Bisdomblad 2012 Juli (Jaargang 90) by Jaap van Eeden

Jaargang 90, juli 2012

geloof

VRIJ EN GEBONDEN

GELOFTEN IN DE KERK DAAD VAN VRIJE WIL

kerk

mens

maatschappij

BINDEN MAAKT VRIJ

Van de redactie Vrijheid, gelijkheid en broederschap. Deze leuze werd

wilt - 'God noch gebod'- maar de vrijheid die een mens gege-

geïntroduceerd tijdens de Franse revolutie aan het eind ven is om zich te binden aan wat goed is en de ziel bevrijdt

Een hele zorg minder... De administratieve dienstverlener voor kerken en instellingen • Het verzorgen van de financiële administratie • Salaris- en / of traktementsberekeningen • Debiteuren- en crediteurenadministratie • Online boekhouden (Twinfield)

KKG is de specialist voor het begeleiden van gebouwenvraagstukken • Advisering en begeleiding rondom het afstoten van kerk(elijke) gebouwen • Taxaties en verkoop van kerk(elijke) gebouwen

www.kkgkka.nl • T (033) 467 10 10

van de 18de eeuw. En wie deze zomer door Frankrijk

van de slavernij, zoals Mgr. Mutsaerts het zegt in zijn 'Woord

reist zal deze drie woorden als Liberté, Egalité,

van de bisschop'. Vandaar het tweede zelfstandig naamwoord

Fraternité zien terugkomen op veel tympanen van

in het thema: gebondenheid.

(staats)kerken en op de nationale uitvoering van de

Vrijheid ruikt ook al een beetje naar de vakantie die voor

euro. Drie woorden die met een beetje goede wil ook

velen begonnen is of weldra beginnen gaat. Dat woord heeft

als goede christelijke waarden te kenmerken zijn.

zijn oorsprong in het Latijnse 'vacare', wat open staan bete-

Vrijheid, daarover gaat het in dit Bisdomblad. Maar niet kent, maar ook jezelf leegmaken. Maar daarover meer in slechts in de zin van vrij zijn om te doen wat je

het augustusnummer. Maakt u zich nu maar eerst leeg voor Vrijheid en Gebondenheid. Veel leesplezier! Jaap van Eeden, en eindredacteur

Zowel voor bedrijven, particulieren of kerkelijke organisaties kunnen wij u van dienst zijn bij: - - -

het voeren van financiële administraties het opmaken van jaarrekeningen het doen van belastingaangiftes het voeren van salarisadministraties

www.rcoppens.nl • 073 – 644 15 08 Wilhelminastraat 1a • 5243 XA Rosmalen

IN DIT NUMMER Van de redactie 3 Woord van de bisschop 4

Wat God verbindt... 6 De trouwbelofte is een daad van de rede en van de wil van man en vrouw

Loyaal jegens de bisschop 8 Het getuigenis van de loyaliteit tussen priesters onderling is van onschatbare waarde

Diamantjes met randjes 10 Drie jubilarissen kijken terug op 60 jaar priesterschap

“Ik ben nu van de Kerk” 14 Gonnie Spronk ontving 'maagdenwijding', bescheiden maar vastberaden

Niet geroepen maar aangeraakt... 16 Marianne van Hasselt werd geraakt door de spiritualiteit van de karmel

Een band met Europa 18

16 26

Christelijke gemeenschappen werken aan een verenigd en solidair Europa

Bisdomnieuws 21 Heiligenrubriek: pater Titus Brandsma 22 Rubriek Catechese en Vorming: Jaar van Geloof 24 Rubriek Liturgie: Constitutie Sacrosanctum Concilium 26 Maandlezing 28 Mededelingen 29 Colofon/Liturgieschema 30 Agenda van de bisschoppen 31

Van de redactie Vrijheid, gelijkheid en broederschap. Deze leuze werd

wilt - 'God noch gebod'- maar de vrijheid die een mens gege-

geïntroduceerd tijdens de Franse revolutie aan het eind ven is om zich te binden aan wat goed is en de ziel bevrijdt

KKG is de specialist voor het begeleiden van gebouwenvraagstukken • Advisering en begeleiding rondom het afstoten van kerk(elijke) gebouwen • Taxaties en verkoop van kerk(elijke) gebouwen

www.kkgkka.nl • T (033) 467 10 10

van de 18de eeuw. En wie deze zomer door Frankrijk

van de slavernij, zoals Mgr. Mutsaerts het zegt in zijn 'Woord

reist zal deze drie woorden als Liberté, Egalité,

van de bisschop'. Vandaar het tweede zelfstandig naamwoord

Fraternité zien terugkomen op veel tympanen van

in het thema: gebondenheid.

(staats)kerken en op de nationale uitvoering van de

Vrijheid ruikt ook al een beetje naar de vakantie die voor

euro. Drie woorden die met een beetje goede wil ook

velen begonnen is of weldra beginnen gaat. Dat woord heeft

als goede christelijke waarden te kenmerken zijn.

zijn oorsprong in het Latijnse 'vacare', wat open staan bete-

Vrijheid, daarover gaat het in dit Bisdomblad. Maar niet kent, maar ook jezelf leegmaken. Maar daarover meer in slechts in de zin van vrij zijn om te doen wat je

het augustusnummer. Maakt u zich nu maar eerst leeg voor Vrijheid en Gebondenheid. Veel leesplezier! Jaap van Eeden, en eindredacteur

Zowel voor bedrijven, particulieren of kerkelijke organisaties kunnen wij u van dienst zijn bij: - - -

het voeren van financiële administraties het opmaken van jaarrekeningen het doen van belastingaangiftes het voeren van salarisadministraties

www.rcoppens.nl • 073 – 644 15 08 Wilhelminastraat 1a • 5243 XA Rosmalen

IN DIT NUMMER Van de redactie 3 Woord van de bisschop 4

Wat God verbindt... 6 De trouwbelofte is een daad van de rede en van de wil van man en vrouw

Loyaal jegens de bisschop 8 Het getuigenis van de loyaliteit tussen priesters onderling is van onschatbare waarde

Diamantjes met randjes 10 Drie jubilarissen kijken terug op 60 jaar priesterschap

“Ik ben nu van de Kerk” 14 Gonnie Spronk ontving 'maagdenwijding', bescheiden maar vastberaden

Niet geroepen maar aangeraakt... 16 Marianne van Hasselt werd geraakt door de spiritualiteit van de karmel

Een band met Europa 18

16 26

Christelijke gemeenschappen werken aan een verenigd en solidair Europa

Robert Musil schreef een fascinerend boek over een man zonder eigenschappen. De hoofdpersoon – Ulrich - is een verlichte jongeman met een graad in wiskunde en een rijk sociaal leven, vol toekomstmogelijkheden. Hij ziet het leven als een serie vrijblijvende mogelijkheden. Hij fladdert van bloem tot bloem, nu eens filosoferend, dan weer fanatiek sportend om zich even later weer vol overgave in het nachtleven te storten. Hij ontwikkelt geen vaste morele principes, neemt geen verantwoordelijkheid en slaagt er niet in zich ook maar ergens aan te binden. Hij ontwikkelt een geest met vele facetten, maar hij wordt geen persoon. Vandaar de titel van het boek: Der Mann ohne Eigenschaften. Ulrich is model geworden voor mijn generatie, die tijdens een borrel verklaart dat God dood is en waarheid niet bestaat, hooguit ieders eigen waarheid. Waarden en normen zijn derhalve toevallige voorkeuren van de smaakpapillen, de rede is slaaf van lustgevoelens. Het levensmotto luidt dan ook: ik wil helemaal nergens aan gebonden zijn, dan ben ik pas vrij.

Vrijheid in gebondenheid Ik ben zelf opgegroeid in een katholiek

gen had genomen met Kant’s dictum dat

lijke ethiek. Jezus was niet politiek cor-

nest, maar op het Atheneum werd het

de traditie geen legitieme bron is voor

rect, maar heeft op een bovenmenselijke

katholieke erfgoed vervangen door de

kennis, zou ik daarmee mijn morele kom-

manier de deugden beoefend. Hij heeft

schittering van met name de economie,

pas overboord hebben gegooid. Dan zou

zichzelf opgeofferd om vergeving te vra-

wiskunde en de grote literatuur die tot

ik alles wat ik aan beschaving van mijn

gen voor onze persoonlijke fouten en dwa-

vooruitgang zouden moeten leiden. Als

ouders had meegekregen, zijn kwijtge-

lingen en Hij biedt hoop op eeuwig leven.

lethargisch wezen had ik weliswaar voor

raakt.

Om dit te ontvangen moeten we onze fixa-

het pretpakket gekozen, maar toch.

tie op onze neigingen opgeven en onszelf

Moraal, zo was de opvatting sinds de stu-

De zo hooggeprezen (natuur)wetenschap-

in dienst stellen van het goede. Dat bete-

dentenrevolte, hoort niet thuis op school,

pen zeggen namelijk niets over goed en

kent dat je je wilt binden aan het goede

omdat iedereen dat voor zichzelf maar

kwaad, terwijl deze toch juist onmisbaar

en juist dit bevrijdt de ziel van de slavernij

moest bepalen. Discussies over goed

zijn voor het maken van zinnige keuzes.

van de platheid. Juist deze gebonden-

en kwaad waren meer een kwestie van

Als we niet meer geloven in een morele

heid aan wat goed is werkt bevrijdend.

smaak, als ze überhaupt al plaatsvonden.

orde, verliest het leven zijn waarde, bete-

Bovendien is het christendom van essen-

Zo werd mijn middelbare schoolperiode

kenis en doel. Dan is alles aan elkaar

tieel belang voor het voortbestaan van

er een van gecultiveerde onverschilligheid

gelijk: dan is comazuipen van evenveel

onze moderne idealen: Tolerantie is geen

voor alles wat zich in de traditie als zinvol

waarde als studeren, is brutaliteit gelijk

uitvinding van John Locke, maar komt

voordeed.

aan hoffelijkheid, en uiteindelijk leven

voort uit Jezus’ gebod tot naastenliefde.

aan dood. Als leidraad blijven dan alleen

De mensenrechten zijn niet uitgevonden

Op de Universiteit van Tilburg – die tijde-

de begeertes over. Je ziet dan ook om je

door de Verlichting, maar borduren voort

lijk zelfs omgedoopt werd tot Karl Marx

heen dat men eindeloos van hype naar

op de christelijke natuurrechttraditie. Dat

Hochschule – maakte ik kennis met

hype stuitert, want bevredigen doet het

geldt eveneens voor het grondbeginsel

Kant’s idee dat het menselijk verstand

nooit. Vraag aan een student waarom hij

van de moderne rechtsstaat, namelijk dat

te beperkt is om de waarheid over God,

een bachanaal prefereert boven Plato of

burgers vrij zijn en bestuurders verplicht

goed en kwaad te kennen, en leerde

Augustinus, en hoongelach zal uw deel

zijn het algemeen belang te dienen.

Wittgenstein ons dat we moesten zwij-

zijn.

Daarom bind ik me graag aan Christus.

gen waarover we niet kunnen spreken:

Jheronimus Bosch: Het narrenschip (1491 of later); Louvre, Parijs. Het schilderij is een zinnebeeld op de wijsheid, zeden en goede rede en stelt een bont gezelschap op een schip voor in verschillende stadia van dronkenschap. De mensen in het midden zingen luidkeels, een man hangt brakend overboord, links lijkt een vrouw op het punt te staan een man met een stenen kruik te lijf te gaan en twee mensen lijken hun kleren uitgetrokken te hebben en in het water te zijn gesprongen. Uit het schip groeit een dunne boom, waarop een nar uit een nap drinkt. De non en de monnik in het midden zingen vrolijk mee.

Bisdomblad juli 2012

Juist dan ben ik echt vrij. Vergelijk het

serieuze mensen houden zich bezig met

Toch lijkt mij niet dat mensen gelukkig

met een schip dat midden op volle zee

natuurwetenschappen en daar past reli-

worden van vrijblijvend genot. We leven

dobbert. De kapitein heeft de vrijheid alle

gie niet bij.

dan ook in een tijd van schijnvrijheid, die

kanten in te varen. Maar alleen als hij

in wezen neerkomt op slavernij in de tred-

zich wenst te binden aan de richting die

Ik werd nog gered doordat ik op de

molen van de platte begeertes. We willen

het kompas hem wijst, zal hij de haven

Rechtenfaculteit terecht kwam, hetgeen

hooguit nog iets politiek corrects roepen

bereiken.

toch een redelijke garantie is voor het

over tolerantie en anti-discriminatie, of –

bewaren van je gezonde verstand (het-

heel populair – dat we het milieu moeten

geen wij van sociologen, psychologen

ontzien.

Rob Mutsaerts

en ook theologen niet konden beweren). Wellicht ben ik daardoor nog gered. Ik

Wat zet het christendom daartegenover?

heb het geloof nooit verloren. Waarom

Allereerst biedt het leven van Christus

weet ik eigenlijk ook niet zo. Als ik genoe-

een krachtig voorbeeld voor mijn persoon-

Bisdomblad juli 2012

Vrijheid in gebondenheid Ik ben zelf opgegroeid in een katholiek

gen had genomen met Kant’s dictum dat

lijke ethiek. Jezus was niet politiek cor-

nest, maar op het Atheneum werd het

de traditie geen legitieme bron is voor

rect, maar heeft op een bovenmenselijke

katholieke erfgoed vervangen door de

kennis, zou ik daarmee mijn morele kom-

manier de deugden beoefend. Hij heeft

schittering van met name de economie,

pas overboord hebben gegooid. Dan zou

zichzelf opgeofferd om vergeving te vra-

wiskunde en de grote literatuur die tot

ik alles wat ik aan beschaving van mijn

gen voor onze persoonlijke fouten en dwa-

vooruitgang zouden moeten leiden. Als

ouders had meegekregen, zijn kwijtge-

lingen en Hij biedt hoop op eeuwig leven.

lethargisch wezen had ik weliswaar voor

raakt.

Om dit te ontvangen moeten we onze fixa-

het pretpakket gekozen, maar toch.

tie op onze neigingen opgeven en onszelf

Moraal, zo was de opvatting sinds de stu-

De zo hooggeprezen (natuur)wetenschap-

in dienst stellen van het goede. Dat bete-

dentenrevolte, hoort niet thuis op school,

pen zeggen namelijk niets over goed en

kent dat je je wilt binden aan het goede

omdat iedereen dat voor zichzelf maar

kwaad, terwijl deze toch juist onmisbaar

en juist dit bevrijdt de ziel van de slavernij

moest bepalen. Discussies over goed

zijn voor het maken van zinnige keuzes.

van de platheid. Juist deze gebonden-

en kwaad waren meer een kwestie van

Als we niet meer geloven in een morele

heid aan wat goed is werkt bevrijdend.

smaak, als ze überhaupt al plaatsvonden.

orde, verliest het leven zijn waarde, bete-

Bovendien is het christendom van essen-

Zo werd mijn middelbare schoolperiode

kenis en doel. Dan is alles aan elkaar

tieel belang voor het voortbestaan van

er een van gecultiveerde onverschilligheid

gelijk: dan is comazuipen van evenveel

onze moderne idealen: Tolerantie is geen

voor alles wat zich in de traditie als zinvol

waarde als studeren, is brutaliteit gelijk

uitvinding van John Locke, maar komt

voordeed.

aan hoffelijkheid, en uiteindelijk leven

voort uit Jezus’ gebod tot naastenliefde.

aan dood. Als leidraad blijven dan alleen

De mensenrechten zijn niet uitgevonden

Op de Universiteit van Tilburg – die tijde-

de begeertes over. Je ziet dan ook om je

door de Verlichting, maar borduren voort

lijk zelfs omgedoopt werd tot Karl Marx

heen dat men eindeloos van hype naar

op de christelijke natuurrechttraditie. Dat

Hochschule – maakte ik kennis met

hype stuitert, want bevredigen doet het

geldt eveneens voor het grondbeginsel

Kant’s idee dat het menselijk verstand

nooit. Vraag aan een student waarom hij

van de moderne rechtsstaat, namelijk dat

te beperkt is om de waarheid over God,

een bachanaal prefereert boven Plato of

burgers vrij zijn en bestuurders verplicht

goed en kwaad te kennen, en leerde

Augustinus, en hoongelach zal uw deel

zijn het algemeen belang te dienen.

Wittgenstein ons dat we moesten zwij-

zijn.

Daarom bind ik me graag aan Christus.

gen waarover we niet kunnen spreken:

Bisdomblad juli 2012

Juist dan ben ik echt vrij. Vergelijk het

serieuze mensen houden zich bezig met

Toch lijkt mij niet dat mensen gelukkig

met een schip dat midden op volle zee

natuurwetenschappen en daar past reli-

worden van vrijblijvend genot. We leven

dobbert. De kapitein heeft de vrijheid alle

gie niet bij.

dan ook in een tijd van schijnvrijheid, die

kanten in te varen. Maar alleen als hij

in wezen neerkomt op slavernij in de tred-

zich wenst te binden aan de richting die

Ik werd nog gered doordat ik op de

molen van de platte begeertes. We willen

het kompas hem wijst, zal hij de haven

Rechtenfaculteit terecht kwam, hetgeen

hooguit nog iets politiek corrects roepen

bereiken.

toch een redelijke garantie is voor het

over tolerantie en anti-discriminatie, of –

bewaren van je gezonde verstand (het-

heel populair – dat we het milieu moeten

geen wij van sociologen, psychologen

ontzien.

Rob Mutsaerts

en ook theologen niet konden beweren). Wellicht ben ik daardoor nog gered. Ik

Wat zet het christendom daartegenover?

heb het geloof nooit verloren. Waarom

Allereerst biedt het leven van Christus

weet ik eigenlijk ook niet zo. Als ik genoe-

een krachtig voorbeeld voor mijn persoon-

Bisdomblad juli 2012

Wat God verbonden heeft … dat mag de mens niet scheiden. Door het wederzijdse jawoord van man en vrouw, de trouwbelofte, ontstaat het verbond van het huwelijk. Wanneer de huwelijksband aangegaan wordt door twee gedoopten, kan het huwelijk, nadat het lichamelijk voltrokken is, d.w.z. nadat man een vrouw “een vlees zijn geworden”, nooit ontbonden worden. Het huwelijk is immers voltooid en daarmee absoluut onontbindbaar. Onontbindbaarheid en sacrament De onontbindbaarheid is een wezenlijke eigenschap van het huwelijk, die voortkomt uit de liefde, het zich zonder voorbehoud wederzijds aan elkaar schenken van de huwenden. Daardoor is het huwelijk een afbeelding van de onvoorwaardelijke liefde en trouw van God aan zijn schepping. Als het bruidspaar gedoopt is, is dit onontbindbaar huwelijk zelfs een sacrament. Dat betekent dat het niet slechts een afbeelding, niet slechts een weerspiegeling en verwijzing is, maar de tegenwoordigstelling van de onher6

Bisdomblad juli 2012

roepelijke, onontbindbare overgave van Christus aan zijn bruid, de Kerk. Deze tegenwoordigheid is weliswaar niet hetzelfde als, maar wel vergelijkbaar met de werkelijke tegenwoordigheid van Christus in de geconsacreerde gaven van brood en wijn in de heilige Eucharistie. Zoals daar Christus geheel en al met ziel en lichaam, met Godheid en mensheid werkelijk – substantieel, dus niet slechts symbolisch – aanwezig is, zo is Zijn liefde jegens zijn bruid, de Kerk, werkelijk aanwezig in de huwelijkse staat en liefde van man en vrouw, dankzij het heilig doopsel, dat zij ontvangen hebben.

