Senioren
Zorg met een menselijk gelaat
Voorwoord
Ook dit jaar ben ik fier om Senioren met Pit voor te stellen, de zevende editie al.
Door de steeds hogere leeftijd van senioren in onze maatschappij en dus ook in ons ziekenhuis moeten we ervoor zorgen dat hun kwaliteit van leven zo goed mogelijk bewaard blijft. Daar werken we aan door innovatieve technieken te combineren met de warme zorg die zo eigen is aan ons ziekenhuis.
Zo’n innovatieve techniek is bijvoorbeeld de MAKO-robot voor kniechirurgie en de Rapid Recovery bij een prothese. Maar medisch vernuft zit ook in de aandacht van onze kinesitherapeuten om spieratrofie tegen te gaan.
Angst bij ouderen, moeilijke communicatie en hulpmiddelen voor mensen die onrustig zijn in het ziekenhuis zijn de drie topics die onze psychologen, logopedisten en ergotherapeuten in dit magazine voor u willen uitdiepen.
Onze diëtisten geven dan weer aandacht aan het belang van eiwitten, wanneer het moeilijk is om vlees te eten.
Terugblikken op wat was doen we met het levensverhaal en vooruitkijken naar wat komt met een artikel over vroegtijdige zorgplanning. Er is ruimte voor muziek, een woordzoeker en bezinning.
Als u iets onthoudt uit dit magazine, laat het dan zijn dat de zorg in ons ziekenhuis uit vele aspecten en facetten bestaat. En dat onze warme zorg de rode draad is die dit alles met elkaar verbindt.
Ik wens u veel leesplezier.
Dominique Stas, Zorgmanager
az Vesalius bouwt expertisecentrumtopklinischknie uit
Met de komst van professor en topdokter Johan Bellemans en een tweede chirurgische robot voor de plaatsing van knieprotheses bouwt az Vesalius een topklinisch expertisecentrum voor de knie uit.
Een jaar geleden introduceerde az Vesalius de MAKO-robot, die werkt met artificiële intelligentie en wordt aangestuurd door een orthopedisch chirurg die hiermee zeer precies aangetast bot en kraakbeen kan verwijderen, om daarna het implantaat te plaatsen.
Innovaties en nieuwe technologieën
Nu breidt de dienst orthopedie uit met de NextAR-robot, die een ander type prothese plaatst. Gemaakt om de oorspronkelijke status van de knie beter te simuleren, en de stabiliteit van de knie op een andere, vernieuwende manier te benaderen.
De inzet van de robot zorgt voor minder schade aan de weke delen, minder bloedverlies en meer precisie. Dat zou dan weer kunnen leiden tot minder pijn en een kortere hospitalisatie. Door zowel klassieke als innovatieve methoden te combineren, kan az Vesalius hun patiënten de meest complete zorg bieden.
“Deze tweede robot geeft ons nog meer
keuzemogelijkheden,” zegt orthopedisch chirurg prof. dr. Kristof Smeets. “De nieuwe technologie, die we zelf mee ontwikkelen, stelt ons in staat om de plaatsing van de knieprothese nog beter af te stemmen op elke unieke patiënt op basis van zijn of haar specifieke diagnose en lichaamsbouw.”
“Binnen onze associatie Orthoteam Limburg breiden we zo de mogelijkheden verder uit om patiënten met knieproblematiek te behandelen, en kunnen we als groep op nationaal en internationaal niveau verder groeien.”
Versterking van expertise: welkom prof. dr. Johan Bellemans
Topdokter, professor Johan Bellemans, ging een jaar geleden aan de slag als gastexpert, nu verbindt hij zich officieel aan het ziekenhuis als kniechirurg. Hij zal er opereren maar houdt geen raadpleging.
“Dokter Smeets en ik zijn gelijkgestemden in ons vakgebied,” zegt prof. dr. Bellemans daarover. “Hij is één van de meest getalenteerde artsen die ik mocht opleiden. Ik wil met de beste en meest geavanceerde technologie werken, en kan dat als chirurg in az Vesalius.”
Zijn komst maakt het mogelijk om zeer moeilijke casussen altijd met twee chirurgen te opereren.
“Een wereldautoriteit op vlak van kniechirurgie naast me te hebben in het operatiekwartier is zeer leerrijk en een enorme meerwaarde voor onze patiënten,” zegt prof. dr. Smeets. Ziekenhuis van de toekomst
"Deze aanpak past perfect in de toekomstvisie op ziekenhuizen. Elk ziekenhuis bouwt niet meer elk specialisme volledig uit, maar legt zich toe op één of enkele specifieke vakgebieden,” zegt algemeen directeur Eric Christiaens. “Naast basiszorg van hoge kwaliteit kiezen we er hier voor om een expertisecentrum rond kniechirurgie uit te bouwen.”
Het ziekenhuis wordt zo ook een leeromgeving van hoog niveau voor toekomstig orthopedisch chirurgen. De dienst heeft een erkenning als stagemeester op zak en op 1 juli is er een fellow gestart.
