Van de redactie de Bonth van Hulten bv Postbus 115 - 5250 AC Vlijmen - Telefoon 073 - 5119022 E-mail bvh@volkerwessels.com - Website www.bonthvanhulten.nl
Bouw • Restauratie • Projectontwikkeling
Het thema van dit laatste Bisdomblad is Begin en einde. Sinds decem-
systeem van bezorgers in de bus gestopt werden. Die periode werd
ber 1922 bestaat in ons bisdom een diocesaan blad dat aanvankelijk
in 1972, onder hoofdredacteur pastoor Harrie Beex afgesloten. Het
Sint Jansklokken heette, maar in de jaren '50 werd omgedoopt tot
was een kostbaar systeem en verschillende parochies hadden weer
Bisdomblad. Het was de wens van bisschop Diepen allerlei gewijde klan-
hun eigen parochieblad. De ingreep had drastische gevolgen voor het
ken over het bisdom uit te strooien, zoals u op pagina 8 kunt lezen.
abonneebestand. Toch bleef het Bisdomblad van Den Bosch bestaan in een tijd dat andere bisdommen hun weekbladen moesten opheffen
Erg groot was de belangstelling voor het blad de eerste jaren niet. Er
of minder vaak lieten verschijnen.
kwamen zo 'n 1200 abonnees, voornamelijk de geestelijkheid en katholieke instellingen. Rector C. Zwijsen, neef van de befaamde bisschop,
Uiteindelijk viel in 2002 ook voor het Bisdomblad als weekblad het
was de eerste hoofdredacteur. Onder zijn opvolger pastoor Broekman
doek, maar bleef de mogelijkheid om maandelijks, dicht bij de men-
ging het beter met de "Klukskes". Dankzij zijn niet aflatende ijver groeide
sen informatie te geven over "mens, geloof, kerk en samenleving",
het abonnee-aantal met enkele duizenden. De derde hoofdredacteur,
zoals de ondertitel van het Bisdomblad sinds de viering van het zes-
mrg . L. Rooyackers, belandde aan het begin van de bezettingstijd in het
tigjarig bestaan luidt.
concentratiekamp Dachau, omdat het Bisdomblad artikelen had gepubli-
Nu verstommen de klokken en neemt het bisdom "met pijn in het
ceerd waarin tegen de Nazi's werd geageerd.
hart", zoals de bisschop schrijft, afscheid van haar blad. Naar wij hopen heeft u het met plezier gelezen en heeft het u "nuttigs en
Na de oorlog brak een gouden tijd aan
aangenaams" gebracht.
voor de Sint Jansklokken. Vanwege de papierschaarste zetten parochies hun berichten en misintenties in het blad.
5 Adv_98x126_H.Servatiuskerk_Appeltern.indd 1
01-12-11 13:43
Zowel voor bedrijven, particulieren of kerkelijke organisaties kunnen wij u van dienst zijn bij:
• Gespecialiseerd in delven en dichten van graven • Op en herbegraven op begraafplaatsen en evt. overbrengen naar andere begraafplaats • Ruimen, op en herbegraven van gehele begraafplaatsen in heel Nederland • Het ruimen van grafmonumenten en tekens afvoeren en vernietigen • Het ruimen van grafkelders • Plaatsen van nieuwe grafkelders • Ook voor andere graafwerkzaamheden kunnen wij u van dienst zijn
- het voeren van financiële administraties - het opmaken van jaarrekeningen - het doen van belastingaangiftes - het voeren van salarisadministraties www.rcoppens.nl • 073 – 644 15 08 Wilhelminastraat 1a • 5243 XA Rosmalen
www.sarisenpartners.nl
den bosch& 073 656 23 79 24 uur per dag
Els Bakker uitvaar tleider
073-623.33.11
Ongeacht waar u verzekerd bent. Voor ieder budget. Wij staan voor u klaar, dag en nacht. Wij bedanken het Bisdomblad voor de prettige samenwerking.
Wolfskamerweg 16, 5262 SJ Vught T: 073 656 23 79 I: www.bijnenuitvaartverzorging.nl
2
IN DIT NUMMER Van de redactie 3
Woord van de bisschop 4 Kleine stapjes, maar het balletje rolt... 6
Gravendienst A.C. van der Burgt & Zn. VOF
Alde Biezenstraat 30 • 5421 BG Gemert Tel: 06 537 188 49 Fax: 0492 36 78 78 bgg. 06 510 524 69 www.vanderburgtgemert.nl E-mail: pburgt@xs4all.nl
Jaap van Eeden, hoofdredacteur
Er waren liefst 25 edities die via een
Nieuwe N orbertusparochie heeft te maken met emoties maar is alweer aan het opbouwen
8 21 24
Doek valt voor het Bisdomblad 8 Bisschop Hurkmans neemt 'met pijn in het hart' afscheid van 90-jarig diocesaan medium
Kerstverhaal: De crisis van Ties 10 Kerststallen: Komt laten wij hem aanbidden 14 2012: Het jaar in woord en beeld 16 Sponsoracties voor WJD 19 Catecheserubriek 20 Heiligenrubriek: H. Oda en Odilia 22 De 100 mooiste kerken 24 Liturgierubriek 26 Maandlezing 29 Liturgieschema/Colofon 30 Agenda's van de bisschoppen 31
Bisdomblad december 2012
3
Van de redactie de Bonth van Hulten bv Postbus 115 - 5250 AC Vlijmen - Telefoon 073 - 5119022 E-mail bvh@volkerwessels.com - Website www.bonthvanhulten.nl
Bouw • Restauratie • Projectontwikkeling
Het thema van dit laatste Bisdomblad is Begin en einde. Sinds decem-
systeem van bezorgers in de bus gestopt werden. Die periode werd
ber 1922 bestaat in ons bisdom een diocesaan blad dat aanvankelijk
in 1972, onder hoofdredacteur pastoor Harrie Beex afgesloten. Het
Sint Jansklokken heette, maar in de jaren '50 werd omgedoopt tot
was een kostbaar systeem en verschillende parochies hadden weer
Bisdomblad. Het was de wens van bisschop Diepen allerlei gewijde klan-
hun eigen parochieblad. De ingreep had drastische gevolgen voor het
ken over het bisdom uit te strooien, zoals u op pagina 8 kunt lezen.
abonneebestand. Toch bleef het Bisdomblad van Den Bosch bestaan in een tijd dat andere bisdommen hun weekbladen moesten opheffen
Erg groot was de belangstelling voor het blad de eerste jaren niet. Er
of minder vaak lieten verschijnen.
kwamen zo 'n 1200 abonnees, voornamelijk de geestelijkheid en katholieke instellingen. Rector C. Zwijsen, neef van de befaamde bisschop,
Uiteindelijk viel in 2002 ook voor het Bisdomblad als weekblad het
was de eerste hoofdredacteur. Onder zijn opvolger pastoor Broekman
doek, maar bleef de mogelijkheid om maandelijks, dicht bij de men-
ging het beter met de "Klukskes". Dankzij zijn niet aflatende ijver groeide
sen informatie te geven over "mens, geloof, kerk en samenleving",
het abonnee-aantal met enkele duizenden. De derde hoofdredacteur,
zoals de ondertitel van het Bisdomblad sinds de viering van het zes-
mrg . L. Rooyackers, belandde aan het begin van de bezettingstijd in het
tigjarig bestaan luidt.
concentratiekamp Dachau, omdat het Bisdomblad artikelen had gepubli-
Nu verstommen de klokken en neemt het bisdom "met pijn in het
ceerd waarin tegen de Nazi's werd geageerd.
hart", zoals de bisschop schrijft, afscheid van haar blad. Naar wij hopen heeft u het met plezier gelezen en heeft het u "nuttigs en
Na de oorlog brak een gouden tijd aan
aangenaams" gebracht.
voor de Sint Jansklokken. Vanwege de papierschaarste zetten parochies hun berichten en misintenties in het blad.
5 Adv_98x126_H.Servatiuskerk_Appeltern.indd 1
01-12-11 13:43
Zowel voor bedrijven, particulieren of kerkelijke organisaties kunnen wij u van dienst zijn bij:
• Gespecialiseerd in delven en dichten van graven • Op en herbegraven op begraafplaatsen en evt. overbrengen naar andere begraafplaats • Ruimen, op en herbegraven van gehele begraafplaatsen in heel Nederland • Het ruimen van grafmonumenten en tekens afvoeren en vernietigen • Het ruimen van grafkelders • Plaatsen van nieuwe grafkelders • Ook voor andere graafwerkzaamheden kunnen wij u van dienst zijn
- het voeren van financiële administraties - het opmaken van jaarrekeningen - het doen van belastingaangiftes - het voeren van salarisadministraties www.rcoppens.nl • 073 – 644 15 08 Wilhelminastraat 1a • 5243 XA Rosmalen
www.sarisenpartners.nl
den bosch& 073 656 23 79 24 uur per dag
Els Bakker uitvaar tleider
073-623.33.11
Ongeacht waar u verzekerd bent. Voor ieder budget. Wij staan voor u klaar, dag en nacht. Wij bedanken het Bisdomblad voor de prettige samenwerking.
Wolfskamerweg 16, 5262 SJ Vught T: 073 656 23 79 I: www.bijnenuitvaartverzorging.nl
2
IN DIT NUMMER Van de redactie 3
Woord van de bisschop 4 Kleine stapjes, maar het balletje rolt... 6
Gravendienst A.C. van der Burgt & Zn. VOF
Alde Biezenstraat 30 • 5421 BG Gemert Tel: 06 537 188 49 Fax: 0492 36 78 78 bgg. 06 510 524 69 www.vanderburgtgemert.nl E-mail: pburgt@xs4all.nl
Jaap van Eeden, hoofdredacteur
Er waren liefst 25 edities die via een
Nieuwe N orbertusparochie heeft te maken met emoties maar is alweer aan het opbouwen
8 21 24
Doek valt voor het Bisdomblad 8 Bisschop Hurkmans neemt 'met pijn in het hart' afscheid van 90-jarig diocesaan medium
Kerstverhaal: De crisis van Ties 10 Kerststallen: Komt laten wij hem aanbidden 14 2012: Het jaar in woord en beeld 16 Sponsoracties voor WJD 19 Catecheserubriek 20 Heiligenrubriek: H. Oda en Odilia 22 De 100 mooiste kerken 24 Liturgierubriek 26 Maandlezing 29 Liturgieschema/Colofon 30 Agenda's van de bisschoppen 31
Bisdomblad december 2012
3
Het Jaar van het Geloof en de deugden U en ik, wij leven in een tijd die volop in beroering is. Het kan onzeker en angstig maken. Dit jaar echter mogen wij het Hoogfeest van Kerstmis vieren in het Jaar van het Geloof. Wanneer een mens geloof heeft, geeft dit hem houvast. Je kunt je volledig toevertrouwen aan God. Hij is toch de Heer van de geschiedenis. Hem behoren wij toe. Wat kan ons gebeuren? Het geloof is een deugd die een mens, net als de andere deugden, sterk maakt. Deugden doen een mens moeilijke tijden overwinnen.
4
Bisdomblad december 2012
Er zijn drie goddelijke deugden: geloof,
heid en matigheid. Het is voor een mens
We gaan het Hoogfeest van Kerstmis
hoop en liefde. Door het geloof staat een
van groot belang dat hij vrij is, dat hij de
vieren. God wil ons door Zijn Zoon naar
mens sterk in het leven. De hoop geeft
verantwoordelijkheid voor de taken waar-
Zich toe halen. Hij wil ons rijk maken. Hij
hem de vaste overtuiging dat door alle
voor hij in zijn leven gesteld is aan kan.
wil ons geloof, hoop en liefde geven. Wij
moeilijkheden heen er altijd een goede
Dat hij een bijdragen kan leveren aan het
kunnen in gebed om die deugden vragen.
toekomst gloort. God blijft leven geven.
leven van de anderen. Als een mens zich
Eveneens is het goed God te bedanken
De liefde is een deugd die ons een diepe
niets aan de deugden gelegen laat liggen
voor wat Hij ons reeds gaf. God wil ons
kern geeft van positieve verbondenheid.
maar het tegendeel doet, zal die mens
sterk maken. Hij neemt niet onze zorgen
De liefde drukt zich uit in alles wat een
egoĂŻstisch worden. Hij zal als een waag-
en onze problemen weg. Soms moeten we
mens is en doet. Deze drie goddelijke
hals door het leven gaan. Met het mijn
door diep lijden heen gaan. God spaart
deugden maken een mens vrij en vormen
en dijn zal hij het niet zo nauw nemen. Hij
ons in die zin niet. Wel geeft Hij ons de
een basis voor echt gelukkig zijn. Het
zal pakken wat hij te pakken kan krijgen.
kracht om zorgen, lijden, en problemen
eigene van deze deugden is dat wij ze van
Daarnaast zal hij van binnen meer en
te overwinnen. Hij laat niemand van ons
God krijgen. Niet voor eens en altijd, maar
meer zwak worden. Ook zal zo’n mens
alleen.
door heel ons leven heen. Om er ontvan-
vaak gaan voor het snelle genot en voor
kelijk voor te zijn en om die kwaliteiten te
goedkoop geluk. Een mens echter die zijn
Van harte wens ik u allen, uw kinderen
ontwikkelen is het goed een godsdienstig
driften en hartstochten richt op de deug-
en families een zalig kersfeest en een
leven te leiden. Regelmatig gebed en het
den van voorzichtigheid, rechtvaardigheid,
zegenrijk nieuw jaar. Moge het Kind in de
deelnemen aan het kerkelijk leven kunnen
dapperheid en matigheid zal uitgroeien
kribbe ons bewaren in het geloof, in de
daarom in ons leven van grote waarde
tot een mooi en goed mens. Zo iemand
hoop en in de liefde. Dat we voor elkaar
zijn. Daarnaast is uitdrukking geven aan
maakt zichzelf tot een geschenk voor de
een geschenk mogen zijn. Vrede en alle
je geloof in concrete diaconie tegenover je
ander. Zo is de mens bedoeld.
goeds.
naasten een weg om die goddelijke deugden in je te laten groeien.
Veel ouderen zijn vaak alleen. Stil thuis met hetzelfde uitzicht. Soms zijn er zor-
Mgr. drs. A.L.M. Hurkmans
In onze traditie spreken we nog over vier
gen, maar vaak is er tijd om het leven te
Bisschop van 's-Hertogenbosch
andere deugden. Het zijn kwaliteiten in
overdenken. Met deze kleine bijdrage zou
het leven van een mens waar alles om
ik u willen stimuleren om al uw krachten
draait. We noemen die dan ook kardinale
positief aan te wenden om hierdoor uw
(scharnier-) deugden. Het zijn de deugden
eigen geluk en dat van anderen te verze-
voorzichtigheid, rechtvaardigheid, dapper-
keren.
Bisdomblad december 2012
5
Het Jaar van het Geloof en de deugden U en ik, wij leven in een tijd die volop in beroering is. Het kan onzeker en angstig maken. Dit jaar echter mogen wij het Hoogfeest van Kerstmis vieren in het Jaar van het Geloof. Wanneer een mens geloof heeft, geeft dit hem houvast. Je kunt je volledig toevertrouwen aan God. Hij is toch de Heer van de geschiedenis. Hem behoren wij toe. Wat kan ons gebeuren? Het geloof is een deugd die een mens, net als de andere deugden, sterk maakt. Deugden doen een mens moeilijke tijden overwinnen.
4
Bisdomblad december 2012
Er zijn drie goddelijke deugden: geloof,
heid en matigheid. Het is voor een mens
We gaan het Hoogfeest van Kerstmis
hoop en liefde. Door het geloof staat een
van groot belang dat hij vrij is, dat hij de
vieren. God wil ons door Zijn Zoon naar
mens sterk in het leven. De hoop geeft
verantwoordelijkheid voor de taken waar-
Zich toe halen. Hij wil ons rijk maken. Hij
hem de vaste overtuiging dat door alle
voor hij in zijn leven gesteld is aan kan.
wil ons geloof, hoop en liefde geven. Wij
moeilijkheden heen er altijd een goede
Dat hij een bijdragen kan leveren aan het
kunnen in gebed om die deugden vragen.
toekomst gloort. God blijft leven geven.
leven van de anderen. Als een mens zich
Eveneens is het goed God te bedanken
De liefde is een deugd die ons een diepe
niets aan de deugden gelegen laat liggen
voor wat Hij ons reeds gaf. God wil ons
kern geeft van positieve verbondenheid.
maar het tegendeel doet, zal die mens
sterk maken. Hij neemt niet onze zorgen
De liefde drukt zich uit in alles wat een
egoĂŻstisch worden. Hij zal als een waag-
en onze problemen weg. Soms moeten we
mens is en doet. Deze drie goddelijke
hals door het leven gaan. Met het mijn
door diep lijden heen gaan. God spaart
deugden maken een mens vrij en vormen
en dijn zal hij het niet zo nauw nemen. Hij
ons in die zin niet. Wel geeft Hij ons de
een basis voor echt gelukkig zijn. Het
zal pakken wat hij te pakken kan krijgen.
kracht om zorgen, lijden, en problemen
eigene van deze deugden is dat wij ze van
Daarnaast zal hij van binnen meer en
te overwinnen. Hij laat niemand van ons
God krijgen. Niet voor eens en altijd, maar
meer zwak worden. Ook zal zo’n mens
alleen.
door heel ons leven heen. Om er ontvan-
vaak gaan voor het snelle genot en voor
kelijk voor te zijn en om die kwaliteiten te
goedkoop geluk. Een mens echter die zijn
Van harte wens ik u allen, uw kinderen
ontwikkelen is het goed een godsdienstig
driften en hartstochten richt op de deug-
en families een zalig kersfeest en een
leven te leiden. Regelmatig gebed en het
den van voorzichtigheid, rechtvaardigheid,
zegenrijk nieuw jaar. Moge het Kind in de
deelnemen aan het kerkelijk leven kunnen
dapperheid en matigheid zal uitgroeien
kribbe ons bewaren in het geloof, in de
daarom in ons leven van grote waarde
tot een mooi en goed mens. Zo iemand
hoop en in de liefde. Dat we voor elkaar
zijn. Daarnaast is uitdrukking geven aan
maakt zichzelf tot een geschenk voor de
een geschenk mogen zijn. Vrede en alle
je geloof in concrete diaconie tegenover je
ander. Zo is de mens bedoeld.
goeds.
naasten een weg om die goddelijke deugden in je te laten groeien.
Veel ouderen zijn vaak alleen. Stil thuis met hetzelfde uitzicht. Soms zijn er zor-
Mgr. drs. A.L.M. Hurkmans
In onze traditie spreken we nog over vier
gen, maar vaak is er tijd om het leven te
Bisschop van 's-Hertogenbosch
andere deugden. Het zijn kwaliteiten in
overdenken. Met deze kleine bijdrage zou
het leven van een mens waar alles om
ik u willen stimuleren om al uw krachten
draait. We noemen die dan ook kardinale
positief aan te wenden om hierdoor uw
(scharnier-) deugden. Het zijn de deugden
eigen geluk en dat van anderen te verze-
voorzichtigheid, rechtvaardigheid, dapper-
keren.
Bisdomblad december 2012
5
Pastoor Steven Barberien en zijn 'ambassadeurs', leden van vier koren uit de kerkdorpen, die door de fusie sterker uit de strijd zijn gekomen en zich met aanmerkelijk meer plezier van hun taak kwijten.
Kleine stapjes,
maar het balletje rolt
“Ofschoon we enkele maanden verder zijn na de oprichting van onze nieuwe parochie staan nog niet alle neuzen in dezelfde richting. Er zijn nog altijd mensen die niet overtuigd zijn van de dringende noodzaak van de parochiefusie. De naderende sluiting van 3 van de 4 kerkgebouwen in onze parochie doet daar geen goed aan. Het zijn verwarrende en woelige tijden en het schip van de Kerk zit in zwaar stormweer. Het wordt heen en weer geslingerd en dat is voor sommigen zo zwaar en lastig dat ze het liever willen verlaten…” Pastoor Steven Barberien windt er geen doekjes om in zijn jongste ‘Woord van de pastoor’ in het parochieblad van de Nieuwe Parochie H. Norbertus. Toch heeft hij een boodschap van hoop en die is zeker niet tegen beter weten in.
6
Bisdomblad december 2012
De nieuwe Norbertusparochie is tot stand gekomen door fusie van de H. Antonius van Padua in Biest-Houtakker, de H. Willibrordus in Diessen, de H. Adrianus te Esbeek en de St Joseph in Haghorst. Een kleine 6500 inwoners tellen de vier dorpen en de kans is groot dat u er de landkaart bij moet pakken om ze te localiseren in ons bisdom. Misschien dat er een lampje gaat branden als we er de vijfde parochie bij noemen: de Petrusparochie van Hilvarenbeek (8600 inwoners). Voor de laatste is fusie nu nog een brug te ver. In de pastorie van Diessen heb ik een gesprek met vier leden van het zeskoppige kerkbestuur. Aan tafel zitten pastoor Steven Barberien (voorzitter en communicatie), Ad Vugs (vice-voorzitter en personeelszaken), Arie Vugts (vastgoedbeheer en kerkhoven) en Leo van den Boomen (penningmeester). Mijn
eerste vraag is of de situatie ook werkelijk wordt gevoeld als ‘zwaar weer’. De pastoor: “Kijk je naar het aantal kerkgangers en de vergrijzing van het vrijwilligersbestand, dan is het duidelijk dat je door de schaalvergroting meer kansen hebt. De vraag was: hoelang kun je dit als parochies individueel nog volhouden. Als je de mensen samenbrengt, het geheel op een hoger plan brengt, voelen de jongere mensen die er wèl zijn, zich ook meer gemotiveerd. Als je niets zou doen, wat zou er dan gebeuren, pastoraal gezien? Ook financieel, hoewel niet overal, zagen we de storm op ons afkomen. Het feit dat een parochie moet fuseren is al een moeilijke zaak, maar als binnen dat proces de boodschap moet komen dat 3 van de 4 kerken worden afgestoten en dat op korte termijn, dan wordt het orkaankracht.”
Arie Vugts: “Het is vooral emotie in zo’n kleine gemeenschap, vooral bij de oudere generatie die zegt: we zijn hier gedoopt, getrouwd, we hebben onze doden begraven vanuit deze kerk. Die begrijpt niet waarom de kerken gesloten moeten worden en het tempo waarin dat gebeurt. Als je met de mensen gaat praten, dan snappen ze het wel, maar ze zijn er niet op voorbereid.” Ad Vugs: “Men zag, in sommige dorpen meer dan in andere, best dat er iets moest gebeuren. Maar als het dan niet meer gaat over kapelkerken en minder vieringen maar over kerksluiting, dan gaat alles heel snel.” Vooral in de kleine kernen - alles trekt er weg: de buurtsuper, de rabobank, het postkantoor - gaat het om de leefbaarheid en dan is de kerk vaak het enige dat overblijft. Arie Vugts: “We hebben die boodschap snel moeten brengen en de mensen waren er eerlijk gezegd op dat moment nog niet klaar voor.” Toch koos men in de nieuwe parochie voor de ‘korte pijn’, zegt Vugts. “Na die pijn worden nu weer kleine stapjes gezet en zijn we op alle fronten in gesprek met plaatselijke groeperingen. Over de gebouwen maar ook over onze pastorale activiteiten. We merken dat nu heel langzaam het besef komt dat het toch nodig was. Stilaan ebt dan de emotie weg en komt het zakelijke besef bovendrijven.” Pastoor Barberien: “Het is nu niet een tijd om uit te bouwen, maar om uit de
houden. We gaan geen grootse plannen maken om een evangelisatieproject op te zetten, nee, we gaan gewoon de dingen doen die we altijd al deden en waar we goed in zijn.” En dan gebeuren er kleine wondertjes... “zoals die werkgroep die helemaal op d’r gat zat en waarvan je dacht: dat is straks helemaal niets meer”, vertelt Ad Vugs. “Zo zijn de doopvoorbereidings- en communiegroepen samen veel sterker uit de strijd gekomen.” Pastoor Barberien: “Er was al ervaring t.a.v. doopvoorbereiding. Die vieringen zijn nog wel in de vier kerken, maar de voorbereiding is in Diessen. Dat heeft ertoe geleid dat de vrijwilligers die aanvankelijk misschien dachten: ‘ik kap er mee’ toch niet zijn afgehaakt. Er is een inventarisatie geweest van de projecten en met de goede onderdelen hebben we nu zelf een project opgezet, op maat van de parochie. Men herkent zich erin, dat motiveert. ‘Wij doen het zo’, die chemie begint gestalte te krijgen. Het zijn kleine stapjes die goodwill geven. Zo gaat het balletje rollen.” Heldere communicatie blijft nodig om de ruis op de lijn weg te nemen. Arie: “Mensen denken dat als de kerk verkocht wordt de opbrengst naar het bisdom gaat, terwijl die juist de geloofsgemeenschap van de eigen nieuwe parochie ten goede komt. Ad: “Een verkeerd beeld is ook dat het geld allemaal naar Diessen gaat, waar de parochiekerk
staat.” In die zin is ook het nieuwe parochiecentrum belangrijk, om aan te tonen dat men één gemeenschap is en dat iedereen uit de ‘kerk’dorpen er welkom is. De koren zijn, volgens de heren, de ambassadeurs om te laten zien “hoe samenwerking ons kan versterken.” Een aantal dames spreek ik even later in het Koetshuis, naast de pastorie, en uit dat gesprek blijkt dat zij met aanzienlijk veel meer plezier naar de gezamenlijke repetities gaan en de liturgie ondersteunen. Annie van Nunen uit de Haghorst vertelt dat hun kleine koor van 7 dames regelmatig stond te zingen voor eenzelfde aantal kerkgangers. En niet alleen het plezier is toegenomen, ook de kwaliteit van hun zang, al was het toch wel wennen om elkaars gewoonten - en repertoire - te leren. Met Kerstmis staat er nu een koor van dik veertig mannen en vrouwen en wordt meerstemmig gezongen. Bij de dames overheerst het praktische. Hoewel Gerdine uit BiestHoutakker er toch zeker van is dat menigeen een brok in de keel zal hebben, als medio 2013 het Allerheiligste uit de Antoniuskerk zal worden gedragen, op weg naar Diessen.
