Service Management 6 2023 (thema: hygiëne)

THEMA: HYGIËNE

Jezelf en je medewerkers

“DEZE PRIJS IS GROOT COMPLIMENT”

Wat is het carrièreperspectief in de schoonmaak?

Oud-politica Tamara van Ark is sinds de zomer voorzitter van Schoonmakend Nederland. Dat ze waardering heeft voor schoonmakers mag geen verrassing zijn. Anders zou je geen voorzitter worden van de branchevereniging. Maar ze spreidt daarbij in gesprek met ons wel een goede beleving van het vak tentoon. Daarnaast is opmerkelijk dat ze constateert dat taakdifferentiatie niet per se altijd goed uitpakt. “Ook mijn bezoek aan Schiphol, waar ik schoonmakers sprak, was een eyeopener. Daar was een project waarbij er meer roulatie was in taken. Dat maakt het afwisselend, maar een effect daarvan was ook dat mensen zich ontheemd voelden. Ze misten hun vaste praatje met de dame achter de kassa of de collega van de catering. Je kunt achter je bureau van alles bedenken, maar in de praktijk kan het heel anders uitpakken.”

Facilitaire cao

In dat licht is het goed om te bedenken dat er, vooral vanuit de schoonmaak, de wens is om een facilitaire cao te maken. Dat zou jobhoppen of het differentiëren van taken veel gemakkelijker maken. Dan zou een ‘saaie baan’ ineens leuker en aantrekkelijker worden en krijgen schoonmakers meer carrièreperspectief. Over dat eerste: over het algemeen kom ik weinig mensen tegen die niet met plezier in de schoonmaak werken. Als ik schoonmaakmedewerkers spreek, roemen ze de gezelligheid van het vak, het genot om een schone omgeving achter te laten en de leuke omgang met collega’s en opdrachtgever. Hoeft taakdifferentiatie daar wel? Of moet je het veel meer zoeken in het maken van schoonmaakteams die elkaar bij lief en leed weten te vinden? Ik denk het laatste. Daarbij kunnen we ook niet (meer) beweren dat schoonmaak laagbetaald is. Alhoewel het minimumloon ook telkens omhoog kruipt, zodat de schoonmaakbedrijven steeds meer moeten bieden.

Carrièreperspectief

Het carrièreperspectief vind ik wel een issue. Natuurlijk kun je als schoonmaker het loongebouw doorlopen, maar dat gaat uit van dienstjaren en leeftijd. Niet van prestaties. Daarnaast is het de vraag of je kunt doorstomen naar voorman- of -vrouw en of je dat wilt. Dan zou een facilitaire cao of een samenwerking waarbij je ook naar andere velden zoals catering of hospitality kunt overstappen een oplossing zijn. Maar welke onderneming in de schoonmaak kijkt echt waar de talenten van de schoonmaker liggen? En durft dat schoonmaakbedrijf, met de krapte op de arbeidsmarkt, dan toe te geven dat het carrièrepad van de betreffende schoonmaker niet bij het schoonmaakbedrijf ligt? Of sterker nog: de schoonmaker desondanks helpen om zijn of haar carrière verder vorm te geven? Als accountant bij pakweg een kantoor als PwC moet je vanaf dag één denken over je volgende stap. Heb je dat ook in de schoonmaak? Dagen we onze medewerkers ook uit? Het zou goed zijn. Het komt in elk geval de aantrekkelijkheid van werkgevers in de schoonmaak ten goede.

Ronald Bruins, hoofdredacteur van Serivemanagement, ronaldbruins@vmnmedia.nl

“Ik kom weinig mensen tegen die niet met plezier in de schoonmaak werken.”

inhoud thema

hygiëne

08 Nationaal Toiletonderzoek 2023

Het is weer die tijd van het jaar: het Nationaal Toiletonderzoek. Onze drijfveer voor dit onderzoek is als vanouds aandacht vragen voor het regelmatig schoonmaken van toiletten en vooral het bereiken van een hogere graad van hygiëne. Dat tweede lijkt succes te hebben. Dit jaar is 43,6 procent van de onderzochte toiletten schoon bevonden. Een record ten opzichte van alle voorgaande jaren. Zullen we ooit de 50 procent bereiken?

14Winnaar Toiletonderzoek 2023

Van der Valk in Enschede heeft het schoonste toilet van Nederland. Dat blijkt uit het Nationale Toiletonderzoek 2023 van vakblad Service Management en facilitaire groothandel Facility Trade Group. Mystery guests hebben voor het onderzoek 150 openbare toiletten onderzocht.

16Tamara van Ark over haar werk als voorzitter van Schoonmakend Nederland

Krachten bundelen, kennis delen en met elkaar de schoonmaakbranche naar een hoger niveau tillen. Dat is waar Tamara van Ark zich sterk voor maakt. Op 1 juni van dit jaar is ze geïnstalleerd als nieuwe voorzitter van Schoonmakend Nederland, de branchevereniging voor de professionele schoonmaaken glazenwassersbedrijven. Nu we het einde van dit jaar naderen, is het een mooi moment voor reflectie. Wat drijft Tamara van Ark?

En verder...

03Column Ronald Bruins (hoofdredacteur)

06Nieuws

13Column Rob van Gerven

19“Iedereen kan zich sociaal ondernemer noemen, maar ben je dat echt?”

22Maatschappelijk belang hygiënesector

24Jong Talent Harm van Helmont 27Colofon

sponsored content

Met een nieuw totaalconcept wil Alpheios de schoonmaaksector – schoonmakers én leidinggevenden – een nieuw drive meegeven. “Het concept dat we lanceren, is vrij atypisch voor de sector”, zegt Mariska Binnemans, die als Alpheios Performance Solutions director een dertigtal consultants in België en Nederland aanstuurt.

Een atypisch totaalconcept in de schoonmaak

Het aanbod van Alpheios vertrekt altijd vanuit drie hoekstenen: materialen, middelen en methodes: schoonmaakorganisaties uitbouwen en optimaliseren; en – last but not least – mensen ontwikkelen. Sinds de coronapandemie wint deze derde pijler steeds meer aan belang. In de opleidingen voor leidinggevenden komen bepaalde vragen steeds terug. Hoe ga ik om met de paradox van het leidinggeven: coachen en betrokken zijn enerzijds en richting geven anderzijds?

Een ander heikel punt is het communiceren met de schoonmakers zelf. Door vaak vele tegenslagen in het leven hebben ze een rugzakje en een soort overlevingsmechanisme ontwikkeld. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in agressief of ontwijkend gedrag op de werkvloer. De Alpheios consultants leren deelnemers hoe ze daarmee om kunnen gaan.

Een atypisch totaalconcept

Leidinggevenden in de sector worden geconfronteerd met tal van uitdagingen. Zo telt de sector ongeveer 15 procent ziekteverzuim. “Door proactief en preventief te werken, meer verbinding met de schoonmakers te creëren en eigenaarschap terug op de werkvloer te brengen, kun je dit percentage aanzienlijk verlagen”, legt Mariska uit. “Op de vloer merk je het best of een probleem kennis- of eerder motivatiegerelateerd is. Uit al onze inzichten is een totaalconcept, gebaseerd op een aantal zogeheten Fundamentals, gegroeid. Een startplan van dienstverlening en opleiding voor een betere schoonmaakkwaliteit. In functie van het probleem, vastgesteld op de werkvloer, reiken we een oplossing aan. Het concept dat Alpheios nu lanceert, is ontwikkeld en geschreven door eigen mensen en vrij atypisch voor de sector.”

Fundamentals

De eerste Fundamental ‘Hoe bereik ik een zichtbaar betere schoonmaakkwaliteit?’ omvat onder meer de basis schoonmaakopleidingen voor leidinggevende en teamcoach. Hiermee leert Alpheios leidinggevenden hun schoonmaakteam op het podium te zetten. Ze voelen zich welkom en veilig door het doordachte en effectieve opleidingsplan voor de instroom van nieuwe mensen. Ze zien je niet als contro-

leur, wel als motivator en coach. Mariska: “Later volgt de tweede Fundamental: ‘Hoe krijg je trotse en vitale vakmensen in de schoonmaak?’ Met het Solutions concept dat we binnenkort in de markt zetten, willen we ons nog verder profileren. De sector laat zich nog teveel leiden door het buikgevoel en te weinig door data.”

Driestappenplan

Mariska concludeert: “Ons belangrijkste doel is het ondersteunen van facilitair managers bij de uitdagingen in de schoonmaak: verlagen ziekteverzuim, zorgen dat er voldoende instroom van nieuwe medewerkers is, kwaliteitsen hygiëne-eisen van eindgebruikers waarmaken, verduurzamen, et cetera. Dit doen we altijd in drie stappen. Eerst een prikkelend gesprek, waarin we het fundament leggen om echt waar te maken wat we beloven. Vervolgens doen we een grondige analyse. Pas in stap drie bouwen we met de klant de oplossing. Het eindresultaat is een meetbare verbetering van de hulpvraag.” Op deze manier creëert Alpheios een context waarin gemotiveerde schoonmakers kunnen bijdragen aan de maatschappij.

“Ons belangrijkste doel is het ondersteunen van facilitair managers bij de uitdagingen in de schoonmaak.”

nieuws

Schoonmakers ontvangen eerste extra loon uit loons verhoging van 19 procent

Omdat werkgevers in de schoonmaak- en glazenwassersbranche zagen dat schoonmakers steeds meer moeite hadden met de duurdere boodschappen, kwamen Schoonmakend Nederland en de vakbonden in mei een extra loonsverhoging van 12 procent overeen. De extra loonsverhoging kwam bovenop de lopende caoafspraken (7 procent). De eerste verhoging ging in op 1 november 2023. Toen ging het loon van 120.000 schoonmakers met 3,5 procent omhoog.

