Formuleprofiel

Tekst Diane Essenburg | Foto Cor Salverius

Gemiddeld Weesp biedt kansen voor Vomar

Vomar is geopend in ‘AH-blauw’ Weesp. Klanten hebben er wel behoefte aan een discounter, meent directeur Aart van Haren. Bovendien gaat het aantal inwoners flink stijgen dankzij nieuwbouwprojecten. ‘Bij Vomar gaan we er alles aan doen om deze bewoners de beste kwaliteit voor de laagste prijs te bieden.’ Foodmagazine duikt in de cijfers en ziet een gemiddelde stad die veel kansen biedt voor rood.

Dat inwoners van Weesp zeggen dat AH er een monopolie heeft, is met slechts twee AH-supermarkten opmerkelijk. Zowel Deen als Spar zijn in de Noord-Hollandse stad te vertegenwoordigd. Wel zijn de winkels van AH fors groter. In het nabijgelegen Muiden zitten een AH XL en Lidl. De komst van een ruime Vomar beviel inwoners van de stad wel. ‘Eindelijk keuze’, was de reactie op de openingsdag.

Als we kijken naar de bevolkingsopbouw blijkt dat de meeste klanten van Vomar niet tot nauwelijks rekening hoeven houden met gezinsleden. Ten opzichte van heel Nederland bevat Weesp relatief veel 1-persoonshuishoudens (44,2%). Ook is het percentage 80-plussers vrij hoog: 9,6 procent tegenover 7,3 procent landelijk. Dit gaat ten koste van de jongere doelgroep; slechts 2,7 procent van de Weespenaren is jonger dan 25. Landelijk is dat 4,7 procent.

Hoewel Weesp over de meeste linies behoorlijk gemiddeld is, valt verder nog op dat de inwoners net iets lager zijn opgeleid en het gezinsinkomen iets ongunstiger uitvalt dan in de rest van het land.

Dankzij een nieuwe samenwerking tussen Distrifood Dynamics en Motivaction is het tevens mogelijk om te kijken naar drijfveren en normen en waarden van bevolkingsgroepen, gebaseerd op het Mentality-model van Motivaction. In Weesp wonen vooral ‘behoudende shoppers’ (16,7%). ‘De zuinige en behoudende burgerij eet traditioneel, is merktrouw en gevoe-

Aantal kinderen per huishouden

1 kind 2 kinderen 3 of meer kinderen Geen kinderen 50

40

30

20

10

0 lig voor aanbiedingen’, aldus de omschrijving van deze groep shoppers. Ze hebben een voorkeur voor huismerkproducten en vermijden excessieve uitspattingen. Nieuwe producten kopen ze hooguit als die in de aanbieding zijn. Ze lezen supermarktfolders en lopen in de winkel vaker naar producten op de kopstelling in de actiestraat of in actiebakken. Vooral 1+1 gratis wordt hoog gewaardeerd. Verder kopen behoudende

Huishoudgrootte

Eén persoon Twee personen Drie personen Vier personen Vijf of meer personen

shoppers het liefst bij kleinere, lokale supermarkten.

Een net iets kleinere groep van de Weespenaren (16,2%) is ‘merkbewuste shopper’. De statusbewuste merkshoppers zijn gericht op gemak. Hoewel ze prijsbewust zijn, gaat de voorkeur uit naar A-merken. Dat moet interessant klinken voor Vomar, een formule die zich profileert als A-merkdiscounter. De derde groep binnen Weesp bestaat uit ‘veilige shoppers’ (14,5%). Zij zijn conformistisch, statusgevoelig en prijsbewust met een voorkeur voor traditionele producten. Wederom lijken dit goede Vomar-klanten.

Vergeleken met de rest van Nederland wonen in Weesp relatief veel ‘verantwoordelijke shoppers’, ‘nieuwsgierige shoppers’ en ‘eigenwijze shoppers’. Die laatsten lopen voor op voedseltrends, doen impulsief boodschappen en proberen graag nieuwe dingen uit. 12,5 procent van de Weespenaren valt onder deze groep kopers, die wellicht liever hun boodschappen bij Albert Heijn blijven doen.

