze hun kunstenaarspraktijk moeten ontwikkelen, en over de impact die die context heeft op hun kunstenaarschap. Met Yannick Ganseman van het NICC, belangenbehartiger van de professionele beeldend kunstenaar, trekken we het debat open naar korte- en langetermijnoplossingen: “Er moet nu een noodfonds komen, en er moet eindelijk een deftig kunstenaarsstatuut komen dat meer is dan een doorslagje van een werkloosheidsstatuut.”

NL

“The visual arts need recognition and support, otherwise they can’t survive” KATO SIX Visual artist

back. Surely after ten years, you ought to have been able to find your place somewhere. And when that place is questioned, by society, by the political class, or by whoever, things become very difficult. The visual arts need recognition and support, otherwise they can’t survive. That’s just the way it is.”

Perhaps our perception of art should also change. Our present moment might be a catalyst. And maybe it can also change the way we cherish and foster our artists. “All too often, as artists, we dangle at the bottom of the hierarchy,” Kato Six says. “It happens often and constantly anew that we take part in exhibitions for which there isn’t even a budget or a fee. They can give you visibility, but actually it is so wrong. Especially when things could be different. They abolished that practice in Ireland, an artist friend told me.”

It is not yet an absolute law, Kato Six informed me after our call, but the campaign called “Ask! Has the Artist Been Paid?”, set up by advocacy organisation Visual Artists Ireland, did apparently manage to empower artists to ask whatever arts organization approaching them to do a show: what are you going to pay me? Just like audiences can ask organizations what they pay artists. To ensure that it is not only the curator who is on a wage and the technicians are on a daily rate, but that artists get something too. That naming and shaming might be a good start. Let it spread like a virus.

ART DANS LE BESOIN La crise du coronavirus accable le monde entier, sans distinction. Tout le monde en ressent l’impact dans une certaine mesure. Pour l’artiste plasticien, la situation va de mal en pis. Un microcosme qui ne tenait déjà plus qu’à un fil est au bord de l’implosion.

C’est ce qu’on entendait récemment lors d’un cri d’alarme de l’artiste bruxelloise Kato Six : « Le contexte actuel d’événements annulés et de missions rémunérées qui tombent à l’eau dépasse les frontières de ce que je suis capable de supporter ».

BRUZZ s’est entretenu avec Kato Six et sa collègue Tatiana Wolska sur les conditions parfois pénibles dans lesquelles elles doivent développer leur art et l’impact de ces conditions sur leur métier. Avec Yannick Ganseman du NICC, qui défend les droits des artistes plasticiens professionnels, nous ouvrons le débat pour trouver des solutions à court et long terme. « Il faut un fonds d’urgence, et un vrai statut d’artiste qui soit plus qu’une simple prolongation du statut de chômeur ».

FR

PERMIS DE BINGE-WATCHER

#CultureAtHome

Souvenir du tournage de l’épisode Padoum à Sodome et Gomorrhe de Marco Lamensch et Jean Libon.

Le plein de Strip-Tease FR

Quoi de mieux en temps de confinement forcé qu’une orgie d’épisodes de l’émission culte Strip-Tease ? 250 épisodes sont désormais à voir gratuitement en ligne. C’est la RTBF qui régale, profitez-en ! —SOPHIE SOUKIAS Qu’on aime ou qu’on déteste, l’émission Strip-Tease, créée par Jean Libon (Ni Juge, ni Soumise) et Marco Lamensch en 1985, n’aura laissé aucun téléspectateur belge indifférent. On s’en souvient, les premiers à en dénoncer le voyeurisme étaient aussi les premiers à brancher leur téléviseur sur RTBF1 pour regarder ces tranches de vie déshabillées en prime time, après le JT. Une mise à nu tantôt ironique tantôt désenchantée, souvent poétique, à laquelle aucune couche sociale ni communauté ne devait échapper. Grosses fortunes, gens de pouvoir (le monde de la politique belge ne s’est jamais complètement remis de l’épisode Une délégation de très haut niveau filmé en 2000 en Corée du Nord), petites gens, gens de spiritualité et de religion, flics et assassins, faux et vrais fous. Tous pris sur le vif (au piège, diront certains) du caractère extraordinairement ordinaire de leur existence. Puisque, rappelons-le, le merveilleux pari des concepteurs de la série était de loger la banalité du réel à la même enseigne que la fiction. En somme, filmer un documentaire comme on tournerait et monterait un film de cinéma, sans oublier le rôle crucial du casting.

Joachim Lafosse et Benoît Mariage – voir l’épisode À Fond La Caisse – s’y sont par exemple frottés avec succès.

Héritier de la série Faits Divers (ces joyaux du cinéma documentaire belge, signés Jean-Jacques Péché et Pierre Manuel, sont à voir sur le site de la Sonuma), Strip-Tease

en conservait le langage cinématographique tout en se délestant d’un certain didactisme incarné par une voix off bienveillante. En résultèrent des perles du cinéma d’auteur dont le format court et audacieux (une dizaine de minutes hormis épisodes spéciaux) aura permis de repousser les limites du genre, faisant du réel le terrain des expérimentations les plus troublantes et les plus inattendues. On pense, parmi tant d’autres, à Prison d’amour. Réalisé par le père spirituel de l’émission Manu Bonmariage, l’épisode devait déboucher sur son long-métrage culte Les Amants d’Assises.

VOYAGE DANS LE TEMPS Histoire de nous consoler du confinement, la RTBF met donc généreusement à disposition sur son site de replay 250 épisodes de Strip-Tease, provoquant un enthousiasme généralisé aussi bien du côté belge que français.

Arrivée en 1992 chez nos voisins, l’émission diffusée sur France 3 devait générer ses propres épisodes collector tels que La Soucoupe et le Perroquet. En voilà un beau cadeau, rempli de promesses d’évasion au royaume de la nostalgie, ce pays épargné par le COVID-19 et l’anxiété ambiante. Mais au-delà du réconfort régressif dans lequel le binge-watching des nombreux épisodes ne manquera pas de vous plonger, le temps qui sépare Strip-Tease du monde à bout de souffle qui est le nôtre fait de l’émission un réservoir d’archives aussi stupéfiant que confrontant.

Car la société mise à nu il y a dix, vingt ou trente ans n’est pas celle d’aujourd’hui, même si elle en contient toutes les prémices. Et le rapport à l’image s’en trouve lui aussi changé. Les fondateurs de l’émission aiment à le rappeler, à l’heure de la téléréalité et des réseaux sociaux, filmer le réel comme jadis on filmait un Strip-Tease serait tout bonnement de l’ordre de l’impossible.

1 APRIL 2020

I 19

BLIJF IN UW KOT! HOE BELEEFT FREDERIK WILLEM DAEM HET CORONA-ISOLEMENT?

‘Onthou het: we hebben elkaar nodig’ NL

Frederik Willem Daem wilde de kroeg uit zijn romandebuut tot leven wekken. Maar café De Kauw blijft tot nader order gesloten, en Tekens van leven komt pas eind juni uit. In afwachting stuurt de Brusselse schrijver ons een portie lockdownliefde. — KURT SNOEKX “Woensdag, twee dagen voor de eerste strenge maatregelen, zaten wij nog samen in café La Péniche,” verzucht Frederik Willem Daem. “Een dag later werd event na event afgelast en zat ik in Les Brasseurs met de handen in het haar te bekijken wat we precies zouden aanvangen met mijn boek en het geplande lanceringsfeest.”

Voor die vierdaagse zou de roemruchte Bar Tropicana worden omgebouwd tot café De Kauw, het oord van tumult en tristesse uit Frederik Willem Daems romandebuut Tekens van leven. Maar corona – het virus, niet het bier – zag dat anders. Waarop hij samen met zijn uitgeverij besliste om meteen ook maar de

verschijning van het boek uit te stellen.

Tot de wereld weer aan het draaien gaat…

Of eind juni.

“Dat smaakte wel wat wrang,” getuigt Frederik Willem Daem, “maar in deze collectieve miserie kan je niet anders dan relativeren.” En het betekent dat u zich nog een tijdje mag warmen aan het verlangen naar een boek om u een stevige roes aan te zuipen. Een boek als een mindfuck en cock shiatsu – googelen maar! – in één, dat diep onder de huid kruipt en daar uw hart roert, empathie oppookt, tragiek te rusten legt en verwarring sticht. Eenzelfde soort verwarring als die waaraan Frederik Willem Daem ten prooi viel in die eerste quarantainedagen. “Ik heb een lichte neiging tot hypochondrie. Combineer dat met een onafgebroken toevoer aan alarmerende berichten over een dodelijk virus en de som is snel gemaakt.”

“Ik las overal berichten over hoe het virus ook dertigers zwaar trof, terwijl ik rondliep met druk op mijn rechterlong. Spierpijn van het klimmen, zei de huisarts, die me aanraadde om Ibuprofen te nemen. Toen ik dan later op het nieuws hoorde dat al die jonge mensen op intensieve zorg een

IN DE SCHEMERZONE Intussen gaat het beter met de schrijver van de met de Debuutprijs 2016 bekroonde verhalenbundel Zelfs de vogels vallen.

“Ik heb gisteren mijn nieuwe laptop opengeklapt, en ben orde aan het scheppen in dat digitale domein van mijn leven. Heerlijk, op een chaotisch moment als dit. Het is een schemerzone, een totale tussentijd waarin we ons bevinden.”