Fedde Monsma, manager Arbeidszaken bij Schoonmakend Nederland, vertelt op de website van de branchevereniging: “Hoewel we in 2021 een goede cao zijn overeengekomen, werden we het afgelopen jaar ingehaald door de economische realiteit. Onze werkgevers zagen én zien dat schoonmakers moeite hebben met de hoge kosten van boodschappen, benzine en energie. Voor werkgevers reden om tot extra afspraken te komen bovenop de eerdere cao-afspraken.” Op 1 november 2023 krijgen schoonmakers er 3,5 procent extra bij, op 1 januari 2024 3 procent en op 30 juni 2024 nog eens 5,5 procent extra. De afspraken komen bovenop de eerder ge-

“Ik vind mijn werk fantastisch”

maakte afspraken. Nog nooit eerder in de historie van de schoonmaakbranche zijn sociale partners zo’n hoge loonsverhoging overeengekomen. www.schoonmakendnederland.nl

Frits Bronstijn is Schoonmaker van het Jaar

Frits Bronstijn van Succes Schoonmaak behaalde op 20 september de titel Schoonmaker van het Jaar 2023. Antionio Almeida, de Schoonmaker van het Jaar 2022 overhandigde de gouden wisselbeker in het Fulcotheather in IJsselstein.

In de voorrondes toonde Bronstijn niet alleen zijn kennis van het vak, maar vooral ook de liefde voor de schoonmaak. “Frits is onbeperkt inzetbaar. Ik moet regelmatig op de rem trappen, anders loopt hij zichzelf voorbij”, zegt Frank Jonker, leidinggevende van Bronstijn.

Schoonmaakbedrijven doen goed in MT500

De bekende MT500 is weer gepubliceerd. Dit zijn de bedrijven met de beste reputatie uit het MT500-onderzoek van 2023 in de categorie Catering, schoonmaak, beveiliging en diverse zakelijke dienstverlening.

Schoonmaakbedrijven CSU en ISS Facility Services halen veel hoge scores. Ook Sodexo , Dolmans Groep, Asito, Facilicom (inclusief Gom en Trigion), EW Facility Services en Vebego behaalden in meerdere categorieën fraaie scores. CSU heeft de hoogste notering voor een schoonmaakbedrijf.

Drop2Drink wint CSU Innovatie Award

De winnaar van de CSU Innovatie Award 2023 is bekend. Jeroen Renders van Drop2Drink mocht woensdag de felbegeerde award in ontvangst nemen tijdens het CSU Congres. De prijswinnende innovatie liet de andere twee finalisten NANDO en iTapToo achter zich. Renders: “We streven ernaar om het gebruik van regenwater als bron te vergroten. Deze innovatie draagt bij aan waterbesparing, CO2-reductie en het verminderen van infrastructuurkosten in landelijke gebieden.” www.csu.nl

Schoonmakers op Schiphol houden ook volgend jaar recht op een toeslag

Volledig onderzoek ‘Kruisbesmetting bij gebruik gevouwen microvezeldoekjes’ beschikbaar

VSR heeft onderzoek gedaan naar de mogelijke kruisbesmetting bij het gebruik van gevouwen microvezeldoekjes. Al eerder werden de hoofdlijnen van de uitkomst van dit onderzoek bekendgemaakt in een samenvattend artikel. Nu is het hele onderzoek beschikbaar in een speciaal digimagazine. In het kort komt er uit de resultaten dat er inderdaad sprake is van kruisbesmetting bij het gebruik van microvezeldoeken via de vouwmethode. www.vsr-schoonmaak.nl

De kogel is door de kerk. Het Sociaal Akkoord op Schiphol wordt verlengd. Schoonmakers en beveiligers op Schiphol houden daardoor ook volgend jaar recht op een toeslag. Het gaat tot 1 september om een arbeidsmarkttoeslag van 1,40 bruto per gewerkt uur. Daarna gaat het tot het eind 2024 om een toeslag van 70 eurocent bruto per uur. CNV Vakmensen en FNV zijn blij met de verlening van het akkoord.

FNV-bestuurder Jaap de Bie geeft aan dat er met behoud van de toeslag positief is voor iedereen. “Werknemers kunnen hun dagelijkse boodschappen blijven betalen en Schiphol prijst zichzelf niet uit de markt als werkplek.” Ook vakbond CNV is tevreden met het akkoord. “De arbeidsmarkttoeslag blijft nog ruim een jaar intact, dat kan tot zo’n 200 euro per maand schelen”, aldus CNV-onderhandelaar Erik Maas. “Daarnaast bevat het akkoord belangrijke afspraken over het verlagen van de werkdruk en een betere werk-privébalans. Er komen betere roosters én een recht op onbereikbaarheid.”

Vanaf 2025 komt de urentoeslag voor Schiphol-personeel te vervallen. FNV ziet daarom het liefst dat de waarde van die toeslagen wordt vastgelegd in alle cao’s die gelden op de luchthaven. Maas vult aan: “De komende periode gaan we gebruiken om de toeslag onder te brengen in de verschillende cao’s, zoals in de schoonmaak en de beveiliging.”

2023

Nationaal Toiletonderzoek 2023

Recordpercentage toiletten schoon bevonden

Het is weer die tijd van het jaar: het Nationaal Toiletonderzoek. Onze drijfveer voor dit onderzoek is als vanouds aandacht vragen voor het regelmatig schoonmaken van toiletten en vooral het bereiken van een hogere graad van hygiëne. Dat tweede lijkt succes te hebben. Dit jaar is 43,6 procent van de onderzochte toiletten schoon bevonden. Een record ten opzichte van alle voorgaande jaren. Zullen we ooit de 50 procent bereiken?

tekst: Jacques van den Wijngaard

In de loop der jaren dat we dit onderzoek uitvoeren, is er onmiskenbaar een verbetering van de hygiëne in openbare toiletruimtes te zien.

Dat moet kunnen. Immers in de gezondheidszorg is het nu gelukt. Daar werd zelfs 60 procent van de toiletten als goed beoordeeld. Het percentage in de drie overige segmenten bleef daarbij wel achter. In de horeca was de score 39 procent goed, in de warenhuizen 40 procent en in de openbare gebouwen 41 procent. In het navolgende hierover meer, maar eerst volgt een uitleg hoe we tot de resultaten van het onderzoek komen.

HET TOILETONDERZOEK

Dat voeren we zoals ieder jaar uit met dipslides: een transparant kokertje met dop waaraan een voedingsbodem is vastgemaakt. Daarop kunnen bacteriën uitgroeien tot zichtbare koloniën. Deze dipslides, voor de 150 te onderzoeken toiletruimtes zijn het er in totaal 1200, worden geleverd door Flexchemie in Ridderkerk.

De onderzoekers brengen de dipslides in contact met het oppervlak van de toiletbril, de deurknop, de kraan en de spoelknop. Er worden hiervoor twee soorten dipslides gebruikt: één voor het totaal aantal bacteriekoloniën (Total Plate Count of TPC) en één waar uitsluitend entero’s op groeien (‘poepbacteriën’). Voor zo’n grote klus is uiteraard veel mankracht nodig. Die werd geleverd door de Facility Trade Group, die met een team van mensen op pad ging door heel het land om onaangekondigd afdrukjes te maken op genoemde oppervlakken. Op een begeleidend formulier noteerden zij ook de visuele indrukken, alsmede alles wat hen opviel aan de toiletruimte in positieve of negatieve zin. Het oog wil natuurlijk ook wat en er dienen ook de dingen aanwezig zijn die nodig zijn bij toiletgebruik. Niets ergers tenslotte dan tot de ontdekking komen dat het wc-papier op is!

METHODE MOSSEL

Na enige dagen, als de koloniën zichtbaar geworden zijn, vindt de beoordeling plaats bij Alfa Chemie en Hygiëneconsult. Dat gebeurt sinds de eerst keer altijd volgens wat ik graag de ‘methode Mossel’ noem. Prof. Dr. David Mossel was een vooraanstaand microbioloog, die een aanzet gaf voor het op deze wijze bacteriologisch onderzoeken van oppervlakken ten behoeve van schoonmaakonderhoud. Voor TPC wordt minder dan 50 koloniën op de dipslide goed bevonden, tussen 50 en 150 is matig, 150-350 slecht en daarboven zeer slecht. Wij geven de cijfers 1, 2, 3 en 4. Bevinden zich tevens entero’s op de dipslide,

dan zakt de waardering trapsgewijs per kolonie. De beoordeling van de gehele toiletruimte is vervolgens een optelsom.

Na het kweken op de dipslides zijn er natuurlijk koloniën ontstaan met miljarden bacteriën. In deze aantallen vormen ze een gezondheidsrisico wanneer ze in verkeerde handen terechtkomen, bijvoorbeeld van kinderen. Het is daarom onze zorg dat de dipslides na gebruik rechtstreeks in de verbrandingsoven belanden.

DAMES- EN HERENTOILETTEN

Net als voorgaande jaren zijn de damestoiletten iets schoner dan die voor de heren. Dit keer was de uitslag 47 procent tegen 42 procent goed. Dat verschil is soms iets groter, soms iets kleiner, maar altijd wel een vaststaand feit. Een verklaring is moeilijk te vinden. Of we moeten de conclusie trekken dat de dames toch iets netter zijn.

DE GEZONDHEIDZORG: SAAI MAAR SCHOON

Onder deze categorie vallen ziekenhuizen, zorginstellingen, klinieken, huisartspraktijken et cetera. Daar het uitsluitend om openbare toiletten gaat, wordt niet getest op de verpleegafdelingen, maar bij wachtkamers en in de hal of de gang. Was het vorig jaar om het even of je in een ziekenhuis naar het toilet ging of in een willekeurig eetcafé, dat was nu wel anders. Zoals gezegd kon 60 procent dit jaar de kritiek doorstaan. In 28 procent was het matig en in 12 procent van de instellingen was het met de hygiëne slecht gesteld. Opvallend detail: in de meeste van deze instellingen is er geen sprake van luxe. Op het formulier wordt door de deelnemers van het onderzoek vaak aangetekend “wel netjes”, “niet bijzonder”, “ouderwets”, “saai” of “gedateerd”.