Samenvattend lijkt Weesp een vrij gemiddelde stad binnen Nederland. Voor Vomar liggen er absoluut kansen, met name vanwege de actiedruk op A-merkartikelen. Weesp is gevoelig voor acties maar wijkt niet graag af van het bekende.

Opleiding

Praktische opleiding Middelbare opleiding Hoge opleiding Universitair/ wetenschappelijk 30

25

20

15

10

5

0 Inkomen

Beneden modaal (Bijna) modaal Boven modaal 2 keer modaal Meer dan 2 keer modaal

% Verzorgingsgebied % Nederland

30

25

20

15

10 Mentality segementatie

5

0 Veilige shopper Merkbewuste shopper Verantwoordelijke shopper Kwaliteitsshopper Behoudende shopper Nieuwsgierige shopper Eigenwijze shopper % Verzorgingsgebied % Nederland Gemaksshopper

Tekst Joep Meijsen | Foto’s Cor Salverius, Foodmagazine

Consolidatieslag in de supermarktbranche:

Deen is verkocht, welke formule is de volgende?

De overname van Deen door Albert Heijn, Dekamarkt en Vomar zorgt voor speculatie over welke formule de volgende is die gaat sneuvelen. Foodmagazine overziet het consolidatieslagveld en legt de formules langs de overnamelat.

Deen werd verkocht omdat de familie de benodigde investeringen in onder meer logistiek en online niet meer zag zitten. In de markt wordt gesuggereerd dat ook de eigendomsstructuur van het bedrijf een rol speelde bij de beslissing om te verkopen, maar dat ontkent het bedrijf zelf. Daarmee wordt wel opnieuw een lid van Superunie opgeslokt, al blijft een deel van de winkels nu wel binnen het inkoopverbond.

Hoogleraar Laurens Sloot stelde afgelopen maand dat hij denkt dat ‘bij een goed bod’ meer ketens te koop staan. Hij waagt zich daarbij echter niet aan speculaties over welke partijen het betreft. Logisch, ook bij Deen werd in het verleden altijd boos gereageerd als marktgeruchten over een mogelijke verkoop ter sprake kwam. Logisch ook, als er daadwerkelijk niets aan de hand is, zorgt het alleen maar voor onnodige onrust in de organisatie. Als er wel wat speelt, is er ook onrust en publiciteit kan van invloed zijn op het verkoopproces.

De kandidaten voor grotere overnames in de supermarktbranche zijn beperkt. Marktleider Albert Heijn is zo groot dat een overname door een andere Nederlandse partij onmogelijk is. Door de fusie van moederbedrijf Ahold met het Belgische Delhaize is het alleen maar een internationaler concern geworden, waarvan de Nederlandse dochteronderneming nog altijd uitblinkt in winstgevendheid.

De gedachte dat Jumbo een prooi wordt in plaats van een jager, is op dit moment ook niet realistisch. In Veghel baalt men ervan dat Deen aan hun neus voorbij is gegaan. Jumbo is juist in het kerngebied van Deen relatief zwak en had met de aankoop direct heel veel witte vlekken kunnen invullen. Dat is ook een reden waarom Albert Heijn, Dekamarkt en Vomar elkaar hebben gevonden bij de aankoop van Deen. Het houdt de gele concurrent buiten de deur.

Aldi en Lidl zijn onderdeel van buitengewoon succesvolle internationale retailconcerns, die geworteld zijn in Nederland. Bedrijven die zeker geen geschiedenis hebben als het gaat om het verlaten van markten. Het discountmodel, ook de modernere variant zoals die er nu staat, is er een die grensoverschrijdend succesvol is, veel baat heeft bij een zo groot mogelijke schaal en in Nederland een solide marktaandeel heeft.

Dan blijven er in Nederland maar weinig partijen over. Superunie is de appelboom waar andere spelers langsrijden om een appeltje te plukken en op te eten. Deze keer is het Deen, maar eerder waren het Emté en Agrimarkt. De in marktaandeel grootste speler binnen Superunie is, volgens de cijfers van Nielsen over 2020, Plus met een marktaandeel van 6,7 procent. De andere aangesloten formules zitten tussen de 0,5 en 3,7 procent.

