BOVATINfo 2021-2

2021-2

BOVATINfo Bond van aannemers van tegelwerken in nederland

Levelling Onder de loep!

Kniebescherming Met Fento!

Raab Karcher’s LEAN Works!

vakblad voor de tegelspecialist

NIEUW

KIWITZ ONTKOPPELINGSMAT

KIWITZ DMT 925 SCHEUROVERBRUGGENDE ONTKOPPELINGSMAT Beschermt de tegelvloer tegen spanningen uit de ondergrond Scheuroverbruggend Geschikt voor verse cementdekvloer Perfect onder groot formaat tegels Ideaal voor renovatieprojecten

www.kiwitz.nl/dmt925

augustus 2021

Kwartaalagenda In deze rubriek vindt u de belangrijke data voor de tegelbranche. Uw regio-vergadering, het jubileumfeest van uw bedrijf, de lancering van uw nieuwe product i n deze agenda? Mailt u dan AUB uw contactgegevens, de aard van de bijeenkomst, de datum, tijd en locatie naar redactie@bovatin.nl, dan vermelden wij ze in deze agenda!

NB Wilt u een evenement bezoeken? Neem dan altijd eerst even contact op met de organisator!

Bestuur BOVATIN op de donderdagen 2 september, 28 oktober en 16 december, vanaf 14.30 uur.

CERSAIE 27 september – 1 oktober De Jaardag en jaarvergadering zullen via Teams plaatsvinden op donderdag 9 december, voorafgegaan door vier regio-ontmoetingen op (zie elders in dit blad): donderdag 7 oktober, Noord-Holland donderdag 4 oktober Zuid-Nederland donderdag 21 oktober Oost- + Noord Nederland donderdag 25 november Midden & West Bestuursvergaderingen zijn in principe besloten, maar u kunt als BOVATIN-lid, wanneer u wilt dat het bestuur uw vraag behandelt, die aan één van de bestuursleden stellen. (mail en adressen zie elders in deze BOVATINfo). Of mail uw punt dan tenminste 14 dagen voor de betreffende vergadering aan de secretaris, secretaris@bovatin.nl, dan komt uw mail op de agenda.

colofon BOVATINfo is een periodieke uitgave van BOVATIN: de Bond van Aannemers van Tegelwerken in Nederland.

Het blad wordt gedrukt op ongechloreerd papier, verspreid in bio-folie en verschijnt vier maal per jaar: in april, juli, oktober/november en januari van het aansluitende jaar. Oplage: 5000 exemplaren per jaar.

Deadlines voor advertenties en kopij: 1 maart, 1 juni, 1 september, 1 december.

Voor informatie: Abonnementen: Secretariaat BOVATIN, tel. 0318 547 366, e-mail bovatin@bovatin.nl Hoofdredactie, advertenties en verspreid nieuws: Remus F.P.M. Aussen, tel. 010 435 22 70 of 06 242 709 53, e-mail redactie@bovatin.nl Art direction en grafisch ontwerp UPPERCASE, www.studiouppercase.nl e-mail hello@studiouppercase.nl, tel. 06 547 448 96 Foto omslag: Marazzi Crogiolo Scenario

VOORWOORD Beste collega`s, De pandemie is nog niet voorbij, maar we komen in de buurt. Al zijn er allerlei signalen dat waakzaamheid nodig blijft, en dat een nieuwe variant zómaar door de ‘waterdichtheid’ van de Grote Vier vaccinaties heen zou kunnen breken. En er is inmiddels al genoeg ander nieuws. De Bouwbeurs besluit om pas in 2023 groots terug te komen. Onze wereldwijde tegelbeurs CERSAIE heeft, op een zeer slagvaardige manier, samen met rijksoverheid, gemeente, toeristische bedrijvigheid en veel anderen de handen ineen geslagen en zorgt voor een veilige beurs. Wij gaan er naartoe, ook omdat zowel het bestuur als de technische commissie van onze Europese koepel EUF er vergaderen. Eén punt staat alvast op de agenda, en u leest erover in de volgende BOVATINfo: onze ‘Grote XXXL- ofwel Slabs-enquête’, waar u in groten getale aan hebt deelgenomen. Ongeveer 50% van onze leden! We werken de resultaten momenteel uit, maar u ziet de analyse binnenkort in dit magazine.

Aandachtspunt blijft natuurlijk de woningbouwopgave – die overigens voor een belangrijk deel een renovatie- en bestuurlijke opgave is. Het is zeer opvallend dat precies nu de huizenprijzen flink stijgen, de grondstoffenprijzen fors omhoog gaan. Ik heb hier toch enige bedenkingen bij. De Vereniging Lijmen en Kitten (VLK) noemt het tekort t aan grondstoffen en materialen in een persbericht ‘(…)ongekend. Producenten van verf, drukinkt, lijm en kit hebben nog steeds te maken met onzekerheid in de levering van grondstoffen. (…)De sector heeft deze onzekerheid over de levering van grondstoffen niet eerder meegemaakt. Tekorten zijn onder andere te zien in siliconen, acrylaat en hybridelijmen.’ Men verwacht dat de situatie zich pas tegen het einde van dit jaar zal herstellen.

En wij? BOVATIN kijkt vooruit, en – mede naar aanleiding van uw reacties in een eerdere enquête over de Jaardag/Jaarvergadering – wij komen met het bestuur naar uw regio, om daar met u over onze en uw acties, plannen en toekomst van gedachten te wisselen. Immers: daar gebeurt het, en daar bent u! Dus check alvast de agenda in dit blad, en zet donderdag 7, 14 of 21 oktober dan wel 25 november, van 19.00 – 21.30 in uw agenda! De formele vaststelling van begroting en jaarverslag doen we wèl landelijk, en opnieuw online; de datum daarvoor is 9 december. NB: daar zullen we ons ‘Investeringsprogramma’ (BOVATIN heeft onnodig veel geld op de bank, gespaard in de jaren ’70 en ’80 – en dat dient ingezet te worden ten gunste van de leden), dat we ook in de regio’s met u bespreken, vaststellen. We rekenen erop u tijdens (minstens) één van die bijeenkomsten tegen te komen. Ik kijk ernaar uit om u in de regio te ontmoeten!

En verder? U leest het in dit blad. We begroeten Fento Knee Protection en Raab Karcher Bouwmaterialen als nieuwe geassocieerde leden. We sluiten het innovatieproject af dat we samen met de Technische Universiteit Delft en Volandis hebben uitgevoerd, en daar plukt u wellicht de vruchten van… Een gesprek met ‘het onderwijs’ was een mooie start voor het versterken van de samenwerking. Leuk trouwens hoe in Haaksbergen kinderen op een basisschool al bij de biodiversiteitsopgaven betrokken worden… Misschien hadden we daar meteen promotie moeten maken voor het tegelvak, daar kunnen we kinderen immers niet vroeg genoeg mee vertrouwd maken! We hebben met Prof. Dr. Josef Felixberger de primeur van een kritische beschouwing van het levelling-systeem, waarbij hij ook enige opmerkingen maakt over het verwerken van slabs. En intussen gaan wij, samen met de geassocieerde leden, door met onze ‘Meerwaarde/Meerwarmte van Tegelscampagne; de plannen worden op dit moment gemaakt! En intussen constateren we dat er het afgelopen jaar – in tegenstelling tot in de rest van Europa – hier ca. 15% meer vloertegels zijn verkocht…

Ik wens u goede zaken, een fijne vakantie en blijf gezond, Gerard Reus, voorzitter

3

KIESEL BENELUX Onze Hoog-elastische pasta-tegellijm Okamul FP 60.

• Klaar voor gebruik • Hoge standvastigheid • Zeer flexibel • Ook voor groot formaat • Kwaliteit D2TE dus watervast na uitharding • Lange Opentijd • EC 1Plus Lijm • Zeer laag in Prijs • Verpakking: 16 kg Emmer

Kiesel Benelux Anne Frankplein 12 · 5122 CB RIJEN, Nederland Tel. +31 161 244600 · Fax +31 161 240466 www.kiesel.nl · info@kiesel.nl

Download onze App in de Appstore of Google Play Store

5

augustus 2021

Inhoud In deze editie 07 Innovatieproject BOVATIN/ TU Delft/Volandi: De prototypes!

57 Codex voegt een universele, fijne egalisatiemortel toe aan assortiment

12 Bologna Samen met CERSAIE Organisaties garanderen een veilige reis naar een veilige stad, met veilige hotels, restaurants en voorzieningen… en een veilig CERSAIE!

59 Omnicol adviseert klasse S2-tegellijmen voor zwaarbelaste tegelvloeren

16 FENTO Knee Protection: Ergonomische kniebescherming als missie!

61 Nieuwe generatie PCI Flexmörtel® Voor nog meer zekerheid en flexibiliteit bij het leggen van tegels

23 Levelling-special: Systemen voor het egaliseren van tegels: toepassing en beperkingen

63 Nieuw PCI-assortiment ‘Afdichten en lijmen’ voor eenvoudige, schone montage zonder boren en schroeven

32 Eric Pattenier (Gutjahr): “Juist de koppeling tussen Ardex en Gutjahr zorgt dat we een ‘product-familie’ kunnen aanbieden!”

65 ARDEXIA bundelt digitale diensten Slim, interactief en altijd bereikbaar: de nieuwe ARDEX - digitale adviseur

39 Raab Karcher: ‘Leanworks’, tot op de schoenveter van de tegelzetter

67 Junior innovatie-team Biodiversiteit Brainstormt met Uzin Utz/Codex-X

Thema’s & Toekomst

69 Nieuw: Kiwitz DMT 925 Scheuroverbruggende ontkoppelingsmat

44 Johan Koppens: “Deze tegeltiller is in feite mijn nieuwe collega…!”

Informatie voor de professional 49 BOVATIN-hoofdbestuur: Jaardag dit jaar in de regio’s!

51 TruStone-initiatief werkt als vliegwiel! …Deelnemers actief met ‘eerlijke’ natuursteen 55 Werkt ons opleidings systeem nog…?

32

71 Coba Afbouwproducten Salesteam compleet!

71 Schönox’ Gertjan Modderman: Jubileum in coronatijd!

73 KOMO Keurmerk voor tegelzetbedrijven

44

75 Nieuws van de BOVATIN Verzekeringsdienst Lydia Huiskes, uw nieuwe contact!

77 Ik ben geen tegelzetter, maar…

78 Nuttige informatie Voor BOVATIN-leden

67

In 10 stappen écht waterdicht

Voor een waterdichte badkamer heb je krachtpatsers nodig. Gebruik de complete Mapegum WPS Kit Plus in een systeem en je krijgt gegarandeerd het allerbeste resultaat!

Ontdek het op www.mapei.nl

augustus 2021

Innovatieproject BOVATIN/ TU Delft/Volandis: de prototypes!

Best lastig om in Coronatijd creatieve sessies te houden, uitvindingen te testen in de praktijk en – vooral – om tijdens een presentatie te ‘voelen’ hoe alles nu werkt. Feit is: de studenten hebben erg goed geluisterd naar de mensen in de praktijk, en opgepikt wat het werken in de tegelbranche nou zo zwaar maakt. ‘Zwaar’ in de betekenis van: dat moet je zo niet doen van je 15e tot je 67e. Twee BOVATINfo’s terug was er de start van het project, en nu het einde. En is het woord aan de fabrikanten…! De 15 prototypes waren met veel verstand ontworpen, en in een aantal gevallen al in de praktijk getest…

We waren onder de indruk!

ACD! ‘Tools for Tilers’ was samen met Volandis en de Technische Universiteit Delft (afdeling Industrial Design Enginering) gestart als ‘Advanced Concept Design’-innovatieproject.

Specialist duurzame inzetbaarheid/ergonomie Margo Caspers van Volandis en TUD-IDE’s design coach Wim Wijdeveld waren de begeleiders, BOVATIN-voorzitter Gerard Reus de ‘verbindingsman’ met de branche.

Wat zijn de ‘ontwerpdoelen’? Tegelzetters hebben te maken met drie grote werkuitdagingen: 1. Ze werken minimaal 2 à 3 uur per dag op hun knieën, met verouderde kniebescherming.

2.

Ze vervoeren - vooral bij renovatie van particuliere woningen - met de hand tegels en andere materialen naar de eerste verdieping, in pakketten van zo’n 20 tot 25 kilo, in totaal tot wel 1.750 kg per dag! Hier moet een oplossing voor komen.

3. Het plaatsen van de tegels op muren en vloeren vraagt

door het gewicht en de repeterende bewegingen veel van schouders en armen. Hoe kan dit slimmer?

7

8

Bovatinfo

15 ‘antwoorden’ Als antwoord werden daar dus 15 ontwerpen op bedacht. Soms heel eenvoudige oplossingen – die ook nog eens redelijk in elkaars verlengde liggen: kijk maar naar de oplossingen waarmee je tegels ‘onder je arm’ kunt dragen. Soms ook zeer bijzonder. Eén van de ontwerpers had van de tegelzetters gehoord dat zij er moeite mee hebben om die kniekappen elke keer aan te trekken als ze op hun knieën gaan werken. Immers: je wisselt vaak van werk en van werkhouding, en je loopt niet de gehele dag met die kappen om… Dus had één van de ontwerpers een compleet ‘pak’ gemaakt, met nog wat andere gadgets. Maar vooral met een kniekap, die zich vult met lucht zodra je gaat hurken, en dan dus ook pas kniebescherming ‘wordt!’ Een andere kniebeschermer bestaat uit twee delen, en geeft – geheel in lijn met de huidige ‘stand der techniek’ – een signaal af als je te lang of verkeerd op je knieën zit. “Dat is echt de toekomst,”, vertelt Margo Caspers: “mensen werken vaak ongemerkt te lang in één houding of aan hetzelfde, waardoor ze zichzelf ongemerkt overbelasten. Steeds meer apparatuur is met zo’n beschermingssysteem uitgerust.

Denk maar aan de schermtijd van je telefoon!”

Ook veel andere ontwerpen scoren goed. Twee eenvoudige(!) exoskeletons, slimme tegelzetters-werkbanken, een eenvoudige stofkap voor op een mengkuip doen dat ook. De aanwezigen geloven minder in een traplift voor tegels (teveel montage) en een

grip om tegels op hoogte aan te brengen (niet stabiel).

BOVATIN had enkele prijzen uitgeloofd, maar die worden nog niet verdeeld. “Dat doen we pas zodra we alles hebben kunnen ‘voelen’, want vertellen is één, gebruiken is twee. En daar gaat het om…!”

Dus wordt er een bijeenkomst gepland waarvoor onze geassocieerde gereedschapsbouwers Raimondi en Rubi worden uitgenodigd. En – zodat onze uitvinders ook dat proces leren kennen – het intellectueel eigendom wordt vooraf vastgelegd.

Want de eerste niet-geassocieerde gereedschapsbouwers/ kapers liggen al voor de kust!

De prijswinnaars…

De beoordeling door Gerard Reus, Margo Caspers(Volandis) en ondergetekende vond plaats langs de meetlat van de volgende criteria: • Eenvoud, eenvoudig te produceren en een beperkte investering voor de tegelzetter; • Zo min mogelijk inbreuk op de werkwijze van de tegelzetter (we willen nog wel eens ‘weerstand’ hebben tegen nieuwlichterij… ) • De mate waarin het hulpmiddel vernieuwend en baanbrekend is: een originele gedachte, een totaal afwijkende denkrichting.

augustus 2021

Zo kwamen we op de volgende rangorde: 1. Het Scrutum exoskeleton van Itamar Bukai; rugklachten

zijn een belangrijke reden voor uitval bij tegelzetters, en dit eenvoudige ‘pak’ zou- mits goed doorontwikkeld - juist door zijn eenvoud en draagbaarheid wel eens een oplossing kunnen worden. NB: dit is geen exoskeleton (het ondersteunt niet, en je kunt er dus ook niet zwaarder door tillen!), maar het apparaat zorgt wel voor een goede til- en werkhouding, het voorkomt door-buigen en sowieso geeft het een bepaalde - wat in de wetenschap genoemd wordt - ‘bio-feedback’ op je werkhouding. Exoskeletons zouden in de bouw zelfs wel eens NIET de oplossing kunnen zijn; ze irriteren vaak, en verleiden soms zelfs tot een slechter tilgedrag of zwaarder tillen… Toegekende incentive: € 250,2. De Raptor kniekappen van Adriaan Przespolewski; een nieuwe techniek met sensors, mooie stap voorwaarts; het ‘alarmsysteem’ waarschuwt de gebruiker of hij zijn knieën niet teveel belast, en maakt hem zo bewust van zijn fysieke belasting en hoe hij ermee om kan gaan. En dat is de nieuwe trend in ergonomische zelfbescherming. Toegekende incentive: € 150,3. Tilifter, Rob Schrijen: slimme tegeltiller, eenvoud, één exemplaar voor (nagenoeg) alle formaten, vooral handig in renovatieprojecten, waar een bouwlift nu eenmaal vaak niet aanwezig is. Toegekende incentive: € 50,4. Alazne Echanioz Jurado’s SURU-overall met opblaasbare kniekappen: de werkbroek met kniekappen bestaat op zich al, maar de toepassing van lucht die automatisch zodra je je knieën buigt in de kniekappen gedrukt wordt, is zeer inventief.

Je ‘hebt’ dus pas kniekappen zodra je ze nodig hebt!

5. Stofkap Discus (van Karel Brans): ook hier eenvoud!

Reduceert stof in grote mate, makkelijk te produceren, en er wordt (in tegenstelling tot een ander producten op de markt, dat de zak ’openscheurt’) rekening gehouden met het feit dat de tegelzetter vaak maar een halve zak gebruikt.

Naschrift: we hebben deze ontwikkeling bij de leden van de VLK neergelegd, en men is er daar mee bezig.

9

A RT M S E H FOR TFESSIONAL P RO

Bostik op Europese snelheid BOSTIK PRESENTEERT HET NIEUWE EUROPESE ASSORTIMENT

NIEUW IN HET EUROPESE ASSORTIMENT

UNIVERSELE EGALINE MET HOGE DRUKSTERKTE (C30-F7)

ONVERSLAANBARE PRIJS-KWALITEIT

augustus 2021

Bovendien hebben alle 17 studenten een materiaalvergoeding van € 100,- van BOVATIN ontvangen. En vanuit Volandis was er een sponsoring richting TU Delft van € 7500,-.

En nu…?

We hebben, als mede-patenthouder enkele geassocieerde leden alvast gewezen op producten die interessant voor ze zouden kunnen zijn. We zijn benieuwd wat er wanneer& hoe op de markt komt! ■ Voor informatie: Gerard Reus, voorzitter@BOVATIN.nl

11

12

Bovatinfo

‘Bologna Samen met CERSAIE’

Organisaties garanderen een veilige reis naar een veilige stad, met veilige hotels, restaurants en voorzieningen…en een veilig CERSAIE! CERSAIE gaat door. Definitief. Niet omdat het moet, maar omdat het kan. Kunnen we veilig naar ‘onze’ beurs? Het antwoord is ja, aldus de voorzitters en directeuren van 10 organisaties waar wij als bezoekers van die beurs direct of indirect mee te maken hebben. Ruim twee maanden geleden zegde de Italiaanse rijksoverheid al 1,2 miljoen euro toe om onder andere dit evenement op een veilige manier mogelijk te maken. Premier Mario Draghi bezocht toen ook de regio, sprak met betrokkenen, en men zette alles op alles om een veilig bezoek aan Bologna & de tegelbeurs der tegelbeurzen beurzen te garanderen. Het is altijd een waagstuk om veiligheid te garanderen, maar eerlijk is eerlijk – er lijkt overal aan gedacht te zijn.

augustus 2021

Wat maak je mee…

Terwijl we in Nederland de Bouwbeurs NIET zien doorgaan, blijkt de beschikbare expositieruimte op CERSAIE inmiddels 100% bezet.

