Ook de kleine wijnboer moet digitaliseren

EUROPA SCHIET TE HULP

Het driejarig Europees project S3FOOD moet mkb-foodbedrijven helpen met digitaliseren. Door de opzet van de projecten komen drie werelden samen: foodbedrijven, technologie-aanbieders en aanbieders van digitale oplossingen. “Ook de kleine bedrijven beseffen dat ze moeten digitaliseren om niet achterop te raken.”

Tekst Dionne Irving

“Kleine bedrijven in de Europese foodsector voelen nu de urgentie om meer digitaal te werken. Sommigen werken nog met pen en papier. Ze weten dat ze niet achter kunnen blijven”, vertelt Veerle De Graef, innovatiemanager bij Flanders Food. De Vlaamse organisatie is penvoerder van het Europees project S3FOOD. “De foodsector loopt met digitalisering achter op andere sectoren”, vult Simon Maas aan. Hij leidt het partnerschap Smart Sensors 4 AgriFood. Dit samenwerkingsverband initieert projecten zoals S3FOOD om de voedingsmiddelenindustrie te ondersteunen bij het zetten van de stap naar Industrie 4.0. “Efficiënter met grondstoffen omgaan, flexibel produceren en tracering door de hele keten heen zijn belangrijke redenen om te digitaliseren”, legt De Graef uit. “Velen hebben al een heleboel data maar weten niet wat ze ermee kunnen. Meten is één, maar je moet het signaal dat uit een sensor komt ook kunnen vertalen naar nuttige parameters. Het is niet dat bedrijven te weinig meten. Er is veel data beschikbaar in de databases die bedrijven al hebben.”

Subsidie S3FOOD staat voor: Smart Sensor Systems for Food safety, quality control and resource efficiency in the food processing industry. Het project is een initiatief van dertien clusterorganisaties in agrifood en hightech uit acht verschillende landen in Europa. Deze samenwerking wordt mede mogelijk gemaakt door

‘De foodsector loopt met digitalisering achter op andere sectoren’

BRABANTSE WIJN Een van de projecten betreft een validatieproject bij een kleine wijnboer uit het Brabantse Schijndel.

de Europese Unie (Horizon 2020). Een bedrag van 3,9 miljoen euro is beschikbaar voor steun aan Europese mkb-bedrijven waarvan 2,8 miljoen euro beschikbaar is als directe projectsubsidie. Kleine en middelgrote voedingsbedrijven, technologieleveranciers en aanbieders van digitale oplossingen kunnen via twee open calls projecten indienen en per mkb een budget tot maximaal 60.000 euro ontvangen om onder andere kennis, technologie of advies in te kopen. De focus ligt op vier thema’s: sensoren, integratie, smart data-management en connectiviteit in het proces en in de keten. De eerste call is afgesloten, de tweede volgt in december.

Veel aanvragen, beperkt budget Bedrijven konden in de eerste call subsidie krijgen voor projecten in exploratie, validatie en applicatie. Exploratieprojecten waren bedoeld als een eerste stap waarbij een foodbedrijf externe kennis kon inkopen om bijvoorbeeld na te gaan wat de beste manier is om te digitaliseren. Bij validatieprojecten zijn meerdere mkb-bedrijven betrokken. Doel is om de digitalisatie-oplossing echt te toetsen samen met het foodbedrijf. Bij een applicatieproject is het foodbedrijf aan zet en wordt de oplossing ingebouwd in de productie. In totaal waren er 115 aanvragen in de eerste call.

Automatisering is een goede oplossing voor zwaar en eentonig werk

“Er waren veel goede projectaanvragen. Met het beschikbare budget in de eerste call kon echter slechts een beperkt aantal projecten worden gesteund. Voor de validatie- en applicatieprojecten waren dit zelfs maar een viertal projecten per categorie.

Van wijn tot spruitjes Een van de goedgekeurde projecten betreft een validatieproject bij een kleine wijnboer uit het Brabantse Schijndel. Maas: “In dit project onderzoekt de wijnproducent een automatische, continue monitoring van het vergistingsproces. Hiermee kan de productie van de wijn en daarmee de kwaliteit snel worden bijgestuurd. De systemen die er nu zijn, zijn te beperkt.” In het project werken twee technologieleveranciers samen met de wijnboer. Automatiseringssystemen zijn niet altijd ingericht op kleine volumes. “Daarom kan dit project veel kleine producenten helpen.” Een ander project is er één bij een Nederlandse spruitjesproducent. Hij sorteert zijn product nu nog handmatig. Het doel is om ze automatisch met een hogesnelheidscamera te controleren. Het kan ook een stuk preciezer dan wanneer het handmatig gebeurt. “Als het voor spruitjes kan, is het misschien ook mogelijk voor andere groentes. Het vergt natuurlijk wel een ander algoritme, want groente is een divers product.”

