Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
16.1 Situering en oppervlakte In welk werelddeel situeren we Australië? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Markeer op onderstaande wereldkaart de evenaar, de Steenbokskeerkring en de meridiaan van 180°.
In welke halfronden situeer je Australië? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat betekent die ligging voor Australië? Wanneer is het in Australië: Zomer: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Winter: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoe wordt Australië soms nog wel eens genoemd? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verklaar: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................... Wat is het gevolg van deze geïsoleerde ligging? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................... ............................................................................... Bepaal de afstanden tussen de aangeduide steden op bovenstaand kaartje en noteer in de kadertjes. Bepaal de afstand Brussel – Sydney: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Als het hier bij ons in Brussel 13uur is, hoe laat is het dan in Sydney? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat is het tijdsverschil tussen Australië en ons land? . . . . . . . . . . tot . . . . . . . . . vroeger/later Vergelijk de opp. van Australië met die van Europa. Wat merk je op? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................... Australië is een ‘eilandcontinent’. Wat bedoelen we hiermee? ...............................................................................
1
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB Welke oceanen omringen Australië? 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Welke zeeën en golven omringen Australië? 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Benoem de aangeduide steden: Ca: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sy: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pe: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . AS: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ho: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2011-2012
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Me: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Da: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Br: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ad: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Welke is de hoofdstad van Australië? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Australië bestaat uit verschillende gewesten/deelstaten. Je ziet ze in onderstaande tabel. Zet het romeinse cijfer in de juiste cirkel op bovenstaande kaart. Noteer vervolgens de hoofdstad van elk gewest.
2
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
16.2 Reliëf Australië is het laagste en vlakste continent van allemaal. Twee derde van de opp. heeft een gemiddelde hoogte van 600m. Bespreek het reliëf: In het westen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Centrum: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oosten: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................
Benoem de aangeduide reliëfgebieden: I.West-Australië II.Centraal-Australië 1. 4. 2. 3.
5.
III.Oost-Australië 6. 7. 8.
Zoek op: Hoogste punt: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Laagste punt: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
16.3 Klimaat en vegetatie
Vul onderstaande tabel in met behulp van de bijgevoegde klimatogrammen en de determinatietabel.
TW(°C) TK (°C)
NJ (mm)
Klimaattype
Vegetatie
Darwin Perth Alice Springs Woomera Katherine Melbourne
Wat kunnen we in het algemeen zeggen over het klimaat in Australië? ............................................................................... ............................................................................... Waar situeer je in Australië: Regenrijke gebieden: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Droge gebieden: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het Australisch klimaat wordt beïnvloed door ligging, vorm en reliëf. Verklaar. Ligging: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vorm: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Reliëf: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
5
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
6
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
7
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
16.4 Bevolking 16.4.1 Bevolkingsspreiding
Totale bevolking:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bevolkingsdichtheid: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bevolkingsdichtheid is groot/klein
opp.: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Waar situeren we: De bijna bevolkingloze gebieden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................... De dichtbevolkte gebieden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................... Welke zijn de 5 grootste steden van AustraliĂŤ? 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hoeveel inwoners tellen die samen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat valt er op als we de totale bevolking vergelijken met de bevolking in de grote steden? ............................................................................... Waar situeren we die grote steden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geef een verklaring voor de bevolkingsspreiding in AustraliĂŤ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... ...............................................................................
8
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
16.4.2 Evolutie en samenstelling van de bevolking
Aborigines (Australië)
Met de Aborigines (vaak ook Aboriginals en vroeger austraalnegers genoemd) worden de eerste menselijke bewoners van Australië en hun afstammelingen aangeduid. Het woord aborigines stamt van het Latijnse ab origine hetgeen van oorsprong betekent, dus de oorspronkelijke bewoners. Volgens de theorieën zijn de Aborigines daar ongeveer 50.000 jaar geleden aangekomen vanuit Zuidoost-Azië (net zoals de Indianen in Amerika). Op dat moment was het zeeniveau veel lager dan nu, maar toch moeten zij met behulp van een vaartuig het continent bereikt hebben. Zelfs bij een daling van de zeespiegel van 150 meter zouden er nog enkele zeestraten van ongeveer 100 km breedte moeten worden overwonnen. Ook in de ijstijd kon je niet "met droge voeten" van Indonesië naar Australië komen.