De CERSAIE-organisatie heeft dan ook vertegenwoordigers van alle organisaties en overheden voor de persconferentie in Bologna’s Palazzo Re Enzo uitgenodigd waar wij als bezoeker op de één of andere manier mee te maken hebben als we de stad en CERSAIE bezoeken: van het vliegveld tot de horeca, taxi’s, treinen, hotels... Immers, als er één van die organisaties zijn zaken niet voor elkaar heeft, is dat de zwakke schakel. En, het ziet er naar uit dat de gehele keten strak staat… Het vliegveld is destijds als eerste geaccrediteerd als COVID-veilig, de hotels hebben hun check-in procedure aangepast, iedereen in Bologna – en zeker iedereen die op de één of andere manier in de toeristensector werkzaam is, dus van taxichauffeur tot horecamedewerker – is, zo stelt men, gevaccineerd.

‘Alles geborgd!’

Giovanni Savorani, voorzitter van Confindustria Ceramica, vond de organisatie van de beurs dit jaar wel een zeer speciale uitdaging. Maar, mede door de enorme inzet van alle betrokkenen en de zowel financiële als morele ondersteuning van de overheid durfde hij de uitdaging aan. “En

we ondertekenen straks de gezamenlijke uitnodiging aan premier Draghi, want we hopen dat hij de beurs en de regio bezoekt!” De brief is inmiddels uit. En we zijn benieuwd of we de premier eind september tegen het lijf lopen…

“Veiligheid is onze topprioriteit”, legt Gianpiero Calzolari, voorzitter van het beurzencomplex BolognaFiere, “en om deze reden zullen we protocollen hanteren die elk aspect van gezondheid en veiligheid omvatten, zowel in het expositiecentrum zelf (van de ingangen tot de bezoekersroutes, van catering tot logistiek) als in de stad Bologna - in samenwerking met de andere spelers die betrokken zijn bij de deze internationale business beurs (luchthaven, transport, hotels, etcetera). Ons doel is om een omgeving te creëren waar exposanten en exploitanten zich kunnen concentreren op het zakendoen, op nieuwe commerciële relaties, en dat in volledige gemoedsrust.”

13

Meer dan 85 jaar kennis en kwaliteit Julius van der Werf biedt u: De nieuwste trends op tegelgebied Een uitgebreid assortiment voor elk budget Snelle levering vanuit magazijnvoorraad Zelf controle over uw bestellingen

liu

sv dw er

f.n l

Vestiging: Groningen Diamantlaan 2, 9743 BG Groningen telefoon (0515) 41 31 48

ju

Hoofdvestiging: Sneek Lorentzstraat 19, 8606 JP Sneek telefoon (0515) 41 31 48

augustus 2021

Kan dat, met meer dan 100.000 bezoekers over 5 dagen? “Er zullen nu slechts 15.000 bezoekers per dag toegelaten kunnen worden, maar daarmee, zo weten we, is het mogelijk om aan de protocollen te voldoen!”

En verder…

We zouden het bijna vergeten… maar wat zal er trouwens op de beurs te zien zijn? Volgens de organisatoren is de deelname van nieuwe tegelproducerende landen sterk in opkomst, en zijn er de nodige innovaties op het gebied van milieuverantwoord bouwen en gezond werken te zien. We zijn benieuwd!

En, omdat er meer te doen is dan alleen CERSAIE… de toerististische organisatie ‘Bologna Welcome’ lanceert (via hun website) de ‘MyBologna’app, waarmee gereserveerd kan worden in restaurants, musea kunnen worden gecheckt en andere activiteiten kunnen worden verkend.

Tot slot - we doen het eigenlijk nooit, een opsomming van organisaties met hun voorzitters en directeuren. Maar in dit geval… Voor één keer. Omdat het nieuws feitelijk deze samenwerking is: • Giovanni Savorani, voorzitter van Confindustria Ceramica • Virginio Merola, burgemeester van Bologna • Stefano Bonaccini, president van de regio Emilia Romagna • Gianpiero Calzolari, voorzitter van BolognaFiere • Vincenzo Colla, adviseur regio Emilia Romagna voor economische ontwikkeling en groene economie • Andrea Corsini, adviseur regio Emilia Romagna voor mobiliteit, transport, toerisme en handel • Valerio Veronesi, voorzitter van de Kamer van Koophandel van Bologna • Patrizia Bauer, voorzitter van de afdeling Toerisme en Cultuur van Confindustria Emilia - Central Area • Celso De Scrilli, voorzitter van Federalberghi Bologna • Enrico Postacchini, voorzitter van Bologna Marconi Airport • Valentino Di Pisa, vice-president van Confcommercio Ascom Bologna • Alessandro Tullio, algemeen directeur van Trenitalia TPER (openbaar vervoer) • Giovanni Trombetti, voorzitter van ‘Bologna Welcome’ ■

www.cersaie.it www.bolognawelcome.com

15

16

Bovatinfo

FENTO Knee Protection: ergonomische kniebescherming als missie!

augustus 2021

Het valt op dat vrijwel alle innovaties waar de tegelbranche aan werkt, iets te maken hebben met gezondheid en vooral het voorkomen van overbelasting.

Vreemd is dat niet: iedere ouder wordende (ex-) tegelzetter, die, zoals dat in de branche mooi heet, ‘keramiek in d’aderen’ heeft stromen, voelt toch ook wel eens wat tegelscherven in rug, armen, polsen of knieën. Eén van de innovaties op het gebied van knieprotectie uit het BOVATIN-innovatieproject was al eens in een eerste stadium bij het Amsterdamse FENTO Knee Protection op tafel geweest. Sabine Palinckx, sinds enige tijd managing director van het bedrijf, besloot vervolgens de banden met de tegelbranche aan te halen en met haar bedrijf geassocieerd lid van BOVATIN te worden.

En wij maken kennis met haar, met hoofd research & development Jesse Rutten, en met een bedrijf dat zich voor 100% op ontwikkeling en productie van ergonomische kniebeschermers richt.

100.000 per jaar, en snel groeiend…

Een tegelzetter brengt gemiddeld toch wel een aantal uren per week door op zijn knieën. In honderd jaar tegelzetten is kniebescherming langzaam geëvolueerd van een stuk leer – meer ter 0bescherming van de broek… - via een stuk gebruikte autoband tot een essentieel en professioneel gereedschap voor persoonlijke bescherming. Want – knieën zijn belangrijk, kwetsbaar en kunnen je op de lange termijn het werken moeilijk of zelfs onmogelijk maken. Het verraderlijke is: je merkt er tot je 40e weinig van, los van wat artritis en prepatellaire bursitis (‘dikke knie’, veroorzaakt door ontstoken slijmbeurzen op- en/ of achter je knieschijf), maar wie niet goed op zijn knieën let, krijgt vroeg of laat te maken met blijvende schade en dus mobiliteitsproblemen.

FENTO Knee Protection verkoopt per jaar zo’n honderdduizend kniebeschermers voor de disciplines die bescherming nodig hebben – waaronder de tegelbranche. En die omzet groeit snel. Toch is het Amsterdamse kantoor-atelier meer een ontmoetings- en creatieve ontwikkelruimte dan een callcentre.

“Nee, het ziet er hier niet uit alsof we hier jaarlijks honderdduizend kniebeschermers ontwikkelen, maken en versturen…”, realiseert Palinckx zich. “Productie gebeurt in China – onder ons permanente toezicht – en de logistiek bevindt zich hier vlakbij in Nieuweveen, bij TWI. Wij doen hier de verkoop, ontwikkeling en de materialeninkoop.” Hoe werkt dat, kniebescherming ontwikkelen?

Eerst vijf jaar R&D… Sabine, afkomstig uit de software-wereld, leidt FENTO nu zo’n vijf jaar. “Hoe ik hier terechtkwam? Geert Kaal, één van de

oprichters, is mijn man en ik maakte natuurlijk alles mee… Zijn collega, René van Rijn, was klant bij Geerts fysiotherapiepraktijk, en werd door hem behandeld voor steeds terugkerende rugen knieklachten. Hij had een zeilmakerij, en kon – ook na diverse kniebeschermers geprobeerd te hebben – niet meer op zijn knieën werken. “Kan je mij helpen een kniebeschermer te ontwikkelen waarmee ik door kan?”, was de vraag. Na het bestuderen van de “kniehouding” werden tientallen mensen in het ‘vorm-gips’ gezet om de juiste ergonomische vorm te vinden. Hieruit werden meerdere prototypes gemaakt die door verschillende ‘kniezitters’ zoals parketleggers, tegelzetters en bouwvakkers werden getest. Het idee was geboren, we moeten een kniebeschermer ontwikkelen waarbij de druk niet alleen op de knie komt maar ook verdeeld wordt op het onderbeen.

Daarnaast moet het vederlicht, ademend, en slijtvast zijn.”

Vijf jaar later was het eerste model marktklaar. “We huurden de kleinste stand op de Bouwbeurs en na twee dagen waren onze 200 sets uitverkocht. De rest is geschiedenis… Inmiddels hebben we ruim 200.000 tevreden gebruikers in meer dan 10 landen. We genieten elke dag van het succes en zijn zeer ambitieus FENTO internationaal aan het uitbouwen!”

De eerste kappen waren vooral láng, om zo een gewichtsverdeling tot stand te brengen. “Geert en René bleven aanvankelijk vanuit hun bestaande bedrijven werken, maar het ging zó hard… Al snel stopten ze met hun oorspronkelijke werk, en gingen ze internationaal. Toen kwam ik er ook bij, want ik was dat internationale werk in mijn vorige werkkring al gewend. ‘Blijven jullie maar die producten ontwikkelen…’, vond ik…”

17

18

Bovatinfo

Kniebeschermers voor divers gebruik “…Want we merkten al snel dat veel beroepen en handelingen specifieke eisen aan ‘hun’ kniebeschermers stelden. In sommige beroepen werk je bijvoorbeeld de hele dag op je knieën, in andere af en toe. In dat laatste geval wil je dus geen lange kniekappen die je de rest van de dag voelt zitten… De rode draad van ons bedrijf is de ergonomie: drukverdeling. Je zit niet op je knie, maar op je gehele onderbeen. En dus – we maken geen broeken, helmen of elleboogbeschermers, we zijn 100% gefocust op knieën. En geloof me: daar is nog zó veel in te bereiken…

Jesse is de hele dag met niets anders bezig dan met onderzoek wat er beter & anders kan…”

Wat is dan beter en anders? “Ik ben altijd op zoek naar de per product ideale flexibiliteit, duurzaamheid, een lager gewicht, nieuwe materialen…,” zegt de R&D-manager. “En stabiliteit!

De voorkant moet redelijk plat zijn, het geheel mag niet te hoog worden… Hoe zitten de elastieken in je knieholten?

Hoe breed wil jij die elastieken hebben? We hebben ze zó gemaakt dat je ze blind, met klittenband, aan- en uit kunt doen.

Gebruikersgemak! En, niet onbelangrijk in de tegelbranche –

met wat voor bouwchemie krijgen ze te maken, en vallen die materialen er weer makkelijk af- en uit te wassen? En hoe zitten je kniebeschermers als je ze de helft van de dag NIET gebruikt?

Ook dan moeten ze lekker zitten, ofwel, je moet ze, zeker dán, niet voelen… Dat geldt voor jullie, voor dakdekkers, hoveniers, installateurs, tapijtleggers, parketteurs, de gehele agri-sector….”

“Ja, en aangezien we onze blik ook internationaal gericht hebben: we kijken ook naar de diverse landen en de mate waarin beschermingsmiddelen daar al of niet vanzelfsprekend zijn,”, ziet Palinckx; “Onder Frankrijk komen we gewoonweg niet! Dus ook niet in tegelland nummer 1: Italië… Maar wel in Duitsland, Zwitserland, Scandinavië, Canada, de VS, sinds kort ook Spanje.

CERSAIE is voor ons dan ook behoorlijk interessant!”

Bladerend in de vorige editie van dit blad: “Ja hoor, we staan er in!” In het artikel over de Laevo blijkt één van de testers van dit exoskeleton kniebeschermers van FENTO te dragen…

Psychologie…? Eigenlijk niet…

Met de kennis van weerstand tegen nieuwigheid & innovatie, vragen we natuurlijk ook naar wat het Fento-recept is tegen

augustus 2021

weerstand bij klanten. Het was even stil. “Nou, dat hebben we eigenlijk niet…”, vindt Sabine Palinckx. “Er loopt geen klant weg! We krijgen van die honderdduizend exemplaren er misschien 5 terug. En als we de kans krijgen, als we op straat iemand met ons product tegenkomen vragen we natuurlijk wat er anders, beter, makkelijker kan. Nou, het enige wat we dan meestal terugkrijgen is: ‘ze zijn ontzettend goed, ehh… wel een beetje duur… maar ze zijn het waard…!’ Nou, daar hoeven we dan dus niet zo veel mee… Waarbij ik wel de aantekening maak dat we niet zo enorm commercieel gedreven zijn: we zijn een open en eerlijk bedrijf, met een heel duidelijk doel. Als een product niet ‘werkt’, dan halen we het van de markt. We doen niet aan rare targets, en we leveren niet in op kwaliteit: kwali-

“Mensen zien wat knie- en rugklachten jouzelf en je bedrijf kosten” teit is het bestaansrecht van ons bedrijf, dus die houden we zo.

We moesten trouwens wel bij onze verkooppunten even door een barrière heen: ’90 euro voor kniebeschermers, dat doet niemand!’. Dus hebben we displays gemaakt zodat je ze in de winkel kunt uitproberen. En dat hielp! We hebben – al geven we ook live trainingen - een complete e-learning module voor onze verkooppunten: zo kunnen de verkopers in net 20 minuten alles leren wat ze moeten weten om klanten te helpen aan de juiste kniebescherming voor hun vak.”

De markt is dan ook klaar voor de betere persoonlijke beschermingsmiddelen. “Mensen zien wat knie- en rugklachten jouzelf en je bedrijf kosten,”, weet Jesse Rutten. “Dus ze geven ook meer uit aan hun gezondheid! Nederland loopt daarin voorop.”

19

Merk Agrob Buchtal / Serie Area Pro (nieuwigheid 2021)

DE HYGIËNISCHE TEGEL DUURZAME VOORDELEN › Moeiteloos schoonmaken: bespaart tijd en schoonmaakmiddel

› Antibacterieel: zorgt voor hygiënische reiniging

› Schone lucht: heeft een positief effect op het binnenklimaat › Slimme technologie voor optimale woonkwaliteit

Met Hytect kunnen mensen met een allergie rustig doorademen, kunnen ouders hun baby‘s gerust op de vloer laten kruipen en kunnen dierenvrienden in een handomdraai de sporen van hun viervoeters wegwerken. Want onze innovatieve technologie gaat bacteriën, schimmels en ziektekiemen tegen, breekt schadelijke stoffen in de lucht af, en zorgt ervoor dat vuil moeiteloos kan worden verwijderd. Omdat Hytect vast in het glazuur wordt ingebrand, blijft het effect permanent behouden.

www.hytect.com

augustus 2021

Dat merk je ook op de bouwopleidingen. “We werken graag samen met de Bouwopleidingen. We leveren vaak goedkoop of zelfs gratis, zodat leerlingen ze op school kunnen gebruiken, in de hoop dat die leerlingen ook later gewoon onze materialen blijven gebruiken. Of - hoop…? Zeg maar verwachting, haha…!

Zeker weten dat ze niet anders meer willen!”

De Nieuwe Namen!

“We zijn hebben trouwens net de namen van onze producten vereenvoudigd. Ze hadden eerst lengtenamen die voor ons heel praktisch waren, maar niet voor de gebruikers: de namen zijn nu herkenbaarder in gebruik. Er is voor ieder wat wils: zo zullen de meeste tegelzetters nu gewoon de FENTO ORIGINAL bestellen aangezien dit het allround model is. Voor diegenen die op zoek zijn naar extra bescherming en maximale ergonomie is er een langer model genaamd de FENTO MAX, een model speciaal voor in je werkbroek die de FENTO POCKET heet, de FENTO HOME die puur gericht is op de thuisklusser (dus niet de professional) en een geheel nieuw model dat vanaf juli is te verkrijgen: de FENTO BOARD, een brede kniebeschermer die je niet om je knieën bindt maar op de grond legt voordat je er op gaat zitten; het handvat zorgt voor extra mobiliteit waardoor je het gemakkelijk kunt verplaatsen. Zoals gezegd is er de FENTO POCKET voor in je broek: FENTO maakt namelijk geen werkbroeken, maar wel kniebescherming voor in de knievakken van werkbroeken. In Scandinavië werken ze bijna alleen met geïntegreerde kniebescherming: bedrijfskledingmerken als Mascot en Blaklader zijn daar standaard - net als de maten van de kniebescherming die je daar in kunt schuiven. Je ziet ze hier ook steeds vaker! En in Amerika zie je ze nooit. Daar draagt iedereen in de bouw jeans…!”

En hoe gaat de ontwikkeling verder, hoe ontwikkelen jullie nieuwe producten? Jesse: “Ik ben permanent op zoek naar nieuwe mogelijkheden, en ook naar productverbetering. We krijgen tips, en geen tip is te gek! Iemand wilde een vakje voor een potlood in de kniekap. Hebben we niet meteen doorgevoerd, maar we houden tips als dit wel in het achterhoofd, want blijkbaar speelt het… Iemand anders vond dat de FENTO POCKET wat flexibeler mocht, maar wel met dezelfde drukverdeling. Nou, dan heb ik hier dus een kast met materialen… die ik constant aanvul, want ook die wereld staat niet stil! En dan gaan we op zoek… Sabine Palinckx ziet nog tal van mogelijkheden: “Onze roadmap staat nog vol met allerlei ontwikkelingen, maar we houden die focus op kniebescherming vast. Juist daardoor komen we verder!”

