BRUZZ actua - editie 1650

Rubrieknaam

#1650 WEEKBLAD, EEN UITGAVE VAN VLAAMS-BRUSSELSE MEDIA VZW FLAGEYPLEIN 18, 1050 ELSENE

AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X P303153

L E V E N

I N

D E

S TA D

|

N I E U W S

|

A C H T E R G R O N D

&

O P I N I E

20 | 02 | 2019

GOD IS OVERAL BRUZZ | RUBRIEK

Groot geloof in kleine zaaltjes

© IVAN PUT

BATIBOUW

‘Onze verwarming is een zware vervuiler’

FEARLESS CITY VORST ‘Wij willen politici die niet bang zijn’

ZORGEN VOOR ELKAAR DA’S TOCH NORMAAL

Vlaamse sociale bescherming VLAAMSESOCIALEBESCHERMING.be

Sluit jij je ook aan bij de solidariteit vandaarom de Vlaamse Ook jij betaalt elk jaar een sociale bescherming? solidaire zorgpremie van 52 euro aan je zorgkas.

Op die manier verbeter je Wie veel zorg nodig heeft, krijgt via de Vlaamse sociale bescherming een Zo verbeter je de levenskwaliteit van meer dan 300.000 de levenskwaliteit van wie maandelijks zorgbudget. Aansluiten doe je door een zorgpremie te betalen aan zorgbehoevenden in Vlaanderen.

zorg nodig heeft en kan je zelf rekenen op solidariteit wanneer dat nodig is.

Vraag raad aan je zorgkas of ga naar VLAAMSESOCIALEBESCHERMING.BE

de zorgkas van je ziekenfonds. Zo draag je ertoe bij dat de Vlaamse sociale bescherming meer dan 300.000 zorgbehoevenden in Vlaanderen en Brussel helpt.

En je kan zelf een beroep doen op de voordelen wanneer je zorgbehoevend wordt.

Chou de Bruxelles

BRUZZ | VOORAF

Fotograaf Ivan Put trekt wekelijks door de stad voor een portret

JONATHAN DHONDT (17), NOORDSTATION "Muziek is altijd al een passie geweest voor mij. Ik prijs me gelukkig dat mijn ouders me inschreven om vioollessen te nemen volgens de Suzuki-methode toen ik vijf was. Piano

leerde ik mezelf spelen. Ik ben naar Brussel gekomen voor de Klimaatmars. In het licht van de klimaatproblematiek denk ik eraan om fysica of bio-ingenieur te studeren. Ik

probeer maar één keer per week vlees te eten en gebruik zoveel mogelijk de fiets en het openbaar vervoer. If you talk the talk, you have to walk the walk."

20 FEBRUARI 2019

I

3

BRUZZ GUIDE 2019 OUT NOW!

DONDERDAG

LAUNCH

21.02 07:00-10:00

CENTRAAL STATION PUNT T N U M T A Y P

REE CO GET YOUR F RUZZ.BE B T U O K C E OR CH

Live radio, koffie(koeken) en fantastische prijzen!

Edito / Inhoud

EDITO

12

Nimby

Spreektijd Othman El Hammouchi

— STEVEN VAN GARSSE

“De ruimte in de stad wordt altijd schaarser, terwijl de bevolking groeit. Dan gaat het vanzelf wringen” De ‘schermutseling’ in het gemeentehuis van Schaarbeek is zeker geen alleenstaand geval. De bouw van twee andere scholen in Schaarbeek - de eigen gemeenteschool, maar ook een nieuwe secundaire school aan de Gallaitstraat - raakt maar moeilijk op de sporen omdat enkele buren er niets van willen weten.

Vaak krijgen ze dan ook nog eens gelijk van de Raad van State.

Elders in Brussel ketenen actievoerders zich vast aan het hekwerk rond de Keelbeeksite in Haren. In Vorst wil de buurt niets weten van een nieuwe jeugdinstelling van de Franse Gemeenschap. En ga zo maar door.

Nimby (not in my backyard) scheerde nooit zulke hoge toppen

als vandaag. En vooral: de overheden weten zelf niet meer hoe ze ermee om moeten gaan.

Om de broodnodige scholenbouw te doen slagen bijvoorbeeld, heeft het Gewest een schoolfacilitator in het leven geroepen bij Perspective Brussels. Maar dat maakt de burgers er niet minder mondig om. Als ze geen bijkomende activiteit willen in hun buurt, laten ze dat luidkeels weten.

De reden voor de temporele hoogspanning is makkelijk te verklaren. De ruimte in de stad wordt steeds schaarser, terwijl de bevolking aangroeit. Dan gaat het vanzelf wringen. Wie rustig woont, wil dat zo houden. Wie kinderen heeft, wil dan weer een school dichtbij.

Toch kunnen dit soort conflicten ook een kans betekenen. Er is al vaker geopperd dat aan de bouwaanvraag een inspraakproces zou moeten voorafgaan. Eén waar iedereen, ouders en buurtbewoners in dit geval, eerst rond de tafel gaat zitten, alvorens het plan in openbaar onderzoek gaat.

Dat lijkt misschien een recept om stadsprojecten nog meer te vertragen, maar het heeft ook een ontegensprekelijk voordeel: als het uitgepraat is, kan het project nadien ook veel makkelijker van start gaan.

Dat ontslaat de overheid natuurlijk niet van haar verantwoordelijkheid.

Als het echt een dovemansgesprek wordt tussen buurt en project, moet de overheid toch gewoon trancheren, waarbij het algemene belang voorgaat op de kleine lokale belangen, en waar het publieke belang voorgaat op het commerciële belang.

Dat vergt soms moed, zeker voor schepenen of burgemeesters, maar daarvoor zijn ze nu eenmaal verkozen.

16 Reportage Kleinere religies in de stad

BRUZZ | VOORAF

Het was naar verluidt een hallucinant vertoon de voorbije week op de overlegcommissie in Schaarbeek. De plannen voor een nieuwe school en appartementsblok langs de sporen aan de Cambierlaan lagen er voor, maar de buurtbewoners, die er hun volkstuintjes houden, zijn het project niet genegen.

Meer nog: ze lieten het gemeentebestuur verstaan dat er van dergelijk project geen sprake kan zijn. Bij sommigen droop de agressie ervan af.

20 Interview Genderspecialist Chia Longman

22 Analyse Verwarming is grote vervuiler

03

Chou de Bruxelles

05

Edito

06

In beeld

08

26

Lezersbrieven

27

Literatuur De nieuwe Kristien Hemmerechts

De week

28

Nick Trachet

10

Stadsleven

29

Beeldspraak

24

Enfant Terrible

30

Big City

20 FEBRUARI 2019

I

5

6

I

20 FEBRUARI 2019

BRUZZ | DE WEEK

In beeld

Wapenbrieven Naar jaarlijkse traditie reikte Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) vorige week de zogenaamde Vlaamse Wapenbrieven uit. Zeventien volgens de Vlaamse regeringsleider verdienstelijke personen, families en organisaties kregen de erkenning. Het gaat om een gebruik dat teruggaat tot de middeleeuwen, aldus Bourgeois.

Een eeuwenoude traditie dus die een van de ontvangers klaarblijkelijk inspireerde om zich te tooien in een even opvallend als ouderwets aandoend gewaad. Š BELGA

20 FEBRUARI 2019

I

7

De week

Terugblik op het nieuws

Cannabis

Daklozen

13.156

De lokale politie zone Brussel-Zuid (Anderlecht/Sint-Gillis/Vorst) ontdekt, letterlijk dankzij de goede neus van wijkagenten, een cannabisplantage van 1.425 planten in Vorst. Dat meldt het Brusselse parket.

Een grote enquête onder 276 daklozen door de vzw 400 Daken leert dat bijna zestig procent van de daklozen al langer dan een jaar op straat leeft. Dat is meer dan bij eenzelfde bevraging in 2017. Eén iemand leeft al 24 jaar op straat. Er is een toename van vrouwen en mensen van Afrikaanse afkomst.

De Federatie van het Notariaat in Brussel laat met Valentijn weten dat in 2018 iets meer dan 13.000 paren in België een huwelijkscontract afsloten.

Dat is één op de drie koppels die in 2018 huwden en ongeveer evenveel als in 2017. Twee derde koos voor een ‘scheiding van goederen’.

OOK BRUGGEN OVER HET KANAAL LOPEN VERTRAGING OP

Park of vijver?

BRUZZ | DE WEEK

Op een braakliggend terrein aan de Ninoofsepoort dat vandaag nog volledig onder water staat, moet in mei een gloednieuw park verrijzen. “Al vrezen we dat er dan nog niet over het gras gelopen zal mogen worden,” klinkt het bij de bevoegde instanties. Ook de geplande bruggen over het kanaal lopen opnieuw vertraging op. — MATHIAS DECLERCQ

H

et geplande park aan de Ninoofsepoort, ingesloten tussen de sluizen van het kanaal en de Slachthuislaan, moet de kers op de taart worden van de transformatie die het drukke stuk Kleine Ring al heeft ondergaan. Het doorgaand autoverkeer is er intussen gescheiden van het transitverkeer en de brede, okerkleurige fiets- en voetpaden geven er een pak meer ruimte aan de zwakke weggebruiker.

Het park van 2,5 hectare moet een stuk groene long worden, inclusief een soort amfitheater met vijf kleiner wordende ringen die steeds iets dieper liggen om zo te kunnen ontsnappen aan het drukke autoverkeer. In de onderstaande lagen mag regenwater blijven staan, zodat er een natuurlijke vegetatie eigen aan de Zennevallei kan bloeien.

Al dreigt dat laatste ongewild grotere proporties aan te nemen.

Toen BRUZZ poolshoogte ging nemen op de werf, zag het vooral een grote, modderige vijver. Oorzaak lijkt de leemachtige ondergrond,

8

I

20 FEBRUARI 2019

waar amper water doorsijpelt.

Bouwheer Beliris erkent dat er een probleem met infiltratie is, en ook de aannemer maakt zich zorgen over een ondergrond die ook in de toekomst wateroverlast kan veroorzaken.

Bouwheer Beliris laat weten dat het de bodem de komende weken grondig analyseert. “De resultaten moeten ons naar een geschikte, duurzame oplossing leiden,” klinkt het. Elders horen we dat het vele vrachtverkeer op de werf de grond te hard heeft aangestampt, waardoor de bovenlaag opnieuw moet worden omgespit en een nieuwe compostlaag moet krijgen.

EVOLUTIEF PARK Overleg tussen de administraties en Beliris moet duidelijk maken of de timing in het gedrang komt. Bij beheerder Leefmilieu Brussel wil men alvast niet weten van uitstel.

“Het is alleen zoeken naar een openingsdatum.” Of toch? “Het enige waar we ons zorgen over maken, is dat de pelouse bij de opening nog niet af zal zijn.” Met

© ARNAUD DE DECKER

andere woorden: een park inhuldigen zonder dat er op het gras mag worden gelopen.

Ook op het kabinet van minister van Openbare Werken Pascal Smet (SP.A) wordt vastgehouden aan de opening in mei. Het is natuurlijk niet onlogisch dat Smet de vernieuwde Ninoofsepoort wil kunnen verzilveren vlak voor de verkiezingen van 26 mei.

Bovendien heeft het kabinet het over een “evolutief park”. “Het is altijd al de bedoeling geweest om het park in te huldigen met een soort basisinfrastructuur van gras en bomen,” klinkt het daar. “Daarna willen we kijken hoe het park gebruikt wordt door de bewoners, om op basis

daarvan de wandelpaden, banken en bloemenperkjes aan te leggen.”

BRUGGEN Sluitstuk van het hele project moet een nieuwe brug over het kanaal worden, die voetgangers en fietsers een nieuwe verbinding biedt tussen de Ninoofsepoort en het Belle Vue-hotel aan de andere kant van het water. Een tweede brug iets verderop aan het kanaal, ter hoogte van metrostation Graaf van Vlaanderen, laat al sinds 2012 op zich wachten. En ook nu lopen de nieuwe verbindingen

Franschhoek

Kuregembrug

Rif-Marokkanen

In drie Brusselse restaurants zetten 25 (inter)nationale (sterren)koks zich gelijktijdig in voor een solidariteitsdiner. De opbrengst gaat naar Isabelo, feeding hungry minds, een goed doel van chef-kok Margot Janse, dat op schooldagen eten voor 1.500 minderbedeelde kinderen in Franschhoek (Zuid-Afrika) maakt.

De verkeerslichten op de Kuregembrug aan de Bergensesteenweg in Anderlecht worden vervangen door een (tijdelijke) rotonde. Het ingewikkelde knooppunt is één van de zwarte stadsverkeerspunten. Een dodelijk ongeval versnelt de herinrichting.

Ongeveer tweeduizend Marokkanen uit het noordelijke Rifgebied in Marokko, maar vooral wonend in Europa, houden een zondagbetoging voor de vrijlating van politieke gevangenen in Marokko. De regio zou niet dezelfde faciliteiten krijgen als de grote steden in Marokko.

Als je bijna alle fiscale bevoegdheden aan de gewesten zou overdragen, zijn er jaren van solidariteitsoverdrachten nodig. De gewesten kunnen dat financieel niet aan HERMAN MATTHIJS, BRUZZ | DE WEEK

Professor openbare financiën aan de VUB (in ‘Trends Tendances’)

Cartoon Kim Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week

In mei zou hier een mooi gazon moeten liggen, maar waarschijnlijk wordt het wandelen in een grasloos park.

vertraging op. Waar aanvankelijk werd gecommuniceerd dat de bruggen er voor het einde van de legislatuur zouden staan, ligt de horizon nu op eind 2020.

Bouwheer Beliris vindt maar moeilijk een aannemer, maar hoopt de werf deze herfst te kunnen opstarten.

20 FEBRUARI 2019

I

9

Stadsleven

Vorst vindt inspiratie bij internationale beweging Fearless Cities

‘Angst is een gebod van de 1 procent’

BRUZZ | DE VERHALEN

Het nieuwe gemeentebestuur wil van Vorst een ‘fearless city’ maken. De gemeente zoekt zo aansluiting met de burgerbeweging die erin slaagde om in Barcelona de macht te veroveren. Met de bedoeling burgers te emanciperen en de lokale democratie te versterken. Kan de Brusselse gemeente die ambitie waarmaken? — LAURENT VERMEERSCH

10

D

e term Fearless Cities dook voor het eerst in Brussel op afgelopen najaar, toen het Kaaitheater onderdak gaf aan een tweedaagse conferentie met die naam. De verschillende lezingen en workshops werden voorgesteld als een ‘Europese top’ van het municipalisme, een beweging die de lokale democratie wil ‘heruitvinden’.

De wieg van de beweging stond in Barcelona, waar burgeractiviste Ada Colau in 2015 burgemeester werd.