“Maar tegelijkertijd biedt de crisis ook wel een schone kans. Want hoe uitzonderlijk is dat, die mogelijkheid om onszelf heruit te vinden? Om scherp te stellen?

Als er iets is wat deze crisis mij leert, is het dat veel van wat ik zo evident vond dat in wezen helemaal niet is. Nu ontbloot zich het weefsel van de maatschappij, waaruit die constructie eigenlijk bestaat. In tijden waarin individualisme regeert, vind ik dat een belangrijke les.

Een moment als dit toont echt aan hoe hard we elkaar nodig hebben, hoe afhankelijk we zijn van de ander. En dat is hopelijk iets wat mensen zullen blijven onthouden wanneer dit voorbij is.”

Colouring corona

Musical chairs 2.0

EN/ There is no

EN/ The corona crisis is an ideal opportunity to practice the Rosas moves. In 1983, choreographer Anne Teresa De Keersmaeker created Rosas Dances Rosas. The piece became so iconic that Beyoncé plagiarized it for the music video to her song “Countdown”. You can do the quarantine dance with the Re:Rosas tutorial, in which De Keers­maeker and Samantha van Wissen explain the movements of the ‘chair scene’ in four short videos. You can then make a remix with your own setting, costumes, music, etc. and upload the artistic footage to www.rosasdanstrosas.be.dio. (MB)

accounting for taste and colour. But if you have regressed to the stage in which colouring in colouring books has become a fun and healthy pastime again, you might as well opt for a free, downloadable artistic print@home colouring book. More than one hundred Belgian visual artists contributed beautiful designs on which you can unleash all your artistic talent and the contents of you pencil case. You can learn more about the various artists by following the links to their websites and supporting them in these difficult times. (MB) www.printathomecoloringbookbyartistsintimesofcorona.hotglue.me 20

recente voorgeschiedenis hadden van ontstekingsremmers, kreeg ik het ongelooflijk benauwd. (Grimlacht) Ik ging erg focussen op mijn ademhaling. Als ik diep kon inademen, dán was ik gezond.

Maar als je zo inzoomt op dat kleine gevoel, dan lukt dat natuurlijk meer niet dan wel. En dat bleek een vicieuze cirkel. Ik begon te hyperventileren en voor het eerst in mijn leven kreeg ik last van paniekaanvallen, de ene na de andere. Het illustreerde echt hoe fragiel zoiets als mentale gezondheid eigenlijk is.”

I 1 APRIL 2020

www.rosasdanstrosas.be

Haal Bozar in huis

NL/ De coronacrisis heeft ook Bozar platgelegd, maar de

Brusselse cultuurtempel blijft cultuur verspreiden via het wereldwijde web. De komende week kan je vanuit je woonkamer Bozar-concerten meepikken van Seckou Keita (1 april), Bram De Looze (8 april, foto)) en Reinoud Van Mechelen & Anna Besson (10 april). (TZ) www.bozar.be

Quarantoon

Frederik Willem Daem: “De hypochonder in mij is wel vatbaar voor de alarmerende berichten.”

© HELEEN RODIERS

NOÉMIE MARSILY

Doe de sofarock NL/ De Ancienne Belgique zal

minstens tot en met 3 mei gesloten zijn. Alle concerten worden opgeschort of waar mogelijk verplaatst. Tot zolang kan je wel vanuit je luie zetel crowdsurfen, meezingen, de handen (in het juiste ritme!) op elkaar slaan en pintjes drinken uit plastic bekers tijdens AB Canapé, waarvoor de AB onvergetelijke concerten naar je huiskamer streamt. De eerste reeks is onversneden Belgisch. Vandaag (1 april) zeilt Kapitein Winokio door je woonkamer, met Balthazar in zijn kielzog.

Donderdag stormt het postpunk­gebroed Whispering Sons langs, en SONS leidt op vrijdag het weekend in. Tijdens het weekend zelf maken SOLDOUT en Oscar and the Wolf (foto) het mooie weer. Hou de AB-site in het oog voor updates. (TZ) www.abconcerts.be 1 APRIL 2020

I 21

LAISSEZ VENIR À NOUS L’ALLÉCHANT

(Dé)livrés à domicile FR

Le confinement nous aura appris quelque chose : cuisiner deux fois par jour, même si l’on est tout seul, c’est un boulot à temps plein. Heureusement, plusieurs adresses offrent des services de livraison aussi sûrs qu’efficaces. Sans oublier la bulle d’oxygène que cela représente pour les restaurateurs. — MICHEL VERLINDEN

Dam Sum

Weekbox

Avec des standards d’hygiène et de qualité calqués sur l’hôtellerie asiatique 5 étoiles, le concept de restauration de Damien Toulouse était indirectement préparé à la crise sanitaire actuelle. Depuis le début de l’aventure, l’équipe de production travaille avec gants, charlottes et masques antiprojections. Une routine qui prend un sens différent aujourd’hui. Côté livraison, c’est Uber Eats et Deliveroo qui se chargent d’assurer un acheminement sans risque – notamment avec la possibilité de laisser des instructions « laisser la commande devant la porte » ou « sonner et laisser la commande dans l’entrée ». La carte proposée est vaste, inspirée qu’elle est par les fameuses bouchées à la vapeur chinoises préparées minute. Il est également possible de commander des soupes (wonton, par exemple, à 10 euros), des plats principaux (notamment le très bon porc sauce aigre-douce, 17 euros) ou encore des préparations à base de nouilles et de riz (riz cantonais, 13 euros).

Présent entre autres à Wemmel, Uccle et Etterbeek, le traiteur Fonteyne The Kitchen possède aussi une plateforme de livraison de repas. La marche à suivre est celle d’un site sur lequel on passe commande le mercredi avant midi. La commande est alors disponible le vendredi, samedi ou lundi, soit dans un point de vente Fonteyne, soit livrée à domicile via le partenaire Urbike. Le tout s’avère très facile. On insère d’abord son code postal en ligne (communes à facilités welcome).

On choisit ensuite le nombre de personnes et de repas parmi une quinzaine de propositions – cellesci s’offrent en mode « Do nothing » qui consiste au maximum à réchauffer la nourriture ou en version « Do something » permettant de se réserver une touche finale en 5 minutes chrono (par exemple, la cuisson d’un steak).

Au programme, paella végane; dés de dinde aux épices douces et nouilles aux légumes ; hachis parmentier ; pain de viande, ratatouille de légumes et pommes de terre au gros sel… À partir de 8,98 euros le plat.

www.damsum.com (uniquement le soir, via Uber Eats, Deliveroo)

22

I

Lees deze tips in het Nederlands op Read these tips in English at BRUZZ.Be

1 APRIL 2020

www.weekbox.be

Noordzee x Dierendonck

Tontons

L’union fait la force. On connaît la devise. Deux enseignes parmi les plus qualitatives du downtown bruxellois se sont associées pour proposer des livraisons de viande et de poisson dans les 19 communes (et aussi à Dilbeek, Wemmel, Halle… s’il y a des commandes groupées). Le principe ? On appelle la veille (attention, pour du poisson ET de la viande, il faut appeler les deux adresses en spécifiant bien la double demande) et la livraison arrive le lendemain. « Il faut impérativement téléphoner, explique Véronique Aelbrecht de Noordzee. Les demandes par courriel ne sont pas gérables. De plus, une conversation est nécessaire pour éviter les malentendus, comme commander une sole… et la recevoir entière plutôt qu’en filets. En discutant, je peux détailler ce qu’il y a comme arrivage du jour et aussi expliquer les plats préparés ». Ces deux enseignes sympathiques, qui font le charme de Bruxelles, méritent amplement qu’on les soutienne.

Tontons s’est taillé une belle réputation auprès des amateurs bruxellois de bonnes choses. Le tout à travers une formule inédite, soit une carte de pâtes « belges et familiales » travaillées avec des produits de qualité. Cela donne par exemple un « bolo » (13 ou 15 euros) magnifique dans lequel le haché de porc vient en droite ligne de la Hoeve Cuvry à Dworp mais aussi un jambon-comté (15 ou 17 euros) délicieux en ce qu’il est relevé d’une pointe de piment rouge frais. Sans oublier, les linguine au thon blanc (17 ou 19 euros) servis avec câpres, tomates, ail et persil plat. Disponibles à emporter, ces délices sont désormais livrés à domicile via les services Uber Eats et Deliveroo.

Pour faire son choix, il suffit de consulter la carte sur le site du restaurant. Celle-ci a le bon goût de proposer « les vins des Tontons » (entre 22 et 27 euros) et même un dessert goûté et approuvé : le succulent riz au lait vanille et cassonade blonde (6,5 euros).

Noordzee : 02-513.11.92 (> 18.00) & Dierendonck : 02-669.59.00 (> 14h)

www.tontons.be (via Uber Eats, Deliveroo)

Open call

BOEKHANDEL EN GALERIE GRAFIK VERSPREIDT LIEFDE IN TIJDEN VAN CORONA

© ROSSELLA BENEVENTO

BRUZZ | OPEN CALL

Tekenen tegen de sterren op

Steek een kunstenaar tussen vier muren en hij vindt een manier om uit te breken en zijn creaties aan een publiek te helpen. De gekoesterde Schaarbeekse boekhandel en galerie Grafik helpt daar een handje bij door liefde te verspreiden in tijden van corona. — KURT SNOEKX

1 APRIL 2020

I 23

BRUZZ | OPEN CALL

BOEKHANDEL EN GALERIE GRAFIK VERSPREIDT LIEFDE IN TIJDEN VAN CORONA

H

et ziet er steeds meer naar uit dat de tweede helft van het cultuurseizoen 2019-2020 er nu al op zit. Het coronavirus graait nog steeds driftig om zich heen, en de impact van de maatregelen op de cultuurhuizen en kunstenaars is volop voelbaar. Maar de situatie die ons tegelijk letterlijk verdeelt en figuurlijk verenigt, pookt ook de creativiteit op.