Jaap van Eeden
Bisdomblad december 2012
7
Pastoor Steven Barberien en zijn 'ambassadeurs', leden van vier koren uit de kerkdorpen, die door de fusie sterker uit de strijd zijn gekomen en zich met aanmerkelijk meer plezier van hun taak kwijten.
Kleine stapjes,
maar het balletje rolt
“Ofschoon we enkele maanden verder zijn na de oprichting van onze nieuwe parochie staan nog niet alle neuzen in dezelfde richting. Er zijn nog altijd mensen die niet overtuigd zijn van de dringende noodzaak van de parochiefusie. De naderende sluiting van 3 van de 4 kerkgebouwen in onze parochie doet daar geen goed aan. Het zijn verwarrende en woelige tijden en het schip van de Kerk zit in zwaar stormweer. Het wordt heen en weer geslingerd en dat is voor sommigen zo zwaar en lastig dat ze het liever willen verlaten…” Pastoor Steven Barberien windt er geen doekjes om in zijn jongste ‘Woord van de pastoor’ in het parochieblad van de Nieuwe Parochie H. Norbertus. Toch heeft hij een boodschap van hoop en die is zeker niet tegen beter weten in.
6
Bisdomblad december 2012
De nieuwe Norbertusparochie is tot stand gekomen door fusie van de H. Antonius van Padua in Biest-Houtakker, de H. Willibrordus in Diessen, de H. Adrianus te Esbeek en de St Joseph in Haghorst. Een kleine 6500 inwoners tellen de vier dorpen en de kans is groot dat u er de landkaart bij moet pakken om ze te localiseren in ons bisdom. Misschien dat er een lampje gaat branden als we er de vijfde parochie bij noemen: de Petrusparochie van Hilvarenbeek (8600 inwoners). Voor de laatste is fusie nu nog een brug te ver. In de pastorie van Diessen heb ik een gesprek met vier leden van het zeskoppige kerkbestuur. Aan tafel zitten pastoor Steven Barberien (voorzitter en communicatie), Ad Vugs (vice-voorzitter en personeelszaken), Arie Vugts (vastgoedbeheer en kerkhoven) en Leo van den Boomen (penningmeester). Mijn
eerste vraag is of de situatie ook werkelijk wordt gevoeld als ‘zwaar weer’. De pastoor: “Kijk je naar het aantal kerkgangers en de vergrijzing van het vrijwilligersbestand, dan is het duidelijk dat je door de schaalvergroting meer kansen hebt. De vraag was: hoelang kun je dit als parochies individueel nog volhouden. Als je de mensen samenbrengt, het geheel op een hoger plan brengt, voelen de jongere mensen die er wèl zijn, zich ook meer gemotiveerd. Als je niets zou doen, wat zou er dan gebeuren, pastoraal gezien? Ook financieel, hoewel niet overal, zagen we de storm op ons afkomen. Het feit dat een parochie moet fuseren is al een moeilijke zaak, maar als binnen dat proces de boodschap moet komen dat 3 van de 4 kerken worden afgestoten en dat op korte termijn, dan wordt het orkaankracht.”
Arie Vugts: “Het is vooral emotie in zo’n kleine gemeenschap, vooral bij de oudere generatie die zegt: we zijn hier gedoopt, getrouwd, we hebben onze doden begraven vanuit deze kerk. Die begrijpt niet waarom de kerken gesloten moeten worden en het tempo waarin dat gebeurt. Als je met de mensen gaat praten, dan snappen ze het wel, maar ze zijn er niet op voorbereid.” Ad Vugs: “Men zag, in sommige dorpen meer dan in andere, best dat er iets moest gebeuren. Maar als het dan niet meer gaat over kapelkerken en minder vieringen maar over kerksluiting, dan gaat alles heel snel.” Vooral in de kleine kernen - alles trekt er weg: de buurtsuper, de rabobank, het postkantoor - gaat het om de leefbaarheid en dan is de kerk vaak het enige dat overblijft. Arie Vugts: “We hebben die boodschap snel moeten brengen en de mensen waren er eerlijk gezegd op dat moment nog niet klaar voor.” Toch koos men in de nieuwe parochie voor de ‘korte pijn’, zegt Vugts. “Na die pijn worden nu weer kleine stapjes gezet en zijn we op alle fronten in gesprek met plaatselijke groeperingen. Over de gebouwen maar ook over onze pastorale activiteiten. We merken dat nu heel langzaam het besef komt dat het toch nodig was. Stilaan ebt dan de emotie weg en komt het zakelijke besef bovendrijven.” Pastoor Barberien: “Het is nu niet een tijd om uit te bouwen, maar om uit de
houden. We gaan geen grootse plannen maken om een evangelisatieproject op te zetten, nee, we gaan gewoon de dingen doen die we altijd al deden en waar we goed in zijn.” En dan gebeuren er kleine wondertjes... “zoals die werkgroep die helemaal op d’r gat zat en waarvan je dacht: dat is straks helemaal niets meer”, vertelt Ad Vugs. “Zo zijn de doopvoorbereidings- en communiegroepen samen veel sterker uit de strijd gekomen.” Pastoor Barberien: “Er was al ervaring t.a.v. doopvoorbereiding. Die vieringen zijn nog wel in de vier kerken, maar de voorbereiding is in Diessen. Dat heeft ertoe geleid dat de vrijwilligers die aanvankelijk misschien dachten: ‘ik kap er mee’ toch niet zijn afgehaakt. Er is een inventarisatie geweest van de projecten en met de goede onderdelen hebben we nu zelf een project opgezet, op maat van de parochie. Men herkent zich erin, dat motiveert. ‘Wij doen het zo’, die chemie begint gestalte te krijgen. Het zijn kleine stapjes die goodwill geven. Zo gaat het balletje rollen.” Heldere communicatie blijft nodig om de ruis op de lijn weg te nemen. Arie: “Mensen denken dat als de kerk verkocht wordt de opbrengst naar het bisdom gaat, terwijl die juist de geloofsgemeenschap van de eigen nieuwe parochie ten goede komt. Ad: “Een verkeerd beeld is ook dat het geld allemaal naar Diessen gaat, waar de parochiekerk
staat.” In die zin is ook het nieuwe parochiecentrum belangrijk, om aan te tonen dat men één gemeenschap is en dat iedereen uit de ‘kerk’dorpen er welkom is. De koren zijn, volgens de heren, de ambassadeurs om te laten zien “hoe samenwerking ons kan versterken.” Een aantal dames spreek ik even later in het Koetshuis, naast de pastorie, en uit dat gesprek blijkt dat zij met aanzienlijk veel meer plezier naar de gezamenlijke repetities gaan en de liturgie ondersteunen. Annie van Nunen uit de Haghorst vertelt dat hun kleine koor van 7 dames regelmatig stond te zingen voor eenzelfde aantal kerkgangers. En niet alleen het plezier is toegenomen, ook de kwaliteit van hun zang, al was het toch wel wennen om elkaars gewoonten - en repertoire - te leren. Met Kerstmis staat er nu een koor van dik veertig mannen en vrouwen en wordt meerstemmig gezongen. Bij de dames overheerst het praktische. Hoewel Gerdine uit BiestHoutakker er toch zeker van is dat menigeen een brok in de keel zal hebben, als medio 2013 het Allerheiligste uit de Antoniuskerk zal worden gedragen, op weg naar Diessen.
Jaap van Eeden
Bisdomblad december 2012
7
Na negentig jaar is dit het laatste Bisdomblad
“Met pijn
in het hart”
16 november 2012, met pijn in het hart, echt met pijn in het hart vertel ik u dat na negentig jaargangen dit het laatste Bisdom blad is. Velen van u denken terug aan de tijd dat het een krant was onder de naam “de Sint Jansklokken”. Nog hoor ik in mijn oren de vraag van mijn moeder: “Is het klukske er al?” In negentienhonderdtweeëntwintig was het Rijke Roomse Leven in volle opkomst. Monseigneur Diepen was toen enkele jaren Bisschop van het bisdom van ’s-Hertogenbosch. Peijnenburg schrijft in zijn boek “Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden” ( 2009) over Diepen: “Wie vandaag terugkijkt op het bisdom uit de jaren 1920-1940, staat eenvoudig beduusd van de cijfers: 49 parochies en 13 rectoraten werden in die periode opgericht – de bisschop consacreerde 153 kerken en kapellen. (…) In totaal heeft Mgr. Diepen ruim 1450 priesters gewijd tijdens zijn episcopaat.” De Kerk van ons bisdom groeide in alle opzichten. De betrokkenheid van de gelovigen was groot. Al voor en toch zeker na de oorlog keerde het getij. Monseigneur Mutsaerts moest meemaken dat de gelovigen het “Amendement”, een schrijven van de Nederlandse bisschoppen waarin zij de gelovigen voorhielden de KRO, de KVP en andere katholieke instellingen trouw te blijven, niet meer als groep in zijn geheel 8
Bisdomblad december 2012
overnamen. Een scheur in het Roomse bolwerk. Monseigneur Bekkers kon nog beginnen met volop kerken te bouwen, maar na enkele jaren werd onder zijn episcopaat door veel bouwplannen al een streep gezet. Monseigneur Bluyssen hield als persoon de gelovigen van het bisdom nog bij elkaar, ook door het Bisdomblad, maar tegelijk traden vele priesters uit en kwam de niet te stoppen stroom van minder deelnemen aan de zondagsmis op gang. Monseigneur Ter Schure hield het Bisdomblad onder moeilijke omstandigheden overeind als weekblad. Trouw schreef hij wekelijks zijn Woord. Ondertussen worden steeds meer de consequenties duidelijk die de gevolgen zijn van ontwikkelingen die veertig jaar geleden zijn ingezet. Die trek ik mij niet te persoonlijk aan. Iedereen ziet de vergrijzing in de Kerk. Voor iedereen is het duidelijk dat de rijke structuur van het verleden niet kan blijven. Hierbij moeten steeds moeilijke keuzes worden gemaakt. Kan deze
kerk blijven of moeten we kiezen voor die andere? Ook in de bisdomorganisatie moeten we kiezen. Zetten we in op de website of op het Bisdomblad? Met pijn in het hart hebben wij in alle eerlijkheid moeten vaststellen dat we moeten stoppen met het Bisdomblad. Jonge mensen abonneren zich niet. Het is dus een redelijk besluit. Tegelijk pijnlijk, omdat u, oudere lezers, echte trouwe gelovigen bent. Pijnlijk ook omdat er iets unieks gaat verdwijnen. In het Bisdomblad lag voor een stuk onze identiteit vervat. Bisdom en Bisdomblad lagen immer dicht bij elkaar. Nu ligt de laatste aflevering voor u. Toch zijn wij wel aan het denken over een manier om met u en met de gelovigen uit het bisdom via het geschreven woord in contact te blijven. Hoe dat precies uitgewerkt zal worden, is nog in studie. Laten we zeggen: u hoort nog van ons. Dank voor u jarenlange trouw. En, laten we blijven geloven dat God ook in onze tijd iets nieuws aan het voorbereiden is.
Mgr. A. Hurkmans Bisschop van ‘s-Hertogenbosch
Bisdomblad december 2012
9
Na negentig jaar is dit het laatste Bisdomblad
“Met pijn
in het hart”
16 november 2012, met pijn in het hart, echt met pijn in het hart vertel ik u dat na negentig jaargangen dit het laatste Bisdom blad is. Velen van u denken terug aan de tijd dat het een krant was onder de naam “de Sint Jansklokken”. Nog hoor ik in mijn oren de vraag van mijn moeder: “Is het klukske er al?” In negentienhonderdtweeëntwintig was het Rijke Roomse Leven in volle opkomst. Monseigneur Diepen was toen enkele jaren Bisschop van het bisdom van ’s-Hertogenbosch. Peijnenburg schrijft in zijn boek “Van Roomsche Zegeningen en Paapsche Stoutigheden” ( 2009) over Diepen: “Wie vandaag terugkijkt op het bisdom uit de jaren 1920-1940, staat eenvoudig beduusd van de cijfers: 49 parochies en 13 rectoraten werden in die periode opgericht – de bisschop consacreerde 153 kerken en kapellen. (…) In totaal heeft Mgr. Diepen ruim 1450 priesters gewijd tijdens zijn episcopaat.” De Kerk van ons bisdom groeide in alle opzichten. De betrokkenheid van de gelovigen was groot. Al voor en toch zeker na de oorlog keerde het getij. Monseigneur Mutsaerts moest meemaken dat de gelovigen het “Amendement”, een schrijven van de Nederlandse bisschoppen waarin zij de gelovigen voorhielden de KRO, de KVP en andere katholieke instellingen trouw te blijven, niet meer als groep in zijn geheel 8
Bisdomblad december 2012
overnamen. Een scheur in het Roomse bolwerk. Monseigneur Bekkers kon nog beginnen met volop kerken te bouwen, maar na enkele jaren werd onder zijn episcopaat door veel bouwplannen al een streep gezet. Monseigneur Bluyssen hield als persoon de gelovigen van het bisdom nog bij elkaar, ook door het Bisdomblad, maar tegelijk traden vele priesters uit en kwam de niet te stoppen stroom van minder deelnemen aan de zondagsmis op gang. Monseigneur Ter Schure hield het Bisdomblad onder moeilijke omstandigheden overeind als weekblad. Trouw schreef hij wekelijks zijn Woord. Ondertussen worden steeds meer de consequenties duidelijk die de gevolgen zijn van ontwikkelingen die veertig jaar geleden zijn ingezet. Die trek ik mij niet te persoonlijk aan. Iedereen ziet de vergrijzing in de Kerk. Voor iedereen is het duidelijk dat de rijke structuur van het verleden niet kan blijven. Hierbij moeten steeds moeilijke keuzes worden gemaakt. Kan deze
kerk blijven of moeten we kiezen voor die andere? Ook in de bisdomorganisatie moeten we kiezen. Zetten we in op de website of op het Bisdomblad? Met pijn in het hart hebben wij in alle eerlijkheid moeten vaststellen dat we moeten stoppen met het Bisdomblad. Jonge mensen abonneren zich niet. Het is dus een redelijk besluit. Tegelijk pijnlijk, omdat u, oudere lezers, echte trouwe gelovigen bent. Pijnlijk ook omdat er iets unieks gaat verdwijnen. In het Bisdomblad lag voor een stuk onze identiteit vervat. Bisdom en Bisdomblad lagen immer dicht bij elkaar. Nu ligt de laatste aflevering voor u. Toch zijn wij wel aan het denken over een manier om met u en met de gelovigen uit het bisdom via het geschreven woord in contact te blijven. Hoe dat precies uitgewerkt zal worden, is nog in studie. Laten we zeggen: u hoort nog van ons. Dank voor u jarenlange trouw. En, laten we blijven geloven dat God ook in onze tijd iets nieuws aan het voorbereiden is.
Mgr. A. Hurkmans Bisschop van ‘s-Hertogenbosch
Bisdomblad december 2012
9
De crisis van Ties Ties wist niet beter. Elke dag werd er op hem gescholden, kreeg hij slaag en schoppen. Bij hem thuis werd gedronken, zeg maar gezópen en dan kon hij beter niet in de buurt zijn. Zijn moeder sloeg niet, zij interesseerde zich gewoon niet voor hem en zijn vader had alleen maar harde handen. Als kleuter was hij al gewend zelf een stuk brood te pakken en een beker melk, anders moest hij zonder eten naar bed. En dat gebeurde vaak. Hij herinnerde zich nog dat hij vijf jaar werd. Dat was de dag dat pa zijn verjaarscadeautje kapot trapte. ‘Nu is het genoeg’, zei zijn tante Nelly. ‘Ik neem hem mee en als je het er niet mee eens bent zal ik de politie eens vertellen wat dan manneke wordt aangedaan en door wie.’ Zijn ouders haalden de schouders op. ‘Neem maar mee’, snerpte zijn moeder, ‘en breng dat rotjong nooit meer terug.’ Die boodschap was duidelijk, maar tante Nelly was er blij mee. ‘Nu hebben we ons eigen kind’, zei ze bij thuiskomst tegen haar man Harm. ‘Je zult er hopelijk gelukkig mee worden.’ ‘Ach ja, ’t is een lief joch.’ Niettemin viel het zijn pleegouders niet mee Ties uit zijn cocon van angst en argwaan te krijgen en te laten wennen aan harmonie en liefde in zijn leven. Twee jaar lang 10 Bisdomblad december 2012
waren zij er consequent voor hem en oom Harm, die een reparatiewerf had voor binnenschepen, bad in Tieske zijn opvolger te mogen zien. Het was zelfs zo dat als Nelly een dag niet thuis kon zijn, Harm hem meenam naar de werf, waar hij kon tekenen en plaatjes kijken en bij de werklui in de kantine de grote jongen mocht spelen. Brutus, de waakhond, was zijn grootste vriend. Van het eerste moment af liet hij Ties toe op zijn territorium en het duurde niet lang of Ties zat tussen zijn voorpoten urenlang naar de schepen op de Waal te kijken. Ooit lagen ze samen te slapen in de zon en dan had niemand het lef Ties op te pakken. Brutus gromde dan alleen. Op school werd Ties anders. De werklui, die allemaal wisten hoe zijn vroege jeugd geweest was – dat heb je op een
dorp – hadden hem intussen geleerd dat hij voor niemand bang moet zijn en zich niet op zijn kop moest laten zitten. Dat deed hij niet. De eerste de beste die hem te na kwam, toen zat hij nog pas in de eerste klas, sloeg hij met één droge stomp een blauw oog. Het jong brulde dat het een aard had en Ties was de schuldige. De minder pedagogische schoolmeester zette hem voor de hele klas voor schut en dat incident bepaalde zijn hele schoolloopbaan. Om de haverklap deelde hij meppen uit en die werden in de hogere klassen steeds harder. De ouders van de gemaltraiteerde jeugd klaagden en Nelly en Harm diende zich geregeld op de directeurskamer te vervoegen. ‘Hou die jongen kort, anders gaat het nog eens helemaal verkeerd met hem.’ Ach wat weet zo’n schoolmeester nou van de trauma’s van Ties. Hij was wel een pientere scholier,
maar in zijn hart zat het nog een beetje scheef. De droom van Harm betekende voor Ties atheneum. ‘Z’n kop is er gis genoeg voor’, pronkte Harm tegen zijn vrienden. ‘Kun je nagaan, hij haalde 545 punten voor zijn Citotoets en het hoogste is 550!’ Met achten en negens fietste hij door het atheneum heen. ‘Zijn laagste examencijfer was 7,6. Voor geschiedenis en dat was voor hem een bijvak.’ Nu was het Nelly die kon pronken. Toen Ties aan de middelbare school begon, hadden zijn pleegouders een formeel voogdijverzoek ingediend. De ouders werden opgeroepen voor de rechtbank, maar ze kwamen niet opdagen. Omdat Ties het ook wilde, was de rechter en gauw uit: ‘Ties, je mag jouw pleegouders beschouwen als jouw vader en moeder, met alle rechten en plichten. Begrijp je dat?’ Of Ties dat begreep. ‘Natuurlijk!’ riep hij enthousiast en de rechter glimlachte. ‘Ik dacht zo’, zei oom Harm, ‘dat je na het atheneum het best naar Delft
kunt. Als scheepsbouwkundig ingenieur breng je veel kwaliteit in de zaak en in het vak.’ ‘Daar hebben we het al vaak over gehad, maar ik zou na mijn examen wel een jaartje willen werken.’ ‘Waarom? Je hoeft toch geen geld te verdienen? Dat kun je van ons wel krijgen.’ ‘Daar gaat het niet om. Ik wil mijn kop laten schoonwaaien voordat ik een nieuwe studie begin.’ Harm besprak het met Nelly en die, als liefhebbende pleegmoeder, zei wijs: ‘Gun die jongen een jaar om volwassen te worden. Hij moet ook een keer onder ons uit.’ Na zijn examenfeest, dat op een stralende junidag op de werf werd gevierd met vrienden en vriendinnen, riep Harm hem bij zich: ‘Wat wil je? Zelf solliciteren of help ik je een handje?.’ In afwachting van zijn militaire dienst werkte hij in elk geval een tijdje bij oom Harm op de werf – dat deed hij toch al in zijn vrije uren – en van Gijs, een van de bevriende schippers, mocht hij nu en dan aanmonsteren als matroos, om ervaring op te doen aan
boord. Die kwam hem van pas toen hij bij de genie werd ingedeeld en als sergeant tot schipper werd opgeleid. Zijn hardhandigheid werd omgebogen tot militaire hardheid en daar voelde hij zich wel bij. Zo kwam het dat hij, 21 jaar, toch naar de TU Delft toog om na vijf jaar een mailtje naar huis te sturen met als enige boodschap: ir. Ties. Hij had de leeftijd, de kennis, de wijsheid en de kracht om de reparatiewerf te leiden. Jaja, eerst een paar jaar onder de vleugels van Harm, want 28 man personeel moeten wel aan het werk blijven en daar kun je geen beginnersfouten mee uithalen. Dertig jaar was hij, toen hem de sleutels werden gegeven ‘In de hoop dat je je kennis en inventiviteit de ruimte geeft en het bedrijf tot nog grotere bloei brengt’, zei Harm, die op datzelfde moment door Ties tot commissaris werd benoemd. Thuis, op een feestje met Nelly en een paar mensen van de werf, nam zijn pleegmoeder hem Bisdomblad december 2012
11
De crisis van Ties Ties wist niet beter. Elke dag werd er op hem gescholden, kreeg hij slaag en schoppen. Bij hem thuis werd gedronken, zeg maar gezópen en dan kon hij beter niet in de buurt zijn. Zijn moeder sloeg niet, zij interesseerde zich gewoon niet voor hem en zijn vader had alleen maar harde handen. Als kleuter was hij al gewend zelf een stuk brood te pakken en een beker melk, anders moest hij zonder eten naar bed. En dat gebeurde vaak. Hij herinnerde zich nog dat hij vijf jaar werd. Dat was de dag dat pa zijn verjaarscadeautje kapot trapte. ‘Nu is het genoeg’, zei zijn tante Nelly. ‘Ik neem hem mee en als je het er niet mee eens bent zal ik de politie eens vertellen wat dan manneke wordt aangedaan en door wie.’ Zijn ouders haalden de schouders op. ‘Neem maar mee’, snerpte zijn moeder, ‘en breng dat rotjong nooit meer terug.’ Die boodschap was duidelijk, maar tante Nelly was er blij mee. ‘Nu hebben we ons eigen kind’, zei ze bij thuiskomst tegen haar man Harm. ‘Je zult er hopelijk gelukkig mee worden.’ ‘Ach ja, ’t is een lief joch.’ Niettemin viel het zijn pleegouders niet mee Ties uit zijn cocon van angst en argwaan te krijgen en te laten wennen aan harmonie en liefde in zijn leven. Twee jaar lang 10 Bisdomblad december 2012
waren zij er consequent voor hem en oom Harm, die een reparatiewerf had voor binnenschepen, bad in Tieske zijn opvolger te mogen zien. Het was zelfs zo dat als Nelly een dag niet thuis kon zijn, Harm hem meenam naar de werf, waar hij kon tekenen en plaatjes kijken en bij de werklui in de kantine de grote jongen mocht spelen. Brutus, de waakhond, was zijn grootste vriend. Van het eerste moment af liet hij Ties toe op zijn territorium en het duurde niet lang of Ties zat tussen zijn voorpoten urenlang naar de schepen op de Waal te kijken. Ooit lagen ze samen te slapen in de zon en dan had niemand het lef Ties op te pakken. Brutus gromde dan alleen. Op school werd Ties anders. De werklui, die allemaal wisten hoe zijn vroege jeugd geweest was – dat heb je op een
dorp – hadden hem intussen geleerd dat hij voor niemand bang moet zijn en zich niet op zijn kop moest laten zitten. Dat deed hij niet. De eerste de beste die hem te na kwam, toen zat hij nog pas in de eerste klas, sloeg hij met één droge stomp een blauw oog. Het jong brulde dat het een aard had en Ties was de schuldige. De minder pedagogische schoolmeester zette hem voor de hele klas voor schut en dat incident bepaalde zijn hele schoolloopbaan. Om de haverklap deelde hij meppen uit en die werden in de hogere klassen steeds harder. De ouders van de gemaltraiteerde jeugd klaagden en Nelly en Harm diende zich geregeld op de directeurskamer te vervoegen. ‘Hou die jongen kort, anders gaat het nog eens helemaal verkeerd met hem.’ Ach wat weet zo’n schoolmeester nou van de trauma’s van Ties. Hij was wel een pientere scholier,
maar in zijn hart zat het nog een beetje scheef. De droom van Harm betekende voor Ties atheneum. ‘Z’n kop is er gis genoeg voor’, pronkte Harm tegen zijn vrienden. ‘Kun je nagaan, hij haalde 545 punten voor zijn Citotoets en het hoogste is 550!’ Met achten en negens fietste hij door het atheneum heen. ‘Zijn laagste examencijfer was 7,6. Voor geschiedenis en dat was voor hem een bijvak.’ Nu was het Nelly die kon pronken. Toen Ties aan de middelbare school begon, hadden zijn pleegouders een formeel voogdijverzoek ingediend. De ouders werden opgeroepen voor de rechtbank, maar ze kwamen niet opdagen. Omdat Ties het ook wilde, was de rechter en gauw uit: ‘Ties, je mag jouw pleegouders beschouwen als jouw vader en moeder, met alle rechten en plichten. Begrijp je dat?’ Of Ties dat begreep. ‘Natuurlijk!’ riep hij enthousiast en de rechter glimlachte. ‘Ik dacht zo’, zei oom Harm, ‘dat je na het atheneum het best naar Delft
kunt. Als scheepsbouwkundig ingenieur breng je veel kwaliteit in de zaak en in het vak.’ ‘Daar hebben we het al vaak over gehad, maar ik zou na mijn examen wel een jaartje willen werken.’ ‘Waarom? Je hoeft toch geen geld te verdienen? Dat kun je van ons wel krijgen.’ ‘Daar gaat het niet om. Ik wil mijn kop laten schoonwaaien voordat ik een nieuwe studie begin.’ Harm besprak het met Nelly en die, als liefhebbende pleegmoeder, zei wijs: ‘Gun die jongen een jaar om volwassen te worden. Hij moet ook een keer onder ons uit.’ Na zijn examenfeest, dat op een stralende junidag op de werf werd gevierd met vrienden en vriendinnen, riep Harm hem bij zich: ‘Wat wil je? Zelf solliciteren of help ik je een handje?.’ In afwachting van zijn militaire dienst werkte hij in elk geval een tijdje bij oom Harm op de werf – dat deed hij toch al in zijn vrije uren – en van Gijs, een van de bevriende schippers, mocht hij nu en dan aanmonsteren als matroos, om ervaring op te doen aan
boord. Die kwam hem van pas toen hij bij de genie werd ingedeeld en als sergeant tot schipper werd opgeleid. Zijn hardhandigheid werd omgebogen tot militaire hardheid en daar voelde hij zich wel bij. Zo kwam het dat hij, 21 jaar, toch naar de TU Delft toog om na vijf jaar een mailtje naar huis te sturen met als enige boodschap: ir. Ties. Hij had de leeftijd, de kennis, de wijsheid en de kracht om de reparatiewerf te leiden. Jaja, eerst een paar jaar onder de vleugels van Harm, want 28 man personeel moeten wel aan het werk blijven en daar kun je geen beginnersfouten mee uithalen. Dertig jaar was hij, toen hem de sleutels werden gegeven ‘In de hoop dat je je kennis en inventiviteit de ruimte geeft en het bedrijf tot nog grotere bloei brengt’, zei Harm, die op datzelfde moment door Ties tot commissaris werd benoemd. Thuis, op een feestje met Nelly en een paar mensen van de werf, nam zijn pleegmoeder hem Bisdomblad december 2012
11
apart: ‘Ties, wordt het geen tijd om eens aan trouwen te denken?’ ‘Nog niet echt tijd voor gehad’, zei Ties, ‘maar ik heb mijn lief al wel gevonden.’ ‘En daar zeg je niks van?’, vroeg Nelly een beetje verbaasd. ’En wie is het?’ ‘Och, een meisje uit Delft. Heeft informatica gestudeerd. Ze heet Leonie en ze werkt bij een bank, als systeemontwikkelaar.’ ‘Ja, dat zal allemaal wel moeilijk zijn, maar dan kun je ze nog wel aan ons voorstellen. Of is het zo serieus niet?’ Bloedserieus was het en een goed jaar later werd hun huis opgeleverd en trouwden ze.
