9 minute read
Coverstory: ‘Luister naar de schoonmakers en de operators
from VMT 2 (2020)
by VMN Media
Bij een goed hygiënisch ontwerp draait alles om communicatie. Luisteren de machinebouwers voldoende naar de problemen waar operators en schoonmakers dagelijks tegenaan lopen? En houden zij daar rekening mee in het design? Ook QA-managers kunnen veel doen om het hygiënisch ontwerpen van een productielocatie naar een hoger niveau te tillen. Hoe kun je dit het beste aanpakken?
Tekst Maaike Tindemans Beeld Marco de Swart/Burggraaf & Partners
Een goed hygiënisch ontwerp is bij veel voedingsmiddelenbedrijven nog een ondergeschoven kindje. Toch is interim-QA-manager Debora Sijtsema ervan overtuigd dat het wel degelijk loont om hierin te investeren. “Met een goed hygiënisch ontwerp is de voedselveiligheid vele malen beter te borgen en daarmee neemt het risico op voedselbesmetting af”, zegt ze. “Ook betekent het dat de schoonmaakkosten omlaag gaan. En het verkleint het risico op ongelukken omdat medewerkers in een schone, opgeruimde ruimte niet over rommel, leidingen en slangen kunnen struikelen.”
Discussies Sijtsema adviseert voedingsmiddelenbedrijven over een goed hygiënisch ontwerp bij de aanschaf van nieuwe machines of een nieuwe productielijn. Daarbij gaat ze pragmatisch te werk. “Een verpakkingslijn voor sinaasappels hoeft niet aan dezelfde eisen te voldoen als een productielijn voor babyvoeding”, vertelt ze. “Je stemt de maatregelen die je voorstelt altijd af op de kwetsbaarheid van het product en van de doelgroep.” Daarbij gaat Sijtsema meestal het gesprek aan met het bedrijf dat de machines levert. “Ik wil de plannen niet alleen op papier zien. Ik wil ook dat de toeleverancier mij in de productieruimte laat zien waar de machine komt te staan, en waar bijvoorbeeld de banden en leidingen komen. Zo zien we samen of er aan alle kanten voldoende ruimte is om schoon te maken. Soms adviseer ik om een extra meter trans
In de klei
“Ga met je voeten in de klei staan en loop een dag mee met de productie en de schoonmaakploeg”, zegt interim-QAmanager Debora Sijtsema. “Schoonmakers en operators kunnen je precies laten zien waar de pijnpunten zitten.” portband te plaatsen, zodat de schoonmakers er beter bij kunnen. Dat soort discussies win ik niet altijd. Het kan zijn dat daar geen ruimte of budget voor is. Ik heb zelfs ooit een voedingsmiddelenbedrijf geadviseerd om een plafond te verwijderen, want iets dat er niet is, hoef je ook niet schoon te houden.” In het werk dat Sijtsema doet, merkt ze dat het belangrijk is dat ook de toeleveranciers kennis hebben van een goed hygiënisch ontwerp. “Als QA-manager kan ik aangeven dat ik het belangrijk vind dat ergens een goed te reinigen, gladde wand komt. Vervolgens verwacht ik van de wandenleverancier dat hij weet welke wand daar het beste bij past. Dat geldt ook voor andere zaken. Ik kan bijvoorbeeld aangeven dat de schoonmaakploeg geen tijd heeft om een installatie helemaal uit elkaar te halen. Vervolgens verwacht ik van de machineleverancier dat hij meedenkt over oplossingen waardoor schoonmakers sneller en beter hun werk kunnen doen.”