En de toekomst? Kort na ons gesprek kwam Adriaan Przespolewski (vorige pagina, rechts op de foto), bedenker van de ‘’Raptor’ (zie het innovatie-artikel elders in dit blad) langs om met Jesse zijn prototype door te ontwikkelen. Wordt vervolgd! Wil je meer te weten komen over FENTO? Kijk dan op www.fentokneeprotection.com ■

21

22

Levelling is zo’n innovatie die meteen door de tegelbranche omarmd is. Nodig, want ‚grootformaat‘ betekende tegen het einde van het vorige millennium 30x30 centimeter en (iets) groter, terwijl grootformaat nu doorloopt tot XXXL-slabs van 1.20x2.60, of zelfs 1.80x3.50 meter… En die blijven simpelweg niet automatisch vlak in de lijm liggen. Levelling werd meteen populair, terwijl de branche gemiddeld genomen toch wel geneigd is om te volharden in bestaande technieken. Want „we doen het al jaren zo!“ Over de slabs is het nodige geschreven; ook heeft onze Vlaamse buurman, EITA-voorzitter en NITA-bestuurslid Peter Goegebeur een aanbeveling voor verwerking geschreven voor de Technische commissie van de EUF. Maar levelling is nog een redelijk onontgonnen onderwerp. De redactie van dit blad zocht ook eigenlijk al een tijd naar een wetenschapper die – zoals we dat jaren terug voor de werking van de buttering-floatingmethode gedaan hebben – de handschoen wilde opnemen en die levellingsystemen eens kritisch tegen het licht wilde houden. En die hebben we gevonden! Prof. Dr. Josef Felixberger, technisch directeur van de PCI-groep, heeft zich op ons verzoek in de materie verdiept – met dank voor de bemiddeling aan Rom Rombouts, Business Manager Benelux THOMSIT & PCI. Hieronder leest u de bevindingen van de heer Felixberger. NB: in de oktober-editie van dit blad komen de slabs opnieuw aan bod, want dan publiceren we de resultaten van het Grote XXXL- ofwel slabs-onderzoek, waar een flink deel van de BOVATIN-leden aan heeft deelgenomen!

Systemen voor het egaliseren van tegels: Toepassing en beperkingen Tegels zijn en blijven mateloos populair. Met name grootformaat porcellanatotegels zijn sinds de jaren 2000 in de mode. Functionaliteit, duurzaamheid en modern design bieden kansen voor het ontwerpen van representatieve woon- en werkruimten. Maar het bijna avant-gardistische lifestyle-effect van grootformaattegels komt alleen tot leven als ze absoluut vlak liggen en een zeer gelijkmatig voegpatroon hebben. Leveling- ofwel egalisatiesystemen voor tegels helpen daarbij. Maar, aangezien deze systemen nog betrekkelijk nieuw zijn, bestaan er nog geen erkende technologische regels voor het gebruik ervan. Dit artikel is dan ook bedoeld om stof tot nadenken te geven over het gebruik, de Best Practices en de beperkingen van levelingsystemen.

augustus 2021

Gerectificeerde tegels (links) hebben scherpe voegranden (90°) en exacte tegelafmetingen, © Fliesenrabatte

Porcellanato - materiaal voor de productie van relatief dunne, maar wel grote tegels Aangezien bijna alle grootformaattegels ofwel slabs van porcellanato zijn gemaakt, is het de moeite waard dit materiaal eens nader te bekijken. De grondstoffen voor de productie van porcellanato tegels (ISO 13006) zijn klei, veldspaat en kwarts.

De fijngemalen grondstoffen worden onder hoge druk in een tegelvorm geperst en gebakken bij ca. 1300°C. Het veldspaat heeft een betrekkelijk laag smeltpunt. En daardoor treedt tijdens het proces sintering (‚verglazing‘) van de grondstoffen op, wat resulteert in een sterk verdicht eindproduct met een waterabsorptie van gewoonlijk minder dan 0,1 %.

Door de hoge temperatuur kan het bakproces niet tot in het kleinste detail worden gecontroleerd, wat betekent dat porcellanato tegels na het bakken niet altijd precies dezelfde vorm en afmetingen hebben. En zelfs kleine afwijkingen zijn ongewenst, omdat zij leiden tot een ongelijkmatige vorm en een wisselende voegbreedte. Zo zou het verwachte strakke rostrum van voegen verstoord raken, en ontstaat het risico dat de klant zich over de grootformaat tegels gaat beklagen.

Grootformaat, dunnelaagtegels - Wat wordt daarmee bedoeld?

Grootformaat tegels vereisen ook speciale aandacht bij de verwerking aangezien er een verhoogd risico op beschadiging bestaat: zowel tijdens het transport als tijdens de verwerking zelf. Er is geen normatieve definitie voor grootformaattegels.

In de folder “Grootformaat tegels en platen” van de ZDBbranchevereniging “Fliesen und Naturstein” (FFN) wordt

gesproken over grootformaat met een formaat van 60 centimeter of meer, hetgeen overeen zou moeten komen met wat de tegelindustrie en de bouwbedrijven er onder verstaan.

Anderzijds bestaan er tegels met een dikte van zes millimeter of minder en een afmeting van 120 x 260 cm. Met name tijdens het vervoer, de verwerking en de plaatsing van zulke immers dunnere en veel grotere porcellanato tegels moeten passende voorzorgsmaatregelen worden genomen om beschadiging te voorkomen.

Gerectificeerde tegels - exacte afmetingen en rechthoekige voegranden door op maat snijden Na het bakken en spanningsvrij maken worden de gerectificeerde tegels met behulp van diamantzagen of waterjets onder ultrahoge druk precies op dezelfde breedte en lengte gezaagd. Bovendien hebben de tegelranden een precieze hoek van 90 graden.

Rectificatie betekent dat zelfs grootformaat tegels probleemloos kunnen worden gelegd met zeer fijne voegbreedtes van slechts twee millimeter en een uniform rostrum. Grootformaat gepolijste porcellanato tegels in combinatie met een smal, homogeen voegpatroon zorgen voor de moderne uitstraling waar veel gebouweigenaren en architecten naar vragen.

Er moet bovendien bijzondere aandacht worden besteed aan een gelijkmatige plaatsing van de gerectificeerde tegels, aangezien zelfs de kleinste oneffenheden van de scherpe randen meteen opvallen of zelfs tot verwondingen kunnen leiden.

23

24

Bovatinfo

Daarom worden bij het leggen van grootformaat tegels nivelleersystemen (zie hieronder) gebruikt om oneffenheden te voorkomen.

Gekalibreerde tegels – tegels sorteren op grootte Gekalibreerde tegels hebben hetzelfde kaliber (zie kader - tegelafmetingen), ofwel dezelfde grootte.

Na het bakproces worden de tegels nauwkeurig gemeten en op grond van hun afwijking van de fabrieksmaten in zogenaamde kalibers verdeeld en vervolgens gesorteerd. De tegelranden van gekalibreerde tegels zijn enigszins afgerond als gevolg van het sinterproces en zijn daarom niet zo scherp als die van gerectificeerde tegels. Tegels van hetzelfde kaliber hebben dus dezelfde afmetingen (gekalibreerde tegels). Om een visueel perfect resultaat te bereiken, moeten alleen tegels van hetzelfde kaliber worden gelegd.

Gerectificeerde tegels hebben een “scherpere” tegelrand dan gekalibreerde tegels en hoeven niet in kalibers te worden verdeeld; alle gerectificeerde tegels worden immers op precies dezelfde maat gesneden en hebben dus een kaliber nul (zie kader hiernaast).

Tegelafmetingen Nominale afmeting De nominale afmeting, b.v. 60 x 60 cm, geeft de randlengte aan van de tegelformaten waaronder de tegels worden verkocht. De nominale afmeting wordt met name door bouwers en architecten gebruikt ter oriëntatie in de ontwerp- en planningsfase.

Werkelijke afmeting Werkelijke afmetingen (lengte, breedte, dikte) van een tegel.

Werkafmeting (W) en de voegbreedte (V) resulteren in de coördinatieafmeting (K), © Felixberger

Fabrieksafmeting (W) De fabrieksafmeting is de door de fabrikant beoogde produktiemaat en wordt gespecificeerd in millimeters, b.v. 597 x 597 mm. De werkelijke afmeting, d.w.z. de werkelijke grootte van de tegel, moet overeenkomen met de fabrieksafmeting binnen een vastgestelde tolerantie (kaliber).

Kaliber De afwijking van de werkelijke afmeting ten opzichte van de fabrieksafmeting van de tegel wordt uitgedrukt door het zogenaamde kaliber. Kaliber 0 geeft tegels aan die precies de fabrieksafmeting hebben, kalibers 1 tot en met 3 worden steeds groter en kalibers 9 tot en met 5 worden steeds kleiner dan de fabrieksafmeting. Het verschil tussen kaliber 5 en kaliber 3 van een tegel kan tot één centimeter bedragen, afhankelijk van de tegelgrootte (nominale afmeting).

Coördinatenmaat (K) De coördinatenmaat bestaat uit de fabrieksmaat (W) en de voegbreedte (F). Bijvoorbeeld, de coördinerende afmeting voor een tegel met een fabrieksafmeting van 597 x 597 mm en een voegbreedte van 3 mm is 600 x 600 mm. De coördinerende maat wordt door de architect en de tegelzetter gebruikt om de tegelbekleding te verdelen.

Auteur Prof. Dr. Josef Felixberger, technisch directeur van de PCI-groep, kan terugblikken op tientallen jaren ervaring op het gebied van bouwchemie. Hij is de auteur van talrijke publicaties over bouwfysica en het leerboek “Chemie voor beginners”. Daarnaast is hij bestuurslid van de branchevereniging “Deutsche Bauchemie” en universitair docent voor de opleiding van jonge academici op het gebied van civiele techniek. Met name het overbruggen van theorie en praktijk ligt hem na aan het hart.

25

augustus 2021

Tegellijmen en het leggen/stellen zonder holtes Bij grootformaat tegels moet er zeer zorgvuldig op worden toegezien dat zij vrijwel zonder holle ruimtes worden gelegd/gesteld. Er bestaat geen normatieve numerieke waarde die hiervoor in acht moet worden genomen, maar in de praktijk is in vakkringen een hechtingsgraad van ten minste 80 % van de achterkant van de tegel ingeburgerd geraakt.

Hoe kan zo’n hoge graad van hechting worden bereikt met grootformaattegels, vooral omdat grootformaattegels niet in zijn geheel in de lijm kunnen worden gedrukt maar alleen kunnen worden AANgedrukt?

In de praktijk is gebleken dat de buttering-floatinglegmethode de beste resultaten oplevert. Aangezien herhaaldelijk vragen rijzen over deze methode, zullen de basiskenmerken ervan kort worden toegelicht. De gecombineerde methode combineert (nomen est omen) de butteringmethode met de floatingmethode (DIN 18157 - deel 1). Zo wordt bij het leggen van grootformaat tegels de legmortel enerzijds met een geschikte getande spaan op de rugzijde van de te leggen tegel gekamd (buttering-methode) en anderzijds op de te leggen ondergrond (floating-methode). Om onnodige luchtinsluiting bij het leggen van de grootformaattegels te voorkomen, zo is uit laboratoriumproeven gebleken, werkt het parallel aan de korte zijde aanbrengen van de lijmrillen op de tegel en de ondergrond beter: zo kan de tijdens het plaatsen aanvankelijk opgesloten lucht de kortste weg naar de vrijheid vinden… Nog betere resultaten worden bereikt als de kamvertandingen verschillend worden gekozen voor tegel en substraat, zodat de banen elkaar niet overlappen. De kleinere vertanding wordt daarbij gebruikt op de achterkant van de tegel (buttering). De keuze van de vertanding hangt af van de aard van de ondergrond, de structuur van de rugzijde van de tegel en de grootte van de tegel. De keuze valt onder de verantwoordelijkheid van de tegelzetter. Als uitgangspunt voor de plaatsing van grootformaat tegels kan een kam met een rechthoekige vertanding van 12 mm voor de rugzijde van de tegel en een gebogen middenbedkam voor de ondergrond (floating) worden gebruikt.

Flexibele tegellijmen van klasse C2E S1, zoals PCI Flexmörtel S1 Flott (zie afbeelding linksboven), zijn geschikt voor dit werk. Vooral de verlengde open tijd (E) ondersteunt het gebruik van nivelleersystemen. Er is dus geen risico wat betreft huidvorming of overschrijding van de verwerkingstijd van deze tegellijm.

Een flexibele C2E S1 tegellijm, bestemd voor de verwerking van grootformaat tegels, © PCI Augsburg GmbH

26

Bovatinfo

Druksysteem: boog met plaat ofwel de clip (links), aanbrengen van klemwiggen ofwel keggen (boven), © Raimondi

Egalisatiesystemen maken vlakke keramische bekledingen mogelijk De trend richting grootformaat en gerectificeerde porcellanato tegels stelt hoge eisen aan de tegelzetter. De door de klant verwachte elegantie en de geschiktheid van de bekleding voor dagelijks gebruik vereisen dat de tegels vlak en zonder overstekken worden gelegd, met behoud van een exact voegraster met constante voegbreedten.

Oneffenheden in de vloer zelf en verschillend aangebrachte hoeveelheden legmortel kunnen gemakkelijk leiden tot een ongelijkmatige tegelvloer. Om ervoor te zorgen dat de tegelhoogte over het gehele oppervlak gelijkmatig en vlak is, hebben nivelleersystemen hun waarde tijdens de installatie ruim bewezen.

Plus: egalisatiesystemen dragen ook als afstandhouders bij aan een homogeen voegpatroon.

Egalisatiesystemen - marktoverzicht In principe wordt een onderscheid gemaakt tussen druk- en spanningssystemen. Uiteindelijk zorgen de systemen ervoor dat de tegels gelijkmatig liggen en de voegbreedtes uniform zijn.

Druksystemen - de hogerliggende tegel in het lijmbed drukken Het druksysteem bestaat uit clips met een boogvorm (zie linkerafbeelding hierboven) met vooraf bepaalde breekpunten, gemonteerd op een kunststofplaat, die tijdens het leggen tussen de tegels worden aangebracht (zie rechterafbeelding hierboven). Na het leggen wordt een plastic keg tussen de hogere tegel en de boog geplaatst en met een speciale spantang op de vereiste spanning gebracht. Bij het druksysteem wordt de bovenste tegel in het mortelbed gedrukt tot hij op hetzelfde niveau ligt als de onderste tegel (zie afbeelding rechts). Druksystemen zijn bijzonder geschikt voor grootformaattegels.

Tractiesystemen - optillen van de onderste tegel Het tractiesysteem bestaat eveneens uit een plaat, maar daarop is dan een nok in de vorm van een pen met schroefdraad en een vooraf bepaald breekpunt bevestigd. Ook deze clip wordt met zijn grondplaat onder de tegels geplaatst, zodat alleen de draadstift tussen de tegels uitsteekt (zie afbeelding op de volgende pagina, rechtsboven). Op deze draadstift wordt een ‚spindop‘ geplaatst, die afhankelijk van de uitvoering van het treksysteem met een tang of met een boormachine wordt gespannen. In het treksysteem trekt de spindop de onderste tegel op de aangrenzende hogere tegel. Het treksysteem is bij voorkeur geschikt voor kleine tegelformaten.

augustus 2021

Egaliseren van tegels met een tractiesysteem, © Raimondi

Het onderscheid tussen druk- en spanningssystemen lijkt de auteur willekeurig. Immers, volgens de 3e wet van Newton werken krachten altijd wederzijds (actio est reactio).

Overgebracht op nivelleersystemen met keggen betekent dit dat de kracht die door de keg op de hoger gelegen tegel wordt uitgeoefend, in dezelfde grootte maar in tegengestelde richting via de boognok wordt overgebracht op de grondplaat van de clip (zie hieronder). Zo wordt de bovenste tegel door de wig in de legmortel gedrukt en wordt de onderste liggende tegel met dezelfde kracht via de kunststofplaat opgetild. Tenslotte bewegen de tegels naar elkaar toe totdat ze op dezelfde hoogte komen te liggen.

Egalisatiesystemen oefenen altijd gelijke krachten uit op hogere en lagere tegels, © Felixberger

Toepassing van nivelleersystemen voor tegels • Het leggen van de tegels volgens de buttering-floatingmethode, zonder dat de tegellijm in de voegruimte wordt gedrukt • Inbrengen van de clips tussen de tegels op een afstand van gemiddeld ca. 5 cm van de tegelhoeken, afhankelijk van de afmeting van de tegel en het type ondergrond • De clip meteen op de gewenste plaats aanbrengen, dus niet door een schuivende beweging naar de gewenste plaats toe brengen. Dit laatste kan namelijk tot holtes onder de tegels leiden.

• Het plaatsen van de spinclip (treksysteem) op de draadstift of het plaatsen van een keg in de boogopening van de clip (druksysteem) • Zorgvuldig spannen van de doppen of wiggen met een systeemconforme spantanghouder, zodat de tegels vlak komen te liggen.

• Wacht tot de tegellijm is uitgehard: twee dagen • Zijdelings afkloppen van de nokken samen met wig/deksel op het vooraf bepaalde breekpunt van de grondplaat met een rubberen hamer nadat de tegellijm is uitgehard. Wiggen en doppen kunnen worden hergebruikt, lipjes en grondplaatjes gaan verloren.

• Het plaatdeel van de clip blijft onder de tegel, maar er zijn al nieuwe systemen in ontwikkeling die in zijn geheel verwijderd kunnen worden (zie foto op pagina 29; dit betreffende systeem is voor kleinere wandtegels ontwikkeld. Maar het ontwikkelen van een dergelijk systeem voor grootformaten is absoluut een aanrader, red.).

27

28

Bovatinfo

Wat kunnen nivelleersystemen doen?

Met nivelleersystemen kan het niveau van verticaal verschoven tegels met maximaal twee millimeter worden aangepast en op dezelfde hoogte worden gehouden, zodat een vlak keramisch oppervlak ontstaat.

Egalisatiesystemen zijn niet geschikt voor het egaliseren van oneffen vloeren of kromgetrokken tegels.

Moet de ondergrond worden geëgaliseerd voordat egalisatiesystemen worden gebruikt?

De ondergrond moet zodanig worden geprepareerd dat het plaatsen van grootformaat tegels mogelijk is. Dit kan de eisen van DIN 18202 “Toleranties in de bouw” voor grote tegelformaten overschrijden. Egalisatiesystemen zijn niet bedoeld en geschikt voor het egaliseren van ondervloeren.

Hoe dik moet het lijmbed zijn?

Het lijmbed moet zo dik zijn dat de tegels voldoende diep worden ingebed, zodat een niveauverandering van de tegels van ± 2 mm mogelijk is zonder dat de tegels bij het optillen uit het lijmbed worden getild of bij het indrukken de ondergrond raken. Om een voldoende dikke lijmlaag op te bouwen, moet de gecombineerde methode (butteringfloating methode) worden gebruikt. De onderplaat van de clip van het nivelleersysteem moet volledig in de mortel worden ingebed om holtes tot een minimum te beperken.

Welk soort lijm moet worden gebruikt?

Er moeten flexibele, met kunststof gemodificeerde lijmen worden gebruikt. Porcellanato heeft immers vrijwel geen poriën en dus ook geen vochtopname, zodat een lijmkverbinding via polymeerafdichtingen (zuignap-effect) van doorslaggevend belang is. Lijmen die te snel uitharden worden niet aanbevolen. Vooral op warmere dagen is voldoende opentijd nodig voor het toepassen van het nivelleersysteem - dus voordat de lijm uithardt. Indien het nivelleersysteem te laat wordt opgespannen, zal onherstelbare schade ontstaan aan de reeds uitgeharde lijmverbinding.