“Haar beweging, Barcelona en Comú, werd na die verkiezingsoverwinning overstelpt met vragen van democratische activisten overal ter wereld,” vertelt Guilherme Serodio van WeBrussels, de organisatie achter het evenement in het Kaaitheater. “Iedereen wilde weten hoe ze in Barcelona te werk gingen om zoveel mensen te mobiliseren.

Omdat de beweging niet op elk individuele vraag kon antwoorden, hebben ze een driedaagse georganiseerd.”

Tal van organisaties kwamen af op het evenement en verspreiden sindsdien het gedachtegoed van de Fearless Cities-beweging. In Brussel gaat het om WeBrussels. “Wij pleiten voor een nieuwe vorm van participatieve democratie,” legt Serodio uit. “Mensen mogen niet bang zijn om in de politiek te gaan.

Mensen hebben vandaag geen tijd, of zijn bang om hun job of huis te

I

20 FEBRUARI 2019

verliezen. Maar die angst is een gebod van de 1 procent.”

Op verschillende niveaus moet die angst, die alleen in de kaart speelt van de maatschappelijke toplaag, overwonnen worden, is het idee.

“Wij willen mensen bevrijden en emanciperen, zodat ze kunnen deelnemen aan het publieke leven en mee de toekomst van hun stad bepalen. Dat vraagt vertrouwen en openheid. We willen mensen en het middenveld opnieuw de mogelijkheid geven om creatief te zijn en na te denken over echte oplossingen.”

BURGERS Bij de voorstelling van het nieuwe meerderheidsakkoord vorige maand bekende ook het groen-rode gemeentebestuur van Vorst zich tot de beweging van de Fearless Cities.

Wie de beleidsverklaring leest, botst inderdaad meermaals op woorden als emancipatie en participatie. Zo

wil de gemeente onder meer werk maken van burgerbudgetten en een initiatiefrecht voor inwoners.

Behalve om inspraak van burgers, gaat het de beweging van de Fearless Cities echter ook om een antwoord te formuleren op het discours van extreemrechts. Iets waar Stéphane Roberti (Ecolo), burgemeester van Vorst zich zeker in kan vinden. “We stellen vast dat veel landen in de greep zijn van politieke partijen die inspelen op angsten. Ze verdelen de bevolking en maken mensen nog banger, zonder dat ze een antwoord bieden op reële problemen zoals de economische ongelijkheid, de culturele diversiteit of de uitdaging van het klimaat. Meer nog, hun beleidsvoorstellen zijn vaak heel duur, denk maar aan de muur die de Amerikaanse president Trump wil bouwen, of de miljoenen die onze federale regering investeert in gesloten centra voor asielzoekers, zodat er geen geld meer is om de echte problemen aan te pakken.”

Het gemeentebestuur wil zich verzetten tegen de tendens om zich terug te plooien op de eigen gemeenschap en tegen het tegen elkaar opzetten van bevolkingsgroepen. Dat vertaalt zich ook in de faciliterende houding die de gemeente aanneemt tegenover plannen van de Franse Gemeenschap om een gesloten jeugdinstelling te bouwen in de buurt van Vorst Nationaal. “Het is begrijpelijk dat

“Een fearless city is ook een stad waar politici niet bang zijn van hun bevolking” GUILHERME SERODIO WEBRUSSELS

mensen zich vragen stellen of bang zijn. Daarom hebben we een informatiesessie georganiseerd om uit te leggen wat het project precies inhoudt,” aldus Roberti. “De jongeren zullen heel goed omkaderd zijn.”

GEVANGENIS Anders gezegd wil de gemeente door goed te informeren het NIMBY-syndroom tegengaan. “Het is logisch dat er een jeugdinstelling komt in Brussel omdat veel jongeren ook van hier zijn,” zegt eerste schepen Charles Spapens (PS). “We hebben dan ook geen reden om het project te weigeren enkel en alleen omdat de Franse Gemeenschap nu toevallig in Vorst een plek heeft gevonden.”

Om gelijkaardige redenen is het gemeentebestuur geen vragende partij om de gevangenissen van Vorst en Sint-Gillis te verhuizen naar de nieuwe strafinstelling die gepland is in Haren. “De beslissing hangt natuurlijk niet van ons af, maar wij zijn geen vragende partij om een gevangenis te bouwen op een plek die moeilijk bereikbaar is voor advocaten, hulpwerkers en bezoekers,” zegt Roberti nog. “Ideologisch zijn we voorstander van een gevangenis in het stadsweefsel.”

Het blijft natuurlijk afwachten hoe het anti-angstbeleid zich de komende jaren concreet zal vertalen in Vorst. Bij WeBrussels, waar ze vooral in contact staan met zuivere burgerbewegingen als Plan B en Agora, kijken ze wel wat wantrouwig tegen de mogelijke recuperatie door meer gevestigde politieke formaties.

“Het is mooi dat partijen zich door de beweging laten inspireren, maar we moeten erop toezien dat de participatie bindend is. Het mag geen pr-stunt zijn, waarna de politici uiteindelijk toch de knopen doorhakken. Een fearless city is ook een stad waar politici niet bang zijn van hun bevolking.”

LEERSTOEL Van BSI-Citydev, met Marc Brearley Meer info via bsi.brussels

© BAS BOGAERTS

Britse pleitbezorger stedelijke industrie geeft lessenreeks aan ULB

‘Niet iedereen kan in een kantoor werken’ Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de stad alles kan bieden wat ze zelf nodig heeft? Dat is het uitgangspunt van een reeks lessen en workshops van de Britse stedenbouwkundige Marc Brearley. De specialist van de stedelijke industrie is uitgenodigd door het Brussels Studies Institute en Citydev. — LAURENT VERMEERSCH

H

oe meer mensen in de stad wonen, hoe beter voor onze planeet. Maar hetzelfde geldt even goed voor economische activiteiten.

Nieuwe woonwijken verzoenen met industriële activiteiten blijft evenwel een hele uitdaging. Dat bleek nogmaals vorige maand, toen bekend werd dat de betoncentrale aan het Vergotedok afziet van

ambitieuze plannen om haar site te hertekenen. De bedoeling was enerzijds om de overlast voor de buurt te beperken en anderzijds ook iets extra te betekenen voor de stad door een andere activiteit te ontvangen, bijvoorbeeld een fuifzaal.

Amper enkele weken daarvoor sprak Mark Brearley net naast die betoncentrale nog zijn bewondering uit voor de mix van functies in

“Brussel is een voorloper” MARK BREARLEY STEDENBOUWKUNDIGE

20 FEBRUARI 2019

BRUZZ | DE VERHALEN

De activiteit van een betoncentrale botst met de vraag naar meer leefbaarheid in de stad.

de Brusselse wijken. “Als je door de straat loopt, zie je een winkel naast de inkomhal van een woonhuis en daarnaast misschien een veel dieper gebouw waar mensen restaurants bevoorraden of fietsen herstellen en verkopen,” vertelde de stedenbouwkundige in het VRT-programma De Stad van Morgen. “Dat zie je hier elke dag en dat is een klein wonder.”

Behalve docent aan de London Metropolitan University en voormalig adviseur van de Britse hoofdstad heeft Brearley ook een eigen bedrijf dat aluminium plateaus maakt. In zijn thuisstad Londen is de industrie verder van het centrum verdreven door de stijgende woningprijzen. “Vooral de industrie trekt weg, omdat die in de hiërarchie een lagere waarde heeft”, aldus Brearley. “Ik denk dat Brussel een voorloper is omdat hier al wordt nagedacht over hoe je die verschillende activiteiten kan samenbrengen. Je hebt een diverse economie nodig. Niet iedereen kan in een kantoor werken. De vraag is: hoe kunnen we dat doen?”

De kwestie staat al langer centraal in het stedenbouwkundige Kanaalplan van het Brussels Gewest, dat de vraag naar bijkomende woningen wil verzoenen met de nood aan jobs voor kortgeschoolde Brusselaars. Het is ook een van de pijlers in de stadsvisie van bouwmeester Kristiaan Borret.

De komende weken krijgen studenten architectuur, stedenbouw en urban studies het thema op hun bord in een reeks van lessen en workshops door Mark Brearley. Hij is door het Brussels Studies Institute en Citydev uitgenodigd in het kader van hun jaarlijkse leerstoel rond stedelijke ontwikkeling.

De vier lessen vinden plaats op de ULB en zijn vrij toegankelijk voor alle geïnteresseerden. De workshops zijn enkel op uitnodiging en behandelen de toekomst van de geplande nieuwe wijk aan het Weststation en enkele concrete projecten van Citydev. De ontwikkelingsmaatschappij van het Gewest experimenteert zelf al een tijdje met gebouwen die verschillende bestemmingen combineren. “De visie van Mark Brearley komt volledig overeen met de opdracht van Citydev om de stad van morgen te ontwikkelen,” aldus directeur Benjamin Cadranel.

I

11

Spreektijd

Othman El Hammouchi, jonge denker, moslim en Vlaming

‘Ik ben geen profeet’ BRUZZ | DE VERHALEN

“Voor de N-VA zal ik nooit een volwaardige Vlaming zijn, want de partij wakkert constant de haat tegen de islam aan.” De jonge denker Othman El Hammouchi stelt in zijn nieuw boek ‘de moslimkwestie’ op scherp.

— MAARTEN GOETHALS, FOTO’S SASKIA VANDERSTICHELE

H

12

I

20 FEBRUARI 2019

aanwakkert tegen moslims en daar electoraal munt uit slaat.”

U doelt op het nogal doorzichtige verzet tegen het Marrakesh-migratiepact, en het vertrek uit de federale regering?

OTHMAN EL HAMMOUCHI: En op de

snel ingetrokken socialemediacampagne, vol pertinente leugens. Maar evengoed op ex-staatssecretaris Theo Francken, die met zijn communicatie via Twitter de partij in de richting van ranzig rechts stuurt.

Of op figuren als Darya Safai, een autoritair-seculiere moslimhater. De N-VA leeft momenteel bij gratie van het verdiepen van wij-zij. Van de harde taal. En dat voor een zelfverklaarde volkspartij.

Veel van wat in de samenleving fout loopt, is in hun ogen de schuld van de moslims. Alsof het om één groot complot gaat, een absoluut gevaar. Daarom ook zal ik door hen nooit als een volwaardige Vlaming beschouwd worden, en Michael

Freilich wel, de hoofdredacteur van Joods Actueel, hoewel we beiden exact hetzelfde geloven.

Het vreemde nochtans: in uw sociaal-culturele analyse deelt u met de N-VA dezelfde pessimistische kijk op de ondergang van wat het Avondland heet.

EL HAMMOUCHI: Dat komt door mijn pessimistische kijk op de dingen en de mensen. Deels om mezelf te beschermen: als het niet beter wordt, zoals ik vrees, dan krijg ik gelijk helaas. En als het toch ten goede evolueert, is dat altijd mooi meegenomen.

Maar los daarvan: ik deel inderdaad de kritiek op de val van de oude orde in nasleep van mei ‘68.

Wat daaruit volgde was een grondige levensbeschouwing die wegviel, waarbij de ethiek te kampen kreeg met een utilitaristisch hedonisme en een onverzadigbare consumptiedrang. Dat geeft een verwrongen identiteit. Anders gezegd: de ▲

ij tijgt elke dag naar Brussel, naar de VUB waar hij wiskunde studeert. In pak, met das, en tas aan de hand. Maar voor de rest kan Othman El Hammouchi niet veel spontane liefde opbrengen voor de hoofdstad, geeft hij toe. “Al dat lawaai. Al die mensen,” zegt hij. “Neen, geef mij dan maar Vilvoorde, perfect op mijn maat gesneden.”

El Hammouchi publiceerde onlangs Lastige waarheden, een lang essay over ‘de knoop in de Westerse ziel’. Een razend actueel onderwerp, dat niet alleen in België maar ook in de rest van Europa hevige debatten losweekt, en dat hopeloze verdeeldheid zaait. Vooral de focus op de rol van de islam blijkt een splijtzwam.

El Hammouchi, in Vlaanderen geboren maar met Marokkaanse roots, spreekt in dat geval van ‘een moslimkwestie’.

En die kwestie neemt alleen maar in urgentie toe. “Al was het maar omdat een partij als de N-VA de haat

Othman El Hammouchi Geboren in 1999, in Vilvoorde Wint op zestienjarige leeftijd de Belgische Filosofie Olympiade BRUZZ | DE VERHALEN

Volgde Latijn-Wiskunde Schrijft opiniestukken voor VRT en Doorbraak.be Naar eigen zeggen ‘kind van orthodoxe moslims’ Studeert wiskunde aan de VUB Lokt af en toe controverse uit op Twitter

Jonge denker Othman El Hammouchi: “Zelf zal ik me nooit filosoof noemen, want zo voel ik mij niet.”

20 FEBRUARI 2019

I

13

Othman El Hammouchi

▲

hedendaagse mens ontbeert in vele gevallen de nodige zingevende structuren om de confrontatie met de eigen naakte identiteit aan te kunnen - en die vervolgens in te kleden. En dat zie ik tevens als een van de grootste problemen bij moslims: een gebrek aan kennis en cultuur om de brute kracht ervan te temperen.

U schrijft letterlijk: “Door het gebrek aan intellectuele ontwikkeling domineert de dierlijke identiteitsdrang de geesten zo volledig dat hij aanzienlijke problemen veroorzaakt.”

Een niet-moslim zou dat niet straffeloos kunnen zeggen over moslims.

BRUZZ | DE VERHALEN

EL HAMMOUCHI: Ik ben zelf gelovig, en ik probeer de schuld niet op moslims af te schuiven; ze zijn immers, net als de rest van de maatschappij, voorwerp van grotere sociale krachten. Internationale, culturele, sociaal-economische krachten die ervoor zorgen dat jongeren in getto’s radicaliseren en tot voor kort naar Syrië trokken om IS te vervoegen – in mijn ogen de nazi’s van de islam. Maar schriftgeleerden, mannen die de Koran echt kennen, of die de grote denkers en schrijvers lezen uit de islamitische traditie, die lenen zich niet voor een dergelijke strijd. Hun islam is niet louter een identiteit. Daarom dat ik onder andere pleit voor publicatiehuizen en drukkerijen gericht op moslims, die klassieke werken vertalen en uitgeven, en die publicaties van een groeiende intellectuele klasse een plaats geven in het maatschappelijke debat.

Bent u dan de moslim die het wél snapt, diegene waarbij de ‘dierlijke identiteitsdrang’ niet overheerst?

EL HAMMOUCHI: Geen idee. Maar ik voel me alvast geen profeet, eerder iemand die een probleem aan de kaak stelt.

U geeft een soort ideaalbeeld van de moslim in uw boek. Hij moet zowel kunnen meespreken over Mozart als over de soefistische dichter Al-Boesiri. U legt dus geboden op aan het moslim-zijn, waardoor die identiteit al bij al arbitrair, niet essentieel of autonoom lijkt.