In een instelling voor psychische problemen is er sprake van een gezellige inrichting en er hangt een frisse geur. Gelukkig vinden de bacteriën het niet zo gezellig, want ook de hygiëne blijkt dik in orde. Een schamele inrichting betekent allerminst dat de hygiene van slechte kwaliteit is. Dat bleek met name in de gezondheidszorg. Zoals bijvoorbeeld in het Alrijne Ziekenhuis in Leiden, waar op geen van de geteste oppervlakken bacteriën werden aangetoond. Al was in het reine. De visuele beoordeling kreeg echter een mager zesje. Ook bij Alrijne in Leiderdorp, uitgeroepen tot winnaar in 2017, was het schoon. Maar de visuele beoordeling was minder goed dan zes jaar geleden. In een kinderdagverblijf mag je geen al te

hoge verwachtingen koesteren over de hygiëne, gezien de poepluiers, de kleefhandjes en de snottebelletjes die afgenomen moeten worden. Verrassend daarom dat het in het KDV in Deventer best wel O.K. was.

DE HORECA: VAN SMERIG TOT ULTRAMODERN

In de horeca is 39 procent van de toiletten goed, 36 procent matig en 25 procent werd ronduit als slecht beoordeeld. In een restaurant is het altijd een verrassing wat je achter de toiletdeur aantreft. Dat kan uiteenlopen van absoluut smerig, haveloos en verwaarloosd tot ultramodern en trendy. Dat was ook de ervaring die de onderzoekende teamleden dit jaar hadden. Overigens zegt dat niets over de bacteriologische toestand in deze ruimte.

“Papier op de grond, vieze geur”, staat op het formulier van een bar in Amsterdam. De hygiënische toestand van de geteste oppervlakken valt echter reuze mee. In een andere bar in onze hoofdstad ruikt het fris. Als er geen zeep is en de toiletbril ontbreekt, heb je daar echter niet zo veel aan. Een derde gelegenheid in Amsterdam munt uit in visueel schoon en de prima staat van het geheel. Ook een heerlijk frisse geur. Maar het is schone schijn: poepresten alom op de zitting, de kraan én de deurknop. Daar moet je toch niet te veel aan denken!

Fastfoodtoiletten

Hoe je op het verkeerde been kan worden gezet, blijkt bij een fastfoodrestaurant: “Binnen alles schoon, maar toilet is heel vies”. Laat nu de toiletbil het enige zijn waarop vrijwel geen bacteriën zitten. Wat betreft fastfoodrestaurants is het wel interessant om te weten hoe het bij de Mc Donalds’, de Burgerkings en de KFC’s met de toilethygiëne gesteld is. Ondanks wellicht lage verwachtingen is dat namelijk doorgaans prima. Niet minder dan 8 van de 11 haalden het predicaat goed.

De dank gaat naar...

Voor het uitvoeren van zo’n uitgebreid onderzoek zijn een hoop mensen nodig. Die worden voornamelijk geleverd door de Facility Trade Group. Op de foto: Patrick Veldema, Sam van Coeverden, Rob Lamers, Annelot Lansbergen, Sharona Tazelaar, Chantal Brummel, Celine de Bruin, John Dekker-Lotgerink Bruinenberg, Mark van Zijtveld, Laura Hagens (staand vlnr), Ronald Bruins, Erik Piket, Stephen Takken, Arjan Bolink, Rick Bosgoed (zittend vlnr), John van den Berg, Dick Altena, Ferry van Sluijters, Raymond Dijkstra en Saskia Peters.

Dit keer was een medewerker naar één van onze overzeese gebiedsdelen geweest, te weten Schiermonnikoog. In de meest noordelijke wc van Nederland wordt aangegeven dat dit de laatste mogelijkheid voor toiletbezoek is vóór Noorwegen. Laconiek merkt hij op: “jammer dat je dan niet nog even zeep kunt gebruiken en je handen kunt afdrogen, want zeep en papier zijn op”. Dan nog maar even naar het chique hotel Van der Valk om je handen af te drogen, want daar ontbreekt niets. Bij de winnaar van 2022, Landal aan de Reeuwijkse Plassen, was het in hygiënisch opzicht ook nu weer goed toeven. Maar dit keer werd door de medewerker minder enthousiasme opgebracht voor de staat van het sanitair (een povere 5).

Hygiënische toekans

In hotels wordt over het algemeen hoger gescoord dan in cafés en restaurants. Er werden diverse hotels met de bekende toekan bezocht, die voor het grootste deel veel waardering oogsten voor het visuele schoon en de staat van de toiletruimte. Ook met de hygiëne zat het bij de meeste goed. De hoogste score, zowel wat betreft de afwezigheid van bacteriën als het visuele aspect, ging naar Van der Valk in Enschede. Op formulier nummer 126 vinden we dat hier sprake is van een mooie strakke inrichting waar alles aanwezig is. Wat de hygiëne betreft: de deurknop kon je bijna aflikken en op de zitting, de kraan en de spoelknop zat slechts één eenzame bacterie van waarschijnlijk onschuldige aard. Deze locatie mag zich dus een jaar lang verheugen op de titel Schoonste Toilet van Nederland. Dat het ook onder de toekan wel eens mis kan gaan, blijkt trouwens in een ander hotel van deze keten. Daar kon iemand de pot kennelijk niet halen, waardoor je er niet meer met droge schoenen bij kon komen. Dat er dan ook een penetrante geur hing, is niet verwonderlijk.

Zonder dit toegeweide team was het Toiletonderzoek niet mogelijk geweest.

OPENBARE GEBOUWEN: SCHIJN BEDRIEGT? Bezocht werden gemeentehuizen, sportcomplexen, gebouwen voor openbaar vervoer, tankstations, theaters, dierenparken en musea. Met 41 procent goed was de score nipt hoger dan die van de warenhuizen en de horeca. Een matige beoordeling (35 procent) en een slechte (24 procent) zijn in hoge mate vergelijkbaar met de horeca.

Op de terugweg van Schiermonnikoog deed de tester nog een hotel-restaurtant aan: “Toiletten op het vasteland bieden meer luxe.”

Mogen we een paar uitblinkers noemen? “Ja, dat mogen we” zou collega Mart zeggen. Dat zijn dan de Bibliotheek, de Koninklijke Schouwburg en het World Trade Centre, allen in Den Haag. Hier is het toiletbezoek van hoog niveau, bij laatstgenoemde ook in letterlijke zin (meer dan 100 meter hoog). Ook het Gemeentehuis in Zutphen mag genoemd worden. Daar was weinig vervuiling en visueel werd het met een 8 beloond. Hetzelfde kunnen we zeggen over een golfclub in Capelle a/d IJssel en het wijkgebouw Triton in Vaassen. “Opmerkelijk schoon” vond onze Schiermonnikoogbezoeker het op de veerboten en zelfs in de passagiersterminal. “Ziet er goed uit voor zo’n drukke locatie”, merkt hij op. En inderdaad bedriegt de schijn hier allerminst, want de hygiëne is er dik in orde.

Waar het stinkt is het warm

Een voorbeeld waar de schijn wel bedriegt, werd aangetroffen op Schiphol Airport. Het stinkt er en het ziet er allesbehalve schoon uit. Maar wat zien we op de dipslides: helemaal niets! Uitermate hygiënisch dus. In sportaccommodaties wil het ook nogal eens stinken. Dit is ruimschoots terug te vinden op de formulieren die ingevuld zijn. En ja, waar het stinkt is het warm, zegt men wel eens. Buitengewoon gunstig voor bacteriegroei natuurlijk. Bij een fitnesscentrum (let wel, het betrof niet Basic-Fit)

werd de status gekwalificeerd met “basic”. Met honderden bacteriekolonies op alle oppervlakken, waaronder talloze van het poeptype, is het niet te hopen dat dit de standaard is voor de sportieve gebruiker. Maar zie daar, het valt reuze mee. Van de 9 bezochte sportaccommodaties waren er 5 goed en 3 matig. Maar ja, stinken deed het bij de meesten wel. Om alle vergissing uit de weg te gaan: bij Basic-Fit in Apeldoorn was het wel oké. “Ziet er goed uit”, wordt waarderend opgemerkt.

Wat kun je verwachten bij een evenementenhal? Een smerige toiletpot? Een vieze bril? Volle afvalbakken? Natte vloer? Inderdaad, dit allemaal. Nog een wonder dat de bacteriehuishouding binnen de perken blijft. Kritiek van een teamlid is er in een bibliotheek op de plek van de zeepdispenser: onhandig, te laag. Hier des te erger, omdat de vloer erg vies is. Als je dan over de grond moet kruipen om zeep te pakken… Bij een dierenpark is de wc-bril nat. Hoewel urine als het goed is geen bacteriën bevat, is dat natuurlijk wel vies. Maar als beheerder kun je er niets aan doen als iemand geen richting geeft. Meten op zo’n oppervlak is zinloos aangezien een bacteriekolonie, indien aanwezig, als het ware uitzwemt en de uitslag bij voorbaat te hoog wordt in verhouding met de werkelijkheid. De medewerkers doen de metingen dan ook uitsluitend op droge oppervlakken.

“Op sommige locaties was hygiëne ver te zoeken, zo ook op dit smerige toilet”, aldus een van de testers.