Aan welke nivelleersystemen moet de voorkeur worden gegeven?

Levelingsystemen die de bovenste tegel door middel van wiggen in het mortelbed duwen en treksystemen die het omhoog trekken van de onderste tegel bevorderen, zijn even geschikt.

Welke krachten treden op bij het gebruik van nivelleersystemen?

Uit laboratoriumproeven blijkt dat voor het indrukken van tegels in een lijmbed (of het verwijderen van een tegel uit het lijmbed) waar een kunstofverrijkte lijm is gebruikt, een kracht van 0,015 N/mm² nodig is. Dit betekent dat indien een tegelhoek van de afmeting 20 x 20 cm² met een nivelleersysteem wordt geëgaliseerd, een kracht van ca. 600 N (60 kg) moet worden uitgeoefend.

De kracht om een tegel te buigen wordt berekend als: 𝐹𝐹 =

Kunnen kromgetrokken tegels worden geëgaliseerd met een egalisatiesysteem.

F: buigkracht, N 2 ∙ β ∙ b ∙ß: d) Buigsterkte, N/mm² F=

b: paneelbreedte, mm 3 ∙ l d: paneeldikte, mm

$ ∙&∙'∙( ) *∙+

ßDSC ≈60 N/mm² l: paneellengte, mm

Voor een FSZ paneel van 60 x 60 cm met een dikte van 8 mm, resulteert dit in een kracht van: ) ∙,-∙,--∙./

∙ β ∙ b ∙ d) F = =2 2560 N. 0∙,-F =

3∙l

Voor een DSC-paneel van 120 x 60 cm met een dikte van 3 mm, resulteert dit in een kracht van: F =

) ∙,-∙,--∙./ .∙0)--

= 180 N.

Zoals uit de berekeningen blijkt, kunnen met name zeer dunne platen (< 5 mm) met nivelleersystemen worden geëgaliseerd. Voor normale DSC-platen zouden veel te hoge krachten nodig zijn, vooral omdat de noodzakelijke tegenkracht (reactio) ook niet in het lijmbed aanwezig is.

Drukt het gebruik van nivelleersystemen tegellijm in de voegruimte?

Dit kan gebeuren, en in dat geval moet de mortel worden verwijderd terwijl hij nog in plastische toestand is.

Binnen welk tijdsbestek mogen nivelleersystemen worden geactiveerd/opgespannen?

De hoogtecompensatie moet binnen de verwerkingstijd van de tegellijm worden geactiveerd, omdat anders de uithardende legmortel en daarmee de lijm-tegelverbinding onherstelbaar kan worden verstoord.

Hoe ziet het lijmbed eruit bij correct/incorrect gebruik van nivelleersystemen?

Als egalisatiesystemen correct worden gebruikt, zijn er na het opbreken van de tegels geen of nauwelijks uitgesproken lijmruggen zichtbaar, omdat er geen holle ruimten zijn. Als panelen uit het lijmbed worden getrokken als gevolg van te intensief nivelleren, zijn in de hoek meestal duidelijke lijmribbels zichtbaar.

Kunnen trilsystemen worden gebruikt nadat een nivelleersysteem is geactiveerd?

Nee, liever niet, aangezien het spannen van de nivelleerwiggen betekent dat het gehele plaatoppervlak onder spanning staat. Bij gebruik van trilmachines kan het risico bestaan dat de bekleding uit het lijmbed wordt getrild.

Naar de mening van de auteur is het zinvol om voor grote platen trilmachines te gebruiken alvorens het nivelleersysteem in werking te stellen, teneinde holtes/lucht onder de tegels tegen te gaan . Om bindende uitspraken te kunnen doen, zouden laboratorium- en veldproeven moeten worden uitgevoerd.

Wanneer mag een geëgaliseerde ondergrond ten vroegste betreden worden?

In geen geval mag de bekleding te vroeg worden betreden. De tijd is afhankelijk van de klimatologische omstandigheden ter plaatse, de gebruikte lijm, enz. De aanbeveling is twee dagen na de overdracht.

Welke tegels zijn geschikt voor het gebruik van nivelleersystemen?

Tegels van porcellanato van elk formaat, maar vooral van groot formaat.

Bijzonder goede resultaten worden bereikt met gekalibreerde of, nog beter, gerectificeerde tegels.

Wat is de maximaal toegestane hoogteverschil van tegels bij gebruik van nivelleersystemen?

Nivelleersystemen mogen worden gebruikt om hoogteafwijkingen van maximaal 2 mm te nivelleren.

Voorwaarde is dat het lijmbed voldoende dik is, zodat de tegel goed inbedding heeft en de hoogte nivellering van de tegel vrijwel zwevend in het speciebed kan plaatsvinden.

Welke legpatronen zijn voordelig?

Het is voordelig om de tegels in kruisverband te leggen. Alleen als alle tegels volledig vlak zijn (check!) kunnen ze in verband worden gelegd?

De meest voorkomende fouten bij het gebruik van nivelleersystemen voor tegels?

• Onvoldoende egalisatie van de ondergrond • Lijmbeddikte te gering • Buttering-floating niet toegepast • Teveel schuiven met de clips tussen de tegels

Waar moet extra aandacht aan besteed worden?

Tegels met een krasgevoelig oppervlak kunnen worden bekrast door spindoppen en vergelijkbaar. Er zijn speciale systemen die de draaibeweging van de trekkap ontkoppelen van het tegeloppervlak met behulp van een kunststof ring, ter voorkoming van krassen.

Onopgeloste zaken?

Bij het zetten van de eerste tegels is het geen probleem om de nivelleersystemen te activeren terwijl de legmortel zich in plastische toestand bevindt. Wat het oppervlak betreft, is het echter bijna onmogelijk te voorkomen dat de legmortel onder een rij tegels al is uitgehard voordat het nivelleersysteem is opgespannen.

• Te grote hoogtecorrectie van de tegels • De lijm in de voegruimte drukken en deze vervolgens niet, voorafgaand aan het voegen, verwijderen.

• Te vroeg op de pas gelegde tegels lopen

29

augustus 2021

Kritisch overzicht en discussie Tijdsbesteding Tegelzetters die nog nooit met nivelleersystemen hebben gewerkt, verwachten meestal dat de nieuwe werkwijze arbeidsintensiever zal zijn. Maar de ervaring leert dat in de meeste gevallen zelfs tijdwinst wordt geboekt. Enerzijds verloopt het aanbrengen van de tegels gemakkelijker en sneller, aangezien men zich niet al te veel zorgen hoeft te maken over de gelijkmatige inbedding van de tegels, en anderzijds is het niet meer nodig om tijdrovende correcties van overstekken uit te voeren met het bijbehorende hinderlijke optillen van de tegels, het aanbrengen van extra lijm en het opnieuw stellen van de tegel.

Holtes Bij grootformaattegels moet erop worden gelet dat zij met zo min mogelijk holtes/lucht onder de tegels, en dus met een maximale hechting worden gelegd. Door het gebruik van nivelleersystemen bestaat het risico dat juist holtes onder de tegels ‚veroorzaakt‘ worden. Om dit te voorkomen zijn in de onderstaande tabel antwoorden/stellingen op vragen geformuleerd, die bedoeld zijn om in vakkringen een discussie op gang te brengen om een best practice, of, nog beter, een erkende regel van techniek af te dwingen.

Best practice Alleen de bijzonderheden van het nivelleringssysteem werden hier behandeld. De in ieder geval volgens DIN 18157 (of onze URL 35-101, red.) vereiste randvoorwaarden, zoals bijvoorbeeld conditie/voorbereiding van de ondergrond of grootformaat-specifieke werkmethoden (transport, opslag, montage, ...) worden als bekend verondersteld, dan wel kunnen in handleidingen, aanbevelingen en overige literatuur worden gevonden.

Duurzaam! Miniaturisatie van de trekstang tot een smal metalen T-stuk (Foto: Hengda Tile Levellers) maakt het mogelijk het systeem volledig te verwijderen via de voegruimte en opnieuw te gebruiken.

• Egaliseer de ondergrond met egalisatiemiddel voor het leggen van grootformaat tegels • Controleer de tegels op kromming, gebruik alleen vlakke, gekalibreerde of gerectificeerde tegels • Breng een vervormbare flexibele mortel (C2E S1) aan volgens de buttering-floating methode • Gebruik een grote vertanding, zodat er voldoende lijmbeddikte is om te nivelleren, en om de clips goed in te bedden • De lijmrillen van de tegel en lijmrillen van de ondergrond lopen idealiter parallel aan de korte zijde van de tegel • Plaats de tegel en duw de platen van de nivelleersystemen meteen op de gewenste plaats in het lijmbed. Dus NIET, zoals met kleinere tegels gebruikelijk is, door ze met een schuivende beweging aan te brengen!

• Terwijl de lijm nog inwerkt, draait of trekt u het nivelleersysteem voorzichtig vast/aan.

• Ga bij nivellering uit van een hoogteverschil van niet meer dan twee millimeter.

• Het betegelde oppervlak mag pas na twee dagen worden betreden, anders bestaat het gevaar dat de lijmverbinding onherroepelijk wordt beschadigd.

• Klop nivelleersystemen in de richting van de voeg af met een liefst wit-rubberen hamer.

Nivelleersystemen doen hun werk goed als je je bewust bent van hun beperkingen. De essentiële voorwaarden voor een succesvol gebruik zijn een vlakke ondergrond, voldoende inbedding (buttering-floating methode) van de tegels en gevoel voor verhoudingen en ervaring bij het toepassen van de levellingsystemen.

De egalisatie moet worden uitgevoerd tijdens de verwerkingstijd van de legmortel en mag niet meer dan twee millimeter bedragen om de lijmverbinding tussen de lijm en de rugzijde van de tegels niet blijvend te verstoren. ■

Voor meer informatie kijk op

tegelgroep.nl

Tegelgroep Nederland biedt een compleet pakket van producten en diensten voor elk denkbare toepassing met tegels. Voor zowel binnen als buiten.

Elk denkbare toepassing, zowel binnen als buiten

Technologische & esthetische ontwikkelingen, kwaliteit, duurzaamheid en service staan altijd voorop.

Met een ijzersterke reputatie op het gebied van logistieke performance, succesvolle innovaties en intensieve samenwerkingen.

Tegelgroep Nederland: partner van en voor Bovatin.

IJzersterke logistieke performance

Intensieve samenwerkingen Tegelgroep Nederland. Postbus 19 6674 ZG Herveld. T. +31(0) 488 470 600 F. +31(0) 488 470 601 info@tegelgroep.nl www.tegelgroep.nl

33

Eric Pattenier (Gutjahr): “Juist de koppeling tussen Ardex en Gutjahr zorgt dat we een ‘productfamilie’ kunnen aanbieden!”

De eerste keer dat we elkaar spraken, was in 2014, in het sportcentrum Vianen. Eric Pattenier, ooit gestart als tegelzetter bij bouwmaterialenhandel Raab Karcher, gaf toen als technisch adviseur advies over het Ardex-lijmsysteem dat de aansluiting zou vormen tussen een RVS zwembad en de met tegels afgewerkte perrons. Nu is hij – met in totaal zo’n 22 Ardexjaren op zijn CV – al weer ruim vier jaar nationaal accountmanager voor Ardex-zuster Gutjahr Systemtechnik GmbH. Licht en filmcamera worden opgesteld; Eric vertelt namelijk in een ‘politieke-’ en een ‘consumenten’commercial binnen de campagne ‘Meerwaarde van Tegels’ waarom een vloerverwarmingssysteem aan keramische tegels de ideale partner heeft. En we praten bij over de systemen van Gutjahr. Plaats van handeling: de showroom van Tegelhandel Loomans in Someren, waar de commercial opgenomen wordt.

34

Bovatinfo

“Heb je een kruipruimte onder je vloer, dan houdt dit de kou tegen”

‘Productfamilie’ “Gutjahr levert systemen voor afwatering, ontluchting en ontkoppeling voor binnen en buiten,”, legt de nationaal accountmanager uit. “Maar we filmen hier vooral voor onze vloerverwarmingssystemen: IndorTec® THERM-E – de elektrische variant - en IndorTec® THERM-W, het watergedragen systeem.

Twee systemen die in Nederland hun weg naar de markt steeds beter gaan vinden; zozeer zelfs, dat we onze aanvankelijke strategie los hebben moeten laten dat ik Gutjahr zou promoten, en de andere vijf technisch adviseurs bij Ardex zich op de lijmsystemen zouden richten. Vrij snel bleek namelijk dat juist de koppeling tussen verwarmings- en lijmsysteem, of afwateringsen lijmsysteem een grote meerwaarde voor de klant had: hij kan bij één ‘productfamilie’ - Ardex is nog altijd een familiebedrijf - terecht! In de praktijk zorg ik dat de technisch adviseurs van Ardex ook kunnen adviseren over Gutjahr, en neem ik de grotere en meer complexe projecten voor mijn rekening waar Gutjahr een rol speelt” Binnen én buiten “Steeds meer bouwbedrijven weten ons namelijk te vinden.

Want we grossieren echt in oplossingen! Ik heb nèt nog Jan Elbert (de Jong, Ardex’ sales manager BeNeLux, red.) een set foto’s gestuurd van een groot project waarvoor we zowel binnen-als buitensystemen hebben geleverd: een buiten-

afwateringssysteem, ons Terramaxx raamsysteem waarop grootformaat tegels geplaatst zijn, plus voor binnen en buiten de sneldrogende dekvloerspecie Ardex A38, inclusief lijmen.

En binnen ligt ook ons IndorTec® THERM-E-systeem! Daarmee hebben we een flink aandeel in de afbouw van zo’n project… En dan begrijp je hoeveel tijd ik doorbreng op bouwvergaderingen: wij brengen essentiële systeemkennis in!”

THERM-W: snel, kostenefficiënt, lichtgewicht… en (geluids)isolerend!

Gutjahr levert met THERM-W een volledig watergedragen vloerverwarmingssysteem: alles, inclusief de buizen, tot aan de machinekamer. “Dus het geheel van isolatie, opbouw, ontkoppeling, buizen. Afwerken met lijm en tegels, en je bent klaar. THERM-W leg je ‘droog’ op de vloer: het systeem weegt bij elkaar net 5,2 kilo per vierkante meter, inclusief gevulde leidingen! Je verlijmt dus de 26 millimeter dikke EPS-isolatieplaten met de aluminium afwerking zó op de ondergrond die je aantreft - mits vlak en stabiel - , je drukt de leidingen er in, er gaat een zelfklevende mat overheen en daarop hecht de tegellijm. Dus je hebt onder de tegel een opbouwhoogte van net 3 mm, plus de dikte van de EPS; inclusief tegel kom je dus op een dikte van zo’n 45 mm uit!

Omdat er dus echt alleen een lijmdikte tussen de buizen en de tegel zit, hebben we het systeem van een aluminium geleider tussen de buizen voorzien. De buizen geven hun warmte door

augustus 2021

aan het aluminium, dat vervolgens alle warmte snel spreidt en afgeeft. Dus, waar je bij andere systemen toch echt voelt waar de buizen lopen, heb je dat met THERM-W niet! Ofwel- meestal kun je ervan uitgaan dat je kat daar gaat liggen waar de leidingen lopen. Nu ligt je kat dus echt overal – en is de warmte dus optimaal gespreid! Je kunt met dit systeem ook oudere woningen

“Zelfs als je er nog nooit mee gewerkt hebt, leg je in een ochtend probleemloos de grootste vloer klaar…” van een hybride warmtepomp voorzien, en je vloerverwarming als hoofdverwarming gebruiken. Ook al omdat je relatief weinig gewicht toevoegt: ook in zeer oude huizen met houten balken kun je met dit systeem prima uit de voeten. Zo hebben we in Amsterdam op een zeer efficiënte manier een grachtenpand van vloerverwarming kunnen voorzien…! Anders hadden de vloer en de balken vervangen of verstevigd moeten worden: ze waren

met ons systeem een stuk voordeliger uit…! Wij maken eigenlijk altijd het legplan van de platen en de buizen… Zelfs als je er nog nooit mee gewerkt hebt, leg je in een ochtend probleemloos de grootste vloer klaar… En je hebt geen droogtijd, geen gesjouw met mortel… Als het ligt, dan kun je ’s middags al gaan tegelen.”

En daar houden de voordelen boven een zand-cement dekvloer nog niet op, vindt Eric Pattenier: “Het systeem isoleert bovendien van onderaf. Dus, heb je een kruipruimte onder je vloer, dan houdt dit de kou tegen. En in een appartementencomplex zorgt ons systeem voor een geluidsreductiewaarde (RW) van 16 dB!” …en THERM-E De elektrische variant THERM-E is een vloerverwarming, een zwaar belastbare ontkoppelingsmat en waterdichting in één.

“Het systeem bevat geen ‘lucht’, en dus wordt de warmte maximaal efficiënt doorgegeven aan de ruimte. Ja, je kunt ook hier allerlei typen vloerbedekking op gebruiken. Maar echt… tegels geven de warmte gewoon het best door. NB, ook hier geldt: ook de lijm speelt een rol bij de warmtedoorgifte, dus adviseren wij voor beide systemen een lijm met een maximale warmtegeleiding, zoals ARDEX X78-vezelversterkte vloerenlijm.

De opbouwhoogte van het totale systeem exclusief de tegel is 8mm… Houd je vast: inclusief vloer, 18 millimeter… Mede afhankelijk van de tegeldikte, natuurlijk.

35

36

Bovatinfo

augustus 2021

“We hebben zó veel… douchegoten, drainagesystemen, balkonopbouwen, verhoogde systemen…”

8 systemen, voor 24 toepassingen!

Maar de vloerverwarmingssystemen zijn slechts een klein deel van het Gutjahraanbod. Pattenier: “Ons meest gebruikte buitensysteem is de Watec®Drain KP+: een dunnelaagdrainage voor in dunbed gelegde vloeren: een systeem dat water ónder de tegels door afvoert. Je kunt er dus direct op lijmen, en het kan zonder dilataties aangebracht. Voor binnenvloeren hebben we de zwevend gelegde ontkoppeling IndorTec® FLEXBONE-2E, 3 millimeter dik, ideaal ook voor tijdelijke vloeren zoals in winkels of voor ondervloeren waarbij hechting een probleem is, denk hierbij bijvoorbeeld aan vieze met olie doordrenkte vloeren.”

En verder? “We hebben zó veel… douchegoten, drainagesystemen, balkonopbouwen, verhoogde systemen… Wie geïnteresseerd is: check de site, of neem contact op”!