Zo ook bij Grafik. De Schaarbeekse boekhandel en galerie met een hart voor grafische kunsten bood al heel snel symbolisch weerstand tegen de gedwongen collectieve stilstand. Al op 16 maart, drie dagen nadat het land gedeeltelijk op slot ging, vloeide dat uit in een oproep. Om ‘liefde’ te verspreiden in tijden van corona. Prompt begon het imposante web dat de grafische kunsten in Brussel hebben gesponnen te trillen van bedrijvigheid.

“Mijn aanvankelijke idee was om tekenaars uit te nodigen om samen een cadavre exquis te maken, een tekenspel dat je plooit en waarop door telkens een nieuwe tekenaar wordt voortgeborduurd,” vertelt Leticia Sere, de drijvende kracht achter Grafik. “Alleen zou dat via de post moeten gebeuren, en zouden we zo misschien ongewild extra mensen besmetten. Niet de bedoeling!”

(Lacht)

DOE-HET-ZELFLIEFDE Het zineformat – een papieren medium dat de DIY-geest koppelt aan een precieuze, eigenzinnige vorm en inhoud en dat welig tiert in de 24

I

1 APRIL 2020

Brusselse undergroundscene – bood een uitweg.

“Ik had al verschillende calls voor zines zien voorbijkomen, maar dan eerder rond een thema als het einde van de wereld. Ik wilde, zeker nu mensen wat angstig en onzeker zijn, op iets positiefs focussen. Iets als liefde in tijden van corona. Dat kan van alles zijn: solidariteit tussen mensen, de liefde van hulpverleners voor hun patiënten of de liefde in een koppel.”

Een kleine twee weken na de lancering van de oproep staat de teller van deelnemende kunstenaars aan Love in times of corona al op meer dan negentig. Veel Brusselaars – zoals Vincent Wagnair, McCloud Zicmuse, Charlotte Van Hacht, Delphine Frantzen, Sergio Menéndez, Samuel Vanderveken en Julien Kremer alias Krump –, maar ook onze eigenste briljante Wide Vercnocke, enkele hoogbegaafde illustratoren uit de Antwerpse scene – zoals Emma Verhulst, Jango Jim en Charlotte Dumortier –, of bijvoorbeeld de Berlijnse hoogvlieger Lasse Wandschneider doen mee.

Leticia Sere: “De respons is groot, ja. En je ziet ook een interessante verschuiving in de thematiek. Terwijl in het begin het gemis tussen geliefden nog duidelijk overheerste, zie je in de meer recente inzendingen een verkenning van het thema van de digitale communicatie als middel om afstand te overbruggen, of van de waardering voor onze hulpverleners en de bezorgdheid om onze naaste buren. De deadline is 16 april, dus het aantal deelnemers en ontgonnen thema’s zal

“Een zine met tekeningen zal de wereld niet redden, maar nu is hoop zo belangrijk” JANGO JIM Illustrator

nog toenemen. Bovendien wordt dit een gedeeld project, Emma Verhulst lanceerde vanuit Antwerpen eenzelfde oproep.”

KRUISBESTUIVING “De bedoeling is om zoveel mogelijk mensen te bereiken,” licht Emma Verhulst toe. “Ik heb de open call een beetje opengetrokken door ook schrijvers, grafisch ontwerpers en vrije kunstenaars aan te spreken en te betrekken in één format. Het moet een multidisciplinaire kruisbestuiving worden waarin solidariteit en de liefde voor tekst en beeld centraal staan. Beeldend werk

AMOUR ET CORONA en tekst belichten steeds het menselijke leven en lijden, en dat is nu niet anders, in tijden van ziekte, beperkingen en regels die de hele bevolking treffen.”

Dat blijkt ook uit de warme boodschappen waarin de deelnemende illustratoren hun inzending verpakken, vertelt Leticia Sere. “Dit is de meest bizarre en beangstigende periode die we in lange tijd hebben meegemaakt,” schreef bijvoorbeeld de Antwerpse kunstenaar Jango Jim, “en daarom is elk lichtpuntje goud waard. Het is zalig om te zien dat in donkere tijden overal mooie initiatieven ontstaan om elkaar te helpen of de moeilijke periode wat te verzachten. Een zine met tekeningen zal de wereld niet redden, maar hoop is zo belangrijk nu. We moeten elkaar blijven steunen, mooie dingen blijven maken, lachen, onnozel doen…”

COLLECTIEVE ZALVING “Dit is de eerste keer dat mijn generatie in aanraking komt met een pandemie,” vervolgt Emma Verhulst. “Ik denk dat deze ervaring een blijvende indruk op ons gaat nalaten. Zoals Leticia al aangaf: we willen met dit project een positieve noot geven aan dit verhaal. Zie het als een uitdrukking van dankbaarheid voor het bruisende sociale leven dat we gewoon zijn en een manier om een zekere bewustwording te verspreiden over het belang om dat sociale leven collectief te bewaken en in stand te houden.”

“De tekeningen die uit onze call voortvloeien,” pikt Leticia Sere in, “zullen we au fur et à mesure op een gezamenlijke Instagram-account delen en bundelen we na de deadline in een digitaal zine, dat iedereen zal kunnen raadplegen. Achteraf risodrukken we het als boekje in A5-formaat. Die risotechniek (die wat van het zeefdrukken wegheeft en intense kleurafdrukken oplevert, red.) vormt een uitdaging voor kunstenaars. Ze kunnen spelen met toonverschillen en patronen. En net dat is nu interessant, om even echt in het moment van het tekenen te zijn.”

Precies omdat het zulke onzekere tijden zijn.

“Daar wou ik met dit project ook echt de aandacht op vestigen. Voor illustratoren, die overwegend als freelancer werken, is deze periode heel moeilijk.

Grote bedrijven doen tijdelijk de deuren dicht, en de kunstenaars zien heel veel van hun opdrachten wegvallen. In normale omstandigheden is het leven van een freelancer al hard, maar nu ligt werkelijk alles plat. Het maakt je super­angstig om niet te weten hoe je gaat rondkomen. Om dan collectief met iets bezig te zijn, echt samen te werken, onder illustratoren, dat geeft een goed gevoel. Het kan een hoopvol en positief lichtpuntje zijn in tijden van corona. Op die manier kan kunst misschien echt zalvend werken.”

Deelnemen: stuur je A5-illustratie voor 16/4 naar hello@grafik.brussels Kijken en kopen: Instagram: @lovecoronazine

BRUZZ | OPEN CALL

Onder de vele kunstenaars die antwoordden op de call van Grafik (van links naar rechts): Gorgeous Georges Studio, Jango Jim, Sergio Menéndez en Katrien Van Breedam.

Enfermez un artiste entre quatre murs, il trouvera le moyen de s’évader et de partager ses créations avec le public. La librairie et galerie schaerbeekoise Grafik aide à répandre l’amour au temps du coronavirus. Grafik a lancé un appel à soumettre dessins, textes et œuvres d’art graphique pour réaliser ensemble un zine. Et l’enthousiasme fut débordant. « Nous devons continuer à nous soutenir les uns les autres, à faire de belles choses, à rire, à faire des blagues. » FR

LOVE IN TIMES OF CORONA Force an artist between four walls and he will find a way to break out and find an audience for his creations. Grafik, the bookshop and gallery in Schaarbeek/ Schaerbeek, is lending a helping hand by spreading love in times of corona. Grafik launched an appeal to submit drawings, texts, graphic design, and free graphics for a zine, and the response has been overwhelming. “We must keep supporting one another, creating beautiful things, laughing, and being silly.”

EN

1 APRIL 2020

I 25

Reportage

B R U Z Z | R E P O R TA G E

SLUITING CAFÉS ZET BARPERSONEEL, STUDENTEN EN FLEXI-JOBBERS ZONDER WERK

‘Er is geen perspectief’ De Brusselse cafés laten de moed niet zakken, maar wachten op heropening voelt voor velen als wachten op Godot. Vooral de nieuwe zaken zitten met de handen in het haar. “Als je elke maand 14.000 euro aan Inbev betaalt, dan mag je toch ook iets terug verwachten?” — LILITH GEERAERTS, FOTO’S IVAN PUT

A

ls je een plat dak een terras noemt, dan is het een terras.” Gert De Spiegeleer leest op zijn dakterras de eerste dertig pagina’s van De Bourgondiërs, een titel die de ironie van het leven als barman in de huidige tijden mooi omvat. Ook vandaag is De Spiegeleer een joviale wolk van een vent, maar dan even niet achter de bar van Les Brasseurs aan de Anspachlaan.

Twee weken geleden gaf zijn café rond 23.30 uur het laatste rondje in wat waarschijnlijk maanden zullen worden.