De vier ziekenhuizen van ziekenhuisnetwerk Andreaz vormen de associatie Orthoteam Limburg, een netwerk van 29 orthopedisch chirurgen en de grootste associatie orthopedie van het land. Tel. secretariaat orthopedie: 012 39 79 02
Vlnr: dr. Raf Suy, prof. dr. Johan Bellemans en prof. dr. Kirstof Smeets
Jouw unieke levensverhaal
Heb je dat ook al eens mogen ervaren, hoeveel deugd het kan doen je eigen verhaal te vertellen? Om te praten over wat je allemaal meemaakt tijdens je verblijf in het ziekenhuis maar ook over wat je eerder beleefde in je leven?
De ruimte en tijd nemen en krijgen om te kunnen vertellen over je levensverhaal is waardevol, in de letterlijke betekenis van het woord. Door het vertellen van ons eigen verhaal, komen we onze eigen waarden op het spoor.
Zelfreflectie
Het vertelt ons iets over zingeving, over wat betekenis aan ons leven geeft, waar we tevreden over zijn. Tegelijkertijd vertelt het ons ook waar het vinden van die betekenis net ontbreekt, waar het pijn doet. Al die elementen worden onbewust vervat in een verhaal vol feiten en ervaringen.
Een verhaal wordt altijd aan iemand verteld maar tegelijkertijd is het steeds ook een vorm van zelfreflectie. Telkens opnieuw wordt de eigen identiteit onder de loep genomen en wordt er naar de eigen kern gegaan door bij jezelf na te gaan welke elementen je vertelt en de manier waarop je dat doet.
Durf delen
Praten over elementen uit het levensverhaal is niet alleen deugddoend voor de persoon die kan vertellen, het schept ook vaak verbondenheid tussen mensen.
Voor familie is het een fijne manier om te ontdekken waar hun wortels liggen, en doet het ook nadenken over de toekomst: hoe wil je in jouw verhaal het verschil maken en welke lessen of ervaringen zijn volgens jou belangrijk om mee te geven aan de volgende generaties zoals aan de kinderen en kleinkinderen?
Ook het vertellen tegen iemand buiten je familie, zorgt vaak voor een warm contact. Door het delen van het levensverhaal, bestaat de kans dat je gelijkgezinden vindt en vriendschap ontstaat.
Positief effect
Wist je dat het vertellen over jouw leven ook in het ziekenhuis positieve effecten heeft? Ten eerste creëert dit ruimte voor veiligheid: we willen namelijk niets liever dan dat onze patiënten zich op hun gemak voelen. Het is een vorm van warme zorg waar we in ons ziekenhuis op inzetten.
Verder kan een element uit zo’n verhaal ook een standpunt van onze patiënten duiden: waarom wil een patiënt bijvoorbeeld niet eten, gaat iemand net wel of niet mee in een behandelplan, … Een gesprek over belangrijke waarden en levenservaringen legt die fijngevoeligheden vaak bloot en kan veel misverstanden de wereld uit helpen.
Stel vragen
Wat kan er nog meer geschreven worden dan de aanmoediging om, als het veilig voelt, te delen: over je ervaringen, mooi of pijnlijk, over wat je belangrijk vindt en alles wat hiermee samenhangt. Zoals je merkt, heeft het veel positieve gevolgen.
En een oproep aan iedereen, pols eens naar het levensverhaal van diegenen die je pad kruisen.
Voor wie meer wil weten, scan de QR-code:
Vroegtijdige zorgplanning: Nadenken over jouw zorg van morgen
Wat is vroegtijdige zorgplanning?
Vroegtijdige of voorafgaande zorgplanning (VZP) is het in gesprek gaan met je naasten en je zorgverleners over welke behandeling of zorg jij wenst wanneer je niet meer in staat bent om je wil uit te drukken.
VZP hoeft geen éénmalig gesprek te zijn. Zolang je wilsbekwaam bent, kan je je wensen bijsturen.
Hoe begin ik eraan?
Het is goed om eerst voor jezelf na te denken over wat jij ervaart als levenskwaliteit. Wanneer is het leven het voor jou waard om geleefd te worden?
In welke omstandigheden wil je nog behandelingen ondergaan om je leven te verlengen? In welke situaties zou je dit niet meer willen? Welke zorg zou je willen wanneer je in de laatste fase van je leven bent?...
Vervolgens is het goed om hierover het gesprek aan te gaan met je huisarts of specialist. Indien je lijdt aan een ongeneeslijke ziekte, kan jij hen vragen om mogelijke medische scenario’s te bespreken zodat jij kan beslissen welke acties zij mogen ondernemen.
Bijvoorbeeld, in welke situatie wens jij nog een ziekenhuisopname en wanneer niet meer? Wil je nog gereanimeerd worden en opgenomen worden op een afdeling intensieve zorgen of niet? Wil je dat er kunstmatige voeding bij jou wordt gestart wanneer je permanent je wil niet meer kan uiten?