WARENHUIZEN: MATIGHEID OVERHEERST

Denk hierbij aan bouwmarkten, meubelzaken, tuin-

exclusief: nationaal toiletonderzoek 2023

“Moeten we de conclusie trekken dat dames toch netter zijn?”

centra en dergelijke. Een score van 40 procent goed, maar verder heerst hier matigheid (47 procent). Echt slecht is het niet zo vaak (13 procent, ongeveer zo veel als in de gezondheidszorg).

Een bouwmarkt in Nijmegen doet mij aan mijn tante Klaartje denken: “Saai, maar strak”, is het oordeel van de medewerker. Ook qua hygiëne springt het er niet uit en er zit poep op de bril (wat ik dan bij mijn tante nooit gezien heb). Over het algemeen is de visuele beoordeling vrij mild. “Schoon, netjes, fris, verzorgd”. Deze aantekeningen komen veel voor. Overigens is de beleving van het interieur zuiver persoonlijk. “Sereen wit met zwarte accessoires”, zo wordt enthousiast verteld over een toilet in Apeldoorn. Mij klinkt het als de aula van een begraafplaats. Waar het natuurlijk ook best mooi kan zijn, daar niet van.

Bij een warenhuis in Noord-Holland moeten gebruikers 70 cent betalen voor het toiletgebruik. Het is er smerig, de papierbak puilt uit en in de pot zie je de restanten van de ontlasting van vorige gebruikers. De toiletjuffrouw steekt echter geen hand uit en lijkt verdiept in haar kruiswoordpuzzel. Het terugpakken van de 70 cent is dan ook volkomen gerechtvaardigd. Een uitschieter in positieve zin is het toilet bij Kees Smit Tuinmeubelen in Amersfoort. “Een fris ogend toilet, schoon en modern”. Dat blijkt na het beoordelen van de dipslides ook inderdaad het geval, althans het frisse en het schone. Slechts 2 kolonies op de bril, 1 op de deur, 2 op de kraan en 1 op de spoelknop is bijna voorbeeldig te noemen. Bij een autohandel in Harderwijk is het ook oké. Een nette, schone ruimte en het rook er lekker fris. Zou het de kooplust bevorderen?

Chloor is zinloos en schadelijk Bij een sportzaak in Apeldoorn heerst een frisse geur op het toilet die toegeschreven wordt aan chloor. Daar kun je vraagtekens bij zetten. In de eerste plaats vindt niet iedereen chloor fris ruiken. Bovendien is een scheut chloor in de toiletpot zinloos en schadelijk voor het milieu. Heus, de bacteriën springen echt niet naar je billen! Zorg voor een schone zitting, dat is belangrijker. Dat laatste is hier

allerminst het geval: 4 kolonies enterobacteriën op de bril is niet fris en bovendien schadelijk.

ZIEKTEVERWEKKEND OF NIET?

Hoe schadelijk zijn die entero’s eigenlijk? Het is een vraag die vaak gesteld wordt naar aanleiding van dit onderzoek. Gelukkig leidt een besmetting vrijwel nooit tot levensbedreigende situaties. Er worden veel meer mensen ziek door een bacteriële voedselvergiftiging dan door een bezoek aan een onfrisse wc. Onder de tientallen soorten enterococcen komen we op de wc vooral Enterococcus faecalis tegen. Zoals de naam doet vermoeden afkomstig uit fecaliën. De soort komt ook voor op besmette rauwe groenten, maar aangezien in de toiletruimte doorgaans geen andijvie of sla wordt gewassen, kunnen we aannemen dat het hier poepbacteriën zijn. Ze zitten dus in onze darmen en dat geeft al aan dat ze vrij onschuldig zijn. Toch worden ze als zogenaamde opportunistische ziekteverwekkers beschouwd, omdat ze bij mensen met een verzwakt immuunsysteem en weinig weerstand wel degelijk tot problemen kunnen leiden. Bovendien speelt een rol hoeveel je ervan binnenkrijgt als je na het toiletbezoek een sigaretje opsteekt of een appeltje eet. Handen wassen is daarom van groot belang. Doe dat met lauw water en zeep en minstens zolang als je happy birthday kunt zingen.

Bij een besmette bril kun je soms een steenpuist oplopen, bijvoorbeeld als de bacterie Staphylococcus aureus een port d’entree heeft kunnen vinden in de vorm van beschadigde huid. Papier op de zitting leggen kan dit voorkomen, zoals ook het dichtdraaien van de kraan een manier is om contact te vermijden. Ook als de besmetting geen schadelijke gevolgen heeft is het natuurlijk wel erg vies als er via de deur, kraan of spoelknop ontlasting op je handen terechtkomt.

EEN POSITIEVE BIJDRAGE

In de loop der jaren dat we dit onderzoek uitvoeren, is er onmiskenbaar een verbetering van de hygiëne in openbare toiletruimtes te zien. Konden we in de jaren 2005 t/m 2009 slechts gemiddeld 20 procent als goed beoordelen, in de vijf volgende jaren was dit al 32 procent en vorig jaar noteerden we 40,4 procent goed. Kennelijk is er sprake van een grotere mate van bewustwording ten aanzien van het belang van een goede hygiëne op toiletten. Het sprongetje naar 43,6 procent dit jaar geeft hoop dat dit de komende jaren zal doorzetten.

Tonen van erkenning en waardering is een krachtige motivator

Pieter Grootjes stelde de vraag: ‘Als wij ons focussen op de tevredenheid van onze medewerkers, komt het resultaat dan niet gewoon vanzelf?’

De vraag stellen is hem beantwoorden. Schone zaak dus voor schoonmaakbedrijven om hier nog meer op te focussen. En niet alleen schoonmaakbedrijven, maar ook opdrachtgevers. Zij hebben een verantwoordelijkheid jegens de schoonmakers die dagelijks in en om hun gebouwen werken.

Toezicht op kwaliteit HR

Aangezien de tevredenheid van medewerkers de kwaliteit van het werk beïnvloedt, is het essentieel om naast de gebruikelijke rapporten over de prestaties ook de tevredenheid van de schoonmakers te weten. Dit getuigt ook van goed opdrachtgeverschap. Hiervoor zijn verschillende waardevolle indicatoren beschikbaar, zoals tevredenheidsonderzoeken, de werkdrukmeter en in- en uitstroomcijfers. Mijn oproep aan schoonmaakbedrijven is om deze informatie proactief te delen, zelfs als de opdrachtgever er niet om vraagt.

Nog belangrijker dan de uitkomsten van metingen is het gesprek met schoonmakers. Ik bedoel niet informele gesprekken, maar ga als opdrachtgever het échte kritische gesprek aan. Maak een afspraak met de schoonmakers of een vertegenwoordiging daarvan. Het is essentieel om daarbij een veilige en vertrouwelijke omgeving te bieden. Daag de schoonmakers uit om kritisch naar hun werkgever en naar jou te kijken. Het helpt daarbij om vragen te stellen: wat gaat goed en wat kan beter? Deze gesprekken blijken keer op keer uiterst waardevol te zijn. De onderwerpen variëren van eenvoudige oplossingen, van de wens voor een koelkast op locatie, tot complexere kwesties zoals te weinig vervanging en verbeteringen in schoonmaakmaterialen. Zorg ervoor dat je duidelijk terugkoppelt welke kwesties je hoe gaat aanpakken. Wees daarbij duidelijk over wat je wel en niet kunt veranderen. Na verloop van tijd moet je ook terugkoppelen over de voortgang. Het tonen van erkenning en waardering voor het werk van de schoonmakers is een krachtige motivator. Ik daag je uit om deze gesprekken nog voor het einde van het jaar te plannen!

De rol van leidinggevenden

Tot slot speelt de leidinggevende een belangrijke rol bij het motiveren en stimuleren van zijn of haar schoonmakers. Ook hierin hebben opdrachtgevers een verantwoordelijkheid. Dat start bij de aanbesteding door eisen te stellen aan of vragen te stellen over de kwantiteit en kwaliteit van de leidinggevenden. Geef vervolgens gedurende de uitvoering van het contract feedback. Als opdrachtgever met veel schoonmaakmedewerkers die voor ons werken heb ik het geluk samen te werken met meerdere topleidinggevenden. Graag maak ik gebruik van deze gelegenheid om hen feedback te geven: jullie zorgen voor een positieve werkomgeving waarin medewerkers zich gewaardeerd, gerespecteerd en ondersteund voelen. Bedankt daarvoor!

Rob van Gerven, contractmanager Universiteit Utrecht

“Ga als opdrachtgever het échte kritische gesprek aan.”

Van der Valk in Enschede heeft schoonste toilet van Nederland

“Deze prijs is een groot compliment voor onze inzet”

Bij de feestelijke huldiging zijn naast manager Fleur van der Valk vijf dames van de vaste ochtendploeg aanwezig. Vlnr: Arjan Bolink (Facility Trade Group), Geertje, Sabine, Maria, Sandra, Jasmien, Samantha en Fleur van der Valk.

Van der Valk in Enschede heeft het schoonste toilet van Nederland. Dat blijkt het Nationale

Toiletonderzoek 2023 van vakblad Service Management en facilitaire groothandel Facility Trade Group. Mystery guests hebben voor het onderzoek 150 openbare toiletten onderzocht.

tekst: Bianca Faber foto: Ronald Hissink

De bezochte vestigingen van Van der Valk oogsten over het algemeen veel waardering qua hygiëne en schoonbeleving. Toch stak er ééntje met kop en schouders boven deze en de andere geteste openbare toiletten uit: Van der Valk in Enschede. Dit hotel kreeg de hoogste score (9), zowel wat betreft de afwezigheid van bacteriën als het visuele aspect. De onderzoeker merkte op dat de toiletten een mooie strakke inrichting hebben. En belangrijk: de hygiëne is dik in orde. Met een deurknop die je bijna kon aflikken, zo schoon. Op de zitting, de kraan en de spoelknop zat slechts één eenzame bacterie van waarschijnlijk onschuldige aard. Een uitmuntende score waardoor Van der Valk in Enschede een jaar lang met trots de titel Schoonste Toilet van Nederland mag dragen.