Inmiddels komt Robert Hurkmans, directeur van Tegelhandel Loomans en bestuurslid van BOVATIN binnen: we gaan starten met de opnames, waarin ook hij figureert. Ook hem was het ‘aluminum’ verwarmingssysteem IndorTec® THERM-W opgevallen. “Eric, leg jij me dat even in het kort uit…?” ■

www.gutjahr.com/nl

37

Raab Karcher: ‘Leanworks’, tot op de schoenveter van de tegelzetter “Alles in onze organisatie is erop ingericht om de bouw optimaal te bedienen. Voor de tegelzetter betekent dat: zijn tegels en hulpmiddelen op de juiste locatie, op het juiste moment en dan ook nog eens precies op de plek waar hij ze gaat verwerken. We zeggen altijd dat we de materialen die hij nodig heeft, ‘precies op zijn schoenveter’ afleveren. Bij wijze van spreken dan, want we doen er natuurlijk ook alles aan om milieuen ARBO-verantwoord te werken…

En iemand over zijn eigen veters te laten struikelen hoort daar dus niet bij!” We maken kennis met Menno Hoekstra en Theo van Beijsterveldt (rechts op de foto), twee managers Sales & Operations/National Accounts bij Bouwmaterialenhandel Raab Karcher, sinds kort ons 27e geassocieerde lid. Menno bedient de regio Noord & Oost, Theo is te vinden in Zuid & West. Het juiste materiaal op de juiste locatie & werkplek en op de juiste tijd, na een bestelling waarbij precies de juiste vragen zijn gesteld en beantwoord. Klinkt simpel en doeltreffend als je klant bent, en dat is het ook. Maar om het als leverancier te realiseren moet je wel een strak uitgelijnde organisatie optuigen, met verkoopmedewerkers en technisch adviseurs die van hun kant van tegelwerk net zoveel afweten als de tegelzetbedrijven van hun werk, hetgeen vooral gaat tellen als het om grote en complexe bouwprojecten gaat. Wat is het geheim van Raab Karcher?

39

Schlüter ®-KERDI-LINE-VARIO     

Discrete, smalle afwateringsprofielen Hoogwaardige materialen: geborsteld roestvast staal en aluminium met TRENDLINE-poedercoating Leverbaar in twee designs: WAVE en COVE Individueel inkortbaar en in hoogte verstelbaar Eindkapjes inbegrepen

    

Geïntegreerde stankafsluiter Betrouwbare afdichting met een geïntegreerde SchlüterKERDI-FLEX-manchet Zelfreinigend effect 360° draaibare drain met vacuümeffect Eenvoudig te verwerken

Schlüter-Systems KG · BeNeLux Bureau · Schotelven 28 · B-2370 Arendonk Tel.: +32 14 44 30 80 · Fax: +32 14 44 30 81 · benelux@schlueter.de · www.schlueter-systems.nl

augustus 2021

je wilt geen averij oplopen als co-producer omdat je leverancier niet voldoende op de hoogte was van de eisen die aan het materiaal gesteld worden

Het Plaatje. Of toch maar niet In ongeveer drie minuten had Theo van Beijsterveldt een flipovervel volgetekend met het organisatieschema van de totale dienstverlening van Raab Karcher als bouwmaterialenhandel. Een schema dat overigens ook een (beter…) idee lijkt voor de organisatie van het Nederlands elftal richting Qatar. Het zou best wat pagina’s in dit blad vergen. Maar waar het om gaat: wat merk jij ervan als tegelzetter? Theo: “We zijn bezig met het opzetten van ‘dedicated’ ofwel volledig gespecialiseerde buiten & binnendienst-teams die aan Menno en mij gekoppeld zijn.

Tegelwerk is daar een onderdeel van, naast Vastgoedonderhoud, Dakdekkers en de generalisten. Die generalisten komen bij zeg maar de Cobouw top 50 die immers totale bouwwerken en renovaties aannemen. En er is een gecentraliseerde binnendienst, met volledige en onderling gedeelde kennis van – voor jullie branche bijvoorbeeld - bouwchemie, tegels en bijkomende materialen en gereedschap. We werken daarmee nu vanuit Vriezenveen, Waddinxveen, Roosendaal en Groningen. Dus - onze salesteams komen bij de aannemers. En zorgen ervoor dat de juiste producten ‘just-in-time’ staan waar ze moeten staan: waarbij ook gezorgd wordt voor de juiste certificaten en omschrijvingen.” Terecht: je wilt immers geen averij oplopen als co-producer bij een BREEAMproject omdat je leverancier een op zich goed werkend materiaal geleverd heeft, maar niet voldoende op de hoogte was van de eisen die aan het materiaal gesteld worden vanuit certificering en milieuperspectief.

De praktijk van de schoenveters: ‘Leanworks’!

Maar hoe is dast dan te regelen met dat ‘op de schoenveters plaatsen?’? Theo: “Kijk, wij weten natuurlijk als geen ander dat er één ding ècht fnuikend is voor een goed begin van jouw dag als tegelzetter. Dat is dat je aankomt op de bouwplaats, er geen bouwlift is, je spullen buiten in de regen staan, jij vanaf dat moment weet dat je 4x1500 kilo materiaal via modderige & moeilijke routes, via half-voltooide trappen vierhoog mag gaan sjouwen en dat je dat in jouw LEAN planning maar ergens moet zien in te halen, want met transport op de locatie zelf was geen rekening gehouden. Dus wat doen wij: we zorgen dat we weten waar precies wat moet staan – dus voor ieder keuken, iedere woon- en slaapkamer en iedere badkamer van een project – en onze ‘runners’ zetten alles daar voor je klaar.” Menno: “Precies zoals jij in je werkvoorbereiding zou doen, dus mèt de kennis van het tegelvak. We nemen ook de ingaande en uitgaande controle van je over. En dan kun jij gaan doen waar je het vak voor gekozen hebt, waar je goed in bent: niet het sjouwen, maar het maken van mooi tegelwerk, op een efficiënte manier. ‘Leanworks’, noemen we dat. Ik kan je zeggen, het is niet alleen een kwestie van goede mensen in je binnendienst- en salesteams, het is ook een kwestie van organisatie. Nou, die hebben wij dus voor elkaar…! Met deze werkwijze zijn we denk ik uniek als toeleverancier bij – met name - woningbouwprojecten en grootschalig renovatiewerk” Theo vult aan: “Het is een ‘Leanworks’-team geworden, met een manager Leanworks’, met eigen projectcoördinatoren, en in onze eigen regioteams hebben we twee logistieke uitvoerders. Er zijn megaprojecten waar we zelfs de verkeersregelaars inbrengen, zoals op de Rotterdamse Lijnbaan!”

41

42

Bovatinfo

En nu…

Menno Hoekstra is 35 jaar terug bij Raab Karcher begonnen als baliemedewerker verkoop. “Daarna was ik onder andere vestigingsmanager, regiomanager… Ik ken het bedrijf echt goed. Ik heb zó veel verschillende dingen gedaan... Theo werkt inmiddels ook al weer 15 jaar bij het bedrijf. “Daarvoor werkte ik 15 jaar bij een houthandel. Ik ben ooit begonnen als verkoper, maar altijd in de buitendienst. Ik ben bij Raab gestart als Hub-manager, waarbij ik me bezighield met de aansturing van regio’s. De laatste 8 jaar betekende dat vooral de aansturing van de salesteams die de grote klanten bedienen.” Menno: “De teams waar Theo het over heeft, zijn sinds 4 januari in hun huidige samenstelling operationeel, we versterken nu onze relaties met de bestaande klanten en zijn tegelijk druk aan het werk om met onze meerwaarde ook nieuwe bedrijven voor onze aanpak te interesseren.

Leek ons een mooi moment, in deze tijd van groei en opvoering van de bouwcapaciteit!”

Theo van Beijsterveldt: “Vóór 4 januari hadden we mensen in de showrooms die de handelstegels verkochten, maar ook de acquisitie verrichtten voor de grote projecten. Die functies hebben we losgekoppeld, het zijn echt twee werelden. Dus we hebben nu nog vier acquisiteurs in het land, die bij de aannemers en bouwbedrijven komen voor de grote projecten. Onze salesteams daarentegen komen uitsluitend bij de tegelzetbedrijven.

En dan is er dus ook nog de binnendienst, waar, op vier van

onze locaties, net als bij de buitendienst, alle kennis gebundeld is waar een tegelzetter maar naar kan vragen. Raab Karcher heeft bovendien speciale vertegenwoordigers voor vastgoed: de onderhouds- en renovatiebranche. Dat is een flinke markt…

Die vertegenwoordigers geven natuurlijk leads aan ons af, al vóórdat er tegelwerk aan de orde komt. Zo kunnen we, mét jullie, anticiperen op de vraag!”

De tegels Raab Karcher voert tegelmerken als Villeroy & Boch, Rako, Mosa, Marazzi, hulpmiddelen en gereedschappen als Schüter Systems en Rubi, lijmen als Schönox, Eurocol en Ardex, en last but not least: het huismerk tegels - Casalinea.

Theo: “Daarnaast hebben we showrooms in heel het land: daar komen de zelf ontwikkelende aannemers en de architecten. Of een woningcorporatie. In verschillende showrooms hebben we bijvoorbeeld voor de architecten een speciale architectenshowroom van Villeroy & Boch, en we hebben ook een ‘Motto by Mosa’-gedeelte. En met bijvoorbeeld Marazzi hebben we een merk waarmee we de particuliere klanten aan de bovenkant van de markt iets bijzonders kunnen laten kiezen.”

Maar – wie bel je nou, als je als tegelzetbedrijf zaken wilt doen met Raab Karcher, voor wat voor project dan ook? De mannen glimlachen. “Maakt niet uit. Al begin je bij een vestiging. Je komt uiteindelijk, aan de hand van jouw project, renovatie of parti-

augustus 2021

culiere klant, één doorverbinding verder precies bij degene terecht die jou verder gaat helpen. En die jou ook eventueel met je klant op de juiste showroom wijst. Zo moet het werken, en zo werkt het ook!

Kortom…

Menno Hoekstra is overtuigd van het product van ‘zijn’ Raab Karcher. “We hebben een set mooie merken in huis. Maar - tegels verkopen kan in principe iedereen, en wij willen waarde toevoegen. In de vorm van logistiek, controle, duurzaamheid.

Wij kijken mee door de (veiligheids)bril van de tegelzetter, en daarom weten we tot op locatie wat een groot project nodig heeft. We zijn immers goed op de hoogte van alle regio’s van het land! In het kader van duurzaamheid – wij zijn echt kampioen beperking vrachtwagenbewegingen. Want, als een bouwproject het nodig heeft, kunnen wij in één keer voor alle disciplines materialen aanleveren tot op de werkplek, EN het afval mee terugnemen. Duurzaamheid telt steeds meer bij offertetrajecten, zowel bij overheden als bij woningcorporaties. Kortom – laat ze maar bellen, die tegelzetbedrijven…!” ■ Voor informatie: www.raabkarcher.nl www.leanworks.nl www.greenworks.nl

43

Wilt U ”BREEAM” bouwen conform EC1 PLUS?

Ga voor Kwalitatief Hoogstaand!

Professionele Tegellijmen, Egalisaties & Voegen Verkoop Sopro Nederland BV Kruyderlaan 21a · 3431 BM Nieuwegein Telefoon +31 (0) 30 60 50 214 Email: info@soprobv.nl

www.soprobv.nl

4949

augustus 2021

BOVATIN-hoofdbestuur: Jaardag dit jaar in de regio’s!

Dit jaar dus geen digitale Jaardag met een uitgebreid programma, maar wel ‘Jaarvergaderingen’ met het BOVATIN-hoofdbestuur in de regio’s, gevolgd door een digitale ‘formele Jaarvergadering over jaarverslag en begroting. “Zo doen we het meest recht aan de uitkomsten van de enquête!”, vonden de bestuursleden van BOVATIN. Het hoofdbestuur wordt uitgenodigd door de regiovoorzitter, en – al blijft het natuurlijk óók een gewone regiovergadering – daar zal Gerard Reus samen met de andere bestuurders meer vertellen over de organisatie van de toekomst van BOVATIN, de komende speerpunten en het ‘investeringsplan’.

En natuurlijk is er voor u de gelegenheid om zelf aandachtspunten in te brengen.

U krijgt van het regiobestuur natuurlijk nog een uitnodiging per mail met de exacte locatie en de agenda maar noteert u alvast uw eigen regio:

• Donderdag • Donderdag • Donderdag Nederland • Donderdag

7 oktober, Noord-Holland 14 oktober Zuid-Nederland 21 oktober Oost- + Noord 25 november Midden & West

De regiobijeenkomsten beginnen om 17.00 uur met een buffet.

De formele online-jaarvergadering vindt plaats op donderdag 9 december, om 19.00 uur, via Teams. De uitnodiging daarvoor ontvangt via de Nieuwsbrief. ■ Graag tot dan!

Het BOVATIN-bestuur

44

& ’s st a em om h T oek T

Johan Koppens:

“Deze tegeltiller is in feite mijn nieuwe collega…!”

Er zijn nog steeds veel tegelzetters die simpelweg geen XXXL-tegels ofwel slabs willen verwerken. Te groot, te zwaar, altijd een collega nodig, en het gaat te langzaam.

Maar laat nou de Heerschende Mode toch echt dicteren dat er in de woonkamer flinke tegels komen te liggen…

Vaak van 120x120 centimeter. Johan Koppens heeft één werknemer maar werkt meestal alleen, en dan kom je er voor zulke tegels niet met een zuignap. Al had de chiropractor al het nodige voor zijn rug gedaan, hij zocht naar een betere en permanente oplossing. En hij had het geluk dat zijn vader Jan een verleden als onder andere constructeur had… We gingen het prototype op locatie bekijken.

Wie is er bang voor de tegeltiller?

Nu zijn er al een paar tilmachines ontwikkeld. Sommige groot, andere klein. De vaktrots (of de macho…) van de tegelzetter zorgt er echter voor dat ze soms wel een tijdje gebruikt worden, maar dat ze uiteindelijk toch thuis blijven staan. Hoe dat komt? Een scala aan zinnetjes komt voorbij: ‘Ik ben geen watje!’, ‘Te duur!’, ‘Te groot’!‘, ‘Te klein!’, ‘Die krijg ik de trap niet op!’ ‘Vier zuignappen, twee man, dan ben ik er ook!’ Blijft staan dat tegelzetters één van de zwaarste beroepen hebben, en zeker sinds de tegels groter worden. Lees maar eens wat er in je AOV uitgesloten wordt…

Voor Johan was het duidelijk: hij wilde XXXL-tegels kunnen verwerken, maar zonder zijn rug te overbelasten. “En je moet bereid zijn om tijd in je ‘nieuwe collega’ te steken. Een nieuwe collega moet je immers ook inwerken…” Nieuwe collega? “Ja! Want je hebt er in feite een collega bij, die ervoor zorgt dat jij zonder getil die tegels – toch zo’n kilo of 30 á 40 per stuk – kunt verwerken.”

Afgeleid… andere uitvinding…

Intussen zijn we even afgeleid als we in de naastgelegen kamer een tweetal metalen grips zien liggen, met een strakgespannen metselkoord ertussen (foto zie pagina 47). De grips zijn redelijk zwaar, en blijven mooi op hun plek liggen: het metselkoord breekt zelfs als we één van de grips verplaatsen…! We kunnen het niet laten: “Ik wil niet flauw doen, maar dit product moet je misschien maar EERST op de markt brengen…” Het is weer eens duidelijk dat in de ‘schuurtjes’ van de tegelzetters nog altijd de mooiste gereedschappen ontwikkeld worden.

De praktijk!

Samen met BOVATIN-voorzitter Gerard Reus nam uw redacteur even op een denkbeeldige tribune plaats. En inderdaad – we schrokken aanvankelijk van de omvang van de THL (‘Tegelhelplegger’werktitel…), maar de praktijk zag er goed uit. De ‘collega’ werkt op een accu, de achterkant van de tegel insmeren gaat ERG prettig op hoogte , en het minutieus plaatsen van de nu gewichtloze tegel is een eitje. De hoeken van de kamer? Vooraf nadenken hoe je je werk organiseert, en je komt overal.

Natuurlijk kan de THL geen trap op. (al is hij deels demontabel), dus een bouwlift blijft dan een voorwaarde. Maar de meeste meters liggen toch in de woonkamer, in appartementen of in showrooms/utiliteitsgebouwen. Dus? So far, so good.

“Ik leg zo tussen de 20 en 30 meter per dag,” weet Johan Koppens. “Als ik een tweede man moet inhuren, werken we iets sneller. Maar dan heb ik ’s avonds wel last van m’n rug… Als ik met de THL werk, verdien ik zeg

maar een kwart tot een halve mandag ‘erbij’. Als ik een groter bedrijf zou hebben, wist ik het wel. Ga maar eens na wat je bespaart op uitval en arbeidsongeschiktheid door rugklachten…” We vroegen Johan ook om één tegel met de THL uit de lijm te trekken, om vast te stellen hoe het met het hechtingspercentage zat: een belangrijk aandachtspunt van de

grote formaten. Nou, daar zit het dus wel goed mee, zo laat de foto zien…

We wilden natuurlijk ook zien hoe de THL de bus in komt. Immers, zo’n 100 kilo weegt de collega wel. En dat bleek behoorlijk mee te vallen: doordat de bus een vrij lage inlaat heeft, en de THL een paar kruiwagengrepen, komt het apparaat met enig kantelen vrij simpel de bus in.

We praten met Jan Koppens senior over de doorontwikkeling: misschien een paar lichtgewicht kappen van carbon of ijzer voor een professionelere uitstraling en tegen het stof. De massieve gewichten 2X van elk 10 kilo zijn nodig voor het tegengewicht, voor tegels van 120x120cm en van 100x100cm. Een hydraulisch systeem op het apparaat ‘gewichtloos’ de bus in en uit te krijgen… Jan heeft er wel oren naar, maar over de hydrauliek: “Je bent zó 2 1.000,- verder…”

En dat is natuurlijk zo. Uitvindingen moeten niet alleen niet te duur, maar vooral ook niet te ingewikkeld zijn. En, eerlijk is eerlijk: dit apparaat, met een vacuümpomp, een zuignap, een accu, twee knoppen , wat scharnierwerk met kunststofstrippen voor een ’soepel draaimo-

ment’, kan de slijtage en het stof van de bouw aan. Hoe is de ontwikkeling gegaan? Koppens senior: “Johan had een vraag: ‘een tegellegger’, en daar is inmiddels ruim 2 jaar met tussenpozen aan gewerkt. Vóór de vacuümpomp was er een stofzuiger. Die deed het werk, maar er was permanent een stroomkabel nodig. Met het op en neer rijden erbij, is dat als vloeken in de kerk, vonden we . Toen kwam er een accu met omvormer van 12 naar 220 volt. Werkte, maar is in de praktijk te duur en erg gevoelig voor vocht. En het geluid van die stofzuiger… Nu is er dus een vacuümpomp die op 12 volt werkt, met een zuigkracht van ruim 100 kilo op het opleg-plateau.” Door de kritische opmerkingen – plus uitproberen - van Johan zijn er vier stuks in de schrootbak verdwenen.

“Van drie exemplaren is nog wel iets te maken….”

En de prijs? Jan: “rond de 2 4.000,-. Reken die Euro’s maar eens om in gewonnen dagen en het voorkomen van ziektedagen… Heb je ‘m er zó uit!” En nu? Johan: “We gaan ‘m voorlopig flink testen, en ook anderen ermee laten werken – na een goede instructie. Dat hoort er namelijk bij: je moet er even mee leren werken om de handigheid te krijgen. Daarna perfectioneren we hem, en gaat hij in de verkoop zodat ook collega’s er wat aan kunnen hebben!