Het kan ook zijn dat je arts zelf het gesprek met je aangaat of dat je deze vragen krijgt bij opname in een woonzorgcentrum. Nadat je dit met je zorgverleners hebt besproken, kunnen zij je wensen noteren in je dossier en je behandelplan hierop afstemmen.
Vertegenwoordiger aanduiden of niet?
Iedereen heeft het recht om een
vertegenwoordiger aan te duiden. Dit is een persoon die jij vertrouwt om beslissingen over je zorg en behandeling te nemen wanneer je dat niet meer kan. Het is dus niet verplicht om een familielid te kiezen. Je behandelend arts is verplicht om met deze persoon te overleggen over jouw behandeling.
Indien er niemand is aangeduid of indien de vertegenwoordiger niet wil of kan optreden, dient de arts deze wettelijk bepaalde volgorde van personen te respecteren:
› Bewindvoerder
› Samenwonende echtgeno(o)te of partner
› Meerderjarige kinderen
› Ouders
› Meerderjarige broer of zus
Moest er onenigheid zijn tussen personen binnen dezelfde rang, mag je behandelend arts in overleg met je behandelteam beslissingen nemen in jouw belang.
Waarom?
Het zijn geen gemakkelijke vragen om over na te denken.Maar de controle over je zorg en behandeling behouden, ook wanneer je zelf niet meer in staat bent om beslissingen te nemen is wel prettig.
Door duidelijke instructies te geven over gewenste medische zorg, kan je ook vermijden dat er onnodige behandelingen bij jou worden opgestart.
Je ontlast je naasten van het nemen van moeilijke beslissingen omdat je op voorhand al gesproken hebt over je behandelvoorkeuren, waarden en wensen. Dit kan helpen om conflicten en schuldgevoelens te vermijden.Door het geven van duidelijke richtlijnen over zorgvoorkeuren aan je zorgverleners kan de zorg efficiënter op jouw wensen worden afgestemd.
Tel. Palliatief Support Team: 012 39 72 70
Rapid recovery bij de traumatische heup
Rapid Recovery betekent letterlijk ‘snel herstel’. Het is een benadering van de traumatische heupfractuur die het herstel bevordert. Dokter Pieter Monteban vertelt over deze aanpak.
Onmiddellijk bij het eerste contact met de patiënt wordt de ingreep uitgelegd en vertel ik over de aanpak bij Rapid Recovery. Bij deze benadering wordt een deel van de verantwoordelijkheid voor de revalidatie en het herstel bij de patiënt gelegd.
Dankzij deze gedeelde verantwoordelijkheid, waarbij de patiënt natuurlijk ondersteund wordt door een multidisciplinair team bestaande uit een kinesitherapeut, een ergotherapeut en verpleegkundigen zijn patiënten meer gemotiveerd tijdens hun revalidatie.
Studies geven aan dat dit ervoor zorgt dat de patiënt minder lang in het ziekenhuis moet revalideren, wat leidt tot verminderd vallen en een toename van het bewegen eens terug thuis.
De eerste dag na de ingreep mag de patiënt onder begeleiding uit bed, leren wandelen met een looprek en volop steunen op de herstelde heup.
Belang van beweging
Minstens tien minuten per dag bewegen tijdens de ziekenhuisopname heeft voor de patiënt na de heupoperatie al een gunstig effect. Niet bewegen kan dan weer op langere termijn leiden tot sociale isolatie, depressie en slechte kwaliteit van leven.
Bewegen en wandelen zorgen er ook voor dat het geheugen en de algemene conditie behouden blijven. Krachttraining, uithoudingstraining en intervaltraining hebben een positief effect op sarcopenie, dat is de leeftijdsgebonden afname van spiermassa.
Rapid Recovery na een heupbreuk heeft een positief effect op zowel de morbiditeit als de mobiliteit. Patiënten die gebonden zijn tot
bedrust omwille van hun heupfractuur verliezen spiermassa, tot 2 à 5 procent per dag. Oudere immobiele patiënten verliezen dagelijks sowieso spiermassa bij het niet bewegen, tot 10 procent van hun totale spiermassa in één week.
Lokale verdoving
Tijdens de operatie van een traumatische heup of heupfractuur wordt er spinale verdoving, rachi, toegepast. De anesthesist spuit lokale verdoving via een dunne naald die hij inbrengt tot bij het ruggenmergvocht. Hierdoor wordt het onderste deel van het lichaam tijdelijk volledig verdoofd.
Het voordeel: minder pijn na de operatie en patiënten zijn dan ook niet suf. Verdere pijnstilling wordt in overleg met anesthesie afgesproken.
Na drie nachten kunnen patiënten vaak al terug naar huis mits de nodige begeleiding.