12 Bisdomblad december 2012
Het ging voorspoedig allemaal. Ties leidde zijn bedrijf streng maar soepel, ontwikkelde allerlei moderniseringen voor de binnenvaart, begon zelfs een jachtwerf met een bijzonder type jachtjes en trok meer en meer personeel aan. Leonie had hem een zoon geschonken, in wie Ties weer zijn opvolger zag, en die opa en oma de mooiste uren van hun leven bezorgde. Maar toen. Crisis! De jachtjes bleven van het ene op het andere kwartaal onverkocht in de werfhal liggen. Geleidelijk kwamen er min-
Nelly en Leonie hadden tranen in de ogen toen Harm het vertelde. ‘Waarom hebben we dat nooit eerder gedaan?’ ‘Omdat we er niet aan dachten.’ Tja, het was een verklaring, maar wel een met maagpijn. Maar goed, de dames haalden de personeelslijsten en schreven uitnodigingen. Ties trok zich terug om een kersttoespraak te schrijven waarin hij beloofde nieuwe producten te ontwikkelen en zijn mensen allemaal terug te nemen als de tijd dat toeliet. En Harm pakte met een paar oud-werknemers de kerstversiering in het dorpshuis aan. ‘Een warme kerst, dat moet het worden’, zei hij. ‘Een kerstfeest dat lang blijft nagloeien, net zolang tot de crisis voorbij is.’ En daar dronken ze op.
Kees van Hasselt
Ontdek Katholiek Nieuwsblad! kn
kn
Mgr. Rob Mutsaerts, hulpbisschop van ’s-Hertogenbosch: Katholiek Nieuwsblad beveel ik zeker aan bij anderen.� ‘Katholiek Nieuwsblad geeft in vergelijking met andere media niet alleen een andere blik op de Kerk, maar ook op het wereldnieuws. KN komt tot ontnuchterende inzichten, dat relativeert vaak. KN geeft een ander, nuchter beeld: waar andere media meer sensatiegericht zijn, zoekt Katholiek Nieuwsblad uit hoe de dingen in elkaar zitten, maar dan minder spectaculair. Katholiek Nieuwsblad is onmisbaar.’
Rector van het St. Janscentrum Filip de Rycke: Zeer belangrijk dat KN bestaat. Als het om Katholiek Nieuwsblad gaat, hoeft rector De Rycke bepaald geen aanmoediging: ‘Een uniek blad, zegt hij enthousiast. Het is zeer belangrijk dat het bestaat. Het unieke zit in de onafhankelijkheid. KN is een opbóuwend weekblad. Vaak lees ik in KN over interessante mensen en denk ik: waar hebben ze die nu weer vandaan gehaald? Katholiek Nieuwsblad vind ik gewoon goed, ik ben een tevreden lezer.’
✁
der binnenvaartschepen naar de werf voor reparaties en twee jaar later was er nog net werk voor een man of acht. Tweeendertig werknemers moesten ontslagen worden. Ties had er slapeloze nachten van en Harm niet minder. ‘Moet je nou echt ook mijn mensen ontslaan?’, verweet hij Ties. ‘Je weet toch dat in de Bommelerwaard geen werk te vinden is? Niet in de bouw, niet in de fruitteelt en niet in de industrie. Ze komen allemaal in de bijstand!’ ‘Ik heb ze al te lang aan het werk gehouden, in de hoop dat het weer zou aantrekken, maar nu is de schatkist leeg. Ik kan ze alleen nog een kerstpakket geven.’ ‘Een kerstpakket, een kerstpakket’, mopperde Harm. ‘Dat is een fooi. Ze verdienen wel wat meer. Hoop, dat verdienen ze. Je moet ze met Kerstmis allemaal bij elkaar roepen, een kerstviering organiseren in de kerk en een kerstdiner in de Gouden Engel.’ ‘Voor alle veertig?’ ‘Voor alle veertig, met aanhang. Die ruimte is er en anders schikken ze maar een beetje in.’
Speciale KN aanbieding! 30 nummers voor maar € 45,-. Slechts € 1,50 per week!
kn
Elke week: actueel nieuws, opinieverhalen en inspirerende reportages. Na 30 weken stopt het abonnement automatisch! De heer/mevrouw Voorletters + achternaam Postcode + woonplaats E-mailadres
30x €45
Telefoon Stuur de bon op naar: Katholiek Nieuwsblad t.a.v. abonnementen Antwoordnummer 10034, 5200 VB ’s-Hertogenbosch Katholiek Nieuwsblad: geloof in het nieuws Bellen kan ook: 073-7502315 www.katholieknieuwsblad.nl
e ieder g! vrijda
13
apart: ‘Ties, wordt het geen tijd om eens aan trouwen te denken?’ ‘Nog niet echt tijd voor gehad’, zei Ties, ‘maar ik heb mijn lief al wel gevonden.’ ‘En daar zeg je niks van?’, vroeg Nelly een beetje verbaasd. ’En wie is het?’ ‘Och, een meisje uit Delft. Heeft informatica gestudeerd. Ze heet Leonie en ze werkt bij een bank, als systeemontwikkelaar.’ ‘Ja, dat zal allemaal wel moeilijk zijn, maar dan kun je ze nog wel aan ons voorstellen. Of is het zo serieus niet?’ Bloedserieus was het en een goed jaar later werd hun huis opgeleverd en trouwden ze.
12 Bisdomblad december 2012
Het ging voorspoedig allemaal. Ties leidde zijn bedrijf streng maar soepel, ontwikkelde allerlei moderniseringen voor de binnenvaart, begon zelfs een jachtwerf met een bijzonder type jachtjes en trok meer en meer personeel aan. Leonie had hem een zoon geschonken, in wie Ties weer zijn opvolger zag, en die opa en oma de mooiste uren van hun leven bezorgde. Maar toen. Crisis! De jachtjes bleven van het ene op het andere kwartaal onverkocht in de werfhal liggen. Geleidelijk kwamen er min-
Nelly en Leonie hadden tranen in de ogen toen Harm het vertelde. ‘Waarom hebben we dat nooit eerder gedaan?’ ‘Omdat we er niet aan dachten.’ Tja, het was een verklaring, maar wel een met maagpijn. Maar goed, de dames haalden de personeelslijsten en schreven uitnodigingen. Ties trok zich terug om een kersttoespraak te schrijven waarin hij beloofde nieuwe producten te ontwikkelen en zijn mensen allemaal terug te nemen als de tijd dat toeliet. En Harm pakte met een paar oud-werknemers de kerstversiering in het dorpshuis aan. ‘Een warme kerst, dat moet het worden’, zei hij. ‘Een kerstfeest dat lang blijft nagloeien, net zolang tot de crisis voorbij is.’ En daar dronken ze op.
Kees van Hasselt
Ontdek Katholiek Nieuwsblad! kn
kn
Mgr. Rob Mutsaerts, hulpbisschop van ’s-Hertogenbosch: Katholiek Nieuwsblad beveel ik zeker aan bij anderen.� ‘Katholiek Nieuwsblad geeft in vergelijking met andere media niet alleen een andere blik op de Kerk, maar ook op het wereldnieuws. KN komt tot ontnuchterende inzichten, dat relativeert vaak. KN geeft een ander, nuchter beeld: waar andere media meer sensatiegericht zijn, zoekt Katholiek Nieuwsblad uit hoe de dingen in elkaar zitten, maar dan minder spectaculair. Katholiek Nieuwsblad is onmisbaar.’
Rector van het St. Janscentrum Filip de Rycke: Zeer belangrijk dat KN bestaat. Als het om Katholiek Nieuwsblad gaat, hoeft rector De Rycke bepaald geen aanmoediging: ‘Een uniek blad, zegt hij enthousiast. Het is zeer belangrijk dat het bestaat. Het unieke zit in de onafhankelijkheid. KN is een opbóuwend weekblad. Vaak lees ik in KN over interessante mensen en denk ik: waar hebben ze die nu weer vandaan gehaald? Katholiek Nieuwsblad vind ik gewoon goed, ik ben een tevreden lezer.’
✁
der binnenvaartschepen naar de werf voor reparaties en twee jaar later was er nog net werk voor een man of acht. Tweeendertig werknemers moesten ontslagen worden. Ties had er slapeloze nachten van en Harm niet minder. ‘Moet je nou echt ook mijn mensen ontslaan?’, verweet hij Ties. ‘Je weet toch dat in de Bommelerwaard geen werk te vinden is? Niet in de bouw, niet in de fruitteelt en niet in de industrie. Ze komen allemaal in de bijstand!’ ‘Ik heb ze al te lang aan het werk gehouden, in de hoop dat het weer zou aantrekken, maar nu is de schatkist leeg. Ik kan ze alleen nog een kerstpakket geven.’ ‘Een kerstpakket, een kerstpakket’, mopperde Harm. ‘Dat is een fooi. Ze verdienen wel wat meer. Hoop, dat verdienen ze. Je moet ze met Kerstmis allemaal bij elkaar roepen, een kerstviering organiseren in de kerk en een kerstdiner in de Gouden Engel.’ ‘Voor alle veertig?’ ‘Voor alle veertig, met aanhang. Die ruimte is er en anders schikken ze maar een beetje in.’
Speciale KN aanbieding! 30 nummers voor maar € 45,-. Slechts € 1,50 per week!
kn
Elke week: actueel nieuws, opinieverhalen en inspirerende reportages. Na 30 weken stopt het abonnement automatisch! De heer/mevrouw Voorletters + achternaam Postcode + woonplaats E-mailadres
30x €45
Telefoon Stuur de bon op naar: Katholiek Nieuwsblad t.a.v. abonnementen Antwoordnummer 10034, 5200 VB ’s-Hertogenbosch Katholiek Nieuwsblad: geloof in het nieuws Bellen kan ook: 073-7502315 www.katholieknieuwsblad.nl
e ieder g! vrijda
13
Komt allen tezamen De kerststal in de SintJan in ’s-Hertogenbosch is een jaarlijks terugkerende publiekstrekker en behoort tot de fraaiste kerststallen van Nederland. Elk jaar bezoeken tienduizenden mensen de unieke kerststal in de Sint-Janskathedraal.
Kerst in de kathedraal De kerststal in de Sint-Jan, dit jaar geopend van 10 december tot en met 6 januari, is een eeuwenoude traditie. Ooit was de kerststal klein en vonden bezoekers dat het wat levendiger moest kunnen. Sinds de jaren ’60 zijn er daarom opgezette dieren en grotere beelden bijgekomen. Vanaf die tijd kreeg de kerststal een naam of thema en trekt ieder jaar zij veel bezoekers. Dit jaar is het thema: “Feest van het licht”. Sterren aan de gewelven zorgen voor een sfeervolle sterrenhemel. Daarnaast staan er aan de ingang van de kerststal twee grote zevenarmige kandelaars, die gaan branden wanneer men een muntje in de kandelaar gooit. 14 Bisdomblad december 2012
Het bouwen van de kerststal neemt veel voorbereiding in beslag. Ongeveer drie maanden voor de opening zijn vele vrijwilligers bezig om de kerststal tot iets moois op te bouwen. De kerststal is elke dag open van 10.00 tot 16.30 uur voor publiek met uitzondering van zondagochtend. Tevens zijn er sinds vorig jaar ook avondwandelingen die worden verzorgd door Kring Vrienden. Wilt u meer weten over de geschiedenis van de kerststal in de Sint-Jan, bezoek dan het Sint Jansmuseum naast de kathedraal. De vieringen in de kathedraal tijdens de kerstperiode zijn als volgt: 18 december, 19.00 uur: Avond van barmhartigheid met biechtgelegenheid; 24 december, Kerstavond: 09.00
uur Eucharistie, 21.00 uur Nachtmis, 00.00 uur Pontificale nachtmis; 25 december, 1e Kerstdag: 08.00 uur Herdertjesviering, 10.00 uur Pontificale eucharistie, 11.45 uur Eucharistie; 26 december, 2e Kerstdag: 11.00 uur Eucharistie; 1 januari, Nieuwjaarsdag, 11.00 uur Pontificale Eucharistie Expositie Catalaanse kerststal in Bakel Het is inmiddels een traditie geworden dat er tijdens de Kerstdagen en daarna in de Pastorale Eenheid St. Anna-teDrieën (Bakel e.a.) een Catalaanse Kerststal wordt opgezet. In Catalonië (gebied rond Barcelona) is een cultuur gegroeid dat parochies jaarlijks een eigen kerststal bouwden. Van jong tot oud verleent haar medewerking daaraan. Vaak wordt er op Maria Lichtmis al begonnen ideeën uit te werken hoe men dit jaar de kerststal zou bouwen. Zo groeide er twee typen kerststal. De eerste vorm wordt gerealiseerd in diorama’s d.w.z. kijkkasten waarin telkens een gedeelte uit het Kindsheidsevangelie wordt verbeeld bv. de aankondiging van de engel, bezoek van de engelen aan de herders op het veld, de geboorte van Jezus, de komst van de Drie Wijzen, de vlucht naar Egypte, de timmerwerkplaats van Jozef. In de dagen na Kerstmis komen dan ouders met hun kinderen, of leerkrachten met hun leerlingen de verschillende diorama’s bekijken. Een prachtig stuk catechese! De tweede vorm is een meer volkse uitbeelding op één groot plateau, waarop met kurk, waterpartijen, rotsformaties, woestijn etc. de diverse episoden uit het evangelie worden uitgebeeld. De bezoekers lopen als het ware rond het
plateau en zien zo het hele kerstverhaal uitgebeeld. Deze laatste vorm is gekozen voor een expositie in de kerk van Bakel. Enkele pessebristes (kerststalbouwers) uit Catalonië komen daar jaarlijks in augustus voor naar Bakel om samen met broeder Joseph te werken aan telkens een nieuwe opzet. Mgr. R. Mutsaerts zal gedurende de Hoogmis op Eerste Kerstdag deze Catalaanse kerststal komen inzegenen. De pessebristes uit Sabadell (Catalonië) vonden het een eer dat zij dit jaar een diorama van het kerstgebeuren voor onze bisschop mochten maken, die opgenomen wordt in de Bossche Kerstroute. Tijdens beide kerstdagen van 14.00 uur tot 16.00 uur is de Catalaanse Kerststal in de St. Willibrordkerk van Bakel te bezoeken en ook op 29 en 30 december is de kerk dan open. Groepen kunnen telefonisch een afspraak maken met de bewoners van de pastorie (tel.0492341005 of pastoriebakel@kpnmail.nl. Grootste kerststallenexpositie van Nederland in de St. Petrusbasiliek te Boxmeer De Petrusbasiliek in Boxmeer claimt 'de grootste kerststallenexpositie van Nederland' te hebben. Al weken is de kerststalwerkgroep in de weer om een imposante kerststal op te bouwen. Ook dit jaar maakt de werkgroep één van haar doelstellingen waar, nml elk jaar een historisch gebouw aan het kerstdecor toe te voegen. Dit jaar krijgt de tot in detail nagebouwde Nepomuckapel een prominente plaats in het sfeervolle kerststaldecor. Daarnaast zijn de toren van de St. Petrusbasiliek, het kasteel, Cultureel Centrum de Weijer, de Protestantse Kerk, de Rochuskapel en De Spieker te bewonde-
ren. Centraal in het decor staat natuurlijk de Kerststal met de authentieke beeldengroep van voor de oorlog uit de toenmalige fabriek van de Gebroeders Linssen uit Venlo. Naast een prachtig Bedoeïnententenkamp en een Oosterse stad voor een geheel vernieuwd decor, is het dorp Nazareth te bewonderen. Al deze bouwwerken zijn geplaatst in passende groen- en waterpartijen die samen met de opgezette vogels en dieren het kerstdecor tot een imposant geheel maken. Naast de groots opgezette kerststal is in een aantal vitrines in de basiliek en in de sfeervolle crypte de grootste kerststallenexpositie van Nederland bijeen gebracht. Er zijn meer dan 350 kerststallen uit alle delen van de wereld te bewonderen, alsook een dertigtal mappen met ruim 6000 kerstkaarten. De basisschooljeugd kan in de Doopkapel haar hart ophalen aan een KinderKerstverhaal-Puzzel. Voor informatie omtrent rondleidingen kan telefonisch contact worden opgenomen met: 0485-573162. De openingstijden zijn: Van 15 december tot en met 6 januari van 14.00 - 16.30 uur. Entree: vrijwillige bijdrage voor het Lourdesfonds Boxmeer Kerststallententoonstelling in Wittem In de monumentale kloosterbibliotheek van Wittem wordt een mondiale kerststallententoonstelling gehouden, met meer dan 100 kerstgroepen in allerlei soorten en maten. Thema is dit jaar: ‘Engelen brengen het blijde nieuws’. De openingstijden zijn zaterdag 15, 22 en 29 december van 14.00-16.30 uur en zondag 9, 16, 23 en 30 december en Tweede Kerstdag, 26 december van 12.00-16.30 uur.
Entree: € 2,50. Kinderen tot 12 jaar (basisschoolleeftijd) gratis. Voor groepen is de tentoonstelling op afspraak door de week te bezichtigen, al dan niet in combinatie met koffie/thee met vlaai/kerststol of in combinatie met een lunch. Groepen boven de 25 mensen krijgen korting op de entreeprijs. Klooster Wittem, Wittemer Allee 32, Wittem. T. 043-4501741. Bisdomblad december 2012
15
Komt allen tezamen De kerststal in de SintJan in ’s-Hertogenbosch is een jaarlijks terugkerende publiekstrekker en behoort tot de fraaiste kerststallen van Nederland. Elk jaar bezoeken tienduizenden mensen de unieke kerststal in de Sint-Janskathedraal.