Opgenomen in de goddelijke liefde Door deze wat men noemt sacramentaliteit van het huwelijk krijgt de onontbindbaarheid, die naast de eenheid een wezenseigenschap van het huwelijk is, nog eens een “schepje er bovenop”, een bijzondere bekrachtiging. Immers, door de sacramentele genade wordt het huwelijk opgetild uit de scheppingsorde in de heilsorde van Christus. Het wordt verlost, geheiligd en gevoegd in het eeuwig durend verbond tussen God en de mensen, dat door de zelfgave van Christus op het kruis voltooid werd. Aldus wordt de huwelijksliefde van

man en vrouw opgenomen in de goddelijke liefde. “De genade van het sacrament”, aldus de Katechismus van de Katholieke Kerk, “vervolmaakt aldus de menselijke liefde van de echtgenoten, versterkt hun onverbrekelijke eenheid en heiligt hen op de weg naar het eeuwig leven” (KKK, nr. 1661). Alleen als het huwelijk absoluut onontbindbaar is, kan het ook een authentieke weerspiegeling en een tegenwoordig stellen van de goddelijke liefde zijn, die zich als zodanig defintief in het paasmysterie van Christus aan ons mensen heeft geopenbaard. De absolute onontbindbaarheid van het huwelijk van man en vrouw is derhalve een essentiële vereiste, opdat het huwelijk ook een daadwerkelijk teken kan zijn, een authentieke tegenwoordigstelling van het nieuwe altijddurende verbond van Christus met zijn Kerk. Tegen die achtergrond is de leer van de Kerk inzichtelijk dat de huwelijksband “een realiteit” is, “die … onherroepelijk is en die de oorsprong is van een verbond waarvoor de trouw van God borg staat. De Kerk is niet bij machte zich tegen deze beschikking van de goddelijke wijsheid uit te spreken” (KKK, nr. 1640). De Kerk kan een sacramenteel huwelijk, waarin man en vrouw “een vlees geworden zijn”, niet scheiden of ontbinden. Vandaar ook de vaststelling in het kerkelijke wetboek: “Een huwelijk dat aangegaan en voltrokken is, kan door geen enkele menselijke macht en door geen oorzaak, behalve de dood, ontbonden worden” (can. 1141).

In vrijheid aangaan Daarom ook vraagt het aangaan van een huwelijk om een vrije beslissing van wie zich bindt aan de partner. De vrijheid van de partners, man en vrouw, is een grondvereiste voor de huwelijkssluiting. Immers, de “band is” op de eerste plaats “het resultaat van een vrije menselijke daad van de echtgenoten” (KKK, 1640). “Vrijheid is de macht, geworteld in de rede en de wil, om te handelen of niet te handelen, om dit of dat te doen, om zo uit zichzelf weloverwogen daden te stellen. Door de vrije wil beschikt iedereen over zichzelf” (KKK, nr. 1731). Het jawoord van man en vrouw, hun trouwbelofte ofwel hun consensus, dient zo’n vrije daad van de rede en de wil te zijn, vrij van elke dwang, inwendig of van buitenaf. Alleen zo kan het huwelijk tot stand komen doordat “man en vrouw zich in een onherroepelijk verbond wederzijds aan elkaar schenken en elkaar aanvaarden” (can. 1057 § 2). Gebreken De trouwbelofte is een daad van de rede en van de wil van man en vrouw. Een belemmering van de reden en/ of de wil beperkt hun beider vrije beslissing om te trouwen. Wanneer daarom de rede of de wil in gebreke is, komt geen geldig huwelijk tot stand. Psychische aandoening en gebrek in het oordeelsvermogen, onwetendheid en dwaling zijn nietigheidsgronden die betrekking hebben op de rede; list, simulatie, conditie, vrees en dwang zijn nietigheidsgronden die betrekking

hebben op de wil van de huwenden. Alle gebreken van de rede of van de wil van de partners zijn oorzaken voor de nietigheid van een huwelijk. Deze vast te stellen is de taak van de kerkelijke rechtbank (officialaat) van het bisdom. Van natuur gericht op trouw en onontbindbaarheid Dit alles geeft aan hoe belangrijk de vrijheid van de beslissing is, die huwenden nemen om een onontbindbaar huwelijk aan te gaan. De levenslange binding aan een partner tot de dood is daarbij zelf een daad van hoogste vrijheid. Want de mens heeft van natuur - als schepsel van God - een verlangen en een aanleg tot levenslange binding en trouw. De onontbindbaarheid van het huwelijk is niets slechts een gebod van buitenaf. Het is ingeschreven in de natuur van de mens, geschapen als man en vrouw. Daarin is de mens een afbeelding van God, zijn Schepper, die in zichzelf de liefde is, die geen grenzen en geen beperkingen kent. De onontbindbaarheid van het huwelijk is daarom goed voor de mens, omdat hij er vanuit zijn natuur op gericht is. Zij maakt man en vrouw niet tot slaven van elkaar, maar doet hun delen in de hoogste vorm van vrijheid die God zelf is. Immers, de menselijke vrijheid “bereikt haar volmaaktheid wanneer ze gericht is op God, het opperste goed” (KKK, nr. 1744).

Dr. G.P. Weishaupt, officiaal

“Vrijheid is de macht, geworteld in de rede en de wil, om te handelen of niet te handelen, om dit of dat te doen, om zo uit zichzelf weloverwogen daden te stellen. ” Bisdomblad juli 2012

Bisdomblad juli 2012

Dr. G.P. Weishaupt, officiaal

“Vrijheid is de macht, geworteld in de rede en de wil, om te handelen of niet te handelen, om dit of dat te doen, om zo uit zichzelf weloverwogen daden te stellen. ” Bisdomblad juli 2012

Ware hiërarchie wordt uitgeoefend in een kader van verantwoordelijkheid, vaderschap en vriendschap om de ander op te bouwen en beschermen.

Loyaliteit tussen bisschop en priester Als u ooit in Lourdes of Rome bent geweest, heeft u het vast wel eens meegemaakt: Honderden priesters die in een halve cirkel rondom hun bisschop staan en de eucharistie vieren. Dit is een prachtig beeld om de band tussen de bisschop en de priester te illustreren. Een voorbeeld dat dichter bij huis staat, zijn de wijdingen in onze Sint Jan. Tijdens zo’n viering staan de priesters in het middenpad om de wijdeling de handen op te leggen en te verwelkomen, nadat de bisschop de wijdeling als eerste de handen heeft opgelegd en heeft verwelkomt. Beide voorbeelden geven de zichtbare band aan tussen bisschop en priester. 8

Bisdomblad juli 2012

Priesterlijke gemeenschap Jezus riep de twaalf apostelen bij elkaar. Dit was de eerste priesterlijke gemeenschap, die de Heer zelf had gesticht. Hij zond ze uit, samen met de tweeënzeventig leerlingen, in Zijn naam (Lc 10, 1 en Mc 6, 7) niet alleen om te getuigen in de wereld, maar ook om te leren samenwerken en een gemeenschap te vormen. Twee aan twee gingen ze de wereld in om samen te evangeliseren en elkaar te helpen in hun leven en werk. Zo leerden de eerste priesters om niet onafhankelijk en alleen te werken, maar in eenheid te leven met de Kerk en met elkaar. Vandaag de dag beleven we hetzelfde in een bisdom. De priester heeft zijn priesterschap ontvangen uit de handen van de bisschop en is daardoor opgeno-

men in de priesterlijke gemeenschap. De priesters worden naar verschillende plaatsen uitgezonden. Niet altijd twee aan twee, maar wel met de bedoeling om als één geheel te evangeliseren. Hierdoor zijn alle priesters op een broederlijke manier met elkaar verbonden. Collegiale ondersteuning en ware vriendschappen zijn dan ook heel belangrijk om elkaar in dezelfde zending te ondersteunen. Eenheid in de eucharistie Deze broederlijke omgang tussen priesters heeft zijn oorsprong in de gemeenschappelijke liefde voor de persoon van Christus. Het is daarom niet verrassend dat priesters op een bijzondere manier met elkaar verenigd zijn tijdens het gezamenlijk vieren van de eucharistie. Sommige

pastorale teams hebben het besluit genomen om regelmatig met elkaar te bidden en de eucharistie te vieren. De eucharistie schept eenheid door de nederige liefde die ons klein maakt. Het duidelijkste komt dat tot uitdrukking in de voetwassing, vermeld in het Johannesevangelie, als eerste onderdeel van de eucharistie. Jezus waste de voeten nadat er onenigheid was ontstaan over de vraag wie er de grootste was. Het is een voorbeeld van nederigheid dat hen leerde de laatste plaats te nemen in plaats van de eerste. Het vieren van de eucharistie nodigt de priester uit om elkaar te beminnen zoals de Heer hen heeft liefgehad (Joh 13, 34 en 15, 12). Het versterkt de kerkelijke eenheid en in het bijzonder de priesterlijke eenheid. Het is niet voor niets dat het Concilie het vieren van de eucharistie ‘bron en hoogtepunt van het Kerkelijk leven’ noemt.

zij hem werkelijk als hun vader erkennen en hem met eerbied gehoorzamen. De bisschop, van zijn kant, dient de priesters, zijn medewerkers, als zijn zonen en vrienden te beschouwen zoals Christus zijn leerlingen geen dienaars meer, maar vrienden noemt (Joh 15, 15) (Lumen Gentium 28). De Nederlandse taal gebruikt de titel ‘vader’ alleen bij paters. Priesters en bisschoppen worden in andere talen vaak ‘vader’ genoemd. Niet alleen de priesters zijn een geestelijk vader, maar ook de bisschoppen zijn een ‘vader’ voor hun gelovigen en voor hun priesters.

Hiërarchische eenheid De bisschop maakt deel uit van de priesterlijke gemeenschap. Hij beleeft de priesterlijke eenheid met al zijn priesters en is tevens hun bisschop. Het Tweede Vaticaans Concilie noemt dit een ‘hiërarchische eenheid’ (Presbyterorum Ordinis 7). Deze term geeft aan dat er een diepe eenheid bestaat tussen de priester en de bisschop. Ware hiërarchie wordt uitgeoefend in een kader van verantwoordelijkheid, vaderschap en vriendschap om de ander op te bouwen en beschermen.

Loyaliteit Omdat er tussen de bisschop en de priester sprake is van een sfeer van gemeenschap, broederschap en vriendschap, zoals de apostelen beleefden met hun Heer, is er sprake van een wederzijdse loyaliteit (Presbyterorum Ordinis 7). De bisschop draagt zorg voor het materiële en geestelijk welzijn van zijn priesters, voor hun heiliging en mag ze helpen om hen tot volle ontplooiing te brengen opdat het beste in hen tot bloei wordt gebracht. Daarom kan een priester ook altijd aankloppen bij zijn bisschop om te spreken over zijn zorgen en verlangens. De loyaliteit van de priester jegens de bisschop houdt in dat hij zijn bisschop steunt. Ze gaan voor dezelfde zaak: het verkondigen van Christus en het verspreiden van zijn Woord.

Vader Het concilie zegt het volgende: ‘Daar de priesters in het priesterschap en de zending van de bisschop delen, zullen

Gehoorzaamheid Gehoorzaamheid kan moeilijk zijn, vooral wanneer de meningen botsen. Toch is gehoorzaamheid de fundamen-

tele houding van Jezus in zijn openbaar leven en in het bijzonder bij zijn zelfgave op het kruis. Zijn gehoorzaamheid aan de Vader bracht vrucht voort: de redding van de wereld. Zo weet de priester die leeft naar het voorbeeld van Jezus, dat zijn zelfgave, dat als een kruisiging ervaren kan worden, vruchten voortbrengt. Tekens van eenheid Het vertrouwen in de Kerk is in de afgelopen jaren drastisch afgenomen. De vele schandalen hebben veel pijn bij vele mensen veroorzaakt. Onze uitdaging blijft om in de wereld van vandaag een waar getuigenis te geven van de levende Christus en Gods liefde en barmhartigheid de wereld in te brengen. Het getuigenis, hoe klein ook, van de loyaliteit tussen de priesters onderling en tussen de bisschop en de priesters, is van onschatbare waarde. Als men ziet dat de bedienaars leven wat Christus voorleefde, is dit een sterk levend getuigenis. Bid, opdat wij priesters, mensen worden die branden van liefde voor God ( Ez 21, 1-5) en onderling een steeds diepere en gemeenschappelijke, broederlijke en vriendschappelijke band beleven.

Robert van Aken, pr.

Bisdomblad juli 2012

Ware hiërarchie wordt uitgeoefend in een kader van verantwoordelijkheid, vaderschap en vriendschap om de ander op te bouwen en beschermen.

Bisdomblad juli 2012

Vader Het concilie zegt het volgende: ‘Daar de priesters in het priesterschap en de zending van de bisschop delen, zullen

Gehoorzaamheid Gehoorzaamheid kan moeilijk zijn, vooral wanneer de meningen botsen. Toch is gehoorzaamheid de fundamen-

Robert van Aken, pr.

Bisdomblad juli 2012

Foto van Cours 52 op Grootseminarie Haaren: de jubilerende priesters zijn omcirceld: (vlnr) Dr. N.R.M. Poulssen: emeritus-hoogleraar Theologische Faculteit te Tilburg, Drs. A.J.J. Ooms: emeritus-pastoor Binnenstad te Tilburg en oud-vicaris territorialis, J.J.M. van Eijndhoven: oud-directeur Instituut voor Doven te St. Michielsgestel N.A.J. Smulders: emeritus-pastoor te Esch.

Ze móéten, sinds hun wijding in 1953, de stormen van verandering in kerk en maatschappij hebben gevoeld. Maar hun herinnering heeft verschillende kleuren. Toon Ooms, die tot 1960 in Nijmegen studeerde en op het Piusconvict woonde, samen met 30 jonge collega’s uit vijf bisdommen, voelde toen al de sfeer van de verandering. Het Vaticaans Concilie (’62-’65) moest nog beginnen, maar sommigen zagen de veranderingen al aankomen. “Er ontstond een sfeer onder de collega’s van ‘Moet ik wel in dat ambt blijven?’. Wij raakten vertrouwd met de gedachte aan uittreden en trouwen. Als leraar op het kleinseminarie Beekvliet, vanaf 1960, hebben we dat nog veel meer meegemaakt. In de loop van de jaren – in 1964 werd ik rector – kwam zelfs het voortbestaan van het seminarie ter discussie. De veranderingen in kerk en maatschappij lagen toen op je eigen bordje. Daar moest je bestuurlijk iets

mee, want ook bij de aankomende priesterstudenten kwamen die aan. Niets was meer vanzelfsprekend. De dagelijks mis bij voorbeeld, werd niet afgeschaft, maar de jongens voelden zich niet meer verplicht om te gaan. De biechtpraktijk werd losgelaten en het doel van de gymnasiumopleiding was niet meer het grootseminarie, dus de priesteropleiding, maar allerlei andere vervolgstudies. Beekvliet werd een ‘gewoon’ gymnasium, dat vandaag nog wel de een kwaliteitsschool is, maar niet meer katholiek.” Voor Norbert Smulders en Jan van Eijndhoven was de kleur heel anders. Ze zaten ook in het onderwijs: Smulders van ’54 tot ’70 als docent Nederlands op Beekvliet en van ’70 tot ’87 in drie kwaliteiten op het Instituut voor Doven: godsdienstleraar, zielzorger voor oud-leerlingen (volwassenen) en leraar taalkunde aan de interne

opleiding voor onderwijzers. Van Eijndhoven zat van ’55 tot ’91 op het Instituut voor Doven – godsdienstleraar, later directeur, maar altijd pastor. Van de veranderingen hebben Smulders en Van Eijndhoven niet veel gemerkt. Het interesseerde ze ook niet. “Godsdienstlessen voor doven”, zegt Smulders “zijn altijd heel individuele gesprekken. Een klas van dove leerlingen bestaat uit hooguit zes, misschien acht leerlingen. Ik moest voor iedereen van deze jongelui begrijpelijk zijn en door regelmatig te vragen of opmerkingen te maken, controleren of overkomt wat ik bedoel. Zij moeten de hele tijd kunnen zeggen wat zij denken. Je reageert op de leerling. Wat er buiten gaande is, daar merk je weinig van.” Van Eijndhoven: “We hadden 700 personeelsleden en 500 pupillen. Aanvankelijk bestond het onderwijzend en opvoedend personeel vooral uit

Diamantjes met randjes… eigenlijk wel Vier bisdompriesters vierden op 7 juni hun diamanten jubileum: J. (Jan) J.M. van Eijndhoven, drs. A. (Toon) J.J. Ooms, dr. N.R.M. Poulssen en N. (Norbert) A.J. Smulders. Op zich is zo’n 60-jarig jubileum in het bisdom niet buitengewoon. Maar de vier mannen hebben allemaal iets bijzonders toegevoegd aan hun priesterlijke status: Van Eijndhoven was jarenlang directeur en pastor van het Instituut voor Doven in Sint-Michielsgestel, Smulders was leraar Nederlands, eerst op het kleinseminarie Beekvliet, later op het doveninstituut, waar ook hij pastor voor doven was, Ooms was leraar en rector op Beekvliet, later vicaris van bisschop Bluijssen en Poulssen was hoogleraar. Alleen de laatste was niet in de gelegenheid om iets over zijn leven te vertellen; de anderen wel. Ooms: “Niets was meer vanzelfsprekend.” 10 Bisdomblad juli 2012

Bisdomblad juli 2012

van Eijndhoven: “Ik wilde niet meer weg.”

fraters van Maastricht en zusters van de Choorstraat. Die leefden dag en nacht met en voor de leerlingen. Als je het over veranderingen hebt in de kerk, dan is dat zij van lieverlee verdwenen van het instituut. Nu zit er niet één meer. We moesten ze vervangen door leraren en leraressen, maar hoe vind je leerkrachten voor doven? Die zijn er bijna niet!” De andere vernieuwingen in de kerk, het Vaticaans concilie, Noordwijkerhout…? “Dat interesseerde ons niet. Ons interesseerde wat de doven nodig hadden. Ons kompas stond op onderwijs en opvoeding. Daar hadden we genoeg aan. Godsdienstonderwijs was heel moeilijk, zeker voor doven. Vertel een dove maar eens wat genade is. Wij wel. Op een gegeven moment kwam de hele wereld bij ons kijken hoe we dat deden.” Toon Ooms werd in 1970 territoriaal vicaris van mgr. Bluyssen. “Op het bisdom hadden wij een heel goede tijd. Ik denk met veel plezier terug aan de samenwerking met de collega’s. Dat was een sfeer van optimisme… vertrouwen en vertrouwelijkheid. De vondst van Bluyssen was dat hij Johan van Laarhoven tot zijn vicaris-generaal maakte en daarmee een complemen12 Bisdomblad juli 2012

taire persoonlijkheid toevoegde aan zichzelf. Bluyssen was par excellence een pastor, herder en Van Laarhoven was een bestuurder. Een heel goede. Dat Bluyssen afscheid moest nemen van het bisdom was voor ons echt een hard gelag. Daarna, in 1985 werd ik benoemd tot pastoor van de Heikese kerk in Tilburg. Daar was ik gedoopt en deed ik mijn eerste mis. Ik had toen geen kapelaan, maar een pastorale werker. En een pastoraal team. Dat was iets nieuws.” Voor Smulders en ook voor Van Eijndhoven geldt dat zij zich erop hebben toegelegd dove kinderen te leren hoe te geloven, hoe abstract dat ook kan zijn. Maar hoe beléven ze het geloof? Via de buitenkant van de liturgische rituelen of ook in zichzelf? Dat is, volgens Smulders, “een generaliserende vraag. Dat weet een pastoor in zijn parochiekerk ook niet, of zijn parochianen voor de vorm en de sfeer komen of omdat het geloof van binnen zit. Ik ben al 25 jaar weg uit het instituut. Ik zit nu herinneringen op te halen en ik weet niet of ik me die vragen ooit heb gesteld. In hoeverre doven geloven… ik durf daar nu geen verstandig woord meer over te zeggen.” Maar hoe breng je zintuigelijk gehandicapte mensen abstracte begrippen bij als geloof, hoop, vertrouwen, liefde?

Primair, ten opzichte van hun ouders en familie, zullen ze dat zeker voelen. Maar voor een onbekende als Jezus Christus? “Ik denk dat het een onderdeel van de opvoeding is om op zuiver menselijk vlak emoties en sfeer bij te brengen en daarnaast en daarbovenop deze dingen op het niveau van geloof te brengen. Heel het onderwijs gaat alleen daarover. Maar om me te herinneren hoe dat concreet in zijn werk ging, zou ik weer een paar maanden in de klas moeten zitten en met doven moeten omgaan. Op dit moment durf ik daar geen verantwoorde uitspraken over te doen.” Hoe heeft Van Eijndhoven geleerd te communiceren met doven? “Door ons werden geen gebaren gemaakt. Met alleen gebaren kun je in de maatschappij als dove niet functioneren. Onze methode was spreken en spraakafzien (liplezen). Dr. Antoine van Uden, een heel knappe vent en wereldberoemd op zijn gebied, heeft op ons instituut de moedertaalmethode ontwikkeld. Dat wil niets anders zeggen dan de kinderen leren spreken, Nederlands leren, zoals de ouders hun kleine kinderen leren spreken. Want je kunt ze wel de taal leren, maar ze moeten ook leren spreken. Dat is moeilijk.

