Media 71
media
Wilhelminahofaan de Rijnhaven, Rotterdam. Foto Oerlemans van Reeken Studio /A n d y Mason
J
wÊlËÈÈÈÈi «Tnrïr*,
M ini,
mini IH IIII
m in i
m
an «
, -u. < ■Hnnnnnn _ *■.n n—n n n r i n ™ B;li|nnnnoi!i»P| B H | nnnnii»11 nntmi *. ''’’mi r,nr,«*!B " •' | H n t i r i n i i E .M 'ilm n n n n u i
'■ I D
rm rin iilj
‘J D nunc
rjm
Bigness Na een dreigend faillissement beleefde New York aan het begin van de jaren tachtig een onverwachte bloeiperiode. De aantrekkende stedelijke economie leidde tot een bouwboom, gestimuleerd door plaatselijke belas tingvoordelen. Ontwikkelaars realiseerden wolkenkrabbers die zich van hun voorgan gers onderscheiden door hun grootschalig heid en de combinaties van de meest uiteen lopende functies. Het meest interessant was de typologische vernieuwing: het atrium deed zijn intrede, een overdekte en beveiligde binnenruimte die de stedelijke buitenruimte vervangt. Ook in Nederland is dit gebouwtype in opkomst. De Nederlandse voorbeelden ver schillen sterk van hun Amerikaanse tegen hangers. Anders dan in Amerika gaat het overwegend om openbare programma’s. De grootstedelijke complexen worden bovendien niet gevat in een volume, maar zorgvuldig gearticuleerd in verschillende bouwvolumes die corresponderen met uiteenlopende programmadelen. De Wilhelminahof op de Kop van Zuid in Rotterdam is een indrukwekkend voorbeeld van dit verschijnsel, dat echter geenszins op zichzelf staat. Over dit onderwerp zijn tot nu toe opvallend weinig boeken geschreven. S ,M,L,XL van de Nederlandse architect Rem Koolhaas is een van de weinige waarin gereflecteerd wordt op het ontwerpen van grootschalige complexen.
i H
nnni
t
'
|li
W
■■MB*v •1 n i n *1®
■ innii'i
Him
M inn#*]
■
n i n inj
•M|fI I ••ininimj M Ml 11| 1 MI I f III 1
I I
lilTun :ik
IIIUIHBB MMiijjh J -JI—«nJ. !!!S9 3 II| iiiioam Ifill
Zonder veel omhaal van woorden stelt Kool haas in dit boek: “Where architecture reveals, Bigness perplexes. Bigness transforms the city from a summation o f certainties into an accumulation o f mysteries. What you see is no longer what you get. Through size alone, such buildings enter an amoral domain, beyond good or bad. Their impact is indepen dent of their quality.” Het grote succes van dit boek in ons land is omgekeerd evenredig aan de waardering die het krijgt. De jury van de Rotterdamse Maaskantprijs weigerde de prijs aan dit boek toe te kennen vanwege de sterstatus van de auteur. In oktober van vorig jaar realiseerde Koolhaas overigens zijn eerste, uitermate bescheiden werk in Amerika: de Lehmann Maupin Gallery in Manhattan, een eenvoudi ge, flexibele container voor kunsttentoon stellingen. Over Bigness gesproken.
Harm Tilman
Representatie van macht Patrick Spijkerman (red.) Wilhelminahof, Uitg. 010 Rotterdam, 1996, 84 pag., gei'//., ISBN 906450-300-1, ƒ 59,jo.
In de reeks Rijksgebouwen worden met name de grootschalige bouwprojecten van de Rijks gebouwendienst gedocumenteerd. Eerder verschenen onder andere publikaties over de nieuwbouw voor de Tweede Kamer en het
■irimriii *nmnr!ii •rwimiin •rwimnii irmmini mnumi
P »
ministerie van VROM. De Wilhelminahof omvat gebouwen voor belasting en justitie, gesitueerd op een prominente lokatie op de Kop van Zuid. Het complex is gebouwd voor 2000 werknemers, ontvangt een kwart mil joen bezoekers per jaar en omvat een derde van het totaal geplande kantoorvolume op de Kop van Zuid. Meer dan een gebouw is het een grootstedelijk complex, van een schaal die we in Nederland nauwelijks kennen. Het ‘paviljoen’ met 18 rechtszalen, dat prominent gepresenteerd wordt tegen het monumentale decor van kantoren, heeft volgens architect Rob Ligtvoet ongeveer de omvang van de Bij enkorf. Egbert Koster laat in zijn tekst Cees Dam aan het woord over de wijze waarop deze het schaalprobleem tegemoet getreden is. Ligtvoet gaat met name in op de specifieke eisen van de rechtbank. De Wilhelminahof wordt vooral gepresen teerd als sleutelproject. Het complex moet een ‘voortrekkersrol’ vervullen en de markt meetrekken om het Rotterdamse stadscen trum over de Maas te laten jumpen. Alhoewel deze ambitie ook in deze publikatie weer zon der enige schroom verwoord wordt -door Jan Rutten- is er geen enkele zinsnede te vinden over het feitelijke effect van de Wilhelminahof op de verdere ontwikkeling en op het aantrek ken van investeerders. De Wilhelminahof wordt door Rutten afgeschilderd als een ‘he roïsche’ prestatie, gedragen door een gemeenschappelijk streven naar ‘kwaliteit’. Het succes is volgens Rutten te danken aan de