Hoeveel? Ach, ik hoef er niet echt mee te verdienen… Het zou mooi zijn als we collega’s kunnen helpen om grootformaat tegels te kunnen leggen zonder dat ze de mogelijke schade aan hun rug voor lief hoeven te nemen!” ■

Voor informatie: Johan@KoppensTegelwerken.nl Tel: 06 – 1207 5121

augustusi 2021

TruStone-initiatief werkt als vliegwiel! …deelnemers actief met ‘eerlijke’ natuursteen In 2019 ondertekende BOVATIN-voorzitter Gerard Reus, mede namens de NOA-hoofdsector natuursteen, het Verantwoord Ondernemen-initiatief Trustone. Met dit initiatief wilden Vlaamse en Nederlandse overheden, brancheorganisaties, mensenrechtenorganisaties, vakbonden en natuursteenimporteurs hun importketen in kaart brengen en zorgen dat kinderarbeid, slechte werkomstandigheden en milieuschade voorkomen worden. BOVATIN ondertekende als ‘supporting member’, aangezien onze leden immers wel (ook) natuursteen verwerken, maar niet zelf importeren. En het initiatief mag er niet voor zorgen dat de meerkosten ervan zorgen dat bedrijven die NIET deelnemen, juist voordeel in de markt hebben. We zijn inmiddels twee jaar verder. Hoe staan we ervoor?

Belangrijke stappen gezet Uit de eerste jaarrapportage van het Initiatief TruStone blijkt dat bedrijven belangrijke stappen zetten richting verantwoorde natuursteenketens. Deelnemende bedrijven hebben een groeiend inzicht in de herkomst van hun materialen en een deel van de bedrijven draagt al bij aan verbeteringen van arbeids- en mensenrechten en milieuomstandigheden in de keten. Ook blijkt dat aanbestedende diensten zoals gemeenten steeds vaker voorwaarden stellen aan de arbeids-, sociale- en milieuomstandigheden rond de winning en verwerking van natuursteen voor de publieke ruimte.

Maar ‘klaar’ zijn we nog lang niet. Doordat echter de deelnemende bedrijven hun keten in kaart brengen, blijkt ook waar de risico’s bij de fabrieken en mijnen zitten. Zo wordt er niet zelden onveilig gewerkt, en lopen in een aantal gevallen medewerkers risico doordat er geen persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt worden.

Kerasom/Tegelhandel Loomans: resultaten geboekt met Plan van Aanpak Kerasom/Tegelhandel Loomans uit Someren is een van de ondertekenaars. Het bedrijf heeft, zoals binnen het convenant afgesproken, een Plan van Aanpak opgesteld, en met de nodige resultaten. Johan Loomans jr. coördineert binnen Kerasom/Loomans tegels de uitvoering van het convenant, en hij ziet resultaat. “Zo bleek bijvoorbeeld uit een stakeholderdialoog in Khammam (Telangana, India) in maart 2020 – waar wij aan

5151

Precies op maat inkortbare, ultraplatte edelstalen douchegoot

Gemakkelijk in te korten tot 400 mm

Snelle montage

Ultraplat vanaf 20/60 mm

Past gewoon altijd.

Naar de video over het product

Gutjahr.com/ID

Perfect in Perfekt imsysteem.

System. &

augustusi 2021

deelnamen - en volgens uit een risicoanalyse van TruStone dat er risico’s zijn rond granietwinning in Telangana. Wij zijn regelmatig in die- en andere regio’s op werkbezoek, en zullen in vervolg op de stakeholderdialoog in Khammam met leveranciers, werknemers en (lokale) organisaties spreken of deze risico’s bij onze leveranciers voorkomen. En we zullen onze hulp aanbieden bij het beperken daarvan. Een vergelijkbaar traject volgen we in China (Fujian en Shandong).” In China hebben wij ook eigen bedrijf/kantoor genaamd Jan & Jan - Asian Opportunities, wij bezoeken fabrieken en doen hier controles voor diverse bedrijven. Van deze specialisatie maken wij ook gebruik bij onze natuursteenleveranciers in China.

En het is niet alleen een ‘ver weg-show’, vindt Loomans. “Ook in ons eigen bedrijf ‘leeft’ het onderwerp. Zo besteden we er aandacht aan tijdens werkoverleggen, zodat niet alleen management en inkopers van het project op de hoogte zijn, maar ook de medewerkers in het magazijn, op kantoor en in de showroom; zo kunnen ook onze werknemers er trots op zijn dat we eerlijk zakendoen en dat ook uitdragen naar bijvoorbeeld onze klanten! Zowel Kerasom alsook tegelhandel Loomans gaan voor langdurige samenwerking. Hierdoor zijn er nauwelijks wisselingen van leveranciers/fabrieken. En daardoor zijn ook nagenoeg alle ketens al volledig bekend.”

Wordt vervolgd!

Kortom: een convenant is stap 1, daarna is het zaak dat partijen alert blijven op de afspraken die gemaakt worden.

Zolang de overheid en de zakelijke partijen het initiatief blijven dragen, erover communiceren en ervoor zorgen dat deelnemen voordeel (en zéker geen nadeel!) voor de branche betekent, zullen langzaam maar onafwendbaar de omstandigheden in de producerende landen verbeteren. ■

www.trustone.nl

53

GEEN UITDAGING TE GROOT Samen met jou gaan wij iedere tegeluitdaging aan! Waar je als verwerker zorgt voor vakmanschap in tegelwerk, biedt codex een compleet assortiment tegellijmsystemen en uitstekende technische kennis, evenals praktische ondersteuning op het werk. Het resultaat is een kwalitatief hoogwaardig eindproduct, dat jarenlang mooi én functioneel blijft.

www.codex-x.nl Voor de professionele tegelzetter.

Meer informatie

codex | A brand of Uzin Utz Group

augustus 2021

Werkt ons opleidingssysteem nog…?

Verplichte trainingen, te weinig of juist te veel aanmeldingen, uitvallers, startkwalificaties, CREBO, BOL of BBL, uurtarieven, zijinstromers… Het onderwijs in tegelzetten (en andere bouwberoepen) is misschien wel het meest ingewikkelde speelveld van de tegelbranche. Want, hoe zorgen we voor vakwerk, hoe bieden we jongeren en anderen de kans om een verantwoorde keuze voor het tegelvak te maken? En hoe zorgen we ervoor dat onze bedrijven en klanten over voldoende vakbekwame mensen kunnen beschikken? En welke rol kunnen/mogen BOVATIN, NITA, de uitgever van de lesstof, het Ministerie, de ROC’s en de vakopleidingen hierbij spelen, ook als het gaat om de invulling van de lesstof? Ton Borrenbergs – tegelzetter, technisch adviseur en de nieuwe portefeuillehouder onderwijs bij BOVATIN heeft ‘het veld’ uitgenodigd om specifiek een veldverkenning met het vakonderwijs te maken. Wat kwam er uit deze middag, en wat is het vervolg?

Corona of niet, het maximum aantal deelnemers van (20) praktijkbegeleiders en directeuren van praktijkcentra (meestal ‘Bouwmensen’vestigingen) kwam op de uitnodiging af. Ton had op basis van een speurtocht langs ministerie, instellingen en opleidingen geconstateerd dat tegelzetten aan populariteit gewonnen heeft bij de jongeren, maar dat tegelijk veel ROC’s – MBO-opleidingen – liever algemene ‘Service Medewerkers Gebouwen’ (die tegels kunnen vervangen) opleiden dan een dure CREBO-certificering voor een speciale (kleine) tegelzettersklas aanvragen. De praktijkopleidingen hebben daarin maar te volgen…

Resultaat is dat veel tegelzet-kandidaten in de richting van andere bouwvakken worden gepusht… De Bouwopleidingen constateren een tekort aan leerlingplaatsen bij leerbedrijven; leerbedrijven zijn van mening dat de leerlingen meer moeten kunnen voordat zij ze zinvol kunnen inzetten en ze wat kunnen leren. BOVATIN

heeft in 2018 een campagne ‘Kies Tegelzetten’ gevoerd, die een verdubbeling van het aantal aanmeldingen opleverde, maar – de bottleneck kwam toen bij de leerbedrijven te liggen. Met de aanwezigen heeft Ton vervolgens geconstateerd dat er wellicht een andere opzet van het praktijkonderwijs nuttig zou kunnen zijn, en een werkgroep met vertegenwoordigers van BOVATIN en het onderwijsveld wordt daarvoor opgestart. Wordt vervolgd! ■

Meer weten? Suggesties?

Neem contact op met Ton Borrenbergs, technischadvies@BOVATIN.nl (overige gegevens achterin dit blad)

55

FENTO VOORKOMT KNIE- EN RUGKLACHTEN DOOR MIDDEL VAN ERGONOMIE FENTO Knee Protection is volledig gespecialiseerd in ergonomie en richt zich op professionals die vaak op hun knieën werken. Denk bijvoorbeeld aan beroepsgroepen als: tegelzetters, vloerenleggers, dakdekkers, stratenmakers, hoveniers, installateurs en elektriciens. De kniebeschermers voorkomen knie- en rugklachten door middel van de juiste drukverdeling over het onderbeen te genereren. FENTO krijgt van de eindgebruiker in de markt constant terug dat het product daadwerkelijk bijdraagt aan hun lichamelijke gezondheid waarbij hun knie- en rugklachten enorm zijn afgenomen en vaak zelfs zijn verdwenen. Dit beïnvloedt hun leven zowel op professioneel, als op privé vlak in positieve zin. Momenteel groeit de populariteit van FENTO dan ook erg hard. Binnen Nederland zijn ze al marktleider maar ook in de rest van de wereld wordt deze trend in een razend tempo opgepikt en zien ze de markt groeien.

ONTSTAAN VANUIT EEN VRAAG UIT DE PROFESSIONELE MARKT FENTO is ontstaan vanuit een vraag vanuit de markt zelf: een zeilmaker kwam met knie- en rugklachten bij de fysiotherapeut maar enkele maanden na de behandeling kwam hij al weer met dezelfde klachten terug. Hij vroeg zich vervolgens af of er geen alternatieve oplossing was die de problemen voorgoed zouden verhelpen.

Vanuit deze vraag is het balletje gaan rollen en zijn deze zeilmaker en fysiotherapeut samen kniebeschermers gaan ontwikkelen die daadwerkelijk de klachten verhelpen. Ze kwamen erachter dat de huidige beschikbare kniebeschermers geen ergonomie boden en hierdoor de lichamelijke klachten in stand hielden. Ze vonden dus een gat in de markt en besloten hier samen in te duiken: FENTO was geboren. Inmiddels zijn ze ruim 20 jaar verder en hebben ze onder andere qua productontwikkeling, teamuitbreiding en professionalisering als bedrijf enorm veel stappen gemaakt en is FENTO uitgegroeid tot een wereldwijd succesvol kniebeschermermerk.

MEDE ONTWIKKELD EN AANBEVOLEN DOOR MEDISCH SPECIALISTEN Alle producten zijn mede ontwikkeld en aanbevolen door medisch specialisten. Door middel van de juiste drukverdeling over het onderbeen voorkomen en verhelpen FENTO kniebeschermers knieen rugklachten. Ook geven de specialisten aan dat voorkomen beter is dan genezen dus FENTO vindt het ook erg belangrijk om de jonge generatie te informeren over de lichamelijke gevaren die op je knieën werken met zich meebrengt.

Een aantal andere punten waarin de kniebeschermers van FENTO bijdragen aan lichamelijk comfort tijdens het werk zijn onder andere het wijde oppervlak van de beschermer die zorgt voor stabiliteit tijdens het knielen, de brede elastieken die niet in de knieholtes knellen en het comfort die ze bieden tijdens het lopen of bewegen.

Daarnaast zijn de producten slijtvast, ademend, waterbestendig, makkelijk schoon te maken en bevatten de meeste modellen een vervangbare ademende inlay.

MEER INFORMATIE VIND JE OP:

WWW.FENTOKNEEPROTECTION.COM

augustus 2021

Codex voegt een universele, fijne egalisatiemortel toe aan assortiment Haaksbergen – Codex, onderdeel van Uzin Utz Nederland, breidt haar assortiment uit met een nieuwe egalisatiemortel, codex FM 344. Met deze extra fijne egalisatiemortel kan de tegelzetter snel de vloer of wand uitvlakken. Dat niet alleen, de mortel is ook zowel binnen als buiten te gebruiken.

Hierdoor is de nieuwe lichtgewicht mortel dus echt voor universeel gebruik.

Door perfect op elkaar afgestemde grondstoffen is codex FM 344 een bijzonder efficiënt en rendabel egalisatiemortel voor universeel gebruik. Zijn er oneffenheden op het wand- of vloeroppervlak? Dan is het eenvoudig weg te werken met de nieuwe egalisatiemortel van codex. Door de cementbasis is het zeer geschikt voor binnen- en buitengebruik, het is dan ook watervast en vorstbestendig. De smeuïge en standvaste egalisatiemortel breng je zonder veel moeite aan. De mortel hardt snel uit, het oppervlak kan na circa dertig minuten opnieuw worden bewerkt en kan na twee uur al bedekt worden met tegels, hierdoor is er heel efficiënt mee te werken.

Door de fijne korrelige structuur en lichtgewicht vulstoffen van codex FM 344 is het geschikt voor laagdiktes van 1,5 tot 30 millimeter.

Al met al zorgt codex FM 344 voor een perfecte voorbereiding van de ondergrond voor tegels en natuursteen. Met alle producteigenschappen is codex FM 344 dé universele egalisatiemortel voor de professionele tegelzetter en een mooie aanvulling binnen het assortiment van codex. ■

www.codex-x.nl

57

R S A 70 Y E

AAN UW ZIJDE BOUWEN AAN DE TOEKOMST 70 jaar geleden ontdekten de gebroeders Boada dat er een betere manier was om keramiek te snijden, en sindsdien werkt het RUBI-team met dezelfde pioniersmentaliteit, met één enkel doel: professionals uitrusten om samen aan een betere toekomst te bouwen. Altijd innoveren, altijd oplossingen bieden, altijd het beste van onszelf geven. En vandaag zetten we een nieuwe stap voorwaarts, we vernieuwen onszelf van binnen en van buiten.

BUILDING THE FUTURE TOGETHER www.rubi.com

59

augustus 2021

Omnicol adviseert klasse S2-tegellijmen voor zwaarbelaste tegelvloeren Veelvuldig belopen of anderszins zwaar belaste tegelvloeren vinden we bijna overal. In supermarkten, restaurants, winkelgalerijen, op luchthavens, perrons, in zwembaden, industriële ruimtes, de lijst is lang. Vanwege het intensieve gebruik vergen dergelijke tegelvloeren bij aanleg een doordachte aanpak. Het gebruik van de juiste materialen is essentieel voor een lange levensduur. Voor dergelijke situaties adviseert Omnicol het gebruik van een klasse S2 lijm zoals PL200 omnicem. Die kan zelfs op jonge ondergronden worden ingezet!

Opdrachtgevers hebben bijna altijd haast, want hoe sneller de tegelvloer is gelegd, hoe eerder hij belopen of bereden kan worden en des te eerder is het gebouw (weer) in gebruik te nemen. Maar haast is vaak een slechte raadgever, zo blijkt in de praktijk. Het aanleggen van een duurzame tegelvloer vergt een goede voorbereiding. Bij intensief gebruik en/of zwaar belaste vloeren komt het vooral aan op de juiste opbouw en afwerking, want daarmee wordt een te grote spanningsopbouw in de totale vloeropbouw vermeden. Kortom, investeren in een goed verwerkbare en optimaal vervormbare tegellijm is op de langere termijn een stuk voordeliger voor alle betrokken partijen.

Tegels en ondergrond in kaart brengen IVoor we gaan lijmen is het van groot belang om enkele essentiële factoren in kaart te brengen. Op welke ondergrond wordt getegeld. Ligt deze hechtend, of zwevend op folie of op isolatie. Zijn er dilatatievoegen die als functie hebben om het uitzetten en krimpen van materialen, ook wel werking genoemd, op te vangen?

Verhaal apart zijn de spanningen bij vloerverwarming- en/of koeling, opwarming en afkoeling door zon bij grote raampartijen bijvoorbeeld.

Misschien gaat het om parkettegels in wildverband, (dunne)grootformaat XL-tegels, XXL-tegels of een Giga-tegel met een oppervlakte van minstens 5 m²die alle een vlakke ondergrond vereisen. Dan komt een speciale tegellijm zoals PL200 omnicem van Omnicol om de hoek kijken.

Want al deze bijzondere situaties stellen hoge eisen aan de te gebruiken tegellijm. Speciaal voor dergelijke ‘spannende’ situaties heeft Omnicol een tegellijm zoals PL200 omnicem ontwikkeld. PL200 omnicem is een zeer vervormbare poedertegellijm. Hij voldoet aan klasse S2 en dat is de hoogste categorie als het gaat om het opvangen van vervorming na het uitharden. Een klasse S2 lijm kan een doorbuiging aan van meer dan 5 mm! Maar dat is niet het enige waarin deze poedertegellijm uitblinkt.

Tegelen op jonge vloer Helaas hebben we bij een ondergrond van verse beton, een cementdekvloer of anhydriet in de beginfase altijd te maken met vocht. Dat betekent in de praktijk normaliter een zeer lange droogtijd alvorens de tegels kunnen worden gelegd.

Gelukkig vinden we ook hier in PL200 omnicem een goede partner: het is namelijk een tegellijm voor jonge cementdekvloeren die normaal 28 dagen oud moet zijn. De PL200 omnicem geeft al meteen een enorme voorsprong want je kunt de tegels al lijmen zodra de cementdekvloer beloopbaar is. Gemiddeld 3-5 dagen na het aanbrengen van de cementdekvloer.

Het kan nog sterker: bij beton moet normaliter 90 dagen worden gewacht tot de ondergrond voldoende droog is. Maar nu kun je al na 28 dagen aan de slag. Tel uit je winst. Ook opdrachtgevers vinden die enorme tijdwinst fijn, want die willen hun tegelvloer natuurlijk zo snel mogelijk in gebruik kunnen nemen.

Tijd en lijm besparen met PL200 omnicem Het gebruik van PL200 omnicem heeft nog een groot voordeel: de extreem hoge hechtsterkte. Die kwaliteit kan de buttering-floating methode vervangen.

De PL200 kan ook ontkoppelingsmatten vervangen op ondergronden waar spanningen kunnen optreden. Al met al zijn dat interessante besparingen in tijd en geld, terwijl er toch sprake is van een optimale verlijming. ■

www.Omnicol.eu

augustus 2021

Nieuwe generatie PCI Flexmörtel® voor nog meer zekerheid en flexibiliteit bij het leggen van tegels Onder het motto “Goede waarden worden graag doorgegeven” stelt PCI Augsburg GmbH de nieuwe generatie van de PCI Flexmörtel®-productlijn in het middelpunt van haar jaarcampagne 2021. De vijf flexibele tegellijmsoorten bestrijken nagenoeg alle toepassingen op de bouwplaats, en worden gekenmerkt door een hoge mate van plaatsingszekerheid bij uitdagingen zoals groot formaat tegels, moeilijke ondergronden of werkzaamheden onder tijdsdruk.

