Marcel Warnaar (Nibud) over ingreep 2023

MARCEL WARNAAR (NIBUD) LEGT INGREEP 2023 UIT ‘BESTAANSMINIMUM IN ZICHT’

De inflatie krijgt haar weerslag op de hoogte van de hypotheken in 2023. Normaliter niet één op één. Om schokken als de huidige op te vangen rekent het Nibud met een vierjarig gemiddelde. Maar als het aan minister van Financiën Sigrid Kaag ligt, geldt die demping niet voor de laagste inkomens. Marcel Warnaar is eindverantwoordelijke voor de leennormen bij het Nibud. Hij verklaart het voornemen en vertelt waarom naar energielabel gedifferentieerde leennormen er voorlopig nog niet zijn.

Door: Bart van de Laak

De inflatie als gevolg van de hoge energieprijzen is dit jaar zo fors, dat het gemiddelde van de afgelopen vier jaar voor financieel kwetsbare consumenten al onverantwoord zou kunnen zijn. “Dat risico zit erin”, zegt Warnaar. “Daarom voeren we stresstesten uit om te zien of mensen niet door het bestaansminimum zakken.”

Op dit moment ligt er een internetconsultatie voor waarin Kaag voorstelt om alleen voor de laagste inkomens de werkelijke inflatiecijfers van dit jaar te hanteren.

Waarom worden de financieringslastnormen niet voor alle inkomensgroepen aangepast?

“De hoge energielasten treffen de lagere inkomens het hardst. Als daardoor het bestaansminimum in zicht komt, passen we voor hen de tabellen aan. Maar misschien komt er nog een vorm van koopkrachtondersteuning aan, juist gericht op die lagere inkomens. Dat weten we nog niet.”

Starters komen heel moeilijk aan de bak op de woningmarkt. Je kunt betogen dat je alleen maar meer ongelijkheid creëert als je niet ook de hogere inkomens corrigeert.

“Nou, ik heb het nu echt over de allerlaagste inkomens. Dat gaat om huishoudens die een inkomen hebben van 35.000 euro en alles daaronder. Dat zijn hypotheken van maximaal anderhalve ton. Hoe vervelend dat ook is, maar die hebben in de huidige markt überhaupt weinig kans om een woning te kopen als ze het alleen van een hypotheek moeten hebben.”

Om de invloed van de energielasten mee te wegen in de belastbaarheid van huishoudens rekent Nibud er standaard mee dat elk huis een C-label heeft. Is dat in de huidige omstandigheden nog wel houdbaar?

“Er wordt wel naar gekeken of we dat verder kunnen differentiëren. De metingen van de energielabels zijn de afgelopen jaren ook telkens veranderd. Het is nog even afwachten of dat inmiddels een betrouwbare maat is om de energiezuinigheid te meten. Het is nu nog heel moeilijk om een energielabel ook aan een energierekening te koppelen. Het hangt natuurlijk heel erg af van wat voor soort huis je hebt. Een vrijstaande woning met label A verbruikt waarschijnlijk meer dan een flatje met label E. Dus voordat het zover is, moeten de labels eerst betrouwbaar zijn. En dan moet je er nog een extra slag op maken wat betreft de hanteerbaarheid. We zijn ermee bezig, maar dat zijn geen plannen voor 2023.”

Ik kan me voorstellen dat je aanbevelingen nog nooit zo onder het vergrootglas hebben gelegen als nu.

“Dat klopt wel, de wereld is ook zelden zo onvoorspelbaar geweest als het afgelopen jaar. Ik denk dat het dan logisch is dat er naar gekeken wordt. Voor ons zijn drie zaken belangrijk: de betaalbaarheid voor consumenten, de hanteerbaarheid van de methode en de robuustheid van het systeem; jaar op jaar niet te grote schokken. Dat is waarom we met de vierjaarsmiddeling zijn begonnen. We doen dat nu een jaar of zes. Zo zorg je dat je de leencapaciteit niet heel sterk verruimt als het goed gaat, om daarna weer hard te moeten verkrappen als het even slecht gaat.”

Verwacht u een run op hypotheken dit najaar?

“Op het moment dat je gaat verkrappen gebeurt dat altijd, met een aansluitende dip in de eerste maanden van het nieuwe jaar.”