EL HAMMOUCHI: Allesbehalve. Ik zie geen tegenstrijdigheid in dat zoeken naar een synthese van westerse traditie met de kennis van de 14

I

20 FEBRUARI 2019

islamitische religie. Laat de architectuurstijl van moskeeën maar evolueren naar Europese snit en zich volledig integreren in het Vlaamse erfgoed. Ik voel me daardoor niet minder moslim. Integendeel. De Koran bepleit net om overal de lokale tradities te respecteren.

Neem concreet de hoofddoek. In Marokko dragen vrouwen traditioneel lange gewaden met capuchons om het haar te bedekken en winden ze een doek om hun neus en mond.

Onder de sub-Saharaanse volkeren blijkt het meer de gewoonte om hoofddoeken te dragen die gelijken op tulbanden. In Vlaanderen zou het wijs zijn de stijl ervan geleidelijk te verschuiven naar een variant die zich inspireert op precedenten bij de lokale cultuur, dus de christelijke traditie. Met andere woorden: de basisprincipes blijven overal dezelfde, maar de culturele en sociale substantie die ze omringt, varieert per regio en tijdperk. Het lijkt me een plicht om die traditie ook bij ons voort te zetten en een eigen, cultureel westerse islam uit te bouwen.

U vindt een hoofddoek vrouwvriendelijk?

EL HAMMOUCHI: Jazeker. Ik blijf het een mooi iets vinden, zeker door de betekenis ervan. Een vrouw die een hoofddoek draagt, weigert namelijk om gezien te worden als lustobject.

Het schakelt het seksuele in de publieke ruimte uit, en reserveert dat domein integraal voor de privésfeer, bestemd voor enkel de ogen van haar geliefde. Ze wil met haar keuze duidelijk laten merken dat ze meer is dan louter object of lichaam. En ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat vrouwen vaak harder dan mannen voor de hoofddoek pleiten.

U klinkt soms heel paternalistisch in uw boek. Ergens schrijft u, specifiek over het wegvallen van de grote maatschappelijke structuren: door dat feit kreeg het subject “een politieke verantwoordelijkheid waar ze niet bij gebaat was”.

EL HAMMOUCHI: Klopt toch? Veel mensen weten niet waarvoor ze stemmen, en wat de consequenties kunnen zijn van hun gedrag in het kieshokje. Kijk naar de brexit – uitgedraaid tot een complete ramp.

Onlangs las ik bij de Afrikaanse topeconome Dambisa Moyo de

“Ik deel met de N-VA de kritiek op de val van de oude orde in nasleep van mei ‘68” OTHMAN EL HAMMOUCHI AUTEUR

suggestie om kiezers vooraf een soort van examen te laten afleggen, en te peilen naar hun democratisch en algemeen inzicht. Pas wanneer iemand slaagt, mag die stemmen en meedoen. Geen slecht idee. Het kan volgens mij veel miserie voorkomen, ook in Vlaanderen.

Weet u al op wie u zal stemmen in mei?

EL HAMMOUCHI: (Stellig) Blanco. In geen enkele partij kan ik mij volledig vinden. En ik zeg het: de N-VA, de partij waar ik misschien nog het dichtste bij aanleun als overtuigde Vlaming, moet van moslims niet

Overigens, door fel de nadruk op het belang van identiteit te leggen, lijkt u in uw opzet een beetje op Dries Van Langenhove. Formeel gezien pleiten jullie beiden voor een sterke en duidelijke inkleuring ervan.

EL HAMMOUCHI: Onze manier van doen verschilt grondig. Hij probeert via acties van zijn organisatie zijn punt te maken, ik via intellectuele analyses. Ik weet ook niet wat precies zijn conceptie van de Vlaamse identiteit inhoudt, hij blijft daar nogal vaag over. Ook over wie daar wel en wie niet toe behoort.

Iets anders. In interviews op radio en televisie wordt u steevast aangekondigd als filosoof. Gaat u eigenlijk akkoord met die benaming?

EL HAMMOUCHI: Leuk dat u die vraag stelt. Zelf zal ik mezelf nooit filosoof noemen, want zo voel ik mij niet. Ik

“Ik zie geen tegenstrijdigheid in een synthese van westerse traditie met de kennis van islamitische religie” OTHMAN EL HAMMOUCHI

ben wel een auteur, en dat is een feit, nu met de publicatie van mijn boek.

Maar een wijsgeer? Ik interesseer me in Aristoteles en vooral Kant, ik ken de klassiekers en weet welke onderwerpen leven in academische middens. Maar de zoveelste interpretatie van de zoveelste voetnoot van Hume, dat lijkt me dan weer helemaal niet boeiend of vruchtbaar.

Maar het feit dat media mij consequent omschrijven als filosoof, valt allicht te verklaren vanuit de premisse dat een wijsgeer alles weet, of toch over alles een mening moet bezitten. De titel moet gravitas aan het optreden geven.

Van veel sympathie voor de continentale traditie kan u echter niet verdacht worden. Over figuren als Jean-François Lyotard, Gilles Deleuze en Jacques Derrida schrijft u: dat zijn “postmodernisten die met hun onbegrijpelijke, artificiële, pedante en nutteloze begrippenapparaten aan grootsprakerige beweringen doen”.

BRUZZ | DE VERHALEN

weten. Dus blijven niet veel opties over. Ook CD&V zegt me weinig, die ligt in het midden van het bed omdat die ideologisch nergens toe behoort - die partij is vooral veel niet, en dat is in mijn ogen geen programma.

Voor de gemeenteraad stemde ik op Hans Bonte, niet omdat hij van SP.A is, maar omdat hij goed werk levert als burgemeester van Vilvoorde.

EL HAMMOUCHI: Wie begrijpt echt wat die zeggen? Hetzelfde met Heidegger. De vraag naar het Zijn: waarop slaat dat? Dat slaat concreet nergens op. De paginalange inleiding in zijn belangrijkste werk, Zijn en Tijd, kan je makkelijk in drie zinnen samenvatten. Ik vind dat louter literatuur, en dan nog eens slechte literatuur, waarbij ik mij niets kan inbeelden. Neen, geef mij dan maar liever de strenge en rationele aanpak van figuren als John Rawls. Perfect leesbaar, perfect begrijpelijk.

Filosoof Ignaas Devisch merkte op Twitter op dat u geen enkele van die postmodernisten citeert, terwijl u er wel forse kritiek op uit. Hij vroeg zich af: hebt u die eigenlijk wel gelezen?

EL HAMMOUCHI: Ik las natuurlijk niet alle werken, en op detailniveau ken ik ze niet allemaal. Maar dat hoeft ook niet. Ik weet wat de grote lijnen zijn, en hun belangrijkste boeken las ik. Blijft mijn punt: veel van die auteurs horen eerder bij de literaire sectie thuis dan bij de wijsbegeerte.

Herbeluister en herbekijk het gesprek met Othman El Hammouchi in A la carte via www.bruzz.be/elhammouchi 20 FEBRUARI 2019

I

15

BR RU UZ ZZ Z || D E V VE ER RH HA AL LE EN N B DE

Reportage

Ook minder bekende religies eisen hun plek op

Groot geloof in kleine zaaltjes Brussel is religieuzer geworden als gevolg van migratie. Dat betekent dat ook kleine geloofsgemeenschappen hun plek opeisen in de stad. Naar aanleiding van de tweede editie van Religie in de stad in Flagey ging BRUZZ op bezoek bij vier dergelijke gemeenschappen. — KEVIN VAN DEN PANHUYZEN EN VERA TYLZANOWSKI, FOTO’S IVAN PUT

H

oe vrijzinnig Brussel historisch gezien ook is, vandaag is het een broeihaard van religies. Dat zegt zowel historicus Hans Vandecandelaere als Jean-Philippe Schreiber van de interdisciplinaire vakgroep voor religie en secularisme (ULB). “Brussel is een erg kosmopolitische stad,” zegt Schreiber, maar hij brengt meteen enige nuance aan. “We merken enerzijds een intense religiositeit,

16

I

20 FEBRUARI 2019

vooral dankzij de moslims en evangelische protestanten. Anderzijds is een groot deel van de Brusselse bevolking seculier. Zij hebben niets met religie te maken.” Dat contrast is volgens Schreiber uniek.

Alhoewel de islam een belangrijke plaats inneemt in Brussel, is het religieuze landschap diverser dan dat.

“De islam zelf is divers, maar ook de evangelische kerken kennen een sterke dynamiek,” aldus Schreiber. “Zelfs het

katholicisme kent een heropleving, onder meer dankzij de vele Polen die hier verblijven. Daarnaast zijn de Jehova’s getuigen en de orthodoxe christenen meer zichtbaar.”

De aanwezigheid van verschillende religies, manifesteert zich vooral in het stadsbeeld. “Veel gebouwen worden omgevormd tot gebedshuis. Vooral op vrijdag en in het weekend zie je de gelovigen daar samenkomen,” zegt Schreiber nog.

RELIGIE IN DE STAD Op 22 en 23 februari in Flagey. www.religieindestad.be

‘Wij geloven dat de Messias al terug is op aarde’ AHMADIYYAGEMEENSCHAP

BRUZZ | DE VERHALEN

V

rede, loyaliteit, gelijkheid en respect. Deze woorden prijken op zowat elke muur van de hoofdzetel van de Ahmadiyyagemeenschap. Die telt in Brussel ongeveer vierhonderd leden, al moeten ze voorlopig nog naar de moskee in Dilbeek, tot de nieuwe moskee in Ukkel in gebruik wordt genomen. “We zijn moslims zoals andere moslims,” legt Ahmed Tuseef uit. “Alleen geloven wij dat de Messias al op aarde is teruggekomen.” Tuseef is imam en leidt het vrijdaggebed in een gebedszaal die te klein is geworden. In het Nederlands leidt hij de preek in, daarna gaat hij verder in het Urdu. Voor zijn moslimgemeenschap die eind negentiende eeuw werd opgericht in India, zijn dialoog en respect belangrijk. “Als we vandaag naar de media kijken, zien we de islam vooral in een context van terrorisme,” aldus Tuseef. “Maar in de Koran staat heel duidelijk dat je een goede mens moet zijn.”

I

‘Mijn doel is om de mensen te redden’ PINKSTERKERK

▲

n een voormalig industrieel pand in Jette speelt een band rockballads met Bijbelse teksten voor een zaal gevuld met zo’n driehonderd kerkgangers.

Sommigen raken bijna in extase.

“In de nabijheid van God komen, doen we door aanbidding en muziek,” legt Edgar Vega uit. Hij is pastor van de Centro Evangelistico Internacional, een van de meer dan driehonderd pinksterkerken in Brussel. Wie op straat wil bidden, kan dat onopgemerkt, zegt pastor Vega tijdens de viering, want veel mensen staren heel de tijd naar een gsm.

“Brussel is een buitengewone stad met veel rijkdom,” vertelt de Panamees die al meer dan twintig jaar in onze hoofdstad woont.

“Maar ik zie een samenleving die haar waarden verliest. Jongeren praten niet meer met hun ouders, ouderen worden vergeten. Het is een mooie stad, maar de mooiste dingen sterven af. Op straat is er weinig vreugde. Mijn doel is om de mensen te redden.”

20 FEBRUARI 2019

I

17

Kleine geloofsgemeenschappen

▲

‘Zoek de ware aard van je ziel’

BRUZZ | DE VERHALEN

BOEDDHISTEN

B

egin februari vierden de Tibetaanse boeddhisten overal ter wereld Nieuwjaar.

Dat valt elk jaar op een andere dag, omdat deze gemeenschap de maankalender volgt. In het Tibetaanse studiecentrum in

18

I

20 FEBRUARI 2019

Sint-Gillis komen een tiental mensen samen. Ze hangen met z’n allen nieuwe kleurrijke gebedsvlagjes op aan de stoepa, het bouwwerk dat relieken van een boeddhistische heilige bevat, zingen in groep mantra’s en mediteren in stilte. Lama Rinchen leidt alles in goede banen. “Wij hangen eerder een filosofie aan.

Het gaat erom jezelf en de wereld rond je echt te leren kennen. Wat is de ware aard van je ziel? Daar begint alles mee.” De zeventigjarige Française kwam zo’n vier jaar geleden naar Brussel, na een lang verblijf in Schotland. “Deze stad is kalmer en menselijker dan Parijs. Mensen die klagen over Brussel zijn denk ik nooit in Parijs geweest.”

ORTHODOXEN

B

yzantijns gezang en wierook brengen gelovigen in de kathedraal van de Heilige Aartsengelen naar hogere sferen.

Wie binnenstapt, kust eerst een icoon. “Een hemelse gebeurtenis,” zo benadrukt kerkvader of metropoliet Athenagoras van het orthodox aartsbisdom van België, dat dit jaar zijn gouden jubileum viert, het belang van de liturgie.

“We trekken dan even uit de sleur van het dagelijkse leven om eventjes voor te proeven van het koninkrijk van God. We betreden

een andere dimensie.” In een stad die voortdurend in beweging is, brengt de kerk rust. “In de tijden waarin we nu leven, zijn onze kerken kleine oases,” vertelt aartspriester Athanasios Toparlakis, die de liturgie in de kathedraal leidt. “Hier bieden we mensen de mogelijkheid om zich even te bevrijden van alle moeilijkheden die ze soms hebben.” Als leider van een

geloofsgemeenschap hecht metropoliet Athenagoras veel belang aan interreligieuze dialoog.

Op dat vlak heeft Toparlakis, die al vijf jaar in Brussel woont, goede ervaringen. “Op een dag was het zo hard aan het regenen, dat onze kathedraal overstroomde. Vijf mensen van Marokkaanse origine zagen me hier hulpeloos staan en kwamen me meteen helpen om de kerk schoon te maken,” glimlacht vader Athanasios. “Dit stond los van religieuze verschillen. Dat was liefde.”

BRUZZ | DE VERHALEN

‘We proeven hier al even van het koninkrijk van God’

20 FEBRUARI 2019

I

19

Interview

Professor Chia Longman over ‘women only spaces’ en genderfluïditeit

Cirkels bevrijden vrouwen BRUZZ | DE VERHALEN

Staan vrouwen dichter bij God dan mannen?

Die vraag vindt professor genderstudies Chia Longman (UGent) wat gezocht, maar ontkennen dat er zich meer vrouwen aangetrokken voelen tot spirituele bewegingen dan mannen kan ook weer niet. Vrouwencirkels, waarvan de Amerikaanse Red Tent de meest bekende is, zijn een van de recente loten aan de stam van de spirituele bewegingen. — DANNY VILEYN

R

eligie is voor het feminisme lang taboe geweest.

Dat heeft alles te maken met de tweede feministische golf die samenviel met de secularisering van de samenleving.