Kerst in de kathedraal De kerststal in de Sint-Jan, dit jaar geopend van 10 december tot en met 6 januari, is een eeuwenoude traditie. Ooit was de kerststal klein en vonden bezoekers dat het wat levendiger moest kunnen. Sinds de jaren ’60 zijn er daarom opgezette dieren en grotere beelden bijgekomen. Vanaf die tijd kreeg de kerststal een naam of thema en trekt ieder jaar zij veel bezoekers. Dit jaar is het thema: “Feest van het licht”. Sterren aan de gewelven zorgen voor een sfeervolle sterrenhemel. Daarnaast staan er aan de ingang van de kerststal twee grote zevenarmige kandelaars, die gaan branden wanneer men een muntje in de kandelaar gooit. 14 Bisdomblad december 2012
Het bouwen van de kerststal neemt veel voorbereiding in beslag. Ongeveer drie maanden voor de opening zijn vele vrijwilligers bezig om de kerststal tot iets moois op te bouwen. De kerststal is elke dag open van 10.00 tot 16.30 uur voor publiek met uitzondering van zondagochtend. Tevens zijn er sinds vorig jaar ook avondwandelingen die worden verzorgd door Kring Vrienden. Wilt u meer weten over de geschiedenis van de kerststal in de Sint-Jan, bezoek dan het Sint Jansmuseum naast de kathedraal. De vieringen in de kathedraal tijdens de kerstperiode zijn als volgt: 18 december, 19.00 uur: Avond van barmhartigheid met biechtgelegenheid; 24 december, Kerstavond: 09.00
uur Eucharistie, 21.00 uur Nachtmis, 00.00 uur Pontificale nachtmis; 25 december, 1e Kerstdag: 08.00 uur Herdertjesviering, 10.00 uur Pontificale eucharistie, 11.45 uur Eucharistie; 26 december, 2e Kerstdag: 11.00 uur Eucharistie; 1 januari, Nieuwjaarsdag, 11.00 uur Pontificale Eucharistie Expositie Catalaanse kerststal in Bakel Het is inmiddels een traditie geworden dat er tijdens de Kerstdagen en daarna in de Pastorale Eenheid St. Anna-teDrieën (Bakel e.a.) een Catalaanse Kerststal wordt opgezet. In Catalonië (gebied rond Barcelona) is een cultuur gegroeid dat parochies jaarlijks een eigen kerststal bouwden. Van jong tot oud verleent haar medewerking daaraan. Vaak wordt er op Maria Lichtmis al begonnen ideeën uit te werken hoe men dit jaar de kerststal zou bouwen. Zo groeide er twee typen kerststal. De eerste vorm wordt gerealiseerd in diorama’s d.w.z. kijkkasten waarin telkens een gedeelte uit het Kindsheidsevangelie wordt verbeeld bv. de aankondiging van de engel, bezoek van de engelen aan de herders op het veld, de geboorte van Jezus, de komst van de Drie Wijzen, de vlucht naar Egypte, de timmerwerkplaats van Jozef. In de dagen na Kerstmis komen dan ouders met hun kinderen, of leerkrachten met hun leerlingen de verschillende diorama’s bekijken. Een prachtig stuk catechese! De tweede vorm is een meer volkse uitbeelding op één groot plateau, waarop met kurk, waterpartijen, rotsformaties, woestijn etc. de diverse episoden uit het evangelie worden uitgebeeld. De bezoekers lopen als het ware rond het
plateau en zien zo het hele kerstverhaal uitgebeeld. Deze laatste vorm is gekozen voor een expositie in de kerk van Bakel. Enkele pessebristes (kerststalbouwers) uit Catalonië komen daar jaarlijks in augustus voor naar Bakel om samen met broeder Joseph te werken aan telkens een nieuwe opzet. Mgr. R. Mutsaerts zal gedurende de Hoogmis op Eerste Kerstdag deze Catalaanse kerststal komen inzegenen. De pessebristes uit Sabadell (Catalonië) vonden het een eer dat zij dit jaar een diorama van het kerstgebeuren voor onze bisschop mochten maken, die opgenomen wordt in de Bossche Kerstroute. Tijdens beide kerstdagen van 14.00 uur tot 16.00 uur is de Catalaanse Kerststal in de St. Willibrordkerk van Bakel te bezoeken en ook op 29 en 30 december is de kerk dan open. Groepen kunnen telefonisch een afspraak maken met de bewoners van de pastorie (tel.0492341005 of pastoriebakel@kpnmail.nl. Grootste kerststallenexpositie van Nederland in de St. Petrusbasiliek te Boxmeer De Petrusbasiliek in Boxmeer claimt 'de grootste kerststallenexpositie van Nederland' te hebben. Al weken is de kerststalwerkgroep in de weer om een imposante kerststal op te bouwen. Ook dit jaar maakt de werkgroep één van haar doelstellingen waar, nml elk jaar een historisch gebouw aan het kerstdecor toe te voegen. Dit jaar krijgt de tot in detail nagebouwde Nepomuckapel een prominente plaats in het sfeervolle kerststaldecor. Daarnaast zijn de toren van de St. Petrusbasiliek, het kasteel, Cultureel Centrum de Weijer, de Protestantse Kerk, de Rochuskapel en De Spieker te bewonde-
ren. Centraal in het decor staat natuurlijk de Kerststal met de authentieke beeldengroep van voor de oorlog uit de toenmalige fabriek van de Gebroeders Linssen uit Venlo. Naast een prachtig Bedoeïnententenkamp en een Oosterse stad voor een geheel vernieuwd decor, is het dorp Nazareth te bewonderen. Al deze bouwwerken zijn geplaatst in passende groen- en waterpartijen die samen met de opgezette vogels en dieren het kerstdecor tot een imposant geheel maken. Naast de groots opgezette kerststal is in een aantal vitrines in de basiliek en in de sfeervolle crypte de grootste kerststallenexpositie van Nederland bijeen gebracht. Er zijn meer dan 350 kerststallen uit alle delen van de wereld te bewonderen, alsook een dertigtal mappen met ruim 6000 kerstkaarten. De basisschooljeugd kan in de Doopkapel haar hart ophalen aan een KinderKerstverhaal-Puzzel. Voor informatie omtrent rondleidingen kan telefonisch contact worden opgenomen met: 0485-573162. De openingstijden zijn: Van 15 december tot en met 6 januari van 14.00 - 16.30 uur. Entree: vrijwillige bijdrage voor het Lourdesfonds Boxmeer Kerststallententoonstelling in Wittem In de monumentale kloosterbibliotheek van Wittem wordt een mondiale kerststallententoonstelling gehouden, met meer dan 100 kerstgroepen in allerlei soorten en maten. Thema is dit jaar: ‘Engelen brengen het blijde nieuws’. De openingstijden zijn zaterdag 15, 22 en 29 december van 14.00-16.30 uur en zondag 9, 16, 23 en 30 december en Tweede Kerstdag, 26 december van 12.00-16.30 uur.
Entree: € 2,50. Kinderen tot 12 jaar (basisschoolleeftijd) gratis. Voor groepen is de tentoonstelling op afspraak door de week te bezichtigen, al dan niet in combinatie met koffie/thee met vlaai/kerststol of in combinatie met een lunch. Groepen boven de 25 mensen krijgen korting op de entreeprijs. Klooster Wittem, Wittemer Allee 32, Wittem. T. 043-4501741. Bisdomblad december 2012
15
2012
APRIL
In woord en beeld Januari
De eerste week van januari worden traditiegetrouw nieuwjaarsrecepties gehouden en wordt er, naast een terugblik op het voorbije jaar, ook vooruit gekeken naar het nieuwe jaar dat is aangebroken. De nieuwjaarsreceptie van het Bisdom in het Sint-Janscentrum, waaraan zo’n 100 mensen deelnamen, stond in het teken van het afscheid van mgr. Jan Liesen, die eind 2011 is benoemd tot bisschop van Breda, en de presentatie van de huidige pastoor-deken Ron van den Hout, die met ingang van februari als vicaris de Bisdomstaf gaat versterken. Bisschop Hurkmans verwoordde de dubbele gevoelens bij de benoeming van Mgr. Liesen. Hij vertelde blij te zijn voor de hulpbisschop en het bisdom Breda, maar sprak ook van een groot verlies voor het eigen bisdom. Met 45% voor uitgaven aan kerkgebouwen is het bisdom Den Bosch relatief en absoluut gezien koploper in Nederland. In 2010 gaven parochies in het bisdom bijna 39 miljoen euro uit, waarvan 45% aan kerkgebouwen, terwijl er nog geen 36 miljoen euro aan inkomsten tegenover stonden. Aan de 351 kerken werd in 2010 ruim 17,5 miljoen euro uitgegeven. Het bisdom wil dat parochies dit percentage terugbrengen tot 40% en spoort parochies aan hun uitgaven te beteugelen. 16 Bisdomblad december 2012
Ook valt niet te ontkomen aan het sluiten van kerken. Verder wil het bisdom restauraties niet altijd meer doorvoeren en bepaalde kerken alleen wind- en waterdicht houden. "Op diverse niveaus in de kerkelijke organisatie zijn er verregaande processen gestart om de tering naar de nering te zetten. Het meest in het oog springend zijn wel de op handen zijnde kerksluitingen. Overigens hebben die niet alleen een financiële achtergrond, want het aantal kerkruimtes in ons bisdom staat allang niet meer in verhouding tot het aantal kerkgangers, vrijwilligers en pastores en met de tanende vitaliteit van veel, nu nog zelfstandige geloofsgemeenschappen," zegt directeureconoom, diaken Peter Broeders van het bisdom in het Bisdomblad van januari. FEBRUARI Per 1 februari 2012 zijn de taken van de bisdomstaf van het bisdom van ’s-Hertogenbosch opnieuw verdeeld door de komst van vicaris-generaal dr. R. van den Hout. Hij neemt het merendeel van de taken op zich van Mgr. Liesen die bisschop van Breda wordt. Nieuw is ook de komst van dr. A. Bodar, die gedelegeerde wordt voor de universiteiten en het studentenpastoraat. Bodar zal een keer per maand deelnemen aan de wekelijkse vergadering van de bisdomstaf om een bijdrage te leveren aan de algemene beleidsvorming. MAART Steeds meer mensen maken gebruik van de voedselbank. Een rondgang van Kruispunt Radio langs voedselbanken in 's-Hertogenbosch, Tilburg, Eindhoven en Breda levert opnieuw hetzelfde beeld
op: bovenop de normale aanmeldingen melden zich iedere week tientallen extra gezinnen. In Tilburg maakten begin dit jaar iets meer dan 300 gezinnen uit alle rangen en standen van de samenleving gebruik van de voedselbank, nu zijn dat er bijna 400. In ’s-Hertogenbosch blijft de vraag redelijk stabiel, maar in de meeste omliggende dorpen steeg de vraag in een half jaar van 200 pakketten naar 260. Ook de medewerkers van de voedselbank in Eindhoven zien een opvallende groei: “Momenteel leven tussen de 400 en 500 gezinnen, zeg maar een kleine 1500 mensen, van de voedselpakketten.” zegt vrijwilliger Liesbeth Wijnen. “Iedere week schrijven zich tussen de 20 en 30 nieuwe mensen zich in.” Kristel van der Loop van de afdeling Kerk en Samenleving van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch herkent de groeiende vraag uit het werkveld van diaconie: “Er zijn plaatsen in het bisdom waar geen voedselbank is, maar absoluut wel de vraag ligt. Hier ligt een taak voor de diaconie in de parochies. Parochies weten vaak precies waar de nood hoog is. Zij kunnen hun netwerk gebruiken om voedselbanken op te richten of te ondersteunen.”
Bisschop Hurkmans heeft in zijn homilie tijdens de Chrismamis de contouren geschetst van de toekomst van zijn bisdom. “De Kerk verandert,” zo zegt hij, “en die veranderingen worden steeds meer zichtbaar en voelbaar. We gaan een tijd in waarin de oude Kerk nog meer zal afsterven, maar het is tegelijk de tijd waarin de nieuwe Kerk zal opbloeien”. Niet veel later maakte de staf van het Bisdom bekend dat zij besloten heeft tot een ingrijpende interne reorganisatie om het bisdomkantoor toekomstbestendig te maken. Daartoe is de visie op de kerntaken van het bisdomkantoor opnieuw geformuleerd. Aanleiding zijn de algemene ontwikkelingen binnen de RK Kerk in Nederland, zoals de afnemende kerkbetrokkenheid en de negatieve financiële prognoses. Voor 13 van de 42 werknemers en werkneemsters wordt ontslag aangevraagd. Een Sociaal Plan is beschikbaar. Het bisdom heeft ten aanzien van de kerntaken als visie geformuleerd dat het pastoraat in hoofdzaak in de parochies moet gebeuren. De periode van drie jaar, waarin de pastorale speerpunten uit de beleidsnota “Groeien in Geloof, Geloven in Groei” door bisdommedewerkers werden gestimuleerd, is daarmee ten einde. Parochies moeten daar nu zelf verder mee. Wel blijft er dienstverlening vanuit het Diocesaan Vormings Centrum en op het gebied van liturgie. De fusiebegeleiding van de samen te voegen parochies gaat door. De professionele ondersteuning van het pastoraat op gebieden zoals financiën en juridische zaken gebeurt in die visie juist wel op het bisdom en blijft daarom ook.
De reorganisatiemaatregelen betekenen concreet: • Afdeling Communicatie wordt opgeheven (laatste jaargang van Het Bisdomblad); • Diocesaan Archief wordt gesloten; afdeling Kerkelijke Kunst wordt opgeheven; • Afscheid ‘speerpuntenbehartigers’ en einde Missiesecretariaat; • Verkleining interne dienstverlening: secretariaat en financiële administratie. MEI
Op zondag 6 mei wordt de vierde Migrantendag van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch gehouden. Met de titel "Wij zijn één lichaam in Christus" zijn leden van diverse katholieke migrantengroepen uit het bisdom in Uden samengekomen om het vuur van het geloof te delen. Centraal staat Gods liefde in de hoogmis en tijdens het moment van eucharistische aanbidding in de SintPetruskerk. Aansluitend op de H. Mis maakt een cultureel samenzijn de dag compleet. Dat gaat gepaard met dans, zang en getuigenissen en er wordt een Indonesische maaltijd geserveerd. JUNI Volgens traditie vindt op de eerste zaterdag na Pinksteren de priesterwijding plaats. In een volle kathedraal wijdt mgr Hurkmans Geoffrey de Jong en Patrick Kuis. In zijn homilie zendt bisschop Hurkmans beide neomisten uit om ”een radicaal vernieuwend geloof” te verkondigen, met “een boodschap die haaks staat op de wereld”. Met de woorden van het evangelie: “Vaar naar het diepe, Ik zal maken dat je mensen gaat vangen.” Dat is volgens de bisschop voorwaar
geen gemakkelijke taak, want “het is herfst in de Kerk, of is het winter?” Ten overstaan van enkele honderden belangstellenden, vindt verderop die maand een bijzondere wijding plaats. Mevrouw Gonnie Spronk wordt door bisschop Hurkmans in de SintJanskathedraal de zogeheten ‘maagdenwijding’ toegediend. JULI Al vele jaren is er op het einde van het werkjaar een dag voor de priesters van ons bisdom en voor de priesters die hier werkzaam zijn. Vicaris-generaal Van den Hout staat in 2012 in voor de organisatie. Voor het eerst is aartsbisschop Eijk als kardinaal voor een officieel bezoek in Den Bosch. Hij gaat voor in de eucharistieviering in de Sint-Jan in concelebratie met de deelnemende priesters. De kardinaal houdt in het SintJanscentrum een lezing over de Moderne Devotie en gaat in op een aantal vragen. Na de maaltijd is het zoals dat heet “bijpraten met de bisschop”. In feite is het bijpraten met de staf van het bisdom. Vijf thema’s komen aan de orde: reorganisatie van het bisdomkantoor; het aanstaande jaar van het geloof; het verwerken van de gevolgen van het seksueel misbruik in ons bisdom; het oprichten van de nieuwe parochies en over hoe in ons bisdom wordt omgegaan met benoemingen. De dag wordt door de aanwezige priesters als positief ervaren. Men vindt het jammer dat veel priesters er niet aanwezig zijn. "We dienen immers ook bij elkaar thuis te zijn." SEPTEMBER
Bisdomblad december 2012
17
2012
APRIL
In woord en beeld Januari
De eerste week van januari worden traditiegetrouw nieuwjaarsrecepties gehouden en wordt er, naast een terugblik op het voorbije jaar, ook vooruit gekeken naar het nieuwe jaar dat is aangebroken. De nieuwjaarsreceptie van het Bisdom in het Sint-Janscentrum, waaraan zo’n 100 mensen deelnamen, stond in het teken van het afscheid van mgr. Jan Liesen, die eind 2011 is benoemd tot bisschop van Breda, en de presentatie van de huidige pastoor-deken Ron van den Hout, die met ingang van februari als vicaris de Bisdomstaf gaat versterken. Bisschop Hurkmans verwoordde de dubbele gevoelens bij de benoeming van Mgr. Liesen. Hij vertelde blij te zijn voor de hulpbisschop en het bisdom Breda, maar sprak ook van een groot verlies voor het eigen bisdom. Met 45% voor uitgaven aan kerkgebouwen is het bisdom Den Bosch relatief en absoluut gezien koploper in Nederland. In 2010 gaven parochies in het bisdom bijna 39 miljoen euro uit, waarvan 45% aan kerkgebouwen, terwijl er nog geen 36 miljoen euro aan inkomsten tegenover stonden. Aan de 351 kerken werd in 2010 ruim 17,5 miljoen euro uitgegeven. Het bisdom wil dat parochies dit percentage terugbrengen tot 40% en spoort parochies aan hun uitgaven te beteugelen. 16 Bisdomblad december 2012
Ook valt niet te ontkomen aan het sluiten van kerken. Verder wil het bisdom restauraties niet altijd meer doorvoeren en bepaalde kerken alleen wind- en waterdicht houden. "Op diverse niveaus in de kerkelijke organisatie zijn er verregaande processen gestart om de tering naar de nering te zetten. Het meest in het oog springend zijn wel de op handen zijnde kerksluitingen. Overigens hebben die niet alleen een financiële achtergrond, want het aantal kerkruimtes in ons bisdom staat allang niet meer in verhouding tot het aantal kerkgangers, vrijwilligers en pastores en met de tanende vitaliteit van veel, nu nog zelfstandige geloofsgemeenschappen," zegt directeureconoom, diaken Peter Broeders van het bisdom in het Bisdomblad van januari. FEBRUARI Per 1 februari 2012 zijn de taken van de bisdomstaf van het bisdom van ’s-Hertogenbosch opnieuw verdeeld door de komst van vicaris-generaal dr. R. van den Hout. Hij neemt het merendeel van de taken op zich van Mgr. Liesen die bisschop van Breda wordt. Nieuw is ook de komst van dr. A. Bodar, die gedelegeerde wordt voor de universiteiten en het studentenpastoraat. Bodar zal een keer per maand deelnemen aan de wekelijkse vergadering van de bisdomstaf om een bijdrage te leveren aan de algemene beleidsvorming. MAART Steeds meer mensen maken gebruik van de voedselbank. Een rondgang van Kruispunt Radio langs voedselbanken in 's-Hertogenbosch, Tilburg, Eindhoven en Breda levert opnieuw hetzelfde beeld
op: bovenop de normale aanmeldingen melden zich iedere week tientallen extra gezinnen. In Tilburg maakten begin dit jaar iets meer dan 300 gezinnen uit alle rangen en standen van de samenleving gebruik van de voedselbank, nu zijn dat er bijna 400. In ’s-Hertogenbosch blijft de vraag redelijk stabiel, maar in de meeste omliggende dorpen steeg de vraag in een half jaar van 200 pakketten naar 260. Ook de medewerkers van de voedselbank in Eindhoven zien een opvallende groei: “Momenteel leven tussen de 400 en 500 gezinnen, zeg maar een kleine 1500 mensen, van de voedselpakketten.” zegt vrijwilliger Liesbeth Wijnen. “Iedere week schrijven zich tussen de 20 en 30 nieuwe mensen zich in.” Kristel van der Loop van de afdeling Kerk en Samenleving van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch herkent de groeiende vraag uit het werkveld van diaconie: “Er zijn plaatsen in het bisdom waar geen voedselbank is, maar absoluut wel de vraag ligt. Hier ligt een taak voor de diaconie in de parochies. Parochies weten vaak precies waar de nood hoog is. Zij kunnen hun netwerk gebruiken om voedselbanken op te richten of te ondersteunen.”
Bisschop Hurkmans heeft in zijn homilie tijdens de Chrismamis de contouren geschetst van de toekomst van zijn bisdom. “De Kerk verandert,” zo zegt hij, “en die veranderingen worden steeds meer zichtbaar en voelbaar. We gaan een tijd in waarin de oude Kerk nog meer zal afsterven, maar het is tegelijk de tijd waarin de nieuwe Kerk zal opbloeien”. Niet veel later maakte de staf van het Bisdom bekend dat zij besloten heeft tot een ingrijpende interne reorganisatie om het bisdomkantoor toekomstbestendig te maken. Daartoe is de visie op de kerntaken van het bisdomkantoor opnieuw geformuleerd. Aanleiding zijn de algemene ontwikkelingen binnen de RK Kerk in Nederland, zoals de afnemende kerkbetrokkenheid en de negatieve financiële prognoses. Voor 13 van de 42 werknemers en werkneemsters wordt ontslag aangevraagd. Een Sociaal Plan is beschikbaar. Het bisdom heeft ten aanzien van de kerntaken als visie geformuleerd dat het pastoraat in hoofdzaak in de parochies moet gebeuren. De periode van drie jaar, waarin de pastorale speerpunten uit de beleidsnota “Groeien in Geloof, Geloven in Groei” door bisdommedewerkers werden gestimuleerd, is daarmee ten einde. Parochies moeten daar nu zelf verder mee. Wel blijft er dienstverlening vanuit het Diocesaan Vormings Centrum en op het gebied van liturgie. De fusiebegeleiding van de samen te voegen parochies gaat door. De professionele ondersteuning van het pastoraat op gebieden zoals financiën en juridische zaken gebeurt in die visie juist wel op het bisdom en blijft daarom ook.
De reorganisatiemaatregelen betekenen concreet: • Afdeling Communicatie wordt opgeheven (laatste jaargang van Het Bisdomblad); • Diocesaan Archief wordt gesloten; afdeling Kerkelijke Kunst wordt opgeheven; • Afscheid ‘speerpuntenbehartigers’ en einde Missiesecretariaat; • Verkleining interne dienstverlening: secretariaat en financiële administratie. MEI
Op zondag 6 mei wordt de vierde Migrantendag van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch gehouden. Met de titel "Wij zijn één lichaam in Christus" zijn leden van diverse katholieke migrantengroepen uit het bisdom in Uden samengekomen om het vuur van het geloof te delen. Centraal staat Gods liefde in de hoogmis en tijdens het moment van eucharistische aanbidding in de SintPetruskerk. Aansluitend op de H. Mis maakt een cultureel samenzijn de dag compleet. Dat gaat gepaard met dans, zang en getuigenissen en er wordt een Indonesische maaltijd geserveerd. JUNI Volgens traditie vindt op de eerste zaterdag na Pinksteren de priesterwijding plaats. In een volle kathedraal wijdt mgr Hurkmans Geoffrey de Jong en Patrick Kuis. In zijn homilie zendt bisschop Hurkmans beide neomisten uit om ”een radicaal vernieuwend geloof” te verkondigen, met “een boodschap die haaks staat op de wereld”. Met de woorden van het evangelie: “Vaar naar het diepe, Ik zal maken dat je mensen gaat vangen.” Dat is volgens de bisschop voorwaar
geen gemakkelijke taak, want “het is herfst in de Kerk, of is het winter?” Ten overstaan van enkele honderden belangstellenden, vindt verderop die maand een bijzondere wijding plaats. Mevrouw Gonnie Spronk wordt door bisschop Hurkmans in de SintJanskathedraal de zogeheten ‘maagdenwijding’ toegediend. JULI Al vele jaren is er op het einde van het werkjaar een dag voor de priesters van ons bisdom en voor de priesters die hier werkzaam zijn. Vicaris-generaal Van den Hout staat in 2012 in voor de organisatie. Voor het eerst is aartsbisschop Eijk als kardinaal voor een officieel bezoek in Den Bosch. Hij gaat voor in de eucharistieviering in de Sint-Jan in concelebratie met de deelnemende priesters. De kardinaal houdt in het SintJanscentrum een lezing over de Moderne Devotie en gaat in op een aantal vragen. Na de maaltijd is het zoals dat heet “bijpraten met de bisschop”. In feite is het bijpraten met de staf van het bisdom. Vijf thema’s komen aan de orde: reorganisatie van het bisdomkantoor; het aanstaande jaar van het geloof; het verwerken van de gevolgen van het seksueel misbruik in ons bisdom; het oprichten van de nieuwe parochies en over hoe in ons bisdom wordt omgegaan met benoemingen. De dag wordt door de aanwezige priesters als positief ervaren. Men vindt het jammer dat veel priesters er niet aanwezig zijn. "We dienen immers ook bij elkaar thuis te zijn." SEPTEMBER
Bisdomblad december 2012
17
Het bisdom van ’s-Hertogenbosch wordt eind september overvallen door het bericht dat het College van Bestuur van de Bossche koepelorganisatie van basisscholen 'Signum' zou overwegen om de katholieke signatuur op te geven. Het Bisdom moet het via de media vernemen en daaruit vallen nog weinig valide argumenten voor dit voornemen af te lezen. Waar het bisdom zich vooral zorgen over maakt, zijn de kinderen en hun ouders die bewust voor katholiek onderwijs hebben gekozen, ook al zal dit op een deel van de scholen wellicht een minderheid zijn. Het bisdom wil dan ook graag van ouderorganisaties en maatschappelijke organisatie uit het katholieke middenveld weten hoe zij tegenover dit voornemen staan. Ook heeft het bisdom zorg om de leerkrachten, die vanuit een katholieke inspiratie en bewogenheid les geven. In oktober vindt er een onderwijssymposium plaats in het Provinciehuis over deze thematiek. OKTOBER
In 1987, korte tijd na zijn benoeming tot bisschop van ’s-Hertogenbosch en het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Nederland, ging bisschop J.G. ter Schure sdb over tot de oprichting van een eigen diocesane priesteropleiding. Op zaterdag 8 september wordt het 25-jarig bestaan van het Sint-Janscentrum gevierd. De feestelijke jubileumviering gaat gepaard met een eucharistieviering in de SintJanskathedraal en twee lezingen in het Theater aan de Parade. De gastsprekers zijn Zijne Eminentie mgr. Marian Buczek en Moeder María de Anima Christi (over bezieling en herbronning van het religieuze leven).
18 Bisdomblad december 2012
NOVEMBER
“Het Jaar van het Geloof”, dat Paus Benedictus XVI heeft uitgeroepen om te vieren dat vijftig jaar geleden het Tweede Vaticaans Concilie is geopend, zou voor ieder van u van groot voordeel kunnen zijn. U en ik, wij zouden in deze tijd van groeiende ontkerkelijking gediend zijn met standvastig vertrouwen in God. (...) Je zelf toevertrouwen aan God, dat is geloven." Met die woorden begint bisschop Hurkmans zijn homilie tijdens de pontificale eucharistieviering aan het begin van het wereldwijde Jaar van het Geloof. Een kleine 150 gelovigen wonen de viering in de kathedraal bij. Voorafgaand aan een landelijk rondgang worden 12 iconen gewijd die schilder G. Hüsstege voor dit speciale jaar heeft gemaakt. Het bisdom acht het ongelukkig dat een priester in Geffen, overigens met goede bedoelingen, is ingegaan op het verzoek van een plaatselijk comité, dat een gedenkmonument voor de slachtoffers van de tweede Wereldoorlog liet maken, om de namen van omgekomenen Duitse soldaten tijdens een gebedsviering te noemen. Het bisdom biedt excuses aan voor de pijn en het verdriet die dit bij joodse mensen onbedoeld heeft veroorzaakt. "Al is vergeving een groot goed, men moet uiterst voorzichtig zijn om van anderen te vragen om tot vergeving en verzoening over te gaan. Dat geldt zeker als die anderen het onmetelijke leed van de Shoah (de Holocaust) is aangedaan. Men trede niet licht in de positie van het joodse volk."