Plus en Coop

Als het inderdaad zo is dat vooral partijen die relatief weinig doen aan online en nog niet hebben geïnvesteerd in een modern distributiecentrum het eerst in aanmerking komen om overgenomen te worden, valt Plus af. De coöperatieve formule komt steeds dichterbij de opening van zijn langverwachte geautomatiseerde distributiecentrum in Oss. Ook heeft de formule een jaar van explosieve groei van zijn online-activiteiten achter de rug. Met zijn 267 supermarkten roept een overname vermoedelijk ook grotere vraagtekens voor wat betreft mededinging op.

Ook Coop is geen waarschijnlijke kandidaat om als volgende appeltje uit de Superunie-boom te vallen. De formule profiteerde juist de afgelopen jaren van de consolidatieslag door

steeds een aantal winkels op te pikken en zo de omzet hard te laten groeien. Online is het bedrijf volop actief, waarbij het bedrijf steeds meer overgaat op een hub-structuur in plaats van levering vanuit de winkels. De nauwe samenwerking met Telesuper wijst ook op veel ambitie. Logistiek zit Coop nog aan het beginstadium van modernisering. In het Jaarverslag over 2019 werden een aantal pilots in automatisering en al dan niet gedeeltelijke mechanisatie aangekondigd.

Plus en Coop zijn in omzet bovendien aanzienlijk groter dan Deen. Die laatste formule boekte in 2019 een omzet van €741, waarvan onder de streep €18,7 miljoen overbleef. Coop zat een jaar in hetzelfde jaar op €1,54 miljard omzet en Plus zelfs op €2,61 miljard. Beide formules hebben bovendien niet de structuur van een grootaandeelhouder of familie die de knopen doorhakt, zoals dat bij de andere Superunie-leden het geval is. Dat kan ook een hindernis zijn die een verkoop van de formule in de weg zit, al wordt er in de markt soms wel gespeculeerd over de vraag of Coop en Plus samen niet beter af zouden zijn. Voor zover bekend zijn daarover echter nog nooit serieuze gesprekken gevoerd.

Nettorama

De meeste andere Superunie-leden zijn familiebedrijven, Spar is de andere uitzondering. Dat bedrijf is gezamenlijk eigendom van Plus en Sligro Food Group. Zo is Nettorama eigendom van de familie Bastmeijer. De softdiscounter was in het verleden onderwerp van speculatie over mogelijke verkoop. Zo zou Nettorama de springplank op de Nederlandse markt worden voor het Belgische Colruyt. Nog niet zo lang geleden waren er concrete gesprekken over samenwerking met Boni.

De formule is echter nog altijd fier zelfstandig en zeer succesvol. De jongste deponering van de geconsolideerde jaarrekening bij de Kamer van Koophandel laat voor Envema bv, handelsnaam Nettorama, over 2019 een netto-omzet zien van €329,95 miljoen. Het nettoresultaat komt uit op €19,59 miljoen, waarmee Nettorama een uniek hoog rendement boekt. Aan onlineverkoop doet Nettorama niet en ook de logistiek is niet hypermodern. Met slechts 32 winkels, Albert Heijn heeft alleen al ruim drie keer zoveel vestigingen in Amsterdam, is Nettorama natuurlijk een kleintje. Het is ook geen omvang die enorme investeringen in bijvoorbeeld logistiek heel rendabel maken. Nettorama kan met de winstgevendheid echter nog wel een tijdje vooruit. De flirt met Boni laat echter zien dat wel wordt nagedacht over de toekomst op de langere termijn.