Ze kunnen eerder lezen dan spreken. Op andere instituten wilden ze de kinderen taal leren door het aanleren van rijtjes. Heel erg achterhaald. Geldt ook voor gebarentaal. Ook dàt heb ik geleerd, omdat sommige kinderen eenvoudig niet kònden spreken. Van Uden heeft over die methode boeken geschreven die in ik weet niet hoeveel talen zijn vertaald.” Over zijn ervaringen als priester na zijn emeritaat heeft Jan van Eijndhoven een boek samengesteld: Dossier van een emeritus. Daarin vertelt hij over de oprichting van diverse dovenscholen op de wereld, het onderwijs aan doof-blinden, de fondsen die hij stichtte voor het dovenonderwijs, de internationale vereniging van pastores voor het doven en zijn huisgenote Marietje Smets, die hij in 1952 als jong kapelaan op de pastorie van pastoor Damen in Meerveldhoven leerde kennen, een goed half jaar meemaakte en na het overlijden van pastoor Damen terugvond. Sindsdien waren ze onafscheidelijk, tot zij in februari 2011 overleed. Jan mist haar nog steeds.

Norbert Smulders kreeg na zijn pensionering bij het doveninstituut de parochie van Esch en de gedeeltelijk middeleeuwse Willibrordkerk, waar hij van 1987 tot 1998 in het parochiepastoraat zat, zijn eigenlijke grote liefde. “Het was toen, in 1954, zo dat als de bisschop je benoemde tot docent op het seminarie, dat hij je dan een knak gaf. Je moest iets anders gaan doen dan waar je je toe geroepen voelde (parochiepastoraat) en was opgeleid. Daar was ik niet gelukkig mee. Die eerste twee jaren van mijn priesterschap, toen ik in Oirschot zat, waren wat ik bedoeld had. Maar je had een gehoorzaamheidsplicht waar niet aan te tornen viel. Als ik nu de bisschop tegenkom, dan praat ik met hem, maar toen bleef je op eerbiedige afstand staan. Het kwam niet in je op om te protesteren.” Voor Jan van Eijndhoven, geboren in Netersel als een van zes zonen – die net als vader allemaal in het onderwijs terecht kwamen – waren de doven zijn parochianen. Hij werd als neomist kapelaan - “Ik wist niet eens wat een

kapelaan wàs!” - en hoorde in 1955 telefonisch van zijn pastoor dat hij geen kapelaan meer was, maar godsdienstleraar aan het doveninstituut. Hij had het er eerst wel moeilijk mee, maar dank zij zijn directeur van toen, mgr. Van Overbeek, en de medepriesters op het instituut voelde hij zich snel thuis. “Ik wilde niet meer weg.” Hoefde ook niet: in 1966 werd hij directeur. In 1991, bij zijn afscheid, bleek hij de laatste te zijn geweest. Alle drie, Toon Ooms, Norbert Smulders en Jan van Eijndhoven zouden, als ze weer voor een levenskeuze werden geplaatst, opnieuw priester worden. Van harte, want zij, zeggen ze, hebben ervaren hoe rijk dat leven is geweest. Diamanten jubilarissen zijn het, maar met méérwaarde: diamantjes met randjes.

Kees van Hasselt

Smulders: “Het kwam niet in je op om te protesteren.”

Bisdomblad juli 2012

van Eijndhoven: “Ik wilde niet meer weg.”

Kees van Hasselt

Smulders: “Het kwam niet in je op om te protesteren.”

Bisdomblad juli 2012

Als het aan Gonnie Spronk ligt, gaat alle aandacht uit naar de roeping tot gewijde maagd en de betekenis van de maagdenwijding voor de Kerk. Maar wij willen ook graag weten hoe zij de eerste gewijde maagd van Bisdom Den Bosch is geworden. “Als ik terugkijk, zie ik zo’n mooie rode draad van O. L. Heer door mijn leven lopen.” Ook al wist Gonnie begin 20 al dat ze zich wilde toewijden aan Jezus, pas vele jaren en vele ervaringen later kwam deze bijzondere roeping. “Vooral Moeder Maria heeft me al die jaren bij de hand genomen.”

Gonnie Spronk ontvangt maagdenwijding:

“Ik ben nu van de Kerk” Zaterdag 16 juni vond de eerste Maagdenwijding plaats in bisdom ’s-Hertogenbosch. Gonnie Spronk (65) ontving de wijding uit handen van mgr. Hurkmans. “Ik had het wel een paar jaar eerder gewild, maar uiteindelijk was dit goed. Deze roeping, net als een roeping tot het priesterschap of het huwelijk, heeft tijd nodig om te rijpen. Een goede voorbereidingstijd is noodzakelijk.” Met een bescheiden maar ook vastberaden stem vertelt de netgewijde Gonnie Spronk over de weg naar 14 Bisdomblad juli 2012

de Maagdenwijding. En die verliep niet altijd over rozen. “Ik ben geboren in Den Bosch in een gelovig en heel liefdevol gezin. Daar ben ik nog dagelijks dankbaar voor.” Gonnie heeft haar dankbaarheid heel concreet kunnen maken: de ring die zij bij haar Maagdenwijding ontving, is gemaakt uit de twee trouwringen van haar ouders en de verlovingsring van haar moeder. “Dat is zo bijzonder.” Ze groeide op met muziek, ging zelf naar

het conservatorium, richtte mede de muziekschool op in Berlicum en begeleide allerlei koren. “Toen ik half twintig was, had ik via de Charismatische Vernieuwing al echt een persoonlijke band met Jezus leren opbouwen. Ik heb toen de bewuste keuze gemaakt niet te huwen om geheel voor God en zijn Kerk te mogen leven. Maar ja, hoe?” De zoektocht begon. “Ik voelde dat ik meer vorming nodig had en raakte betrokken bij een kleine

gemeenschap in Utrecht. Na een periode van zoeken en in overleg met de kardinaal werd deze gemeenschap de tweede Foyer de Charité in Nederland, met de naam Klein Sion. Het leek een mooie invulling van het verlangen God en zijn Kerk te dienen. Maar een ernstig ongeluk, de gevolgen ervan en overige omstandigheden droegen ertoe bij dat het leven en werken in de Foyer voor Gonnie niet meer mogelijk was. “Ik raakte in een zware depressie en was totaal mijn identiteit kwijt. Toch, achteraf, ben ik ook voor deze periode dankbaar. Door heel veel lijden heen ben ik gevormd en het heeft me een stuk rijker gemaakt.” Gonnie kwam weer thuis bij haar moeder, die prompt zorg nodig bleek te hebben. Vijf jaren lang verzorgde Gonnie haar. “Zij had dan wel mijn hulp nodig, maar ze wist niet dat zij mij hielp door me mijn identiteit weer terug te geven.” Het zorgen bleek ineens de rode lijn in Gonnies leven te worden. Eerst haar moeder, toen in het Carolusziekenhuis in het pastoraat, daarna een zieke priester en vervolgens haar zieke zus. Jaren verstreken en de verbondenheid met Christus groeide. “Na elke periode stelde ik O.L. Heer de vraag: En wat nu, Heer, wat wilt u

Bij de Maagdenwijding ontvangt een vrouw die in de wereld leeft of een moniale, een wijding ter bevestiging van haar roeping en keuze om zich aan God en de Kerk te geven in de staat van maagdelijkheid. Voorwaarde is dat zij nooit gehuwd is geweest. Bovendien moet zij een gerespecteerd leven leiden dat de verwachting wekt dat zij ook zo zal blijven leven. Zij dient, op de plaats waar zij in de wereld staat, de Kerk en draagt de zorgen van de bisschop mee. Zij legt zich toe op een leven van gebed, boetvaardigheid en het doen van de werken van barmhartigheid. In 1970 is de Maagdenwijding weer officieel opengesteld voor vrouwen die in de wereld leven. Wereldwijd hebben enkele honderden vrouwen deze wijding ontvangen. Zij treffen elkaar om het jaar op Europees niveau en het andere jaar op wereldniveau.

van mij? Ik had intussen wel geleerd dat Hij het voor het zeggen heeft. Uiteindelijk, als je band met Hem steeds nauwer wordt, volg je zijn leven en dus ook zijn lijden. Ik heb mogen ervaren dat Hij, hoe onmogelijk het ook lijkt, je de kracht geeft als je zijn wil doet.” In 1997 volgde een keerpunt. “Ik maakte een professie mee van een jonge zuster en dat trof me zó diep. Die totale beschikbaarheid aan God... dat wilde ik ook. Maar ik kon de vorm maar niet vinden.” Haar geestelijk leidsman wees Gonnie op de mogelijkheid van de maagdenwijding en opnieuw begon een zoektocht. “Door erover te lezen en te bidden ontdekte ik: dit is mijn roeping. Een intensieve voorbereiding begon. Vooral met de bisschop, die als een vader voor mij is, mocht ik groeien.” Ook Maria en haar rol komt geregeld ter sprake. “Ze heeft me altijd zo bij de hand genomen.” Gonnie spreekt duidelijk met veel liefde over Maria. “Zij helpt en vormt je, want zij is Maagd, Moeder en Bruid. Door de Maagdenwijding mag je delen in het Maagd-zijn, Moeder-zijn en Bruid-zijn van de Kerk.” Gonnie legt het uit: “Het

beleven van de maagdelijkheid omvat veel meer dan lichamelijk maagdschap. Het gaat over de zuiverheid in alles: hoe ik kijk, hoe ik luister, hoe ik met mensen omga. Daar hoort dienstbaarheid en eenvoud bij. Je mag ook delen in het geestelijk moederschap van de Kerk, die immers ook moeder is, omdat de Kerk in de doop de kinderen van God voortbrengt. Het heeft alles te maken met vruchtbaarheid, zorg hebben voor anderen, meeleven en -bidden en mensen dichter bij O.L. Heer brengen. En je mag delen in het bruidschap van de Kerk. Immers, Christus is de bruidegom van de Kerk. Bij de wijding neemt Christus je als zijn bruid tot zich. In het bruidschap groeit je liefdesband met Christus. Je geeft als gewijde als gewijde maagd een beeld van de toekomst van de Kerk, waarin het Rijk Gods en de Kerk één zullen zijn.” Gonnies leven gaat nu gewoon door, met onder andere het werk voor Radio Maria, waar u haar geregeld hoort. Met een brede glimlach en nog altijd even bescheiden, besluit Gonnie het gesprek met: “Maar ik ben nu van de Kerk.”

Yvonne Koopman-Snep

Bisdomblad juli 2012

Gonnie Spronk ontvangt maagdenwijding:

Yvonne Koopman-Snep

Bisdomblad juli 2012

Nee, een roeping zou ze het niet willen noemen. “Aanraking, dat is een beter woord. Ik ben door iets of iemand aangeraakt”. Op 6 mei sprak Marianne van Hasselt haar professie uit op de Regel van de Karmel in de kerk van de Titus Brandsmaparochie in Oss. Ze associeerde zich daarmee aan de orde van de Karmel. Dat wil zeggen: ze behield haar lekenstatus. Vanuit die verbondenheid vervult zij taken waartoe ze gezonden is en nog wordt.

Geassocieerd: niet geroepen, maar áángeraakt Het was een lange weg, waar bisschop Ter Schure, zonder zich dat te realiseren de aanzet toe gaf. Op het bisdom ontdekte Marianne meer dan een kwart eeuw geleden, het boek ‘Gods dolende edelvrouwe’, het levensverhaal van Teresa van Avila. ‘Vind u dat interessant?’, vroeg de bisschop die haar in het boek zag lezen. “Meer dan dat, zei ik. ‘Mag ik het u schenken?’ Er stonden nog vier boeken met werken van Teresa zelf. Ook die mocht ik meenemen. Zo kwam ik in het bezit van de inspirerende boeken over het leven en denken van Teresa. Ik heb ze bijna stukgelezen.” Het bleef er niet bij. “Ik werd steeds nieuwsgieriger naar de Karmel en de karmelheiligen en al gauw kocht ik boeken over Johannes van het Kruis, Edith Stein, Titus Brandsma natuurlijk en van schrijvers als Carlos Noyen en Kees Waaijman. In mijn boekenkasten staat veel religieuze lectuur, waarvan een groot deel karmelitaans is.” “Als je je verdiept in iets, kom je het 16 Bisdomblad juli 2012

ook vaak tegen. We hebben de laatste twintig jaar nogal wat reizen gemaakt naar Oost-Europa. Je zit dan in een Poolse parochiekerk ineens onder een beeld van Teresa van Avila. Je bezoekt karmelkloosters, in Keulen loop je tegen het “Denkmal” van Edith Stein aan, een prachtig kunstwerk, in Speyer en Stein ga je speciaal op zoek naar de plaatsen waar Edith Stein heeft

“Je blijft een gewone mens, niets meer dan een ander en al zeker niet beter, maar misschien wel een beetje gelukkiger”.

gewoond en in Rome loop je in een kerk zomaar tegen een fantastisch beeldhouwwerk aan, de extase van Teresa, gemaakt door Bernini.” Daarmee ben je nog niet geassocieerd. “Het heeft lang geduurd, dat geef ik toe, maar ik ben ook een paar jaar ziek geweest, zo erg dat ik niet eens meer kon lezen. In die tijd woonden we al in Oss en via de Titus Brandsmaparochie kwam ik bij de Karmelkring en later bij de karmelbeweging. We hielden ons bezig met regellezen, dus het bestuderen van de karmelregel en ik kreeg de kans cursussen en studiebijeenkomsten te bezoeken bij de Karmel in Nijmegen en Boxmeer. Ik deed dat graag, héél graag, maar toen ik een keer in gesprek kwam met een geassocieerde, ging ik dááraan denken. Geassocieerd zijn… een verbintenis sluiten met de orde… Ik was in die tijd aan het genezen van mijn ziekte en kreeg de kans om er met de prior provinciaal, Ben Wolbers, over te pra-

ten. Toen stond het traject redelijk snel vast. Mijn vormingsverantwoordelijke werd pater Gerard Westendorp en ik kreeg een geestelijk begeleider. De mooiste momenten in dat vormingstraject waren de dagen in het klooster in Boxmeer. Ik voelde me opgenomen in de gemeenschap. Het is alsof ik er thuiskom. Natuurlijk, ik ben getrouwd, ik heb kinderen en kleinkinderen en alle aardse zorgen van dien, maar toch...” Geassocieerd ben je niet alleen voor de titel. “Natuurlijk niet. Je hebt verplichtingen ten opzichte van de kerk en de samenleving. Maar die had ik voordien ook wel. Ik deed vroeger aan vrijwilligerswerk in de parochie, in de vrouwenbeweging, in de politiek zelfs. Van de karmelparochie heb ik zending in het verzorgingshuis tegenover het appartement waar ik woon. Ik bezoek er de ouderen, vooral de mensen die eenzaam zijn en speciaal de zieken. Ik praat met hen, troostend als dat kan, ik vertel over de dingen in mijn gezin en

uit het leven, als ze dat leuk vinden. Ik heb ook altijd verhaaltjes van vroeger, die herkennen ze en als het gesprek wat stilvalt of als ze erom vragen, kunnen we samen bidden of een stukje lezen uit de bijbel. Daar ben ik mee grootgebracht door mijn opa. Hij las mij stukjes voor en dan zei hij: Goed onthouden meisje, anders weet ik morgen niet meer waar ik gebleven ben…” Vieringen doe je ook. “Gebedsvieringen met communie. Een keer in de maand komt er een oudere pater de mis doen, maar daar hebben sommige mensen niet genoeg aan en zelf naar de kerk komen, lukt ze niet meer. Vandaar. We hebben een kleine stilteruimte, groot genoeg voor de mensen die de gebedsvieringen bijwonen en de mensen die op allerlei momenten doordeweeks stilte zoeken.”

vrouw waarmee ik allerlei avonturen beleef en veel kan lachen. En er zijn twee hoogbejaarde dames op mijn pad gekomen. Ze zijn eenzaam en ik neem ze zo’n beetje onder mijn hoede.” Ben je er rijker van geworden? “In het klooster word je een beetje contemplatief en dat groeit er thuis ook in. Stilte, gebed, overpeinzing, lezen in geestelijke boeken, ik vind er rust bij, maar dat wil niet zeggen dat ik nu ook van mijn fouten en handicaps af ben. Je blijft een gewone mens, niets meer dan een ander en al zeker niet beter, maar misschien wel een beetje gelukkiger.”

Kees Vos

Je hebt wel wat met oudere mensen. “Ik ben betrokken bij het maatjesproject van Prota (project tegen armoede in Oss) en maatje van een vrolijke Bisdomblad juli 2012

“Je blijft een gewone mens, niets meer dan een ander en al zeker niet beter, maar misschien wel een beetje gelukkiger”.

Kees Vos

Je hebt wel wat met oudere mensen. “Ik ben betrokken bij het maatjesproject van Prota (project tegen armoede in Oss) en maatje van een vrolijke Bisdomblad juli 2012

Christelijke visie brengt Europa bij elkaar Een verenigd, solidair en gastvrij Europa. Daaraan werken de christelijke bewegingen en gemeenschappen die zich stellen achter het motto “Samen voor Europa”. Europa als ontmoetingsplaats van landen en culturen. Van mensen. Zo verschillend, en zo gelijkend.

De grondleggers van de economische en politieke samenwerking in ons werelddeel moet zoiets voor ogen hebben gestaan. Maar een halve eeuw later heeft Europa het moeilijk. De eerste associatie bij het woord gaat vandaag de dag in Nederland vaak de richting uit van overdreven grootschaligheid, bemoeizucht, geld afdragen en ambtenarij. In plaats van een mooie prinses - de Griekse mythologie is ook hier naamgever - eerder een vervelende oom die feestjes versjteert of een intrigerende tante die van geen ophouden weet. Aan de bak Het is maar hoe je het bekijkt. Op de bijeenkomst “Samen voor Europa” op 12 mei in Brussel, kwamen vertegen-

18 Bisdomblad juli 2012

woordigers van tientallen christelijke bewegingen bij elkaar die geloven en ervaren dat het heel anders kan. Al twee keer eerder staken zij de koppen bij elkaar, in 2004 en 2007, steeds in Stuttgart, om de basis te leggen voor een christelijke visie en inzet op Europa. Ze kunnen aan de bak: Europa staat er niet goed op en de tegenkrachten zijn sterk. Tijdens de ontmoeting lag het woord 'crisis' velen in de mond bestorven. Een crisis van economische aard, maar met ook sociale bestanddelen. Sprekers als Andrea Riccardi, grondlegger van de Egidio-beweging, en Europese Raad-voorzitter Herman Van Rompuy, gaven er blijk van de huidige situatie ernstig in te zien. “We mogen de crisis in Europa, die veel

landen in zijn greep heeft, niet verbergen”, aldus Riccardi, als minister van Internationale Samenwerking en Integratie lid van het kabinet van de Italiaanse premier Monti. De economische crisis heeft volgens hem oorzaken en gevolgen op ander vlak. “De boodschap om de crisis te boven te komen is vaak: door je op jezelf te focussen.” Een belangrijke reden waarom vandaag de dag veel Europeanen aangeven eenzaam te zijn, aldus Riccardi. “We bevinden ons in een cultuur die getekend is door het individualisme, wat zijn weerslag heeft op ons persoonlijk leven, het werk en nog veel meer. De crisis van de idee van een gemeenschappelijk Europees lot past in de crisis van een gemeenschappelijk leven.” De toekomst van Europa staat of valt met relatie en ontmoeting. Van Rompuy onderstreepte dit in Brussel in een videoboodschap. Hij riep de deelnemers van Samen voor Europa op te blijven bouwen aan solidariteit en broederschap. “De boodschap die ik u wil meegeven is 'de ander', de mensen die we onze buur noemen. Wat is de Europese beschaving als het niet 'de ander' als basis heeft? Europa is de som van ontmoeting. Een eenheid in verscheidenheid en door het anders zijn.” Bewegingen Europa kent een breed scala aan christelijke bewegingen. Vertegenwoordigers van de vooral

katholieke groepen kwamen in 1998 bij elkaar in Rome. Paus Johannes Paulus II nodigde hen met Pinksteren uit op het St Pietersplein. De bewegingen ervaren het als een belangrijke oproep van de kerk om samen te werken. Chiara Lubich, stichteres van de Focolarebeweging, belooft de paus daar in het openbaar haar inzet voor de samenwerking. Ze heeft haar charisma van eenheid als belangrijke motivatie, maar ook als hulpmiddel. Spoedig sluiten zich andere bewegingen aan. Zo kan het gebeuren dat afgelopen maand in Brussel tientallen bewegingen en gemeenschappen acte de présence geven. Denk aan Egidius en Focolare, aan Schönstatt, Chrétiens pour le Monde, de KCV, The World fellowship of Orthodox Youth en Chemin Neuf. Vanuit Nederland waren er vertegenwoordigers van Alphacursus Nederland, Jeugd met een Opdracht en Kerygma Teams. Samen voor Europa bleef niet beperkt tot het Square Meeting Centre in Brussel; in meer dan honderd Europese steden werd de ontmoeting 'gevierd', verbonden per satelliet. Impressies van deze locale bijeenkomsten werden weer in Brussel getoond. Economie Het is de economie die momenteel in alle gesprekken over Europa de boventoon voert. Niet geheel toevallig was het daarom dat op de dag van Samen voor Europa 's ochtends in de Alcide de Gasperi-zaal van het Europees

Parlement een forumontmoeting werd gehouden met als thema 'Economie: geven en toch winnen'. Daarin werden de mogelijkheden verkend van een nieuwe economie, een waarin een optimum gevonden wordt in de verdeling van materiële middelen tussen de mensen die ze 'verdienen' en zij die er 'nood' aan hebben, zoals Hendrik Opdebeeck, professor 'Filosofie en Economie' aan de Universiteit van Antwerpen typeerde. De Belgische minister van Financiën, Steven Vanackere, trad op als een soort opponent, zoals bij een promotie op de universiteit. Hij reageerde op de inbreng van Opdebeeck, de Italiaan Luigino Bruni, professor aan de Milanese Bicocca-universiteit en een van de grootste promotors van de 'Economie van Gemeenschap' en Jan De Volder, redacteur van het Vlaamse katholieke weekblad Tertio en actief lid van Egidius-gemeenschap. De Belgische minister deed dat kritisch maar met zorg. Zoals in de discussie tussen 'verdienste en nood', naar aanleiding van de woorden van Opdebeeck. Vanackere: “Het lijkt te zeggen dat nood op een gespannen voet staat met groei. Maar aandacht voor de noden in de maatschappij zorgt juist voor groei. Ons systeem van sociale zekerheid is groeibevorderend. We moeten ons niet in het defensief laten drukken. Maatschappijen waarin de ongelijkheid in de bevolking groeit, presteren slechter. In België hebben we nu meer jobs dan voor de crisis van 2008.”

