Wv12 (72 gemiddeld, selectie)

Pieter Derks over het ‘aftapwetje’ Surveillance in Oezbekistan – met dank aan het Westen Sergei Nikitin: ‘Amnesty in Rusland moet relevanter’ Maandblad over mensenrechten december 2017/januari 2018 | Jaargang 50#12/1 Losse nummers € 4‚50

wordtver volgd

Afluisterbarbies en knuffels met camera: privacy speelt overal

WV_NR12_2017#6.indd 1

22-11-17 15:25

INHOUD

groeten uit...

Bangkok

Voor Lek‚ een tengere Thai van 51‚ is de ontvangst van nieuwkomers routinewerk. Hij brengt de ‘verse vissen’ naar hun cel‚ drukt ze een gestreept boevenpak in de hand en wijst het douchehok aan. Daarna volgt de arrestatiefoto‚ een mugshot.

Eentje van voor en eentje van opzij.

‘Het is een prachtbaan’‚ glundert Lek. We staan midden in een Thaise gevangenis. Of nou ja‚ eigenlijk is dit Leks themahostel‚ gelegen in een hippe wijk in het zuiden van Bangkok. Voor zo’n dertig euro overnachten toeristen hier in raamloze kamers met roestige stapelbedden. Vrijwillig‚ welteverstaan.

Mijn oog viel op dit opmerkelijke logement terwijl ik een rondje maakte door de buurt‚ slenterend langs de geurende fruitkraampjes en boeddhistische altaars. Nieuwsgierig stapte ik naar binnen. Een dag eerder was ik nog gestuit op Cabbages&Condoms‚ een ‘sociaal’ restaurant waar geëngageerde reizigers met het eten van een koolsalade de abortuskliniek boven het etablissement ondersteunen. Zou deze voormalige gevangenis een ‘sociaal’ hostel zijn? Een goedgemutste onderneming waar je met één nacht vrijheidsberoving een hele rits Thaise gevangenen helpt?

Die kunnen immers best wat extra aandacht gebruiken. Sinds de junta hier in 2014 de macht greep‚ is demonstreren verboden en staan op het bekritiseren van het koningshuis draconische straffen. In de Thaise bajes struikel je daarom over de dissidenten‚ kritische journalisten en politici. Letterlijk: de cellen zitten zo stampvol dat gedetineerden in shifts moeten slapen. Om nog maar te zwijgen over de wrede cipiers en hun losse handen.

‘Dat is een gevoelig onderwerp.’ Lek kijkt me streng aan. ‘In dit hostel draait het om amusement. Lol maken.’ Zwijgend staren we naar de toog waar een hippe barvrouw twee gutsende biertjes op een dienblad plempt. Komen hier ook wel eens Thaise toeristen? Lek trekt een grimas en schudt langzaam zijn hoofd. ‘Nee‚ niet echt.’

Eva Huson

Met dank aan het Westen Massasurveillance in Oezbekistan

10

Special over digitale privacy

4 8 15 16 25 28 30 35 36

Cover: © Odilo Girod

Pas op voor de afluisterpop Pratende teddyberen‚ slimme barbies en ander modern speelgoed

18

VierVijf ‘Gewoon een hippe gadget van maken’ Pieter Derks over het ‘aftapwetje’ Grunberg Column Wel of geen Sleepwet?

Paul Abels (voor) vs. Nine de Vries (tegen) Polman Column Iraks erfgoedredder Merwan Hassan ‘Een herbouwde tempel kan helpen om je weer thuis te voelen’ Kunnen Turkse oorlogsmisdadigers in Europa berecht worden?

Zes vragen De Zaak Ratko Mladic´ 'Als puber dacht ik: en ik dan?'

De dochter van de eerste VN-Commissaris Vluchtelingen

2 | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 | Inhoud WV_NR12_2017#6.indd 2

22-11-17 15:25

CREATIEF SPIONEREN

Natúúrlijk heeft u niks te verbergen Maar toch: wees slimme apparaten de baas

‘We moeten meer lef tonen’ Sergei Nikitin‚ scheidend directeur Amnesty Rusland

32

22 40 42 44 47 49 53 54 56 59

De kracht van het woord in een onvrij land Minka Nijhuis spreekt met collega-schrijvers in repressieve regimes KijkenLezen Web-‚ boeken-‚ tv- en filmtips Rechtsstaatridders Wie strijden in 2018 voor gerechtigheid?

Vanwege zijn dreadlocks Shackelia Jackson verloor haar broer door politiegeweld Het jaar in acht trefwoorden Amnesty-directeur Eduard Nazarski blikt terug Brief aan Hanan Badr el-Din Gustaaf Peek schrijft Egyptische gevangene Schrijfmarathon Amnesty in 2017 Repliek

Een paar jaar geleden vertelde mijn Oost-Berlijnse schoonzus me hoe overweldigd ze was toen ze eind 1989 voor het eerst een westerse speelgoedwinkel bezocht. Vlak na de val van de Muur had ze de oversteek gewaagd en keek ze als 8-jarige haar ogen uit naar de felgekleurde Lego-stenen‚ het plastic speelgoed van Fisher-Price en de hoogblonde Barbies.