In een tot de laatste stoel gevulde kathedraal wijdt mgr. Hurkmans vijf mannen tot diaken Voor Peter Koen, Bart Theunissen en Harm Eskes, studenten van het Sint-Janscentrum, is het een belangrijke stap in de richting van hun priesterwijding. Naast de priesterstudenten wijdt de bisschop ook twee permanente diakens: Peter Buys en Bas Leijtens. De bisschop roept hen op de liefde centraal te stellen die “de vragen over het leven weg doet smelten”. Hij sluit ook zijn ogen niet voor de problemen van deze tijd. “Het kwaad dat rijkelijk in de wereld en in de Kerk aanwezig is kan een belemmering zijn voor het geloof. Het kwaad in de Kerk vertroebelt de liefde en verhult de hoop. (...) Van 1850 tot 1950 is de groei van de Kerk en de emancipatie van de katholieke in ons land hand in hand gegaan. Hebben die ontwikkelingen er aan bijgedragen dat er in de Kerk teveel macht was? Heeft het klerikalisme daardoor te ruime kansen gekregen? Is hierdoor de Kerk van het rijke Roomse leven ook niet te veel een triomfantalistische Kerk geworden?” vraagt mgr. Hurkmans zich af.
Van 13 tot 31 juli 2013 vinden in Rio de Janeiro de Wereldjongerendagen (WJD) plaats. Eens in de twee tot drie jaar organiseert de katholieke kerk deze jongerenbijeenkomst. Ruim één miljoen jongeren over de hele wereld verzamelen zich in Rio de Janeiro voor een geweldig feest van geloof en ontmoeting, met elkaar én met God.
Samen op weg naar de Wereldjongerendagen Nodig uit…
Mocht u persoonlijk geen jongeren ken-
Om jongeren bekend te maken met de
nen die naar de Wereldjongerendagen
WJD hebben we bijvoorbeeld ook uw
gaan, maar wilt u hen wel ondersteu-
hulp van harte nodig. Wanneer jongeren
nen? Dit kan door een algemene gift
gesteund worden door (groot)ouders is
over te maken op rekeningnummer
dat voor hen een extra stimulans om
26.40.09.584 ten name van het Bisdom
naar de Wereldjongerendagen te gaan.
van ’s-Hertogenbosch en onder vermel-
Wanneer het geloof een belangrijk deel
ding van ‘Gift WJD 2013’. Alle binnenge-
van uw leven uitmaakt, dan wenst u toch
komen giften worden dan evenredig over
Vier reizen
hetzelfde voor uw (klein)kind? U kunt
de deelnemende jongeren verdeeld.
De Nederlandse bisdommen organi-
heel concreet hier iets mee doen: vertel
seren gezamenlijk vier reizen naar de
uw (klein)kind over het bestaan van de
Gebed
Wereldjongerendagen 2013. Jongeren
Wereldjongerendagen en nodig hem/haar
De promotiewerkzaamheden én de
(18-30 jaar) kunnen zich inschrijven voor
uit. Als het financieel mogelijk is kunt u
inhoudelijke en organisatorische voorbe-
de reis van hun keuze. Elke reis kent een
ook uw (klein)kind sponsoren om naar de
reidingen zijn momenteel in volle gang. Er
ander voorprogramma, waarna alle jonge-
Wereldjongerendagen te gaan.
moet veel geregeld worden om deze fantastische reis voor jongeren mogelijk te
ren van 23-28 juli samenkomen in Rio de Janeiro voor het hoofdprogramma van de
Ondersteunen
maken. Denk maar eens aan een slaap-
Wereldjongerendagen.
De reis naar de Wereldjongerendagen
plaats voor alle jongeren, de vliegreis, het
kost tussen de €1995 en €2600 (afhan-
programma en de voorbereidingsdagen.
Hart & Handen: Campo Belo
kelijk van de van de gekozen reisvariant).
Wij willen u als bisdombladlezer vragen
Het bisdom Den Bosch is betrokken bij
Dit is voor jongeren een groot bedrag
om alle voorbereidingen en de WJD mee
Op de website van het Bisdom
de organisatie van de reis Hart&Handen:
om bij elkaar te sparen. Om hen daarbij
te nemen in uw gebed. Deze steun is
maakten we dit jaar tien keer melding
Campo Belo. Tijdens het voorprogramma
te helpen wordt op zondag 30 decem-
zeker nodig en zo gaan we samen op weg
van het overlijden van een priester
van deze reisvariant zullen jongeren die
ber de sponsoractie ‘Schaats naar Rio’
naar de WJD.
van ons diocees of van religieuzen
deelnemen aan deze reis samen met
georganiseerd. Ze zullen op deze dag zo
die in een van de parochies van het
Braziliaanse jongeren hun handen uit de
veel mogelijk rondjes gaan schaatsen
Wilt u meer informatie over de
bisdom de zielzorg behartigden. In de
mouwen gaan steken bij diverse diaco-
om zo geld te verzamelen voor hun reis.
Wereldjongerendagen of posters en
Allerzielenviering op de begraafplaats
nale projecten in de buurt van de stad
U kunt jongeren die meegaan naar de
folders ontvangen? Neemt u dan contact
in Orthen worden zij bij de Heer
Campo Belo. Deze reis is natuurlijk voor
Wereldjongerendagen uit uw parochie
op via wjd2013@bisdomdenbosch.com
aanbevolen.
jongeren, maar ook u kunt de jongeren
hiervoor sponsoren. Uw hulp en steun is
of kijkt u op de landelijke website
helpen.
voor hen van groot belang.
www.jongkatholiek.nl/wjd. Bisdomblad december 2012
19
Het bisdom van ’s-Hertogenbosch wordt eind september overvallen door het bericht dat het College van Bestuur van de Bossche koepelorganisatie van basisscholen 'Signum' zou overwegen om de katholieke signatuur op te geven. Het Bisdom moet het via de media vernemen en daaruit vallen nog weinig valide argumenten voor dit voornemen af te lezen. Waar het bisdom zich vooral zorgen over maakt, zijn de kinderen en hun ouders die bewust voor katholiek onderwijs hebben gekozen, ook al zal dit op een deel van de scholen wellicht een minderheid zijn. Het bisdom wil dan ook graag van ouderorganisaties en maatschappelijke organisatie uit het katholieke middenveld weten hoe zij tegenover dit voornemen staan. Ook heeft het bisdom zorg om de leerkrachten, die vanuit een katholieke inspiratie en bewogenheid les geven. In oktober vindt er een onderwijssymposium plaats in het Provinciehuis over deze thematiek. OKTOBER
In 1987, korte tijd na zijn benoeming tot bisschop van ’s-Hertogenbosch en het bezoek van Paus Johannes Paulus II aan Nederland, ging bisschop J.G. ter Schure sdb over tot de oprichting van een eigen diocesane priesteropleiding. Op zaterdag 8 september wordt het 25-jarig bestaan van het Sint-Janscentrum gevierd. De feestelijke jubileumviering gaat gepaard met een eucharistieviering in de SintJanskathedraal en twee lezingen in het Theater aan de Parade. De gastsprekers zijn Zijne Eminentie mgr. Marian Buczek en Moeder María de Anima Christi (over bezieling en herbronning van het religieuze leven).
18 Bisdomblad december 2012
NOVEMBER
“Het Jaar van het Geloof”, dat Paus Benedictus XVI heeft uitgeroepen om te vieren dat vijftig jaar geleden het Tweede Vaticaans Concilie is geopend, zou voor ieder van u van groot voordeel kunnen zijn. U en ik, wij zouden in deze tijd van groeiende ontkerkelijking gediend zijn met standvastig vertrouwen in God. (...) Je zelf toevertrouwen aan God, dat is geloven." Met die woorden begint bisschop Hurkmans zijn homilie tijdens de pontificale eucharistieviering aan het begin van het wereldwijde Jaar van het Geloof. Een kleine 150 gelovigen wonen de viering in de kathedraal bij. Voorafgaand aan een landelijk rondgang worden 12 iconen gewijd die schilder G. Hüsstege voor dit speciale jaar heeft gemaakt. Het bisdom acht het ongelukkig dat een priester in Geffen, overigens met goede bedoelingen, is ingegaan op het verzoek van een plaatselijk comité, dat een gedenkmonument voor de slachtoffers van de tweede Wereldoorlog liet maken, om de namen van omgekomenen Duitse soldaten tijdens een gebedsviering te noemen. Het bisdom biedt excuses aan voor de pijn en het verdriet die dit bij joodse mensen onbedoeld heeft veroorzaakt. "Al is vergeving een groot goed, men moet uiterst voorzichtig zijn om van anderen te vragen om tot vergeving en verzoening over te gaan. Dat geldt zeker als die anderen het onmetelijke leed van de Shoah (de Holocaust) is aangedaan. Men trede niet licht in de positie van het joodse volk."
In een tot de laatste stoel gevulde kathedraal wijdt mgr. Hurkmans vijf mannen tot diaken Voor Peter Koen, Bart Theunissen en Harm Eskes, studenten van het Sint-Janscentrum, is het een belangrijke stap in de richting van hun priesterwijding. Naast de priesterstudenten wijdt de bisschop ook twee permanente diakens: Peter Buys en Bas Leijtens. De bisschop roept hen op de liefde centraal te stellen die “de vragen over het leven weg doet smelten”. Hij sluit ook zijn ogen niet voor de problemen van deze tijd. “Het kwaad dat rijkelijk in de wereld en in de Kerk aanwezig is kan een belemmering zijn voor het geloof. Het kwaad in de Kerk vertroebelt de liefde en verhult de hoop. (...) Van 1850 tot 1950 is de groei van de Kerk en de emancipatie van de katholieke in ons land hand in hand gegaan. Hebben die ontwikkelingen er aan bijgedragen dat er in de Kerk teveel macht was? Heeft het klerikalisme daardoor te ruime kansen gekregen? Is hierdoor de Kerk van het rijke Roomse leven ook niet te veel een triomfantalistische Kerk geworden?” vraagt mgr. Hurkmans zich af.
Van 13 tot 31 juli 2013 vinden in Rio de Janeiro de Wereldjongerendagen (WJD) plaats. Eens in de twee tot drie jaar organiseert de katholieke kerk deze jongerenbijeenkomst. Ruim één miljoen jongeren over de hele wereld verzamelen zich in Rio de Janeiro voor een geweldig feest van geloof en ontmoeting, met elkaar én met God.
Samen op weg naar de Wereldjongerendagen Nodig uit…
Mocht u persoonlijk geen jongeren ken-
Om jongeren bekend te maken met de
nen die naar de Wereldjongerendagen
WJD hebben we bijvoorbeeld ook uw
gaan, maar wilt u hen wel ondersteu-
hulp van harte nodig. Wanneer jongeren
nen? Dit kan door een algemene gift
gesteund worden door (groot)ouders is
over te maken op rekeningnummer
dat voor hen een extra stimulans om
26.40.09.584 ten name van het Bisdom
naar de Wereldjongerendagen te gaan.
van ’s-Hertogenbosch en onder vermel-
Wanneer het geloof een belangrijk deel
ding van ‘Gift WJD 2013’. Alle binnenge-
van uw leven uitmaakt, dan wenst u toch
komen giften worden dan evenredig over
Vier reizen
hetzelfde voor uw (klein)kind? U kunt
de deelnemende jongeren verdeeld.
De Nederlandse bisdommen organi-
heel concreet hier iets mee doen: vertel
seren gezamenlijk vier reizen naar de
uw (klein)kind over het bestaan van de
Gebed
Wereldjongerendagen 2013. Jongeren
Wereldjongerendagen en nodig hem/haar
De promotiewerkzaamheden én de
(18-30 jaar) kunnen zich inschrijven voor
uit. Als het financieel mogelijk is kunt u
inhoudelijke en organisatorische voorbe-
de reis van hun keuze. Elke reis kent een
ook uw (klein)kind sponsoren om naar de
reidingen zijn momenteel in volle gang. Er
ander voorprogramma, waarna alle jonge-
Wereldjongerendagen te gaan.
moet veel geregeld worden om deze fantastische reis voor jongeren mogelijk te
ren van 23-28 juli samenkomen in Rio de Janeiro voor het hoofdprogramma van de
Ondersteunen
maken. Denk maar eens aan een slaap-
Wereldjongerendagen.
De reis naar de Wereldjongerendagen
plaats voor alle jongeren, de vliegreis, het
kost tussen de €1995 en €2600 (afhan-
programma en de voorbereidingsdagen.
Hart & Handen: Campo Belo
kelijk van de van de gekozen reisvariant).
Wij willen u als bisdombladlezer vragen
Het bisdom Den Bosch is betrokken bij
Dit is voor jongeren een groot bedrag
om alle voorbereidingen en de WJD mee
Op de website van het Bisdom
de organisatie van de reis Hart&Handen:
om bij elkaar te sparen. Om hen daarbij
te nemen in uw gebed. Deze steun is
maakten we dit jaar tien keer melding
Campo Belo. Tijdens het voorprogramma
te helpen wordt op zondag 30 decem-
zeker nodig en zo gaan we samen op weg
van het overlijden van een priester
van deze reisvariant zullen jongeren die
ber de sponsoractie ‘Schaats naar Rio’
naar de WJD.
van ons diocees of van religieuzen
deelnemen aan deze reis samen met
georganiseerd. Ze zullen op deze dag zo
die in een van de parochies van het
Braziliaanse jongeren hun handen uit de
veel mogelijk rondjes gaan schaatsen
Wilt u meer informatie over de
bisdom de zielzorg behartigden. In de
mouwen gaan steken bij diverse diaco-
om zo geld te verzamelen voor hun reis.
Wereldjongerendagen of posters en
Allerzielenviering op de begraafplaats
nale projecten in de buurt van de stad
U kunt jongeren die meegaan naar de
folders ontvangen? Neemt u dan contact
in Orthen worden zij bij de Heer
Campo Belo. Deze reis is natuurlijk voor
Wereldjongerendagen uit uw parochie
op via wjd2013@bisdomdenbosch.com
aanbevolen.
jongeren, maar ook u kunt de jongeren
hiervoor sponsoren. Uw hulp en steun is
of kijkt u op de landelijke website
helpen.
voor hen van groot belang.
www.jongkatholiek.nl/wjd. Bisdomblad december 2012
19
Ware menselijkheid is geen product uit de samenleving, maar het houdt slechts stand wanneer zij verbonden is met Hem, met Jezus de Christus die aan de oorsprong staat en met de gemeenschap, met de Kerk die vanuit hem leeft.
Menselijkheid gevraagd Rond kerstmis komen er nogal wat mensen naar de kerk, die je gedurende het jaar zelden in de zondagse Eucharistie ziet. Herders en wijzen scoren kennelijk beter dan vieringen waarvan men denkt dat ze altijd hetzelfde zijn of dan uiteenzettingen over parochiefusies en seksueel misbruik. Je kunt menen dat zoiets komt vanwege zucht naar romantiek alsmede door een vaag besef dat ‘er meer is tussen hemel en aarde’ dan datgene waar wij elke dag mee bezig zijn. Sommigen spreken in dat kader van een verborgen geloofsverlangen. God als iets of als iemand is moeilijk voorstelbaar, zeker in een samenleving waarin bijna alles ‘maakbaar’ is, nu of anders in de nabije toekomst. Het besef van God vervluchtigt dan gemakkelijk. Mensen zoeken vooral naar wat zij kunnen zien of aanraken. Herders, koningen, engelen en vooral een kind een voederbak: dat is niet alledaags.
medewerking tot stand had gebracht, en
zegt: “Het mysterie van de mens licht
met haar veelheid aan activiteiten, zeker
hoe Hij voor de heidenen de poort van het
alleen op in het mysterie van het mens
op wereldniveau, zal mensen dan ook
geloof geopend had” (Hand. 14,27). Het
geworden Woord, in Jezus Christus. Hij is
steeds naar de Bron van het ware Leven
Jaar van het Geloof ontleent aan deze
het beeld van de onzichtbare God, Hij is
voeren. Dan kom je uit bij God als de dra-
eeuwenoude ervaring haar slagzin.
de volmaakte mens” (GS 22). In onze tijd
gende kracht, die ons in Jezus Christus
ontmoeten wij Jezus altijd via de gemeen-
tegemoet is gekomen. In Hem is God zelf
DE BRON
schap, die zijn herinnering levendig
mensenkind, iemand zoals wij die ons
Jezus Christus is de liefde in persoon. Hij
houdt: dat is de Kerk. Theoloog Urs von
leven deelt maar die ons steeds ook de
heeft er over gesproken, maar Hij heeft
Balthasar noemt de Kerk ‘de voortgaande
weg naar God opent. Ware menselijk-
den niet ‘zoon van God’ genoemd. Jezus
die liefde voor God èn mens ook conse-
incarnatie’. Ondanks haar eigen tekorten,
heid is geen product uit de samenleving,
duiden wij wel als zodanig aan: in Jezus
quent toegepast. Dat is uniek. Dikwijls
die van alle tijden zijn, bestaat die Kerk
maar het houdt slechts stand wanneer
Christus is God zelf mens geworden
vragen mensen of je niet gewoon tolerant,
allereerst vanuit Christus en dat maakt
zij verbonden is met Hem, met Jezus de
onder ons. Die menswording – incarnatie
eerlijk en respectvol voor elkaar moet
haar heilig. In zijn encycliek over de prak-
Christus die aan de oorsprong staat en
met een technische term, vlees wording
zijn en vooral: heb je daar God bij nodig
tische beoefening van de liefde schrijft
met de gemeenschap, met de Kerk die
– is kenmerkend voor het bijbels christe-
en is het nodig om daarvoor regelmatig
paus Benedictus XVI: “Wie Christus lief
vanuit hem leeft. Rond Kerstmis voelen
lijke geloof. In zijn handelen en verkon-
naar de kerk te gaan? Christenen zijn niet
heeft, heeft de Kerk lief en wil dat zij
veel mensen dat intuïtief aan, met als
diging toont Jezus alom de echte liefde
vanzelfsprekend beter dan andere men-
steeds meer teken en instrument van zijn
gevolg dat wij dan meer kunnen relative-
voor God en voor de medemens; hij gaat
sen. Door hun verbondenheid met Jezus
liefde wordt” (DC 33). De Kerk, die soms
ren maar dat wij juist tijdens de kerstda-
daarin tot het uiterste: je moet je leven
Christus weten zij echter wel waar, dat wil
steen des aanstoots is – niets menselijks
gen ook beter beseffen wat van blijvende
geven. Voor Hem zelf wordt dat, mense-
zeggen in Wie die liefde haar oorsprong
is haar vreemd – is altijd ook de rots van
waarde is. De rijkdom van ons geloof
lijkerwijze gezien, zijn ondergang. Later
heeft. Zij beseffen dat het passend is
de zekerheid, die door haar overlevering
raakt ons dan dieper. Men beseft: ware
zal Jezus, gestorven op het kruis en uit
om God daarvoor te bedanken en om
en haar verborgen heiligheid de mensen
menselijkheid is een Godsgeschenk.
de dood verrezen waarvan zijn leerlingen
Gods inzicht en kracht bij voortduring af
via Jezus Christus naar God leidt. Zowel
In het grote handboek, dat in het Jaar
getuigenis afleggen, zeggen: ‘Ik ben de
te smeken, als gave van zijn Geest. Door
het aanbieden van een waardige liturgie
van het Geloof extra aandacht krijgt, in
deur (van de schaapskooi)” (Joh. 10,9).
het lezen van de Schrift, door gebed en
als het verlenen van medewerking aan
de Catechismus van de katholieke Kerk
Dat klinkt zeer exclusief: alleen via Jezus
met name door actieve deelname aan
een diaconale activiteit als de voedsel-
lezen we: “Herder of wijze, men kan hier
INCARNATIE
van God in menselijke gestalte. Een kind
Christus is het voor mensen mogelijk om
de Eucharistie danken wij God en laten
bank behoren daarom tot haar opdracht.
op aarde slechts tot God komen door
Bij de evangelietekst ‘het Woord is
wekt verwondering, want het is meer dan
toegang tot God te hebben. De eerste
wij ons telkens weer voeden door Hem.
vlees geworden en het heeft onder ons
een optelsom van factoren uit de mense-
christenen waren daar sterk van overtuigd
Kortom, dankzij onze relatie met Jezus
CHRISTUS EN DE KERK
en Hem, verborgen in de zwakheid van
gewoond’ wordt ons in de nachtmis
lijke genetica, het is iets heiligs en dus
en zij zagen de doorwerking van Jezus'
Christus staan wij steeds opnieuw in con-
Echte liefde, ware menselijkheid kan
een kind, te aanbidden” (CKK 563).
gevraagd om even neer te knielen. Het
iets van God. Van boeddhisme en islam
aanwezigheid in hun dagelijkse praktijk.
tact met de Bron van leven en liefde. Een
onmogelijk stand houden, wanneer zij
Kind in de kribbe is het sprekende Woord
kennen wij de stichters, maar dezen wor-
“Zij vertelden alles wat God met hun
tekst van het tweede Vaticaans concilie
niet gevoed en gedragen wordt. De Kerk
20 Bisdomblad december 2012
voor de kribbe van Bethlehem te knielen
drs. J. Schröder pr.
Bisdomblad december 2012
21
Ware menselijkheid is geen product uit de samenleving, maar het houdt slechts stand wanneer zij verbonden is met Hem, met Jezus de Christus die aan de oorsprong staat en met de gemeenschap, met de Kerk die vanuit hem leeft.
Menselijkheid gevraagd Rond kerstmis komen er nogal wat mensen naar de kerk, die je gedurende het jaar zelden in de zondagse Eucharistie ziet. Herders en wijzen scoren kennelijk beter dan vieringen waarvan men denkt dat ze altijd hetzelfde zijn of dan uiteenzettingen over parochiefusies en seksueel misbruik. Je kunt menen dat zoiets komt vanwege zucht naar romantiek alsmede door een vaag besef dat ‘er meer is tussen hemel en aarde’ dan datgene waar wij elke dag mee bezig zijn. Sommigen spreken in dat kader van een verborgen geloofsverlangen. God als iets of als iemand is moeilijk voorstelbaar, zeker in een samenleving waarin bijna alles ‘maakbaar’ is, nu of anders in de nabije toekomst. Het besef van God vervluchtigt dan gemakkelijk. Mensen zoeken vooral naar wat zij kunnen zien of aanraken. Herders, koningen, engelen en vooral een kind een voederbak: dat is niet alledaags.
medewerking tot stand had gebracht, en
zegt: “Het mysterie van de mens licht
met haar veelheid aan activiteiten, zeker
hoe Hij voor de heidenen de poort van het
alleen op in het mysterie van het mens
op wereldniveau, zal mensen dan ook
geloof geopend had” (Hand. 14,27). Het
geworden Woord, in Jezus Christus. Hij is
steeds naar de Bron van het ware Leven
Jaar van het Geloof ontleent aan deze
het beeld van de onzichtbare God, Hij is
voeren. Dan kom je uit bij God als de dra-
eeuwenoude ervaring haar slagzin.
de volmaakte mens” (GS 22). In onze tijd
gende kracht, die ons in Jezus Christus
ontmoeten wij Jezus altijd via de gemeen-
tegemoet is gekomen. In Hem is God zelf
DE BRON
schap, die zijn herinnering levendig
mensenkind, iemand zoals wij die ons
Jezus Christus is de liefde in persoon. Hij
houdt: dat is de Kerk. Theoloog Urs von
leven deelt maar die ons steeds ook de
heeft er over gesproken, maar Hij heeft
Balthasar noemt de Kerk ‘de voortgaande
weg naar God opent. Ware menselijk-
den niet ‘zoon van God’ genoemd. Jezus
die liefde voor God èn mens ook conse-
incarnatie’. Ondanks haar eigen tekorten,
heid is geen product uit de samenleving,
duiden wij wel als zodanig aan: in Jezus
quent toegepast. Dat is uniek. Dikwijls
die van alle tijden zijn, bestaat die Kerk
maar het houdt slechts stand wanneer
Christus is God zelf mens geworden
vragen mensen of je niet gewoon tolerant,
allereerst vanuit Christus en dat maakt
zij verbonden is met Hem, met Jezus de
onder ons. Die menswording – incarnatie
eerlijk en respectvol voor elkaar moet
haar heilig. In zijn encycliek over de prak-
Christus die aan de oorsprong staat en
met een technische term, vlees wording
zijn en vooral: heb je daar God bij nodig
tische beoefening van de liefde schrijft
met de gemeenschap, met de Kerk die
– is kenmerkend voor het bijbels christe-
en is het nodig om daarvoor regelmatig
paus Benedictus XVI: “Wie Christus lief
vanuit hem leeft. Rond Kerstmis voelen
lijke geloof. In zijn handelen en verkon-
naar de kerk te gaan? Christenen zijn niet
heeft, heeft de Kerk lief en wil dat zij
veel mensen dat intuïtief aan, met als
diging toont Jezus alom de echte liefde
vanzelfsprekend beter dan andere men-
steeds meer teken en instrument van zijn
gevolg dat wij dan meer kunnen relative-
voor God en voor de medemens; hij gaat
sen. Door hun verbondenheid met Jezus
liefde wordt” (DC 33). De Kerk, die soms
ren maar dat wij juist tijdens de kerstda-
daarin tot het uiterste: je moet je leven
Christus weten zij echter wel waar, dat wil
steen des aanstoots is – niets menselijks
gen ook beter beseffen wat van blijvende
geven. Voor Hem zelf wordt dat, mense-
zeggen in Wie die liefde haar oorsprong
is haar vreemd – is altijd ook de rots van
waarde is. De rijkdom van ons geloof
lijkerwijze gezien, zijn ondergang. Later
heeft. Zij beseffen dat het passend is
de zekerheid, die door haar overlevering
raakt ons dan dieper. Men beseft: ware
zal Jezus, gestorven op het kruis en uit
om God daarvoor te bedanken en om
en haar verborgen heiligheid de mensen
menselijkheid is een Godsgeschenk.
de dood verrezen waarvan zijn leerlingen
Gods inzicht en kracht bij voortduring af
via Jezus Christus naar God leidt. Zowel
In het grote handboek, dat in het Jaar
getuigenis afleggen, zeggen: ‘Ik ben de
te smeken, als gave van zijn Geest. Door
het aanbieden van een waardige liturgie
van het Geloof extra aandacht krijgt, in
deur (van de schaapskooi)” (Joh. 10,9).
het lezen van de Schrift, door gebed en
als het verlenen van medewerking aan
de Catechismus van de katholieke Kerk
Dat klinkt zeer exclusief: alleen via Jezus
met name door actieve deelname aan
een diaconale activiteit als de voedsel-
lezen we: “Herder of wijze, men kan hier
INCARNATIE
van God in menselijke gestalte. Een kind
Christus is het voor mensen mogelijk om
de Eucharistie danken wij God en laten
bank behoren daarom tot haar opdracht.
op aarde slechts tot God komen door
Bij de evangelietekst ‘het Woord is
wekt verwondering, want het is meer dan
toegang tot God te hebben. De eerste
wij ons telkens weer voeden door Hem.
vlees geworden en het heeft onder ons
een optelsom van factoren uit de mense-
christenen waren daar sterk van overtuigd
Kortom, dankzij onze relatie met Jezus
CHRISTUS EN DE KERK
en Hem, verborgen in de zwakheid van
gewoond’ wordt ons in de nachtmis
lijke genetica, het is iets heiligs en dus
en zij zagen de doorwerking van Jezus'
Christus staan wij steeds opnieuw in con-
Echte liefde, ware menselijkheid kan
een kind, te aanbidden” (CKK 563).
gevraagd om even neer te knielen. Het
iets van God. Van boeddhisme en islam
aanwezigheid in hun dagelijkse praktijk.
tact met de Bron van leven en liefde. Een
onmogelijk stand houden, wanneer zij
Kind in de kribbe is het sprekende Woord
kennen wij de stichters, maar dezen wor-
“Zij vertelden alles wat God met hun
tekst van het tweede Vaticaans concilie
niet gevoed en gedragen wordt. De Kerk
20 Bisdomblad december 2012
voor de kribbe van Bethlehem te knielen
drs. J. Schröder pr.