Voor mij, als chirurg, is het feit dat we een sneller herstel bekomen, de voornaamste reden van deze benadering.
dokter Pieter Monteban traumachirurg van de afdeling orthopedie
Tel. afdeling orthopedie, B3: 012 39 63 40
Spieratrofie
Spieratrofie is het dunner en minder krachtig worden van de spieren. De afname aan spiermassa is een natuurlijk en geleidelijk proces. Na je dertigste verlies je gemiddeld 1 procent aan spierkracht per jaar, maar dit kan toenemen als je veel zit en weinig fysieke activiteit hebt.
Sarcopenie is een aandoening waarbij de constante spierafbraak en spieraanmaak in het lichaam niet meer in evenwicht is.
Dit leidt tot verlies aan spierkracht en spiermassa, waardoor je minder goed kan functioneren. Dat heeft een grote impact op je levenskwaliteit. Deze aandoening komt bij heel wat 65+’ers voor.
Maar liefst 31 procent van de vrouwen en 52 procent van de mannen boven de 80 jaar lijden aan sarcopenie.
Hoe komt dat?
› Leeftijd.
› Gebrek aan lichaamsbeweging.
› Tekort aan Vitame D. Een vitamine die een cruciale rol speelt bij de spiergezondheid. Vitamine D is goed voor de opname van calcium en de regulatie van spiercontractie.
› Inflammatoire aandoeningen: chronische ontstekingsziekten zoals reumatoïde artritis of inflammatoire darmziekten kunnen leiden tot spierafbraak. De aanhoudende ontsteking belemmert de normale spiergroei.
› Ondervoeding: Een gebrek aan eiwitten en voedingsstoffen in de voeding kan bijdragen aan spierverlies.
› Immobiliteit: Langdurige immobiliteit, bijvoorbeeld na een operatie of bij bedlegerigheid. Spieren hebben stimulatie nodig om sterk en gezond te blijven.
› Bepaalde medicijnen hebben spierverlies als bijwerking, bvb. Corticosteroïden.
Wat zijn de gevolgen?
› Je hebt moeilijkheden met dagelijkse zelfzorg.
› Je kan vaker vallen.
› Je kan minder deelnemen aan sociale activiteiten, zo kan je geïsoleerd geraken.
› Vermoeidheid en lusteloosheid.
Je kan sarcopenie gelukkig tegengaan
› Beweging is de sleutel om spierverlies tegen te gaan. Krachttraining én cardiotraining voor je uithouding zijn belangrijk. Maar ook door gewoon in het dagelijkse leven zoveel mogelijk actief proberen te zijn.
› Zorg voor een evenwichtige, eiwitrijke voeding. Alsook voldoende vitamines (D) en mineralen.
› Ook een goede nachtrust is essentieel voor spierherstel.
Bron: EFAA - jouwgym.nl - bewegenzonderpijn.com
Angst bij ouderen
Een actieve levensstijl behouden na een THP (totale heupprothese) is de droom van vele mensen die te maken krijgen met artrose in de heupgewrichten. De voornaamste reden voor een nieuwe heup is vaak pijn en beperkingen in het dagelijks leven bij het uitvoeren van hobby’s en dagdagelijkse handelingen. We beschrijven in dit artikel het proces van twee dames.
De zogenaamde ‘gegeneraliseerde angst’ is het meest voorkomende klachtenpatroon. Er is dan niet één specifieke situatie waarin je angstig wordt, maar heel wat omstandigheden en gedachten die je angst bezorgen.
Bepaalde aanleidingen zien we meer uitgesproken op latere leeftijd, bijvoorbeeld angst om te vallen, angst om ziek te worden, angst om dierbaren om je heen te verliezen of om zelf te overlijden.
Lichamelijke klachten
Bij ouderen zien we dat angstgevoelens sneller tot uiting zullen komen via fysieke klachten eerder dan een rechtstreekse rapportering van angstgevoelens.
Dit kan ertoe leiden dat men blijft zoeken naar medische verklaringen voor lichamelijke verschijnselen zonder dat er toereikende antwoorden geboden kunnen worden. Tegelijkertijd heb je op oudere leeftijd vaker lichamelijke moeilijkheden die je angstig of bezorgd kunnen maken.
We zijn het ook (onterecht) gaan normaliseren dat je op latere leeftijd minder actief of sociaal betrokken bent en meer situaties vermijdt. Daardoor erkennen we dit te weinig als een signaal van angstgevoelens.
Lijden in stilte
Er leeft nog steeds een soort schaamtegevoel bij ouderen om angstgevoelens bespreekbaar te maken. Niet geheel verwonderlijk als je je bedenkt dat dit in hun jongere jaren niet aangemoedigd werd.
Deze onderrapportage en de verdoken uiting in de vorm van lichamelijke klachten maakt het niet gemakkelijk om tot de correcte vaststellingen te komen.
En dat is jammer want met angstklachten kan je zeker aan de slag gaan. Depressieve gevoelens die vaak gepaard gaan met angstklachten trekken sneller de aandacht met opnieuw het gevolg dat angst niet aangepakt wordt.