“De godsdienst werd gezien als het laatste patriarchale instituut dat moest neergehaald worden,” zegt Chia Longman aan de vooravond van de tweede editie van ‘Religie in de stad’ in Flagey, waar de nauwe band tussen lichaam en religie centraal staat. Nu zijn er postseculiere fenomenen zoals de vrouwencirkels die het taboe doorbreken.

Longman maakte er kennis mee op een vrouwenfestival. “Er waren allerhande workshops: werken met klei of met paarden, maar ook de vrouwencirkels. Ik ben er dus eerder toevallig op gestoten, er zijn in onze maatschappij niet zoveel gescheiden ruimtes meer voor

20

I

20 FEBRUARI 2019

mannen en vrouwen, gelukkig maar. De Red Tent in Amerika is een bekend voorbeeld, maar dankzij internet kon ik vrouwencirkels verkennen in Vlaanderen, Nederland en Berlijn.”

Vrouwencirkels roepen associaties op met heksen en godinnen. Wat gebeurt er tijdens die bijeenkomsten?

CHIA LONGMAN: Toen ik kennismaakte met de vrouwencirkels kon ik ze niet goed plaatsen. Er zitten

bijvoorbeeld elementen in van de nieuwe religieuze bewegingen, ook de New Age vind je erin terug, en verwijzingen naar godinnen. Dat klinkt allemaal heel erg sixties, maar toch kon ik me niet van de idee ontdoen dat die vrouwencirkels iets heel anders zijn. Die vrouwen zijn niet bewust met religie bezig, zij maken zelfs niet de link met spiritualiteit, dat doe ik als onderzoeker.

De vrouwencirkel is een veilige plek, je kan er kwijt wat je wil. Je wordt niet beoordeeld en je krijgt ook geen advies. Het is geen therapiegroep, al kunnen de bijeenkomsten wel therapeutisch werken voor individuele vrouwen.

Tijdens zo’n bijeenkomst wordt er rondgegaan met de praatstok, wordt er gemediteerd of worden er verhalen verteld. De sfeer is ontspannen zonder te veel opgelegde structuur. Thema’s zoals kinderen, seksualiteit, zwangerschap, relaties, het lichaam komen aan bod, maar ook thema’s die te maken hebben met algemene zelfontwikkeling.

Het draait rond zingeving en healing, verbinding en community.

Zo kan het gaan over een andere manier om naar het vrouwelijke lichaam te kijken en daarmee connectie te ervaren, los van de schoonheidsidealen. En dan is er de menstruatiecyclus, dat huizenhoge taboe dat nog altijd in onze samenleving met schaamte en onwetendheid gepaard gaat.

Die taboes willen die vrouwen doorbreken. Ze willen ideeën, meningen, ervaringen uitwisselen over onderwerpen waar veel vrouwen gewoon nog nooit eerder met elkaar over hebben gepraat.

Ook sisterhood is belangrijk: het idee dat vrouwen niet met elkaar

“Er zijn evenveel mensen met intersekse-kenmerken als met rood haar.

Niet veel, maar ook niet weinig” CHIA LONGMAN PROFESSOR GENDERSTUDIES

moeten wedijveren, maar elkaar moeten ondersteunen.

Ik heb niet alleen die vrouwen geïnterviewd, ik heb ook deelgenomen aan verschillende cirkels en festivals. Daar mag je gaan liggen hoe en waar je wil. Wil je beginnen te dansen, een traantje of zelfs een boer laten, je doet maar, niemand die je met de nek aankijkt. De seksuele revolutie en het feminisme brachten veel ‘bevrijding’ voor vrouwen en mannen met zich mee op het vlak van relaties, het lichaam en seksualiteit, maar toch blijkt dat er nog veel zaken zijn die onderdrukt worden of maatschappelijk niet aanvaard. Op zo’n festival zou bijvoorbeeld een vrouw van middelbare leeftijd voor de eerste keer van haar leven uit de kleren kunnen gaan voor een vrouwelijke fotograaf en niemand die oordeelt. Dat werkt voor sommigen zeer bevrijdend.

Er is ook de welzijnsindustrie zoals mindfulness en yoga. Wat is het verschil met bijvoorbeeld yoga?

LONGMAN: Je kan naar een

yogasessie gaan zonder een woord met iemand te wisselen, hier gaat het over samen-zijn. Soms is dat heel fysiek: er zijn vrouwen die schrikken als ze voor de eerste keer naar een vrouwenfestival gaan, waar vrouwen elkaar aanraken, elkaar masseren zonder seksuele connotatie. Het gaat over zachtheid. Alles gebeurt onder de noemer van de vrouwelijke waarden, hoewel uit mijn interviews bleek dat vrouwelijkheid niet als iets vast, maar als iets flou en meervoudig werd gezien. Leiders van festivals en cirkels vinden dat ook mannen kunnen baat hebben bij de vrouwelijke waarden, en pleiten voor een wereld met veel meer ‘zachtheid’, verbinding en vertraging voor iedereen.

We leven in een neoliberale consumptiemaatschappij, alles moet vlug, efficiënt en rationeel gebeuren zonder rekening te houden met je lichaam. Wie het presteren niet langer aankan, of geen keuzes kan maken, moet maar naar de yogales of de

RELIGIE IN DE STAD Chia Longman is een van de sprekers op de tweede editie van ‘Religie in de stad’, op 22 en 23 februari in Flagey. De focus ligt op de nauwe band tussen lichaam en religie. Tijdens het festival komen alleen vrouwelijke sprekers aan het woord, onder wie de Britse godsdienstfilosofe Karen Armstrong en de Franse politica Christiane Taubira als slotsprekers. Axelle Red treedt op.

Meer info via www.flagey.be of www.religieindestad.be

Wie zijn de vrouwen die naar vrouwencirkels trekken?

LONGMAN: De bijeenkomsten hebben

niets te maken met geitenwollen sokken. De participanten zijn net redelijk divers, zowel in leeftijd als in beroep. Van de welzijnscultuur wordt weleens gezegd dat het altijd over een blanke middenklasse gaat, maar dat wil ik nuanceren, het is diverser dan dat. Een kennis van mij organiseert sinds kort vrouwencirkels voor vluchtelingenvrouwen, bijvoorbeeld. Ook vrouwen met een hoge functie binnen het bedrijfsleven, nogal ‘mannelijke’ milieus, kunnen er juist toe aangetrokken zijn.

U ziet er een stuk maatschappijkritiek in op de neoliberale, hyperindividualistische samenleving, zegt u.

Vullen de vrouwencirkels de leemte op die de godsdiensten hebben nagelaten? U noemt ze postseculier.

LONGMAN: Godsdienstsociologen

wijzen erop dat de nieuwe religieuze bewegingen typisch zijn voor een geseculariseerde samenleving. En het zijn vooral vrouwen die er zich toe aangetrokken voelen, maar ook de traditionele kerken, hiërarchische mannenbastions, krijgen voornamelijk vrouwen over de vloer. Waarom dat zo is? Dat is een goede vraag, maar ik heb er geen antwoord op.

Vroeger waren de rollen eenduidiger.

De man ging werken, de vrouw deed het huishouden. Nu gaan de vrouwen ook werken, maar ze blijven het overgrote deel van de zorgtaken en het huishouden en de emotionele arbeid op zich nemen, zoals familierelaties onderhouden - tot en met de kerstkaartjes schrijven - en het gezinsmanagement. Uit mijn onderzoek bleek dat sommige vrouwen zich dan plots afvragen wat

het betekent om een vrouw te zijn.

De vrouwencirkels bieden de kans om tijdens de schaarse vrije uren, een keer per maand, aan het subjectieve welzijn te werken samen met andere vrouwen.

In tijden waarin genderbinariteit steeds vaker in vraag gesteld wordt, is zo’n vrouwencirkel een vreemd fenomeen.

LONGMAN: Dat klopt, maar blijkbaar

is er behoefte aan. We mogen niet vergeten dat gender in het Westen een van de meest fundamentele ordeningsprincipes is. Het is pas de jongste tien jaar dat de genderbinariteit in vraag wordt gesteld. Mannen en vrouwen hebben altijd al verschillende rollen en machtsposities gehad, waarvan de reproductieve de meest duidelijke is. Ondertussen heeft onderzoek aangetoond dat de verschillen tussen mannen en vrouwen op veel vlakken gradueel zijn, mannen en vrouwen lijken meer op elkaar dan dat ze verschillen. Er bevinden zich veel mensen in de grijze zone, ook lichamelijk. Er zijn evenveel mensen met interseksekenmerken als mensen met rood haar, dat zijn er niet ontzettend veel, maar ook niet zo weinig. Er zijn ook mannen en vrouwen die zich niet in hun biologische geslacht thuis voelen zonder dat ze – volledig – van geslacht willen veranderen. Ik krijg mailtjes van collega’s die in hun handtekening aangeven dat ze willen aangesproken worden met hij/hem/ zijn, omdat gendertoewijzing niet meer evident is. In Zweden bestaat er al een derde genderneutrale term naast hij en zij, namelijk ‘hen’. Het spanningsveld tussen de beweging naar het deconstrueren van genderverschillen als zowel het herbevestigen daarvan, is blijkbaar tekenend voor deze tijd.

BRUZZ | DE VERHALEN

mindfulnesscursus – om te kunnen blijven presteren. Je moet het alleen oplossen. Dit fenomeen van cirkels, festivals, coaching, wat ik de ‘subjectieve welzijnscultuur’ noem, biedt individuele weerbaarheid of empowerment voor sommige vrouwen, maar gaat volgens mij ook een stapje verder met een zekere maatschappijkritiek.

Win

BRUZZ geeft twee keer vijf tickets weg voor de lezing van Chia Longman op 22 februari om 11.30 uur. Stuur voor donderdagnamiddag 16 uur een mail naar win@bruzz.be met als onderwerp Longman.

Chia Longman: “Vrouwencirkels bieden individuele weerbaarheid, maar gaan ook een stapje verder met een zekere maatschappijkritiek.”

© BART DEWAELE

20 FEBRUARI 2019

I

21

Analyse

Verwarmen in Brussel is grote vervuiler BRUZZ | DE VERHALEN

‘We zullen gas nog jaren nodig hebben’ De verwarmingsketel is een grote vervuiler, zeker in Brussel, waar er nog heel wat stappen nodig zijn op het vlak van zuinigheid. De gas- en mazoutvraag moet veel sterker dalen dan vandaag om de klimaatdoelstellingen nog te behalen, maar tegelijkertijd is een oplossing zonder gas voorlopig onhaalbaar. — FILIP VAN DER ELST

G

ebouwen zijn goed voor twee derde van de totale uitstoot van broeikasgassen. Toch ontbreekt het België en Brussel aan daadkrachtig beleid, vindt Patrick O, CEO van Viessmann België en vicevoorzitter van sectorfederatie ATTB. “Antwerpen en Brussel koesteren hoge ambities op het vlak van mobiliteit, denk maar aan de invoering van de lage-emissiezone.

Maar tegelijkertijd kijkt geen van beide naar een andere zware vervuiler in de stad: de verouderde installaties in gebouwen.”

Eerst het goede nieuws. Op vraag

22

I

20 FEBRUARI 2019

van de gassector bracht het Britse onderzoeksbureau Delta Energy and Environment het Belgische verwarmingslandschap in kaart. Daaruit blijkt dat gas de primaire verwarmingsbron in Brussel is, méér dan in de andere twee gewesten: 77 procent van de Brusselaars verwarmt met gas, 17 procent met stookolie.

Bovendien daalt het aandeel van stookolie jaar na jaar ten voordele van gas.

Dat wil niet zeggen dat Brussel op de lauweren mag rusten. Uit hetzelfde onderzoek blijft dat Brussel van de drie gewesten de meest verouderde installaties heeft.

“45 procent van de verwarmingstoestellen die in de Brusselse huizen en appartementen hangen, zijn niet efficiënt,” zegt onderzoeker Stephen Harkin van Delta Energy and Environment.

Met andere woorden: er mogen dan al minder stookolieketels zijn, door de verouderde gasketels wordt de milieuwinst al snel tenietgedaan.

Want ook bij de verbranding van gas komt CO2 vrij.

De Brusselse regering heeft in juli vorig jaar het Brusselse Klimaatplan goedgekeurd, de Brusselse vertaling van het federale Energiepact. De regering voorziet onder meer in een

Uitstoot per verwarmingsbron Uitstoot CO2 Aardgas

0,198 kg CO2 per kWh

Stookolie

0,264 kg CO2 per kWh

Warmtepompen

Uitstoot afhankelijk van gebruikte elektriciteit

verbod op de installatie van stookolieketels vanaf 2025. Joke Dockx van Leefmilieu Brussel: “Het gemiddelde verbruik in de Brusselse woningen zal tegen 2050 nog hoogstens 100 kWh primaire energie per vierkante meter per jaar mogen bedragen. Dat komt neer op een zeer goed geïsoleerde woning met een energiezuinig verwarmingstoestel,” zegt Dockx.

Daarom verwacht Harkin tegen 2030 een daling van de gasvraag in Brussel met 20 procent, en zelfs een halvering tegen 2050. Er is immers heel wat laaghangend fruit te plukken door zowel stookolieketels

BATIBOUW Op Batibouw (21 februari–3 maart) stellen verschillende fabrikanten uit de verwarmingssector hun oplossingen voor aan het grote publiek.

Aandeel in Brussel xxxx 77%

18% 5% © ENERGIEGIDS 2019

© ID BART DEWAELE

als verouderde gasketels te vervangen door condenserende gastoestellen. Dat is ook voor de gebruiker voordelig en hoeft bovendien niet al te veel geld te kosten. Het resultaat zal snel merkbaar zijn, want een condenserende ketel verbruikt tot 30 procent minder gas, en stoot zo ook minder CO2 uit.

PREMIES Het premiestelsel van Leefmilieu Brussel moet de Brusselaars aanzetten om hun installatie te optimaliseren. In 2017 werden 4.366 premies voor verwarming uitgedeeld: het leeuwendeel (2.470)

WARMTEPOMPEN Als we niet meer mogen verwarmen met stookolie en liefst ook niet meer met gas, waarmee dan wel? Patrick O legt de klemtoon op een goede isolatie: “De goedkoopste energie is nog altijd de energie die je niet gebruikt.”

Wie toch nog moet verwarmen, kijkt mogelijk naar oplossingen op hernieuwbare energie, met de warmtepomp als bekendste voorbeeld. Dit toestel onttrekt

warmte uit de omgeving (lucht of bodem). Toch breken warmtepompen maar moeilijk door in België. De hoge elektriciteitsprijzen spelen daarin een rol: elektriciteit is vijf keer zo duur als gas en een warmtepomp draait op elektriciteit. “Het eerste wat zou moeten gebeuren, is de heffingen op elektriciteit verschuiven naar de fossiele brandstoffen.