Traditionele levenswijze Zij waren jagers en nomaden. Zij leefden in groepjes van een 40-tal mensen die elk hun eigen terrein hadden. In de binnenlanden van Australië, waar minder voedsel was, bestonden de groepen uit niet meer dan twintig personen. De groepen hadden onderling contact. Eens in het jaar troffen de Aborigines uit Nieuw-Zuid-Wales elkaar bijvoorbeeld als de motten uitvlogen. Deze werden gevangen en als delicatesse gegeten. De Aborigines gebruikten deze tijd niet alleen om te feesten, maar ook om ceremonies uit te voeren, rituele gevechten te houden en huwelijken te sluiten. Deze Aborigines werden hierom mottenjagers genoemd. De Aborigines kenden geen pijl en boog, maar gebruikten wel de boemerang en de zogenaamde woomera, een hulpstuk bij het speerwerpen. Ze deden evenmin aan landbouw. Toch oefenden ze een niet geringe invloed uit op de hen omringende natuur door op gezette tijden van het jaar bepaalde gebieden van de bush op een beheerste manier te laten afbranden. Hierdoor kregen nieuwe generaties planten de kans te groeien. De Aborigines hadden maar weinig contact met de buitenwereld. Er waren wel contacten tussen de aboriginestammen in het noordwesten van Australië en inwoners van de eilanden die nu tot Indonesië behoren. Ook via de Straat Torres waren er stapsgewijs contacten tussen Australië en Nieuw-Guinea, waar landbouw zou zijn ontstaan rond 7000 v.Chr. Zij hebben dan ook weinig of geen technieken en gewoonten overgenomen van
9
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
andere volkeren. Zij hadden blijkbaar voldoende aan vis en schaaldieren om van te leven en gingen niet over tot het cultiveren van gewassen. De mannen zijn de jagers. De vrouwen verzamelen bessen en andere eetbare plantaardige materialen. Deze vrouwen geven de kennis van planten door aan hun dochters. De mannen bereiden het eten. Veel wijst er op dat bepaalde aspecten van huidige maatschappij en cultuur in Australië terugwijzen naar een wereld van 45.000 tot 60.000 jaar oud, aspecten die overal elders in de wereld verloren gingen of vervangen werden. Toen de eerste kolonisten eind 18e eeuw aankwamen, leefden er tussen de 315.000 en de 750.000 mensen. In 2006 werd het aantal inheemsen door het Australian Bureau of Statistics geschat op 517.200, slechts 2,5% van de totale bevolking van Australië. Niet alleen door ziekte verminderde hun aantal, maar ook door het onbeschaamde moorden door de Britse pioniers. Vaak waren dat gevangenen die naar Australië verbannen werden, maar achteraf ook zogezegd beschaafde Britten..
Huidige levenswijze De laatste decennia is hun aantal weer gestegen, maar relatief weinig daarvan leven nog in hun traditionele levenssfeer. Vele Aborigines wonen nu in de steden van Australië, maar een groot aantal woont in afgelegen nederzettingen of in aan hen teruggegeven natuurgebieden. Sinds men hier uranium gevonden heeft, dreigt de ontginning niet alleen het natuurgebied te vernietigen maar ook een eeuwenoude cultuur. Ze nemen in de westerse samenleving meestal een marginale positie in. De gezondheid en economische toestand van deze mensen laten nog steeds te wensen over. Hun levensverwachting is dan ook 20 jaar lager dan die van de gemiddelde Australiër. Lange tijd werden de Aborigines door de blanken beschouwd als het toppunt van "achterlijkheid". Tegenwoordig heeft men een minder beperkte kijk op wat de waarde van een cultuur uitmaakt en is er veel meer waardering gekomen voor, bijvoorbeeld, de kunst en de mythologie van deze volkeren. In 1976 nam de Australische overheid de Land Rights Act aan. Dit houdt in dat Aborigines kunnen onderhandelen met de overheid over land. Als Aborigine rechten op het land eenmaal is vastgesteld, mag het land op geen enkele wijze worden veranderd. Dit is van belang, omdat Australië geacht werd aan niemand toe te behoren bij het in bezit nemen door de Britten. Door deze wet laat men zien dat dat niet het geval was. Ook staat de Australische overheid het toe om, in gebieden waar veel Aborigines leven, naast de witte wet ook de zwarte wet toe te passen. Dit betekent concreet dat Aborigine daders kunnen worden vervolgd onder hun eigen wetten door middel van de stammenwet. Deze is vaak harder dan de witte wet. Toch is dit belangrijk, omdat de Aborigines hun eigen geloofssysteem hierbij kunnen hanteren.