Angst aanpakken
Ongeacht je leeftijd zijn er begeleidingsen behandelmogelijkheden in geval van angstklachten.
Er is geen magische oplossing of een toverpilletje waarmee je angsten en bezorgdheden als sneeuw voor de zon verdwijnen. Er bestaan wél psychotherapeutische technieken om je te leren omgaan met je angstklachten.
Uit onderzoek blijkt dat ouderen verkiezen om psychische moeilijkheden medicamenteus te behandelen. Ondersteunende medicatie kan zinvol zijn maar dient enkel onder de juiste voorwaarden voorgeschreven te worden. Psychotherapie krijgt bij angstklachten de voorkeur.
Er is dan ruimte voor een diepgaand gesprek over jouw specifieke angsten en zorgen. Er wordt aandacht besteed aan angstgevoelens maar ook aan je gedachten en gedrag. Deze drie zijn immers onlosmakelijk verbonden bij het ontstaan en in stand blijven van klachten.
Waar kan ik terecht?
Tegenwoordig zijn er heel wat psychologen waarbij je beroep kan doen op (gedeeltelijk) terugbetaalde zorg. Voel jij je soms angstig, wil je er iets aan doen en weet je niet waar je terecht kan? Vraag dan je huisarts of specialist om een doorverwijzing.
Tel. psychologe: 012 39 79 56
Aan de slag met onrust bij dementie
Wie zich in een vergevorderd stadium van dementie bevindt kan zich vaak onrustig of angstig voelen. Er zijn hulpmiddelen om deze onrust te verminderen.
OER-muziekspeler
Speciaal ontwikkeld om mensen met dementie weer te laten genieten van hun favoriete muziek. Door de eenvoudige bediening kunnen zij de OER-Muziekspeler bedienen.
Ook bij onrust is deze muziekspeler een meerwaarde, wie altijd graag naar muziek geluisterd heeft wordt vaak rustiger bij het horen van vertrouwde muziek. Uit onze persoonlijke ervaring kunnen we stellen dat dit op onze afdelingen vaak een succes is, niet alleen bij personen die zich bevinden in een vergevorderd stadium van dementie, maar ook mensen die zich eenzaam voelen of angstig zijn. De kracht van muziek werkt haast altijd.
De bediening is ook nog eens heel gemakkelijk:
› Muziek aan: klep omhoog
› Volgend liedje: op grote ronde zwarte knop drukken
› Muziek uit: klep omlaag
Verzwaringsdeken Protac KneedMe
Dit kan worden gebruikt door volwassenen en ouderen met psychische of motorische onrust. Het deken wordt op de schoot van de gebruiker gelegd, die dan dankzij de zwaarte en de druk van de ballen de grenzen van het eigen lichaam duidelijker kan merken. Dit geeft rust en een gevoel van geborgenheid.
Aan de bovenkant van het schootkleed bevindt zich een grote zak om vertrouwde spulletjes in te steken, die de gebruiker dan kan vasthouden en onderzoeken met de handen.
Justocat
Een therapeutische, sociale robotkat. Ze is zo groot en zwaar als een echte kat en gedraagt zich in vele opzichten als een echte kat. Het is een snoezelrobot die speciaal is ontwikkeld voor gebruik in dementiezorg. De JustoCat, Latijn voor ‘therapiekat, kan bijvoorbeeld effectief worden ingezet als therapeutisch hulpmiddel bij:
› patiënten die zeer onrustig zijn of doolgedrag vertonen; zij komen vaak tot rust door interactie met de robotkat.
› patiënten die moeilijk kunnen inslapen; de dynamische prikkels helpen hen eerder in slaap te komen
› Aandachtspuntje: enkel aanbieden bij mensen die ook van dieren houden.
De tovertafel is ontwikkeld voor ouderen met dementie. Uit onderzoek blijkt dat 90 procent van de ouderen met dementie zeer passief is. Ze worden apathisch en hebben weinig tot geen interactie met hun directe omgeving.
De Tovertafel doorbreekt deze apathie door op een speelse manier beweging en gesprekken onderling te stimuleren. In het ergo-lokaal op geriatrie komen patiënten met verschillende stadia van dementie samen. Met de Tovertafel proberen we deze mensen met elkaar te verbinden.
De tafel heeft verschillende items waaruit je kan kiezen. meesterwerken bijvoorbeeld. Hierbij rollen verfballen over het projectieveld. Door deze aan te raken breken ze open en komt er verf vrij. Zo ontstaat er een bekend kunstwerk.
Een ander voorbeeld zijn de pluimen die zich dwarrelend over de projectie verplaatsten. Die veranderen in bekende liedjes en rijmpjes .
Vissen kunnen naar de buurman worden gejaagd en een strandbal kan niet van de tafel vallen maar stuitert terug bij de tafelrand.
Reminiscentie of het bewust ophalen van herinneringen. Een tip voor familieleden en mantelzorgers is om een fotoalbum te maken met foto’s van vroeger. Dit kan rust brengen en het contact vergroten.