Stookolie kent de hoogste CO2-uitstoot, maar wordt vandaag het minste belast,” zegt O. In Brussel ligt het verhaal van de warmtepomp nog moeilijker door de vele appartementsgebouwen. De meeste warmtepompen hebben veel ruimte nodig, en soms zelfs diepe putboringen (in het geval van geothermie). Bovendien hebben ze alleen een hoog rendement wanneer de warmtebehoefte laag is, dus in woningen die al goed geïsoleerd zijn en vloerverwarming hebben.

Ook daar knelt in Brussel het schoentje. “Een warmtepomp is heel interessant in nieuwbouw, maar niet rendabel in een standaardrenovatieproject,” zegt Patrick O. “Zelfs al krijg je de hoge installatiekosten naar omlaag met behulp van premies, dan nog krijg je nooit aan het publiek uitgelegd dat het verbruik meer kost dan dat van een gewone gasketel.”

Het aantal premies dat Leefmilieu Brussel uitkeert voor warmtepompen is voorlopig dan ook verwaarloosbaar. Toch gelooft Leefmilieu Brussel in het potentieel van warmtepompen. In verschillende grote kantoorgebouwen wordt de techniek vandaag al toegepast. “Ook voor

“Brussel voert een lage-emissiezone in, maar kijkt niet naar een andere zware vervuiler: de verouderde installaties in gebouwen’” PATRICK O CEO VIESSMANN

bestaande woningen wordt de techniek interessanter aangezien de technologie performanter wordt. Ook hebben sommige toestellen, zoals lucht/lucht-warmtepompen, minder ruimte nodig,” aldus Dockx.

Projecten zoals die aan de Van Hoordestraat in Schaarbeek en de Léon Cuissezstraat in Elsene zijn mooie voorbeelden.

Ook warmtenetten – waarbij restwarmte van fabrieken gebruikt wordt om, via een ondergrondse circulatieleiding, huizen te verwarmen – bieden opportuniteiten. In Scandinavië zijn warmtenetten gemeengoed, en in de Antwerpse wijk Nieuw Zuid wordt ermee geëxperimenteerd. Patrick O ziet potentieel, maar Harkin heeft zijn twijfels: “Een warmtenet is niet vanzelfsprekend in een dichtbebouwde stad als Brussel, en vraagt hoge investeringen.” In het Brussels Gewest zijn, behalve voorzichtig studiewerk, nog geen grote stappen in de richting van warmtenetten gezet.

BRUZZ | DE VERHALEN

Alternatieven voor verwarmen met gas en mazout zijn in een dichtbebouwde stad moeilijker in te voeren.

bestond uit premies voor de plaatsing van een condenserende gasketel, die variëren van 700 tot 1.200 euro. 1.782 mensen vroegen een premie aan om de temperatuurregeling te verbeteren. Volgens Patrick O zijn de energiepremies niet voldoende om echt verandering teweeg te brengen. “In 2011 heeft de federale regering de fiscale belastingvermindering voor condensatieketels afgeschaft. Sindsdien is de markt van condensatieketels als een pudding in elkaar gezakt. Er zijn te weinig flankerende maatregelen. En je kan eigenaren moeilijk verplichtingen opleggen als ze het niet kunnen betalen.”

Volgens de prognose van Delta Energy and Environment zullen ketels op stookolie en niet-condenserende aardgasketels tegen 2050 zo goed als verdwijnen. Maar het mag wel duidelijk zijn dat gas zeker in de komende decennia nog een grote rol zal spelen, zeker in Brussel. Om die reden neemt de Brusselse regering in het Klimaatplan nog geen beslissing over de toekomst van verwarming op gas: er komt eerst een studie naar een mogelijk verbod vanaf 2030.

“We zullen gas nog jaren nodig hebben,” zegt Dockx. “Het komt erop aan om gas zo efficiënt mogelijk te gebruiken. Daarom moeten we zo veel en zo snel mogelijk evolueren naar condenserende ketels en naar hernieuwbare energie.”

“Laat me duidelijk zijn: dit scenario volstaat niet om te voldoen aan de Europese klimaatdoelstellingen,” voegt Harkin eraan toe. “Om de vereiste daling in CO2 te bereiken, zou de gasvraag tegen 2050 niet met 50 procent, maar met 75 procent moeten dalen. Om dat te doen zijn stevige overheidsinterventies vereist.

Je moet er ook rekening mee houden dat elke vervuilende ketel die nu geplaatst wordt, een levensduur kent van om en bij de 20 jaar.”

SPLIT INCENTIVE Een andere uitdaging speelt zich af op de huurmarkt: het zogenaamde ‘split incentive’-probleem. De huurder heeft het meeste baat bij een energiezuinige verwarmingsinstallatie - hij betaalt voor het verbruik - maar het is de verhuurder die de kosten van de installatie moet dragen. Hetzelfde probleem stelt zich in appartementsgebouwen, waar meerdere eigenaren samen beslissingen moeten nemen. “In Duitsland, worden de verhuurders daarom verplicht om bepaalde energiezuinige maatregelen te treffen,” merkt Harkin op.

In Brussel maken eigenaars van appartementen aanspraak op het hoogste premiestelsel, dat normaal gezien enkel van toepassing is op mensen met een lager inkomen, voor de uitvoering van de prioritaire energiebesparende werken. “En natuurlijk geeft het wettelijk verplichte EPB-certificaat de toekomstige huurder een idee van zijn toekomstige energielasten,” zegt Joke Dockx. “Jammer genoeg kijken huurders en kopers nog altijd niet genoeg naar dat certificaat. Een zuidgerichte ligging en comfortabel appartement zijn natuurlijk belangrijke factoren bij de keuze voor een appartement, maar het energiepeil zou dat ook moeten zijn.”

20 FEBRUARI 2019

I

23

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

© SASKIA VANDERSTICHELE

24

I

20 FEBRUARI 2019

Enfant Terrible Bijzondere mensen in een bijzondere stad

Ik ben vooral een dromer die een verhaal wil vertellen Frederike Migom, cineaste/actrice Sinds een paar jaar durf ik me cineaste te noemen.

Ik heb drie jaar lang productiewerk gedaan bij Caviar, best leerrijk, maar er blijft geen ruimte over voor je eigen creativiteit. Dat ging knagen. Ik heb mijn job opgegeven, enkele kortfilms gemaakt en vorig jaar mijn eerste langspeelfilm, Binti. Over een Congolees meisje zonder papieren dat hier is opgegroeid, maar dreigt het land uitgezet te worden. En dan op een plan begint te broeden om te kunnen blijven.

Mijn inspiratie haalde ik voor een flink deel uit vorige projecten. Een paar jaar geleden maakte ik een docu over Si-G, een dertienjarige rapster uit Molenbeek. Ik werd enorm geraakt door haar doorzettingsvermogen, haar verlangen naar erkenning ook. En net voor Binti had ik een kortfilm gedraaid in Matonge, waardoor ik heel wat contacten had gelegd met de Afrikaanse gemeenschap. Zo zijn verschillende elementen bij mekaar gekomen.

In Binti focus ik niet zozeer op het politiek–juridische aspect van de asielprocedure. Het is een familiefilm, en voor een jong publiek zou die problematiek te complex zijn. Ik wilde voor alles de veerkracht en de moed van dat meisje tonen, en dat in schril contrast met het feit dat ze op papier zogenaamd niet bestaat. Ik hoop dat het publiek behalve ontroerd en een beetje boos, vooral hoopvol én strijdvaardig de zaal buitenkomt. Tegelijk wil ik bescheiden blijven en niet beweren dat ik met mijn film veel verschil kan maken. De echt dappere mensen vandaag, dat zijn straathoekwerkers en leerkrachten, mensen die van aan de basis iets proberen te veranderen. Daar wil ik me niet mee vergelijken. Ik ben toch vooral een dromer die een goed verhaal wil vertellen. — PATRICK JORDENS

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Mijn grote droom als kind? (Zonder aarzelen) Acteren.

Op de lagere school zei een vriendinnetje: ‘Jij bent zo’n goeie komediant.’ Thuis vroeg ik mijn mama wat dat betekende. ‘Dat je goed kan acteren,’ zei ze en vanaf dan was er geen houden meer aan (lacht).

Zomerkampen, schooltoneel, kunsthumaniora. Op mijn zeventiende schreef ik me in New York in aan de American Academy of Dramatic Arts. Ik had er de tijd van mijn leven. Ik kwam uit een eerder beschermd milieu en ginds ging de wereld voor mij open. Maar interessant werk vinden als actrice was er allesbehalve evident. Toen mijn visum niet meer werd verlengd, stapte ik over naar regie. Heel geleidelijk heb ik de ambitie om actrice te worden losgelaten, om uiteindelijk in Parijs filmregie te volgen.

Waarom ik nooit aan België heb gedacht voor mijn opleiding? Goeie vraag. Ik had al heel jong het gevoel dat België te klein was of zo. Ik herkende me niet in de artistieke scene hier. Ik hield vroeger vooral van theater dat gedreven werd door plot, dialogen, de psychologische ontwikkeling van personages. Dat was hier niet de bon ton, het Vlaamse toneel was veel experimenteler, fysieker. Dat boezemde mij angst in.

Na Parijs kon ik een stage doen op de set van Hilde Van Mieghem. Zo kwam ik in Brussel terecht, waar ik snel aan de slag kon bij productiehuis Caviar.

Ik voelde me meteen thuis in Brussel. Na het werk gingen we vaak pintjes drinken in de Walvis en zo leerde ik veel mensen kennen. Dat is één van de mooiste kanten van deze stad, het is een dorp maar met internationale allure. De enige stad in België waar ik kan wonen, en ik hoop van harte dat ze haar unieke karakter niet zal prijsgeven in het voordeel van toerisme en consumeren. En dat het betaalbaar blijft.

Frederike Migom (33) is geboren in Antwerpen. Ze volgde een acteeropleiding in New York en ging daarna film studeren in Parijs. Na een aantal kortfilms en docu’s komt eind maart haar eerste langspeelfilm uit, ‘Binti’. Ze woont op de Vismarkt in hartje Brussel.

20 FEBRUARI 2019

I

25

Lezersbrieven

lezersbrieven@bruzz.be Terugblik op het nieuws

Schoolfiches

Economische groei

51.000

Generaal Jacques

Intimidatie

Bert Anciaux

De politiezone Montgomery (Etterbeek en beide Woluwes) maakt steekkaarten van 230 instellingen, hoofdzakelijk scholen, crèches en academies. De gegevens moeten in nood snellere interventies vergemakkelijken.

In een nieuw rapport geeft de Europese Commissie een trager dan verwachte groei voor België aan. De Belgische economie trekt in 2019 met 1,3 procent aan. Eerst was 1,5 procent voorspeld.

Oorzaken zijn de brexitsaga en de groeivertraging in China.

De politie van Brussel Hoofdstad-Elsene heeft vorig jaar 51.000 GAS-boetes uitgeschreven. Van de 51.000 boetes, gingen er 41.000 naar foutparkeerders. Een hoog cijfer, maar wel eentje dat al jaren daalt. In drie jaar tijd gingen er 28 procent minder foutparkeerders op de bon.

De grote werken aan de Generaal Jacqueslaan hervatten na vijf maanden. Na de aanpak tussen de Emile de Bécolaan en het Sterreplein is het nu de beurt aan het deel tussen de Jaargetijdenlaan en de Kroonlaan, richting VUB. De werken duren tot april. Nadien volgt de andere rijrichting.

Het Brussels parlement beraadt zich samen met de MIVB, De Lijn en Plan International over seksuele intimidatie in het openbaar vervoer. PS-parlementslid Hassan Koyuncé doet een voorstel van ordonnantie om ‘afstappen’ tussen twee haltes te faciliteren.

Amper enkele weken nadat hij werd aangeduid als lijsttrekker voor het Vlaams Parlement voor SP.A in Brussel, zet Bert Anciaux een stap opzij.

Brussels parlementslid Hannelore Goeman zal hem vervangen. “Het is aan de jeugd nu,” zegt Anciaux.

A12 EN E40 WORDEN BOULEVARDS IN BRUSSEL

(over grazersprojecten in Vogelenzang, Anderlecht, in ‘La Libre’)

e Brusselse regering besliste vorige week dat delen van de A12 en E40 hun statuut van snelweg verliezen. Dat maakt de weg vrij om op deze belangrijke invalswegen de maximumsnelheid te verlagen tot 50 kilometer per uur en rijvakken te schrappen.

De aankondiging lokte vooral buiten Brussel hevige reacties uit. “De vrees bestaat dat Pascal Smet de Brusselse files cadeau doet aan Vlaanderen,” klonk het bij Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA). Werkgeversorganisatie Voka waarschuwde voor wegtrekkende bedrijven en automobilistenvereniging Touring had het over een “catastrofe”. Eerst moeten de autopendelaars waardige alternatieven krijgen, is de redenering.

Het klopt dat de uitbouw van die alternatieven vaak lang op zich laat wachten, zoals de realisatie van pendelparkings, het voorstadsnet

I

van de NMBS of de beloofde intergewestelijke trams van het Brabantnet. In veel gevallen zijn Vlaanderen en het federale niveau echter minstens mee verantwoordelijk voor die dossiers.

Belangengroepen en andere beleidsniveaus weten ook al langer waar Brussel mee bezig is. Al in 2010 sprak toenmalig ministerpresident Charles Picqué (PS) de intentie uit om de E40 op dieet te zetten. Dat die versmalling er bijna een decennium later nog altijd niet is, heeft te maken met de Brusselse besluiteloosheid, maar ook met het tunneldebacle van enkele jaren terug.

RENOVATIE Een geplande proefopstelling op de E40 werd eerder geannuleerd om voorrang te geven aan de renovatie van de afbrokkelende autotunnels.

Voor de eerste veranderingen op het terrein is het nog altijd wachten op

Cartoon Wauter Kim Duchateau en Wauter Mannaert wisselen elkaar af voor hun kijk op de week In Brussel verliest de E40 het statuut van snelweg, maar daardoor zouden er in de stad net minder files zijn. © PHOTONEWS

het einde van de werf aan het Reyerscomplex, vermoedelijk deze zomer. Aan de A12 zullen pas aanpassingen gebeuren als de geplande overstapparking Esplanade er komt. Hebben de pendelaars meteen ook een alternatief.

De vraag is ook of de ingrepen zo ingrijpend zijn als ze lijken. In totaal gaat het om drie kilometer snelweg die van statuut en vorm verandert. Er zullen minder rijstroken zijn, maar tussen Kraainem en het Reyerscomplex gaat de snelweg vandaag van zes naar twaalf stroken. In de toekomst zullen er nog altijd acht zijn.

Daarnaast kan een verlaging van de snelheid de capaciteit van een weg net verhogen.

Specialisten verwachten dan ook

eerder een verplaatsing dan een toename van de verkeershinder.