“Er valt niet veel nieuws te vertellen, hoor.” De Spiegeleer zegt het nog lachend. “De tijdelijke werkloosheid voor ons personeel is

26

I

1 APRIL 2020

aangevraagd, en nu moeten we wachten.”

Begin april krijgen de werknemers van onder meer Les Brasseurs voor het eerst een uitkering als tijdelijk werkloze: de door de federale regering beloofde 1.450 euro per maand. De meeste medewerkers van de Brusselse cafés lijken gelukkig vast in dienst te zijn. “Die 1.450 is meer dan ik normaal verdien,” zegt een barman langs zijn neus weg. Maar dat hij dan wel zal moeten oppassen voor de belastingen erna, voegt hij eraan toe.

“Het valt nog af te wachten wanneer die uitkeringen uitbetaald zullen worden,” zegt De Spiegeleer.

Hij blijkt een zekere argwaan

tegenover de overheid te hebben. Of hij de komende maanden de zaak boven water zal kunnen houden, weet hij niet. “Er is geen perspectief, quoi. De horecafederatie heeft de brouwers opgeroepen om onze huur voorlopig te laten vallen. Maar de realiteit is dat de brouwerij niet zal zeggen ‘laisse tomber’. Voorlopig krijgen we van de overheid 4.000 euro, tot 5 april, en dan voor elke extra gesloten dag 160 euro vergoeding.”

MUNTPUNT Ook Pieter Bonte, uitbater van Muntpunt Grand Café en cultuurcafé Pilar op de campus van de VUB in Etterbeek, houdt zijn hart vast. De bibliotheek liet alvast de huur voor het Grand Café vallen, dus wordt het voortbestaan van de bar aan de achterkant van het Muntplein voorlopig niet bedreigd. Het nieuwe cultuurcafé op de VUB heeft het een pak moeilijker. Het personeel daar bestaat voornamelijk uit studenten, en die krijgen geen compensatie van de overheid. “Die studenten hebben geen direct vangnet en dat is een

fundamenteel probleem. Alvast één van hen heeft te kennen gegeven dat hij zonder zijn job in Pilar niet in zijn levensonderhoud kan voorzien, en dus ook zijn kot niet kan betalen,” zegt Bonte. “Ik wou dat op termijn opvangen met klusjeswerk in Muntpunt, maar ik weet zelfs niet of dat administratief kan als we gesloten zijn wegens overmacht.

Muntpunt is een geslaagde oefening in een volledig witte kassa, hoe moet ik hem dan uitbetalen? Ik heb hem aangeraden werk te zoeken waar er nu werk is: in de logistiek, of bij de supermarkten.”

In tegenstelling tot Muntpunt Grand Café, loopt Pilar zoals veel andere cafés aan tegen de huurkosten van een brouwer. “De huur en de onderconcessie opschorten vind ik de logica zelve,” zegt Bonte. “Er zijn vage berichten vanuit de brouwer dat dat ook effectief zal gebeuren.”

Pilar is nog maar net open, en heeft zoals andere nieuwe zaken de tijd niet gehad om een buffer op te bouwen tegen een maandenlange sluiting. Bovendien kondigde de VUB aan dat er tot het einde van het academiejaar geen lessen meer worden gegeven. Pilar bevindt zich op de campus in Etterbeek. “Als we dit tot september moeten uitzitten, weet ik niet of het lukt. Dat geldt

COUP DUR POUR L’HORECA Aucun autre secteur n’est autant paralysé par la crise du coronavirus que l’horeca. La plupart des collaborateurs ont trouvé un certain apaisement dans les mesures de chômage temporaire, et les gérants recevront une compensation jusqu’à début avril. Les propriétaires de Les Brasseurs et de Le Coq, deux cafés connus du centre-ville de Bruxelles, ne craignent pas encore pour leur avenir, mais sont déçus que le brasseur auquel ils sont rattachés n’ait pas suspendu le loyer. « J’avoue que je m’attendais à une certaine compensation, compte tenu du fait que nous rapportons 14 000 euros par mois à AB-Inbev, » dit Jorn Peeters du café Le Coq. Pieter Bonte, l’exploitant du Pilar sur le campus de la VUB, est moins optimiste. Le café vient seulement d’ouvrir ses portes, et restera probablement fermé jusqu’en septembre. Et la fermeture signifie également une grosse perte financière pour les nombreux étudiants qui travaillent au Pilar. Tout comme les nombreux flexi-jobbeurs, ils n’ont pas droit à une compensation.

FR

Jorn Peeters van café Le Coq in de Ortsstraat: “We souperen nu onze oorlogskas op.”

trouwens ook voor de andere horecazaken op de campus,” zegt Bonte.

De uitbater van café Le Coq in de Ortsstraat, Jorn Peeters, weet alvast dat brouwerij Inbev voor zijn café niet van plan is om de huurkosten op te schorten. Maandelijks betaalt het café 4.000 euro huur aan de brouwerij, en spendeert het voor 10.000 euro aan producten bij Inbev. Het contract met de brouwer stelt immers dat een deel van de bierkaart bij Inbev moet worden aangekocht. “Andere brouwerijen zoals Haacht en Rodenbach-Palm hebben al snel laten weten dat ze de huur een maand laten vallen,” zegt Peeters. “Inbev niet. De meeste van de Inbev-cafés zitten in een constructie met een immogroep via een dochterbedrijf, en dat is een goed excuus om de huur niet te laten vallen. Maar een bedrijf dat

zoveel winst maakt, zou zich niet mogen verschuilen achter zo’n financiële constructie,” verzucht hij.

“We souperen nu onze oorlogskas op. Die hadden we aan de kant gezet voor de zomer. We zijn nu eenmaal een wintercafé, tijdens de warmere maanden zit hier weinig volk. De crisis komt voor ons dan nog ergens gelegen. Ik besef nu pas hoe weinig vakantie ik neem - deze situatie doet op een manier ook wel deugd en het zet ook wat zaken in perspectief.”

VAARWEL FLEXI “Laat ons duidelijk zijn: een café dat twee maanden huur op voorhand kan betalen, zit er meestal warmpjes bij,” nuanceert Marc Van Muylders, ondervoorzitter van de horecafederatie Brussel. “Een café bestaat bij de gratie van zijn huurovereenkomst. Uitstel van betaling voor de

“Als we dit tot september moeten uitzitten, weet ik niet of het lukt” PIETER BONTE Uitbater cultuurcafé Pilar

huur kan, maar niemand mag dus in de situatie terechtkomen dat de huurovereenkomst wordt geannuleerd.”

Een meevaller in moeilijke tijden voor de Brusselse horeca: sinds enkele jaren wordt sterk ingezet op het gebruik van de witte kassa, en dat werpt nu zijn vruchten af. Er zijn, althans volgens de horecafederatie, nauwelijks zaken die nog mensen volledig in het zwart betalen. Wie toch nog een deel van zijn loon in het zwart zou ontvangen, zal dat wel geweten hebben.

Binnen afzienbare tijd wordt het forfaitair bedrag van 1.450 euro gecorrigeerd naar een percentage van het werkelijke, officiële brutoloon. Alles wat in het zwart betaald wordt, telt natuurlijk niet meer voor die berekening.

En wat dan met de vele studenten en flexi-jobbers in de horeca?

Die moeten hopen op een ander vangnet. “Zij hebben elders een vaste job, die ze aanvullen met werk in de horeca. En niet omgekeerd.

Dat is statutair zo bepaald,” reageert Van Muylders. “Aan de studenten zou ik willen zeggen: studeer goed de komende maanden! We zullen jullie dubbel hard nodig hebben als iedereen de cafédeuren weer platloopt.”

THE CATERING CRISIS There is no sector that has been so completely crippled by the corona crisis as the catering industry. Fortunately, the majority of workers – even if only for a short period – have been reassured with a compensation for temporary redundancy and managers will receive compensation until the beginning of April.

The owners of Les Brasseurs and Le Coq, two of the best-known cafés in the centre of Brussels, are still concerned about their futures, but they are disappointed that the brewery from which they rent their premises has not suspended the rent. “I had expected a kind of compensation, given that Inbev earns 14,000 euro per month from us,” Jorn Peeters at café Le Coq says.

Pieter Bonte, the manager of Pilar on the VUB campus isn’t very optimistic. The cultural café has only just opened and will probably be closed until September. The closure has also been a heavy blow to the many students who work at Pilar. Like the many flexi workers in the catering industry, they have no right to any compensation.

EN

1 APRIL 2020

I 27

In beeld

BRUZZ | IN BEELD

SASKIA VANDERSTICHELE

28

I

1 APRIL 2020

BANKHANGEN VERBODEN NL/ In de eerste dagen na 13 maart moest social distancing het nog afleggen tegen zonnekloppen, maar in de afgelopen twee weken drong de ernst van de situatie door bij de grote meerderheid van de Brusselaars. Fotograaf SASKIA VANDER­STICHELE ging op pad langs Brusselse parken en bracht een typische Belgian solution in beeld.

LE CHAGRIN DES BANCS PUBLICS FR/ Au début du confinement, le soleil printanier devait donner du fil à retordre au social distancing, mais voilà deux semaines que la grande majorité des Bruxellois semble avoir pris la mesure de la situation. La photographe de BRUZZ SASKIA VANDER­STICHELE a immortalisé une Belgian solution bien de chez nous dans les parcs de la capitale.