Bisdomblad december 2012
21
Over Brabantse heiligen is al veel geschreven. Neem bijvoorbeeld een geschiedenisboek uit het jaar 1498 met een uitvouwblad van in totaal meer dan twee meter lengte, die drie genealogieën bevat; van de Franse koningen, de Brabantse hertogen en de Brabantse heiligen en zaligen. Die laatste groep is weer in verschillende groepen verdeeld: zij, die in Brabant zijn geboren, en zij, die van Brabanders afstammen of in Brabant hebben geleefd. Er zijn ook verder overlappingen, want sommige koningen en hertogen zijn zalig- of heiliggesproken. Dit werk is een Middelnederlandse vertaling van een ouder werk, dus zwaar geschiedenis...
Zonder
einde…
Er staan vele bekenden in, en vele heiligen uit die lijst, maar ook heiligen van verder weg, zien we terug in de namen van kerken, parochies, dorpen en steden. Maria komt vaak voor in plaatsnamen, maar er is ook St. Agatha, St. Hubert, St. Antonis, St. Odiliapeel, Sint Michielsgestel, Sint Oedenrode... Sint Oedenrode? Sint Oeden? Eigenlijk: Sint-Oda-Rode. En zoals in een vorig Bisdomblad werd vermeld is de feestdag van St. Oda weer opgenomen in de liturgische kalender, en wel op 27 november. Zij komt niet uit Brabant, maar was een blinde Ierse of Schotse koningsdochter, die op pelgrimstocht naar het graf van de heilige Lambertus De vrijwel onbekende H. Odilia (links) afgebeeld samen met een heilige die bijna iedereen kent: de H. Caecilia. (Meester van Frankfurt, Twee heiligen, St. Odilia and St. Cecilia, ca. 1503–1506, Historisches Museum, Frankfur) t. St Odilia is afgebeeld met een boek, waarin twee ogen. De blindgeboren heilige is patrones van de ogen.
22 Bisdomblad december 2012
ging en genezen terug keerde. In plaats van lang en gelukkig te leven met de echtgenoot die haar vader voor haar had uitgezocht, vluchtte zij weg. Zij wilde zichzelf aan God geven, iets wat haar vader niet kon begrijpen. Zij vertrok, en kwam na een aantal omzwervingen in Rode terecht, waar zij zich vestigde als kluizenares, en waar zij rond 726 stierf. En zo kreeg het Rode van St. Oda, ofwel St. Oede, een nieuwe naam. St. Odiliapeel heeft ook de naam van een heilige gekregen - maar er zijn twee heilige Odilia’s. Eén is net als Oda blind geboren en deze twee blinde babies komen uit dezelfde tijd. Maar haar geschiedenis verloopt anders. Afkomstig uit de Elzas en dochter van een hertog, wordt zij, zodra het duidelijk is dat zij blind is, als baby verstoten en ondergebracht bij een familie op het platteland. Toen zij twaalf jaar oud was werd zij naar een klooster gebracht en daar gedoopt. Op dat moment kon zij zien, en keerde terug naar haar ouders. Zij stichtte een klooster en werd abdis. Maar deze heilige is niet degene waar St. Odiliapeel naar is genoemd. Het dorp heette oorspronkelijk Terraveen, en de nieuwe naam was een gevolg van een kerkelijke her-organisatie! Toen de Kruisheren uit Uden de zielzorg in Terraveen op zich namen bouwden zij in Odiliapeel een kerk. De beschermheilige van de Kruisheren is de heilige Odilia van Keulen, ook wel de H. Odilia van Brittanië genoemd. Zij was één van de gezellinnen van St. Ursula. Volgens de ‘Translatio S.
Odiliae’, rond 1300 geschreven door de kruisheer Hubertus Dinart, vluchtte zij met Ursula uit Brittannië naar Rome, samen met dienstmeisjes. Ze voeren de rivier de Rijn af, maar werden rond het jaar 300 in de omgeving van Keulen vermoord. Deze heilige werd patrones van de nieuwe dorpsgemeenschap. In 1930 besloot de gemeenteraad dat het nieuw ontgonnen gebied in NoordBrabant de naam Odiliapeel kreeg.
ling van de lijst, zijn er veel zaligen en heiligen bij gekomen. En gaat de lijst door in de toekomst? Waarom niet? Pater Eustachius, Peerke Donders, Titus Brandsma, zij zijn heiligen uit de nabije geschiedenis, en ook het heden en de toekomst zullen heiligen voortbrengen, want altijd zullen er mensen zijn die hun hart open stellen voor God en die goed, moedig, edel, liefdadig, rechtvaardig en beminnelijk leven...
De naam Brabant, en oorspronkelijk is dit gebied dus behoorlijk groot, komt van braecbant. Een samenvoeging van het woord ‘braec’, wat dus niet ‘braakliggend’ of ‘brak’ betekent, maar ‘broek’, ofwel ‘drassig land’, en het woord ‘bant’, wat ‘streek’ betekent. Hoewel...
U en ik, wij worden uitgenodigd om dit te leven. Iedere dag opnieuw. Brabanders en niet-Brabanders.
Al ouder dan het jaar 1498 blijkt een woordspel te zijn: Brabancia. Elke letter wordt gezien als een verwijzing naar een goede eigenschap in het Brabants volkskarakter: Beata (zalig), Regalis (koninklijk), Antiqua (uit oude tijden stammend), Bona (goed), Audax (moedig), Nobilis (edel), Caritativa (liefdadig), Iusta (rechtvaardig), en Amabilis (beminnelijk). Een acroniem, dus! Als we een aantal van deze eigenschappen leven - gewoon, iedere dag - dan zit het met het eerste woord ook wel goed. Kijkend naar die lange oude lijst met meer dan zeventig Brabantse heiligen en zaligen, waarvan we sommigen nu nog kennen maar anderen zijn vergeten, zou deze rubriek vele jaren kunnen doorgaan. En, sinds de samenstel-
Zr. Madeleine Bouman cps Bronnen: - http://nl.wikipedia.org/wiki/ Hertogdom_Brabant - Bijdragen tot de geschiedenis, Volume 63, 1980 - Die salighe ende schoone hystorie vanden strijde des lants van Spaengiën: een Middelnederlandse vertaling van de 'Kroniek van Pseudo-Turpijn' in 'Die alder excellenste cronycke van Brabant' (Antwerpen, Roland vanden Dorpe, 1498) Jaap Tichelaar, 1997 - Brabants historie ontvouwd: die alder excellenste cronyke van Brabant en het Brabantse geschiedbeeld anno 1500, Jaap Tichelaar, 2007 - http://igitur-archive.library.uu.nl/dissertations/2007-0109-200508/c3.pdf - http://www.historici.nl/Onderzoek/ Projecten/DVN/lemmata/data/Oda - http://nl.wikipedia.org/wiki/Odilia_ van_Keulen Bisdomblad december 2012
23
Over Brabantse heiligen is al veel geschreven. Neem bijvoorbeeld een geschiedenisboek uit het jaar 1498 met een uitvouwblad van in totaal meer dan twee meter lengte, die drie genealogieën bevat; van de Franse koningen, de Brabantse hertogen en de Brabantse heiligen en zaligen. Die laatste groep is weer in verschillende groepen verdeeld: zij, die in Brabant zijn geboren, en zij, die van Brabanders afstammen of in Brabant hebben geleefd. Er zijn ook verder overlappingen, want sommige koningen en hertogen zijn zalig- of heiliggesproken. Dit werk is een Middelnederlandse vertaling van een ouder werk, dus zwaar geschiedenis...
Zonder
einde…
Er staan vele bekenden in, en vele heiligen uit die lijst, maar ook heiligen van verder weg, zien we terug in de namen van kerken, parochies, dorpen en steden. Maria komt vaak voor in plaatsnamen, maar er is ook St. Agatha, St. Hubert, St. Antonis, St. Odiliapeel, Sint Michielsgestel, Sint Oedenrode... Sint Oedenrode? Sint Oeden? Eigenlijk: Sint-Oda-Rode. En zoals in een vorig Bisdomblad werd vermeld is de feestdag van St. Oda weer opgenomen in de liturgische kalender, en wel op 27 november. Zij komt niet uit Brabant, maar was een blinde Ierse of Schotse koningsdochter, die op pelgrimstocht naar het graf van de heilige Lambertus De vrijwel onbekende H. Odilia (links) afgebeeld samen met een heilige die bijna iedereen kent: de H. Caecilia. (Meester van Frankfurt, Twee heiligen, St. Odilia and St. Cecilia, ca. 1503–1506, Historisches Museum, Frankfur) t. St Odilia is afgebeeld met een boek, waarin twee ogen. De blindgeboren heilige is patrones van de ogen.
22 Bisdomblad december 2012
ging en genezen terug keerde. In plaats van lang en gelukkig te leven met de echtgenoot die haar vader voor haar had uitgezocht, vluchtte zij weg. Zij wilde zichzelf aan God geven, iets wat haar vader niet kon begrijpen. Zij vertrok, en kwam na een aantal omzwervingen in Rode terecht, waar zij zich vestigde als kluizenares, en waar zij rond 726 stierf. En zo kreeg het Rode van St. Oda, ofwel St. Oede, een nieuwe naam. St. Odiliapeel heeft ook de naam van een heilige gekregen - maar er zijn twee heilige Odilia’s. Eén is net als Oda blind geboren en deze twee blinde babies komen uit dezelfde tijd. Maar haar geschiedenis verloopt anders. Afkomstig uit de Elzas en dochter van een hertog, wordt zij, zodra het duidelijk is dat zij blind is, als baby verstoten en ondergebracht bij een familie op het platteland. Toen zij twaalf jaar oud was werd zij naar een klooster gebracht en daar gedoopt. Op dat moment kon zij zien, en keerde terug naar haar ouders. Zij stichtte een klooster en werd abdis. Maar deze heilige is niet degene waar St. Odiliapeel naar is genoemd. Het dorp heette oorspronkelijk Terraveen, en de nieuwe naam was een gevolg van een kerkelijke her-organisatie! Toen de Kruisheren uit Uden de zielzorg in Terraveen op zich namen bouwden zij in Odiliapeel een kerk. De beschermheilige van de Kruisheren is de heilige Odilia van Keulen, ook wel de H. Odilia van Brittanië genoemd. Zij was één van de gezellinnen van St. Ursula. Volgens de ‘Translatio S.
Odiliae’, rond 1300 geschreven door de kruisheer Hubertus Dinart, vluchtte zij met Ursula uit Brittannië naar Rome, samen met dienstmeisjes. Ze voeren de rivier de Rijn af, maar werden rond het jaar 300 in de omgeving van Keulen vermoord. Deze heilige werd patrones van de nieuwe dorpsgemeenschap. In 1930 besloot de gemeenteraad dat het nieuw ontgonnen gebied in NoordBrabant de naam Odiliapeel kreeg.
ling van de lijst, zijn er veel zaligen en heiligen bij gekomen. En gaat de lijst door in de toekomst? Waarom niet? Pater Eustachius, Peerke Donders, Titus Brandsma, zij zijn heiligen uit de nabije geschiedenis, en ook het heden en de toekomst zullen heiligen voortbrengen, want altijd zullen er mensen zijn die hun hart open stellen voor God en die goed, moedig, edel, liefdadig, rechtvaardig en beminnelijk leven...
De naam Brabant, en oorspronkelijk is dit gebied dus behoorlijk groot, komt van braecbant. Een samenvoeging van het woord ‘braec’, wat dus niet ‘braakliggend’ of ‘brak’ betekent, maar ‘broek’, ofwel ‘drassig land’, en het woord ‘bant’, wat ‘streek’ betekent. Hoewel...
U en ik, wij worden uitgenodigd om dit te leven. Iedere dag opnieuw. Brabanders en niet-Brabanders.
Al ouder dan het jaar 1498 blijkt een woordspel te zijn: Brabancia. Elke letter wordt gezien als een verwijzing naar een goede eigenschap in het Brabants volkskarakter: Beata (zalig), Regalis (koninklijk), Antiqua (uit oude tijden stammend), Bona (goed), Audax (moedig), Nobilis (edel), Caritativa (liefdadig), Iusta (rechtvaardig), en Amabilis (beminnelijk). Een acroniem, dus! Als we een aantal van deze eigenschappen leven - gewoon, iedere dag - dan zit het met het eerste woord ook wel goed. Kijkend naar die lange oude lijst met meer dan zeventig Brabantse heiligen en zaligen, waarvan we sommigen nu nog kennen maar anderen zijn vergeten, zou deze rubriek vele jaren kunnen doorgaan. En, sinds de samenstel-
Zr. Madeleine Bouman cps Bronnen: - http://nl.wikipedia.org/wiki/ Hertogdom_Brabant - Bijdragen tot de geschiedenis, Volume 63, 1980 - Die salighe ende schoone hystorie vanden strijde des lants van Spaengiën: een Middelnederlandse vertaling van de 'Kroniek van Pseudo-Turpijn' in 'Die alder excellenste cronycke van Brabant' (Antwerpen, Roland vanden Dorpe, 1498) Jaap Tichelaar, 1997 - Brabants historie ontvouwd: die alder excellenste cronyke van Brabant en het Brabantse geschiedbeeld anno 1500, Jaap Tichelaar, 2007 - http://igitur-archive.library.uu.nl/dissertations/2007-0109-200508/c3.pdf - http://www.historici.nl/Onderzoek/ Projecten/DVN/lemmata/data/Oda - http://nl.wikipedia.org/wiki/Odilia_ van_Keulen Bisdomblad december 2012
23
100
Wies van Leeuwen en Marc Bolsius geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat
De mooiste kerken van Noord-Brabant
t
De afgelopen twee jaar werkten kunsthistoricus Wies van Leeuwen en fotograaf Marc Bolsius aan een boek over de waardevolste kerken van onze provincie. Een prachtboek met bijna 300 bladzijden en honderden nieuwe foto’s. Er is stevig geselecteerd om tot een verantwoorde keuze te komen. In woord en beeld geeft het een indringend beeld van markante historische gebouwen.
Kerken zijn het middelpunt van onze steden en dorpen, ze worden gekoesterd door vrijwilligers. Vaak echte musea, met oude beelden, schilderingen en glasramen of antieke meubels. Gebouwen vol verhalen over de Brabanders en de manier waarop ze hun godsdienst beleefden. Uit het Bossche bisdom zijn meer dan vijftig kerkgebouwen opgenomen. Veel kerken worden door teruglopend kerkbezoek bedreigd met sluiting. Het is tijd om de balans op te maken. De honderd mooiste kerken van Noord-Brabant geeft een persoonlijke selectie uit een veelheid van monumenten. Zo ontstaat een beeld van de oudste en de jongste kerken, van romaans via gotiek, barok en neostijlen tot de Bossche School van de jaren zestig. Het zijn gebouwen die nog in gebruik zijn als kerk, maar ook herbestemde kerken zijn opgenomen. 'De honderd mooiste kerken' roept op tot nieuwe waardering voor de schoonheid van de gebouwen. Ze hebben een sfeer en warmte die ons in een andere wereld brengt, levend erfgoed en bron van inspiratie. Een wereld aan christelijk geïnspireerde kunst, een onmisbaar hoofdstuk uit onze geschiedenis. Stuk voor stuk gebouwen die uniek zijn, erfgoed dat we over willen dragen aan onze nakomelingen. De oudste romaanse toren in Neerlangel, het ‘heidense’ hervormde kerkje van Oirschot, maar ook de alleenstaande toren van Oostelbeers. De markante en pas gerestaureerde Pieterskerk in Oirschot, maar ook de indrukwekkende koepelkerken van Geldrop en Lierop. Er zijn offerblokken voor de armen in Stratum, barokke schilderijen in de Bossche Catharinakerk en het mooiste orgel van Europa in de Bossche Sint-Jan. Maar we kunnen ook stil worden van de eenvoud van de Goede Herderkerk van Sint-Oedenrode en juichen bij de meeslepende glasramen van Egbert Dekkers in de Waalwijkse Sint Antonius. Marc Bolsius en Wies van Leeuwen geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat. Daarnaast geeft het boek suggesties voor het bezoeken van honderden andere waardevolle kerken.
Het boek verscheen begin vorige maand. Het is een uitgave van de Bossche Stichting Archeologie, Bouwhistorie en Cultuur en W-books in Zwolle. Het kost € 29,50 en is in elke goede boekwinkel verkrijgbaar. Bisdomblad december 2012
25
100
Wies van Leeuwen en Marc Bolsius geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat
De mooiste kerken van Noord-Brabant
t
De afgelopen twee jaar werkten kunsthistoricus Wies van Leeuwen en fotograaf Marc Bolsius aan een boek over de waardevolste kerken van onze provincie. Een prachtboek met bijna 300 bladzijden en honderden nieuwe foto’s. Er is stevig geselecteerd om tot een verantwoorde keuze te komen. In woord en beeld geeft het een indringend beeld van markante historische gebouwen.
Kerken zijn het middelpunt van onze steden en dorpen, ze worden gekoesterd door vrijwilligers. Vaak echte musea, met oude beelden, schilderingen en glasramen of antieke meubels. Gebouwen vol verhalen over de Brabanders en de manier waarop ze hun godsdienst beleefden. Uit het Bossche bisdom zijn meer dan vijftig kerkgebouwen opgenomen. Veel kerken worden door teruglopend kerkbezoek bedreigd met sluiting. Het is tijd om de balans op te maken. De honderd mooiste kerken van Noord-Brabant geeft een persoonlijke selectie uit een veelheid van monumenten. Zo ontstaat een beeld van de oudste en de jongste kerken, van romaans via gotiek, barok en neostijlen tot de Bossche School van de jaren zestig. Het zijn gebouwen die nog in gebruik zijn als kerk, maar ook herbestemde kerken zijn opgenomen. 'De honderd mooiste kerken' roept op tot nieuwe waardering voor de schoonheid van de gebouwen. Ze hebben een sfeer en warmte die ons in een andere wereld brengt, levend erfgoed en bron van inspiratie. Een wereld aan christelijk geïnspireerde kunst, een onmisbaar hoofdstuk uit onze geschiedenis. Stuk voor stuk gebouwen die uniek zijn, erfgoed dat we over willen dragen aan onze nakomelingen. De oudste romaanse toren in Neerlangel, het ‘heidense’ hervormde kerkje van Oirschot, maar ook de alleenstaande toren van Oostelbeers. De markante en pas gerestaureerde Pieterskerk in Oirschot, maar ook de indrukwekkende koepelkerken van Geldrop en Lierop. Er zijn offerblokken voor de armen in Stratum, barokke schilderijen in de Bossche Catharinakerk en het mooiste orgel van Europa in de Bossche Sint-Jan. Maar we kunnen ook stil worden van de eenvoud van de Goede Herderkerk van Sint-Oedenrode en juichen bij de meeslepende glasramen van Egbert Dekkers in de Waalwijkse Sint Antonius. Marc Bolsius en Wies van Leeuwen geven een meeslepend beeld van een waardevolle cultuurschat. Daarnaast geeft het boek suggesties voor het bezoeken van honderden andere waardevolle kerken.
Het boek verscheen begin vorige maand. Het is een uitgave van de Bossche Stichting Archeologie, Bouwhistorie en Cultuur en W-books in Zwolle. Het kost € 29,50 en is in elke goede boekwinkel verkrijgbaar. Bisdomblad december 2012
25
In het Oosten werd de Epifanie het feest van de doop van de Heer, en later het doopfeest in het algemeen. Het Westen is daarentegen meer de nadruk gaan leggen op de aanbidding door de Wijzen.
Twee feesten, één geheim "Epifanie". Pieter Breughel de Oudere (1564). National Gallery, Londen.
26 Bisdomblad december 2012
Het feest van de geboorte van de Heer (Kerstmis) op 25 december en dat van de Openbaring van de Heer (Epifanie) op 6 januari, zijn beide lichtfeesten. Ze zijn de vreugdevolle begroeting van Christus, die verschijnt als het “ware Licht dat in de wereld komt” (vgl. Joh.1,9) om allen die “gezeten zijn in het duister en de schaduw van de dood” (Lc.1,79), te verlichten. Kijken we naar het ontstaan van beide feesten en hun rijke inhoud. overwonnen, kwam daarin plotseling een
Keizer Constantijn heeft waarschijnlijk
ben het aanschouwd en onze handen
De evangelist vervolgt: “En wij hebben
de bedoeling gehad om christendom en
hebben het aangeraakt” (1 Joh.1,2).
zijn heerlijkheid aanschouwd.” De oos-
heidendom in deze viering te verzoenen.