“Het verkeer dat vandaag via de A12 tijdens de ochtendspits Brussel binnenkomt, rijdt zich verderop vast aan de kruispunten bij Van Praet en De Trooz,” stelt Hajo Beeckman, verkeersanker bij de VRT. Door de A12 te versmallen zal de file eerder beginnen. Maar omdat het verkeer al eerder wordt afgeremd, zullen de opstoppingen bij Van Praet en De Trooz net korter worden. “De totale reistijd tussen de Ring in Strombeek en de binnenstad zal gelijk blijven,” aldus Beeckman. Hetzelfde geldt voor de E40, waar de vertragingen tussen de Ring en Evere gecompenseerd kunnen worden door een betere doorstroming verder in de stad. Kortom, iets minder file in de

stad, iets meer in de Rand.

Much ado about nothing? In elk geval een dankbaar onderwerp voor alle actoren om nog eens hun punt te maken in aanloop naar de verkiezingen in mei. Tegelijk gaat het echter ook om iets fundamenteels. De stukken snelweg in de stad staan symbool voor de stedenbouwkundige visie die de tweede helft van de 20e eeuw domineerde. Hun ombouw tot boulevards is een nieuwe stap in de ombouw van Brussel, van een stad op maat van auto’s en pendelaars, tot een stad op maat van mensen. Dat is ook goed nieuws voor wie buiten de stad woont. Want hoe meer mensen beslissen om in de stad te (blijven) wonen, hoe minder pendelaars in de file staan.

13 FEBRUARI 2019

13 FEBRUARI 2019

Boulevards B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

BRUZZ | DE WEEK

BRUZZ | DE WEEK

SCHAAPHERDER DAVID D’HONDT

Twee snelwegen worden op Brussels grondgebied omgebouwd tot boulevards. Een symbolisch belangrijke ingreep die vooral in Vlaanderen de gemoederen verhit. Nochtans hebben ook pendelaars belang bij een meer leefbare stad. — LAURENT VERMEERSCH

D

8

Jongeren uit het Erasmusziekenhuis met psychische problemen vergezellen onze schapen soms: het contact is blijkbaar heilzaam

Doodsstrijd van de stadssnelweg

Ons Smetje heeft weer iets uitgevonden: de snelwegen E40 en A12 worden boulevards. Dat betekent jarenlang gelul om te weten wie wat zal doen, jarenlang werken met de nodige opstoppingen, enzovoort. Zou het niet eenvoudiger zijn, als hij dat toch zo graag heeft, dat we een snelheidsbeperking invoeren op die twee snelwegen, 80 km per uur bijvoorbeeld. Het volstaat dan dat we enkele verkeersborden plaatsen, eventueel een camera en klaar is Kees. Is het té eenvoudig? Dan vertraagt

I

9

het verkeer langzaam tot aan de Ring of tot aan de andere toegangswegen.

J.L. Vanbrabant, Molenbeek

Wenen “In Brussel is er een probleem met de kwaliteit van de sociale woningen.

Ook het aanbod is te laag én de bouw ervan vordert met een slakkengang (...)”

Heel terecht legt Kris Hendrickx in zijn reportage over de sociale huisvesting in Wenen de vinger op deze pijnpunten (BRUZZ 1646 van 23 januari 2019).

Daartegenover beschrijft hij de toch wel mooie realiteit

van het Weense woonmodel. Van de bijna twee miljoen inwoners woont zestig procent er in een publiek verhuurde woning.

En die realiteit is er dankzij een doelbewust beleid voor zoveel mensen al tientallen jaren een positieve ervaring. In 2015 ging een delegatie van woonexperten van de PVDA er inspiratie opdoen, met het oog op voorstellen voor de situatie in Brussel, waar de hoge huurprijzen veel mensen in woon- en bestaansonzekerheid duwen.

Enkele bevindingen over Wenen: – dankzij het grote aantal eigen gemeentewoningen slaagt Wenen erin om de huurprijzen laag te houden; – er woont een brede sociale mix van de bevolking in deze woningen;

– er is doelbewust gezorgd voor een goede woningkwaliteit, en dit op basis van vier strenge criteria: economie (kostprijs, huurprijs ...), ecologie (duurzame materialen, energieverbruik ...) architectuur (woontype, groen, publieke ruimte ...) en sociale voorzieningen (participatie in beslissingen, stadstuinen, openbaar vervoer).

Ondanks de tegenwind uit

Europa – dat alleen wil horen van vrije markt en concurrentie en dan ook publieke investeringen in huisvesting wil afbouwen – blijft de stad Wenen vasthouden aan haar sociaal woningbeleid.

Vraag: wat blijkbaar al lang mogelijk is in Wenen, zou toch ook in Brussel moeten kunnen?

Wies De Troch, Molenbeek

Sociale huisvesting

Waarom Brussel een voorbeeld kan nemen aan de Oostenrijkse hoofdstad

Wenen, waar ook de professor een sociale woning heeft

BRUZZ | DE VERHALEN

De week

xxxx

Brussel heeft niet alleen een probleem met de kwaliteit van sociale woningen. Ook de productie vordert met een slakkengang. Hoog tijd om een kijkje te nemen in Wenen, zowat de wereldhoofdstad voor sociale huisvesting. Liefst zestig procent van de inwoners woont er met sociale voorwaarden.

“Het buitenland kan veel van ons leren.” — KRIS HENDRICKX

E

en paar kilometer ten noorden van het Weense centrum ligt het Karl-Marx-Hof uit 1930.

Het monumentale gebouw in geometrische stijl is ronduit imposant. Met zijn lengte van 1,1 kilometer is het een van de grootste aaneengesloten woningprojecten ter wereld. Zo’n 5.000 mensen zijn hier thuis, verdeeld over 1.200 woningen.

De appartementen liggen rond een ruim bemeten binnentuin, waar plaats is voor echte bomen, speelpleinen en gemeenschappelijke wassalons.

Wie hier huurt, doet dat tegen de gezapige prijs van 7 euro per vierkante meter, beduidend minder dan het Brusselse gemiddelde.

Het Karl-Marx-Hof is het bekendste socialehuisvestingsproject in Wenen en eigendom van de stad Wenen. Met haar 220.000 eigen woningen is de Oostenrijkse hoofdstad wereldwijd de grootste woningeigenaar ter wereld.

Boven op de eigen woningen telt Wenen ook nog eens zo’n 200.000 woningen die de stad subsidieert en die bijvoorbeeld door Genossenschaften worden gebouwd, coöperatieven die eveneens sociale huurtarieven hanteren. En ook een deel van de privémarkt moet tegen sociale tarieven verhuurd worden, bijvoorbeeld als een eigenaar renovatiesubsidies krijgt.

De Weense situatie staat in schril contrast met Brussel, dat

vandaag minder dan acht procent sociale woningen telt. De voorbije decennia kwamen er bovendien maar mondjesmaat sociale woningen bij, alle masterplannen ten spijt. De redenen voor de Brusselse traagheid zijn veelvuldig: protest uit de rijke gemeenten, een gebrek aan bouwgronden en openbare structuren die lange tijd geen kaas hadden gegeten van dit soort grootschalige planning zijn enkele belangrijke.

BELEIDSKEUZE De Weense aanpak maakt dat ruim zestig procent van alle bewoners van sociale huurvoorwaarden geniet. De aanpak is daarbij erg verschillend van die in Brussel en bij uitbreiding België. Terwijl hier alleen de armsten recht hebben op een sociale woning (en die lang niet altijd krijgen), ligt de inkomensgrens in Wenen met 44.000 euro netto voor een alleenstaande véél hoger.

“Als academicus kom ik nog niet aan dat plafond,” vertelt

stedenspecialist Justin Kati van de Technische Universität Wien.

“Het gevolg is dat je een heel gemengde bevolking krijgt in de sociale woningen, die daardoor een solider sociaal weefsel hebben. Dat was een bewuste beleidskeuze van de stad.”

Typisch Brusselse situaties vermijd je zo meteen. In Wenen zal je niet zo snel een woontoren vinden waarin sociaal zwakkere bewoners met te veel in krap bemeten appartementen wonen, met alle vochtproblemen die zoiets oplevert.

In de Oostenrijkse hoofdstad kunnen zo erg veel mensen betaalbaar wonen. “Ook voor de economie is dat een voordeel,” zegt woonexpert Lukas Tockner van de Weense Arbeiterkammer, de arbeidersbeweging. “Mensen die niet zoveel huur betalen, geven het sneller elders uit. Als u in het centrum zoveel cafés, restaurants en theaters hebt gezien, dan heeft dat ook daarmee te maken.”

Massaal investeren in eigen woningen en bouwsubsidies is

“Door de hogere inkomensgrens krijg je een heel gemengde bevolking in de sociale woningen, met een solider sociaal weefsel” JUSTIN KATI TECHNISCHE UNIVERSITÄT WIEN

mooi, maar wie kan dat betalen?

Het eigen woonbestand van Wenen groeide de voorbije honderd jaar gestaag en was dus een werk van lange adem. Het maakte deel uit van de traditie van het centrumlinkse beleid in Wenen, waar de sociaaldemocraten een abonnement op de macht hebben. De voorbije decennia werd de stad daarin geholpen door een eenvoudig mechanisme: één procent van alle loonnevenkosten in het land wordt gereserveerd voor woonbeleid, de zogenoemde Wohnbauförderungsbeitrag. “Dat lijkt misschien weinig, maar door het grote aantal bijdragers komt zo jaarlijks wel een miljard euro bijeen in Oostenrijk,” zegt Tockner. Het geld wordt niet alleen voor nieuwbouw gebruikt, maar ook voor renovatie. Schrijnende woontoestanden zoals die in Brussel (zie ook de reportage in BRUZZ 1645), zijn er daardoor een zeldzaamheid.

Het Weense model heeft ook lacunes. Zo is het voor de talrijke nieuwe bewoners van Wenen vandaag aartsmoeilijk om betaalbare woningen te vinden.

Alle sociale woningen zitten vol.

“In normale tijden drukt het beleid de prijzen op de hele markt, maar bij een snelle bevolkingsgroei zoals de laatste jaren is dat veel minder,” vertelt Kati. “Daar betaal je nu 11 euro per vierkante meter, ruim de helft meer dan bij de gesubsidieerde woningen.”

Ander nadeel: wie vandaag goed verdient in Wenen, mag toch nog steeds zijn goedkope huurvoorwaarden behouden. Dat leidt tot absurde situaties, zoals parlementsleden met riante lonen én een sociaal huurcontract.

Al bij al zien de experts vooral voordelen in de Weense aanpak.

Lukas Tockner: “Ik hoop echt dat het een exportmodel wordt, bijvoorbeeld naar Brussel, ja.”

© SHUTTERSTOCK

22

I

23 JANUARI 2019

23 JANUARI 2019

SPELREGELS VOOR LEZERSBRIEVEN: Mail uw bijdrage naar lezersbrieven@bruzz.be. Schrijven kan naar BRUZZ-Brieven van Lezers, Flageyplein 18, 1050 Elsene; faxen naar 02-226.45.69. Vergeet niet uw adres te vermelden, ook in e-mails: zonder het adres van de afzender beschouwen we een brief als anoniem, en wordt hij niet gepubliceerd. De maximumlengte van een bijdrage is 2.500 tekens, inclusief spaties. Wilt u graag een langere, meer uitgewerkte opiniebijdrage schrijven (max. 5.000 tekens)? Neem dan eerst contact met ons op voor overleg via lezersbrieven@bruzz.be. De redactie mag lezersbrieven redigeren of weigeren. Moties, - manifesten of omzendbrieven worden niet (in deze rubriek) opgenomen.

VACATURE

Lerian (www.lerian.be) is een dynamische talenschool met kantoren in Antwerpen, Brussel, Gent en Luik. Al meer dan 20 jaar biedt Lerian een waaier van kwaliteitsvolle taaldiensten aan bedrijven aan.

Voor de regio Brussel werft Lerian dynamische, gemotiveerde en creatieve freelance taaltrainers Nederlands aan

TAAK het geven van privé, duo- en/of groepsopleidingen (drie tot zes cursisten) aan volwassenen in professionele context.

De opleidingen zijn functioneel en interactief met focus op communicatie.

AANBOD - Een freelance contract met degelijke vergoeding, een job vol uitdagingen in een multiculturele omgeving - Een doorgedreven opleiding door onze pedagogen, didactische onder-

steuning met inhouse ontwikkelde syllabi - Een zeer goed geoliede organisatie.

Samen met de planner stel je zelf je uurrooster samen in functie van je beschikbaarheden

Geïnteresseerd?

Mail je cv naar conny. awouters@lerian.be.

We ontmoeten je graag voor een gesprek!

Tot binnenkort.

I 23

Boek

Kristien Hemmerechts over de collaboratie

Hartenpijn om Vlaamse zwarten

In de Van Orleystraat, bij de Vlaamse SS, werkte Liesbeth Verschueren, moeder van Hein en Toon. Met hun vaders SS-engagement kreeg de tweeling de stempel ‘kinderen van zwarten’ mee. Kristien Hemmerechts nam hen op sleeptouw om de ‘verdringeringen’ van jaren op te graven. — JEAN-MARIE BINST

Gevolgd door een muzikaal intermezzo en debat over de collaboratie Bozar, 20/2, 20-21u45

de voedingsbodem gelegd om een kamp te kiezen voor, tijdens en na oorlogstijd. Al past zijn verhaal ook in de algehele context van collaboratie ‘om materieel voordeel’, dus om den brode. Zijn moeder had een café in Sint-Agatha-Berchem, een gemeente waar volop identiteitskaarten werden gestolen om collaborateurs onder een andere naam naar Argentinië te helpen.

ROADMOVIE

Het Vlaamse Legioen marcheert op de Grote Markt voor vertrek met de Waffen-SS. © ANSAB

zouden daarover getuigen in de VRT-documentaires. Twan sloot zich in 1940 als achttienjarige aan bij de elitetroepen van de Vlaamse veiligheidsdienst SS, en een jaar later bij de Waffen-SS. Heinrich Himmler stelde hem zelfs aan tot chef, Standartenführer, van dezelfde flämischen SS. Na de oorlog zou hij ter dood worden veroordeeld, en zestien jaar in de gevangenis zitten.

Twan had in 1944 drie agenten terechtgesteld in een politiekantoor in Vorst.

De uitgespitte levenswandel van Henri Van den Broecke is van een nog vreemdere orde. De Vlaamse onderdrukking in Brussel heeft zeker

“Iedereen wilde eigenlijk zijn hachje redden” KRISTIEN HEMMERECHTS AUTEUR

Van het onderzoek naar bronnenmateriaal uit rijksarchieven, gerechtelijke dossiers, genadeverzoeken en getuigenissen, die de beladen geschiedenis van de familie in de verf zetten, heeft Hemmerechts een lange roadmovie geschreven.

Daartegenover staan de commentaren op het collaboratieverhaal.