Zelf had ze het tot dan toe moeten doen met houten poppen en met de eenheidspop waarvan vrijwel ieder Oost-Duits kind er een had. ‘Eigenlijk verschilden die alleen van elkaar doordat elke moeder of oma er een andere trui of jurk voor haakte. Om jezelf te onderscheiden‚ moest je wel creatief zijn.’ Toen m’n schoonzus een paar jaar later zelf haar eerste Barbie kreeg‚ knipte ze dan ook als eerste de haren af en maakte ze stoerdere kleren voor de pop.

Ook het Oost-Duitse regime zelf moest creatief zijn met de beperkte middelen van die tijd‚ ontdekte ik later bij een bezoek aan het Stasi-museum in Berlijn. Om gesprekken af te luisteren verstopten agenten van de beruchte veiligheidsdienst microfoons in hun stropdas of horloge die via een snoer bevestigd waren aan de cassetterecorder in hun binnenzak. In vogelhuisjes‚ planten en zelfs in uitgeholde boomstammen werden grote fototoestellen verstopt die de veronderstelde tegenstanders van het regime vastlegden.

Hoe fijn zou het communistische regime het hebben gevonden als de Oost-Duitsers destijds de beschikking hadden gehad over de slimme – en vooral kapitalistische – apparaten van nu? Waarom een boomstam uithollen als je burgers kunt bespieden via hun gehackte smartphone? Waarom ergens een camera verstoppen als je ook gewoon via de ingebouwde camera van een laptop of slimme stofzuiger (zie pag. 22) kunt meekijken in iemands huis?

Zelfs de kapitalistische speelgoedmerken waar mijn Oost-Duitse schoonzus eind 1989 van onder de indruk was‚ zijn tegenwoordig niet veilig meer. Modern speelgoed is via je smartphone verbonden met het internet‚ waardoor fabrikanten toegang kunnen hebben tot je persoonlijke contactgegevens‚ foto’s en chatgesprekken.

Drie jaar geleden onthulde de Nederlandse Mary-Jo de Leeuw (zie pag. 18) nog hoe eenvoudig My Friend Cayla‚ een pratende pop met spraakherkenning‚ gehackt kon worden. Maar de Nederlandse overheid deed niets met haar bevindingen. Toen de Noorse consumentenbond eind 2016 met dezelfde conclusies kwam‚ besloten Bart Smit en Intertoys de pop zelf uit de handel te halen.

Wie niets te verbergen heeft‚ hoeft niet te vrezen‚ is een veelgehoord cliché. Misschien moet het eerst echt misgaan voordat we doorkrijgen hoeveel we te verbergen hebben. In Duitsland is meer historisch besef. Anders dan in Nederland werd My Friend Cayla er bestempeld tot een illegaal spionageapparaat.

Arend Hulshof hoofdredacteur De redactie van Wordt Vervolgd werkt op grondslag van een onafhankelijk redactiestatuut. Toezicht op naleving ervan berust bij de redactieraad. Wordt Vervolgd vraagt aandacht voor mensenrechten en wil debat over dit onderwerp stimuleren.

Ingenomen standpunten vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs die van Amnesty International. Overname van artikelen in overleg met de redactie.

Inhoud | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 |

WV_NR12_2017#6.indd 3

3 22-11-17 15:25

vijf © NYC Department of Records & Information Services

VIER

Politie New York exposeert In het gemeentearchief van New York is een expositie te zien van foto’s en films die politierechercheurs in de stad tussen 1960 en 1975 maakten tijdens het bespioneren van ‘vijanden van de status quo’. Daaronder vielen anarchisten‚ maar ook homorechtenactivisten‚ communisten‚ migranten‚ de Black Panthers‚ en aanhangers van Malcolm X en Martin Luther King.

Bovenstaande foto toont een demonstratie tegen redlining‚ een praktijk van huiseigenaren om te voorkomen dat arbeiders en minderheden toegang kregen tot betere buurten. Ze gooiden simpelweg de huur omhoog of weigerden noodzakelijk onderhoud aan de huizen van bestaande huurders. In 1968 kregen huurders meer rechten door de Fair Housing Act. ‘Unlikely historians: materials collected by NYPD surveillance teams’ is tot eind februari 2018 te zien in het City Department of Records and Information Services in New York.

Val aan! O nee‚ goedemorgen Handig‚ die vertaalsoftware van Facebook. Zeker als je een beetje een idee wilt krijgen van wat die Servische vriend of Deense kennis nu weer heeft geschreven. Voor het nemen van ingrijpende beslissingen zijn de vertalingen echter minder geschikt‚ zo ontdekte de Israëlische politie na de onterechte arrestatie van een Palestijnse man.