LOITERING PROHIBITED EN/ In the first few days after 13 March,

sunbathing seemed more important than social distancing, but over the past two weeks, the vast majority of Brussels’ residents have realized the gravity of the situation. Photographer SASKIA VANDER­STICHELE visited the capital’s parks and discovered a typical Belgian solution.

1 APRIL 2020

I 29

Economie

TWEE BRUSSELSE ONDERNEMERS EN DE CRISIS

Midscheeps geraakt De coronacrisis treft de Brusselse handel en horeca midscheeps. De meeste zaken zijn dicht. De voedingswinkels mochten openblijven, maar sommige zijn een deel van hun cliënteel kwijt. Een gesprek met een beginnende en een ervaren onderneemster.

— BETTINA HUBO, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

H BRUZZ | ECONOMIE

ilde Brepoels opende La Fourna, haar eethuisje met platbroodspecialiteiten in de Anderlechtse Foodmet, op 15 januari. Nu zit ze al bijna drie weken thuis en is ze nog altijd een beetje aangeslagen. “Ik was net mijn droom aan het waarmaken,” zegt ze.

Brepoels is classica van opleiding. Ze werkte lange tijd voor de economische dienst van de Italiaanse ambassade en organiseerde daarna verschillende jaren De Week van de Smaak. In die periode ontstond haar interesse en liefde voor brood.

Toen die organisatie uit Brussel wegtrok, ging ze niet mee. Ze deed nog even ander werk, maar begon tegelijkertijd uit te zoeken hoe ze haar lang gekoesterde plannen voor La Fourna vorm kon geven. Het moest een sociaal project worden waarbij brood centraal stond. Niet het klassieke brood, maar het platbrood dat wereldwijd in zoveel variaties bestaat. “Je hebt de bekende pizza’s en taco’s, maar ook in het Midden-Oosten en Afrika wordt veel platbrood gemaakt en gegeten. Wij kennen dat nu vooral in een fastfoodomgeving, de pitazaken bijvoorbeeld. Ik wilde het opwaarderen,” vertelt Brepoels.

“Tegelijkertijd wilde ik er een sociale

dimensie aan geven door vrouwen uit verschillende culturen de kans te geven om met hun recepten naar buiten te komen.”

Ter voorbereiding volgt ze een bakkersopleiding van vier maanden, met een stage in een industriële bakkerij. “Heel zwaar en heel leerzaam.” Even denkt ze eraan om zich in Vilvoorde te vestigen, maar kiest dan toch voor de Foodmet van Abattoir in Anderlecht. Daar krijgt ze een winkelruimte tussen twee groenteboeren in. Voor de inrichting gaat ze op zoek naar tweedehandsmeubeltjes en in de Brabantstraat koopt ze twee saj-broodbakplaten.

Voor een echte broodoven is er voorlopig geen geld.

Via het Brusselse onthaalbureau BON leert Brepoels ondertussen Amina kennen, een wat oudere, enthousiaste Marokkaanse die heerlijk kan koken en op haar beurt weer vrouwen kent die graag hun recepten delen.

Met zijn tweeën beginnen ze eraan op 15 januari. Het concept slaat meteen aan. Het eethuisje ziet er ouderwets gezellig uit, met een toog die ooit ergens in een gerechtsgebouw stond en een antieke buffetkast, gevuld met mooi servieswerk. Het aanbod is origineel en gevarieerd: soep uit het Midden-­

‘Ik was net mijn droom aan het waarmaken’ HILDE BREPOELS Uitbaatster La Fourna

30

I

1 APRIL 2020

‘Het was mijn tweede thuis, in één keer weg,’ zegt Hilde Brepoels.

Zij opende twee maanden geleden een eethuisje in de Anderlechtse Foodmet.

Oosten, rijkelijk belegde Libanese manousheh, en msemen, Marokkaanse gevulde pannenkoekjes die Amina voor het oog van de klanten op de saj klaarmaakt.

“Het liep goed, zeker in het weekend, en we hadden al snel enkele vaste klanten,” zegt Brepoels.

“Ook het contact met de andere handelaren, Vlamingen, maar ook mensen uit alle windstreken, was heel fijn. Elke morgen wanneer Amina en ik de rolluiken ophaalden, zeiden we: bonjour la Fourna.”

Maar begin maart komt het gevaar van het coronavirus dichterbij. “Ik vond het lastig om voort te werken, ik was voortdurend mijn handen aan het wassen. Op

den duur voelde ik mij niet meer veilig. Ik vond dat mijn gezondheid en die van mijn zoon thuis voorgingen. Op 12 maart, net voor de sluiting van de horeca verplicht werd, heb ik besloten om de zaak dicht te doen. Samen met Amina heb ik eerst alles nog grondig gepoetst. De dag erna ben ik de voorraad op gaan halen.”

Ook haar cd’s met oude jazzmuziek nam ze mee naar huis. “Maar ik kan er hier thuis niet naar luisteren.

Het doet mij te veel denken aan de winkel. Ik heb echt heimwee.

Vreemd dat je je in enkele weken tijd zo kunt hechten aan een plek. Ik mis het om met mijn handen door de bloem en het deeg te gaan. Ik mis de

VERPLICHTE PAUZE Ze gebruikt deze verplichte pauze dan ook om haar plannen nog eens goed te overdenken. “Is de plek ideaal? Hoe kan ik mijn medewerksters een loon betalen? Ik realiseer me dat er, als ik er een sociaal project van wil maken, subsidies moeten komen. Daarom ben ik nu een subsidiedossier aan het schrijven.” ’s Nachts ligt ze soms te piekeren over hoe het verder moet. “Dan komt het in me op dat ik beter opnieuw op zoek ga naar een gewone job. Maar ik vrees dat ik al te ver ben om dit los te laten en weer voor een werkgever te gaan werken.

Ik was net lang genoeg bezig om te ervaren dat dit echt is wat ik wil.

Iemand blij maken met eten, dat is zo schoon.”

Hilde Brepoels en Amina (links): twee handen op een buik in het pas geopende La Fourna. “Ik mis Amina, ik leer zoveel van haar,” zegt Brepoels.

‘Back to basics’ Bij De Noordzee is alleen de vishandel nog open. Geen degustatie meer. “We hebben 25 man personeel in tijdelijke werkloosheid moeten zetten,” zegt Véronique Aelbrecht, die mee aan het roer van de winkel staat. “Dat doet echt hartzeer.”

Aelbrecht en haar man Wouter Vermeulen baten de bekende zaak in de Katelijnestraat al bijna dertig jaar uit. Ze begonnen met een klein winkeltje – één toog met verse vis en een beperkt assortiment salades - maar breidden in de loop der jaren alsmaar uit. Eerst kwam er de grote buitentoog, daarna de oesterbar op het Katelijneplein en de Fishbars aan het Luxemburgplein en in Antwerpen.

Door de coronacrisis zijn de buitentoog, de twee Fishbars en de oesterbar dicht. “We hebben 25 personeelsleden in tijdelijke werkloosheid moeten zetten. Ik run de zaak nu met Wouter en één medewerker. Het is een beetje back to basics. In het begin deden Wouter en ik ook alles met zijn tweeën.”

De vishandel zelf mocht gelukkig openblijven, zegt Aelbrecht. “Het is nu redden wat er te redden valt. Aan restaurants kunnen we niet meer leveren. We hebben wel het geluk dat we in de Katelijnestraat zitten, waar verschillende voedingswinkels gevestigd zijn, een bakker, een groentewinkel, slagers. Heel wat mensen uit de buurt komen hier hun dagelijkse inkopen doen, we zien hen zelfs vaker dan gewoonlijk.

We hebben alles natuurlijk zo veilig mogelijk gemaakt.”

Aelbrecht merkt dat de zaak dezer dagen ook een sociale functie

heeft. “We zijn een buurtwinkel. Je voelt dat veel mensen behoefte hebben aan een babbeltje.”

Een deel van de klanten komt niet meer naar de winkel. “Vooral oudere mensen blijven weg.”

Daarom besloot De Noordzee om samen met slagerij Dierendonck, die aan de overkant van de straat zit, vis en vlees aan huis te leveren. “Je moet er alles aan doen opdat de klanten na de crisis terugkomen.”

Om beurten rijden De Noordzee en Dierendonck door de stad om de boodschappen af te leveren. De nieuwe service is gratis, behalve voor heel kleine bestellingen. “We kunnen moeilijk voor één makreel en twee worstjes tot in SintLambrechts­-Woluwe rijden. Het moet haalbaar blijven.”

BRUZZ | ECONOMIE

gesprekken met Amina, van wie ik zoveel leer. Het was mijn tweede thuis, in één keer weg.”

De financiële schade valt mee.

“Ik zit nog in het traject van JobYourself. Ik heb het statuut van kandidaat-ondernemer. Dan mag je je eigen zaak beginnen, terwijl je nog een tijd je uitkering behoudt. Amina werd als vrijwilliger betaald.

Bovendien was de inrichting niet heel duur en hoefde ik de eerste maanden nog geen huur te betalen.

Ik vraag me wel af: wat als je ook huur en personeel moet betalen en er doet zich zoiets voor?”

PRACHTIGE VIS Met de aanvoer van vis is er vooralsnog geen probleem. “We hebben prachtige verse vis, alleen een paar soorten uit Frankrijk ontbreken.”