McCain Ook manager innovatie en technologische ontwikkeling Luc Hecker en projectleider engineering Rob Coumans, beiden werkzaam bij Mora-McCain, bevestigen dat een goed hygiënisch ontwerp valt of staat met de goede relatie die je hebt met je machineleverancier. Mora, onderdeel van McCain, werkt voor een belangrijk deel met machines van GEA. “Samen met GEA kijken we altijd of de machines nóg beter kunnen”, zegt Hecker. “Je kijkt continu of de
bediening nog beter kan, of het mogelijk is om met nóg minder losse onderdelen te werken, of de machine nóg toegankelijker gemaakt kan worden voor de schoonmakers en of je het ontwerp zo kunt aanpassen dat er nóg minder kritische punten zijn. Door deze inspanningen hebben de machines die nu geleverd worden al een veel beter hygiënisch ontwerp, dan bijvoorbeeld tien jaar geleden.” Toch geven de heren aan dat het belangrijk blijft om van elkaar te leren. Daarom zijn de medewerkers van GEA altijd welkom in de fabriek van Mora om met de operators en de schoonmakers te praten. Hecker: “Er is namelijk niemand die beter weet waar de kritische punten zijn dan de schoonmakers en de operators die dagelijks met de machines werken.” Coumans vindt het bovendien prettig dat GEA een proefkeuken heeft waar de medewerkers van Mora de machines kunnen uitproberen. “In een proefkeuken kun je de machines met je eigen producten testen en zie je waar vervuiling optreedt. Zo krijg je een beter beeld van het hygiënisch ontwerp dan dat je een machine bestelt uit een folder.” Dit continue verbeterproces heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat de nieuwste vormer die GEA nu kan leveren een veel beter hygiënisch ontwerp heeft dan de vorige versie.
Kennis van hygiëne “Verdiep je in hygiëne”, zegt interim-QA-manager Debora Sijtsema. “Ga bijvoorbeeld eens praten met de Safe Food Factory, want daar komt veel kennis over hygiëne samen. En volg een training over hygiënisch ontwerpen. Hier leer je op een andere manier te kijken naar hygiëne, waardoor je de pijnpunten gaat zien.”
“Deze vormer heeft nóg minder draaiende delen, geen waterverbruik én een aparte machine die alle losse onderdelen reinigt, zonder dat deze onderbroken kan worden”, zegt Coumans. “Qua hygiënisch ontwerp is dit echt het neusje van de zalm.”
Onzichtbare onderdelen Twan Jans, hoofd product-development bij GEA Food Solutions, bevestigt dat goed luisteren naar de feedback uit de markt belangrijk is voor de doorontwikkeling van de bestaande machines of modules. “Daarnaast ontwikkelen we natuurlijk ook compleet nieuwe machines en modules voor de voedingsmiddelenindustrie. Daarbij laten we hygiëne-experts al in de conceptfase meekijken. Zij kijken met een andere blik naar het ontwerp. Samen kijken we hoe we de kritische punten kunnen elimineren.” Een van de hygiëne-experts die GEA regelmatig inschakelt is Wouter Burggraaf, eigenaar van Burggraaf & Partners. Hij adviseert ook voedingsmiddelenbedrijven bij de aanschaf van nieuwe machines of productielijnen. “Bij een goed hygiënisch ontwerp is het de uitdaging om niet alleen op het zichtbare maar ook op het onzichtbare niveau onderdelen goed reinigbaar te maken”, zegt hij. “Bij
Het procesgedeelte met leidingen, de pomp en kleppen is buiten de zone gehouden waar dagelijks moet worden schoongemaakt. Wat niet vuil wordt, hoeft niet schoongemaakt te worden. FOTO: BURGGRAAF & PARTNERS
een gesloten apparaat is het bijvoorbeeld belangrijk om te controleren of de binnenkant goed hygiënisch ontworpen is. En je moet oog hebben voor de details. Als een lasser bijvoorbeeld een verkeerde las gebruikt, dan is dat de plek waar de micro-organismen achterblijven.”
