Meerlaagse folies zijn lastig te recyclen

Meerlaagse folies blijven lastig te recyclen

GOEDE METHODE NODIG OM RECYCLEBAARHEID TE TESTEN

De voordelen van flexibele meerlaagsverpakkingen zijn evident. Ze zijn goedkoop, licht en hebben weinig volume. Ze beschermen tegen vermindering van de productkwaliteit van een uiteenlopende reeks voedingsmiddelen. Recyclen is echter lastig. Wageningen Food & Biobased Research kwam tot een vierstappenplan om het negatieve effect van deze verpakkingen tijdens recycling te verminderen. Ze zochten ook naar een goede methode om de recyclebaarheid van deze laminaatverpakkingen te testen.

Tekst Dionne Irving

Flexibele laminaatverpakkingen staan onder druk omdat de Europese Commissie ernaar streeft dat in 2030 alle verpakkingen recyclebaar zijn. Dat is niet zo makkelijk voor deze laminaatverpakkingen, zeggen Karin Molenveld en Fresia Alvarado van Wageningen Food & Biobased Research. De variatie aan polymeren en typen laminaatverpakkingen maakt het lastig om generiek te bepalen naar welk bestaand sorteerproduct de laminaatverpakkingen gesorteerd moeten worden om aansluitend gerecycled te worden. Gebruikers van laminaatverpakkingen zoeken een combinatie van materialen die het verpakte product het beste beschermt. Een laminaat voor tortillachips bevat PET zodat de chips niet door de verpakking heen prikken. “Het heeft dus een functie maar het zorgt voor vervuiling van gerecycled folie omdat die voornamelijk uit PE-soorten bestaat”, legt Alvarado uit.

Twee rapporten Onder auspiciën van het centrum voor Research in Sustainable Packaging (CriSP) publiceerden de Wageningse wetenschappers twee rapporten. In het eerste rapport (1) zetten ze het huidige gebruik van flexibele laminaatverpakkingen in Nederland uiteen. Het doel van het rapport is om onderzoek te initiëren dat het circulair gebruik van flexibele laminaten stimuleert. Het andere rapport (2) beschrijft de praktische zoektocht naar een goede methode om de recyclebaarheid en de circulaire recyclebaarheid van flexibele laminaten te testen. Verpakkingsexpert Ulphard Thoden van Velzen was ook betrokken bij de projecten. De onderzoekers introduceerden een vierstappenplan om de recyclebaarheid van laminaten te verhogen.

Heeft het vet van het product invloed, of is het de inkt?

Stap 1: Is een multilaagsverpakking wel nodig?

Flexibele multilaagslaminaten zijn functionele verpakkingen die voedingsmiddelen kunnen beschermen. Bovendien zijn ze licht en nemen ze – vergeleken met blik of glas – niet veel ruimte in tijdens transport. Laminaatverpakkingen worden vaak gebruikt om de houdbaarheid te verlengen van producten als chips, afbakbroodjes, kaas, vlees, soep en koffie. De verschillende lagen vormen een barrière tegen vocht, lucht en licht. Omdat het zo’n lastige verpakking is om te recyclen, loont het om na te gaan of alle lagen in de laminaatverpakking nodig

zijn. “Idealiter is een verpakking gemaak ij “Id li i kki kt van een monomateriaal, maar het is onmogelijk om een materiaal te vinden dat al deze functies combineert”, zegt Molenveld. “Maar is een laminaatverpakking altijd de beste oplossing? Zijn er andere mogelijkheden om voldoende houdbaarheid te krijgen? Mag de houdbaarheid van een product iets korter zijn, of kan deze met een extra additief worden verlengd waardoor er geen laminaatverpakking nodig is?”

Typische voorbeelden van laminaatverpakkingen die in de studie zijn gebruikt.