In het ziekenhuis hebben we het spel De oude doos: hierin bevinden zich foto’s en onderwerpen van vroeger zoals bijvoorbeeld de fietsenmaker, wasdag, schoolklas, kachelsmid, posterijen, bakkerij, kraamkamer, …
Bij het kiezen van de thema’s kijken we naar de achtergrond van onze patiënten. Oude voorwerpen zoals een wasbord of sunlight-zeep, roepen veel herinneringen op en geven aanleiding tot een gesprek. Deze activiteit kan alleen, maar ook met een kleine groep patiënten.
Wordt vlees eten moeilijk?
Ouder worden kan verschillende uitdagingen met zich meebrengen op gebied van voeding. Zo kan de eetlust afnemen en kan je over het algemeen minder gaan eten.
We zien vaak dat vlees eten moeilijker gaat, omdat het droger of taai is en dan wordt er minder of niet genoeg vlees gegeten. Dat kan zorgen voor een eiwittekort, en dat kan dan weer leiden tot spierafbraak, vooral in combinatie met weinig energie en beweging.
Enkele tips om het eten van vlees makkelijker te maken:
› Kies voor zacht vlees zoals gehakt.
› Kies voor een stoofschotel.
› Voeg extra vleessaus toe.
› Maal het vlees.
Tips om extra eiwitten toe te voegen aan de maaltijden.
› Probeer elke dag vis of vlees te eten
› Neem een dubbele portie hartig beleg bij de broodmaaltijden.
› Gebruik smeerkaas of platte kaas als beleg op de boterham.
› Voeg een ei toe aan puree of groentenstamppot.
› Wissel brood af met een pannenkoek of verloren brood.
› Gebruik eiwitrijke tussendoortjes zoals yoghurt, pudding, blokjes kaas of salami.
› Voeg eiwitpoeder toe aan maaltijden.
Bestel jij je maaltijden, bijvoorbeeld bij een traiteur? Vraag naar de mogelijkheden. Zij kunnen het vlees ook malen of de maaltijden verrijken met energie en eiwitten.
Heb je niet altijd zin in gemengd gehakt? Kies 100 procent rundsgehakt of vraag je slager om een kipfilet te malen, voor 100 procent puur kippengehakt.
Deze ovenschotel is smaakvol, eiwitrijk en ideaal voor koudere dagen. Je kan makkelijk een portie invriezen voor een volgende keer.
Ingrediënten:
› 500 g aardappelen
› 400 g spinazie (met of zonder room) (diepvries of vers)
› 150-200 g gemengd gehakt
› 1 ei
› Gemalen kaas
› 20 g margarine
› 25 g bloem
› 300 ml volle melk
› Peper
› Zout
› Nootmuskaat
› Eiwitpoeder
Bereiding groentenstamppot:
› Kook de aardappelen
› Voeg de spinazie in roomsau toe en maak een stamppot.
› Kruid met peper, zout en nootmuskaat.
› Voeg het ei toe.
› Voeg eventueel eiwitpoeder toe.
Bereiding gehakt:
› bak het gehakt aan.
Bereiding bechamelsaus:
› Smelt de boter.
› Voeg de bloem toe en meng.
› Voeg de volle melk toe en roer goed.
› Laat de saus binden, roer regelmatig.
› Kruid met peper, zout en nootmuskaat.
Bereiding ovenschotel:
› Leg onderaan het gehakt en meng hier een beetje bechamelsaus onder.
› Leg bovenop het gehakt de spinaziestamppot.
› Voeg bovenaan de overige bechamelsaus toe.
› Werk af met gemalen kaas.
› Zet de schotel 45 min. in een voorverwarmde oven van 200°C.
› Gril nadien nog 10 min. onder de gril.
Bron: ons kookboek
TIP: Een dagelijkse dosis noten verbetert je geheugen
Gezonde voeding is niet alleen goed voor het lichaam, maar ook voor het brein. Uit onderzoek aan Maastricht Universitair Medisch Centrum+ blijkt dat ouderen die elke dag twee handjes noten eten, na vier maanden een beter geheugen en een betere hersendoorbloeding hadden dan tijdens een periode waarin ze geen extra noten aten.
Noten hebben niet alleen gunstige effecten op het brein, maar ook andere resultaten binnen het onderzoek wijzen op de gezondheidsvoordelen van het eten van noten.
De deelnemers aan de studie hadden een verlaging van de bloeddruk, verminderd cholesterolgehalte en een verbeterde werking van de bloedvaten. Dit zijn allemaal risicofactoren voor hart- en vaatziekten.
Een dagelijkse dosis gemengde noten, in combinatie met een gezond voedingspatroon, kan dus bijdragen aan het voorkomen van leeftijdsgebonden aandoeningen en cognitieve achteruitgang.