Bisdomblad juli 2012

18 Bisdomblad juli 2012

Bisdomblad juli 2012

De analyse dat aandacht voor de noden van mensen slecht zou zijn voor de economische groei, deelt Vanackere daarom niet. “We gaan naar een synthese waarin de participatie van ieder cruciaal is.” Speculanten Een ander heilig huisje dat de minister van Financiën graag sloopt, is het idee van winst. Vanackere deelt de visie van de Italiaanse professor Bruni, dat financieel speculanten een bron zijn van problemen en aangepakt moeten worden. “Winst is een uitdrukking van het vermogen om met iets, iets nieuws te maken. Maar: als het niet gebruikt wordt als een instrument, maar het doel wordt, dan ben je gedoemd.” Het leidt er volgens Vanackere toe dat mensen als instrument gebruikt worden. “In de encycliek Rerum Novarum wordt gezegd: u mag werknemers niet als werktuig behandelen.” Vanackere haalde de 'geniale' encycliek ook aan vanwege de woorden: 'Geef en u zal gegeven worden'. “Die woorden zetten ons aan tot geven, want we weten dat ons daarna gegeven zal worden. Maar was het niet Cardijn (Belgische priester die bekend werd vanwege zijn inzet voor arbeiders - red.) die zei 'ik geef omdat gij het waard zijt'? Dat is een paradigmaverandering (verandering van zienswijze - red.) die revolutionair en ontroerend is”, aldus Vanackere. Mensen moeten niet geïnstrumentaliseerd worden. “Voor alle organisaties geldt: we moeten geen klanten willen zijn van elkaar. Leden, ja, maar klanten, dan zijn we fout bezig.” Het accent moet volgens Vanackere liggen op sobriéte (onthouding), van soberheid. “Cruciaal is ook dat we kijken voor welk probleem we oplossingen zoeken. Misschien is het niet vinden dat iets een probleem is al de oplossing... Soberheid is een van de wegen die te bewandelen is.” Een andere constatering van Vanackere: democratie is discussie en 20 Bisdomblad juli 2012

discussie kost tijd. “En tijd heeft de economie niet. We ontwikkelen als maatschappij een sterk instinkt voor politiek immediatisme.” Maar leidt snelheid tot wijsheid? “Willen we niet toe naar een politiek die niet de snelle antwoorden geeft, maar de juist antwoorden?” Het brengt de Belgische minister van Financiën tot enkele gedachten over 'de obsessie met het Bruto Nationaal Product (BNP)'. “Het staat maar al te vaak ons patrimonium, dat wat we van onze ouders hebben gekregen, in de weg. Denk aan duurzaamheid en ook een de intergenerationele solidariteit.” Vanackere zet grote vraagtekens bij de roep om behoud van verworven rechten, dezer dagen vaak te horen in discussies over met name de pensioenen. “Als we niet opletten betekent dit vooral een inbreuk op de solidariteit tussen de generaties en dat waar christelijke politici veel waarde aan hechten, het rentmeesterschap.” Wat dat betreft was het veelzeggend dat de moderatrise van de ontmoeting hem had aangekondigd als 'minister van Financiën', terwijl tot zijn portefeuille in het kabinet ook duurzame ontwikkeling hoort. “Ik

“Winst is een uitdrukking van het vermogen om met iets, iets nieuws te maken. Maar: als het niet gebruikt wordt als een instrument, maar het doel wordt, dan ben je gedoemd.”

droom ervan dat er een tijd komt dat ik word aangekondigd als de minister van Duurzame Ontwikkeling, die ook Financiën doet. Dat die manier van kijken de norm wordt.” In het gesprek is sprake van een pact. Een afspraak om te werken aan een solidaire en rechtvaardige samenleving. Vanackere: “Maar zo'n pact moet geen dode letter zijn, maar vooral een ingesteldheid. Op basis van vrijheid. Waarmee we beslissingen nemen die beantwoorden aan het gemeenschappelijk stichtend verhaal. Wil je dat doen, dan heb je een verhaal nodig. De bouwstenen daarvoor zijn hier gegeven. Waar we nu behoefte aan hebben zijn profetische minderheden. Voel u maar aangesproken! Gekaderd in christelijke bron.” Gave Maria Voce, voorzitter van de Focolarebeweging, zei het zo: “We denken dat Samen voor Europa in staat is individuen en groepen te inspireren in hun commitment om te bouwen aan een vrij, verbonden, democratisch, verenigd en broederlijk Europa: niet een 'oud' continent, maar een levendig continent dat ontdekt dat het een missie te vervullen heeft en dat het een gave voor de rest van de mensheid kan zijn.” In het slotmanifest van Samen in Europa vatten de vertegenwoordigers van de kerkelijke groepen, 'die het evangelie van Jezus Christus willen leven'- hun opdracht samen. “We hebben gezien dat de eenheid mogelijk is, een eenheid die niet de identiteit uitwist, maar deze juist versterkt. (..) Samen willen we een Europa opbouwen dat open is, met gulheid tegenover de uitdaging van de arme wereld, een Europa dat de zoektocht naar de vrede en het samenleven in het centrum van de eigen zorgen en inzet maakt.¨

De heilige Oda “gerehabiliteerd” waren daar met hun 'collegaatjes' uit

vernieuwing na het Tweede Vaticaans

Nederlandse bisschoppen geven toelichting op 'waardig communiceren'

Concilie is de liturgische kalender

In 2008 hebben de Nederlandse bis-

de driejaarlijkse misdienaarsdag die dit

opnieuw vastgesteld en behield niet

schoppen bij gelegenheid van het

jaar in de Duitse bedevaartplaats werd

iedere heilige zijn of haar eigen vaste

Hoogfeest van Sacramentsdag in een

gehouden.

feestdag. Het is een misverstand, wat

brief over de viering van de eucharistie

Op 5 km van Kevelaer ontmoetten de

soms wel wordt gedacht, dat het Concilie

een aantal behartenswaardige aanbeve-

Nederlandse deelnemers elkaar en liepen

heiligen heeft afgeschaft.

lingen verwoord over de concrete wijze

vervolgens gezamenlijk in een pelgrimage

Nee, eens heilig, altijd heilig. Alleen de

waarop de eucharistieviering gestalte

naar de stad. Daar sloten ze samen met

rangorde van het vieren van de diverse

dient te krijgen, alsook over het com-

alle andere deelnemers aan bij het mid-

heiligen onderging een verandering. Oda

municeren in en buiten de H. Mis. Daarin

daggebed. In de middag was het tijd voor

verdween van de kalender, maar zij bleef

werd ook kort gesproken over de vereiste

de lunch en het middagprogramma, waar-

heilig en haar naam aan 'Rooi', Sint-

gesteldheid van de gelovige om te com-

bij van alles te beleven viel op het gebied

Oedenrode geven.

municeren. De Nederlandse bisschop-

van creatieve workshops, sportieve

Dat doet zij sinds 2010 ook aan de paro-

pen hebben, daarbij aansluitend, naar

activiteiten en muziek. Het programma

chie. Voor de bisschop reden om in Rome

aanleiding van Sacramentsdag 2012 een

werd afgesloten met een feestelijke H.

opnieuw een verzoek in te dienen om de

nadere toelichting gegeven. Dit gebeurde

Mis, waarna de bussen in de avond weer

heilige Oda op te nemen in de liturgische

tegelijk met het oog op het komende jaar

terugkeerden naar de opstapplaatsen in

kalender. Dat verzoek is gehonoreerd

van het geloof (van 11 oktober 2012 tot

Nederland.

en vanaf het nieuwe kerkelijk jaar zal de

24 november 2013) als herdenking van

Het samenbrengen van misdienaars in

heilige Oda weer op de kalender staan

het feit dat 50 jaar geleden het Tweede

de eigen parochie, maar met name ook

op 27 november. Voor de parochie, en

Vaticaans Concilie begon.

in het nieuwe parochieverband of op

voor Sint-Oedenrode, een mooi bericht en

De Nederlandse bisschoppen willen

dekenaal verband biedt enorme kansen

aanleiding om de feestdag van Sint-Oda

onderstrepen dat de eucharistie als bron

voor samenwerking en eenheid binnen

opnieuw te gaan markeren.

en hoogtepunt van het hele leven van de

een misdienaarsgroep. Daarom is spe-

De heilige Oda (Sint-Oedenrode, 726) was

Kerk en van de gelovigen alle geloof en

ciaal voor misdienaars een zogeheten

een Ierse of Schotse blinde koningsdoch-

respect verdient. Daarom geven zij in een

misdienaarspakket ontworpen. Het pak-

ter, die genezen werd nadat ze het graf

apart, hierbij aansluitend schrijven, een

ket bestaat uit 10 spellen die gratis te

van de heilige Lambertus van Maastricht

toelichting bij een aantal aspecten van

downloaden zijn op de bisdomwebsite en

in Luik bezocht had. Haar vader wilde

het waardig communiceren. U kunt deze

bovendien gemakkelijk keer op keer te

haar vervolgens uithuwelijken maar ze

brief downloaden via de website van het

gebruiken. Het materiaal kan bijvoorbeeld

vluchtte naar de Brabantgouw, waar ze

bisdom: www.bisdomdenbosch.nl

ingezet worden om een misdienaarsuitje

De heilige Oda krijgt weer een plaats op de kerkelijke kalender. Bij de liturgie-

zich na een aantal omzwervingen in het

het bisdom Roermond te gast bij de Nordwestdeutsche Ministrantenwallfahrt,

mee in te vullen, maar de losse spellen kunnen ook bij andere gelegenheden

Oda is beschermheilige van Venray en

Misdienaars te gast op Ministrantenwallfahrt in Kevelaer

patrones tegen oogziekten. In Venray is

Op zaterdag 16 juni vertrokken 126

achterhoofd, maar zijn natuurlijk ook in te

er nog een Odakapel op de plaats waar zij

meest jonge misdienaars en acolieten

zetten voor communicanten en vormelin-

gebeden zou hebben bij het verlaten van

uit ons bisdom vanaf diverse plek-

gen bijvoorbeeld.

die plaats.

ken met bussen richting Kevelaer. Ze

latere Sint-Oedenrode vestigde als kluizenaar.

worden gebruikt. De spellen zijn gemaakt met de doelgroep misdienaars in het

Ted Konings

Bisdomblad juli 2012

“Winst is een uitdrukking van het vermogen om met iets, iets nieuws te maken. Maar: als het niet gebruikt wordt als een instrument, maar het doel wordt, dan ben je gedoemd.”

De heilige Oda “gerehabiliteerd” waren daar met hun 'collegaatjes' uit

vernieuwing na het Tweede Vaticaans

Nederlandse bisschoppen geven toelichting op 'waardig communiceren'

Concilie is de liturgische kalender

In 2008 hebben de Nederlandse bis-

de driejaarlijkse misdienaarsdag die dit

opnieuw vastgesteld en behield niet

schoppen bij gelegenheid van het

jaar in de Duitse bedevaartplaats werd

iedere heilige zijn of haar eigen vaste

Hoogfeest van Sacramentsdag in een

gehouden.

feestdag. Het is een misverstand, wat

brief over de viering van de eucharistie

Op 5 km van Kevelaer ontmoetten de

soms wel wordt gedacht, dat het Concilie

een aantal behartenswaardige aanbeve-

Nederlandse deelnemers elkaar en liepen

heiligen heeft afgeschaft.

lingen verwoord over de concrete wijze

vervolgens gezamenlijk in een pelgrimage

Nee, eens heilig, altijd heilig. Alleen de

waarop de eucharistieviering gestalte

naar de stad. Daar sloten ze samen met

rangorde van het vieren van de diverse

dient te krijgen, alsook over het com-

alle andere deelnemers aan bij het mid-

heiligen onderging een verandering. Oda

municeren in en buiten de H. Mis. Daarin

daggebed. In de middag was het tijd voor

verdween van de kalender, maar zij bleef

werd ook kort gesproken over de vereiste

de lunch en het middagprogramma, waar-

heilig en haar naam aan 'Rooi', Sint-

gesteldheid van de gelovige om te com-

bij van alles te beleven viel op het gebied

Oedenrode geven.

municeren. De Nederlandse bisschop-

van creatieve workshops, sportieve

Dat doet zij sinds 2010 ook aan de paro-

pen hebben, daarbij aansluitend, naar

activiteiten en muziek. Het programma

chie. Voor de bisschop reden om in Rome

aanleiding van Sacramentsdag 2012 een

werd afgesloten met een feestelijke H.

opnieuw een verzoek in te dienen om de

nadere toelichting gegeven. Dit gebeurde

Mis, waarna de bussen in de avond weer

heilige Oda op te nemen in de liturgische

tegelijk met het oog op het komende jaar

terugkeerden naar de opstapplaatsen in

kalender. Dat verzoek is gehonoreerd

van het geloof (van 11 oktober 2012 tot

Nederland.

en vanaf het nieuwe kerkelijk jaar zal de

24 november 2013) als herdenking van

Het samenbrengen van misdienaars in

heilige Oda weer op de kalender staan

het feit dat 50 jaar geleden het Tweede

de eigen parochie, maar met name ook

op 27 november. Voor de parochie, en

Vaticaans Concilie begon.

in het nieuwe parochieverband of op

voor Sint-Oedenrode, een mooi bericht en

De Nederlandse bisschoppen willen

dekenaal verband biedt enorme kansen

aanleiding om de feestdag van Sint-Oda

onderstrepen dat de eucharistie als bron

voor samenwerking en eenheid binnen

opnieuw te gaan markeren.

en hoogtepunt van het hele leven van de

een misdienaarsgroep. Daarom is spe-

De heilige Oda (Sint-Oedenrode, 726) was

Kerk en van de gelovigen alle geloof en

ciaal voor misdienaars een zogeheten

een Ierse of Schotse blinde koningsdoch-

respect verdient. Daarom geven zij in een

misdienaarspakket ontworpen. Het pak-

ter, die genezen werd nadat ze het graf

apart, hierbij aansluitend schrijven, een

ket bestaat uit 10 spellen die gratis te

van de heilige Lambertus van Maastricht

toelichting bij een aantal aspecten van

downloaden zijn op de bisdomwebsite en

in Luik bezocht had. Haar vader wilde

het waardig communiceren. U kunt deze

bovendien gemakkelijk keer op keer te

haar vervolgens uithuwelijken maar ze

brief downloaden via de website van het

gebruiken. Het materiaal kan bijvoorbeeld

vluchtte naar de Brabantgouw, waar ze

bisdom: www.bisdomdenbosch.nl

ingezet worden om een misdienaarsuitje

De heilige Oda krijgt weer een plaats op de kerkelijke kalender. Bij de liturgie-

zich na een aantal omzwervingen in het

het bisdom Roermond te gast bij de Nordwestdeutsche Ministrantenwallfahrt,

mee in te vullen, maar de losse spellen kunnen ook bij andere gelegenheden

Oda is beschermheilige van Venray en

Misdienaars te gast op Ministrantenwallfahrt in Kevelaer

patrones tegen oogziekten. In Venray is

Op zaterdag 16 juni vertrokken 126

achterhoofd, maar zijn natuurlijk ook in te

er nog een Odakapel op de plaats waar zij

meest jonge misdienaars en acolieten

zetten voor communicanten en vormelin-

gebeden zou hebben bij het verlaten van

uit ons bisdom vanaf diverse plek-

gen bijvoorbeeld.

die plaats.

ken met bussen richting Kevelaer. Ze

latere Sint-Oedenrode vestigde als kluizenaar.

worden gebruikt. De spellen zijn gemaakt met de doelgroep misdienaars in het

Ted Konings

Bisdomblad juli 2012

Titus Brandsma

"Los van Mij kunt gij niets" (Joh. 15, 5) Tamelijk verborgen, en door tentoonstellingen niet altijd te zien, staat in de kathedraal het borstbeeld van Pater Titus Brandsma. Anno Sjoerd Brandsma wordt op 23 februari 1881 geboren te Oegeklooster bij Bolsward in Friesland. Hij is het vijfde kind en de eerste zoon van vader Titus en moeder Tjitsje. Hij maakte een kleine en breekbare indruk en werd dezelfde dag nog gedoopt in de Sint Maartenkerk. Het werd een pientere, vlugge maar nietig ogende schooljongen, en hoewel hij heel veel van het boerenbedrijf wist, bleek hij lichamelijk niet sterk genoeg voor de boerderij. Toen hij na zijn eerste communie werd geprezen voor zijn houding in de kerk, zei hij: “Als je met Onze Lieve Heer alleen bent, kun je je toch niet met andere zaken bemoeien?”

De Friese familie waaierde behoorlijk uit.

Titus gevormd, om hem met boter, eieren

mede-oprichter van het tijdschrift ‘Ons

het vele reizen die hem tot een bijzondere

van Joodse leerlingen en bekeerlingen

nog eenmaal de communie kan ontvan-

Zus Boukje werd in 1893 claris in Megen,

en meel door de studie te helpen! Maar

Geestelijk Erf’, en zijn unieke verzame-

man maakten. Hij viel op in het gewone.

van katholieke scholen. Hij reisde veel

gen, en pater Joseph Kentenich dient

zus Plône werd Franciscanes, Siebrigje

de gezondheid van ‘il piccolo Olandese’

ling kopieën van middeleeuwse mystieke

Het was de manier waarop hij de dingen

en kwam ook op veel plaatsen – Pater

hem de laatste sacramenten toe. Na vier

werd Missiezuster van het Kostbaar

bleef zwak, wat ook kwam doordat

handschriften heeft aan de basis gestaan

deed en zich met hart en ziel inzette.

Titus zou wel eens de eerste zalige met

dagen verpleging in de ziekenbarak ver-

Bloed. Het jongere broertje Hendrik werd

pater Titus geen genoegen nam met het

van het huidige Titus Brandsma-Instituut

Pater Titus hield van de mensen, en wilde

een treinabonnement kunnen zijn! Het

liest hij het bewustzijn en op zondag 26

Franciscaan. Anno zelf kwam al vroeg

gewone studieprogramma. Nee, hij inte-

te Nijmegen.

hen de waarden meegeven die zijn eigen

verbod, uitgevaardigd door aartsbisschop

juli 1942, nu precies zestig jaar geleden,

naar Brabant, want hij ging in 1892 naar

resseerde zich voor alles…. logica, crite-

In 1923 werd Pater Titus Brandsma

leven inspireerden en ondersteunden.