Stap 2: Aanpassen aan bestaande recyclestromen St A b t d l t

Als een multilaagsverpakking noodzakelijk is voor het beschermen van het verpakte product, dan is de volgende vraag of het gerecycled kan worden binnen de bestaande infrastructuur. Laminaatverpakkingen worden in Nederland zowel gescheiden ingezameld met PMD, als afgescheiden uit huisvuil. Alvarado en Molenveld hebben onderzocht of gebruikte laminaatverpakkingen te recyclen zijn in het huidige

recyclingsysteem. Ook keken ze naar de invloed van gerecyclede laminaatfolie op de kwaliteit van gerecycled folie (meest LDPE). Ze voegden verschillende percentages – 2,5 oplopend tot 20 procent – gerecycled laminaat toe aan een gebruikte (post-consumer) r gerecyclede foliestroom. “Bij hogere percentages zien we een negatief effect van gemetalliseerde folie op zowel het recyclingproces als het gerecyclede product. Chipszakken zijn doorgaans gemaakt van gemetalliseerde polypropyleenfolie die volledig bedrukt is. De combinatie van metallisatie en bedrukking geeft problemen bij extrusie zoals schuimvorming en de vorming van een neerslag in de extruder. Ze worden nu of afgescheiden en verbrand of verdund verwerkt tot mengkunststof. Gemetalliseerde folies voor bijvoorbeeld tortillachips, babymelkpoeder en koffie bevatten ook nog andere polymeren als PET en zijn daardoor een nog groter probleem wanneer ze met folie gerecycled worden.

Molenveld en Alvarado zien dat veel recycletesten met foliemateriaal worden uitgevoerd met schone folie. Zij hebben daarnaast ook de recyclebaarheid getest van gebruikte folie. “Gerecyclede post-consumer PE-filmr bevat zoveel verschillende materialen: bedrukking, lijm, inkt, vernis en vervuiling. Dat uit zich direct in minder goede eigenschappen. Inkt is een ander polymeer dat aan het mengsel wordt toegevoegd.” Van sommige vervuilingen is niet duidelijk wat het effect is, zeggen de wetenschappers. “Heeft het vet van het product invloed, of is het de inkt? Achtergebleven zand of resten van anorganische vulstoffen maar ook bepaalde bedrukkingen zorgen voor spikkels in de folie.” Om uit te zoeken welke vervuiling invloed heeft op de eigenschappen van de gerecyclede PE-film, is het goed om dit in vervolgonderzoek systematisch uit te zoeken met schoon materiaal. Onderzoek met post-consumer rverpakkingen geeft echter een realistischer beeld van de kwaliteit en toepasbaarheid van recyclaat.

Stap 3: Aanpassen van het recycleproces

Kan het proces van recyclen zodanig worden aangepast dat de huidige laminaten geen probleem zijn? Flexibele laminaten worden nu hoofdzakelijk gescheiden op basis van de kunststofmix en de filmfractie. Recyclingbedrijven die folie hoogwaardig willen recyclen en omzetten in nieuw foliemateriaal (circulaire recycling) zien laminaatverpakkingen als vervuilend, zeker de varianten met een aluminiumlaag zoals voor aardappelchips. De laminaatverpakkingen zijn voor deze bedrijven een bijkomende verstorende stof in hun grond-

Experiment waarbij gemetalliseerde folie wordt gerecycled.

Onderzoek Dit onderzoeksproject is uitgevoerd onder auspiciën van het Centrum voor Research in Sustainable Packaging (CriSP). Wageningen Food & Biobased Research voerde het onderzoek uit. Het werd gefinancierd door het Nederlands Instituut voor Duurzaam Verpakken (KIDV) en het ministerie van LNV. stof die verwijderd moet worden. “Ze zullen nooit meer een 100 honderd zuivere stroom PE krijgen, want volledig verwijderen van dit type vervuiling is onmogelijk”, zeggen de Wageningse onderzoekers. Voor flexibele laminaten zullen nieuwe recyclingtechnieken en materiaalcombinaties ontwikkeld moeten worden. “Het uitgangsmateriaal moet zo schoon mogelijk zijn met zo min mogelijk verschillende polymeren om te kunnen omzetten in een zo zuiver mogelijk recyclaat.” Molenveld: “Folierecycling is sowieso heel lastig. Als je er een tuinmeubel van gaat maken is vervuiling minder problematisch. In Nederland wil men echter van de gebruikte folie weer nieuwe folie maken. Dat kost veel meer moeite om de foliestroom schoon te maken. Het streven naar een circulair recyclingsysteem van folie naar folie betekent dat de grondstof (gesorteerde folie) nagenoeg alleen PE mag bevatten. Dan moeten alle verstorende stoffen en vervuilingen afgescheiden worden. ”