Boni

Datzelfde kan dan natuurlijk ook gezegd worden van Boni, dat in 2019 volgens bij de KvK gedeponeerde cijfers van Boni Beheer bv een netto-omzet van €390,01 miljoen boekte. Met een nettoresultaat van €5,63 miljoen is Boni wel een stuk minder winstgevend dan Nettorama. Boni experimenteerde ooit met een wegsupermarkt, maar stopte daar al snel mee. Wel zijn Boni en eigenaar Bouke van der Wal al jaren nauw betrokken bij Picnic. De distributie is nog niet geautomatiseerd. Ook voor Boni geldt dat het bedrijf eigenlijk niet de omvang heeft om op eigen kracht te moderniseren, maar ook

zomaar nog vele jaren zelfstandig door kan gaan. Ook hier zal echter wel nagedacht moeten worden over de lange termijn.

Hoogvliet

Ook Hoogvliet is een familiebedrijf, maar hier is wel geïnvesteerd in zowel logistiek als online. De formule beschikt over een van de modernste distributiecentra van Nederland en beschikt ook over een websupermarkt, die onder invloed van corona ook een goed jaar achter de rug heeft. De investeringen zijn opmerkelijk, want het marktaandeel van Hoogvliet is gelijk aan dat van Deen. Het lijkt erop dat Hoogvliet zich klaarmaakt voor verdere groei. Wellicht wil Hoogvliet juist liever zelf appels plukken dan geplukt worden.

Detailresult

Twee andere Superunie-leden hebben al maatregelen genomen voor de lange termijn. De familiebedrijven Dirk van den Broek en Dekamarkt werken op bijna alle vlakken nauw samen binnen Detailresult. Met een opgeteld marktaandeel van 5,3 procent is Detailresult ruwweg even groot als Aldi in Nederland. Hoewel de online-activiteiten beperkt zijn en de logistiek nog niet zo modern als die van sommige concurrenten, heeft Detailresult wel de omvang om investeringen rendabel te kunnen maken. De wens om nog verder te groeien door de aansluiting van nog meer formules is tot nu toe echter niet vervuld. Al lijkt dat, gezien de uitdagingen in de nabije toekomst, wellicht wel aantrekkelijk voor sommige andere Superunie-leden die de investeringen niet alleen willen dragen. Ook Dirk en Deka blijven in ieder geval zelfstandig zolang de families achter de bedrijven dit willen. Dat Dekamarkt mee-eet uit de Deen-appel is een duidelijke aanwijzing dat hier geen twijfels over zijn.

Jan Linders, Poiesz en Boon

Dan zijn er nog Superunieleden hier heel nadrukkelijk de regionale kaart spelen: Jan Linders en Poiesz. Beide namen de afgelopen periode onrendabele vestigingspunten over van grotere formules en hebben het winkelnetwerk een flinke opknapbeurt gegeven. Formules die altijd goed uit GfK-rapporten komen, maar dat gold ook vaak voor Emté en Deen. Poiesz kan echter naar eigen zeggen rendabele winkels neerzetten in relatief kleine gemeenschappen. Het lijken twee appels die voorlopig aan de boom blijven hangen.

Voor Poiesz geldt bovendien dat het bedrijf aan diversificeren is. Sinds enkele jaren is het bedrijf eigenaar van Van Smaak dat maaltijden en boodschappen levert aan zorginstellingen en zelfstandig wonende ouderen. Dat geldt ook voor Boon Food Group, dat zich met Zorgboodschap richt op de intramurale zorg. Daarnaast is Boon een groothandel met veel afnemers, actief in de export en ook nog met Boon’s Markt, MCD en Boon’s Pitstop drie formules. Allemaal activiteiten die nauw met elkaar verweven zijn.

Vomar

Blijft nog over Vomar, dat een enorme vernieuwingsoperatie achter de rug heeft en naar eigen zeggen al jaren de snelstgroeiende formule van Nederland is, vooral ook autonoom. Online is het bedrijf niet actief en ook de logistiek gebeurt nog op traditionele manier. Vomar heeft de wind in de rug en is ook betrokken bij de overname van Deen. Daarmee lijkt ook dit familiebedrijf geen waarschijnlijke kandidaat te zijn om uit de Superunie-boom geplukt te worden.

Dat de consolidatieslag binnen supermarkten nog niet ten einde is, lijkt zeker. Bepalen wie de volgende partij is die wordt overgenomen, is echter ingewikkeld.