Veel wijst er op dat bepaalde aspecten van huidige maatschappij en cultuur in Australië terugwijzen naar een wereld van 45.000 tot 60.000 jaar oud, aspecten die overal elders in de wereld verloren gingen of vervangen werden. Toen de eerste kolonisten eind 18e eeuw aankwamen, leefden er tussen de 315.000 en de 750.000 mensen. In 2006 werd het aantal inheemsen door het Australian Bureau of Statistics geschat op 517.200, slechts 2,5% van de totale bevolking van Australië. Niet alleen door ziekte verminderde hun aantal, maar
10
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
Wat stel je vast in verband met de bevolkingsevolutie de laatste 100 jaar? ............................................................................... Welke 2 factoren maken dat het bevolkingsaantal in een land stijgt? ............................................................................... Wat besluit je als je beide componenten met elkaar vergelijkt? (zie grafiek)
............................................................................... ............................................................................... Zo’n 25% van de bevolking is niet geboren in Australië. Uit welke werelddelen zijn deze immigranten afkomstig? ................................................... Hoe noemt men de oorspronkelijke inheemse bevolking van Australië? . . . . . . . . . . . . . . . . . . Toen de eerste Europeanen in 1788 naar Australië koloniseerden, leefden er naar schatting zo’n 300 000 à 750 000 aboriginals. Maar het aantal autochtonen daalde drastisch. Hoe zou dit komen? ............................................................................... ............................................................................... In 1920 leefden er nog zo’n 65 000 aboriginals. Nu vertegenwoordigen de aboriginals slechts 2.5% van de Australische bevolking.
11
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
Wat merken we op als we het histogram van de inheemse bevolking vergelijken met dat van de niet-inheemse bevolking? ............................................................................... ............................................................................... Wat kunnen we hieruit besluiten in verband met de aboriginals? ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... Op dit moment krijgen de aboriginals wel steun in hun strijd om gelijke rechten. Geef een voorbeeld. ............................................................................... DE ABORIGINALQUIZ (zie bijlage)
16.5 Landbouw Met welke problemen krijgt de Australische landbouw te maken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................... ............................................................................... ............................................................................... Waar gaat er dan wel aan landbouw gedaan worden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ............................................................................... Slechts 1% van de totale opp. wordt gebruikt voor het verbouwen van voedselgewassen. De schommelingen in de hoeveelheid neerslag is enorm groot in AustraliĂŤ. Sommige gebieden krijgen nooit voldoende neerslag, andere gebieden krijgen altijd voldoende neerslag, terwijl andere gebieden maar in 1 seizoen neerslag krijgen. Welke oplossing kennen jullie om die droogte te overwinnen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De oppervlakte van geĂŻrrigeerd land bedraagt 25 450km2.
12
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
Er is nog een manier waarop men de droogte in Australië probeert te overwinnen. Namelijk door gebruik te maken van grondwater uit artesische putten.
Het water zit onder druk in een poreuse gesteentelaag en wordt afgedekt door een ondoorlaatbare laag. De waterhoudende laag wordt elders in het gebergt gevoed waar geen afdeklaag is. Als men vervolgens een put gaat boren, komt daar water uit dat kan dienen als drinkwater voor vee of voor de irrigatie van akkerland. De landbouw in Australië bestaat uit akkerbouw en veeteelt. AKKERBOUW:
Zo’n 6% van de landbouwoppervlakte is bestemd voor de akkerbouw.
13
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
Maar het grootste deel van de landbouwoppervlakte wordt ingenomen door extensieve runder- en schapenteelt.
Wat zijn de kenmerken van: extensieve akkerbouw? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................................................. extensieve veeteelt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................................................. Moderne landbouw? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................................................. .................................................................. De landbouw in AustraliĂŤ is wel/niet exportgericht. Welke zijn de 3 belangrijkste exportproducten? 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.6 Mijnbouwindustrie
Als we naar bovenstaande tabellen kijken wat kunnen we dan afleiden in verband met het belang van mijnbouw voor AustraliĂŤ? ............................................................................... ...............................................................................
14
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
Australië is een belangrijke uitvoerder van ijzererts, lood, steenkool, zink en uranium. Situeer de belangrijkste mijnbouwgebieden op onderstaande kaart!
Volgende mijnbouwgebieden zijn aan te duiden! Werk met kleurtjes of symbolen en maak een legende! Ijzererts -Uranium Bauxiet -Steenkool Goud -Aardolie Lood/zink -Aardgas Diamant Wat gaat Australië doen met die ertsen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wat is het voordeel voor Australië? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................ ...............