BIJZONDERE EER

En zo toog Service Management, het grootste platform in de professionele schoonmaak, en de facilitaire groothandel Facility Trade Group richting Van der Valk in Enschede om het schoonmaakteam in het zonnetje te zetten. Uiteraard met een oorkonde voor de openbare toiletruimte met het laagste aantal bacteriën en met de hoogste ‘schoonbeleving’, bloemen, gebak en een attentie voor de harde werkers. “Een bijzondere eer”, reageerde manager Fleur van der Valk blij op de prijsuitreiking. “Het is mooi om te zien dat het harde werken wordt opgemerkt en zo wordt beloond.”

HORECA SCOORT GOED

Arjan Bolink, manager marketing en communicatie van Facility Trade Group, verzekerde het schoonmaakteam dat zij terecht trots mag zijn. “Jullie toiletten ruiken fris, zien er visueel goed uit en de hygiëne is hartstikke goed.” In de zesendertig jaar dat deze prijs wordt uitgereikt, scoort horeca vaak goed, heeft hij gemerkt. “Dit jaar scoort ruim veertig pro-

“Dit is een hecht team, dat als een geoliede machine werkt.”

cent goed op onze normen die wij stellen voor schone publieke toiletten.” Van der Valk Enschede dit jaar dus als beste.

HECHT TEAM

Bij het feestelijk moment zijn vijf dames van de vaste ochtendploeg aanwezig. Van der Valk: “Het team bestaat uit zeven vaste medewerkers en vier parttime medewerkers.” Tezamen zorgen zij ervoor dat de algemene ruimtes, van de toiletten tot zalen en vergaderruimtes, altijd tiptop in orde zijn. Een flinke klus, gezien de vele gasten die dagelijks over de vloer komen. Dat het toilet getest en zo goed beoordeeld is op een piekmoment in de vakantieperiode, op 12 september, maakt de onderscheiding extra bijzonder, vinden de schoonmaaksters. Supervisor AD (algemene dienst) Geertje: “Zelfs als wij met minder mensen zijn en het heel druk is met veel bezoekers, lukt het om alles schoon en netjes te houden.” De manager kan het kwalitatieve werk wel verklaren: “Dit is een hecht team, dat als een geoliede machine werkt.”

De oorkonde krijgt een prominente plek op kantoor. Hoofd huishouding Samantha: “Deze prijs is een groot compliment voor onze inzet en geeft extra voldoening. Hier mogen wij trots op zijn.” Iedereen knikt instemmend. En terwijl de laatste hapjes taart worden opgegeven, komt het team weer in beweging. “Er is ook nog werk te doen. We gaan weer aan de slag!”

Tamara van Ark over haar werk als voorzitter van Schoonmakend Nederland

“Ze zijn van onschatbare waarde, voor hen wil ik ontzettend hard lopen”

Krachten bundelen, kennis delen en met elkaar de schoonmaakbranche naar een hoger niveau tillen. Dat is waar Tamara van Ark zich sterk voor maakt. Op 1 juni van dit jaar is ze geïnstalleerd als nieuwe voorzitter van Schoonmakend Nederland, de branchevereniging voor de professionele schoonmaak- en glazenwassersbedrijven. Nu we het einde van dit jaar naderen, is het een mooi moment voor reflectie. Wat drijft Tamara van Ark?

tekst: Bianca Faber

Tamara van Ark is de nieuwe voorzitter van Schoonmakend Nederland:

“Schoonmaakwerk is een essentieel vak. Het is goed dat dat steeds zichtbaarder wordt.”

“Het is een mooie reis tot nu toe”, blikt Van Ark terug op het afgelopen half jaar. Ze is dan ook blij met de benoeming. “Ik heb de schoonmaakbranche leren kennen als een mooie branche. Wie in de schoonmaak werkt, is nononsense, heeft hart voor de zaak en is misschien een tikkeltje te bescheiden. De schoonmakers en ondernemers zijn van onschatbare waarde. Voor hen wil ik ontzettend hard lopen. En deze sector is ook nog eens ontzettend leuk.”

Inmiddels heeft ze er al heel wat kennismakingsgesprekken en werkbezoeken opzitten met leden, schoonmakers en partnerorganisaties. “Mensen zijn trots op hun vakmanschap”, merkt ze verheugd op. “Schoonmaakwerk is een essentieel vak. Het is goed dat dat steeds zichtbaarder wordt. Corona heeft daar ook een rol in gespeeld. Het belang van schoonmaak, bijvoorbeeld in een operatiekamer of op een school, staat nog haarscherp op het netvlies.” Ze vervolgt:

“Voor elkaar gaan, dat zit echt in de vezels van al die schoonmaakbedrijven. Dat ze een wensenpotje hebben waarmee ze eens in de zoveel tijd een wens vervullen, medewerkers die schulden hebben helpen of dat ze specifiek mensen met een arbeidsbeperking verder helpen. Dat vind ik zo mooi om te zien.”

Stap vooruit zetten

Vorige voorzitter Piet Adema werd bestempeld als verbinder. Van Ark: “Ja, Piet heeft grote stappen gezet voor de branche en Schoonmakend Nederland. Ik vind het leuk om op zoek te gaan naar het gezamenlijk belang. Dat is wat ik het liefste doe: kijken naar wat ons bindt en vanuit daar een stap verder zetten. Ik zou het een compliment vinden als mensen zeggen dat ik voortborduur op het werk van Piet.”

Zelf zien wat leeft, waar behoefte aan is en waar ambities liggen, daar gaat het hart van de voorzitter zeker sneller van kloppen. “Laatst heb ik meegelopen in een ziekenhuis”, vertelt Van Ark. “Ik

wil graag de praktijk zien. Familiebedrijven zijn ook fantastisch, daar hoor je de meest mooie verhalen. Ook mijn bezoek aan Schiphol, waar ik schoonmakers sprak, was een eyeopener. Daar was een project waarbij er meer roulatie was in taken. Dat maakt het afwisselend, maar een effect daarvan was ook dat mensen zich ontheemd voelden. Ze misten hun vaste praatje met de dame achter de kassa of de collega van de catering. Je kunt achter je bureau van alles bedenken, maar in de praktijk kan het heel anders uitpakken.” Er gaat ook tijd zitten in het zoeken van samenwerking met andere organisaties. Van Ark: “Zo trekken wij op met bijvoorbeeld de beveiligingsbranche over hoe je kunt omgaan met aanbestedingen. Bij de Code Verantwoord Marktgedrag gebeuren ook veel activiteiten, die we kunnen ontsluiten bij onze leden.” Een hartelijke lach klinkt. “Natuurlijk moet ik af en toe ook een vergadering voorzitten.”

Belangrijke schakel

Van Ark voelt zich erg verbonden met de drie strategische punten van Schoonmakend Nederland: de focus op de arbeidsmarkt, het ondernemerschap en duurzaamheid. Wat haar persoonlijke missie is? “Laten zien hoe mooi, divers en belangrijk het werk van de schoonmaakbranche is. Ik zou het fantastisch vinden als schoonmaak gezien wordt als de belangrijke schakel die het echt is. Het is cruciaal dat je dit werk dan ook volwaardig kunt doen. Dat meer werk meer lonend is. Dat je dit werk goed kunt leren.” De krapte op de arbeidsmarkt, werk lonender maken en de dringende noodzaak om duurzamer te werken; er liggen nogal wat uitdagingen te wachten op concrete oplossingen. Belangrijke zaken om op te pakken, stelt Van Ark. “Je wilt dat mensen fit en gezond hun werk kunnen blijven doen. Daarom moeten we nieuwe aanwas creëren. Laten zien aan jongeren dat het werk aantrekkelijk is.”

branche

Denken in oplossingen

Op het vlak van duurzaamheid is er al van alles in beweging. “Ik zie dat veel bedrijven impact willen maken door tegen opdrachtgevers te zeggen dat ze niet alleen schoon resultaat leveren, maar tegelijkertijd een bijdrage willen leveren aan de samenleving. Door bijvoorbeeld mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Diversiteit en inclusie zijn ook belangrijke thema’s in de samenleving. Als je ziet hoeveel nationaliteiten werken in de schoonmaakbranche, dan zie je dat dit hier al leeft. Ze laten zien dat het leuk is om met een divers team te werken. Ik kom bij zoveel ondernemers waarvan ik zou willen dat heel Nederland kon zien hoe zij dingen doen. Waar discussies plaatsvinden hoe zij mensen die in de financiële problemen zijn geraakt kunnen helpen of hoe zij het mogelijk kunnen maken dat een werknemer voor een ziek familielid kan zorgen. Ik vind het inspirerend om te zien hoe binnen bedrijven in oplossingen wordt gedacht.”

Brug slaan

Van Ark was hiervoor onder meer lid van de Tweede Kamer, staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en tot half 2021 minister voor Medische Zorg en Sport. Een grote rugzak met politieke ervaring dus. “Het is fijn dat je weet hoe besluiten genomen worden en hoe beleid wordt gemaakt. Die kennis helpt om een brug te kunnen slaan tussen de praktijk en de beleidsdoelen die in Den Haag worden gevormd. Een thema waar ook Schoonmakend Nederland mee bezig is, is hoe werk meer lonend kan worden. Wij moeten laten zien wat er bij ons gebeurt. In onze branche bestaat het grootste deel van de kosten uit

loonkosten. MKB Nederland heeft ook duidelijk gemaakt dat het een keer moet stoppen om de ondernemer iedere keer voor alles te laten opdraaien.”