Jan de Jong tegen het opnemen van NSB-

sterft Pater Titus Brandsma.

het gymnasium St. Antonius van Padua

riologie, algemene zijnsleer, cosmologie,

hoogleraar aan de in dat jaar gestichte

Dat gold voor zijn leerlingen, maar dat

advertenties in de r.k. dagbladen, was

te Megen, eerst alleen, later samen met

psychologie, theodicee, experimentele

Katholieke Universiteit Nijmegen, nu

gold ook voor zijn werk als journalist en

door hem geschreven. Hij bood de aarts-

Pater Titus wist lief te hebben, ook waar

zijn broertje Hensie. Zijn medestudenten

zielkunde, hogere physica, ethica, socio-

Radboud Universiteit. Hij doceerde er

is duidelijk zichtbaar in de honderden

bisschop aan een rondgang te maken

haat heerste. Over zijn bewakers zei hij:

gaven hem een bijnaam, ‘de Punt’, omdat

logie, geschiedenis van de wijsbegeerte,

wijsbegeerte en ‘geschiedenis van de

geschriften en conferenties, voor katho-

langs de katholieke dagblad-directeuren

“Ook zij zijn kinderen van de goede God,

hij zo klein van stuk was. Hij haalde er uit-

analytische meetkunde, infinitesimaalre-

vroomheid’ – Mystiek. Hij vervulde vele

lieken en niet-katholieken, die de rijkdom

om het verbod toe te lichten. In een rap-

en misschien blijft er wel iets in hen han-

stekende resultaten, alleen declameren,

kening en sterrekunde. Hij was te spre-

academische functies, en gedurende

van zijn geest en gevoelens uitstralen.

port van de Duitse Sicherheitsdienst werd

gen…”

dat ging hem niet best af. Hij trad echter

ken over de lessen metaphysica, maar

het collegejaar 1932-1933 was hij rector

Ook als journalist was hij meer dan alleen

hij naar aanleiding van deze gesprekken

“Wij moeten het leven nemen als een

niet in bij de Franciscanen, maar trad op

vond dat de sociologie en de geschiede-

magnificus. De toespraak die hij hield

journalist: voor veel collega’s was hij een

gevaarlijk genoemd. Van verschillende

kruisweg, maar blij en vol moed het kruis

17 sept 1898 in bij de Karmelieten te

nis van de philosophie niet goed tot hun

over het godsbegrip in de moderne tijd

raadgever, iemand die je in vertrouwen

kanten kreeg hij de raad onder te duiken,

op de schouders nemen, omdat Christus

Boxmeer en neemt de kloosternaam Titus

recht kwamen… en kreeg uiteindelijk het

trok sterk de aandacht.

kon nemen, een oprechte vriend die hoop

maar hij ging hier niet op in.

het door zijn voorbeeld en genade licht

aan, de naam van zijn vader. Op 3 okto-

verbod langer dan acht uur per dag te

ber 1899 legt hij er de geloften af.

werken!

uitstraalde.

heeft gemaakt; ons hoeden voor gedrukt-

Maar hij deed nog veel meer. Voorzitter

Bij gelegenheid van zijn 40-jarige gelof-

Pater Titus werd half januari 1942

van de Bond van Besturen voor het

ten, op 3 oktober 1939, benoemde konin-

door de Duitse bezetters gearres-

Hoewel zijn stem vooruitging, bleef hij

Ook na zijn studie is het verbazingwek-

Rooms-katholiek Voorbereidend Hooger

gin Wilhelmina hem tot Ridder in de Orde

teerd en kwam via de gevangenis van

klein van stuk en niet erg sterk. Maar zijn

kend wat hij allemaal deed, en liefst

en Middelbaar Onderwijs, bestuurslid van

van de Nederlandse Leeuw.

Scheveningen, kamp Amersfoort en de

heldere ogen vielen op en hij studeerde

tegelijk. Hij werd docent sociologie en

de R. K. Vredesbond, lid van de katholie-

gemakkelijk. Op 17 juni 1905 werd hij

kerkgeschiedenis in Oss, redacteur

ke vereniging van esperantisten, ijveraar

Al in 1936 werd hij lid van het door

Dachau terecht. Hij werd samen met een

priestergewijd in de kathedraal van Den

van het nieuwsblad ‘De Stad Oss’,

voor de introductie van het Fries in het

Nederlandse geleerden en kunstenaars

jonge gereformeerde predikant, die hij

Bosch. Na een jaar waarin hij voorna-

stichtte in Oss een katholieke HBS, nu

lesprogramma van het lager onderwijs

opgerichte Comité van Waakzaamheid

in Amersfoort had leren kennen, in Blok

melijk invalwerk deed studeerde hij van

Titus Brandsmalyceum, en een lees-

in Friesland, lid van een Friese natuurbe-

tegen het nationaal-socialisme. Hij waar-

28 ondergebracht, in de barak van de

1906-1909 filosofie aan de Gregoriana in

zaal. Hij werd geestelijk adviseur van

schermingsorganisatie en mede-oprichter

schuwde via publicaties in dagen week-

Poolse geestelijken. Zelfs een tabernakel

Rome. Zijn vrienden staken daar toen de

“de Nederlandsche Rooms-Katholieke

van het Rooms Frysk Boun en van de

bladen en tijdens lezingen en colleges

is er aanwezig: de brillendoos van Pater

hoofden bij elkaar en er werd een heus

Journalistenvereniging” en vertaalde

Fryske Akademy.

voor de gevaren van het nationaal-soci-

Titus…

comité ter bevordering van de lichame-

bovendien een deel van de werken van

alisme, rassenhaat en ophitsing, en ver-

In de ziekenbarak aangekomen zorgt een

lijke en geestelijke belangen van Pater

de H. Theresia in het Nederlands. Hij was

zette zich in 1941 tegen het verwijderen

goede verpleger ervoor dat Pater Titus

22 Bisdomblad juli 2012

Het waren niet alleen de vele functies en

heid bij wat ons ook overkomt.”

Zr. Madeleine Bouman

strafgevangenis van Kleef tenslotte in

Bisdomblad juli 2012

Titus Brandsma

De Friese familie waaierde behoorlijk uit.

Titus gevormd, om hem met boter, eieren

mede-oprichter van het tijdschrift ‘Ons

het vele reizen die hem tot een bijzondere

van Joodse leerlingen en bekeerlingen

nog eenmaal de communie kan ontvan-

Zus Boukje werd in 1893 claris in Megen,

en meel door de studie te helpen! Maar

Geestelijk Erf’, en zijn unieke verzame-

man maakten. Hij viel op in het gewone.

van katholieke scholen. Hij reisde veel

gen, en pater Joseph Kentenich dient

zus Plône werd Franciscanes, Siebrigje

de gezondheid van ‘il piccolo Olandese’

ling kopieën van middeleeuwse mystieke

Het was de manier waarop hij de dingen

en kwam ook op veel plaatsen – Pater

hem de laatste sacramenten toe. Na vier

werd Missiezuster van het Kostbaar

bleef zwak, wat ook kwam doordat

handschriften heeft aan de basis gestaan

deed en zich met hart en ziel inzette.

Titus zou wel eens de eerste zalige met

dagen verpleging in de ziekenbarak ver-

Bloed. Het jongere broertje Hendrik werd

pater Titus geen genoegen nam met het

van het huidige Titus Brandsma-Instituut

Pater Titus hield van de mensen, en wilde

een treinabonnement kunnen zijn! Het

liest hij het bewustzijn en op zondag 26

Franciscaan. Anno zelf kwam al vroeg

gewone studieprogramma. Nee, hij inte-

te Nijmegen.

hen de waarden meegeven die zijn eigen

verbod, uitgevaardigd door aartsbisschop

juli 1942, nu precies zestig jaar geleden,

naar Brabant, want hij ging in 1892 naar

resseerde zich voor alles…. logica, crite-

In 1923 werd Pater Titus Brandsma

leven inspireerden en ondersteunden.

Jan de Jong tegen het opnemen van NSB-

sterft Pater Titus Brandsma.

het gymnasium St. Antonius van Padua

riologie, algemene zijnsleer, cosmologie,

hoogleraar aan de in dat jaar gestichte

Dat gold voor zijn leerlingen, maar dat

advertenties in de r.k. dagbladen, was

te Megen, eerst alleen, later samen met

psychologie, theodicee, experimentele

Katholieke Universiteit Nijmegen, nu

gold ook voor zijn werk als journalist en

door hem geschreven. Hij bood de aarts-

Pater Titus wist lief te hebben, ook waar

zijn broertje Hensie. Zijn medestudenten

zielkunde, hogere physica, ethica, socio-

Radboud Universiteit. Hij doceerde er

is duidelijk zichtbaar in de honderden

bisschop aan een rondgang te maken

haat heerste. Over zijn bewakers zei hij:

gaven hem een bijnaam, ‘de Punt’, omdat

logie, geschiedenis van de wijsbegeerte,

wijsbegeerte en ‘geschiedenis van de

geschriften en conferenties, voor katho-

langs de katholieke dagblad-directeuren

“Ook zij zijn kinderen van de goede God,

hij zo klein van stuk was. Hij haalde er uit-

analytische meetkunde, infinitesimaalre-

vroomheid’ – Mystiek. Hij vervulde vele

lieken en niet-katholieken, die de rijkdom

om het verbod toe te lichten. In een rap-

en misschien blijft er wel iets in hen han-

stekende resultaten, alleen declameren,

kening en sterrekunde. Hij was te spre-

academische functies, en gedurende

van zijn geest en gevoelens uitstralen.

port van de Duitse Sicherheitsdienst werd

gen…”

dat ging hem niet best af. Hij trad echter

ken over de lessen metaphysica, maar

het collegejaar 1932-1933 was hij rector

Ook als journalist was hij meer dan alleen

hij naar aanleiding van deze gesprekken

“Wij moeten het leven nemen als een

niet in bij de Franciscanen, maar trad op

vond dat de sociologie en de geschiede-

magnificus. De toespraak die hij hield

journalist: voor veel collega’s was hij een

gevaarlijk genoemd. Van verschillende

kruisweg, maar blij en vol moed het kruis

17 sept 1898 in bij de Karmelieten te

nis van de philosophie niet goed tot hun

over het godsbegrip in de moderne tijd

raadgever, iemand die je in vertrouwen

kanten kreeg hij de raad onder te duiken,

op de schouders nemen, omdat Christus

Boxmeer en neemt de kloosternaam Titus

recht kwamen… en kreeg uiteindelijk het

trok sterk de aandacht.

kon nemen, een oprechte vriend die hoop

maar hij ging hier niet op in.

het door zijn voorbeeld en genade licht

aan, de naam van zijn vader. Op 3 okto-

verbod langer dan acht uur per dag te

ber 1899 legt hij er de geloften af.

werken!

uitstraalde.

heeft gemaakt; ons hoeden voor gedrukt-

Maar hij deed nog veel meer. Voorzitter

Bij gelegenheid van zijn 40-jarige gelof-

Pater Titus werd half januari 1942

van de Bond van Besturen voor het

ten, op 3 oktober 1939, benoemde konin-

door de Duitse bezetters gearres-

Hoewel zijn stem vooruitging, bleef hij

Ook na zijn studie is het verbazingwek-

Rooms-katholiek Voorbereidend Hooger

gin Wilhelmina hem tot Ridder in de Orde

teerd en kwam via de gevangenis van

klein van stuk en niet erg sterk. Maar zijn

kend wat hij allemaal deed, en liefst

en Middelbaar Onderwijs, bestuurslid van

van de Nederlandse Leeuw.

Scheveningen, kamp Amersfoort en de

heldere ogen vielen op en hij studeerde

tegelijk. Hij werd docent sociologie en

de R. K. Vredesbond, lid van de katholie-

gemakkelijk. Op 17 juni 1905 werd hij

kerkgeschiedenis in Oss, redacteur

ke vereniging van esperantisten, ijveraar

Al in 1936 werd hij lid van het door

Dachau terecht. Hij werd samen met een

priestergewijd in de kathedraal van Den

van het nieuwsblad ‘De Stad Oss’,

voor de introductie van het Fries in het

Nederlandse geleerden en kunstenaars

jonge gereformeerde predikant, die hij

Bosch. Na een jaar waarin hij voorna-

stichtte in Oss een katholieke HBS, nu

lesprogramma van het lager onderwijs

opgerichte Comité van Waakzaamheid

in Amersfoort had leren kennen, in Blok

melijk invalwerk deed studeerde hij van

Titus Brandsmalyceum, en een lees-

in Friesland, lid van een Friese natuurbe-

tegen het nationaal-socialisme. Hij waar-

28 ondergebracht, in de barak van de

1906-1909 filosofie aan de Gregoriana in

zaal. Hij werd geestelijk adviseur van

schermingsorganisatie en mede-oprichter

schuwde via publicaties in dagen week-

Poolse geestelijken. Zelfs een tabernakel

Rome. Zijn vrienden staken daar toen de

“de Nederlandsche Rooms-Katholieke

van het Rooms Frysk Boun en van de

bladen en tijdens lezingen en colleges

is er aanwezig: de brillendoos van Pater

hoofden bij elkaar en er werd een heus

Journalistenvereniging” en vertaalde

Fryske Akademy.

voor de gevaren van het nationaal-soci-

Titus…

comité ter bevordering van de lichame-

bovendien een deel van de werken van

alisme, rassenhaat en ophitsing, en ver-

In de ziekenbarak aangekomen zorgt een

lijke en geestelijke belangen van Pater

de H. Theresia in het Nederlands. Hij was

zette zich in 1941 tegen het verwijderen

goede verpleger ervoor dat Pater Titus

22 Bisdomblad juli 2012

Het waren niet alleen de vele functies en

heid bij wat ons ook overkomt.”

Zr. Madeleine Bouman

strafgevangenis van Kleef tenslotte in

Bisdomblad juli 2012

De Deur van het geloof

Met de apostolische brief Porta Fidei riep paus Benedictus XVI een Jaar van het Geloof uit. Dit jaar zal beginnen op 11 oktober 2012, op de 50ste verjaardag van de opening van het Tweede Vaticaans Concilie, en worden afgesloten op 24 november 2013, op het hoogfeest van onze Heer Jezus Christus, Koning van het heelal. Wat is er bedoeld met het Jaar van het Geloof? En wat kunnen we doen om het doeltreffend te beleven?

Het Jaar van het Geloof is bedoeld om bij

schat om de katholieke leer in onze tijd

middels de tweejarige cursus ‘Groeien in

georganiseerd voor leerkrachten, docen-

te dragen aan een hernieuwde bekering

door te geven. De openingswoorden

geloof’ voor volwassenen en de maande-

ten en besturen van scholen en opleidin-

tot Jezus Christus en aan de herontdek-

van de dogmatische constitutie Lumen

lijkse Youcat-bijeenkomsten voor jonge-

gen, waarbij ook de commissaris van de

king van het geloof. Dit laatste opdat we

Gentium blijven in dit opzicht van het

ren.

koningin, de heer W. van den Donk, en

enerzijds als leden van de Kerk geloof-

grootste belang: “Omdat Christus het

waardige en vreugdevolle getuigen zullen

licht is van de volken, heeft dit heilig

De permanente vorming van pastorale

voor het onderwijs, zullen spreken. Dit

zijn van de Verrezen Heer in de wereld

Concilie, in de heilige Geest vergaderd,

beroepskrachten en parochiële vrijwil-

symposium zal op maandag 29 oktober

van vandaag en anderzijds ook in staat

het vurig verlangen om, door de verkon-

ligers met een canonieke zending als

zijn.

zijn om de vele mensen die zoeken naar

diging van het Evangelie aan heel de

pastoraal assistent, zal zich gedurende

de ‘deur van het geloof’ te leiden.

schepping, alle mensen te verlichten door

het gehele Jaar van het Geloof richten op

Ook op het niveau van de parochies zijn

Deze ‘deur van het geloof’ opent de blik

zijn heldere licht, dat uitstraalt over het

de Constituties van het Tweede Vaticaans

er al initiatieven en is er veel mogelijk

van (zoekende) mensen op Jezus Christus

gelaat van de Kerk” (LG 1, 21 november

Concilie. Achtergronden bij het ontstaan

om het Jaar van het Geloof vruchtbaar te

en nodigt uit tot een diepgaande ontmoe-

1964).

van de constituties worden gepresen-

laten zijn. Alle gelovigen zouden uitgeno-

teerd, centrale delen en kernteksten

digd kunnen worden om de apostolische

ting. De basis van het christelijk geloof is immers “de ontmoeting met een Persoon

Wat zouden we kunnen doen opdat velen

bestudeerd en bevraagd met het oog op

brief Porta Fidei zorgvuldig te lezen en te

die aan ons leven een nieuwe horizon

in onze tijd het geloof vreugdevol kunnen

onze tijd, waarbij we de actualiteit van de

overwegen. Het Jaar van het Geloof kan

en daarmee zijn definitieve richting

(her)ontdekken? Wat zou kunnen bijdra-

teksten hopen te ontdekken maar ook de

een gunstige gelegenheid zijn om de vie-

gaf”(Deus Caritas Est, 1).

gen aan een herstel van eenheid en com-

opdrachten willen verstaan die er voor

ring van het geloof in de liturgie te inten-

munio in de Kerk, zowel in parochies als

ons als Kerk liggen.

siveren, vooral in de Eucharistie. Ook de

De Catechismus van de Katholieke Kerk,

We zullen ook trachten een hernieuwde

Concilie en de Catechismus van de

de Kerk werd gegeven, is nog steeds een

Er komt een viering in de kathedraal,

creatieve dialoog tussen geloof en rede

Katholieke Kerk kunnen voeding bieden

uitstekend werktuig om het christelijk

waarmee we als bisdom het Jaar van het

op gang te brengen. Middels vesperbij-

aan een homilie-reeks over het geloof en

geloof in ontvangst te nemen. De cate-

geloof openen: op donderdag 11 oktober

eenkomsten in / rond de kathedraal rond

over bepaalde specifieke aspecten zoals

chismus omvat immers iets nieuws en

2012. We zullen het Jaar van Geloof ook

het thema ‘Kunnen geloven’(werktitel)

‘de ontmoeting met Christus’, ‘de funda-

iets ouds: het geloof, dat altijd hetzelfde

plechtig in de kathedraal afsluiten, in een

zullen we de obstakels overwegen die

mentele inhoud van de Geloofsbelijdenis’

blijft maar dat ook tevens de bron is van

viering waarin we iedereen uitnodigen om

mensen vandaag de dag hebben om het

en ‘Het geloof van de Kerk’.

telkens nieuw licht. De geloofsinhoud

gezamenlijk en van harte het geloof in de

geloof (volmondig) te belijden, waarbij we

wordt daarom traditioneel in vier delen

verrezen Heer te belijden.

natuurlijk niet vergeten ook steunpunten

Ik hoop dat we met velen in ons bisdom

verwoord: het credo, de heilige liturgie

Om vele mensen naar de deur van het

te noemen die ons hierbij zouden kunnen

de kans grijpen om tot (meer) diepgang

met daarin de sacramenten op de eerste

geloof te leiden en hun blik te richten

helpen.

te komen in ons geloof en velen de weg

plaats, het christelijk handelen uiteenge-

op Christus, is er een speciale reizende

zet met de geboden als uitgangspunt, en

iconententoonstelling. De reis van deze

Het Jaar van het Geloof is ook een gele-

tenslotte het christelijk gebed. Tegelijk

tentoonstelling begint in de kathedraal en

genheid om meer aandacht te besteden

is de inhoud vaak op een nieuwe wijze

zal dan door heel het bisdom trekken.

aan katholieke scholen, die een perfecte

Ellen Kleinpenning

plaats zijn om leerlingen een levende

vormingscentrum@bisdomdenbosch.nl

uitgedrukt als het antwoord op de vragen

naar ‘de deur van het geloof’ te leiden.

Het bisdom zal - zoals ze inmiddels ruim

getuigenis van de Heer te bieden en hun

twintig jaar doet - doorgaan met het

geloof te voeden. Allereerst zal er door

Ook de documenten van het Tweede

organiseren van bijeenkomsten rond de

de bisdommen van `s-Hertogenbosch en

Vaticaans Concilie zijn een waardevolle

Catechismus van de Katholieke Kerk,

Breda een Onderwijs Symposium worden

van onze tijd.