Getuigen in het boek, zoals Lutgard, stellen: “Ik ga me niet voor schut laten zetten door die Hemmerechts ‘van den andere kant’.” Maar ook de auteur zelf lardeert de onthullingen met al dan niet relevant commentaar, zoals uitdrukkingen van haar eigen moeder. Na de familiekroniek geeft ze een pak eigen bevindingen mee over het verwerken van de medeplichtigheid aan collaboratie en de verantwoordelijkheid voor eigen daden en die van gezinsleden. “Iedereen wilde eigenlijk zijn hachje redden,” schrijft ze, maar ook de dooddoener: “Hebben ‘zwarten’ minder recht op verdriet?”

Het laatste hoofdstuk, eigenlijk één standpunt voor een debat, zou apart een pittig opinieboek kunnen zijn.

20 FEBRUARI 2019

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

H

et verdriet van Vlaanderen, op stap met Hein en Toon, tweeling van de collaboratie, zo heet de familiekroniek van Kristien Hemmerechts. Het boek wordt voorgesteld op een debatavond in Bozar, als een doorleefd voorbeeld van het stigma waarmee nazaten van collaborateurs opgezadeld zitten. Dat debat snijdt tegelijk het delicate en het oneindig brede thema van schuld, onschuld, bestraffing en vergeving inzake collaboratie door Vlamingen aan.

Voor haar boek bouwt de auteur voort op de VRT-reeksen De kinderen van de collaboratie (2017), Histories (2004) en Maurice De Wildes legendarische De Nieuwe Orde (1982). De getuigenissen van de tweeling Hein en Toon Van den Brempt roepen vragen op bij Hemmerechts.

Ze legt samen met erfkinderen van de Vlaamse collaborateurs almaar meer geheimen bloot, haalt lijken uit de kast, vindt verwanten, dist genadedossiers op, stelt nieuwe vragen. Gaandeweg ontdekt de tweeling de ware levenswandel van hun ouders die elkaar in Stokkel leerden kennen, hun nonkels en tantes, grootouders. Door het maatschappelijke stilzwijgen over ‘zwarten’ na Wereldoorlog II was hun familiegeschiedenis totaal ondergesneeuwd.

Moeder Liesbeth Verschueren werkt als secretaresse bij Richard Junclaus en de Vlaamse SS in de Van Orleystraat in de Onze-LieveVrouw-ter-Sneeuwwijk in Brussel-Stad. “Haar taak bestond erin de familie van gewonde of gesneuvelde SS’ers op de hoogte te brengen,” staat te lezen. Maar de combinatie van veronderstellingen en onderzoek maakt van haar een grote ‘plantrekker’ en medeplichtige in het boek. Na de oorlog belandt ze wegens collaboratie in de gevangenis. Ook haar broers en oom kozen radicaal voor de Duitser. Leo en Twan Verschueren

INFO Boekpresentatie ‘Het verdriet van Vlaanderen, op stap met Hein en Toon, tweeling van de collaboratie’, van Kristien Hemmerechts, De Geus, 352 blz, 21,50 euro.

I 27

Nick Trachet

Brussel en de wereld culinair ontdekt

Wrongel

I

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

n de supermarkt staan plattekaas en yoghurt vrolijk naast elkaar te lonken in de vitrine.

Beide soorten zijn wit, min of meer vet, min of meer smeerbaar of klonterig. Ook de verpakking wil al eens vergelijkbaar zijn. De vraag die ik dan heb, is: waar zit het verschil?

Waar houdt de yoghurt op en begint de kaas?

Laten wij beginnen bij kaas. Kaas wordt gemaakt door aan melk stremsel toe te voegen, in het laboratorium bekend als rennine of chymosine. Zo krijgt men wrongel.

Melk bestaat voor het grootste deel uit water, suiker (lactose) en vet, maar ook uit eiwitten, vooral caseïne: ‘kaasstof’. Chymosine wordt oorspronkelijk gewonnen uit één van de magen van het kalf.

Kaasmakers droogden die kalfsmaag en stampten hem tot poeder, dat dan bij elke kaasoperatie werd toegevoegd. Vandaag oogst men chymosine vooral uit genetisch gemanipuleerde gistcellen, omdat dat goedkoper is en plezier doet aan vegetariërs en joden. De bedoeling van kaas maken is melkoverschotten opslaan.

Yoghurt heeft van oorsprong een ander doel. De steppevolkeren uit Azië (in tegenstelling tot de ‘oude’ Europeanen) kunnen slecht melksuiker verteren. Lactose is

een dubbele suiker die voor vertering in ons spijsverteringsstelsel moet verknipt worden tot eenvoudige suikers. Veel mensen van Aziatische oorsprong kunnen dat niet. In yoghurt gebeurt dat knippen van lactose voor het eten, door bacteriën: lactobacillen. Eén van de restproducten is zuur. Dus hier geen bewaarmethode, maar een proces om voedsel beter verteerbaar te krijgen. Yoghurt hoeft dus ook niet gestremd te zijn, maar vaak gebeurt dat toch, omdat het zuur de eiwitten ‘denatureert’.

“Waar houdt de yoghurt op en begint de kaas?”

Er is nog een derde weg, die bijvoorbeeld in Indië wordt genomen: een ander zuur toevoegen aan melk. Ook dat doet de melkeiwitten neerslaan. Dat kan citroensap zijn of azijn. Het product wordt gelijkgesteld met kaas: panir in India.

En verder zijn er veel gemengde processen: gestremde kaas bevat

ook vaak melkzuurbacteriën, yoghurt klontert tot een soort kaas, bepaalde planten hebben stremmende eigenschappen: we leven in een zeer diverse wereld. En dat geeft veel variatie.

In de keuken: panir, ‘hangop’ zeggen ze ook wel, kunnen we thuis maken met verzuurde melk uit de ijskast of door citroensap toe te voegen en dan de wei te laten uitdruppen door een doek, een ‘kaasdoek’. Om échte yoghurt te maken doen de meeste mensen een beroep op gekochte of zelf gekweekte fermenten (zoals kefir).

Kaas maken met chymosinestremsel doen weinig mensen thuis. Je kunt stremsel kopen en toevoegen aan ‘bloedhete’ (37 °C) melk. Of dus citroensap toevoegen. Laat staan tot vlokken wrongel zich hebben gevormd.

Laat een nachtje uitlekken, opgehangen in een doek. Als je dit nu, naargelang je goesting, pekelt, perst, gist, beschimmelt, wast, kookt, marineert of droogt, dan krijg je één of ander soort kaas.

In Yorkshire, in Noord-Engeland, heeft men een heerlijke manier om een overschotje aan wrongel te gebruiken nadat de echte kazen zijn gevormd: wrongeltaart (Yorkshire curd tart).

Maak een taartbodem van kruimeldeeg, dat staat in heel veel kookboeken, of koop er één.

Meng 50 gram suiker, 50 gram boter, een scheutje rozenwater en een snuifje zout. Haal er dan een groot ei (of twee kleine) door. Neem 225 gram uitgelekte wrongel. Geen tijd om wrongel te maken? Gebruik dan cottage cheese uit de winkel, dat is ook wrongel (maar al gezouten!) Vul met dit mengsel de taart en steek ze in een oven van 180 graden gedurende dertig of veertig minuten.

Smakelijk.

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/trachet

28

I

20 FEBRUARI 2019

Beeldspraak

Hoe de wintersport het wiel afschafte

Skivakantie

Parijs, Place de la Concorde, 1935.

Rally ChamonixParis-Bruxelles met ‘ski’s à roulettes’. © PHOTONEWS

Een alledaags stadsbeeld in het Parijs van 1935. Op Place de la Concorde laten drie mannen zich fotograferen tijdens een oponthoud halverwege hun reis van Chamonix naar Brussel. Voor de rest valt er op het anders zo drukke plein weinig te fotograferen. Het is zomer en warm. Rijke Parijzenaars zijn op vakantie in Nice of Biarritz. Gewone Parijzenaars houden hun siësta.

Maar die onverwachte windstilte is voor de drie heren geen probleem, want ze moeten er na hun middagpauze toch vandoor. Ze hebben nu lang genoeg naar de Eiffeltoren zitten te kijken, en ze moeten nog een heel eind.

Vindt u dit een vreemd beeld?

Eigenaardige mensen? Een raar idee, om al skeelerend van Chamonix naar Brussel te trekken?

Voor de oorlog was zo’n ondernemingen nochtans niet ongewoon.

Ski’s à roulettes waren veruit het meest gebruikte vervoersmiddel over langere afstanden - vóór de

fiets, de auto en het vliegtuig. Bij elke familie stonden er latten in de gang. Dat u er nog nooit van gehoord hebt, ligt aan twee factoren. Ten eerste waren ski’s à roulettes zo ingeburgerd dat men geen bijzondere reden zag om ze te fotograferen. Een ‘rally’ als die van drie heerschappen met hun mooie shirt, was even opzienbarend als de zondagse uitstap van de plaatselijke wandelclub vandaag. Een tweede factor is dat de schaarse getuigen en getuigenissen van dit vooroorlogse vervoersmiddel waarschijnlijk systematisch en moedwillig uit onze archieven en ons collectieve geheugen zijn gewist.

Om dat laatste te begrijpen moet u weten dat ski’s op wieltjes altijd net iets populairder zijn geweest in regio’s waar het bergaf gaat. In die bergachtige gebieden - zoals het Chamonix waarvan de figuranten afkomstig zijn - gold droogskiën ook als volksvermaak waarvoor parcours, pistes en pretparken

werden aangelegd. Toen door de ontwrichting van samenleving en economie tijdens de Tweede Wereldoorlog de temperatuur in Europa dramatisch daalde, kwam er in diezelfde gebieden voor langere periodes in de winter sneeuw te liggen. Die klimaatverandering in het hart van geïndustrialiseerd Europa - grote delen van Italië, Frankrijk, Oostenrijk, Zwitserland en na de oorlog ook al snel opnieuw Duitsland - bezegelde het lot van de ski’s à roulettes, omdat ze de wintersport deed ontstaan. De promotoren van die nieuwe, besneeuwde tak van sport en toerisme hadden er immers alle baat bij dat skiën op onbesneeuwd terrein in de vergetelheid zou raken.

Alleen op die manier kon sneeuwskiën in de markt worden gezet als een exclusief tijdverdrijf voor de groeiende bovenklasse. Uit de niet helemaal onterechte observatie dat skiën op besneeuwde hellingen leuker was dan skiën op een route national tussen Reims en Charleroi, werd plots de conclusie getrokken dat het vermoeiend, tijdrovend, ja zelfs belachelijk was om nog langer ski’s met wieltjes aan te binden.

Uw verbazing om deze foto bewijst dat de gladdelattenlobby de perceptie volledig heeft kunnen keren. Betekende het ooit een evidente stap achteruit om ski’s van hun wieltjes te ontdoen, dan werden geamputeerde planken snel het nieuwe normaal. Vooral het neutrale Zwitserland investeerde al tijdens de oorlog volop in de waanzin van de wintersport. Zijn mondaine skioorden werden na te streven voorbeelden en symbolen van vrede, welvaart, en gecultiveerde vrijetijdsbesteding.

Vandaar ook de moeilijke positie van de skiënde CO2-CEO’s in Davos in de huidige klimaatdiscussie. Kijk naar de deelstep: wanneer sneeuwgebieden geen sneeuwgarantie meer bieden omdat de temperaturen weer vooroorlogse waarden halen, dan dreigen mensen weer gewoon over straat naar het werk te skiwheelen, in plaats van te betalen voor een alcoholische krokusvakantie in een alpiene file.

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Elke week voorziet Michaël Bellon een oude persfoto van een nieuw onderschrift

— MICHAËL BELLON

De hele reeks nalezen? » BRUZZ.be/beeldspraak 20 FEBRUARI 2019

I 29

Big City

Stel zelf je vraag en stem op BRUZZ.be

© LAURENT VERMEERSCH

B R U Z Z | LO S VA N D E T I J D

Een appartement te huur op de Grote Markt.

Prijskaartje: 3.500 euro per maand.

© PHOTONEWS

Zijn er nog huizen op de Grote Markt bewoond?

Tine uit Molenbeek

D

e Grote Markt is van oudsher een centrum van bestuur, handel en ambachten. Naast het stadhuis bouwden de oude ambachtsgilden zoals de brouwers, de slagers of de schrijnwerkers gildehuizen vol pracht en praal. Vandaag zijn die historische panden grotendeels ingenomen door toeristische functies, zoals winkels, horeca en musea.

Toch zijn er nog echte bewoners op de bovenste verdiepingen. “Op vier verschillende adressen zijn in totaal zeven mensen gedomicilieerd,“ zegt Fabrice Voogt, woordvoerder van schepen van Bevolking Ahmed El Ktibi (PS). Een blik op de deurbellen toont namen uit alle windstreken. Wereldbewoners van werelderfgoed.

30

I

20 FEBRUARI 2019

Een van de zeven officiële bewoners heeft volgens de dienst bevolking wel een aanvraag voor verhuizing lopen. Er langere tijd wonen is dan ook geen evidentie. De druk op de Grote Markt is immens.

Het plein baadt de hele dag in een constant geroezemoes van gapende en fotograferende bezoekers.

Bovendien zijn er regelmatig min of meer grootschalige evenementen die het plein inpalmen.

Behalve permanente bewoners ziet de Grote Markt ook een voortdurend komen en gaan van tijdelijke verblijvers. Op het nummer 15 zit al jaren een hotel, maar daarnaast worden verschillende appartementen aangeboden via websites zoals Airbnb en Booking.

De prijs voor een overnachting kan er oplopen tot bijna 1.000 euro, in een luxeappartement voor vier personen.

Behalve voor al dan niet tijdelijke bewoning worden sommige bovenverdiepingen ook gebruikt door bedrijven. Heel wat horecazaken, maar ook vastgoedondernemingen zijn gevestigd op de Grote Markt. Biergigant AB Inbev heeft er nog altijd zijn sociale zetel op het nummer 1, boven het Café Le Roy d’Espagne.

De bedrijven borduren voort op die rijke traditie van handel en ambachten. Gezien die continuïteit is het ook niet verwonderlijk dat de meeste panden in privéhanden zijn en blijven. Wel ging er de laatste jaren heel wat publiek geld naar de verschillende gevelrenovatieprogramma’s.

Met het verdwijnen van de meeste familiezaken zijn de eigenaars in veel gevallen vermogende investeerders of grote ondernemingen. Een bekend voorbeeld uit de recentere geschiedenis is zakenman Aldo Vastapane, die ooit het huis De Zwaan, met restaurant La Maison du Cygne, kocht en erboven ook enige tijd een appartement had.

Bankverzekeraar KBC bezit nog altijd drie huizen, de helft van de zes die samen het Huis van de Hertogen van Brabant vormen. Aan de overkant van het plein heeft Franstalige tegenhanger CBC vorig jaar zijn historische eigendom verkocht aan ProWinko, een bedrijf gespecialiseerd in winkelvastgoed.