Van Ark vindt het belangrijk om de mening van leden te peilen. “Wat vinden zij belangrijk? Wat doen zij en wat kunnen wij als brancheorganisatie doen?” Een branchevereniging kan grote invloed uitoefenen. Neem het keurmerk. “Een keurmerk levert kwaliteit op, want je moet je kunnen verantwoorden, laten zien welke meerwaarde je levert. Het is ook terecht dat opdrachtgevers hiernaar vragen: je wilt toch weten of iemand de juiste papieren heeft en volgens de cao uitbetaald wordt.”

Goede cao is gezamenlijk belang Daarover gesproken: op 30 juni 2024 loopt de huidige cao af. Begin volgend jaar starten de onderhandelingen weer. “Ik verwacht dat het aankomende pro-

“Voor elkaar gaan, dat zit echt in de vezels van al die schoonmaakbedrijven.”

ces ook op constructieve wijze verloopt”, aldus Van Ark. “Ons gezamenlijk belang is dat we de schoonmaakbranche aantrekkelijk maken. Je wilt goed kunnen ondernemen en werknemers willen op een prettige manier hun werk kunnen doen en zichzelf ontwikkelen. Anderzijds is er ook begrip nodig dat de omstandigheden goed moeten zijn om geld te verdienen. De koning zei dat mooi in de troonrede: we moeten ons realiseren dat verdienen komt voor verdelen. Maar het is nog te vroeg om echt vooruit te lopen op de onderhandelingen.”

Tot slot nog een brandende vraag: maakt Van Ark zelf met een stralende lach thuis schoon? “Jazeker! Sterker, eens in de zoveel tijd pak ik samen met mijn man een grote klus op. Heerlijk om te doen. De muziek zet ik dan op shuffle, met lekkere uptempo nummers. Dolly Parton, Anita Meijer, Moby, er staat van alles in de playlist. Ramen open en lekker aan de slag. Als ik een blik in de pas gepoetste badkamer werp, dan word ik daar heel blij van. Zo fijn! Geweldig.”

Tamara van Ark: “Ik zou het fantastisch vinden als schoonmaak gezien wordt als de belangrijke schakel die het echt is.”

Nico de Goede (Proschoon) en Frank Verheul (directeur van Code Sociale Ondernemingen)

“Iedereen kan zich sociaal ondernemer noemen, maar ben je dat echt?”

Een duurzaam MVO-beleid voeren, kiezen voor eerlijke producten of mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst nemen. Er zijn allerlei manieren waarop je als bedrijf sociaal ondernemen kunt invullen. Maar tussen zeggen dat je iets doet én het ook daadwerkelijk doen, kan een groot verschil zitten. Daarom is de Code Sociale Ondernemingen in het leven geroepen. Heeft een bedrijf dit keurmerk, dan weet je zeker dat deze het sociaal ondernemen gretig omarmt. Nico de Goede, directeur van Proschoon, en Frank Verheul, directeur van Code Sociale Ondernemingen, zijn overtuigd voorstander.

tekst:

Bianca Faber

“Met de Code laat je zien dat je echt sociaal ondernemer bent en niet de mazen in het systeem opzoekt en intussen jezelf presenteert als impactmaker.”

Een duidelijk vastgelegde missie, communicatie met stakeholders, transparantie, zorgvuldig afgewogen financiën en impact meten en presenteren. Dat zijn de vijf principes waarop de Code Sociale Ondernemingen is gestoeld. Het keurmerk is in 2019 ontwikkeld door en voor sociale ondernemers en dat maakt dat de deelnemers tot in hun poriën gemotiveerd zijn om stappen te zetten. Verheul: “De Code is niet alleen een ‘meetlat’ waarlangs de drijfveren van de sociale onderneming gemeten worden, maar ook een leidraad voor verdere groei en verbetering. De vijf principes van de Code zetten dan ook meteen aan tot actie en implementatie in de praktijk.”

Ondersteunen en versterken

Verheul vervolgt: “Wie toetreedt tot het Register Sociale Ondernemingen laat

mvo Register Sociale Ondernemingen

“Tevreden medewerkers zorgen voor tevreden klanten. In deze volgorde.”

zien een ‘echt’ sociaal ondernemer te zijn. Om Ian Smeyers, directeur van Nelis Company, te citeren: ‘Met de Code scheiden we het kaf van het koren en laten we zien dat we sociaal ondernemen. Dat is pas meerwaarde.’ Het kan daarnaast ook een marketingtool zijn: inkopende partijen, zoals een gemeente, weten dat ze te maken hebben met een sociale ondernemer. Daarbij wordt de ondernemer lid van een lerend netwerk, waarvan de leden elkaar proactief ondersteunen en versterken.”

Eén van die leden is Schoonmaakbedrijf Proschoon, een schoonmaakbedrijf voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. “Tevreden medewerkers zorgen voor tevreden klanten. In deze volgorde”, betoogt De Goede vol vuur. En dus vindt hij het belangrijk dat de medewerkers zich uiten, dat het klikt tussen de medewerkers en de opdrachtgevers en dat de medewerkers weten dat er naar hen geluisterd wordt. En vooral ook wat er gedaan wordt met wat zij aangeven. De Goede: “Wij hebben gekozen om alleen nog overdag, tijdens kantooruren te gaan schoonmaken. Vanuit het oogpunt van veiligheid voor onze mensen. Ik wil niet meer dat zij ’s avonds alleen, in het donker in een verlaten pand moeten werken.” Tijdens de coronaperiode is de overstap naar dagschoonmaak definitief gezet. De Goede

lacht. “Ik sprak bij een afscheidsreceptie de facilitair manager die zei: ‘Wat een leuke mensen zijn Ilona, Kim en Yvonne, wij zijn echt blij met ze.’ En ik reageerde: ‘Weet je ook de namen van de medewerkers die hier zes jaar in de avond hebben gewerkt?’ Schoonmaak is zichtbaarder geworden na corona.”

Missie waarborgen

Kiezen voor de Code doe je bewust, stellen de mannen. Neem de aanvraagprocedure. Die spoort al aan tot reflectie. Verheul: “Hoe ga jij impact maken? Hoe ga jij de sector veranderen en je klanten meenemen in je manier van werken? Hoe ga je bijdragen aan systeemverandering?” Om te voorkomen dat de missie vervliegt, doordat de drijvende kracht daarachter verdwijnt vanwege een verkoop of erger, een ongeluk, is het wijs om de missie te waarborgen in de organisatie. Verheul legt uit: “Wij adviseren om dit vast te leggen, bijvoorbeeld in de statuten. Evenals de financiën en het meten van de impact. Schrijf op hoe je dat doet en communiceer dat met de stakeholders. Zo blijft de missie zichtbaar en verbeter je continu je werkprocessen en de eigen organisatie. ”

Openheid van zaken

Transparantie is ook een belangrijker pijler. En dat kan een issue zijn voor on-

De Code Sociale Ondernemingen omvat vijf principes die de sociaal ondernemer kan onderschrijven. Een onafhankelijke Review Board (bestaande uit drie sociale ondernemers en enkele andere deskundigen) beoordeelt de aanvraag van de ondernemer. Is het oordeel positief, dan volgt inschrijving in het Register Sociale Ondernemingen. Het keurmerk toont aan dat je er alles aan doet om een goede sociale onderneming te zijn. Het verdienmodel staat in dienst van maatschappelijke impact. Dit werkt als een katalysator: de innovatieve ondernemers inspireren en stimuleren elkaar en vormen een bron van kennis. De Code werkt ook actief aan de realisatie van de Sustainable Development Goals.

Frank Verheul: “Hoe ga jij impact maken? Hoe ga je bijdragen aan systeemverandering?”

dernemers. De Goede: “Je moet met de billen bloot. Je gegevens moeten openbaar zijn, dus ook de salarisverhoudingen en de jaarcijfers. Je stelt de winsten ten bate van je maatschappelijke doelstelling en accepteert bij verkoop dat het niet allemaal voor de aandeelhouder(s) is. En dat is goed.” Verheul vult aan: “Sociale ondernemingen hebben een andere oriëntatie: impact first en winst als middel om te kunnen blijven ondernemen, niet als doel op zich.” De Goede knikt. “Geld dat je overhoudt, stop je in sociaal dividend, dat herinvesteer je in het bedrijf. De Code heeft ervoor gezorgd dat dat scherp is neergezet. Proschoon stopt winst onder meer in vitaliteitsprogramma’s. En de loonsverhoging die per 1 april inging, hebben wij alvast in januari doorgevoerd.”

Kostenplaatje

Proschoon heeft zo’n 13 begeleiders op 130 medewerkers rondlopen. Het bedrijf levert mensen aan Asito en Vebego en zorgt daarbij zelf voor de begeleiding en ondersteuning. “Het is prachtig dat mensen die eerst aan de zijlijn staan zo toch kunnen meedoen. Ik zou het mooi vinden als meer schoonmaakbedrijven deze stap willen zetten. Zoek de samenwerking op. Wij bijten elkaar niet, je vult elkaar juist aan.” Verheul vult aan: “Zo draag je ook bij aan een maatschappelijk probleem. Achter een persoon die je zo aan het werk helpt, zit vaak een gezin dat zo meer inkomen krijgt.”

De schoonmakers maken overdag onder meer elf basisscholen schoon. Door voldoende tijd te reserveren voor het klaren van een klus ontstaat er flexibiliteit in het werk. “Dat gaat prima”, constateert De Goede. “Nog een voordeel: wij hebben weinig herstelkosten en weinig ziekteverzuim.” Aan het begeleiden van mensen en het hanteren van ruime tijdsblokken voor het werk hangt een kostenplaatje. Hij krijgt geregeld de

vraag hoe Proschoon dit toch allemaal rond krijgt. “Dan zeg ik: ‘Ook jij kunt een subsidieaanvraag doen voor jouw medewerker. Dan krijg je net zoveel als ik. En ook: jij koopt een groot huis of een grotere auto, ik neem er een extra jobcoach of rayonmanager voor aan. Dat is het verschil. Je wilt sociaal ondernemer zijn of niet.”