Heilige deur in de St Pietersbasiliek in Vaticaanstad.

documenten van het Tweede Vaticaans

in het bisdom?

die op 11 oktober - 20 jaar geleden - aan

24 Bisdomblad juli 2012

Mgr. J. Hendriks, bisschoppelijk referent

Bisdomblad juli 2012

De Deur van het geloof

Het Jaar van het Geloof is bedoeld om bij

schat om de katholieke leer in onze tijd

middels de tweejarige cursus ‘Groeien in

georganiseerd voor leerkrachten, docen-

te dragen aan een hernieuwde bekering

door te geven. De openingswoorden

geloof’ voor volwassenen en de maande-

ten en besturen van scholen en opleidin-

tot Jezus Christus en aan de herontdek-

van de dogmatische constitutie Lumen

lijkse Youcat-bijeenkomsten voor jonge-

gen, waarbij ook de commissaris van de

king van het geloof. Dit laatste opdat we

Gentium blijven in dit opzicht van het

ren.

koningin, de heer W. van den Donk, en

enerzijds als leden van de Kerk geloof-

grootste belang: “Omdat Christus het

waardige en vreugdevolle getuigen zullen

licht is van de volken, heeft dit heilig

De permanente vorming van pastorale

voor het onderwijs, zullen spreken. Dit

zijn van de Verrezen Heer in de wereld

Concilie, in de heilige Geest vergaderd,

beroepskrachten en parochiële vrijwil-

symposium zal op maandag 29 oktober

van vandaag en anderzijds ook in staat

het vurig verlangen om, door de verkon-

ligers met een canonieke zending als

zijn.

zijn om de vele mensen die zoeken naar

diging van het Evangelie aan heel de

pastoraal assistent, zal zich gedurende

de ‘deur van het geloof’ te leiden.

schepping, alle mensen te verlichten door

het gehele Jaar van het Geloof richten op

Ook op het niveau van de parochies zijn

Deze ‘deur van het geloof’ opent de blik

zijn heldere licht, dat uitstraalt over het

de Constituties van het Tweede Vaticaans

er al initiatieven en is er veel mogelijk

van (zoekende) mensen op Jezus Christus

gelaat van de Kerk” (LG 1, 21 november

Concilie. Achtergronden bij het ontstaan

om het Jaar van het Geloof vruchtbaar te

en nodigt uit tot een diepgaande ontmoe-

1964).

van de constituties worden gepresen-

laten zijn. Alle gelovigen zouden uitgeno-

teerd, centrale delen en kernteksten

digd kunnen worden om de apostolische

ting. De basis van het christelijk geloof is immers “de ontmoeting met een Persoon

Wat zouden we kunnen doen opdat velen

bestudeerd en bevraagd met het oog op

brief Porta Fidei zorgvuldig te lezen en te

die aan ons leven een nieuwe horizon

in onze tijd het geloof vreugdevol kunnen

onze tijd, waarbij we de actualiteit van de

overwegen. Het Jaar van het Geloof kan

en daarmee zijn definitieve richting

(her)ontdekken? Wat zou kunnen bijdra-

teksten hopen te ontdekken maar ook de

een gunstige gelegenheid zijn om de vie-

gaf”(Deus Caritas Est, 1).

gen aan een herstel van eenheid en com-

opdrachten willen verstaan die er voor

ring van het geloof in de liturgie te inten-

munio in de Kerk, zowel in parochies als

ons als Kerk liggen.

siveren, vooral in de Eucharistie. Ook de

De Catechismus van de Katholieke Kerk,

We zullen ook trachten een hernieuwde

Concilie en de Catechismus van de

de Kerk werd gegeven, is nog steeds een

Er komt een viering in de kathedraal,

creatieve dialoog tussen geloof en rede

Katholieke Kerk kunnen voeding bieden

uitstekend werktuig om het christelijk

waarmee we als bisdom het Jaar van het

op gang te brengen. Middels vesperbij-

aan een homilie-reeks over het geloof en

geloof in ontvangst te nemen. De cate-

geloof openen: op donderdag 11 oktober

eenkomsten in / rond de kathedraal rond

over bepaalde specifieke aspecten zoals

chismus omvat immers iets nieuws en

2012. We zullen het Jaar van Geloof ook

het thema ‘Kunnen geloven’(werktitel)

‘de ontmoeting met Christus’, ‘de funda-

iets ouds: het geloof, dat altijd hetzelfde

plechtig in de kathedraal afsluiten, in een

zullen we de obstakels overwegen die

mentele inhoud van de Geloofsbelijdenis’

blijft maar dat ook tevens de bron is van

viering waarin we iedereen uitnodigen om

mensen vandaag de dag hebben om het

en ‘Het geloof van de Kerk’.

telkens nieuw licht. De geloofsinhoud

gezamenlijk en van harte het geloof in de

geloof (volmondig) te belijden, waarbij we

wordt daarom traditioneel in vier delen

verrezen Heer te belijden.

natuurlijk niet vergeten ook steunpunten

Ik hoop dat we met velen in ons bisdom

verwoord: het credo, de heilige liturgie

Om vele mensen naar de deur van het

te noemen die ons hierbij zouden kunnen

de kans grijpen om tot (meer) diepgang

met daarin de sacramenten op de eerste

geloof te leiden en hun blik te richten

helpen.

te komen in ons geloof en velen de weg

plaats, het christelijk handelen uiteenge-

op Christus, is er een speciale reizende

zet met de geboden als uitgangspunt, en

iconententoonstelling. De reis van deze

Het Jaar van het Geloof is ook een gele-

tenslotte het christelijk gebed. Tegelijk

tentoonstelling begint in de kathedraal en

genheid om meer aandacht te besteden

is de inhoud vaak op een nieuwe wijze

zal dan door heel het bisdom trekken.

aan katholieke scholen, die een perfecte

Ellen Kleinpenning

plaats zijn om leerlingen een levende

vormingscentrum@bisdomdenbosch.nl

uitgedrukt als het antwoord op de vragen

naar ‘de deur van het geloof’ te leiden.

Het bisdom zal - zoals ze inmiddels ruim

getuigenis van de Heer te bieden en hun

twintig jaar doet - doorgaan met het

geloof te voeden. Allereerst zal er door

Ook de documenten van het Tweede

organiseren van bijeenkomsten rond de

de bisdommen van `s-Hertogenbosch en

Vaticaans Concilie zijn een waardevolle

Catechismus van de Katholieke Kerk,

Breda een Onderwijs Symposium worden

van onze tijd.

Heilige deur in de St Pietersbasiliek in Vaticaanstad.

documenten van het Tweede Vaticaans

in het bisdom?

die op 11 oktober - 20 jaar geleden - aan

24 Bisdomblad juli 2012

Mgr. J. Hendriks, bisschoppelijk referent

Bisdomblad juli 2012

De liturgie, bron en hoogtepunt van het leven van de Kerk Voor de meeste mensen is de liturgische vernieuwing het meest concrete en zichtbare resultaat van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965): ‘De priester ging voortaan met zijn gezicht naar het volk staan en het Latijn werd vervangen door het Nederlands’. Behalve dat dit genuanceerd zou moeten worden, is de inhoud van de concilietekst over de liturgie ook veel rijker.

spreekt als de heilige schriften in de

Kerk, die ‘het sacrament van de eenheid’

luisteren naar het Woord van God en deel

Kerk gelezen worden. Persoonlijk is Hij

is, dat wil zeggen het heilig volk dat is

te nemen aan de Eucharistie’.

tenslotte aanwezig wanneer de Kerk bidt

samengebracht en gerangschikt onder de

en zingt, Hijzelf die belooft heeft: ‘Waar

bisschoppen” (SC 26).

De liturgie en ons leven

er twee of drie verenigd zijn in mijn Naam,

“Bij de liturgische vieringen moet ieder-

De viering is geen doel op zich. Wat telt

daar ben Ik in hun midden’ (Mt.18,20)”

een, hetzij bedienaar hetzij gelovige, bij

is dat wij, in het hart van de wereld,

(SC 7).

de vervulling van zijn functie uitsluitend

getuigen worden van Gods Liefde. “De

en volledige datgene doen wat hem

liturgie zet de gelovigen ertoe aan om,

Deelname aan de liturgie, een plicht en een recht

krachtens de aard van de zaak en de

verzadigd met de paasgeheimen, één

liturgische richtlijnen toekomt” (SC 28).

van hart te worden; zij bidt, dat zij in hun

“Onze moeder de Kerk verlangt er vurig

Dikwijls hoort (hoorde) men zeggen: ‘de

levenswandel trouw mogen blijven aan

naar, dat alle gelovigen worden gebracht

priester leest de Mis en gelovigen komen

wat zij in geloof hebben ontvangen; en

tot het volledig, bewust en actief deel-

om te luisteren’. Het concilie zegt echter:

wanneer in de Eucharistie het verbond

nemen aan de liturgische vieringen waar

‘het is de handeling van geheel de Kerk

van de Heer met de mensen wordt ver-

de aard van de liturgie zelf om vraagt

en ieder heeft een rol te spelen’. Het gaat

nieuwd, lokt en ontvlamt dit de gelovigen

en waartoe het christenvolk, ‘een uitver-

erom te doen, ieder op z’n beurt, datgene

tot een vurige liefde voor Christus” (SC

koren geslacht, een koninklijk priester-

wat hem toekomt volgens de liturgische

10). In iedere eucharistieviering, roepen

schap, een heilige natie, Gods eigen volk’

regels.

wij dan ook de heilige Geest aan, dat Hij

(1 Petr.2,9), krachtens het doopsel het

tot ons komt en van ons het Lichaam van

recht en de plicht heeft

De plaats van Gods Woord

Christus maakt in de wereld: ‘Zend nu

Dit volledig en actief deelnemen van heel

“De heilige Schrift is bij de viering van de

Vader, de Trooster en Helper in ons mid-

het volk moet bij de vernieuwing en de

liturgie van de hoogste betekenis. Daaruit

den, uw heilige Geest. Wek de gezindheid

bevordering van de heilige liturgie de volle

worden immers de lezingen gehouden,

van Jezus Christus in ons hart. Sterk ons

aandacht krijgen. Dit is immers voor de

in de homilie nader verklaard, alsook de

vertrouwen, verruim onze liefde. Raak ons

gelovigen de voornaamste en zelfs onmis-

psalmen gezongen; uit haar inspiratie en

met het vuur van uw Geest en breng ons

bare bron voor het verwerven van de echt

geest zijn de smeekgebeden, de oraties

elkaar nabij’ (eucharistisch gebed V).

christelijke geest. Daarom moet dat ook

en de liturgische gezangen voortgeko-

Op deze manier vertelt de constitutie dat

door de zielzorgers in heel hun pastorale

men; aan haar ontlenen handelingen en

de liturgie bron en hoogtepunt is van het

werkzaamheid door middel van een juiste

tekenen hun zin. Daarom moet men voor

leven van de Kerk. Het is de bron waaruit

vorming met ijver worden nagestreefd”

het tot stand brengen van de vernieu-

onze kracht voortkomt, en het hoogte-

(SC14).

wing, ontwikkeling en aanpassing van de

punt waarnaar we streven.

Deelname aan de Eucharistieviering moe-

heilige liturgie die weldadige en levendige

ten we wel goed verstaan. Deelnemen wil

liefde voor de Heilige schrift bevorderen

niet zeggen ‘altijd alles doen’. Het heeft

waarvan de eerbiedwaardige traditie van

allereerst te maken met intens betrokken

de oosterse én van de westerse ritussen

zijn op hetgeen gevierd wordt, dus met

getuigt” (SC 24).

gelovige aandacht de viering volgen.

De tijd ligt nog niet zo lang achter ons

Enkele kernteksten uit de Constitutie

tenietgedaan door te sterven en ons

van de zondag (SC 102) en in de loop van

Sacrosanctum Concilium (afgekort SC)

leven hersteld door de verrijzenis” (SC 5).

het liturgisch jaar (SC 106).

zetten we hier voor u bij elkaar, om de

Dit heilswerk zet zich voort in en door de liturgie. Verbonden met Christus, krijgen

De aanwezigheid van Christus

De liturgie, handeling van de gehele Kerk

tijdens de offerande te arriveren wilde

rijkdom van dit eerste conciliedocument (4 december 1963) te tonen.

wij al vierend deel aan het nieuwe leven.

Wanneer we denken aan de aanwezigheid

“Liturgische handelingen zijn geen pri-

herhaalt met kracht dat iedere zondag

In de acclamatie tijdens het Eucharistisch

van Christus, denken we nog steeds in de

vate handelingen, maar vieringen van de

‘de gelovigen moeten samenkomen om te

Viering van het Paasmysterie

gebed zeggen we: ‘Heer Jezus, wij ver-

eerste plaats aan zijn aanwezigheid onder

Het eerste punt van overweging is

kondigen uw dood, en wij belijden tot

de gedaanten van brood en wijn. Het con-

de centrale plaats die weer aan het

Gij wederkeert, dat Gij verrezen zijt’.

cilie spreekt echter ook over andere ‘vor-

Paasmysterie van Christus wordt gege-

Opmerkelijk hierin zijn de drie woorden

men’ van aanwezigheid: in de verzamelde

ven. Ingeluid met het volk van het eerste

die ons over het mysterie van ons geloof

gemeenschap, in zijn Woord, en in de

verbond, bereikt het heilswerk zijn hoog-

spreken; drie werkwoorden die ons rich-

celebrant. “Persoonlijk is Christus aanwe-

tepunt in Christus, in: “het Paasmysterie

ten op het verleden, het heden en op de

zig in het misoffer, zowel in de persoon

van zijn zalig lijden, zijn verrijzenis uit het

toekomst.

van de bedienaar als heel bijzonder onder

dodenrijk en zijn glorievolle hemelvaart;

In de Constitutie wordt ook aangegeven

de eucharistische gedaanten. Persoonlijk

een mysterie waarin Hij onze dood heeft

hoe dit mysterie aanwezig is in de viering

is Hij aanwezig in zijn Woord, want Hijzelf

26 Bisdomblad juli 2012

Diocesane dienst Liturgie

dat men zei dat het voldoende was om de Mis geldig zijn. Welnu, het concilie

Bisdomblad juli 2012

spreekt als de heilige schriften in de

Kerk, die ‘het sacrament van de eenheid’

luisteren naar het Woord van God en deel

Kerk gelezen worden. Persoonlijk is Hij

is, dat wil zeggen het heilig volk dat is

te nemen aan de Eucharistie’.

tenslotte aanwezig wanneer de Kerk bidt

samengebracht en gerangschikt onder de

en zingt, Hijzelf die belooft heeft: ‘Waar

bisschoppen” (SC 26).

De liturgie en ons leven

er twee of drie verenigd zijn in mijn Naam,

“Bij de liturgische vieringen moet ieder-

De viering is geen doel op zich. Wat telt

daar ben Ik in hun midden’ (Mt.18,20)”

een, hetzij bedienaar hetzij gelovige, bij

is dat wij, in het hart van de wereld,

(SC 7).

de vervulling van zijn functie uitsluitend

getuigen worden van Gods Liefde. “De

en volledige datgene doen wat hem

liturgie zet de gelovigen ertoe aan om,

Deelname aan de liturgie, een plicht en een recht

krachtens de aard van de zaak en de

verzadigd met de paasgeheimen, één

liturgische richtlijnen toekomt” (SC 28).

van hart te worden; zij bidt, dat zij in hun

“Onze moeder de Kerk verlangt er vurig

Dikwijls hoort (hoorde) men zeggen: ‘de

levenswandel trouw mogen blijven aan

naar, dat alle gelovigen worden gebracht

priester leest de Mis en gelovigen komen

wat zij in geloof hebben ontvangen; en

tot het volledig, bewust en actief deel-

om te luisteren’. Het concilie zegt echter:

wanneer in de Eucharistie het verbond

nemen aan de liturgische vieringen waar

‘het is de handeling van geheel de Kerk

van de Heer met de mensen wordt ver-

de aard van de liturgie zelf om vraagt

en ieder heeft een rol te spelen’. Het gaat

nieuwd, lokt en ontvlamt dit de gelovigen

en waartoe het christenvolk, ‘een uitver-

erom te doen, ieder op z’n beurt, datgene

tot een vurige liefde voor Christus” (SC

koren geslacht, een koninklijk priester-

wat hem toekomt volgens de liturgische

10). In iedere eucharistieviering, roepen

schap, een heilige natie, Gods eigen volk’

regels.

wij dan ook de heilige Geest aan, dat Hij

(1 Petr.2,9), krachtens het doopsel het

tot ons komt en van ons het Lichaam van

recht en de plicht heeft

De plaats van Gods Woord

Christus maakt in de wereld: ‘Zend nu

Dit volledig en actief deelnemen van heel

“De heilige Schrift is bij de viering van de

Vader, de Trooster en Helper in ons mid-

het volk moet bij de vernieuwing en de

liturgie van de hoogste betekenis. Daaruit

den, uw heilige Geest. Wek de gezindheid

bevordering van de heilige liturgie de volle

worden immers de lezingen gehouden,

van Jezus Christus in ons hart. Sterk ons

aandacht krijgen. Dit is immers voor de

in de homilie nader verklaard, alsook de

vertrouwen, verruim onze liefde. Raak ons

gelovigen de voornaamste en zelfs onmis-

psalmen gezongen; uit haar inspiratie en

met het vuur van uw Geest en breng ons

bare bron voor het verwerven van de echt

geest zijn de smeekgebeden, de oraties

elkaar nabij’ (eucharistisch gebed V).

christelijke geest. Daarom moet dat ook

en de liturgische gezangen voortgeko-

Op deze manier vertelt de constitutie dat

door de zielzorgers in heel hun pastorale

men; aan haar ontlenen handelingen en

de liturgie bron en hoogtepunt is van het

werkzaamheid door middel van een juiste

tekenen hun zin. Daarom moet men voor

leven van de Kerk. Het is de bron waaruit

vorming met ijver worden nagestreefd”

het tot stand brengen van de vernieu-

onze kracht voortkomt, en het hoogte-

(SC14).

wing, ontwikkeling en aanpassing van de

punt waarnaar we streven.

Deelname aan de Eucharistieviering moe-

heilige liturgie die weldadige en levendige

ten we wel goed verstaan. Deelnemen wil

liefde voor de Heilige schrift bevorderen

niet zeggen ‘altijd alles doen’. Het heeft

waarvan de eerbiedwaardige traditie van

allereerst te maken met intens betrokken

de oosterse én van de westerse ritussen

zijn op hetgeen gevierd wordt, dus met

getuigt” (SC 24).

gelovige aandacht de viering volgen.

De tijd ligt nog niet zo lang achter ons

Enkele kernteksten uit de Constitutie

tenietgedaan door te sterven en ons

van de zondag (SC 102) en in de loop van

Sacrosanctum Concilium (afgekort SC)

leven hersteld door de verrijzenis” (SC 5).

het liturgisch jaar (SC 106).

zetten we hier voor u bij elkaar, om de

Dit heilswerk zet zich voort in en door de liturgie. Verbonden met Christus, krijgen

De aanwezigheid van Christus

De liturgie, handeling van de gehele Kerk

tijdens de offerande te arriveren wilde

rijkdom van dit eerste conciliedocument (4 december 1963) te tonen.

wij al vierend deel aan het nieuwe leven.

Wanneer we denken aan de aanwezigheid

“Liturgische handelingen zijn geen pri-

herhaalt met kracht dat iedere zondag

In de acclamatie tijdens het Eucharistisch

van Christus, denken we nog steeds in de

vate handelingen, maar vieringen van de

‘de gelovigen moeten samenkomen om te

Viering van het Paasmysterie

gebed zeggen we: ‘Heer Jezus, wij ver-

eerste plaats aan zijn aanwezigheid onder

Het eerste punt van overweging is

kondigen uw dood, en wij belijden tot

de gedaanten van brood en wijn. Het con-

de centrale plaats die weer aan het

Gij wederkeert, dat Gij verrezen zijt’.

cilie spreekt echter ook over andere ‘vor-

Paasmysterie van Christus wordt gege-

Opmerkelijk hierin zijn de drie woorden

men’ van aanwezigheid: in de verzamelde

ven. Ingeluid met het volk van het eerste

die ons over het mysterie van ons geloof

gemeenschap, in zijn Woord, en in de

verbond, bereikt het heilswerk zijn hoog-

spreken; drie werkwoorden die ons rich-

celebrant. “Persoonlijk is Christus aanwe-

tepunt in Christus, in: “het Paasmysterie

ten op het verleden, het heden en op de

zig in het misoffer, zowel in de persoon

van zijn zalig lijden, zijn verrijzenis uit het

toekomst.

van de bedienaar als heel bijzonder onder

dodenrijk en zijn glorievolle hemelvaart;

In de Constitutie wordt ook aangegeven

de eucharistische gedaanten. Persoonlijk

een mysterie waarin Hij onze dood heeft

hoe dit mysterie aanwezig is in de viering

is Hij aanwezig in zijn Woord, want Hijzelf

26 Bisdomblad juli 2012

Diocesane dienst Liturgie

dat men zei dat het voldoende was om de Mis geldig zijn. Welnu, het concilie

Bisdomblad juli 2012

Proviand uit Gods hand Sommige ervaringen zijn zo ingrijpend dat ze een onuitwisbare indruk achterlaten. Dat geldt voor mensen, maar ook voor volkeren. In het collectieve geheugen van het volk Israël staat bovenal één heilsfeit gegrift: de uittocht uit Egypte. Toen heeft de Heer zich doen kennen als de getrouwe God, die zich het lot van zijn volk aantrekt en het met zijn verlossende liefde nabij is. Daartegenover echter staan de ontrouw, de zelfzucht en de halsstarrigheid van Israël. Desondanks bewijst God zijn weldaden, zoals keer op keer blijkt wanneer het volk door de woestijn trekt naar het beloofde land.