Wie zelf graag op de Grote Markt zou wonen, kan zijn of haar kans wagen. Op het huisnummer drie staat al enige tijd een appartement te huur. De woning telt twee slaapkamers en evenveel badkamers en heeft een oppervlakte van 200 vierkante meter. De huurprijs bedraagt niet minder dan 3.500 euro per maand. Behalve met het lawaai op het plein moeten de toekomstige bewoners ook rekening houden met slechte energieprestaties. Isolatiewerken zijn immers ondenkbaar omdat het pand beschermd erfgoed is.

— LAURENT VERMEERSCH

VOLGENDE WEEK Waarom staat er een vrijheidsbeeld op Hotel Metropole en kwam het er voor of na dat van New York?

COLOFON BRUZZ

NIEUWSMANAGEMENT

VERTALING

Flageyplein 18, 1050 Brussel, 02-650.10.65

Bram Van Renterghem, Sara De Sloover, Mathias Declercq

Johan Arblaster, Martin McGarry, Laura Jones

ABONNEMENTEN

CULTUUR & UIT

Josiane De Troyer (abo@bruzz.be), 02-650.10.80, Gratis in Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Rest van België: 25 euro per jaar; IBAN: BE98 3631 6044 3393 van Vlaams Brusselse Media vzw Buiten België: 30 euro per jaar.

OPLAGE : 62.609 exemplaren.

Gerd Hendrickx

FOTOGRAFIE & ILLUSTRATIE

ADVERTEREN?

Marthe Paklons, 02-650 10 61 sales@bruzz.be

Bart Dewaele, Kim, Wauter Mannaert, Noémie Marsily, Steve Michiels, Ivan Put, Saskia Vanderstichele, Wide Vercnocke,

REDACTIE

Jean-Marie Binst, Filip De Rycke, Tim Gatzios, Kris Hendrickx, Bettina Hubo, Stefanie Nijs, Jasmijn Post, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Vera Tylzanowski, Roan Van Eyck, Laurent Vermeersch, Danny Vileyn, Tom Zonderman MEDEWERKERS

ALGEMENE DIRECTIE

Nicolas Alsteen, Gilles Bechet, Michaël Bellon, Jasper Croonen, Céline Emmerechts, Patrick Jordens, Tom Peeters, Véronique Rubens, Niels Ruëll, Tim Schoonjans, Nick Trachet, Tom Van Bogaert, Michel Verlinden

Jo Mariens

EINDREDACTIE

HOOFDREDACTIE

Karen De Becker, Kurt Snoekx, Sophie Soukias, Tom Zonderman

DISTRIBUTIE

Ute Otten, 02-650.10.63, ute.otten@bruzz.be

Kristof Pitteurs (algemeen hoofdredacteur), Kim Verthé, Steven Van Garsse

VORMGEVING

Heleen Rodiers (art director), Ruth Plaizier

Voer uw evenement in op Encodez votre événement sur Enter your event on www.agenda.brussels VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

Kristof Pitteurs Flageyplein 18, 1050 Elsene.

Bruzz is een uitgave van de Vlaams Brusselse Media vzw, wordt gedrukt op de persen van Eco Print Center (De Persgroep) en wordt gesubsidieerd door de Vlaamse Gemeenschap en de Vlaamse G emeenschapscommissie.

Meld nieuws

Hebt u nieuws uit Brussel, dan kunt u ons dat melden via het WhatsApp-nummer 0489-988.988 Persberichten kunnen via nieuws@bruzz.be

DB374216D7

6

Doeltreffend rekruterings-

advies

krijgen?

zoekt een (m/v):

contacteer ons snel op rrs@roularta.be of 051 26 67 89 DB486334C8

De mooiste zomeraanbieding!

luxe citytrip Dubai / *****tophotel Atlantis The Palm

.be

Reisfamilie Carlier

¤1.290

normale prijs: ¤2.190

www.deblauwevogel.be

Luikersteenweg 62 • St-Truiden • T 011 70 55 00

Schrijf u in op onze nieuwsbrief via

www.steps.be DB580369B9

Aanbod: Boeiende en gevarieerde functie in een dynamische werkomgeving, een aantrekkelijk salaris waarbij relevante ervaring (max. 6 jaar) overgenomen wordt en extralegale voordelen (26 dagen verlofregeling, glijdende

Meer informatie? Geïnteresseerd? over onder meer loonvoorwaarden kan je terecht op de personeelsdienst van de gemeente Huldenberg, 02 302 43 21 of via e-mail personeelsdienst@huldenberg.be

8 dagen genieten

CB10746

gratis toegang, wel even online reserveren, aub

8 afreisdata 2019 4 · 11 · 18 · 25/7 1 · 15 · 22/8 5/9

Je werkt onder leiding van het afdelingshoofd vrije tijd, zorg en sociaal huis en je geeft leiding aan alle medewerkers van de dienst zorg en senioren • Je staat in voor het personeelsbeleid, coördinatie en leiding van de dienst • Je ontwikkelt een visie rond seniorenaanbod • Je staat in voor de coördinatie en leiding van de thuiszorgdiensten en je neemt hierin ook een signaalfunctie waar • Je volgt ook het kwaliteitsbeleid van het lokaal dienstencentrum en de thuisdiensten op • Je werkt activiteiten uit voor het lokaal dienstencentrum, je zoekt en begeleidt vrijwilligers • Je bent communicatief en respecteert de wetgeving.

Uiteraard dien je te beschikken over de nodige competenties en persoonlijke kwaliteiten om de beoogde functie optimaal in te vullen • Je bent in het bezit van een rijbewijs B.

inbegrepen vliegreis, excursies toegang tot aquapark halfpension infodag in Sint-Truiden vrijdag 1 maart om 13u

B4 – B5 • voltijds • contract bepaalde duur • vervangingscontract (mogelijk onbepaalde duur na 1 jaar)

Diplomavereisten: aanwervings- en bevorderingsvoorwaarden op de website) én 4 jaar relevante beroepservaring. Geïndexeerde brutomaandwedde minimum € 2.837,72 en maximum € 4.622,85.

NIEUWSBRIEF

kinderen reizen mee voor slechts ¤499

HOOFDDESKUNDIGE ZORG EN SENIOREN

DB485610C8

Stuur je sollicitatiebrief met je cv, een uittreksel uit het strafregister en een kopie van je diploma uiterlijk op 03/03/2019 per aangetekend schrijven of per gewone brief (de poststempel dient als bewijs) naar de gemeente Huldenberg t.a.v. het Vast Bureau, Gemeenteplein 1, 3040 Huldenberg. Deze documenten kunnen eveneens tegen ontvangstbewijs worden afgegeven uiterlijk op 03/03/2019 op de personeelsdienst of per mail worden verzonden aan personeelsdienst@huldenberg.be.

DB580801B9

✆

HET OCMW VAN HULDENBERG

DB374215D7

ISB Building Technics is gespecialiseerd in de installatie en het onderhoud van technieken in gebouwen, zoals HVAC, regeltechniek, elektriciteit en sanitair. Ons bedrijf is gevestigd in Drogenbos, maakt deel uit van de groep Engie Axima en stelt zo’n 150 mensen tewerk. We hebben een familiale cultuur en zijn gericht op flexibiliteit.

Voor onze projecten in Vlaams-Brabant en de Brusselse regio zijn we op zoek naar gemotiveerde medewerkers met technisch talent: • • • • • • •

Heb je interesse in één van deze functies?

Stuur dan je CV naar work@isbbt.be.

Meer informatie over onze vacatures vind je op onze website (www.isbbt.be/NL/jobs) of via www.jobs.engie.com, waar je ISB als zoekterm invult.

ONDERHOUDSTECHNIEKER CENTRALE VERWARMING MONTEUR HVAC LASSER - MONTEUR KOELTECHNIEKER PROJECTLEIDER MONTAGE HVAC PROJECTLEIDER COGENERATIE - VERWARMING PROJECTLEIDER E&I

ISB Building Technics nv/sa Humaniteitslaan 231 1620 Drogenbos tel. +32 2 533 26 11 www.isbbt.be

DB578607B9

Technisch talent krijgt alle kansen.

Deeltijdse of voltijdse poetshulpen Thuiszorg E1-E3 deeltijds of voltijds (36u) contract voor onbepaalde duur

Secundair onderwijs Machelen-Diegem

Ben je een bezige bij? Hou je van netheid? Ben je verantwoordelijk, eerlijk en betrouwbaar? Hou je van werken dichtbij huis? Solliciteer dan als de bliksem als poetshulp Thuiszorg bij Gemeente & OCMW Zemst.

GISO werft aan / wervingsreserve (voltijds):

Functie Als poetshulp Thuiszorg ga je poetsen bij de mensen thuis. Je krijgt een aantal vaste klanten waar je allerlei dagelijkse huishoudelijke taken uitvoert zoals schoonmaken, strijken, verstelwerk en hulp bij het bereiden van maaltijden.

LERAAR CARROSSERIE / PLAAT- EN SPUITWERK

Profiel Je bent vriendelijk, eerlijk en betrouwbaar. Je kan zelfstandig werken en je taken goed plannen. Verder neem je initiatief en vraag je je klanten naar hun verwachtingen. Flexibiliteit is je grote troef! Heb je reeds ervaring in een gelijkaardige functie? Heb je een eigen wagen? Dan heb je een streepje voor.

LERAAR ALGEMENE VAKKEN – PAV

Aanbod Een deeltijdse of voltijdse (36u) contractuele functie voor onbepaalde duur, 26 dagen jaarlijks verlof, maaltijdcheques (4€ per dag), fietsvergoeding (€0,1735 per km), 100% -tussenkomst abonnementen openbaar vervoer woon-werkverkeer, hospitalisatieverzekering, tweede pensioenpijler.

LERAAR LASSEN-CONSTRUCTIE

Interesse? Solliciteren kan via volgende link: https://www.jobsolutions.be/register/3437, of per post, aan team P&O, OCMW Zemst, Hoogstraat 69, 1980 Zemst.

INTERESSE? Solliciteren kan tot uiterlijk 28 februari via welkom@gisomachelen.be of t.a.v. GISO, Watermolenstraat 33, 1831 Diegem. Meer info op www.machelen.be of 02 251 53 50.

DB581158B9

DB578823B9

WIJ BIEDEN: Een leuk team en een aangename werksfeer binnen een splinternieuw gebouw.

Interesse in techniek en handenarbeid en je droomt van een job dicht bij huis? Gemeente en OCMW Zemst zoekt meerdere technische medewerkers voor het team dat de openbare gebouwen, wegen en groen beheert.

technisch medewerker D1-D3 (gebouwen) Functie In het houtatelier doe je de nodige voorbereidingen voor het aanmaken van deuren, kasten...die je nadien installeert. Plaatsen en onderhouden van de gemeentelijke speeltuigen hoort eveneens tot je takenpakket.

GEMEENTE HULDENBERG

Profiel Je bent technisch geschoold en bent een echte vakman. Je plant zelfstandig je werk en kan een klein team aansturen. Met gelijkaardige ervaring heb je een streepje voor.

werft aan (m/v):

deeltijds (10/38)

in contractueel verband

technisch medewerker E1-E3 (wegen)

onbepaalde duur

Functie Je onderhoudt en herstelt voetpaden en greppels, de rijweg, grindwegen, bermen en werkt mee aan de aanleg van riolering.

Functie: Je staat in voor de middagbewaking in de gemeentelijke basisscholen Je zet de eetruimte klaar: eten verzorgen (soep + warme maaltijden opdienen) Je houdt toezicht Je ruimt na het eten de eetruimte op Indien nodig verleen je hulp of pas je EHBO toe Je helpt mee bij plaatselijke activiteiten en recepties.

Profiel Je houdt van werken met je handen en bent graag buiten. Heb je al gelijkaardige ervaring en/of een technische opleiding, dan heb je een streepje voor. Opleiding op de werkvloer via Individuele Beroepsopleiding (IBO) of Duaal Leren is mogelijk. Een rijbewijs B is verplicht.

Je werkt graag in teamverband, je bent stressbestendig en hebt zelfvertrouwen minimumleeftijd is 18 jaar Er zijn geen diplomavereisten.

Aanbod Wij bieden jou een voltijds contract van bepaalde duur, maaltijdcheques (€8), fietsvergoeding voor wie naar het werk fietst, 100% tussenkomst in het openbaar vervoer, hospitalisatieverzekering na 1 jaar, 2de pensioenpijler, mogelijkheid tot het meenemen van relevante jaren anciënniteit, tal van bijscholingsmogelijkheden en leuke collega's die je graag zullen ontvangen. Gaat jouw technische bagage ruimer dan dit, aarzel niet om toch deel te nemen, alle geslaagde kandidaten worden opgenomen in een werfreserve gedurende twee jaar.

Jouw

Aanbod: Een boeiende en gevarieerde functie in een dynamische werkomgeving, een aantrekkelijk salaris waarbij relevante ervaring (max. 6 jaar) overgenomen wordt en extralegale voordelen (maaltijdcheques, …) Geïndexeerde brutomaandwedde van minimum € 497,85 en maximum € 774,84.

Interesse? Zin om ons team te komen versterken? Solliciteer dan uiterlijk woensdag 27 februari 2019 via onderstaande link, datum e-sollicitatie telt.

Stuur jouw sollicitatie met een cv en uittreksel uit het strafregister per aangetekend schrijven of per gewone brief (de poststempel dient als bewijs) naar de gemeente Huldenberg t.a.v.

College van Burgemeester en Schepenen, Gemeenteplein 1, 3040 Huldenberg. Zij kan eveneens tegen ontvangstbewijs worden afgegeven op de personeelsdienst of per e-mail worden verzonden naar . Sollicitaties na 08/03/2019 zullen niet meer aanvaard worden. en klik door naar de rubriek

DB578670B9

Kijk voor een volledige functiebeschrijving op vacatures of contacteer de personeelsdienst: 02 302 43 21 of via e-mail:

Gebouwen (D1-D3): https://www.jobsolutions.be/register/3468 Wegen (E1-E3): https://www.jobsolutions.be/register/3462

DB580765B9

2 Toezichters D1-D3

KRIJG DE MEESTE LIKES VAN BRUSSEL. Zet uw zaak online op de kaart met de experts van de Digitale Versnelling.

Telenet biedt Brusselse ondernemers gratis gepersonaliseerd advies en begeleiding door een onafhankelijke expert. Ontdek wat de Digitale Versnelling kan doen voor uw online marketing en uw succes op sociale media. Om het even of u Telenet Business-klant bent of niet !

Boost uw business.

Boek nu een gratis afspraak op digitaleversnelling.be !

Benoit Coquelet Procrastination Schaarbeek

2u GRATIS ADVIES !

DB580352B9

Meer info en voorwaarden op digitaleversnelling.be