Aelbrecht vindt dat de overheid “ongelofelijk grote inspanningen” doet om de ondernemers een hart onder de riem te steken. “Voor onze horecazaken krijgen we de premie van 4.000 euro. Dat is natuurlijk niet genoeg om de hele schade te compenseren, maar je kan er toch al de huur en een deel van de lening mee betalen.”

Voor haar gaat het er nu echt om om creatief te zijn en manieren te vinden om te overleven. “Wij hebben goddank onze ervaring, onze contacten. Voor starters is het rampzalig. Deze crisis is goed om elke zin voor ondernemerschap in de kiem te smoren.”

1 APRIL 2020

I 31

Samenleving

HOE MENSEN MET PSYCHISCHE KWETSBAARHEID OMGAAN MET DE CORONA-ISOLATIE

‘Door thuis te zitten heb ik meer last van paniekaanvallen’ Zelfs voor de meest fervente optimist zijn vijf weken zelfisolatie een fikse opdracht.

Mensen met een psychische kwetsbaarheid hebben het nog eens extra zwaar als de normale routine wegvalt. “Ik heb meer last van paniekaanvallen. Dan krijg ik het benauwd in mijn borstkas, en begint het in mijn hoofd te malen. Wat als mijn 81-jarige moeder in het ziekenhuis belandt? Dan mogen wij vanwege corona niet op bezoek, en sterft ze misschien van eenzaamheid.”

— SARA DE SLOOVER, FOTO’S IVAN PUT

Evelien Chiau: “Paradoxaal genoeg doen de maatregelen bij mij juist een grote last van mijn schouders vallen.”

32

I

1 APRIL 2020

De weinige sociale/fysieke contacten die Kaat in het dagelijkse leven heeft, zijn door het coronavirus een voor een weggevallen. En dat valt haar zwaar. “Ik ga normaal elke week naar mijn kinesist in Oudergem, maar die wil niet meer dat ik kom, omdat ik daarvoor de metro moet nemen.

In GC De Markten volg ik normaal pilates- en stretchles, maar die zijn stopgezet. Ook mijn tweewekelijkse bezoek aan de psychiater kan niet meer doorgaan, al heeft die wel al laten weten dat ik kan bellen.” Via Facebook Messenger en de telefoon houdt ze contact met familie en kennissen, en één keer per week belt ze met haar therapeut.

“Vorige week had ik een loopneus, en maakte ik me grote zorgen. Ik behoor gedeeltelijk tot de risicogroep, omdat mijn immuunsysteem niet zo goed is. Ik had al een beetje een angstproblematiek, en dat is nu erg verslechterd.”

Evelien Chiau (29) uit Molenbeek is sinds de regering twee weken geleden de strijd tegen het coronavirus opschroefde ook alleen thuis, maar beleeft de situatie heel anders. “Paradoxaal genoeg misschien doen deze maatregelen bij mij juist een grote last van de schouders vallen.”

Zes jaar geleden zat Chiau er volledig door, en werd ze een tijd opgenomen in de psychiatrie.

Daar leerde ze omgaan met haar borderline persoonlijkheidsstoornis, obsessief-compulsieve stoornis en paniekstoornis. “Dankzij therapie en antidepressiva lukt het doorgaans goed om alles ‘onder controle’ te houden. Maar sinds een tijdje worstel ik met een depressie die het vooral de

BEKENDE SITUATIE “Ik ben heel graag op mijn eigen eilandje, en door mijn drukke leven heb ik zelfs geen huisdier”, zegt Chiau. “Ik ben graag bij anderen, maar daarna begin ik altijd te malen. Over wat ik nu weer gezegd heb, over hoe mensen dingen verkeerd kunnen interpreteren. Dat kost mij zó veel energie dat ik er nog moeilijk in slaag om andere dingen te doen. Dus probeer ik sociaal contact te vermijden, maar daar voel ik me dan ook weer schuldig over.”

Nu dat wegvalt, heeft Chiau wél ruimte in haar hoofd. “Het lukt me nu om kleine dingen te verwezenlijken. Ik neem bijvoorbeeld filmpjes op voor de kinderen die ik normaal gezien op zaterdagen in gemeenschapscentrum De Markten bewegingsateliers geef, en ik probeer elke dag gezond te koken.”

Dat zien de psychologen van het Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW) vaker, laat coördinator Lien Eeckelaers weten. “Sommige patiënten zeggen dat ze al in ‘zelfisolatie’ waren en dat dit dus een bekende situatie voor hen is.”

Maar dat geldt niet voor Jos Van Melkebeek. De gepensioneerde marketeer uit Laken is normaal gezien juist de hele tijd onder de mensen. Jaren geleden had hij een alcoholprobleem, en daardoor kwam hij destijds terecht bij het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg (CGG) aan de Houba de Strooperlaan.

Als hij daar geen kleine klusjes uitvoert, onderhoudt hij de tuin van Villa Samson van het UZ Jette of haalt hij er patiëntjes op die de dieren van Villa Samson mogen ontmoeten. Twee keer per week deelt hij gewoonlijk soep uit in de ontmoetingsruimte van een psychiatrische instelling, en op maandagen roert hij mee in de kookpotten van een lokaal dienstencentrum.

“Door al dat vrijwilligerswerk doe ik als gepensioneerde toch iets nuttigs, vooral voor mensen die het moeilijk hebben. En ik ben alleen, zo zie ik tegelijk nog wat mensen.”

Nu ontmoetingsruimtes verplicht dicht zijn, is overal de pauzeknop ingedrukt. Van Melkebeeks sociale leven is plots ingeperkt tot boodschappen doen in de dichtstbijzijnde supermarkt, en een occasioneel bezoek aan de automaten van zijn bankfiliaal. “Voorlopig blijf ik dat zelf doen. Dan doe ik meteen de boodschappen mee voor wat oudere buren die sowieso niet veel buitenkomen.”

BRUZZ | SAMENLEVING

LOOPNEUS

laatste weken moeilijk maakt om normaal te functioneren.” Chiau, die als content and communication manager werkt, was nog maar twee weken met ziekteverlof toen de “lockdown die de overheid zo niet wil noemen” begon.

‘SAAIE BOEL’ De eerste drie-vier dagen onder de corona-inperkingen vond Van Melkebeek het nog wel leuk om eens op het gemak thuis te zijn. “Ik kon ‘mijn kot’ eens goed opruimen. Maar nu begint het verve▼

H

artkloppingen. Minder eetlust. Doorwaakte nachten. Voortdurend deurklinken en wasbakken willen schrobben.

Voor Kaat (*) is de huidige periode van isolatie om het coronavirus in te dammen psychologisch bijzonder zwaar. Wanneer we haar op het afgesproken tijdstip telefoneren, neemt ze niet op. Ook sms’jes blijven onbeantwoord. Twee uur later belt ze terug. “Sorry, ik was in slaap gevallen.”

Kaat (53) neemt antidepressiva, heeft chronisch lage rugpijn en chronische vermoeidheid. En beleeft momenteel moeilijke momenten. “Zelfs voor mensen bij wie het heel goed gaat, is dit een lastige situatie. Voor mensen die het al moeilijk hebben om alleen te staan, is dit nog eens dubbel zo ellendig.”

Ze woont in het centrum van Brussel, en daar is ze nu meer dan ooit dankbaar voor. “Zo kan ik zelf mijn boodschappen nog doen. Ik heb geen familie in de buurt en geen mensen die me direct kunnen helpen. Ook echte vrienden heb ik niet. Ik had een maand of twee-drie geleden een buddy toegewezen gekregen, maar door het stormweer van de afgelopen maanden is die nog maar één keer kunnen komen.”

1 APRIL 2020

I 33

CORONA EN PSYCHISCH LIJDEN

BRUZZ | SAMENLEVING

▼

lend te worden.” Niet dat hij weer naar de drank verlangt, maar wel naar zijn actieve leven van tevoren. “Ik maak nu dan maar statistieken voor het CGG op mijn computer. En onkruid wieden in de tuin van Villa Samson is buitenwerk, hopelijk kan ik dat blijven doen. De Villa is tijdelijk dicht voor patiënten, maar is nu een plek waar zorgverleners even op adem kunnen komen.”

Van Melkebeek heeft afgelopen week zijn maandelijkse therapiesessie afgezegd, uit schrik voor het nieuwe coronavirus. “Ik ben 68, ik moet oppassen. Ik heb een paar weken geleden nog een bronchitis gehad, ik ben nu bang om buiten te komen.”

Soms mailt of sms’t hij met de andere vrijwilligers van bij het UZ. “Het is erg belangrijk dat je je sociale contacten kunt behouden. Zeker omdat ik er als enkeling al niet te veel heb.” De mensen van zowel het CGG als het buurtcentrum hebben hem laten weten dat hij altijd mag bellen als hij er nood aan heeft. “Die contacten vind ik belangrijk. Het is niet zoals normaal, maar ze zijn er tenminste nog.”

Ook Els Van Der Borght vindt de hele isolatie “een saaie boel”. Ze is een van de pechvogels die een jaar ouder zijn geworden in tijden van social distancing. Gelukkig wonen haar moeder en zus op de bovenverdieping van hetzelfde huis in Schepdaal, zodat ze voor haar 44ste verjaardag afgelopen week toch samen een taartje konden eten.

Maar verder voelt Van Der Borght, die een borderline persoonlijkheidsstoornis heeft, zich echt opgesloten. “Ik mis Brussel echt enorm.”