Tel. diëtisten malnutritie: 012 39 66 17
Communicatietips bij een zwakkere stem
Je stem wordt zwakker als je ouder wordt. Omdat je stembanden verouderen, maar soms ook omdat je minder gaat spreken en je stem dus minder oefent . We gaan wat dieper in op deze leeftijdspecifieke stemproblemen en geven tips.
Wat vaak voorkomt is heesheid, een minder heldere stem, stemtrillingen en zangproblemen. Je klinkt vaak monotoner en het kost je meer moeite om in lawaaierige omgevingen te spreken.
Als je ouder wordt, wordt de spier die de stembanden opent en sluit dunner. Hierdoor kunnen de stemplooien niet meer goed sluiten. De leeftijd waarop de klachten ontstaan, kan erg verschillen.
Iedereen boven de 60 heeft in meer of mindere mate te maken met presbyfonie, dat is de officiële term voor een zwakkere stem bij het ouder worden.
Omdat spreken moeilijker wordt, ga je vaak minder spreken, en dat verergert het probleem. Je stemspieren en je spraakspieren nemen dan af. Spieren moet je trainen, blijf dus praten, ook als dat lastiger wordt.
Misschien merk je ook dat je soms al eens een woord vergeet, dat je niet meer zo gemakkelijk op een woord kan komen.
Wat helpt is blijven lezen, het is een heerlijk tijdverdrijf, goed voor het geheugen en voor je taalvaardigheid. Er zijn ondertussen ook luisterboeken en e-readers waarop je de lettergrootte kan aanpassen.
Woordzoekers en kruiswoordraadsels zijn ook ideaal om je woordenschat actief te houden.
Tips om makkelijker te praten
› Concentreer je op wat je wil zeggen.
› Praat langzaam en harder: neem de tijd om duidelijk en met meer volume te spreken.
› Gebruik korte zinnen: dit maakt het makkelijker om begrepen te worden.
› Maak oogcontact: kijk je gesprekspartner aan om je woorden kracht bij te zetten. Je merkt dan ook sneller als die je niet goed begrijpt.
› Pauzeer regelmatig: neem pauzes tijdens het praten om je gedachten te ordenen.
› Vraag je gesprekspartner of hij of zij je goed heeft begrepen.
› Spreek woord voor woord: als het spreken moeizaam gaat, probeer dan elk woord duidelijk uit te spreken.
› Verduidelijk iets door het op te schrijven.
Tips voor een betere stemkwaliteit
› Lees dagelijks hardop: dit houdt je stem en spraakspieren actief. Een stukje uit de krant, of een gedicht of vers dat je uit je hoofd kent.
› Zing. Het helpt je stem trainen en versterken.
› Warm je stem op door te neuriën of te zoemen.
› Drink genoeg water.
Tips voor een zwakke stem (Presbyfonie)
› Spreek langzaam en duidelijk: neem de tijd om rustig en duidelijk te praten.
› Gebruik je handen en gezicht: maak oogcontact en gebruik gezichtsuitdrukkingen en handgebaren om je woorden te verduidelijken.
› Praat in een rustige omgeving: zoek een stille plek zonder veel achtergrondgeluiden zodat je beter gehoord wordt.
› Hydrateer je stem: drink voldoende water om je stembanden vochtig te houden.
Tips voor moeite bij woordvinding
› Neem de tijd: voel je niet gehaast om snel te spreken. Geef jezelf de tijd om het juiste woord te vinden.
› Gebruik een synoniem of leg uit wat je bedoelt in andere woorden.
› Vraag om hulp: als je vastzit, vraag dan om geduld of hulp bij het vinden van het woord.
› Gebruik een notitieboekje: schrijf veelgebruikte woorden op in een boekje om te helpen als je ze even niet weet.
Tips voor verzwakte spraak
› Doe spraakoefeningen: oefen met het overdrijven van mondbewegingen om duidelijker te spreken.
› Gebruik korte zinnen: korte en eenvoudige zinnen zijn makkelijker te begrijpen.
› herhaal belangrijke dingen: zeg belangrijke punten nog een keer om zeker te weten dat ze begrepen worden.
› Rust goed uit: vermoeidheid kan je spraak moeilijker maken. Zorg voor voldoende rust en ontspanning.
› Oefen je ademhaling: een goede ademhaling kan je helpen om beter te spreken.
Hopelijk helpen deze tips. Durf je stem te laten horen.
Tel. logopedie: 012 39 62 60
INTERVIEW
Ouder worden, hoe doe je dat?
JeanineErvaringsdeskundige aan het woord
Jeanine D’Hoore doet de titel van dit blad eer aan, dat zien we meteen als ze de badkamer van haar patiëntenkamer buiten stapt. Ze wil graag geïnterviewd en gefotografeerd worden, maar enkel als ze zich eerst kan opfrissen en aankleden. Ze leidt het leven op haar voorwaarden, en altijd met een glimlach.