Stap 4: Herkenbaar maken als laminaatverpakking

Als de stappen 1 tot en met 3 geen optie zijn, is het zaak om de laminaatverpakking zo herkenbaar mogelijk te maken, zodat het laminaat tijdens het sorteren van afval eenvoudig verwijderd kan worden. Dit kan door de laminaatfolie zwart te kleuren of een markering mee te geven, zodat sorteerbedrijven het efficiënt kunnen scheiden. •

Referenties:

• Flexible laminates within the circular economy,y

Ulphard Thoden van Velzen, Lisanne de Weert,

Karin Molenveld, maart 2020 • Recyclability of flexible laminates, Fresia Alvarado Chacon, Ulphard Thoden van Velzen, Karin Molenveld, november 2020

‘GBA Group is dé sparringpartner’

Het Belgisch-Nederlandse Lavetan is in januari overgenomen door GBA Group. Door deze overname is GBA Group klaar om vanuit Turnhout de markt in de Benelux te bedienen met een volledig pakket aan analyses en goed klantgericht advies.

GBA is van oorsprong een Duits laboratorium. ‘We zijn groot geworden omdat we altijd goed in staat zijn geweest om intensief met onze klanten samen te werken,’ zegt Markus Zell, business unit manager food bij GBA Group. ‘Dat begon ruim 30 jaar geleden door onze samenwerking met producenten van kruiden en specerijen. De analyses van deze producten zijn complex en vragen specifieke productkennis. Die kennis hebben we samen met onze klanten opgebouwd, waardoor we nu een specialist zijn in dit type bepalingen.’ Na de specialisatie in kruiden en specerijen, volgden er ook intensieve samenwerkingsverbanden in andere sectoren, zoals graan, noten en vis. ‘Die samenwerkingsverbanden zijn belangrijk omdat je product- of sectorspecifieke kennis nodig hebt om een product goed te analyseren,’ legt Zell uit. ‘Zo zijn we erin geslaagd om specifiek voor vis verschillende analysemethodes te ontwikkelen. Dit heeft erin geresulteerd dat we nu bijvoorbeeld in opdracht van de Deense overheid toxine-analyses doen. Dit doen we om de kwaliteit van het water van de Waddenzee te monitoren en de voedselveiligheid van de oogst van de daar aanwezige schelpdieren te garanderen.’

Specifieke analyses Door de jaren heen is GBA Group uitgegroeid tot een laboratorium met 24 vestigingen en het heeft zo’n 1200 medewerkers. Met de overname van Lavetan heeft het bedrijf de positie in Nederland en België versterkt. ‘Het mooie van deze overname is dat we nog altijd klein genoeg zijn om onze klantgerichte service te bieden,’ zegt Bas van Driel, business development manager food Nederland. ‘Tegelijkertijd zijn we wel groot genoeg om een volledig pakket aan analyses aan te bieden.’

Van Driel vertelt dat GBA Group naast de specifieke analyses, ook sterk is in het snel en efficiënt uitvoeren van standaard- analyses. ‘Onze analysemethodes zijn vergaand geautomatiseerd. Daarmee reduceren we de kans op menselijke fouten en minimaliseren we de spreiding in de analyseresultaten. Een goed voorbeeld daarvan is ons microbiologische laboratorium dat volledig gerobotiseerd is. Ook ons logistieke proces is zeer efficiënt ingericht, zodat de monsters binnen 24 uur door onze gespecialiseerde laboratoria geanalyseerd kunnen worden.’