Van Der Borght volgt in normale tijden twee keer per week therapie in een centrum in Vorst, en gaat evenveel keer naar Den Teirling in Elsene, een dagactiviteitencentrum voor mensen met een psychische kwetsbaarheid.

De drukte aan het Weststation, waar ze moet overstappen met het openbaar vervoer, is altijd “een verademing” voor haar. Ze houdt van de bedrijvigheid op de Hoog- en Blaesstraat, en de uitzichten op het koninklijk paleis als ze onderweg is naar Elsene. “Nu valt dat allemaal weg. Ik had daarnet de begeleiding van Den Teirling aan de lijn, maar dat is maar flauwtjes in vergelijking met elkaar in het echt zien.” Elke laatste dinsdag van de maand vieren ze in het dagactiviteitencentrum bovendien de jarigen, en die gezelligheid en aandacht liep Van Der Borght afgelopen week dus ook helaas mis.

“Door thuis te zitten heb ik meer last van paniekaanvallen. Dan krijg ik het benauwd in mijn borstkas, en begint het in mijn hoofd te malen.

Wat als mijn 81-jarige moeder in het ziekenhuis belandt? Dan mogen wij vanwege corona niet op bezoek, en sterft ze misschien van eenzaamheid.

En dan mogen we misschien geen begrafenis houden. Dan begin ik te hyperventileren, en moet ik medicatie nemen.”

Door die angsten laten Van Der Borght en haar zus hun moeder de deur niet meer uitgaan. “Mijn moeder is nog kwiek in de benen en wil graag naar buiten, maar ik doe nu de boodschappen voor ons allemaal. Het angstzweet staat me wel in de

34

I

1 APRIL 2020

“Het is erg belangrijk je sociale contacten via telefoon en internet te behouden.

Zeker omdat ik er als enkeling al niet te veel heb” JOS VAN MELKEBEEK ( 68 )

Normaal gezien is zestiger Jos Van Melkebeek actief als vrijwilliger: “In het begin kon ik mijn ‘kot’ nog wat opruimen, maar nu begint de isolatie vervelend te worden.”

handschoenen als ik daarvoor de deur uitga.”

Drie dagen per week kan Van Der Borght haar gebruikelijke therapeuten telefonisch bereiken.

“Op maandag en dinsdag zijn er anderen met permanentie, maar die ken ik niet en durf ik dus niet goed te bellen. Dat zijn voor mij dan ook de moeilijkste dagen. Ik ben bang dat ik de eenzaamheid niet zal blijven aankunnen.”

DAG PER DAG Chiau was ook bang dat haar support system zou wegvallen. “De ene week volg ik gesprekstherapie bij een klinisch psycholoog, de week erop doe ik aan lichaamswerk bij een somatisch therapeute, die lichaamsdelen aanraakt om je te focussen op het loslaten van spanning en trauma’s. Gelukkig lieten ze allebei weten dat ze via internet therapie willen geven.” De gesprekssessie heeft Chiau al achter de rug, en was wel te vergelijken met wat

er normaal gezien ‘in het echt’ gebeurt. “Bij de therapeute, die mij normaal gezien aanraakt, ben ik wel benieuwd hoe ze het zal aanpakken.”

Van Der Borght probeert haar paniekaanvallen te bezweren door vaker langs te lopen bij haar moeder en zus. “Een paar keer per dag wel. Ik probeer om de paar dagen ook een van mijn vriendinnen van Den Teirling te bellen of te sms’en. Tegelijk denk ik dat dit nog heel lang zal duren. Ik kan me niet goed inbeelden hoe dat zal worden.”

Kaat in Brussel-centrum heeft de afgelopen weken alleen haar huisarts in levenden lijve gezien. Die wilde dubbelchecken hoe het met haar ging.

“Het is heel, heel moeilijk voor mij,” zegt Kaat.

“Ik probeer het dag per dag te nemen. Dag per dag, verder kijk ik niet.” (*) achternaam bekend bij de redactie

DOUBLE PEINE

“Mijn angsten zijn erger geworden.

Ik heb hartkloppingen, slaap slecht en heb minder eetlust” KAAT (53)

Même pour le plus grand des optimistes, passer cinq semaines en confinement n’est pas une sinécure. Les personnes vulnérables au niveau psychique en souffrent d’autant plus, perdant tout semblant de routine. BRUZZ a parlé à quatre personnes dans le cas. « Je souffre davantage de crises d’angoisse », explique Els Van Der Borght, 44 ans. « Je me sens oppressée au niveau de la poitrine, je n’arrive pas à arrêter de réfléchir. Et si ma mère de 81 ans se retrouvait à l’hôpital ? Nous ne pourrions pas lui rendre visite à cause du coronavirus et elle mourrait peut-être de solitude ». Kaat, 53 ans, dort et mange aussi très mal pour l’instant. Elle souffre de palpitations. « Même pour les gens qui vont très bien, c’est une situation pénible. Donc pour les gens qui ont du mal à s’en sortir seuls en temps normal, c’est deux fois plus difficile. » Mais les psychologues de CAW (Centre Flamand pour le Bien-être) remarquent que certains patients se sentent mieux car libérés de la pression du contact social. « Pour moi, paradoxalement, les mesures me libèrent d’un poids », explique par exemple Evelien Chiau (29 ans).

FR

DOUBLY MISERABLE Even for the most obdurate optimist, five weeks of self-isolation is a tough challenge. People with mental health issues are having an especially hard time due to the disruptions to their normal routines. BRUZZ spoke to four of them.

“I suffer from more panic attacks,” the 44-year-old Els Van Der Borght tells us. “My chest contracts and my head starts churning. What if my 81-year-old mother ends up in hospital? We wouldn’t be able to visit due to corona, and she might die of loneliness.”

Kaat (53) is likewise sleeping and eating badly at the moment, and she has heart palpitations. “Even for people who are relatively healthy, this is a very difficult situation. So for people who have difficulties being alone at the best of times, this is doubly miserable.” But the psychologists at the Centre for Social Wellbeing (CAW) have noticed that some patients actually feel liberated from the pressure to socialize. “Paradoxically enough perhaps, these measures have actually lifted a weight off my shoulders,” Evelien Chiau (29) tells us.

EN

1 APRIL 2020

I 35

Nick Trachet

BRUSSELAAR DIE DE STAD EN DE WERELD CULINAIR ONTDEKT

Sukade BRUZZ | NICK TRACHET

Zo, waar waren we gebleven? Twee weken geleden mocht ik geen column inbrengen, men hokte de krant op om corona beter te kunnen bestrijden. Maar nu zijn we er weer. En hier is het vervolg van het verhaal.

Hebt u ondertussen allemaal cederappels in huis gehaald? Waarschijnlijk niet, gezien er ook geen openbare markten meer zijn. De nu wel schandalig voorgetrokken supermarkt slaat zo’n bijzonder fruit niet in. Dus hier nog eens wat over cederappels, de citroenen die we gebruiken voor de schil.

De meeste cederappels gaan dus naar de productie van ‘sukade’, gekonfijte schil. Dat woord, zo schreef ik al, zou van het Italiaanse zuccata komen, gekonfijte pompoen. Om maar te zeggen dat ze daar ook al lang geleden om het even wat konfijtten. Ik wou al lang eens proberen te konfijten, maar het leek zoveel werk.

Nu, ja. Het is laboratoriumtijd: Faire des confits en confinement.

Konfijten is een oud woord en betekent voedsel ‘verduurzamen’ door het te bewaren in vet (olie, smout), in azijn of pekel, in suiker. We kennen allemaal wel de confits uit Zuid-West-Frankrijk: vlees dat bewaard wordt in (ganzen)vet.

Toch denken we bij gekonfijt vandaag meestal aan suiker: confituur, gekonfijt fruit. We koken stukken fruit herhaaldelijk in steeds sterkere concentraties suikerstroop. Dat betekent wegen en roeren en je vooral niet verbranden, want suikerstroop is heter dan kokend water, daarenboven blijft hij plakken!

Maar toen vond ik dit Corsicaanse recept. Om te beginnen staan de Corsicanen ervoor bekend dat ze het leven vooral niet moeilijker maken dan het al is, daarenboven is het Île de beauté ook nog eens de hotspot van cederappels in Frankrijk. De vrucht heet aliméa in het Corsicaans.

We gaan het vocht in de vrucht volledig vervangen door suiker. Snij de vrucht daarvoor in lange stukken. Haal

36

I

1 APRIL 2020

de pitjes weg en laat de vruchten weken in koud water, gedurende drie dagen, waarbij je het water ‘s avonds en ‘s ochtends vernieuwt. Zorg dat de vruchten volledig onder blijven, zet er een zeef op, bijvoorbeeld, die zal straks nog van pas komen.

De vierde dag zet je de vruchten te koken in vers water tot ze zacht zijn. Haal ze er dan uit en verfris de stukken ceder een minuut lang in ijskoud water. Laat ze uitdruppen tot de volgende ochtend.

“Ik wou al lang eens proberen te konfijten, maar het leek zoveel werk”

Bereid op dag vijf een siroop van een kilogram suiker per liter water voor elke kilo fruit (in een inox of onvertinde roodkoperen pot). Doe het fruit in de siroop wanneer die kookt (opgepast!) en laat vijftien minuten koken, zonder deksel. Schep alle siroop en de ceders dan in een glazen kom.