Organisatie inrichten

Sociaal ondernemen doe je niet ‘eventjes’, gaat De Goede verder. “Daar richt je je organisatie op in. Dan heb je een schoonmaakster die volgens het boekje werkt en ook een lap over de ladenblokken haalt, omdat dat zo hoort. Niet dat het ladenblok wordt overgeslagen om zo tijdswinst te behalen. Commerciële

bedrijven willen misschien sociaal ondernemer zijn, maar intrinsiek niet.”

Mazen in het systeem

Natuurlijk zijn er meer meetinstrumenten op inclusiviteit, maar die zijn niet zo kritisch ingestoken als de Code, vindt De Goede. Als een certificaat PSO 30+ bijvoorbeeld wordt behaald om op Europese aanbestedingen in te kunnen schrijven, steekt dat, geeft hij aan. “Dan ontbreekt de intrinsieke motivatie om wat voor een ander te doen. Met de Code laat je zien dat je echt sociaal ondernemer bent en niet de mazen in het systeem opzoekt en intussen jezelf presenteert als impactmaker. Iedereen kan zich sociaal ondernemer noemen, maar ben je dat echt?”

Nico de Goede: “Je moet met de billen bloot.”

thema: hygiëne

Het maatschappelijk belang van de hygiënesector

De hygiënesector is zeer relevant voor het beschermen van de volksgezondheid, het waarborgen van het individuele welzijn en het ondersteunen van andere sectoren, zoals de voedselproductie-ketens. Het omvat een breed scala aan producten, diensten en praktijken die gericht zijn op het realiseren van een schone omgeving en op het voorkomen van de verspreiding van schadelijke micro-organismen. Het belang ervan wordt vooral duidelijk tijdens gezondheidscrisissen en in sectoren waar ziektepreventie belangrijk is. Nu de coronapandemie achter ons ligt en menigeen deze periode liever wil vergeten, lijkt er ook minder aandacht voor de hygiënesector te zijn. Dus hoog tijd om het maatschappelijk belang van onze sector nog maar eens onder de aandacht te brengen.

tekst: Suzanne Sule en Marten Kops

De hygiënesector is van cruciaal belang voor het waarborgen van de volksgezondheid. Goede hygiënepraktijken, zoals handen wassen, sanitaire voorzieningen en afvalverwerking, helpen de verspreiding van ziekten veroorzaakt door bacteriën, virussen en parasieten te voorkomen. Dit is vooral belangrijk tijdens ziekte-uitbraken, zoals blijkt uit de COVID19-pandemie. Handhygiëne, het dragen van maskers en desinfectie van oppervlakken werden cruciale maatregelen om de overdracht tegen te gaan.

ZORG EN VOEDSEL

In gezondheidszorgomgevingen is het handhaven van een hoog hygiëneniveau essentieel om infecties te voorkomen. Sterilisatie van medische apparatuur, handhygiëne en strenge hygiëneprotocollen zijn belangrijke componenten bij het verminderen van het risico op infecties in ziekenhuizen en klinieken. Schoonmaakbedrijven spelen een cruciale rol in het in stand houden van deze protocollen.

De hygiënesector is eveneens zeer relevant voor het waarborgen van de voedselveiligheid. Dit omvat de juiste behandeling, opslag en bereiding van voedsel om door voedsel overgedragen ziekten te voorkomen. Restaurants, voedselverwerkingsfaciliteiten en andere bedrijven in de voedselproductie moeten zich houden aan strikte hygiënevoorschriften om consumenten te beschermen. Ook hier is onze sector onmisbaar.

VN-DUURZAAMHEIDSDOELEN

Tevens kan milieuhygiëne niet vergeten worden. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld afvalbeheer en voorzieningen voor schoon water. Tot slot zorgen was- en reinigingsmiddelen, desinfectiemiddelen en onderhoudsmiddelen voor een schone, hygiënische leef- en werkomgeving en voor het welzijn van mensen. Zonder deze middelen zijn hygiëne en goed onderhoud niet haalbaar. Daarmee dragen deze middelen bij aan de huidige 17 duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties (SDG’s).

VEILIG GEBRUIK VAN REINIGINGS- EN DESINFECTIEMIDDELEN

De toegevoegde waarde van de producten uit onze sector is hiermee duidelijk, maar het blijft van belang om de producten veilig te gebruiken. Net als bij deelname aan het verkeer kan er aan het gebruik van producten gevaren verbonden zijn. Denk hierbij aan irritatie voor huid of ogen, ontvlambaarheid of gevaar voor het milieu. Om te voorkomen dat deze gevaren zich voordoen, is het van belang de gebruiksvoorschriften goed op te volgen. Bij het volgen van deze voorschriften is het risico namelijk te beheersen. Hiermee kan op een veilige manier de toegevoegde waarde van de producten worden bereikt.

De veiligheid van de producten uit onze sector wordt gewaarborgd door EU-regelgeving. De EU-lidstaten hebben diverse instanties die verantwoordelijk zijn voor het toezicht op de veiligheid. Zij voeren ook inspecties uit en handhaven de naleving van de regelgeving. Over het geheel genomen zijn het strenge regelgevingskader, de risicobeoordelingen en de goedkeuringsprocessen van ingrediënten van de EU, aanwezig om ervoor te zorgen dat wasmiddelen en desinfecterende producten veilig zijn voor zowel de gebruiker als het milieu. Bij deze regelgevingsaanpak wordt prioriteit gegeven aan de bescherming van de volksgezondheid en het milieu.

TOEKOMST HYGIËNESECTOR IN DE EU Hoewel deze prioriteit op volksgezondheid en milieu terecht is, moeten we ook het maatschappelijke belang van de hygiënesector in ogenschouw houden. In eerdere artikelen spraken we over de regeldruk waar producenten van reinigings- en desinfectiemiddelen mee kampen. Er zijn zorgen voor buitenproportionele, onhanteerbare regels die grote impact kunnen hebben op de effectiviteit van middelen. Een beleid dat streeft naar het voorkomen van gevaar zonder te kijken naar de risico’s, kan ervoor zorgen dat de hierboven beschreven maatschappelijke belangen onder druk komen te staan. Als sector pleiten we dan ook voor een holistische benadering van duurzaamheid: kijk naar álle 17 SDG’s en zorg ervoor dat het nastreven van één doel niet ten koste gaat van een ander. Het gebrek aan een holistische kijk op duurzaamheid heeft een negatieve invloed op het vestigingsklimaat en maakt tevens de verdere ontwikkelingen op het vlak van verduurzaming van deze sector moeilijker. Hierdoor dreigen Nederland en de EU veel te afhankelijk te worden van externe

Kijk naar álle 17 SDG’s en zorg ervoor dat het nastreven van één doel niet ten koste gaat van een ander.

handelspartners voor eindproducten die een belangrijke rol spelen in onze moderne samenleving. Naast consequenties voor de economie zorgt dit ervoor dat de EU, inclusief Nederland, grip verliest op de productie van duurzaam en veilig te gebruiken stoffen en producten. Nederland en de EU zetten zichzelf zo buiten spel voor hun bijdrage aan een veilige, hygiënische en duurzame wereld.

WEES TROTS OP HET WERKEN IN DE HYGIËNESECTOR

Voor een optimaal resultaat spelen producten, maar vooral ook de schoonmakers en de opdrachtgever een rol. Gebrek aan bereidheid om te investeren in schoonmaak kan direct impact hebben op de mate van een schone, gezonde en duurzame leef- en werkomgeving. Gebrek aan kennis en ervaring in het op de juiste manier schoonmaken, kan het verspreiden van infectieziekten bevorderen. En producten die weinig effectief zijn hebben consequenties in meer handarbeid of het moeten gebruiken van hogere watertemperaturen om alsnog resultaat te behalen.

Hoewel de aandacht voor hygiëne lijkt af te zwakken, is het belangrijk om de moed erin te houden en gezamenlijk de toegevoegde waarde van de hygiënesector actief uit te dragen. Immers, eenieder die werkzaam is in deze mooie sector draagt bij aan een schone, hygiënische en duurzame samenleving.

Suzanne Sule, manager communicatie en public affairs, en Marten Kops, technical director, bij NVZ – Schoon | Hygiënisch | Duurzaam.

jong talent

In de rubriek Jong Talent geven jonge schoonmaakprofessionals hun toekomstvisie op de schoonmaak, delen ze hun ervaringen en geven ze een inkijkje in wie zij zijn en wat hen beweegt. Dit keer Harm van Helmont.

Naam: Harm van Helmont

Leeftijd: 28 jaar

Functie en bedrijf: DGA van HvH Cleaning & Facilities

tekst: Jamila de Ruiter

Jong Talent Harm van Helmont

“Als de juiste medewerkers op de juiste plek staan, worden ze intrinsiek gemotiveerd”

Ik ben:

“Harm, een jonge ondernemer uit Eindhoven die graag met mensen werkt en een sociale gast is. Ik ben inmiddels al vijf jaar eigenaar van HvH Cleaning & Facilities. Het plan voor het bedrijf begon met het schrijven van een bedrijfsplan gedurende de opleiding Facility Management, waarna wij gedurende ons afstudeeronderzoek de kans kregen om het bedrijfsplan te testen in de markt. Daarna wisten wij het: we gaan ervoor. Mouwen oprollen, handschoenen aan en meters maken. Wij zijn na de studie ons schoonmaakbedrijf begonnen. Toentertijd met mijn compagnon, die anderhalf jaar geleden besloot om toch weer in loondienst te gaan.”