Met de eerste vervormbare PCI Flexmörtel® stelde PCI ongeveer 40 jaar geleden nieuwe normen op de markt, en verzekerde zich tegelijkertijd van een positie als marktleider op het gebied van het leggen van tegels. De productaanduiding werd kenmerkend voor de branche en werd de algemene benaming voor alle flexibele tegellijmen. Op basis van de bijzondere eigenschappen van deze producten, ontwikkelde de onderneming het Flexmörtel-assortiment steeds verder, en presenteert met de nieuwe generatie een Flexmörtel-portfolio dat rekening houdt met de nieuwste technische vereisten en de veranderde behoeften van de verwerkers.

Met in totaal vijf tegellijmen van de nieuwe generatie biedt de PCI Flexmörtel®-productlijn veilige en flexibele oplossingen voor alle toepassingen op de bouwplaats. In het middelpunt staat een hoge uitvoeringszekerheid bij moeilijke ondergronden bij renovatie, alsmede bij het leggen van steeds grotere en zwaardere tegelvloeren. Ook de tijdsdruk waaronder op bouwplaatsen wordt gewerkt is bepalend voor het karakter van de productlijn. Snelle tegellijmen zorgen voor planningszekerheid, en maken het mogelijk om strakke tijdschema’s aan te houden.

PCI heeft tevens rekening gehouden met de toenemende vraag naar bouwmaterialen voor een gezonde woonomgeving: alle tegellijmen van de PCI Flexmörtel®-lijn zijn uiterst emissie-arm conform GEV-EMICODE EC1 PLUS. PCI Flexmörtel® S1 is de allrounder binnen de PCI Flexmörtel®lijn. Als universele lijm kan deze gebruikt worden voor alle keramische oppervlakken binnen en buiten, op wanden en vloeren. Wanneer tijd een rol speelt, is de snelle PCI Flexmörtel® S1 Rapid de beste oplossing. De gelegde tegelvloer kan reeds

na ca. drie uur worden gevoegd. Als vloerspecialist is PCI Flexmörtel® S1 Flott met name geschikt voor grote, zware tegels en platen. Wanneer cement- en verwarmingsdekvloeren al na ca. drie dagen (zodra beloopbaar) betegeld moeten worden, biedt de uiterst vervormbare PCI Flexmörtel® S2 maximale zekerheid. Gaat het om toepassingen buiten, dan is buitenspecialist PCI Flexmörtel® Premium voor keramische en natuursteenoppervlakken de juiste lijm. Dit product wordt gekenmerkt door een eenvoudig gebruik en gelijkblijvende uithardings- en verwerkingstijden bij hoge en lage temperaturen.

“Met de PCI Flexmörtel®-lijn bieden wij een generatie tegellijmen die werkelijk aan alle eisen voldoet. Onze gespecialiseerde handelspartners profiteren van eenvoudig, snel advies en een efficiënte opslag. Met slechts enkele lijmen en gedifferentieerde toepassingsgebieden beschikken onze verwerkers over precies de oplossing die ze nodig hebben op de bouwplaats.

Dit garandeert aanzienlijk meer flexibiliteit in de dagelijkse gang van zaken en een hoge uitvoeringszekerheid, ook onder moeilijke omstandigheden,” aldus Fabian Ladenburger, hoofd Marketing Management PCI. ■

www.pci-afbouw.nl

61

in samenwerking met

Douglas & Jones

Designtegels voor vloeren en badkamers De mooiste designtegels voor vloer en wand die passen bij jouw interieurstijl. Laat je inspireren door de ontwerpers van Mosa. www.mottobymosa.com

augustus 2021

Vier nieuwe hybride afdichtmiddelen en lijmen dekken vrijwel alle toepassingen op het gebied van bevestigen, verbinden en afdichten

Nieuw PCI-assortiment Afdichten en lijmen voor eenvoudige, schone montage zonder boren en schroeven PCI Augsburg GmbH presenteerde op BAU Online 2021 een volkomen nieuw productassortiment. Of het nu gaat om uitbouw, renovatie en herinrichting, montage- of reparatiewerkzaamheden: met de 1-component hybride afdichtmiddelen en lijmen op SMP-basis (Silan Modified Polymers) is verlijming en afdichting van nagenoeg alle materialen snel en eenvoudig – zowel binnen als buiten. Alle producten uit het assortiment “Afdichten en lijmen” van PCI bieden grote hechtkracht, zijn overschilderbaar en vrij van isocyanaat en siliconen.

Elk van de vier nieuwe afdichtmiddelen en lijmen van PCI heeft zijn eigen voordelen, samen dekken ze alle toepassingsgebieden af, bijv. afdichtingen en verlijming in de hout- en metaalbouw, in de meubelbouw, afdeklijsten en plinten, spiegels, vensterbanken of bouwplaten, aansluitvoegen bij vensters/deuren, vloer/wand of op het dak.

PCI Uniferm® is een universeel te gebruiken hybride-lijm voor het verlijmen en afdichten van bijna alle materialen en ondergronden in de bouw en civiele techniek. Tot de toepassingsmogelijkheden behoren bijvoorbeeld aluminium, vezelcement, gres, glas, hout, keramiek, kunststof, metaal, PVC of spiegels. PCI Uniferm® scoort vooral met grote hechtkracht, uitermate hoge sterkte en eenvoudige verwerking.

de hybride-lijm behoren bijv. beton, hout, keramiek, klinkers, kunststof of metaal. De bijzondere kracht van PCI Rapidferm® is de verlijming van zware lasten.

Voor het verlijmen en afdichten van doorzichtige materialen is de transparante hybride-lijm PCI Glasferm® ontwikkeld. Het product blijft ook na uitharding permanent elastisch en is ongevoelig voor schimmels, zodat het uitstekend geschikt is voor toepassingen in badkamers en andere vochtige ruimten. Dankzij zijn glasheldere kleur is PCI Glasferm® de perfecte oplossing voor optisch zichtbare toepassingen.

Dankzij een breed hechtspectrum en de bestendigheid tegen water en chemicaliën is PCI Elastoferm® geschikt voor het verlijmen en afdichten van aansluitvoegen. De siliconenvrije lijm is speciaal ontwikkeld voor elastische voegen op absorberende en niet-absorberende ondergronden; de elasticiteit van de voegen blijft ook na de verwerking behouden. Het product is verkrijgbaar in drie verschillende kleuren (wit, cementgrijs, betongrijs).

“Met het PCI-assortiment “Afdichten en lijmen” bieden wij een nieuw en compleet portfolio van afdichtmiddelen en lijmen op SMP-basis dat aan alle wensen voldoet. Eenvoudig te verwerken, snel drogend en met een grote hechtkracht – het verlijmen en afdichten van nagenoeg alle materialen is nu snel en eenvoudig mogelijk. Het omslachtig boren en schroeven is niet meer nodig,” aldus Thorsten Leppler, PCIproductmanager Tegel- en natuursteentechniek. ■

PCI Rapidferm® is speciaal ontwikkeld voor de snelle verlijming van diverse materialen – snel uithardend, met sterke aanvangshechting en hoge eindsterkte. Tot de toepassingsgebieden van

Ga voor meer informatie over PCI naar: www.pci-augsburg.de.

63

Gewoon Top!

Modern design dankzij voegloze oppervlakken en stijlvolle kleuren Eenvoudige installatie - ideaal voor snelle styling van uw badkamer Bijzonder reinigings- en onderhoudsarme oppervlakken

Exact passende oppervlakken voor inloopdouches Fundo en de wand-, bank- en nisvormgeving

Techniek en design perfect op elkaar afgestemd Maximum aan comfort

wedi.de/nl/doucheconfigurator

DE WWW.WEDI.EU

en veiligheid

augustus 2021

ARDEXIA bundelt digitale diensten

Slim, interactief en altijd bereikbaar: de nieuwe ARDEX – digitale adviseur Op dit moment hebben we maar liefst twee nieuwe digitale tools: ‘ARDEXIA’ ondersteunt u vanaf nu bij uw werk en bundelt zowel online als via de app alle digitale diensten van ARDEX. Daarnaast maakt de innovatieve digitale adviseur het voor u gemakkelijker om het juiste product te kiezen.

Sinds de lancering van de ARDEX-app in Duitsland is deze al meer dan 20.000 keer gedownload. Voor ons een reden om de digitale oplossingen voor u verder ontwikkelen. Zo is het idee ontstaan om een eigen platform te creëren: ARDEXIA. Deze intelligente assistente kent alle systemen en ARDEX-producten. En met de opbouwadviseur komt er een echte innovatie bij die uw dagelijkse werkzaamheden veel gemakkelijker kan maken.

De belangrijkste functie van ARDEXIA is de nieuwe digitale adviseur. Na enkele klikken geeft deze tool u advies voor de optimale opbouw. U hoeft maar een paar gegevens over de ruimte, de bestaande ondergrond en het gewenste oppervlak in te voeren en de digitale adviseur levert een volledig productsysteem voor vloer, wand of plafond. Gebruiksgemak stond voor ons voorop

tijdens de ontwikkeling, net als de grafische weergave van hoe de verschillende lagen zijn opgebouwd.

ARDEXIA Benelux kan vanaf nu worden gedownload in de App Store en Google Play. Aan deze tool zult u beslist veel hebben. En dat is nog niet alles. Onze digitale diensten worden de komende weken en maanden voortdurend verder ontwikkeld. De volgende tool staat al in de startblokken.

Welkom in de nieuwe digitale wereld van ARDEX! We wensen u veel plezier bij het testen.

Hartelijke groeten van het ARDEX-Benelux-team ■

www.ardex.eu

“Waarom ontvang ik als lid ineens meerdere BOVATINfo’s?”

65

LAAT TEGELS LEVEREN OP DE PLEK WAAR JIJ ZE NODIG HEBT Maak gebruik van onze logistieke dienst Leanworks en laat de tegels leveren op de plek waar jij ze nodig bent. Jij hoeft niet meer te sjouwen en kan meteen vroeg in de ochtend met je klus starten.

EVEN VOORSTELLEN..

Sinds 4 januari 2021 is Richard Bode het nieuwe gezicht voor Raab Karcher Tegels en Chemie in de Regio Zuid West. En in dezelfde periode is Troy Geerdink begonnen als Accountmanager Tegels en Chemie Regio Noord Oost. Beide heren zijn vol enthousiasme begonnen aan hun nieuwe uitdaging en graag stellen wij hen aan jou voor.

Voordat ik bij Raab Karcher in dienst kwam was ik 9 jaar actief als Technisch adviseur in de buitendienst. Ik was verantwoordelijk voor het adviseren, onderhouden optimaliseren van bestaande en op te bouwen relaties.

Daarvoor was ik 20 jaar werkzaam bij een Tegelgroothandel en een Bouwmaterialen handelaar, bij beide legde ik het fundament voor mijn liefde voor tegels.

Bij Raab Karcher denk ik een waardevolle bijdrage te leveren met mijn kennis en ervaring op het gebied van tegels. Ik houd mij o.a. bezig met tegels van merken zoals Mosa, Villeroy & Boch, Marazzi, Rako en Sphinx. Daarnaast alle benodigdheden voor tegelwerk van o.a. de merken Wedi, Schlüter, Eurocol, Omnicol, ARDEX en PCI. Kortom alles wat een tegelzetter nodig heeft.

Richard Bode Regionaal Accountmanager Tegels en Chemie Regio Zuid West richard.bode@raabkarcher.nl

Ik ben 12 jaar geleden begonnen in Rijssen als balie/magazijnmedewerker om mijn productkennis te vergroten. Daarna ben ik doorgestroomd naar de binnendienst, met als ‘specialisme’ chemisch zakgoed.

Er werd mij de kans geboden om als Regionaal Accountmanager Tegels en Chemie aan het werk te gaan met als standplaats Raab Karcher Vriezenveen, en deze uitdaging ben ik vol enthousiasme aangegaan per 4 januari 2021.

Mijn toegevoegde waarde richting onze klant is om als verlengstuk te fungeren. Weten wat er bij de klant speelt en samen proberen opdrachten binnen te halen.

Onze concepten (wanneer nodig) kenbaar maken, denk hierbij aan Leanworks, Greenworks en RaabOnline. Deze tools zijn er om de klant te ontzorgen, aangezien de ‘handjes’ steeds minder worden, en de werkdruk blijft.

Troy Geerdink Regionaal Accountmanager Tegels en Chemie Regio Noord Oost troy.geerdink@raabkarcher.nl

augustus 2021

Junior innovatie-team Biodiversiteit brainstormt met Uzin Utz/Codex-X Uzin Utz Nederland gaat uitbreiden. Eind 2024 zal de nieuw te bouwen poederfabriek en het nieuwe logistieke centrum in gebruik genomen worden. Omdat duurzaamheid een belangrijk speerpunt is voor Uzin Utz is er bij de nieuwbouw veel aandacht voor gebruik van duurzame materialen, het gebruik van duurzame energiebronnen en voor biodiversiteit. Om de biodiversiteit in en om de nieuwe productielocatie vorm te geven werkt Uzin Utz (onder andere Codex-X tegellijmen) onder andere samen in het project “AdoptIDee” met scholieren uit groep 6 van de Haaksbergse basisschool “De Kameleon”.

Over AdoptIDee AdoptIDee is een initiatief dat scholieren uit groep 6 en 7 de handen ineen laat slaan met innovatieve bedrijven uit Groningen en Haaksbergen.

Door kinderen na te laten denken over ‘echte’ innovatie-uitdagingen van bedrijven komen zij al in een vroeg stadium in contact met IT, innovatie en daaraan gerelateerde werkgebieden. Een win-win situatie: de scholieren en medewerkers uit het bedrijfsleven kunnen van elkaar leren, het onderwijs wordt gedynamiseerd en door de frisse blik van kinderen wordt ‘terminale serieusheid’ bij bedrijven tegen gegaan.

De opdracht voor het junior innovatie-team De kinderen uit groep 6 van de Haaksbergse Kameleon hebben van Uzin Utz een concrete probleemstelling gekregen: hoe zorgt Uzin Utz door bij bijvoorbeeld de gevels te gebruiken voor biodiversiteit bij de nieuwbouw?

Tijdens de eerste bijeenkomst in de tuin van Uzin Utz Nederland werd door Manager Duurzaamheid Annette Schumer het begrip biodiversiteit uitgelegd en maakten de scholieren kennis met een viertal dieren die rondom ‘de groene fabriek’ van Uzin Utz leven. Het junior-innovatieteam heeft in kleine groepen deze dieren bestudeerd zodat de scholieren nu precies weten hoe deze dieren leven, wat ze eten en hoe vaak ze zich voortplanten.

In de tweede sessie, die begin juni heeft plaatsgevonden, heeft het innovatie-team de naastgelegen locatie van de nieuwbouw van Uzin Utz bezocht zodat de scholieren zich een goed beeld kunnen vormen van de natuurlijke leefomgeving van de gekozen dieren. Aan de hand van de probleemstelling bedenken de scholieren in kleine groepen een oplossing voor het biodiversiteits-vraagstuk van Uzin Utz en werken dit uit in een concept. Eind juni zal het junior-innovatieteam hun oplossing aan Uzin Utz presenteren.

Zo helpen de leerlingen van de Kameleon uit Haaksbergen Uzin Utz aan een creatieve bijdrage aan hun duurzaamheidsambities en draagt Uzin Utz Nederland op haar beurt op speelse wijze bij aan de werknemer van de toekomst. ■

www.uzin-utz.com

6767

augustus 2021

Nieuw: Kiwitz DMT 925 scheuroverbruggende ontkoppelingsmat De multifunctioneel toepasbare Kiwitz DMT 925 mat biedt door zijn drielaagse opbouw veel meer dan enkel ontkoppeling. Met zijn scheuroverbrugging en geoptimaliseerde afschuif-krachtbescherming kunnen er tegels op kritische ondergronden worden aangebracht. Zo is het verlijmen van tegels op beschadigde, maar nog steeds stabiele, oude vloerlagen mogelijk indien een Kiwitz DMT 925 wordt toegepast.

Bij verse dekvloeren is het leggen van tegels al mogelijk vanaf het moment van beloopbaarheid. Door zijn snelle en gemakkelijke verwerking met maximale legveiligheid is de Kiwitz DMT 925 mat uitermate geschikt voor renovatiemaatregelen en voor plaatsing op minerale ondergronden die nog niet voldoende zijn gedroogd.

De voordelen op een rij • Betegelen mogelijk vanaf het moment dat de vloer beloopbaar is.

• Bouwtijdverkorting: ruimtes zijn 8 tot 10 weken eerder begaanbaar.

• Ontkoppeling van problematische kritisch ondergronden.

• Beschermt tegen spanningen uit de ondergrond en voorkomt scheurvorming.

• 3-laagse opbouw: 1. Met elkaar verweven speciaal polypropeen onder-vlies => hogere vlies-stabiliteit voor een betere hechting op de ondergrond.

2. Geoptimaliseerde noppengeometrie => minder lijmverbruik.

3. Gecoëxtrudeerd roosterweefsel => optimale treksterkte.

Toepassingsgebieden • Scheuren in de ondergrond Bij de sanering van oude vloeren kunnen er scheuren in de ondergrond aanwezig zijn, waarop het veilig leggen van een nieuwe tegelvloer niet mogelijk is.

• Preventie vervorming dekvloer Geen vervorming van de dekvloer. Daardoor worden voegscheuren voorkomen en blijft het vloeroppervlak langdurig vlak. Bad- en keukenmeubels staan altijd recht (geen wiebelen of wankelen door “schotels”, kuiltjes en uitstulpingen).

• Spanningen in de ondergrond Afhankelijk van de constructie en de gebruikte materialen kunnen er spanningen ontstaan in de ondervloeren die kunnen worden overgedragen op de tegellaag en tot scheuren kunnen leiden.

• Jonge legondergronden verkorting van de bouwtijd • Houten ondergronden binnenshuis ■ Kijk voor meer informatie op www.kiwitz.nl/dmt925

69

DE MEEST COMPLETE LIJN GEREEDSCHAPPEN VOOR GROOT FORMAAT TEGELS VOOR MEER INFORMATIE raimondispa.com

SINDS 1974 INNOVATIES VOOR DE PROFESSIONELE TEGELZETTER

VERVOER

SNIJDEN

NAT EN DROOG ZAGEN 90° EN 45°

CUT NAT/DROOG 45° VERSTEKZAGEN

VIBREREN (LUCHT VERWIJDEREN)

LEVELLING

LEVELLING

INSTALLEREN

HANDELING

HANDELING

RONDINGEN SNIJDEN

TAFELS MAKEN

TRAPPEN EN WERKBLADEN BEKLEDEN

HOEK BERSCHERMING

71

augustus 2021

Coba Afbouwproducten salesteam compleet!

Bij het Coba salesteam is Joost Hummeling gestart als commercieel adviseur. Joost zal werkzaam zijn in regio Zuidwest Nederland. Joost is 38 jaar oud en jarenlang werkzaam geweest als vertegenwoordiger in de ventilatiebranche. Met de komst van Joost is het Coba team op volle sterkte en klaar voor de toekomst. Makkelijk zat. ■ Wil je contact opnemen met Joost? Ga naar www.coba.nl/contactpersonen

Schönox’ Gertjan Modderman: jubileum in coronatijd!