Op dag zes breng je eerst de siroop weer aan de kook. Doe er dan het fruit in en laat vijf minuten koken. Haal dan van het vuur en doe alles opnieuw in de kom. Herbegin die operatie gedurende acht (8!) dagen. De laatste dag breng je de ceders nog maar even aan de kook.

Laat ze dan uitdruppen en op een rekje drogen, op een rustige plek, dat duurt ook nog een dag of vijf. Je kan ze daarna een onbepaalde tijd bewaren in een goed sluitende blikken doos. Wat er overblijft van stroop (er is op geen enkel ogenblik water meer toegevoegd, de siroop heeft zichzelf geconcentreerd) vormt een uitstekend beleg voor de ochtendlijke toast.

Het resultaat smaakt helemaal anders dan de commerciële sukade.

Gelukkig maar. Een beetje bitter misschien, maar dit was een geslaagd experiment en zo is de paasvakantie al bijna weer voorbij. Dit moet trouwens ook lukken met ander fruit zoals appelsien, citroen en limoen.

Smakelijk.

De hele reeks nalezen?

BRUZZ.be/trachet

Service

NOODNUMMERS IN CORONATIJDEN

> info-coronavirus.be website van de FOD Volksgezondheid vol handige links over alles wat met het nieuwe coronavirus te maken heeft.

VRAGEN OVER GEZONDHEID > 0800 14 689 gratis nummer voor vragen over uw gezondheid in verband met het coronavirus. > 112 dringende medische hulp. Federaal minister voor Gezondheid Maggie De Block (Open VLD) raadt aan om in eerste instantie het bovenstaande 0800-nummer te bellen. 112 mag wel worden gebeld in geval van medische nood.

Vragen over Corona Wie kunt u best bellen als u symptomen hebt die op een coronabesmetting kunnen wijzen?

Waar kunt u terecht met vragen over een financiële tegemoetkoming voor horecapersoneel? En wie zorgt er voor geïsoleerde ouderen? Zowel de federale, Brusselse als lokale overheden hebben noodnummers geactiveerd. Een overzicht.

> 1710 nieuw nummer voor Brusselaars zonder huisarts. Prioritaire doelgroep zijn mensen die hoesten, verkouden zijn of koorts hebben en die vermoeden dat ze het coronavirus opliepen. Via 1710 komt u terecht bij een dispatching van huisartsen, die u zal adviseren en doorverwijzen als dat nodig is.

ONDERLINGE STEUN

> 02 201 22 22 Brusselse wachtdienst van huisartsen. Die kunt u bellen als uw eigen huisarts onbereikbaar is.

> Brusselshelps.be website waar mensen die hulp nodig hebben in contact worden gebracht met mensen die hulp aanbieden.

> 02 426 10 26 Tandartsen van wacht. > 0903.99.000 Apotheken van wacht: betalend nummer (1,50 euro per minuut).

> 1819 Gratis nummer van het Brussels Gewest, waar ondernemers vragen kunnen stellen.

1819.brussels is de referentiewebsite van het Gewest voor steunmaatregelen voor ondernemers.

> BRUZZ.BE

> Sint-Agatha-Berchem: 02 563 59 99 voor vragen over de specifieke maatregelen van de gemeente.

02 482 16 16 telefoonnummer van het OCMW voor geïsoleerde personen die hulp nodig hebben op het vlak van sociale- en thuiszorgdiensten. > Sint-Gillis: 0800 35 176 om geïsoleerde mensen te helpen met het winkelen. Een sociaal werker zoekt telefonisch de beste oplossing om mensen thuis te bevoorraden. > Sint-Pieters-Woluwe: 0800 35 190 gratis nummer waar inwoners met hun vragen terechtkunnen

EXTRA DIENSTVERLENING

aan huis aanvragen of een dokters­bezoek regelen. > Koekelberg: 02 600 15 20 voor vragen met betrekking tot de scholen, crèches en gesloten ruimtes. Ook mensen die geïsoleerd zijn of zich in een kwetsbare situatie bevinden kunnen bellen.

> Molenbeek: 02 412 63 81 rechtstreeks contactnummer voor alle vragen over corona, waar ook wordt doorverwezen naar nuttige hulpdiensten.

02 600 74 44 gemeentelijk platform opgericht om de solidariteit tussen burgers te versterken.

Verschillende gemeenten geven extra dienstverlening aan burgers. > Stad Brussel: 0800 35 550 gratis nummer voor senioren.

ONDERNEMERS

> Oudergem: 0800 35 179 voor vragen over bijvoorbeeld de toegang tot de boeken in de bibliotheek of voor kinderen die hulp nodig hebben met hun huiswerk. Ook mensen met vragen aan het OCMW kunnen die via dat nummer stellen.

BRUZZ | SERVICE

ALGEMENE INFORMATIE

> Etterbeek: 0800 399 32 voor mensen die al geholpen worden door het OCMW en een sociaal assistent nodig hebben. > Evere: 0499 867 3567 via dit nummer kunt u tussen 9 en 18 uur raad vragen, maaltijden

Federaal minister voor Gezondheid Maggie De Block (Open VLD) raadt aan om bij gezondheidsvragen in eerste instantie 0800 14 689 te bellen. © PHOTONEWS

Op de website BRUZZ.be vullen we deze lijst met telefoonnummers dagelijks aan.

U vindt er ook informatie over handelaars die aan huis leveren en de deelsystemen die u in Brussel nog kunt gebruiken.

1 APRIL 2020

I 37

Kotbaas

in Brussel?

Brik zoekt koten om te beheren

In Quarantaine?

Neem nu een abonnement op BRUZZ magazine en ontvang het elke week gratis* bij je thuis. *VOOR WIE IN HET BRUSSELS GEWEST WOONT, IS BRUZZ MAGAZINE GRATIS. IN DE REST VAN BELGIË BETAAL JE 25 EURO PER JAAR, BUITEN BELGIË IS DAT 30 EURO.

GA NAAR : BRUZZ.be/ABONNEMENT

Eigenaar van een studentenwoning in Brussel?

Interesse in een gegarandeerd maandelijks inkomen voor meerdere jaren?

Genoeg van het opvolgen van studentencontracten en dagelijks onderhoud?

Lees meer op brik.be

BRUZZ houdt je op de hoogte van alles wat er gebeurt in Brussel.

BRUZZ is een website, een radiozender (FM 98.8), een televisiestation en een magazine. Je vindt ons ook op sociale media.

SCHOOLJAAR

2020-2021

Naar een Nederlandstalige school in Brussel?

KLEUTER- , LAGER EN SECUNDAIR ONDERWIJS

UPDATE CORONA Vind alle info op:

INSCHRIJVENINBRUSSEL.BE Door de Coronamaatregelen (COVID-19) zijn de data van de aanmeldings- en inschrijvingsprocedure aangepast.

Aanmelden voor een kleuter- of lagere school?

Dat kan tot 20 mei 2020, 16 uur.

Aanmelden voor een secundaire school (1A)?

Dat kan tot 24 april 2020, 16 uur.

Hulp nodig bij aanmelden?

SCHOOL

inschrijveninbrussel.be

Verschillende organisaties helpen je bij de aanmelding.

Je vindt deze terug op www.inschrijveninbrussel.be.

DB620650H9

DB623070I9

Paola, artieste, jongleert met al haar zorgvaardigheden.

Op zoek naar passende kandidaten voor je bedrijf?

Wij staan voor je klaar

hallo@regiotalent.be

tel. 051 26 67 89

Onze aanpak. Jouw stijl.

Als thuisverpleegkundige bij het Wit-Gele Kruis ben je van vele markten thuis. Je houdt van variatie en uitdaging. Gelukkig, want elke dag is een belevenis. Waar jij op rekent? Je skills, zin voor creativiteit en een team van collega’s dat je elke dag ondersteunt.

Je kiest voor onze aanpak, maar vult die in met je eigen stijl.

Klaar om op ronde te gaan?

Solliciteer op jouwstijl.be

DB659358C0

ALTIJD DAT E I TSJE

Wij zijn op zoek naar een

Bouwadviseur

Op zelfstandige basis - regio Vlaams-Brabant

duurzamer

Functie

Profiel

• Actief prospecteren van potentiële klanten. • Gedreven verkoper met gezonde werklust.

• Analyse van de behoeften.

• Ervaring in de particuliere verkoop is een pluspunt.

• Uitwerken van voorstellen die resulteren in een overeenkomst.

Interesse?

Aanbod • Een zeer aantrekkelijke verloning op basis van de resultaten.

Gelieve uw cv te mailen naar : geert.mignon@kijkenbouw.be

• Een stevige ondersteuning vanuit het bedrijf.

Moorselestraat 206 B-8930 Menen T. +32 (0)56.51.31.60 info@kijkenbouw.be www.kijkenbouw.be

• Permanente opleiding en bijscholing.

0486 93 16 86 DB487188C8

DB619955H9

DB660629C0

• Een flexibel uurrooster buiten kantooruren.

TUINWERKEN ALLE DIENSTEN Goede prijs Kortingen Gratis offerte

Interessante jobs in je mailbox? Maak een job alert aan op regiotalent.be

BRUSSELSHELPS.BE NL

Andere Brusselaars helpen, of zelf hulp vragen tijdens de coronacrisis?

FR

Aider d’autres Bruxellois ou besoin d’aide pendant la crise Corona ?

EN

Looking for assistance or offering help during the coronacrisis?

GA NAAR

BRUSSELSHELPS.BE EN ONTDEK HOE