Ook het Oosten heeft met dit feest de
terse liturgie richt haar blik vooral op
Voor de christenen was het echter juist
komst van de Heer op aarde willen vieren:
deze openbaring van Gods heerlijkheid op
een bevestiging - tegen het heidendom
zijn ‘verschijnen in het vlees’, dit is zijn
6 januari. Op 25 december viert ze zowel
in – van hun onwrikbare geloof in de Heer
Menswording. Bij het ontstaan van dit
de geboorte van de Heer als de aanbid-
wiens Rijk de onherroepelijke nederlaag
Epifanie-feest hebben vermoedelijk nog
ding door de Wijzen. Begin van deze
betekende van de ‘sol invictus’. De
andere elementen meegespeeld, onder
goddelijke openbaring welke haar hoog-
christelijke aanroepingen, zoals die in
andere het heidense volksgeloof rond
tepunt bereikt wanneer de hemel zich zal
het Gloria tot ons zijn gekomen, getuigen
het heilgevende water van de Nijl. Deze
openen boven de Zoon bij zijn doop in de
hiervan: “Tu solus Sanctus, Tu solus
gedachte heeft later, nadat het feest
Jordaan en de Geest zal neerdalen en de
Dominus, Tu solus Altissimus…”, “Gij
reeds een christelijke inhoud had gekre-
stem van de Vader weerklinken. Op dat
alleen zijt de Heilige, Gij alleen de Heer,
gen, Epifanie ook in verband gebracht
moment verschijnt God in zijn heerlijkheid
Gij alleen de Allerhoogste…”. Het zijn
zowel met de bruiloft van Kana, waar
(Epifanie).
precies de titels die eens de ‘oude’ sol
water in wijn werd veranderd, als het
invictus, de vergoddelijkte keizer voor zich
doopsel van de Heer, waarbij het water
Spontaan kan men nu geneigd zijn, de
opeiste.
heilskracht ontvangt.
eerste benaderingswijze westers, de
ommekeer. De zon rees weer hoger aan
tweede typisch oosters te noemen. Al
de hemel. Het licht won het op de duister-
De viering van het kerstfeest heeft zich
Oost en West hebben elkaar wederzijds
is dan het feest van 25 december in
nis, de dag op de nacht.
vrij vlug verspreid. Het Oosten nam dit
beïnvloed. Het Oosten had 25 december
het Westen ontstaan en dat van 6 janu-
feest spoedig over, hoewel ze reeds een
overgenomen. Het Westen nam nog in
ari in het Oosten, en al hebben beide
Voor de oudheid was deze ommekeer de
feest kende, gevierd op 6 januari, dat
dezelfde vierde eeuw Epifanie van het
liturgische tradities duidelijk een eigen
‘natalis solis invicti’, de ‘geboortedag
Gods verschijning in deze wereld vierde:
Oosten over. Wel heeft de inhoud van het
hoofdaccent gelegd, de twee belevingen
van de onoverwinnelijke zon’. Deze werd
Epifanie. Dit feest kwam vanuit het hei-
Epifaniefeest zich gewijzigd: in het Oosten
van het ene geheim vloeien zowel in het
met heidense uitbundigheid begroet.
dense Egypte. Ook daar kende men een
werd dit het feest van de doop van de
Oosten als in het Westen in elkaar over,
Bovendien werd in de cultus van dit zon-
feest van winterzonnewende dat naar alle
Heer, en later het doopfeest in het alge-
elkaar wederzijds verrijkend en aanvul-
nefeest de figuur van de Romeinse keizer
waarschijnlijkheid terugging op een feest
meen. Het Westen is daarentegen meer
lend. Menswording en Verschijning, het
Met vrij grote zekerheid kan men zeggen
opgenomen. Deze ging men vereren als
van een zonnegod en dat gevierd werd op
de nadruk gaan leggen op de aanbidding
zijn twee aspecten van één geheim.
dat het ontstaan van het kerstfeest bij
de ‘sol invictus’, als de ‘onoverwinnelijke
6 januari. Ook in het Oosten was men ver-
door de Wijzen.
ons, in het Westen, te maken heeft met
zon’. De christenen hebben dit heidense
trouwd met de gedachte van de ‘vergod-
De evangelist Johannes schrijft: “het
de kerstening van het oude heidense
feest weten te kerstenen. Ze gaven er
delijking’ van de keizer. Zijn verschijnen
Woord is vlees geworden.” Vooral de
Dienst Liturgie
zonnefeest dat omstreeks de tijd van de
een nieuwe inhoud aan. Voor hen was
werd gezien als een goddelijk verschijnen,
liturgische traditie van het Westen is
liturgie@bisdomdenbosch.nl
winterzonnewende gevierd werd (volgens
Christus – die zichzelf het Licht van de
een ‘epifanie’ , als een goddelijke open-
vertrouwd met het beschouwen en vieren
toenmalige berekening 25 december). De
wereld noemt – het Licht, de nieuw-
baring, een ‘theofanie’.
van deze menswording. Onze liturgie viert
heidense mens was door dit verschijnsel
geboren en ware Zon van hun nieuwe
En zo lag ook in het Oosten voor de
op 25 december als hoogtepunt van de
gegrepen. Terwijl de dagen naar het einde
Christusfeest, hun nieuwe ‘kerstfeest’. Ze
gelovigen een weg open naar christelijke
kerstkring vooral deze bewonderenswaar-
van december toe steeds korter werden
herkenden Jezus Christus in de profetie
invulling van een heidens feest. “Het
dige ruil. Het goddelijke Woord nam een
en de duisternis van de nacht toenam,
van Maleachi over de opgang van de “zon
leven is verschenen”, schreef Johannes,
menselijke gestalte aan en onze men-
zodat het leek dat het licht uiteindelijk
der gerechtigheid die opgaat en met haar
“het eeuwige leven dat bij de Vader was,
selijke natuur ontving zo een goddelijke
voorgoed door de duisternis zou worden
vleugels genezing brengt” (Mal. 3,20).
heeft zich aan ons geopenbaard, wij heb-
waardigheid. Bisdomblad december 2012
27
In het Oosten werd de Epifanie het feest van de doop van de Heer, en later het doopfeest in het algemeen. Het Westen is daarentegen meer de nadruk gaan leggen op de aanbidding door de Wijzen.
Twee feesten, één geheim "Epifanie". Pieter Breughel de Oudere (1564). National Gallery, Londen.
26 Bisdomblad december 2012
Het feest van de geboorte van de Heer (Kerstmis) op 25 december en dat van de Openbaring van de Heer (Epifanie) op 6 januari, zijn beide lichtfeesten. Ze zijn de vreugdevolle begroeting van Christus, die verschijnt als het “ware Licht dat in de wereld komt” (vgl. Joh.1,9) om allen die “gezeten zijn in het duister en de schaduw van de dood” (Lc.1,79), te verlichten. Kijken we naar het ontstaan van beide feesten en hun rijke inhoud. overwonnen, kwam daarin plotseling een
Keizer Constantijn heeft waarschijnlijk
ben het aanschouwd en onze handen
De evangelist vervolgt: “En wij hebben
de bedoeling gehad om christendom en
hebben het aangeraakt” (1 Joh.1,2).
zijn heerlijkheid aanschouwd.” De oos-
heidendom in deze viering te verzoenen.
Ook het Oosten heeft met dit feest de
terse liturgie richt haar blik vooral op
Voor de christenen was het echter juist
komst van de Heer op aarde willen vieren:
deze openbaring van Gods heerlijkheid op
een bevestiging - tegen het heidendom
zijn ‘verschijnen in het vlees’, dit is zijn
6 januari. Op 25 december viert ze zowel
in – van hun onwrikbare geloof in de Heer
Menswording. Bij het ontstaan van dit
de geboorte van de Heer als de aanbid-
wiens Rijk de onherroepelijke nederlaag
Epifanie-feest hebben vermoedelijk nog
ding door de Wijzen. Begin van deze
betekende van de ‘sol invictus’. De
andere elementen meegespeeld, onder
goddelijke openbaring welke haar hoog-
christelijke aanroepingen, zoals die in
andere het heidense volksgeloof rond
tepunt bereikt wanneer de hemel zich zal
het Gloria tot ons zijn gekomen, getuigen
het heilgevende water van de Nijl. Deze
openen boven de Zoon bij zijn doop in de
hiervan: “Tu solus Sanctus, Tu solus
gedachte heeft later, nadat het feest
Jordaan en de Geest zal neerdalen en de
Dominus, Tu solus Altissimus…”, “Gij
reeds een christelijke inhoud had gekre-
stem van de Vader weerklinken. Op dat
alleen zijt de Heilige, Gij alleen de Heer,
gen, Epifanie ook in verband gebracht
moment verschijnt God in zijn heerlijkheid
Gij alleen de Allerhoogste…”. Het zijn
zowel met de bruiloft van Kana, waar
(Epifanie).
precies de titels die eens de ‘oude’ sol
water in wijn werd veranderd, als het
invictus, de vergoddelijkte keizer voor zich
doopsel van de Heer, waarbij het water
Spontaan kan men nu geneigd zijn, de
opeiste.
heilskracht ontvangt.
eerste benaderingswijze westers, de
ommekeer. De zon rees weer hoger aan
tweede typisch oosters te noemen. Al
de hemel. Het licht won het op de duister-
De viering van het kerstfeest heeft zich
Oost en West hebben elkaar wederzijds
is dan het feest van 25 december in
nis, de dag op de nacht.
vrij vlug verspreid. Het Oosten nam dit
beïnvloed. Het Oosten had 25 december
het Westen ontstaan en dat van 6 janu-
feest spoedig over, hoewel ze reeds een
overgenomen. Het Westen nam nog in
ari in het Oosten, en al hebben beide
Voor de oudheid was deze ommekeer de
feest kende, gevierd op 6 januari, dat
dezelfde vierde eeuw Epifanie van het
liturgische tradities duidelijk een eigen
‘natalis solis invicti’, de ‘geboortedag
Gods verschijning in deze wereld vierde:
Oosten over. Wel heeft de inhoud van het
hoofdaccent gelegd, de twee belevingen
van de onoverwinnelijke zon’. Deze werd
Epifanie. Dit feest kwam vanuit het hei-
Epifaniefeest zich gewijzigd: in het Oosten
van het ene geheim vloeien zowel in het
met heidense uitbundigheid begroet.
dense Egypte. Ook daar kende men een
werd dit het feest van de doop van de
Oosten als in het Westen in elkaar over,
Bovendien werd in de cultus van dit zon-
feest van winterzonnewende dat naar alle
Heer, en later het doopfeest in het alge-
elkaar wederzijds verrijkend en aanvul-
nefeest de figuur van de Romeinse keizer
waarschijnlijkheid terugging op een feest
meen. Het Westen is daarentegen meer
lend. Menswording en Verschijning, het
Met vrij grote zekerheid kan men zeggen
opgenomen. Deze ging men vereren als
van een zonnegod en dat gevierd werd op
de nadruk gaan leggen op de aanbidding
zijn twee aspecten van één geheim.
dat het ontstaan van het kerstfeest bij
de ‘sol invictus’, als de ‘onoverwinnelijke
6 januari. Ook in het Oosten was men ver-
door de Wijzen.
ons, in het Westen, te maken heeft met
zon’. De christenen hebben dit heidense
trouwd met de gedachte van de ‘vergod-
De evangelist Johannes schrijft: “het
de kerstening van het oude heidense
feest weten te kerstenen. Ze gaven er
delijking’ van de keizer. Zijn verschijnen
Woord is vlees geworden.” Vooral de
Dienst Liturgie
zonnefeest dat omstreeks de tijd van de
een nieuwe inhoud aan. Voor hen was
werd gezien als een goddelijk verschijnen,
liturgische traditie van het Westen is
liturgie@bisdomdenbosch.nl
winterzonnewende gevierd werd (volgens
Christus – die zichzelf het Licht van de
een ‘epifanie’ , als een goddelijke open-
vertrouwd met het beschouwen en vieren
toenmalige berekening 25 december). De
wereld noemt – het Licht, de nieuw-
baring, een ‘theofanie’.
van deze menswording. Onze liturgie viert
heidense mens was door dit verschijnsel
geboren en ware Zon van hun nieuwe
En zo lag ook in het Oosten voor de
op 25 december als hoogtepunt van de
gegrepen. Terwijl de dagen naar het einde
Christusfeest, hun nieuwe ‘kerstfeest’. Ze
gelovigen een weg open naar christelijke
kerstkring vooral deze bewonderenswaar-
van december toe steeds korter werden
herkenden Jezus Christus in de profetie
invulling van een heidens feest. “Het
dige ruil. Het goddelijke Woord nam een
en de duisternis van de nacht toenam,
van Maleachi over de opgang van de “zon
leven is verschenen”, schreef Johannes,
menselijke gestalte aan en onze men-
zodat het leek dat het licht uiteindelijk
der gerechtigheid die opgaat en met haar
“het eeuwige leven dat bij de Vader was,
selijke natuur ontving zo een goddelijke
voorgoed door de duisternis zou worden
vleugels genezing brengt” (Mal. 3,20).
heeft zich aan ons geopenbaard, wij heb-
waardigheid. Bisdomblad december 2012
27
Het thema van de zoektocht heeft door de eeuwen heen talloze schrijvers geïnspireerd, met als hoogtepunt wellicht de queeste van de heilige Graal. Ook heel wat films en televisieprogramma’s hebben hun succes te danken aan de identificatie van kijkers met de hoofdpersoon die zijn doel tracht te bereiken. Dit heeft vermoedelijk te maken met het gegeven dat wij mensen in wezen allemaal op zoek zijn naar iets dat we in algemene zin ‘geluk’ noemen, maar waarvan christenen aannemen dat het ten diepste God zelf is.
priesterseminarie diakenopleiding vormingscentrum Bouw mee aan de toekomst van de Kerk! “Al op jonge leeftijd wist ik dat het priesterschap mijn levensweg zou zijn. Als priester ben je een zeer bevoorrecht iemand, want je mag de mensen intens nabij zijn op de meest bijzondere momenten in hun leven. Vooral in de liturgie van de Eucharistie weet ik mij verbonden met alle mensen; ieder die ik die dag ontmoet heb, alle vreugden en vragen, alle nood of pijn, alle intenties die mensen mij hebben toevertrouwd, kan ik daar op mijn beurt toevertrouwen aan de Heer. Ik ben graag in de kerk bezig, daar voel ik me thuis. Als ik zie hoeveel mensen als vrijwilliger, jong en oud, actief betrokken zijn bij de Kerk, dan heb ik alle vertrouwen in de toekomst. In de nieuwe parochies liggen oneindig veel kansen om ons geloof handen en voeten te geven, om onze kerken zichtbare tekens van hoop te laten zijn! Want God bezielt ons met een geestkracht die niet te stuiten is.”
Albrecht Dürer: 'Jezus te midden van de schriftgeleerden' (1506). Thyssen-Bornemisza Museum, Madrid
Voor wie hem zoeken wil Gedachten bij Lc. 2, 42-51 (evangelie feest van de H. Familie in het jaar C)
De kersttijd is bij uitstek de periode van
wijzen uit het Oosten zijn van die univer-
verwijtende vraag van Maria luidt: “Wist gij
het liturgisch jaar waarin duidelijk wordt
sele heilsdimensie het symbool. Zij krijgen
dan niet dat Ik in het huis van mijn Vader
dat God zich niet alleen laat zoeken,
een teken waar ze geloof aan hechten, ze
moest zijn?”
maar dat Hij ook door ons gevonden wil
gaan op zoek en ze vinden uiteindelijk - zij
Dat is natuurlijk uiterst betekenisvol. Voor
worden. Dat is immers het wonder van de
het niet zonder moeite - het kind waarin
Joden was de tempel te Jeruzalem immers
menswording: dat God geen abstracte,
God zich voorgoed met ons verbindt. Die
de plaats waar God zijn woning had onder
ontoegankelijke grootheid is maar dat Hij
wijzen zijn trouwens niet de eersten om
de mensen; het heiligste der heiligen was
als dat kleine, onaanzienlijke mensenkind
bij de kribbe neer te knielen, in de nacht
vervuld van zijn ‘shekina’, zijn geheimnis-
onder ons komt en zich aan ons te kennen
van de geboorte wordt de herders door
volle aanwezigheid, waaruit bleek dat God
geeft. Precies op dat punt onderscheidt
engelen de weg gewezen naar de stal (Lc.
verblijf wilde houden onder Israël, zijn uit-
het christendom zich van de Islam en het
2, 11-12).
verkoren volk. Welnu, zoals Jezus te vinden is bij zijn Vader, zo is die Vader te vinden in
Jodendom; voor deze godsdiensten is God
Pastoor Steven Barberien Diessen
Ben je geïnteresseerd? Vul dan de bon in en stuur naar: Rector F. De Rycke Papenhulst 4 5211 LC ’s-Hertogenbosch : 073 - 613 20 00
☎
info@sint-janscentrum.nl www.sint-janscentrum.nl R.K. Instelling Sonnius NL: 22.52.03.022; BE: 521-0053201-65
Naam / Achternaam: Geboortedatum: Adres: Postcode en woonplaats: Tel.nr.: E-mail: Ik wil graag: Informatie over de priesteropleiding Kennismaken met de opleiding Deelnemen aan de roepingendagen
per definitie transcendent, terwijl christe-
Het evangelie dat gelezen wordt op het
zijn Zoon. Jezus Christus is de nieuwe tem-
nen geloven dat Hij zozeer van ons houdt
feest van de heilige Familie in het C-jaar
pel, geheel vervuld van de heilige Geest;
dat Hij uit de hemel is neergedaald en is
staat eveneens in het teken van zoeken
Hij is degene in en door wie God tegen-
binnengetreden in onze mensengeschiede-
en vinden. Het neemt ons twaalf jaar mee
woordig is in de wereld. Dat laatste mag
nis om die tot heilsgeschiedenis te maken.
vooruit in de tijd en verhaalt het enige
echter ook voor ons gelovigen gelden - ook
Volgens die opvatting mogen we die naam
wat van Jezus bekend is tussen de eerste
in ons woont Gods Geest (Rom. 8, 11 ; cf.
“Immanuel”, God-met-ons, daarom heel
maanden na zijn geboorte en het begin
Joh. 14, 17), ook wij mogen mensen zijn
letterlijk nemen - namelijk als zijn aanwe-
van zijn openbare leven. Dat unieke feit is
door wie zijn liefde voor anderen zichtbaar
zigheid in de persoon van Jezus, mens van
uitgerekend een vermissing: Jezus blijft
wordt. Het feest van de heilige Familie her-
vlees en bloed die de oneindige liefde van
buiten medeweten van zijn ouders achter
innert ons eraan dat het gezin bij uitstek
de onzichtbare God aan ons openbaart
in Jeruzalem. Wanneer Jozef en Maria zijn
een vindplaats van die liefde moet zijn.
(verg. Joh. 1, 18).
afwezigheid opmerken zoeken ze Hem in
Nee, God is geen onbekende, geen verre
In de kersttijd vieren we dan ook - op 6
eerste instantie onder familieleden en
vreemde, maar Hij is ons genadevol nabij
januari of de naastbij gelegen zondag
bekenden, maar als dat niets oplevert
“zodat wie Hem zoeken wil, Hem reeds
- het hoogfeest van de Epifanie van de
“keren ze al zoekende naar Jeruzalem
gevonden heeft” (Euch. Gebed IV).
Heer (in de volksmond beter bekend als
terug” en “pas na drie dagen vinden ze
‘Driekoningen’). God wil zich aan allen
Hem in de tempel” (Lc. 2, 45-46). Het
openbaren, aan heel de wereld, en de drie
laconieke antwoord van Jezus op de licht
N. van der Sluis pr Bisdomblad december 2012
29
Het thema van de zoektocht heeft door de eeuwen heen talloze schrijvers geïnspireerd, met als hoogtepunt wellicht de queeste van de heilige Graal. Ook heel wat films en televisieprogramma’s hebben hun succes te danken aan de identificatie van kijkers met de hoofdpersoon die zijn doel tracht te bereiken. Dit heeft vermoedelijk te maken met het gegeven dat wij mensen in wezen allemaal op zoek zijn naar iets dat we in algemene zin ‘geluk’ noemen, maar waarvan christenen aannemen dat het ten diepste God zelf is.
priesterseminarie diakenopleiding vormingscentrum Bouw mee aan de toekomst van de Kerk! “Al op jonge leeftijd wist ik dat het priesterschap mijn levensweg zou zijn. Als priester ben je een zeer bevoorrecht iemand, want je mag de mensen intens nabij zijn op de meest bijzondere momenten in hun leven. Vooral in de liturgie van de Eucharistie weet ik mij verbonden met alle mensen; ieder die ik die dag ontmoet heb, alle vreugden en vragen, alle nood of pijn, alle intenties die mensen mij hebben toevertrouwd, kan ik daar op mijn beurt toevertrouwen aan de Heer. Ik ben graag in de kerk bezig, daar voel ik me thuis. Als ik zie hoeveel mensen als vrijwilliger, jong en oud, actief betrokken zijn bij de Kerk, dan heb ik alle vertrouwen in de toekomst. In de nieuwe parochies liggen oneindig veel kansen om ons geloof handen en voeten te geven, om onze kerken zichtbare tekens van hoop te laten zijn! Want God bezielt ons met een geestkracht die niet te stuiten is.”
Albrecht Dürer: 'Jezus te midden van de schriftgeleerden' (1506). Thyssen-Bornemisza Museum, Madrid
Voor wie hem zoeken wil Gedachten bij Lc. 2, 42-51 (evangelie feest van de H. Familie in het jaar C)
De kersttijd is bij uitstek de periode van
wijzen uit het Oosten zijn van die univer-
verwijtende vraag van Maria luidt: “Wist gij
het liturgisch jaar waarin duidelijk wordt
sele heilsdimensie het symbool. Zij krijgen
dan niet dat Ik in het huis van mijn Vader
dat God zich niet alleen laat zoeken,
een teken waar ze geloof aan hechten, ze
moest zijn?”
maar dat Hij ook door ons gevonden wil
gaan op zoek en ze vinden uiteindelijk - zij
Dat is natuurlijk uiterst betekenisvol. Voor
worden. Dat is immers het wonder van de
het niet zonder moeite - het kind waarin
Joden was de tempel te Jeruzalem immers
menswording: dat God geen abstracte,
God zich voorgoed met ons verbindt. Die
de plaats waar God zijn woning had onder
ontoegankelijke grootheid is maar dat Hij
wijzen zijn trouwens niet de eersten om
de mensen; het heiligste der heiligen was
als dat kleine, onaanzienlijke mensenkind
bij de kribbe neer te knielen, in de nacht
vervuld van zijn ‘shekina’, zijn geheimnis-
onder ons komt en zich aan ons te kennen
van de geboorte wordt de herders door
volle aanwezigheid, waaruit bleek dat God
geeft. Precies op dat punt onderscheidt
engelen de weg gewezen naar de stal (Lc.
verblijf wilde houden onder Israël, zijn uit-
het christendom zich van de Islam en het
2, 11-12).
verkoren volk. Welnu, zoals Jezus te vinden is bij zijn Vader, zo is die Vader te vinden in
Jodendom; voor deze godsdiensten is God
Pastoor Steven Barberien Diessen
Ben je geïnteresseerd? Vul dan de bon in en stuur naar: Rector F. De Rycke Papenhulst 4 5211 LC ’s-Hertogenbosch : 073 - 613 20 00
☎
info@sint-janscentrum.nl www.sint-janscentrum.nl R.K. Instelling Sonnius NL: 22.52.03.022; BE: 521-0053201-65
Naam / Achternaam: Geboortedatum: Adres: Postcode en woonplaats: Tel.nr.: E-mail: Ik wil graag: Informatie over de priesteropleiding Kennismaken met de opleiding Deelnemen aan de roepingendagen
per definitie transcendent, terwijl christe-
Het evangelie dat gelezen wordt op het
zijn Zoon. Jezus Christus is de nieuwe tem-
nen geloven dat Hij zozeer van ons houdt
feest van de heilige Familie in het C-jaar
pel, geheel vervuld van de heilige Geest;
dat Hij uit de hemel is neergedaald en is
staat eveneens in het teken van zoeken
Hij is degene in en door wie God tegen-
binnengetreden in onze mensengeschiede-
en vinden. Het neemt ons twaalf jaar mee
woordig is in de wereld. Dat laatste mag
nis om die tot heilsgeschiedenis te maken.
vooruit in de tijd en verhaalt het enige
echter ook voor ons gelovigen gelden - ook
Volgens die opvatting mogen we die naam
wat van Jezus bekend is tussen de eerste
in ons woont Gods Geest (Rom. 8, 11 ; cf.
“Immanuel”, God-met-ons, daarom heel
maanden na zijn geboorte en het begin
Joh. 14, 17), ook wij mogen mensen zijn
letterlijk nemen - namelijk als zijn aanwe-
van zijn openbare leven. Dat unieke feit is
door wie zijn liefde voor anderen zichtbaar
zigheid in de persoon van Jezus, mens van
uitgerekend een vermissing: Jezus blijft
wordt. Het feest van de heilige Familie her-
vlees en bloed die de oneindige liefde van
buiten medeweten van zijn ouders achter
innert ons eraan dat het gezin bij uitstek
de onzichtbare God aan ons openbaart
in Jeruzalem. Wanneer Jozef en Maria zijn
een vindplaats van die liefde moet zijn.
(verg. Joh. 1, 18).
afwezigheid opmerken zoeken ze Hem in
Nee, God is geen onbekende, geen verre
In de kersttijd vieren we dan ook - op 6
eerste instantie onder familieleden en
vreemde, maar Hij is ons genadevol nabij
januari of de naastbij gelegen zondag
bekenden, maar als dat niets oplevert
“zodat wie Hem zoeken wil, Hem reeds
- het hoogfeest van de Epifanie van de
“keren ze al zoekende naar Jeruzalem
gevonden heeft” (Euch. Gebed IV).