Wat kunnen we uit de tabel afleiden in verband met de bestemming van de minerale grondstoffen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ................................................................ .............. .
15
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
Welke bestemmingen hebben volgende grondstoffen? Ijzererts: 1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bauxiet: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Steenkool: 1.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
16.7 Great Barier Reef
Australie : Great Barrier Reef Het Great Barrier Reef is het grootste door levende organismen gemaakte bouwwerk ter wereld! Vanaf Bundaberg tot aan Cape York in Queensland vind je maar liefst 2000 km lang de meest prachtige koraalriffen. Op de rifeilanden hoef je niet ver te zoeken om het rif te kunnen bekijken, want het is vaak vlak onder de oppervlakte van het water te zien.
Koraal, schildpadden, pincetvissen... In het Great Barrier Reef heerst een enorme biodiversiteit en leven er duizenden dieren. Er zijn bijvoorbeeld al zo'n 2000 soorten tropische vissen te vinden zoals de prachtige pincetvis en clownbarbel. Maar ook schildpadden, dolfijnen, haaien en zelfs walvissen trekken door de riffen heen. Het water is erg helder; het zicht is soms zelfs 60 meter! Dat moet ook wel want de koraaldiertjes hebben veel licht nodig. Het koraal houdt dan ook op bij een diepte van 30 meter omdat er dan te weinig zonlicht kan doordringen. Onderwater sprookjeswereld
Scubaduiken is de beste manier om alles goed te zien en er worden langs de hele kust diverse cursussen gegeven. Deze duren minstens vijf dagen maar dan heb je wel een duikdiploma waar je overal mee kunt duiken. Veel cursussen worden gegeven in populaire badplaatsen als Cairns en Airlie Beach. Wanneer je geen tijd of geld hebt voor een duikcursus, kun je er ook voor kiezen om te gaan snorkelen. Na vijf minuten heb je alle basisvaardigheden aangeleerd en kun je het water in. Je kunt natuurlijk niet zo diep zoals bij scubaduiken, maar omdat veel koraal vlak onder het wateroppervlakte ligt, heb je ook tijdens het snorkelen prima zicht!
Wanneer je echt niet zelf het water in durft of kunt, is er nog een alternatief: de boot met glasbodem. Tijdens een tocht over het water blijf je op de boot maar kun je via de bodem genieten van al het moois wat het Great Barrier Reef te bieden heeft. Maar overwin deze waterangst en duik het water in voor de meest ultieme Great Barrier Reef-ervaring!
17
Kim Verhaegen en Kenny Stevens EHB
2011-2012
Bedreigingen Het rif heeft twee grote bedreigingen. Het ene gevaar is afkomstig van een diertje: de Crown of Thorns zeester. Dit diertje is waarschijnlijk meegelift met een Japanse boot en eet het rif op. De andere bedreiging komt van onszelf. Het Great Barrier Reef trekt veel toeristen en dat worden er elk jaar steeds meer. Dit is natuurlijk niet bevorderlijk voor het bestaan en de groei van dit natuurlijke bouwwerk.
Het voortbestaan van het Great Barrier Reef ernstig wordt bedreigd door visserij, vervuiling vanaf het land en het broeikaseffect. Wetenschappers voorspelden dat in 2050 nog maar vijf procent van het rif over zou zijn als er geen maatregelen zouden worden genomen. Een goede stap is inmiddels gezet. Het beschermde deel van het rif is uitgebreid van 4.5 naar 33 procent. Dat is een toename van een oppervlakte zo groot als Groot-Brittanie. Tot dusver heeft het toegenomen toerisme nog geen ernstige schade aangericht aan het rif, aangezien er slechts 20 van de 2000 eilanden toeristische faciliteiten hebben. Toch moeten alle bezoekers zich aan regels houden van het ecotoerisme: alleen kijken en niets aanraken. Je mag niet op het koraal staan en niets meenemen. Gelukkig kun je ondanks de strenge regels optimaal genieten van deze sprookjeswereld onderwater!
Vul in: Koralen bouwen de kalkrijke rifkern op. Ze ontwikkelen zich het best in .................................. (minder dan 30 m), ........................................ , voedsel- en zuurstofrijk (bij sterke branding en stroming) water met een temperatuur van 25 tot 30째. Ze leven samen met vele andere organismen, onder andere kalkwieren. Dit natuurwonder wordt sterk bedreigd door : ........................................................................ , .......................................................................... , ........................................................................ , .......................................................................... en ................................................................... . Gelukkig zijn er al enkele maatregelen waaronder : ................................................... en ....................................................................... .
18