De 87-jarige kreeg enkele weken geleden twee hartinfarcten en blijft nog even aansterken in ons ziekenhuis. Ze gaat zitten en begint meteen te vertellen. Haar leven leest als één van de romans waar ze zelf graag in duikt.
Geboren in Gent als derde meisje in een gezin van vier. Een verlegen kind zegt ze zelf, “ik durfde niets zonder mijn oudere zus. Maar toen zij verhuisde moest ik wel op eigen benen staan.”
Met haar man die militair was verhuisde ze naar Congo. Ze kregen daar twee kinderen, toen de onafhankelijkheid werd uitgeroepen keerde zij alleen met de kinderen terug naar ons land. Haar man volgde enkele maanden later. Ze vestigden zich in Rocourt en er kwam een derde kind.
Toen haar man op pensioen ging, ging Jeanine werken. “Drie dagen per week rekken vullen in de Cora, dat deed ik graag.” Na de dood van haar man verhuisde ze opnieuw naar Gent, dicht bij haar zus.
Ze kreeg borstkanker en bleef tijdens haar behandeling in Gent wonen. “Ik kon met de bus naar mijn bestraling in het ziekenhuis, dat was gemakkelijk.” Na enkele jaren verhuisde ze weer om dichterbij haar kinderen en zes kleinkinderen te zijn.
Ze woont nu al 15 jaar in Glaaien. “Daar ga ik blijven hoop ik, het is best een groot huis en ik doe alles alleen, maar dat lukt.”
Ondertussen zijn er ook al vier achterkleinkinderen. “Een groot geluk.” Ze draagt altijd een mapje bij zich met foto’s van haar dierbaren. Ze straalt als ze die laat zien.
Gezond ouder worden, dat gaat volgens haar niet zomaar. “Toen ik ziek werd ben ik veel gaan lezen over natuurlijke geneeskunde, en over het belang van voeding om gezond te blijven.” Ze kookt altijd zelf en dan meteen voor een paar dagen, om tijd te winnen. Ze maakt graag salades, met veel verschillende groenten en kruiden. En elke avond eet ze fruit.
“Ik ben wat trager, dus ik heb niet genoeg tijd om alles te doen wat ik wil doen, het gaat te vlug voorbij.” Daarom staat ze elke dag op om 07.00 uur. Ontbijten, aankleden, het huis in orde brengen, de bloemen water geven.
En er wordt elke dag gewandeld. Minstens 4.000 stappen, maar meestal 8.000. “In het dorp kennen ze mij met mijn stok. Ik wandel door alle straatjes, elke dag een andere route.”
Als het regent heb ik mijn hometrainer binnen. En ik lees veel, in het Nederlands en het Frans. Ik ga vaak naar de bibliotheek."
Tips voor anderen? “Bezig blijven. Lezen, bewegen, gezond eten en contact met anderen. En aanvaarden wat er is.”
“Ik wil gezond blijven, voor mezelf koken en wandelen bij mooi weer. Dan ben ik tevreden.”
Jeanine D'Hoore
Mangomoment
Warme zorg, dat is soms spek en ei bakken voor een patiënt met beperkte eetlust op de afdeling palliatieve zorgen.
Ontspanning
Boekentip
Twee prachtige romans over twee bijzondere ouderen met een geheel eigen kijk op hun leven en dat van de mensen rondom hen.
- Cliënt E. Busken, Jeroen Brouwers - Olive Kitteridge, Elizabeth Strout
Woordzoeker
Zoek en doorstreep de volgende woorden in de woordzoeker:
1. actief
2. bewegen
3. gelukkig
4. gezond
5. hulpmiddel
6. knie
7. positief
8. prothese
9. robot 10. spieratrofie
11. voeding
12. zelfreflectie
13. ziekenhuis 14. zorgplanning
Scan deze Spotifycode* en luister naar hits van vroeger en nu. Je mag je gerust aan een dansje wagen. * Download Spotify op je smartphone of tablet
Zoals in een bos de bomen staandeweg niet ouder, maar mooier worden, zo worden ook wij gaandeweg mooier.
Het is vertakken in stilte, niet rimpelen, maar langzaam uitgroeien tot een pièce unique.
Geert De Kockere
agenda
ouderenweek 2024
activiteiten in ons ziekenhuis
Maandag 18 november
10:30 uur: zingevingsgesprekken B0 - C0
Dinsdag 19 november
Vanaf 13:00 uur: leerlingen van VIIO, vijfde jaar gezondheidszorg; verwentherapie en groepsactiviteit B0-C0-B1
Afsluiten in de refter met taart en frisdrank
Woensdag 20 november
Voormiddag: film uit de tijd van toen, ergolokaal B0 - C0
12:00 uur: feestmenu voor alle opgenomen patiënten
15:00 uur: gemeenschappelijke ziekenzalving
Donderdag 21 november
10:30 uur: zingevingsgesprekken B1
14.30 uur: zingevingsgesprekken E1
Vrijdag 22 november
Voormiddag: film uit de tijd van toen, ergolokaal B0-C0