Nieuw recept Burggraaf ziet in de praktijk dat het belang van een goed hygiënisch ontwerp vaak onderschat wordt. “Voedingsmiddelenbedrijven hebben vaak het gevoel dat ze de hygiëne goed op orde hebben, omdat dit blijkt uit de microbiologische controles”, zegt hij. “Maar hygiëne gaat niet over de 99 keer dat iets goed gaat. Het gaat juist om die ene keer dat micro-organismen uit die dode hoek los komen en alle producten besmetten. Daarom is het juist zo belangrijk om er vooraf voor te zorgen dat die dode hoeken en kritische punten niet in de productielijn aanwezig zijn.” De hygiënedesign-expert zegt dat je als voedingsmiddelenbedrijf al veel kunt ondervangen door in een vroeg stadium goed naar elkaar te luisteren en elkaar serieus te nemen. “Als adviesbureau willen we bijvoorbeeld al in het voortraject van een nieuw project betrokken worden. We willen de tijd krijgen om ervoor te zorgen dat het hygiënisch ontwerp in de basis goed op orde is. In de praktijk is die tijd er vaak niet, omdat een productielijn snel opgeleverd moet worden. Daardoor zijn we een half jaar na de oplevering nog bezig om allerlei fouten te herstellen.” Ook zegt Burggraaf dat er vaak beter geluisterd kan worden naar de installatiebedrijven en onderleveranciers. “Een lasser geeft bijvoorbeeld wel eens aan dat hij een bepaalde overgang niet goed kan lassen, omdat hij er niet bij kan. In de praktijk krijgt hij vaak te horen dat hij die las toch gewoon moet zetten, omdat de opleveringsdatum nadert. Als een ontwerper die onderleveranciers eerder in het traject betrekt en beter naar hen luistert, kan hij dat soort situaties voorkomen.”
Veto Ook zegt Burggraaf dat voedingsmiddelenbedrijven kritischer mogen zijn als ze overschakelen op een nieuw recept. “Het hygiënisch ontwerpen van een lijn is altijd afgestemd op de producten die je erop draait. Nieuwe recepturen bevatten vaak minder conserveringsmiddelen, zoals zout of suiker. Dit betekent dat de producten microbiologisch minder stabiel zijn en dat je dus hogere eisen moet stellen aan het hygiënisch ontwerp. Je moet kritisch kijken of de lijn nog wel geschikt is voor de producten die je erover wilt draaien.” “En neem ook de schoonmaker en het schoonmaakbedrijf serieus”, zegt René Bakker, adviseur bij de werkgroep Safe Food Factory. “Laat hen meekijken De voorzijde is een toevoer naar de mengketel waar de ingrediënten in gestort worden. Dit is het enige deel dat ook aan de buitenzijde schoongemaakt hoeft te worden.
Goedkope machines “Kies voor machineleveranciers die hygiënisch ontwerpen op orde hebben, bijvoorbeeld uit Nederland of Duitsland”, zegt hygiënisch expert Wouter Burggraaf. “Machines uit China of Italië zijn meestal goedkoper, maar het hygiënisch ontwerp is vaak ook van een lager niveau.”
als je van plan bent om te gaan verbouwen. Een schoonmaker kan kritisch kijken of hij overal bij kan.” Bakker zou bovendien willen dat schoonmakers en QA-managers wat serieuzer genomen worden als de productielijn eenmaal draait. “Op een gegeven moment ontstaan er kritische punten, zoals beschadigingen in de muur of in de vloer. Dat soort reparaties krijgen bij de technische dienst vaak niet de hoogste prioriteit. Of schoonmakers merken ’s nachts dat de warmwaterboiler het niet doet, omdat deze onvoldoende capaciteit heeft. Vaak worden dat soort pijnpunten wel gezien en gesignaleerd, maar er wordt te weinig mee gedaan. Op een gegeven moment is de hygiëne zo slecht dat schoonmakers en QA-managers er niet meer achter staan. Ik zou het goed vinden als een QA-manager op zo’n moment een veto kan uitspreken, waardoor er niet meer over deze lijn geproduceerd mag worden. Dat zorgt ervoor dat de problemen waar schoonmakers tegenaan lopen, sneller worden opgelost en dat zij de fabriek weer naar een acceptabel hygiënisch niveau kunnen brengen waar ze zelf achter staan.” •
HOE BETROUWBAAR IS UW PROCESLUCHT DAADWERKELIJK?
LET’S TALK
Jeroen van Alken, Sales Engineer +31 6 12924598 jeroen.van.alken@aerzen.nl