Gedachten bij Ex. 16, 2-4.12-15 (eerste lezing 18e zondag door het jaar B)

Benoemingen en ontslagen

De zeereerwaarde heer H.J.A. Janssen te Beek-Ubbergen per 1 maart 2012 benoemd tot pastoor van de parochie H. Bartholomaeus te Beek-Ubbergen onder gelijktijdig eervol ont-

Mgr. A. Hukmans, bisschop van 's-Hertogenbosch, heeft:

slag als pastor van de parochie Maria, Moeder van de Kerk te

Mevrouw drs E.H.M. Cornelissen-Rijken te Chaam met terug-

Sint Anthonis.

werkende kracht per 1 april 2010 de pastorale zending verleend

Mevrouw drs. M.H.M. Verhoeven-van der Staak te Son en

als pastoraal werkster ten behoeve van verpleeghuis Thebe Sint

Breugel per 1 maart 2012 tevens pastorale opdracht als pasto-

Elisabeth te Goirle.

raal werkster van de parochie Sint Joris te Eindhoven

De zeereerwaarde heer Q.M. Hart te Tilburg per 1 januari 2012

De weleerwaarde heer A.Th.H. van Overbeek te Ommel per 15

eervol ontslag als pastor van het TweeStedenziekenhuis te

maart 2012 benoemd tot pastor van de parochie O.L. Vrouw

Tilburg.

Praesentatie te Ommel onder gelijktijdig eervol ontslag als pas-

De hoogeerwaarde heer mr.drs. J.G.N.M. van Rossem te ’s-Her-

tor van de Pastorale Eenheid Bommelerwaard

togenbosch per 16 januari 2012 benoemd tot waarnemend pas-

De heer drs. P.J.R.M. Thomassen te Arnhem per 26 maart

toor van de parochie San Salvator te ’s-Hertogenbosch.

2012 de pastorale opdracht als pastoraal werker ten behoeve

Zijne Hoogwaardige Excellentie mgr. dr. J.W.M. Liesen te Breda:

van de geestelijke verzorging in de Penitentiaire Inrichting Grave

met ingang van 28 januari 2012 eervol ontslag verleend als

Mevrouw drs H.J. Leijendekkers te Utrecht per 1 april 2012 eer-

vicaris-generaal van het bisdom van ’s-Hertogenbosch.

vol ontslag verleend van de zending als pastoraal werkster ten

De hoogeerwaarde heer dr. C.F.M. van den Hout te Hedel per 1

behoeve van de Katholieke Faculteit Theologie

februari 2012 benoemd tot vicaris-generaal van het bisdom van

De hoogeerwaarde heer R.J.M. Kerssemakers te Sint Anthonis

’s-Hertogenbosch onder gelijktijdig eervol ontslag als pastoor

per 1 april 2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de

van de Pastorale Eenheid Bommelerwaard en als deken van het

parochies De 3-Eenheid te Gemert-De Mortel en O.L.Vrouw

dekenaat Heusden-Waalwijk-Zaltbommel.

Tenhemelopneming te Handel en van de Pastorale Eenheid Sint

De heer R.W.M.M. de Kruijf te Beers per 1 februari 2012 sus-

Anna te Drieën te Bakel

De eerste maal dat God na de doortocht

wordt duidelijk dat God het waard is dat

gegeten hebben in de woestijn, zijn niet-

pensie van de priesterlijke ambtsbediening

De zeereerwaarde heer drs. C.P.A.M. van Lamoen te Gemert

door de Rietzee ingaat op het morren

men in alle omstandigheden, in alle nood,

temin gestorven; maar dit brood daalt uit

De zeereerwaarde heer prof. dr. A.P.L. Bodar te Amsterdam per

per 1 april 2012 benoemd tot pastor van de parochie De

van de Israëlieten is in Mara, waar Hij

vertrouwen in Hem stelt. Er is echter

de hemel neer, opdat wie ervan eet niet

1 februari 2012 benoemd tot bisschoppelijk gedelegeerde ten

3-Eenheid te Gemert-De Mortel onder gelijktijdig eervol ontslag

door de hand van Mozes het bittere water

bij de Israëlieten - en dat is het tweede

sterft. Ik ben het levende brood, dat uit

behoeve van de Universiteiten

als pastoor.

drinkbaar maakt (Ex. 15, 22-25). Na een

thema - een fundamenteel en structureel

de hemel is neergedaald. Als iemand van

De zeereerwaarde heer A.J.M. Hermans te Asten per 15 febru-

De zeereerwaarde pater A.C.Wester ofm te Bakel per 1 april

rustpauze bij de oase van Elim trekt het

gebrek aan dat vertrouwen. In vers drie

dit brood eet, zal hij leven in eeuwigheid.”

ari 2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de parochie

2012 benoemd tot pastor van de Pastorale Eenheid Sint Anna

volk opnieuw de woestijn in. Daar volgt

immers bestaan ze het om te zeggen:

(Joh. 6, 49-51a)

O.L. Vrouw Praesentatie te Ommel

te Drieën te Bakel-Milheeze en De Rips onder gelijktijdig eervol

de episode met het manna: wederom

“Waren we maar door de hand van de

De zeereerwaarde heer M. Mesch te Vught per 15 februari

ontslag als pastoor

keren de Israëlieten zich met klachten en

Heer gestorven in Egypte”. In feite mis-

Als gelovigen behoren wij tot het volk dat

2012 eervol ontslag verleend als waarnemend pastoor van de

De zeereerwaarde pater J.J.H.H. Bonten ocd te Handel per

verwijten tegen Mozes (en in dit geval ook

kennen ze zo Gods heilsdaden: ze verkie-

God bijeen brengt uit alle rassen, volken

parochie H. Lambertus te Maren-Kessel;

1 april 2012 benoemd tot pastor van de parochie O.L.Vrouw

tegen Aäron) zodat deze zich genoodzaakt

zen hun oude bestaan van uitbuiting en

en talen. Daarom houdt deze passage

De zeereerwaarde heer drs. S. van der Vinne te Lith per 15

Tenhemelopneming te Handel onder gelijktijdig eervol ontslag

ziet om Gods hulp in te roepen. Net als in

onderdrukking boven de bevrijding en de

uit Exodus ook ons een spiegel voor: hoe

februari 2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de paro-

als pastoor

Mara weigert God die hulp niet; was het

belofte van geluk die God hun schenkt.

groot is het vertrouwen dat wij in God

chies H. Lambertus te Lith en H. Lambertus te Maren-Kessel

De zeereerwaarde heer P.J.A.M. Vermeeren osa te Linden per

daar nog Mozes die op ingeving van God

Dit onvermogen - of de onwil - van mensen

stellen? In hoeverre zijn wij bereid om ons

De zeereerwaarde heer F.A.M. Lemmens te Tilburg per 1 maart

10 april 2012 eervol ontslag verleend als pastoor van de paro-

uitkomst bracht, nu treedt de Heer zelf

om in te zien hoe God hun zijn heil aan-

leven in zijn hand te leggen en, op grond

2012 benoemd tot pastoor van de parochies De Bron, De Vlaspit

chie H. Lambertus te Linden

handelend op door manna en kwartels te

biedt is een constante in de geschiedenis

van zijn belofte dat Hij met ons zal zijn

en H. Montfort te Tilburg onder gelijktijdig eervol ontslag als pas-

De heer B.T.W.G.M. Leijtens te Valkenswaard per 1 mei 2012

verschaffen.

van God met zijn volk. Een heel duidelijke

wat er ook gebeurt, op weg te gaan en te

toor van de Pastorale Eenheid Hapert-Hoogeloon-Casteren.

de pastorale opdracht als pastoraal werker ten behoeve van de

echo daarvan weerklinkt in de weigering

blijven naar zijn Rijk? Geloven is altijd een

De heer drs. L.W.A. Oosterveer te Wijchen per 1 maart 2012

parochie H. Nicolaas te Valkenswaard

Voor beide fenomenen zijn in de loop der

van degenen die Johannes als ‘de Joden’

uittocht, een bevrijding, maar evenzeer

eervol ontslag verleend van de pastorale opdracht als pastoraal

De zeereerwaarde heer dr. P.M.G.M. Claes te Wijchen per 1 mei

tijd door biologen plausibele natuurlijke

aanduidt om Jezus te aanvaarden als de

een moeizame tocht door de woestijn,

werker van de parochie De Twaalf Apostelen te Wijchen

2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de parochie De

verklaringen gevonden die het wonderka-

Messias, degene die God zendt om zijn

met van tijd tot tijd beproevingen. We

De zeereerwaarde heer Bijumon Thomas te Hapert per 1 maart

Twaalf Apostelen te Wijchen

rakter aan het voedsel ontnemen, maar

liefde te openbaren en redding te bren-

mogen vragen dat de Heer op die tocht

2012 benoemd tot pastoor van de Pastorale Eenheid Hapert-

De zeereerwaarde pater B. Frie s.j. te Nijmegen per 1 mei 2012

uiteraard is de bedoeling en de betekenis

gen. Niet voor niets verwijst Jezus zelf (in

met ons gaat en ons het proviand zal

Hoogeloon-Casteren onder gelijktijdig eervol ontslag als pastor

benoemd tot pastor van de parochie De Twaalf Apostelen te

van dit overgeleverde verhaal een andere.

een twistgesprek met zijn toehoorders die

geven dat wij nodig hebben: het brood van

van de parochie De Goede Herder te Tilburg

Wijchen

Eigenlijk spelen twee dingen een rol. Ten

zich vastklampen aan het oude Verbond

eeuwig leven, zijn vleesgeworden Woord.

De zeereerwaarde heer J.A.A. van Eijk te Keulen per 1 maart

De heer T.V.M. Corstjens te Maaseik per 1 mei 2012 eervol

eerste tonen het manna en de kwartels

dat God op de Sinaï met Mozes gesloten

2012 eervol ontslag verleend als pastor van de parochie

ontslag verleend als pastor van de parochie Sint Petrus te Uden

aan dat God zijn volk genadevol nabij is;

heeft) naar deze passage van het manna

Emmaus te Nijmegen

en suspensie van de priesterlijke ambtsbediening

Hij verstaat en verhoort hun smeekbeden

als een beslissend punt in de scheiding

en schenkt hun brood en vlees. Daarmee

der geesten: “Uw vaderen, die het manna

N. van der Sluis pr

De hoogeerwaarde heer drs. M.W.G. Dorssers te Waalwijk per 1 maart 2012 benoemd tot deken van het dekenaat HeusdenWaalwijk-Zaltbommel

28 Bisdomblad juli 2012

Bisdomblad juli 2012

Gedachten bij Ex. 16, 2-4.12-15 (eerste lezing 18e zondag door het jaar B)

Benoemingen en ontslagen

De zeereerwaarde heer H.J.A. Janssen te Beek-Ubbergen per 1 maart 2012 benoemd tot pastoor van de parochie H. Bartholomaeus te Beek-Ubbergen onder gelijktijdig eervol ont-

Mgr. A. Hukmans, bisschop van 's-Hertogenbosch, heeft:

slag als pastor van de parochie Maria, Moeder van de Kerk te

Mevrouw drs E.H.M. Cornelissen-Rijken te Chaam met terug-

Sint Anthonis.

werkende kracht per 1 april 2010 de pastorale zending verleend

Mevrouw drs. M.H.M. Verhoeven-van der Staak te Son en

als pastoraal werkster ten behoeve van verpleeghuis Thebe Sint

Breugel per 1 maart 2012 tevens pastorale opdracht als pasto-

Elisabeth te Goirle.

raal werkster van de parochie Sint Joris te Eindhoven

De zeereerwaarde heer Q.M. Hart te Tilburg per 1 januari 2012

De weleerwaarde heer A.Th.H. van Overbeek te Ommel per 15

eervol ontslag als pastor van het TweeStedenziekenhuis te

maart 2012 benoemd tot pastor van de parochie O.L. Vrouw

Tilburg.

Praesentatie te Ommel onder gelijktijdig eervol ontslag als pas-

De hoogeerwaarde heer mr.drs. J.G.N.M. van Rossem te ’s-Her-

tor van de Pastorale Eenheid Bommelerwaard

togenbosch per 16 januari 2012 benoemd tot waarnemend pas-

De heer drs. P.J.R.M. Thomassen te Arnhem per 26 maart

toor van de parochie San Salvator te ’s-Hertogenbosch.

2012 de pastorale opdracht als pastoraal werker ten behoeve

Zijne Hoogwaardige Excellentie mgr. dr. J.W.M. Liesen te Breda:

van de geestelijke verzorging in de Penitentiaire Inrichting Grave

met ingang van 28 januari 2012 eervol ontslag verleend als

Mevrouw drs H.J. Leijendekkers te Utrecht per 1 april 2012 eer-

vicaris-generaal van het bisdom van ’s-Hertogenbosch.

vol ontslag verleend van de zending als pastoraal werkster ten

De hoogeerwaarde heer dr. C.F.M. van den Hout te Hedel per 1

behoeve van de Katholieke Faculteit Theologie

februari 2012 benoemd tot vicaris-generaal van het bisdom van

De hoogeerwaarde heer R.J.M. Kerssemakers te Sint Anthonis

’s-Hertogenbosch onder gelijktijdig eervol ontslag als pastoor

per 1 april 2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de

van de Pastorale Eenheid Bommelerwaard en als deken van het

parochies De 3-Eenheid te Gemert-De Mortel en O.L.Vrouw

dekenaat Heusden-Waalwijk-Zaltbommel.

Tenhemelopneming te Handel en van de Pastorale Eenheid Sint

De heer R.W.M.M. de Kruijf te Beers per 1 februari 2012 sus-

Anna te Drieën te Bakel

De eerste maal dat God na de doortocht

wordt duidelijk dat God het waard is dat

gegeten hebben in de woestijn, zijn niet-

pensie van de priesterlijke ambtsbediening

De zeereerwaarde heer drs. C.P.A.M. van Lamoen te Gemert

door de Rietzee ingaat op het morren

men in alle omstandigheden, in alle nood,

temin gestorven; maar dit brood daalt uit

De zeereerwaarde heer prof. dr. A.P.L. Bodar te Amsterdam per

per 1 april 2012 benoemd tot pastor van de parochie De

van de Israëlieten is in Mara, waar Hij

vertrouwen in Hem stelt. Er is echter

de hemel neer, opdat wie ervan eet niet

1 februari 2012 benoemd tot bisschoppelijk gedelegeerde ten

3-Eenheid te Gemert-De Mortel onder gelijktijdig eervol ontslag

door de hand van Mozes het bittere water

bij de Israëlieten - en dat is het tweede

sterft. Ik ben het levende brood, dat uit

behoeve van de Universiteiten

als pastoor.

drinkbaar maakt (Ex. 15, 22-25). Na een

thema - een fundamenteel en structureel

de hemel is neergedaald. Als iemand van

De zeereerwaarde heer A.J.M. Hermans te Asten per 15 febru-

De zeereerwaarde pater A.C.Wester ofm te Bakel per 1 april

rustpauze bij de oase van Elim trekt het

gebrek aan dat vertrouwen. In vers drie

dit brood eet, zal hij leven in eeuwigheid.”

ari 2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de parochie

2012 benoemd tot pastor van de Pastorale Eenheid Sint Anna

volk opnieuw de woestijn in. Daar volgt

immers bestaan ze het om te zeggen:

(Joh. 6, 49-51a)

O.L. Vrouw Praesentatie te Ommel

te Drieën te Bakel-Milheeze en De Rips onder gelijktijdig eervol

de episode met het manna: wederom

“Waren we maar door de hand van de

De zeereerwaarde heer M. Mesch te Vught per 15 februari

ontslag als pastoor

keren de Israëlieten zich met klachten en

Heer gestorven in Egypte”. In feite mis-

Als gelovigen behoren wij tot het volk dat

2012 eervol ontslag verleend als waarnemend pastoor van de

De zeereerwaarde pater J.J.H.H. Bonten ocd te Handel per

verwijten tegen Mozes (en in dit geval ook

kennen ze zo Gods heilsdaden: ze verkie-

God bijeen brengt uit alle rassen, volken

parochie H. Lambertus te Maren-Kessel;

1 april 2012 benoemd tot pastor van de parochie O.L.Vrouw

tegen Aäron) zodat deze zich genoodzaakt

zen hun oude bestaan van uitbuiting en

en talen. Daarom houdt deze passage

De zeereerwaarde heer drs. S. van der Vinne te Lith per 15

Tenhemelopneming te Handel onder gelijktijdig eervol ontslag

ziet om Gods hulp in te roepen. Net als in

onderdrukking boven de bevrijding en de

uit Exodus ook ons een spiegel voor: hoe

februari 2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de paro-

als pastoor

Mara weigert God die hulp niet; was het

belofte van geluk die God hun schenkt.

groot is het vertrouwen dat wij in God

chies H. Lambertus te Lith en H. Lambertus te Maren-Kessel

De zeereerwaarde heer P.J.A.M. Vermeeren osa te Linden per

daar nog Mozes die op ingeving van God

Dit onvermogen - of de onwil - van mensen

stellen? In hoeverre zijn wij bereid om ons

De zeereerwaarde heer F.A.M. Lemmens te Tilburg per 1 maart

10 april 2012 eervol ontslag verleend als pastoor van de paro-

uitkomst bracht, nu treedt de Heer zelf

om in te zien hoe God hun zijn heil aan-

leven in zijn hand te leggen en, op grond

2012 benoemd tot pastoor van de parochies De Bron, De Vlaspit

chie H. Lambertus te Linden

handelend op door manna en kwartels te

biedt is een constante in de geschiedenis

van zijn belofte dat Hij met ons zal zijn

en H. Montfort te Tilburg onder gelijktijdig eervol ontslag als pas-

De heer B.T.W.G.M. Leijtens te Valkenswaard per 1 mei 2012

verschaffen.

van God met zijn volk. Een heel duidelijke

wat er ook gebeurt, op weg te gaan en te

toor van de Pastorale Eenheid Hapert-Hoogeloon-Casteren.

de pastorale opdracht als pastoraal werker ten behoeve van de

echo daarvan weerklinkt in de weigering

blijven naar zijn Rijk? Geloven is altijd een

De heer drs. L.W.A. Oosterveer te Wijchen per 1 maart 2012

parochie H. Nicolaas te Valkenswaard

Voor beide fenomenen zijn in de loop der

van degenen die Johannes als ‘de Joden’

uittocht, een bevrijding, maar evenzeer

eervol ontslag verleend van de pastorale opdracht als pastoraal

De zeereerwaarde heer dr. P.M.G.M. Claes te Wijchen per 1 mei

tijd door biologen plausibele natuurlijke

aanduidt om Jezus te aanvaarden als de

een moeizame tocht door de woestijn,

werker van de parochie De Twaalf Apostelen te Wijchen

2012 benoemd tot waarnemend pastoor van de parochie De

verklaringen gevonden die het wonderka-

Messias, degene die God zendt om zijn

met van tijd tot tijd beproevingen. We

De zeereerwaarde heer Bijumon Thomas te Hapert per 1 maart

Twaalf Apostelen te Wijchen

rakter aan het voedsel ontnemen, maar

liefde te openbaren en redding te bren-

mogen vragen dat de Heer op die tocht

2012 benoemd tot pastoor van de Pastorale Eenheid Hapert-

De zeereerwaarde pater B. Frie s.j. te Nijmegen per 1 mei 2012

uiteraard is de bedoeling en de betekenis

gen. Niet voor niets verwijst Jezus zelf (in

met ons gaat en ons het proviand zal

Hoogeloon-Casteren onder gelijktijdig eervol ontslag als pastor

benoemd tot pastor van de parochie De Twaalf Apostelen te

van dit overgeleverde verhaal een andere.

een twistgesprek met zijn toehoorders die

geven dat wij nodig hebben: het brood van

van de parochie De Goede Herder te Tilburg

Wijchen

Eigenlijk spelen twee dingen een rol. Ten

zich vastklampen aan het oude Verbond

eeuwig leven, zijn vleesgeworden Woord.