Simon Maas, projectleider Smart Sensors 4 AgriFood-partnerschap.

Multifunctionele cobots Een van de goedgekeurde applicatieprojecten binnen S3FOOD betreft mobiele cobots in een Vlaamse bakkerij. De Graef: “Normaal staan cobots op één plek en voeren ze één taak uit. Een derde van de tijd staan ze stil. Ze halen bijvoorbeeld alleen brood uit de oven. In dit project wordt de efficiëntie van mobiele cobots onderzocht. Kunnen ze meerdere taken uitvoeren? Dat is de vraag die de bakkerij zich stelde. Als ze meer taken kunnen doen, lijken ze meer op een echte werknemer. Dan is de investering voor kleine bedrijven interessanter.” Een Nederlands bedrijf maakt cobots in dit project. De kwaliteit van koekjes monitoren door intelligente camera’s is onderwerp van een ander applicatieproject waarin drie mkb-bedrijven een sector- én grens-

Farm to Fork Smart Sensors 4 AgriFood is een aanspreekpunt voor de Europese Unie voor digitalisering in foodprocessing. Ze haken aan bij Farm to Fork (Europese strategie om de voedselketen te verduurzamen). Maas: “Het gaat heel nadrukkelijk niet alleen om agrarische productie. Juist foodprocessing wordt expliciet genoemd. Daar zijn we heel blij mee. We zien dat er veel aandacht is voor precision farming, maar in de rest van de keten is ook nog veel mogelijk.”

overschrijdende samenwerking opzetten. De Graef: “Nu controleert de betreffende koekjesfabrikant de koekjes pas als ze uit de oven komen en duurt het te lang voor hij kan bijsturen als er iets mis is. Het doel is om na te gaan of intelligente camera’s dit kunnen versnellen.” De bouwer van de oven neemt deel aan het project.

Integratie van data Uit alle projectvoorstellen blijkt volgens De Graef en Maas dat mkb-bedrijven veel data beschikbaar hebben, maar dat het verstopt zit in verschillende systemen. Maas: “Daardoor is het lastig te combineren. Een aantal projecten focust daarom op integratie van data.” Of een bedrijf groot of klein is, maakt volgens De Graef en Maas soms minder uit. “Het gaat om een digitale mindset. Er zijn ook veel vooruitstrevende kleine bedrijven. Grote bedrijven zijn meestal wel verder in het op de juiste manier verwerken van data en het beschikbaar hebben voor analyse. En om meer met Artificial Intelligence (AI) te doen, moet een bedrijf wel de basis van digitalisering op orde hebben.”

Twee werelden Volgens Maas is de mkb-foodsector een interessante markt voor een technologiebedrijf. “Bij een klein bedrijf zit je meteen met de beslissingsbevoegde aan tafel. En omgekeerd biedt automatisering voor het mkb een goede oplossing voor zwaar en eentonig werk. Technologie zorgt voor leuker werk. Jongeren vinden het leuker om een machine te programmeren dan om te kijken of de spruitjes goed zijn.” “We zien in de projecten dat verschillende typen spelers elkaar nog moeten leren kennen. Een mkb-bedrijf in food heeft in de basis weinig met een ICT-bedrijf dat een AI-oplossing aanbiedt. Ze spreken elkaars taal ook nauwelijks. Het S3FOOD-project zorgt ervoor dat met financiering ze het aandurven om met elkaar samen te werken. Ze zien dan de voordelen van elkaar.” Technologiebedrijven hebben wel alle kennis over data-integratie en -analyse, maar ze missen de kennis van de voedingsproducten. Waar ze ook aan moeten wennen is de variatie in grondstoffen. Maas: “Algoritmes die werken in pharma en de maakindustrie kun je niet zomaar overnemen. Voeding is een natuurlijk product en heterogeen. Veel AI-oplossingen werken prima voor homogene producten. Dan is de afwijking makkelijker te vinden. Aangezien geen twee appels hetzelfde zijn, is de afwijking lastiger vast te stellen.” De Graef vult aan: “Behalve dat grondstoffen variabel zijn, moet het eindproduct naast kwalitatief goed ook voedselveilig zijn. Dit laatste is echt uniek voor deze sector.” •