Mijn werk bestaat uit:

“Mijn werk is vrij divers. Van de invulling van contracten, assisteren bij grote salesopdrachten en kwaliteitscontrole tot aan de klanten die ik zelf beheer. Maar ook meedenken met hoe we het bedrijf verder kunnen automatiseren. Daarnaast ben ik bezig met inkoopcontracten, het juridisch gedeelte en wanneer er tijd is trek ik zelf de handschoenen aan en dan ben ik niet meer te stoppen.”

Hoe jong voel je je?

“Ik voel me heerlijk.”

Waarom heb je voor de schoonmaakbranche gekozen?

“Dat heeft er met name mee te maken dat ik binnen mijn eerdere stages binnen de opleiding Facility Management een commerciële kant miste. Alles was bij

non-profit organisaties vrijgeviger. Ik was daardoor benieuwd hoe het in deze branche eraan toegaat. In de facility wereld kun je uit verschillende commerciële kanten kiezen en de schoonmaakbranche trok mijn aandacht door de mensen. De mensen waarmee je werkt zijn ontzettend divers en dat maakt het vak zo leuk. Zo werken wij met partijen van verschillende omvang.”

Wat is voor jou de grootste uitdaging in je werk?

“De grootste uitdaging in het werk is denk ik dat de juiste medewerkers de juiste plek krijgen. Als de juiste medewerkers op de juiste plek staan, dan worden ze intrinsiek gemotiveerd. En dat heeft ook een positief effect op het leven buiten het werk. Ik probeer mensen altijd in hun kracht te zetten. Ik ga ervan uit dat de medewerker de specialist is op de plek waar hij of zij werkt en dat ik als coach handvatten kan geven om structuur aan te brengen bij bepaalde dingen.”

“Als de medewerker door de ogen van de klant kan kijken en buiten de normale werkzaamheden om initiatief durft te nemen, dan creëer je meerwaarde.”

Wat is volgens jou de belangrijkste schoonmaaktrend en waarom?

“Er zijn veel verschillende trends, maar ik denk dat een van de belangrijkste de robotisering is. Als we naar de dienstverlening kijken, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat we het werk zo makkelijk mogelijk kunnen maken voor medewerkers. Dus fysiek zo min mogelijk belastend. Maar ook repeterende werkzaamheden zo min mogelijk laten terugkomen. Door bijvoorbeeld automatische schoonmaakrobots de vloer te laten dweilen, kunnen medewerkers andere dingen doen waar ze met hun menselijke aspecten meerwaarde kunnen bieden. Zoals de weg wijzen wanneer ze zien dat iemand de weg kwijt is in het pand, de klant een kopje koffie aanbieden wanneer de verkoper nog in gesprek is of melden dat er een lamp kapot is.”

Waar zie jij kansen voor de schoonmaak en waarom?

“Het persoonlijk maken van de dienst. Dus de standaardisaties die je hebt binnen de dienstverlening zoveel mogelijk eruit halen. En zoveel mogelijk die dienst eigen maken. Als er een match is tussen medewerker en klant, dan is het voornamelijk de uitdaging om in beweging te blijven. Je moet continu blijven verbeteren en blijven coachen hoe de medewerker de dienst beter kan afstemmen op de behoeftes van de klant. Wij noemen dit het creëren van een facilitair zintuig. Als de medewerker door de ogen van de klant kan kijken en buiten de normale werkzaamheden om initiatief durft te nemen, dan creëer je meerwaarde. De medewerker op de locatie is namelijk de enige die ervoor kan zorgen dat de klant niet alleen een tevreden klant is, maar zelfs fan wordt van de dienstverlening.”

Mooiste/meest bijzondere project waaraan je hebt gewerkt?

“Ik blijf de projecten in de voedingsindustrie heel bijzonder vinden. Ik vind het leuk om ergens achter de schermen te kijken. Om te kijken hoe zij werken, hoe robots werken en wie de mensen zijn achter de producten die gemaakt worden. Schoonmaaktechnisch gezien vraagt dit soort schoonmaak veel qua kwaliteitscontroles. In ons specialistisch onderhoud doen wij ook bijzondere dingen, zoals periodiek op hoogtes van 15 meter stof verwijderen, waarbij mannen in harnas daadwerkelijk de silo’s inklimmen.”

Wat zou je nog graag beter kunnen?

“Ik zou graag nog meer gestructureerd willen kunnen werken. Ik ben altijd met duizend dingen tegelijk bezig, wat mijn functie ook van me vraagt, en soms ontglipt me wel eens iets.”

Wie is jouw inspiratiebron en waarom?

“Mijn voornaamste inspiratiebron is mijn vader. Hij is altijd facility manager geweest bij grote organisaties. Vanaf jongs af aan was ik geïnteresseerd in de manier hoe hij leidinggeeft. En ik vind dat hij altijd heel sterk is in iedereen het gevoel geven dat ze ertoe doen. Soms kom ik dingen tegen en dan vraag ik me af hoe mijn vader dit zou verwoorden. Als we dan in gesprek zijn, geeft dat vaak inzichten. Daarnaast leerde ik een ondernemer kennen van een lokale partij met ongeveer 200 mensen in dienst. Later bleek dat het een oude schoolvriend van mijn vader was. In de afgelopen vijf jaar zijn wij nauw samen gaan werken. En we leren veel van elkaar, want we hebben nog wel eens een andere kijk op dingen.”

Welk boek/app/magazine/gadget/film of iets anders mogen we echt niet missen?

“Het boek Think and Grow Rich. Het boek gaat over een jongen die een onderzoek is gestart naar verschillende succesvolle ondernemers om erachter te komen wat nou de synoniemen zijn voor een succesvolle onderneming. Die synoniemen waren moeilijk te vinden, maar er staan veel levenslessen van die ondernemers in die mij, zeker in het begin, erg hebben geholpen. Bijvoorbeeld bij het omgaan met tegenslagen. In het boek wordt geschreven over piekmomenten. Dat is wanneer je na een grote tegenslag een oplossing hebt gevonden. Maar dat piekmoment is tijdelijk en een volgende tegenslag staat te wachten. Die tegenslagen heb ik meermaals meegemaakt. Nadat ik het boek had gelezen, ging ik het patroon ook beter herkennen en gaf mij dat meer houvast en hoop voor het volgende piekmoment.”

Over vijf jaar ben ik:

“Ik hoop dat ik nog steeds eigenaar mag zijn van dit bedrijf. En ik hoop dat ik daarin nog meer mensen om me heen heb verzameld die niet alleen de filosofie van HvH kennen en herkennen, maar ook eigen maken en verder uitdragen.”

Wil je ook in de rubriek Jong Talent? E-mail dan naar ronaldbruins@vmnmedia.nl

COLOFONTHEMA’S KOMENDE NUMMERS

SERVICE MANAGEMENT IS EEN UITGAVE VAN VMN MEDIA

Hoofdredacteur

Ronald Bruins, tel. 06-14 64 04 22, ronaldbruins@vmnmedia.nl

Eindredacteur

Paula Jansen

Redactie

Bianca Faber, Jamila de Ruiter, Paula Jansen

Uitgever

Maciek Piasecki, maciekpiasecki@vmnmedia.nl

Accountmanager

Kevin Donders, kevindonders@vmnmedia.nl

Sales manager

Angela Passuto, angelapassuto@vmnmedia.nl

Vormgeving & opmaak colorscan, www.colorscan.nl

Druk Wilco BV te Amersfoort

Adres

VMN Media, Utrechtseweg 44, 3704HD Zeist, www.facto.nl/schoonmaakbedrijven

Abonnementenadministratie klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-584 08 88

Abonnementen

Service Management verschijnt 4 keer per jaar. Jaarabonnement € 150,00, verzending buitenland per jaar € 29,50 (EU) en € 41,50 (niet-EU-landen); prijzen zijn exclusief btw. Op alle uitgaven van VMN Media zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Partner

Numatic International

Copyright

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

© VMN Media 2023

Publicatievoorwaarden

Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van VMN Media van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Disclaimer

Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

ISSN 0928-3021

ONDERNEMEN & INNOVATIE 2

Met onder andere: - Marktonderzoek

ADVERTEERDERSINDEX

Essity Netherlands BV

Numatic International BV

Krachtige productiviteit met het NX Pro Cordless netwerk

n te maken

Meer tijd om schoon te maken

naar

Door over te schakelen van bekabeld naar draadloos wordt de totale reinigingstijd elke dag verkort, waardoor de productiviteit wordt gemaximaliseerd.

Laag geluidsniveau

nigingstijd oductiviteit wordt

eluidsniveaus in et snoer

onderbrekingen met lagere geluidsniveaus in vergelijking met machines met snoer.

Geen kabelstruikelingen

ngen

nmaken zonder

Veilig en onopvallend schoonmaken zonder kabel waardoor het de ideale oplossing is om het risico op uitglijden, struikelen en vallen te minimaliseren.

Dagelijkse reiniging

elen en vallen te

adloze fessionele t voor

De combinatie van totale draadloze vrijheid met krachtige en professionele reinigingsresultaten is perfect voor dagelijkse reiniging en veilig gebruik in openbare ruimtes met veel bezoekers.

werk

Met machines uit het NX-netwerk werkt u sneller en bespaart u op kosten. Door juiste dosering zal ook het gebruik van chemie afnemen.

en. Door van chemie

Het NX300 batterijpakket kan in het gehele snel groeiende Pro Cordless assortiment gebruikt worden. Pro Cordless biedt gemak, veiligheid en kracht. Dankzij één accu en oplaadsysteem heeft de gebruiker minder onderhoud en kosten.

Cordless biedt n n.

Essentiële elementen en ‘touch points’ in rood

Gemakkelijk vullen en legen van tanks

elem v t

Instelbare watertoevoer

Instelba watertoev

Met één hande en b van vlo (parkeersta

Met één handeling de zuigmond en borstels van de vloer (parkeerstand)