De zeereerwaarde heer J.A.A. van Eijk te Keulen per 1 maart

De heer T.V.M. Corstjens te Maaseik per 1 mei 2012 eervol

eerste tonen het manna en de kwartels

dat God op de Sinaï met Mozes gesloten

2012 eervol ontslag verleend als pastor van de parochie

ontslag verleend als pastor van de parochie Sint Petrus te Uden

aan dat God zijn volk genadevol nabij is;

heeft) naar deze passage van het manna

Emmaus te Nijmegen

en suspensie van de priesterlijke ambtsbediening

Hij verstaat en verhoort hun smeekbeden

als een beslissend punt in de scheiding

en schenkt hun brood en vlees. Daarmee

der geesten: “Uw vaderen, die het manna

N. van der Sluis pr

De hoogeerwaarde heer drs. M.W.G. Dorssers te Waalwijk per 1 maart 2012 benoemd tot deken van het dekenaat HeusdenWaalwijk-Zaltbommel

28 Bisdomblad juli 2012

Bisdomblad juli 2012

Het Bisdomblad is het officiële nieuws- en informatiemagazine van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch. Het verschijnt onder verantwoordelijkheid van de dienst Communicatie. (ISSN 1384-220X) Hoofdredactie: M.E.M. Savelsbergh Eindredactie: J.G.P.G. van Eeden Redactie: E. Kleinpenning, Th. Schepens, N. van der Sluis. Aan dit nummer werkten verder mee: R. van Aken, Zr. M. Bouman, C. van Hasselt, T. Konings, Y. KoopmanSnep, mgr R. Mutsaerts. Beeld/Fotografie: Jaap van Eeden (p.1,8,11,12,13,14,15,21,23,24) V. Nabbe (p.26), O. Smit (p.6), Webgallery of Art (p.4,28) Adres redactie: Parade 11, ’s-Hertogenbosch. Telefoon: 073-5232042 Fax: 073-6136850 E-mail: redactie@bisdomblad.nl www.bisdomdenbosch.nl Adres administratie: Correspondentie-adres: Postbus 1333, 5200 BJ ’s-Hertogenbosch. E-mail: redactie@bisdomblad.nl ING: 1108695 Advertentie-verkoop: HMS Mediaexploitatie, Afdeling advertenties Postbus 1611, 5200 BR ’s-Hertogenbosch; Tel 073-7507060; uitgeverij@hms-denbosch.nl Vormgeving: Beelenkamp Ontwerpers Tilburg. Druk: RotoSmeets Eindhoven ABONNEMENTEN € 25,00 per jaar (12 nummers), jongeren t/m 25 jaar € 12,50; losse nummers € 2,50 (excl. porto). Proefabonnementen: 2 nummers gratis. Tel. 073-5232042. Abonnementen kunnen elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij minimaal een maand voor het verstrijken van de abonnementstermijn schriftelijk wordt opgezegd. OVERNEMEN Artikelen in het Bisdomblad mogen vrij worden overgenomen in parochiebladen, illustraties alleen als vooraf schriftelijk toestemming is verleend door de redactie. COPYRIGHT Voor de bijbelteksten is gebruik gemaakt van de Willibrordvertaling, waarvan het copyright berust bij de Katholieke Bijbel Stichting te Den Bosch. De uit polyethyleen vervaardigde verpakking van het Bisdomblad is onschadelijk in de vuilverbranding en niet van invloed op de kwaliteit van het grondwater. Polyethyleen is uitstekend te recyclen.

30 Bisdomblad juli 2012

Kerkbestuursleden Mgr. A. Hurkmans, bisschop van 's-Hertogenbosch, heeft benoemd tot lid van het kerkbestuur van de: Parochie Edith Stein te Vught: mevrouw drs. J.E. Blomjous-Landsman te Vught; Parochie H. Johannes' Onthoofding te Moergestel: de heer C.P.J.M. van de Ven te Moergestel; Pastorale eenheid H. Lambertus te Vorstenbosch: mevrouw H.A.M. Bekkers-Vervenne te Nistelrode; Parochie Heilige Antonius Abt te Schaijk: de heer M. van den Heuvel te Schaijk; Parochie Heilige Lambertus te Veldhoven: de heer W. Gilden te Veldhoven; Parochie Heilige Lambertus te ’s-Hertogenbosch: mevrouw A.J.C. Hurkmans te 's-Hertogenbosch; Parochie Heilige Petrus' Banden te Leende: de heer M.M.M. van Veen te Leende; Parochie Onze Lieve Vrouw Visitatie te Budel: de heer drs. H.P.J.C. Stals te Budel; Parochie Sint Joris te Eindhoven: de heer P.K. van der Marel te Eindhoven; Parochie Sint Martinus en Sint Jan te Heeze: de heer P.J.M.M. van den Groenendaal te Heeze; Parochie Sint Servatius Schijndel te Schijndel: de heer G.J. Putmans te Schijndel.

In Memoriam Op 30 juni 2012 is te Aarle-Rixtel overleden de zeereerwaarde pater drs. Johannes Richard Reichenbach ss.cc., emeritus-pastoor van de parochie H. Michael te Eindhoven. Emeritus-pastoor Reichenbach werd geboren in Schildgen (Dld) op 17 juni 1929 en tot priester gewijd op 29 augustus 1954. Hij was in het bisdom werkzaam als assistent te Nijmegen (parochie H. Hart, thans behorend tot de Bethlehemparochie) van 1963 – 1966 en als pastoor te Eindhoven (parochie H. Michael) vanaf 1979, van welke functie hem op 1 oktober 2000 eervol ontslag werd verleend. Moge hij rusten in vrede!

Lezingenschema Juli 20 (G): L Jes. 38,1-6+21-22+7-8; EV Mt. 12,1-8 21 (G): L Mich. 2,1-5; EV Mt. 12,14-21 22 (G): L Jer. 23,1-6; Antw. Ps. 23; TL Ef. 2,1318; EV Mc. 6,30-34 23 (W): L Gal. 2,19-20 (IV); Antw. Ps. 34; EV Joh. 15,1-8 (IV) 24 (G): L Mich. 7,14-15+18-20; EV Mt. 12,46-50 25 (R): H. Jakobus, apostel: L 2 Kor. 4,7-15; Antw. Ps. 126; EV Mt. 20,20-28 (IV) 26 (W): L Jer. 2,1-3+7-8+12-13; EV Mt. 13,10-17 27 (R): L Jer. 3,14-17; EV Mt. 13,18-23 28 (G): L Jer. 7,1-11; EV Mt. 13,24-30 29 (G): L 2 Kon. 4,42-44; Antw. Ps. 145; TL Ef. 4,1-6; EV Joh. 6,1-15 30 (G): L Jer. 13,1-11; EV Mt. 13,31-35 31 (W): L Jer. 14,17-22; EV Mt. 13,36-43 Augustus 1 (W): L Jer. 15,10+16-21; EV Mt. 13,44-46 2 (G): L Jer. 18,1-6; EV Mt. 13,47-53 3 (G): L Jer. 26,1-9; EV Mt. 13,54-58 4 (W): L Jer. 26,11-16+24; EV Mt. 14,1-12 5 (G): L Ex. 16,2-4+12-15; Antw. Ps. 78; TL Ef. 4,17+20-24; EV Joh. 6,24-35 6 (W): Gedaanteverandering van de Heer: L Dan. 7,9-10. 13-14; Antw. Ps. 97; EV Mc. 9,2-10 (IV) 7 (G): L Jer. 30,1-2+12-15+18-22; EV Mt. 14,2236 8 (W): L Jer. 31,1-7; EV Mt. 15,21-28 9 (R): L Hos. 2, 16b+17b+21-22 (IV); Antw. Ps. 45,11-12. 14-15.16-17 (IV); EV Mt. 25,1-13 (IV) 10 (R): L 2 Kor. 9,6-10; Antw. Ps. 112; EV Joh. 12,24-26 (IV) 11 (W): L Hab. 1,12-2,4; EV Mt. 17,14-20 12 (G): L 1 Kon. 19,4-8; Antw. Ps. 34; TL Ef. 4,30-5,2; EV Joh. 6,41-51 13 (G): L Ez. 1,2-5+24-28; EV Mt. 17,22-27 14 (R): L Ez. 2,8-3,4; EV Mt. 18,1-5+10+12-14 15 (W): Maria Tenhemelopneming: L Apok. 11,19a+12,1-6a+10ab; Antw. Ps. 45; TL 1 Kor. 15,20-26; EV Lc. 1,39-56 (IV) 16 (G): L Ez. 12,1-12; EV Mt. 18,21-19,1 17 (G): L Ez. 16,1-15+60+63; EV Mt. 19,3-12 18 (G): L Ez. 18,1-10+13b+30-32; EV Mt. 19,1315 19 (G): L Spr. 9,1-6; Antw. Ps. 34; TL Ef. 5,15-20; EV Joh. 6,51-58 20 (W): L Ez. 24,15-24; EV Mt. 19,16-22 21 (W): L Ez. 28,1-10; EV Mt. 19,23-30 22 (W): L Ez. 34,1-11; EV Mt. 20,1-16a 23 (G): L Ez. 36,23-28; EV Mt. 22,1-14 24 (R): H. Bartolomeüs, apostel: L Apok. 21,9b14; Antw. Ps. 145; EV Joh. 1,45-51 (IV) 25 (G): L Ez. 43,1-7a; EV Mt. 23,1-12 26 (G): L Joz. 24,1-2a+15-17+18b; Antw. Ps. 34; TL Ef. 5,21-32; EV Joh. 6,60-69 27 (W): L 2 Tess. 1,1-5+11b-12; EV Mt. 23,13-22 28 (W): L 2 Tess. 2,1-3a+14-17; EV Mt. 23,23-26 29 (R): L 2 Tess. 3,6-10+16-18; EV Mc. 6,17-29 (IV) 30 (G): L 1 Kor. 1,1-9; EV Mt. 24,42-51 31 (G): L 1 Kor. 1,1-17; EV Mt. 25,1-13

Agenda van mgr. Hurkmans

Parochies

Juli

Zaterdag 11 augustus:

Per 1 maart 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht

Maandag 23 juli:

9.00 uur: bezoek aan de zusters

de R.K. Parochie Sint Petrus en H. Bernadette,

14.00 uur: Deelname aan de barbecue

Clarissen te Eindhoven

gevestigd te Oirschot, welke tot stand is gekomen

voor emeriti te Gemonde

Donderdag 16 augustus:

middels samenvoeging (fusie) van de parochies H.

Woensdag 25 juli t/m dinsdag 7 augustus:

9.00 uur: H. Mis Sint-Jan

Petrus te Oirschot en H. Bernadette te Spoordonk.

10.00 uur: Stafvergadering;

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de

Vakantie

Bezoek aan de Monialendag in huize

hoogeerwaarde heer L.J.M. Spijkers, pastoor, en de

Donderdag 9 augustus:

Witven te Someren

eerwaarde heer W.P.J.M. van Nunen, diaken.

9.00 uur: H. Mis Sint-Jan

Zondag 19 augustus

10.00 uur: Stafvergadering

16.00 uur: H. Mis Kapelberg te Bergharen

Per 1 april 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht

Donderdag 23 augustus

de R.K. Parochie H. Elisabet (patrones van de cari-

9.00 uur: H. Mis Sint-Jan

tas), gevestigd te Grave, welke tot stand is gekomen

10.00 uur: Stafvergadering

middels samenvoeging (fusie) van de parochies

Vrijdag 24 - zondag 26 augustus:

Grave te Grave, H. Lambertus te Escharen, H.

Bezoek aan zomerkamp jongens te Aarle-Rixtel

Deelname aan Europees

Antonius van Padua te Velp.

Schuttersgildenfeest in Tuchola (Polen)

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de

Augustus Vrijdag 10 augustus

Johannes de Doper te Gassel en HH. Vincentius en

zeereerwaarde heer A.Th.J.M.R. Aarden, pastoor,

Agenda van mgr. Mutsaerts

en de zeereerwaarde heer drs M.G.K. van de Wiel, pastor.

Juli

Zondag 12 augustus

Per 1 mei 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opge-

Zondag 22 juli

10.00 uur: H. Mis te Hulsel;

richt de R.K. Parochie H. Norbertus, gevestigd

H. Mis te Zoutelande

11.00 uur: H. Mis te Lage Mierde

te Diessen, welke tot stand is gekomen middels

Zondag 29 juli

Woensdag 15 augustus

samenvoeging (fusie) van de parochies H. Antonius

10.00 uur: H. Mis te Hulsel;

Inzegening Maria-Gildekapel te

van Padua te Biest-Houtakker, H. Willibrordus te

11.00 uur: H. Mis te Lage Mierde

Gemonde

Diessen, H. Adrianus van Hilvarenbeek te Esbeek

Zondag 19 augustus

en H. Joseph te Haghorst.

11.00 uur: Oogstdankmis te Bergeijk

Tot pastoor van de parochie is benoemd de zeereer-

Zondag 5 augustus

Zondag 26 augustus

waarde heer S.F.M. Barberien te Diessen.

10.00 uur: H. Mis te ’s-Hertogenbosch

10.00 uur: Oprichtingsmis nieuwe

(Lucas)

parochie Udenhout (Lambertuskerk);

Per 1 juni 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht

Donderdag 9 augustus

14.00 uur: Cultuur-historische optocht

de R.K. Parochie Heilige Drie-eenheid, gevestigd

9.00 uur: H. Mis te Loosdrecht

Brabantse Dag te Heeze

te Nijmegen, welke tot stand is gekomen middels

Augustus

(Holtus eiland) t.v.v. het zeilkamp

samenvoeging (fusie) van de parochies Emmaus, H. Paulus, Hatert en Allerheiligst Sacrament te Nijmegen en de parochie De Verrijzenis te Berg en Dal-Heilig Landstichting. Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde heer N.C.M. Swagemakers, pastoor, de eerwaarde heer H.B.W.M. Willing, diaken, de heer drs.ing. P.J.M. Menting, pastoraal werker, en de zeereerwaarde heer prof.dr. H.W.M. Rikhof, pastor-assistent.

Bisdomblad juli 2012

30 Bisdomblad juli 2012

Agenda van mgr. Hurkmans

Parochies

Juli

Zaterdag 11 augustus:

Per 1 maart 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht

Maandag 23 juli:

9.00 uur: bezoek aan de zusters

de R.K. Parochie Sint Petrus en H. Bernadette,

14.00 uur: Deelname aan de barbecue

Clarissen te Eindhoven

gevestigd te Oirschot, welke tot stand is gekomen

voor emeriti te Gemonde

Donderdag 16 augustus:

middels samenvoeging (fusie) van de parochies H.

Woensdag 25 juli t/m dinsdag 7 augustus:

9.00 uur: H. Mis Sint-Jan

Petrus te Oirschot en H. Bernadette te Spoordonk.

10.00 uur: Stafvergadering;

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de

Vakantie

Bezoek aan de Monialendag in huize

hoogeerwaarde heer L.J.M. Spijkers, pastoor, en de

Donderdag 9 augustus:

Witven te Someren

eerwaarde heer W.P.J.M. van Nunen, diaken.

9.00 uur: H. Mis Sint-Jan

Zondag 19 augustus

10.00 uur: Stafvergadering

16.00 uur: H. Mis Kapelberg te Bergharen

Per 1 april 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht

Donderdag 23 augustus

de R.K. Parochie H. Elisabet (patrones van de cari-

9.00 uur: H. Mis Sint-Jan

tas), gevestigd te Grave, welke tot stand is gekomen

10.00 uur: Stafvergadering

middels samenvoeging (fusie) van de parochies

Vrijdag 24 - zondag 26 augustus:

Grave te Grave, H. Lambertus te Escharen, H.

Bezoek aan zomerkamp jongens te Aarle-Rixtel

Deelname aan Europees

Antonius van Padua te Velp.

Schuttersgildenfeest in Tuchola (Polen)

Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de

Augustus Vrijdag 10 augustus

Johannes de Doper te Gassel en HH. Vincentius en

zeereerwaarde heer A.Th.J.M.R. Aarden, pastoor,

Agenda van mgr. Mutsaerts

en de zeereerwaarde heer drs M.G.K. van de Wiel, pastor.

Juli

Zondag 12 augustus

Per 1 mei 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opge-

Zondag 22 juli

10.00 uur: H. Mis te Hulsel;

richt de R.K. Parochie H. Norbertus, gevestigd

H. Mis te Zoutelande

11.00 uur: H. Mis te Lage Mierde

te Diessen, welke tot stand is gekomen middels

Zondag 29 juli

Woensdag 15 augustus

samenvoeging (fusie) van de parochies H. Antonius

10.00 uur: H. Mis te Hulsel;

Inzegening Maria-Gildekapel te

van Padua te Biest-Houtakker, H. Willibrordus te

11.00 uur: H. Mis te Lage Mierde

Gemonde

Diessen, H. Adrianus van Hilvarenbeek te Esbeek

Zondag 19 augustus

en H. Joseph te Haghorst.

11.00 uur: Oogstdankmis te Bergeijk

Tot pastoor van de parochie is benoemd de zeereer-

Zondag 5 augustus

Zondag 26 augustus

waarde heer S.F.M. Barberien te Diessen.

10.00 uur: H. Mis te ’s-Hertogenbosch

10.00 uur: Oprichtingsmis nieuwe

(Lucas)

parochie Udenhout (Lambertuskerk);

Per 1 juni 2012 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht

Donderdag 9 augustus

14.00 uur: Cultuur-historische optocht

de R.K. Parochie Heilige Drie-eenheid, gevestigd

9.00 uur: H. Mis te Loosdrecht

Brabantse Dag te Heeze

te Nijmegen, welke tot stand is gekomen middels

Augustus

(Holtus eiland) t.v.v. het zeilkamp

Bisdomblad juli 2012

priesterseminarie diakenopleiding vormingscentrum

Geloven in God is geloven in de toekomst Leeft u ook mee met de toekomst van de Kerk? Bid dan met ons mee! De priesteropleiding van het bisdom van ’s-Hertogenbosch, kortweg het Sint-Janscentrum, mag dit jaar zijn 25-jarig bestaan vieren. En daar hoort dankbaarheid bij. Gedurende al die jaren is een trouwe groep van mensen – de Gebedskring Sint-Jan – blijven bidden voor roepingen. Daarmee steunen zij allen die een opleiding volgen of betrokken zijn bij de vorming aan het seminarie. Het constante gebed voor roepingen van priesters, diakens en religieuzen is broodnodig voor de toekomst van de Kerk en van ons bisdom. Leden van de Gebedskring ontvangen gratis drie keer per jaar het Kringblad. Het blad biedt verdieping, inspiratie en informatie over de priesteropleiding. Door het blad en de jaarlijkse gebedsdag weten zij die bidden en zij voor wie gebeden wordt elkaar te vinden. Dat is een enorme bemoediging. Wilt u ook lid worden van de Gebedskring Sint-Jan? Meld u dan aan via de antwoordkaart. Daarnaast wordt het Sint-Janscentrum al 25 jaar financieel ondersteund door zeer veel donateurs. Door kleine en grotere giften aan het Sonnius Priesterfonds (ANBI-instelling) kan het Sint-Janscentrum door gaan met het vormen van priesters. Hoe giften besteed worden is te lezen in de ‘Sonniuskrant’ die iedere donateur eens per jaar ontvangt. Wilt u het Sint-Janscentrum ook financieel ondersteunen? Laat het ons dan weten via de antwoordkaart. Geloof, gebed en vertrouwen vormen al 25 jaar de pijlers waarop het Sint-Janscentrum steunt. Wij geloven in God en daarmee in de toekomst van de Kerk. Wilt u ons daarbij helpen?

Bent u geïnteresseerd? Vul dan de bon in en stuur naar: Rector F. De Rycke Papenhulst 4 5211 LC ’s-Hertogenbosch : 073 - 613 20 00

☎

info@sint-janscentrum.nl www.sint-janscentrum.nl R.K. Instelling Sonnius NL: 22.52.03.022; BE: 521-0053201-65

Naam / Achternaam: Geboortedatum: Adres: Postcode en woonplaats: Tel.nr.: E-mail: Ik wil graag:  mij aanmelden als lid van de Gebedskring Sint-Jan  een proefexemplaar ontvangen van het Kringblad  informatie over de mogelijkheden het seminarie financieel te steunen