Sparringpartner Van Driel vertelt dat GBA Group altijd sterk is in het inhoudelijk meedenken met de klant. ‘Elke klant heeft een vast contactpersoon, ook wel wetenschappelijk verantwoordelijke genoemd’, vertelt hij. ‘Deze deskundige heeft niet alleen expertise op het gebied van analyses, maar bijvoorbeeld ook op het gebied van wetgeving en certificeringsnormen. Daardoor zijn wij de juiste sparringpartner.’ Zell: ‘En die filosofie zie je in ons hele bedrijf terug. Ook Bas en ik hebben veel inhoudelijke kennis en ervaring. Zo heeft Bas microbiologie gestudeerd en bedrijfskunde. Vervolgens heeft hij 20 jaar ervaring opgedaan in de foodbranche. Ik heb zelf een wetenschappelijke achtergrond en werk ruim tien jaar voor de foodbranche.’

‘Wij hebben dus niet als insteek om zo veel mogelijk analyses te verkopen. Het gaat er echt om dat we inhoudelijk meedenken met de klant om tot het beste eindresultaat te komen. Soms betekent dit dat we op korte termijn minder analyses verkopen. Maar voor de lange termijn bouwen we daarmee wel een goede relatie op met onze klanten.’

Specifieke services Naast het verzorgen van de bepalingen, heeft GBA Group enkele specifieke services. Eén daarvan is dat klanten de voortgang van de analyses én alle rapportages terug kunnen vinden in een digitaal portaal. ‘In dit portaal kunnen zij bijvoorbeeld trendanalyses maken,’ vertelt Van Driel. ‘Ook kunnen we een waarschuwingssysteem voor onze klanten inzetten.

Bas van Driel, business development manager food Nederland bij GBA Group. Markus Zell, business unit manager food bij GBA Group.

We kunnen dit zo instellen dat klanten een sms of mail krijgen, als bijvoorbeeld een deel van de monsters wellicht niet aan de norm voldoet. Voor klanten kan het waardevol zijn om die melding te krijgen, zodat zij die partij apart kunnen zetten, in afwachting van de definitieve uitslag.’

Een andere specifieke service is de bemonstering in het buitenland. Hiervoor werkt GBA Group samen met het bedrijf nuTIQ. ‘We zien dat supply chain management steeds belangrijker wordt voor onze klanten’, vertelt Zell. ‘Onze dochteronderneming nuTIQ is gespecialiseerd in het auditen, inspecteren en bemonsteren van leveranciers over de hele wereld. Zeker voor voedingsmiddelenbedrijven met lange ketens is het waardevol dat een onafhankelijke partij monsters neemt bij hun leveranciers. Zo kunnen zij snel beschikken over betrouwbare resultaten en hoeven grondstoffen niet onnodig lang in een haven te wachten in afwachting van de uitslag.’ Zell vertelt dat nuTIQ bovendien beschikt over veel expertise op het gebied van risicomanagement. ‘Zij weten aan welke risico’s de grondstoffen in de verschillende landen worden blootgesteld. Op basis daarvan kunnen zij adviseren over de noodzakelijke analyses.’

Nieuwe parameters Als visie op de toekomst zegt Zell dat analyseren de core business van GBA Group is en blijft. ‘Daarnaast zien we dat ook onze speciale services enorm gewaardeerd worden. Maar de kern van onze kracht blijft dat we zeer goed in staat zijn om met klanten mee te denken over oplossingen. Door onze goede connecties en korte lijnen, zijn we ook snel in staat om methodes te ontwikkelen voor nieuwe parameters. En we willen al onze kennis zo veel mogelijk delen met onze klanten. Daarom houden we regelmatig webinars en geven we presentaties over branchegerelateerde onderwerpen. Door kennis te delen en samen met onze klanten na te denken over de beste oplossingen, blijven wij – samen met hen – voorop lopen in deze markt.’

Meer informatie: www.gba-group.com