Wie eenmaal in de tegelbranche werkt, gaat er nooit meer weg. En zo komt het dat jubilea ‘bij ons’ behoorlijk vaak voorkomen, en dat er dus meestal in dit blad pas enige aandacht aan besteed wordt bij 25 jaar… Denk maar aan het BOVATIN-speldje. Met een tienjarig jubileum ga je informeel ergens wat drinken met naaste collega’s en klanten. Maar in Coronatijd ‘verdween’ dat laatste een beetje: geen drankje, en ook vaak geen online-borrel. Daarom besteden we nu toch aandacht aan een tienjarig jubileum dat in januari een beetje ondersneeuwde: dat van Gertjan Modderman, commercieel-technisch medewerker ‘extra-ordinaire’ bij Schönox.

“Joh, laat maar…”

En niet omdat Gertjan dat zelf zo nodig vond: ‘Het is meer dat mijn collega’s het jammer vonden… en ja, ik houd wel van de gezelligheid… Die heb je momenteel nu eenmaal minder. Sowieso zijn de contacten wat minder live, ook met de klanten…” En ook Gertjan’s volleybalcompetitie (bij Tyfoon, recreanten H1) ligt al een tijd stil.

Manager Schönox Nederland/Salesmanager distributie SIKA Klaus Bartmann begon er als eerste collega over: “Ik krijg van de BOVATIN-leden uit zijn rayon (Noord- en Noordoost-Nederland) altijd goede berichten over hem. Iedereen weet hem te vinden als er lastige vraagstukken opduiken... Vóor 2011 werkte hij bij Hans van Zwol bij HMK (Möller Chemie), en adviseerde hij de tegelzetters in het hele land over reiniging van tegels. Dus, als er nou IEMAND een felicitatie verdient…!”

Maar toch…

Dus, wilt u GertJan alsnog feliciteren? Denk er even aan als hij binnenkort bij u op het werk langskomt. Of als u hem toevallig spreekt. En gewoon een felicitatiemail mag natuurlijk ook!

Dus, voor felicitaties…: Tel. 06 - 206 34 764 E-mail: modderman.gertjan@de.sika.com

■

| SCHÖNOX SF DESIGN

| Gewoonweg geniaal – Voor iedere tegel de passende voeg. |

SCHÖNOX Voegselector https://www.schonox.com/nl/schonox-voegselector/

| www.schoenox.nl |

augustus 2021

KOMO keurmerk voor tegelzetbedrijven Het KOMOkeurmerk Het KOMO keurmerk: Al meer dan 50 jaar hét kwaliteits-keurmerk in de bouw. KOMO staat voor een onafhankelijk getoetste kwaliteit, op basis van objectieve maatstaven.

Het keurmerk maakt tijdrovende controle-trajecten bij de vergunningverlening en op de bouwplaats overbodig. Uw klanten kunnen er blindelings op vertrouwen dat uw processen en producten voldoen aan het Bouwbesluit en aan specifieke kwaliteits-, prestatie- en veiligheidseisen die de marktpartijen stellen. Creëer ook meerwaarde voor uw diensten samen met SKG-IKOB! Het KOMO-procescertificaat Het KOMO-procescertificaat garandeert een correcte montage van producten en wordt afgegeven aan montagebedrijven met bewezen deskundigheid en montagekwaliteit. Het certificaat geeft vooraf

zekerheid over de te leveren kwaliteit. Procescertificaten ondersteunen bij de directievoering van een bouwwerk en reduceren de faalkosten door het voorkomen van fouten tijdens het proces.

SKG-IKOB toetst bedrijven In samenwerking met o.a. de BOVATIN is de Beoordelingrichtlijn 1017 ‘Het aanbrengen van tegelwerk’ en de Uitvoeringsrichtlijn 35-101 ‘Het aanbrengen van wand- en vloertegelwerk in reguliere toepassing’ ontwikkeld. In de BRL en de URL staan alle eisen die gelden voor het KOMO-keurmerk. U kunt het certificaat aanvragen bij SKG-IKOB Certificatie.

Er is een korting voor de combinatie met ISO 9001-, MVO- of VCA*certificering.

Voor meer informatie: Voor meer informatie kunt u mailen met info@skgikob.nl of via 088-2440100.

Gecertificeerde erkende bedrijven van het KOMO keurmerk Noord holland Groot Afbouwbedrijf BV Postbus 104 1130 AC Volendam www.grootafbouw.nl TGL-Tegeltino BV Eendrachtstraat 8 1531 DV Wormer www.tgl.nl

noord brabant Mutsaars BV Tegelzetbedrijf Kempenlandstraat 17a 5262 GK Vught www.mutsaarsbv.nl

73

Singing in the rain met het weberdry assortiment

Laat water je project en humeur niet verpesten! De ruime toepasbaarheid van het nieuwe weberdry assortiment laat je zingen! Een voorbeeld is weberdry cemseal topflex, een ultra snelle en zeer flexibele waterdichtingsmortel. Al na 4 uur betegelbaar en bestand tegen zowel positieve als negatieve waterdruk.

Ga voor een compleet overzicht naar: www.nl.weber/waterdichting-reparatie

75

augustus 2021

Lydia Huiskes: uw nieuwe contact bij de BOVATIN Verzekeringsdienst!

De vaste contactpersoon van de BOVATIN Verzekeringsdienst, Harry Hentenaar, zet zijn carrière voort als docent Nederlands bij TECTUM Dakvakmanschap. Zijn opvolger, adviseur en accountmanager Lydia Huiskes is inmiddels gestart. Vanuit haar specialisatie in bedrijfsrisicomanagement wil zij voor ondernemers hun risico’s in beeld brengen, hen hierin inzicht geven en adviseren over de passende oplossingen. Zoals zij zelf aangeeft: “Hoe dan ook: voor de ondernemer en zijn werknemers betekent dit dat als zich onverhoopt een schade voordoet, de impact hiervan minimaal is. Daar zit mijn drive!”

VERZEKERINGSDIENST

letten en welke risico’s ze met hun bedrijf in de tegelzetbranche lopen. Zodat ze een goed beeld krijgen van hun risico’s en hoe ze deze het beste kunnen verzekeren.”

Periodiek beheergesprek “Bij relaties loop ik periodiek de verzekeringen met hen door zodat we ontwikkelingen kunnen vertalen naar de verzekeringen.

Wij vinden het namelijk belangrijk dat je niet voor onnodige zaken verzekerd bent, maar wel dat je verzekerd bent voor de belangrijkste risico’s, zodat je niet onverhoopt met hoge kosten te maken krijgt. Hierdoor ben en blijf je goed verzekerd!”

Even voorstellen: Lydia Huiskes Huiskes: “Ik kom uit een familiebedrijf, dus ik weet als adviseur maar ook uit eigen ervaring wat er speelt aan de keukentafel bij een MKB’er of ZZP’er. Mijn ouders hebben een planten- en bomenkwekerij in Driebergen: heide, heesters en coniferen.

Hierdoor weet ik maar al te goed dat ondernemers zich liever niet bezig houden met hun verzekeringen en gewoon graag willen ondernemen.”

Veranderde verzekeringswereld De kennismaking met Lydia was ook meteen de gelegenheid voor Gerard Reus om met Eric Kreft, commercieel directeur Affinity Groups van BOVATIN Verzekeringsdienst/Schouten

Zekerheid – het bedrijf achter de BOVATIN Verzekeringsdienst – de nieuwe samenwerkingsovereenkomst te ondertekenen. “We horen goede geluiden van onze leden, dus dan is het niet meer dan logisch dat we de samenwerking voortzetten, vindt Reus.

“Ik ben blij dat te horen,” reageert Eric Kreft, “Want het is er als intermediair niet makkelijker op geworden. De verzekeringswereld, de verzekeringsmaatschappijen zijn ‘harder’ geworden, en wij willen graag de menselijke maat aanhouden. Wij zijn er als BOVATIN Verzekeringsdienst immers voor de belangen van onze klanten!” ■

Maatwerk en een persoonlijk advies “Al ruim 23 jaar adviseer ik ondernemers over hun verzekeringen. Waarbij ik het vooral belangrijk vind om mogelijkheden te laten zien en een persoonlijk advies op maat te geven. Waarnaar ze zelf kunnen kiezen welke risico’s ze wel of niet willen verzekeren. Tijdens een persoonlijk gesprek informeer ik de ondernemer over de verplichtingen die ze hebben, waar ze op moeten

Wil je ook een persoonlijk advies krijgen of heb je vragen?

Neem dan contact op met Lydia Huiskens, ze helpt je graag! www.BovatinVerzekeringsdienst.nl T: 010 - 288 46 08 T: 06 46 32 03 52 @: Lydia.Huiskes@schoutenzekerheid.nl

WIJ HECHTEN WAARDE AAN EEN GOEDE BASIS

77

augustus 2021

Ik ben geen tegelzetter, maar…

In deze kwartaalcolumn graaft Remus Aussen, de hoofdredacteur van BOVATINfo, wat in het vak van de tegelzetter. Hebt u een onderwerp waar hij eens in mag graven?

Mail het naar redactie@bovatin.nl! Ook als u op deze column wilt reageren, natuurlijk.

De stedenbouwkundige, de architect, de tegelzetter en hun communicatieadviseur…

Een tijdje terug naar een documentaire over het wereldwijd scorende (380 man grote…) architectenbureau MVDRV uit Rotterdam gekeken: over architect/stedenbouwkundige Winy Maas die zich moet bewegen tussen visie op stad en mens tegenover winst en politieke belangen. Wat een brein heeft die man, en wat een tijd- en kwaliteitsverlies levert het op als je jouw puur door esthetiek en kwaliteit ingegeven ontwerpen moet verdedigen tegen paniekerige Chinese opdrachtgeversprojectgroepen die zich haasten om alvast te roepen wat ze denken dat hun investeerder of eindbaas wel zal willen veranderen… Hij vindt het zichtbaar moeilijk om geïnspireerd te blijven, en niet te vervallen in repeterende architectenen makelaarstaal (‘humaan’, ‘radicaal’ ) tijdens het overeind houden van zijn ontwerpvisie.

Carte blanche dus voor de architect? Hij moet wel recht doen aan de opdrachtgever en aan degene die het moet realiseren.

Helaas is bij de ontwerpfase zelden of nooit een tegelzetter betrokken… Want het is wel fijn als een ontwerp niet alleen te betalen is, maar ook te doen. Al mag de spanning wat mij betreft lekker hoog oplopen: krijg je warmte van…

Sowieso: met inbreng moet je als architect èn als vakman wel om kunnen gaan, anders wordt creativiteit sleets. Immers, soms krijg je ook cadeautjes… Ik heb een paar toekomstvisies voor steden mogen maken, en daarbij was ik juist degene die de visie samenstelde uit inbreng van zowel beleidsmakers, vaklieden als bewoners met oog voor hun wijk. Ooit in een wijk een paar aldaar wonende bouwvakkers met veel humor een architect zien corrigeren op de hoogte van de naar binnen openende ramen in een keuken… die volgens het ontwerp in één keer het aanrecht zouden schoonvegen.

Soms krijg je trouwens even geen cadeautjes. Ik leidde ooit een sessie samen met een andere MVDRV-topper, en we hadden zo’n last van een van TV naar ZZP geparachuteerde oud-presentator die een wankele en daarvoor ontvankelijke

burgemeester wenste te behagen, dat andere aanwezigen hun cadeautjes maar bij zich hielden... Ik moest hier tijdens die documentaire weer aan denken: hoe voluit kun je gaan als iemand onder het mom van ‘inbreng’ blijft saboteren?

Nu, met weer wat meer ervaring in de tas: het gesprek stilleggen, persoon even apart nemen en laten verwijderen… en het vervolg voor lief nemen (die burgemeester was mijn opdrachtgever…). Anders dan zoals Beau van Erven Dorens deed met zijn ‘koppen dicht!’, tijdens zijn programma (wat waren zijn gasten de dagen erna braaf!), maar in feite doe je op een beleefde manier hetzelfde.

Hoe mooi je je plan ook hebt gemaakt, ook als stedenbouwkundige moet je goed met je cadeautjes omgaan… In Vlaardingen, tijdens een inspraakavond over een stedenbouwkundig plan in de vorige eeuw, bereikte ik als communicatieadviseur ooit overeenstemming over de positie van een nieuwbouwelement met een bewonersgroep. En melde ik dat bij de dienstdoend stedenbouwkundige, directeur van een bekend bureau uit Almere. “Jij hebt mijn ontwerp verziekt!”, beet hij me toe.

Absoluut. Het zag er uit de lucht ineens minder leuk uit, maar daar woonden geen bewoners. Die woonden in- en kenden die wijk. Die hadden bovendien gelijk. Cadeautje.

Als bassist speel ik ‘in dienst van het liedje’. Het gaat niet (alleen…) om mijn baspartij, maar soms ook hoe mijn baswerk iets voor het liedje doen. Daarom hoor je Mark King (Level 42) ook nooit op muziek van anderen… Maar ik behoor wel mijn ambacht goed te verdedigen (warmte!)

Hoe doe jij dat als tegelzetter?

■

Reageren? redactie@BOVATIN.nl (Bronnen: onder andere FCNews, Grandviewresearch, IndexBox, HIBIN, VCBS e.a.)

78

Bovatinfo

Secretariaat Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: Nieuweweg 226, Veenendaal tel. 0318 – 547 366 e-mail: bovatin@bovatin.nl website: www.bovatin.nl Hoofdbestuur Voorzitter: G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 mob. 06-22916752 fax (072) 564 70 52 e-mail: voorzitter@bovatin.nl Secretaris: Mascha Rongen Keizersveld 22 5803 AN Venray telefoon: 0478 – 550 410 e-mail: secretaris@bovatin.nl Penningmeester: T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5 1812RE Alkmaar T. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl Bestuursleden: C. (Chris) Beld Eenhuisstraat 8, 7665 PZ Albergen telefoon 0546 441971 e-mail info@tegelspecialist.nl J. (Jeroen) de Goeij Den Hamstraat 9, 3451 BM Vleuten Tel: 030 - 6772421 e-mail: info@oostborg.nl G. (Gijs) Hilhorst Wiebachstraat 28, 6466 NG Kerkrade tel. (045) 544 45 42 fax (045) 544 09 73 e-mail g.p.w.hilhorst@hilhorst.nl R. (Robert) Hurkmans Ambachten 6A 5711 LC Someren Telefoon 0493 494 505 e-mail R.Hurkmans@tegelhandelloomans.nl

Nuttige info voor BOVATINleden Informatie betreffende keuringscommissie: Secretariaat BOVATIN Postbus 310, 3900 AH Veenendaal Bezoekadres: Nieuweweg 226, Veenendaal tel. 0318 – 547 366 Afdelingssecretariaten Noord-Holland K. Scholten Westerwerf 2, 1911 JA Uitgeest tel. 0251-319101 e-mail noordholland@bovatin.nl Midden- en West-Nederland vacature Oost- en Noord-Nederland G.C. Cremer Europaweg 28, 7742 PH Coevorden tel. (0524) 22 15 96 e-mail oostennoorddnederland@bovatin.nl Zuid-Nederland vacature Redactie BOVATINfo Hoofdredactie en nieuws diversen Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail redactie@bovatin.nl Mededelingen Hoofdbestuur G.A. (Gerard) Reus Raadhuisstraat 18, 1829 BV Oudorp tel. (072) 511 08 99 e-mail: voorzitter@bovatin.nl

T. (Tom) Sterkman Ivoorstraat 5, 1812 RE Alkmaar T. 072-5183222 e-mail: t.sterkman@svktegelwerken.nl

Techniek-Materialen-Gereedschappen A.M.F.J. (Ton) Borrenbergs Sjeng Vaasstraat 7, 6031HE Nederweert tel. (0495) 63 40 95 mob. 06 - 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl

Juridisch adviseur: Mr. T. Zanen Beukendreef 11, B-2920, Kalmhout België tel. (0032) 36853187 fax (0032) 36853186 e-mail juridischadvies@bovatin.nl mob. 06-20616770

Advertenties Remus F.P.M. Aussen, Aussen communicatie & management Dwarsbleekstraat 4, 3134 EC Vlaardingen, tel. (010) 435 22 70 mob. 06 – 242 70 953 www.aussen.nl e-mail: advertenties@bovatin.nl

Ledenadvies Secretariaat BOVATTIN tel.: 0318 – 547 366 e-mail bovatin@bovatin.nl Voorlichting op gebied van onder andere: • Algemene wet en regelgeving (waaronder arbeidsrecht en aansprakelijkheden) • sociale verzekeringen • CAO bepalingen waaronder lonen en overige verplichtingen • Arbo – wetgeving. Arbo-catalogus en A(BRIE) • Juridische zaken • Belastingzaken • Scholing en cursussen • Bedrijfstakspecifieke aangelegenheden • Techniek • Marketing BOVATIN/Technisch advies/onderwijs Kort telefonisch advies: kosteloos Tarief € 70,- per uur.

Algemene technische adviezen en specifieke projectadviezen • Tegels • Lijmen • Hulpmiddelen-materialen • Verwerkingsmethoden tel. (0495) 634 095 mob. 06 – 234 42 186 e-mail: technischadvies@bovatin.nl Adviseur: A.F.M.J. Borrenbergs BOVATIN/BJD Advies Tarief € 75,- per uur.

Incasso: no cure no pay (zonder geschil) via tel: (00) 32 36 85 31 87 (tussen 20.00 uur en 22.00 uur) fax: (00) 32 36 85 31 86 Mob. 06-20616770 e-mail: juridischadvies@bovatin.nl Juridische Advisering en Procesvertegenwoordiging (ook bemiddeling advocaat): • Arbeidsrecht • Contractenrecht • Incasso • Huurkwesties • Soc. Verzekeringen • Subsidies • Vergunningen • Leasing • Productaansprakelijkheid • Juridische Doorlichting

! d n e r t e d p o n e p o l Vooruit s n o r o o v k j i r g n a l e Dat is b

PCI Flexmörtel® S1 Flott – De vloerspecialist De flexibele vloerlijm, speciaal voor groot formaat vloertegels.  

Consistentie naar eigen behoefte variabel instelbaar Optimaal verwerkingsgemak - lange verwerkingstijd tot 3 uur, korte uithardingstijd

www.pci-afbouw.nl

ALS POEDER IN DE ZAK, ONWRIKBAAR OP VLOER EN WAND! De krachtige, veelzijdige en flexibele poedertegellijmen van Forbo Eurocol • Uitstekende verwerkingseigenschappen • Voor vloer en wand • Hoge aanvangskleefkracht en standvermogen • Stofarm en EC 1PLUS • Krachtige eindhechting op diverse ondergronden • De ideale lijm voor de professionele tegelzetter • Flexibel en spanning opnemend Forbo Eurocol Nederland B.V. Industrieweg 1-2, 1520 AC Wormerveer T +31 (0)75 627 16 00 info.eurocol@forbo.com, www.eurocol.nl Technische adviezen +31 (0)75 627 16 30