Heer (in de volksmond beter bekend als
terug” en “pas na drie dagen vinden ze
‘Driekoningen’). God wil zich aan allen
Hem in de tempel” (Lc. 2, 45-46). Het
openbaren, aan heel de wereld, en de drie
laconieke antwoord van Jezus op de licht
N. van der Sluis pr Bisdomblad december 2012
29
Het Bisdomblad is het officiële nieuws- en informatiemagazine van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch. (ISSN 1384-220X) Hoofdredactie: J.G.P.G. van Eeden Eindredactie: J.G.P.G. van Eeden Redactie: E. Kleinpenning, Th. Schepens, N. van der Sluis. Aan dit nummer werkten verder mee: A. Bakker, Zr. M. Bouman cps, C. van Hasselt, Mgr. A. Hurkmans, Dienst Liturgie, Mgr. J. Schröder. Beeld/Fotografie: Archief Bisdom (p. 8), Marc Bolsius (p. 24,25), Jaap van Eeden (p. 4,6,10,11,12, 15,16,17,18,20), Webgallery of Art (p.22,26,29). Adres redactie: Parade 11, ’s-Hertogenbosch. Telefoon: 073-5232042 Fax: 073-6136850 E-mail: redactie@bisdomblad.nl www.bisdomdenbosch.nl Adres administratie/ Correspondentie-adres: Postbus 1333, 5200 BJ ’s-Hertogenbosch. E-mail: redactie@bisdomblad.nl ING: 1108695 Advertentie-verkoop: HMS Mediaexploitatie, Afdeling advertenties Postbus 1611, 5200 BR ’s-Hertogenbosch; Tel 073-7507060; uitgeverij@hms-denbosch.nl Vormgeving: Beelenkamp Ontwerpers Tilburg. Druk: RotoSmeets Eindhoven ABONNEMENTEN 2012 is de laatste jaargang van het Bisdomblad, daarom worden geen abonnementen meer afgesloten. Losse nummers kosten € 2,50 (excl. porto). OVERNEMEN Artikelen in het Bisdomblad mogen vrij worden overgenomen in parochiebladen, illustraties alleen als vooraf schriftelijk toestemming is verleend door de redactie. COPYRIGHT Voor de bijbelteksten werd gebruik gemaakt van de Willibrordvertaling, waarvan het copyright berust bij de Katholieke Bijbel Stichting te Den Bosch. De uit polyethyleen vervaardigde verpakking van het Bisdomblad is onschadelijk in de vuilverbranding en niet van invloed op de kwaliteit van het grondwater. Polyethyleen is uitstekend te recyclen.
Parochies Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Heilige Franciscus, gevestigd te Kerkdriel, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies H.Hubertus te Alem, H.Willibrordus te Ammerzoden, H. Willibrordus te Hedel, H.Martinus te Kerkdriel, HH. Martinus en Barbara te Rossum-Hurwenen, H.Martinus te Velddriel en H. Martinus te Zaltbommel. Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde heer dr. C.F.M. van den Hout, waarnemend pastoor, de zeereerwaarde pater L.B. Bus ofmcap, pastor, de zeereerwaarde heer drs. S.J.M. Schevers, pastor en de heer drs. J.F. Vriesema, pastoraal werker. Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Heilige Michaël, gevestigd te Schijndel, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies H. Jacobus de Meerdere te Den Dungen, H. Lambertus te Gemonde, H. Michaël te Sint Michielsgestel en Sint Servatius Schijndel te Schijndel. Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde heer drs. F.M. As, pastoor, de zeereerwaarde heer C.A.W.J. van Beurden, pastor, de zeereerwaarde pater C.S.J. Michael ocd, pastor, de eerwaarde heer P.J. Schevers, diaken, de eerwaarde heer M.A.C.G.M. van der Heijden, diaken en mevrouw M.E.A. Beij-Evers, pastoraal werkster Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Wonderbare Moeder, gevestigd te Drunen, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies Drunen-Elshout te Drunen, H. Catharina te Heusden, H. Catharina van Alexandrië te Herpt en H. Lambertus te Hedikhuizen. Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde
Lezingenschema December 21 December (P): l: Hoogl. 2, 8 - 14 of: Sef. 3, 14 - 18a; ev: Lc. 1, 39 - 45 22 December (P) l: 1 Sam. 1, 24 - 28; ev: Lc. 1, 46 - 56 23 December Vierde Zondag van de Advent (P): l: Mich. 5, 1 - 4a; antw: Ps. 80; tl: Heb. 10, 5 10; ev: Lc. 1, 39 - 45 (C; ML 84 t.m. vers 45); 24 December (P) l: 2 Sam. 7, 1 - 5 + 8b - 12 + 14a + 16; ev: Lc. 1, 67 - 79 Kersttijd: Kerstmis - Geboorte van de Heer 24/25 December: Heilige Kerstavond en Kerstnacht Vigiliemis (maandagavond) (W) In euch: 189; Gl.; l: Jes. 62, 1 - 5; antw: Ps. 89; tl: Hand. 13, 16 - 17 + 22 - 25; ev: Mt. 1, 1 - 25 of: 1, 18 - 25 (C); Nachtmis (van maandag 24 op dinsdag 25 december) (191) (W) l: Jes. 9, 1 - 3 + 5 - 6; antw: Ps. 96; tl: Tit. 2, 11 14; ev: Lc. 2, 1 - 14 (C; ML 32); 25 December: Kerstdag (W) Dagmis: 195; Gl.; l: Jes. 52, 7 - 10; antw: Ps. 98; tl: Heb. 1, 1 - 6; ev: Joh. 1, 1 - 18 of: 1, 1 - 5 + 9 - 14 (C); 26 December (R): H. Stefanus, eerste martelaar (Tweede Kerstdag) l: Hand. 6, 8 - 10 + 7, 54 - 60; antw: Ps 31; ev: Mt. 10, 17 - 22 (IV) 27 December: H. Johannes, apostel en evangelist, Patroon van het bisdom (W) l: 1 Joh. 1, 1 - 4; antw: Ps. 97; ev: Joh. 20, 2 - 8 (IV) 28 December: HH. Onnozele Kinderen, martelaren (R) l: 1 Joh. 1, 5 - 2, 2; antw: Ps. 124; ev: Mt. 2, 13 - 18 (IV) 29 December (W) l: 1 Joh 2,3-11; ev: Luc. 2,22-35 30 December (W) el: Sir. 3,2-6.12-14; tl Kol. 3,12-21; ev. Mat. 2,13-15.19-23; 31 December: (W) l: 1 Joh. 2, 18 - 21; ev: Joh. 1, 1 - 18;
Agenda van mgr. Hurkmans
Agenda van mgr. Mutsaerts
December
Januari
December
Donderdag 20 december
Dinsdag 1 januari Nieuwjaar
Donderdag 20 december
9.00 uur: H. Mis in de St. Jan
11.00 uur: Pontificale Eucharistie in de
Stafvergadering;
10.00 uur: stafvergadering
St. Jan
20 december
15.00 uur: adventsviering bisdom
6-11 januari
Adventsviering bisdompersoneel
Vrijdag 21 december
Werkbezoek aan Barcelona (o.a. bezoek
Zaterdag 22 december
15.00 uur: kerstviering Katholiek
aan de kardinaal, bezichting kerk Sagrada
19.00 uur H. Mis Valkenswaard
Nieuwsblad op het Sint-Janscentrum
Familia en Catalaanse kerststallen,
Zondag 23 december
Maandag 24 december kerstavond
bezoek aan de abt van het klooster
11.00 uur: H. Mis Valkenswaard
Montserrat)
Maandag 24 december
24.00 uur: nachtmis in de St. Jan
Dinsdag 15 januari
21.00 en 23.00 uur: Nachtmissen Meerveldhoven
Dinsdag 25 december Eerste Kerstdag
Bisschoppenvergadering te Utrecht
Dinsdag 25 december
Donderdag 17 januari
9.30 uur H. Mis Bakel
10.00 uur: Pontificale Eucharistie in de
9.00 uur: Heilige Mis in de kathedraal;
Woensdag 26 december
St. Jan
10.00 uur: stafvergadering;
11.00 uur: H. Mis Heeze
Donderdag 27 december
19.00 uur: oecumenische viering
9.00 uur: H. Mis in de St. Jan
Zaterdag 19 januari
Januari
10.00 uur: stafvergadering
17.00 en 19.00 uur H. Vormsel te Heesch
Dinsdag 1 januari
Maandag 31 december
11.00 uur: H. Mis Meerveldhoven
17.30 uur: H. Mis bij de Zusters van het
Donderdag 3januari
Kostbaar Bloed te Aarle-Rixtel
Stafvergadering
Zondag 6 januari
Benoemingen/Ontslagen
10.00 uur: H. Mis Bommelerwaard
Woensdag 9 januari 19.00 uur: H. Mis te Uden gevolgd door lezing in het
Mgr. A. Hurkmans, bisschop van 's-Herto-
De eerwaarde heer P.W.M. Buijs te
kader van het Jaar van het Geloof
genbosch, heeft:
Berghem per 15 november 2012 benoemd
Donderdag 10 januari
tot diaken van de parochie Sint Christoffel
Stafvergadering
De zeereerwaarde heer I.J.J. Krewinkel te
te Dreumel.
Dinsdag 15 januari
Veghel per 12 maart 2012 benoemd als
De hoogeerwaarde heer Ph.G.A. Spooren
Bisschoppenconferentie
pastor van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te
te Budel per 23 november 2012 benoemd
Donderdag 17 januari
’s-Hertogenbosch.
tot waarnemend pastoor van de parochie
Stafvergadering; Vergadering Sonnius
De hoogeerwaarde heer mr. drs. J.G.N.M.
H. Nicolaas te Valkenswaard.
van Rossem te ’s-Hertogenbosch per 1
Mevrouw drs. M.C. van der Zande-Jansen
november 2012 benoemd tot waarne-
te Houten per 1 juni 2012 de pastorale
mend pastoor van de parochie Emmaus te
zending als pastoraal werkster ten behoe-
’s-Hertogenbosch.
ve van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te
De eerwaarde heer J.A. Dommeck te
’s-Hertogenbosch.
H. Antonius van Padua te Waalwijk, St. Jan en St. Clemens te
Berkel-Enschot per 1 november 2012
De weleerwaarde heer G. de Jong te
Waalwijk en HH. Theresia-Bartholomeus te Waspik.
eervol ontslag verleend als diaken van de
Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd tot
Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde
parochie H. Petrus te Oisterwijk.
kapelaan van de parochie Sint Joris te
vervolg
heer drs. M.W.G. Dorssers, pastoor, de eerwaarde heer A.C.P.M.
De hoogeerwaarde pater mr. J.A.N. Stuyt
Eindhoven.
De zeereerwaarde heer J.A.J. Schepers te
van Diessen, diaken en de heer F.J.M. Heijltjes, pastoraal werker.
sj. Te Nijmegen per 1 november 2012
De weleerwaarde heer P.S. Kuis te ’s-Her-
Rosmalen per 1 augustus 2012 eervol ontslag
benoemd tot waarnemend deken van het
togenbosch per 1 juli 2012 benoemd tot
verleend als bisschoppelijk gedelegeerde voor
heer D.A. Hedebouw, pastoor en de eerwaarde heer A.A.M. Soeterboek, diaken. Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Sint Jan de Doper, gevestigd te Waalwijk, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies
Januari 1 Januari 2013 (W) Heilige Maria, Moeder van God, Hoogfeest l: Num. 6, 22 - 27; antw: Ps. 67; tl: Gal. 4, 4 - 7; ev: Lc. 2, 16 - 21 (C);.
Elke woensdag en vrijdag H. Mis te Neerkant
Benoemingen/Ontslagen
Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans middels fusie samen-
dekenaat Druten-Wijchen.
kapelaan van de parochies H. Maria en
de emeriti in het bisdom van ’s-Hertogenbosch.
gevoegd de Angelusparochie te Asten en de parochie O.L.Vrouw
De eerwaarde heer B.T.W.G.M. Leijtens
Sint Jan evangelist te ’s-Hertogenbosch.
De eerwaarde pater X. Arokiasamy te
Praesentatie te Ommel waarbij de R.K. Angelusparochie verkrij-
te Dommelen per 10 november 2012
De eerwaarde pater J. Onoja cssp te
Luyksgestel per 1 augustus 2012 benoemd tot
gende rechtspersoon is. De parochie wordt bediend door een pas-
benoemd tot diaken van de parochies H.
Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd
kapelaan van de Pastorale Eenheid Bergeijk te
toraal team bestaande uit de zeereerwaarde heer A.J.M. Hermans,
Nicolaas te Valkenswaard, H. Familie te
als pastor-assistent voor het
Bergeijk.
pastoor, de zeereerwaarde pater A.J. van Steen svd, pastor en de
Aalst en H. Willibrordus te Waalre.
Vreemdelingenpastoraat te Eindhoven.
weleerwaarde heer A.Th.H. van Overbeek, kapelaan. 30 Bisdomblad december 2012
Bisdomblad december 2012
31
Het Bisdomblad is het officiële nieuws- en informatiemagazine van het Bisdom van ’s-Hertogenbosch. (ISSN 1384-220X) Hoofdredactie: J.G.P.G. van Eeden Eindredactie: J.G.P.G. van Eeden Redactie: E. Kleinpenning, Th. Schepens, N. van der Sluis. Aan dit nummer werkten verder mee: A. Bakker, Zr. M. Bouman cps, C. van Hasselt, Mgr. A. Hurkmans, Dienst Liturgie, Mgr. J. Schröder. Beeld/Fotografie: Archief Bisdom (p. 8), Marc Bolsius (p. 24,25), Jaap van Eeden (p. 4,6,10,11,12, 15,16,17,18,20), Webgallery of Art (p.22,26,29). Adres redactie: Parade 11, ’s-Hertogenbosch. Telefoon: 073-5232042 Fax: 073-6136850 E-mail: redactie@bisdomblad.nl www.bisdomdenbosch.nl Adres administratie/ Correspondentie-adres: Postbus 1333, 5200 BJ ’s-Hertogenbosch. E-mail: redactie@bisdomblad.nl ING: 1108695 Advertentie-verkoop: HMS Mediaexploitatie, Afdeling advertenties Postbus 1611, 5200 BR ’s-Hertogenbosch; Tel 073-7507060; uitgeverij@hms-denbosch.nl Vormgeving: Beelenkamp Ontwerpers Tilburg. Druk: RotoSmeets Eindhoven ABONNEMENTEN 2012 is de laatste jaargang van het Bisdomblad, daarom worden geen abonnementen meer afgesloten. Losse nummers kosten € 2,50 (excl. porto). OVERNEMEN Artikelen in het Bisdomblad mogen vrij worden overgenomen in parochiebladen, illustraties alleen als vooraf schriftelijk toestemming is verleend door de redactie. COPYRIGHT Voor de bijbelteksten werd gebruik gemaakt van de Willibrordvertaling, waarvan het copyright berust bij de Katholieke Bijbel Stichting te Den Bosch. De uit polyethyleen vervaardigde verpakking van het Bisdomblad is onschadelijk in de vuilverbranding en niet van invloed op de kwaliteit van het grondwater. Polyethyleen is uitstekend te recyclen.
Parochies Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Heilige Franciscus, gevestigd te Kerkdriel, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies H.Hubertus te Alem, H.Willibrordus te Ammerzoden, H. Willibrordus te Hedel, H.Martinus te Kerkdriel, HH. Martinus en Barbara te Rossum-Hurwenen, H.Martinus te Velddriel en H. Martinus te Zaltbommel. Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde heer dr. C.F.M. van den Hout, waarnemend pastoor, de zeereerwaarde pater L.B. Bus ofmcap, pastor, de zeereerwaarde heer drs. S.J.M. Schevers, pastor en de heer drs. J.F. Vriesema, pastoraal werker. Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Heilige Michaël, gevestigd te Schijndel, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies H. Jacobus de Meerdere te Den Dungen, H. Lambertus te Gemonde, H. Michaël te Sint Michielsgestel en Sint Servatius Schijndel te Schijndel. Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde heer drs. F.M. As, pastoor, de zeereerwaarde heer C.A.W.J. van Beurden, pastor, de zeereerwaarde pater C.S.J. Michael ocd, pastor, de eerwaarde heer P.J. Schevers, diaken, de eerwaarde heer M.A.C.G.M. van der Heijden, diaken en mevrouw M.E.A. Beij-Evers, pastoraal werkster Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Wonderbare Moeder, gevestigd te Drunen, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies Drunen-Elshout te Drunen, H. Catharina te Heusden, H. Catharina van Alexandrië te Herpt en H. Lambertus te Hedikhuizen. Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de zeereerwaarde
Lezingenschema December 21 December (P): l: Hoogl. 2, 8 - 14 of: Sef. 3, 14 - 18a; ev: Lc. 1, 39 - 45 22 December (P) l: 1 Sam. 1, 24 - 28; ev: Lc. 1, 46 - 56 23 December Vierde Zondag van de Advent (P): l: Mich. 5, 1 - 4a; antw: Ps. 80; tl: Heb. 10, 5 10; ev: Lc. 1, 39 - 45 (C; ML 84 t.m. vers 45); 24 December (P) l: 2 Sam. 7, 1 - 5 + 8b - 12 + 14a + 16; ev: Lc. 1, 67 - 79 Kersttijd: Kerstmis - Geboorte van de Heer 24/25 December: Heilige Kerstavond en Kerstnacht Vigiliemis (maandagavond) (W) In euch: 189; Gl.; l: Jes. 62, 1 - 5; antw: Ps. 89; tl: Hand. 13, 16 - 17 + 22 - 25; ev: Mt. 1, 1 - 25 of: 1, 18 - 25 (C); Nachtmis (van maandag 24 op dinsdag 25 december) (191) (W) l: Jes. 9, 1 - 3 + 5 - 6; antw: Ps. 96; tl: Tit. 2, 11 14; ev: Lc. 2, 1 - 14 (C; ML 32); 25 December: Kerstdag (W) Dagmis: 195; Gl.; l: Jes. 52, 7 - 10; antw: Ps. 98; tl: Heb. 1, 1 - 6; ev: Joh. 1, 1 - 18 of: 1, 1 - 5 + 9 - 14 (C); 26 December (R): H. Stefanus, eerste martelaar (Tweede Kerstdag) l: Hand. 6, 8 - 10 + 7, 54 - 60; antw: Ps 31; ev: Mt. 10, 17 - 22 (IV) 27 December: H. Johannes, apostel en evangelist, Patroon van het bisdom (W) l: 1 Joh. 1, 1 - 4; antw: Ps. 97; ev: Joh. 20, 2 - 8 (IV) 28 December: HH. Onnozele Kinderen, martelaren (R) l: 1 Joh. 1, 5 - 2, 2; antw: Ps. 124; ev: Mt. 2, 13 - 18 (IV) 29 December (W) l: 1 Joh 2,3-11; ev: Luc. 2,22-35 30 December (W) el: Sir. 3,2-6.12-14; tl Kol. 3,12-21; ev. Mat. 2,13-15.19-23; 31 December: (W) l: 1 Joh. 2, 18 - 21; ev: Joh. 1, 1 - 18;
Agenda van mgr. Hurkmans
Agenda van mgr. Mutsaerts
December
Januari
December
Donderdag 20 december
Dinsdag 1 januari Nieuwjaar
Donderdag 20 december
9.00 uur: H. Mis in de St. Jan
11.00 uur: Pontificale Eucharistie in de
Stafvergadering;
10.00 uur: stafvergadering
St. Jan
20 december
15.00 uur: adventsviering bisdom
6-11 januari
Adventsviering bisdompersoneel
Vrijdag 21 december
Werkbezoek aan Barcelona (o.a. bezoek
Zaterdag 22 december
15.00 uur: kerstviering Katholiek
aan de kardinaal, bezichting kerk Sagrada
19.00 uur H. Mis Valkenswaard
Nieuwsblad op het Sint-Janscentrum
Familia en Catalaanse kerststallen,
Zondag 23 december
Maandag 24 december kerstavond
bezoek aan de abt van het klooster
11.00 uur: H. Mis Valkenswaard
Montserrat)
Maandag 24 december
24.00 uur: nachtmis in de St. Jan
Dinsdag 15 januari
21.00 en 23.00 uur: Nachtmissen Meerveldhoven
Dinsdag 25 december Eerste Kerstdag
Bisschoppenvergadering te Utrecht
Dinsdag 25 december
Donderdag 17 januari
9.30 uur H. Mis Bakel
10.00 uur: Pontificale Eucharistie in de
9.00 uur: Heilige Mis in de kathedraal;
Woensdag 26 december
St. Jan
10.00 uur: stafvergadering;
11.00 uur: H. Mis Heeze
Donderdag 27 december
19.00 uur: oecumenische viering
9.00 uur: H. Mis in de St. Jan
Zaterdag 19 januari
Januari
10.00 uur: stafvergadering
17.00 en 19.00 uur H. Vormsel te Heesch
Dinsdag 1 januari
Maandag 31 december
11.00 uur: H. Mis Meerveldhoven
17.30 uur: H. Mis bij de Zusters van het
Donderdag 3januari
Kostbaar Bloed te Aarle-Rixtel
Stafvergadering
Zondag 6 januari
Benoemingen/Ontslagen
10.00 uur: H. Mis Bommelerwaard
Woensdag 9 januari 19.00 uur: H. Mis te Uden gevolgd door lezing in het
Mgr. A. Hurkmans, bisschop van 's-Herto-
De eerwaarde heer P.W.M. Buijs te
kader van het Jaar van het Geloof
genbosch, heeft:
Berghem per 15 november 2012 benoemd
Donderdag 10 januari
tot diaken van de parochie Sint Christoffel
Stafvergadering
De zeereerwaarde heer I.J.J. Krewinkel te
te Dreumel.
Dinsdag 15 januari
Veghel per 12 maart 2012 benoemd als
De hoogeerwaarde heer Ph.G.A. Spooren
Bisschoppenconferentie
pastor van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te
te Budel per 23 november 2012 benoemd
Donderdag 17 januari
’s-Hertogenbosch.
tot waarnemend pastoor van de parochie
Stafvergadering; Vergadering Sonnius
De hoogeerwaarde heer mr. drs. J.G.N.M.
H. Nicolaas te Valkenswaard.
van Rossem te ’s-Hertogenbosch per 1
Mevrouw drs. M.C. van der Zande-Jansen
november 2012 benoemd tot waarne-
te Houten per 1 juni 2012 de pastorale
mend pastoor van de parochie Emmaus te
zending als pastoraal werkster ten behoe-
’s-Hertogenbosch.
ve van het Jeroen Bosch Ziekenhuis te
De eerwaarde heer J.A. Dommeck te
’s-Hertogenbosch.
H. Antonius van Padua te Waalwijk, St. Jan en St. Clemens te
Berkel-Enschot per 1 november 2012
De weleerwaarde heer G. de Jong te
Waalwijk en HH. Theresia-Bartholomeus te Waspik.
eervol ontslag verleend als diaken van de
Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd tot
Tot lid van het pastorale team zijn benoemd: de hoogeerwaarde
parochie H. Petrus te Oisterwijk.
kapelaan van de parochie Sint Joris te
vervolg
heer drs. M.W.G. Dorssers, pastoor, de eerwaarde heer A.C.P.M.
De hoogeerwaarde pater mr. J.A.N. Stuyt
Eindhoven.
De zeereerwaarde heer J.A.J. Schepers te
van Diessen, diaken en de heer F.J.M. Heijltjes, pastoraal werker.
sj. Te Nijmegen per 1 november 2012
De weleerwaarde heer P.S. Kuis te ’s-Her-
Rosmalen per 1 augustus 2012 eervol ontslag
benoemd tot waarnemend deken van het
togenbosch per 1 juli 2012 benoemd tot
verleend als bisschoppelijk gedelegeerde voor
heer D.A. Hedebouw, pastoor en de eerwaarde heer A.A.M. Soeterboek, diaken. Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans opgericht de R.K. Parochie Sint Jan de Doper, gevestigd te Waalwijk, welke tot stand is gekomen middels samenvoeging (fusie) van de parochies
Januari 1 Januari 2013 (W) Heilige Maria, Moeder van God, Hoogfeest l: Num. 6, 22 - 27; antw: Ps. 67; tl: Gal. 4, 4 - 7; ev: Lc. 2, 16 - 21 (C);.
Elke woensdag en vrijdag H. Mis te Neerkant
Benoemingen/Ontslagen
Per 1 januari 2013 heeft mgr. A. Hurkmans middels fusie samen-
dekenaat Druten-Wijchen.
kapelaan van de parochies H. Maria en
de emeriti in het bisdom van ’s-Hertogenbosch.
gevoegd de Angelusparochie te Asten en de parochie O.L.Vrouw
De eerwaarde heer B.T.W.G.M. Leijtens
Sint Jan evangelist te ’s-Hertogenbosch.
De eerwaarde pater X. Arokiasamy te
Praesentatie te Ommel waarbij de R.K. Angelusparochie verkrij-
te Dommelen per 10 november 2012
De eerwaarde pater J. Onoja cssp te
Luyksgestel per 1 augustus 2012 benoemd tot
gende rechtspersoon is. De parochie wordt bediend door een pas-
benoemd tot diaken van de parochies H.
Eindhoven per 1 juli 2012 benoemd
kapelaan van de Pastorale Eenheid Bergeijk te
toraal team bestaande uit de zeereerwaarde heer A.J.M. Hermans,
Nicolaas te Valkenswaard, H. Familie te
als pastor-assistent voor het
Bergeijk.
pastoor, de zeereerwaarde pater A.J. van Steen svd, pastor en de
Aalst en H. Willibrordus te Waalre.
Vreemdelingenpastoraat te Eindhoven.
weleerwaarde heer A.Th.H. van Overbeek, kapelaan. 30 Bisdomblad december 2012
Bisdomblad december 2012
31