Agenten pakten de Palestijn op nadat hij een foto op Facebook had geplaatst waarop hij poseerde naast een bulldozer bij een bouwplaats. ‘Goedemorgen’‚ zette de man erbij in het Arabisch.

Facebook vertaalde dat echter in ‘val ze aan’ in het Hebreeuws en ‘doe ze pijn’ in het Engels.

Omdat aanslagplegers in het verleden gebruik hebben gemaakt van bulldozers‚ besloten de agenten de man‚ die op een bouwplaats op de Westelijke Jordaanoever werkte‚ onmiddellijk in de kladden te grijpen.

Na een verhoor van enkele uren gaven de agenten toe dat de man niets kwaads in de zin had.

Ze hadden de tekst moeten voorleggen aan een Arabisch-sprekende collega.

‘Zeven jaar lang bestond ik niet’ Klokkenluider Chelsea Manning in The New York Times na haar vervroegde vrijlating dit jaar

Alleenstaande moeders helpen?

De cel in!

In Egypte ongetrouwd een kind krijgen? Het is er niet verboden‚ maar dat betekent niet dat het maatschappelijk geaccepteerd is.

Tv-presentatrice Doaa Salah brak in haar programma een lans voor alleenstaande moeders‚ waarbij ze gevoelige thema’s als ‘seks voor het huwelijk’ en ‘spermadonors’ niet schuwde.

Direct na de uitzending schorste de tv-zender Salah voor drie maanden. En begin november werd ze veroordeeld tot drie jaar celstraf‚ omdat haar programma een bedreiging voor de Egyptische manier van leven zou vormen. Salah vecht de veroordeling aan en mag de beroepszaak na betaling van een borgsom in vrijheid afwachten.

Daags voor de veroordeling van Salah verklaarde de Egyptische advocaat Nabih al-Wahsh nog op televisie dat het aanranden en verkrachten van vrouwen die spijkerbroeken met scheuren dragen een ‘patriottische plicht’ is. De Egyptische Nationale Vrouwenraad diende een klacht in tegen het tv-station waar AlWahsh te gast was.

4 | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 | VierVijf WV_NR12_2017#6.indd 4

22-11-17 15:25

Jas misleidt slimme camera’s

Aletta’s archief wordt werelderfgoed Het archief van Nederlands bekendste vrouwenrechtenactivist‚ Aletta Jacobs (1854-1929)‚ is opgenomen in de Werelderfgoedlijst van Unesco. Het heeft daardoor een beschermde status.

Jacobs was het boegbeeld van de eerste feministische golf en de eerste Nederlandse vrouw die afstudeerde aan de universiteit en promoveerde. Daar was speciaal toestemming voor nodig van premier Thorbecke.

Haar archief bevat afbeeldingen‚ voorwerpen en documenten.

Belangrijk thema is Jacobs strijd voor vrouwenkiesrecht‚ dat er uiteindelijk in 1919 kwam. In het archief zijn brieven terug te vinden van Carrie Chapman Catt‚ kopstuk van de internationale beweging voor vrouwenkiesrecht. Met haar reisde Jacobs een jaar lang per boot en trein door Europa‚ Azië‚ Afrika en Rusland om de strijd voor vrouwenkiesrecht wereldkundig te maken. Hun reis is te volgen op www.alettajacobs.org.

Jacobs’ archief was lange tijd zoek. Tijdens de oorlog hadden de nazi’s een deel meegenomen naar Duitsland. In de jaren negentig werd het teruggevonden in Rusland‚ waar de Sovjets het na de overwinning op de Duitsers in 1945 naartoe hadden gebracht.

Inmiddels is het archief in bezit van Atria‚ het Amsterdamse kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis.

WV_NR12_2017#6.indd 5

Nu beveiligingscamera’s met persoonsherkenning in landen als Rusland en China in het straatbeeld opduiken‚ wordt het tijd om na te denken over hoe je je aan deze controle kunt onttrekken. Kunstenaars en hackers hebben al verschillende methodes bedacht om dergelijke camera’s‚ die gekoppeld zijn aan fotodatabases‚ om de tuin te leiden. Heel zware make-up aanbrengen bijvoorbeeld‚ zodat de door de camera’s gebruikte algoritmes een gezicht niet langer als een gezicht herkennen.

De Nederlandse kunstenaar Jochem van Schip ontwierp de Code Coat: een jas met daarin een harnas dat je lichaamshouding kan veranderen. ‘Daardoor kunnen camera’s die van slimme volgtechnieken gebruikmaken door naar lichaamshouding te kijken‚ je niet meer volgen.’

Ook handig: de jas bevat een telefoonzakje dat elektromagnetische velden blokkeert: daardoor kan de locatie van je telefoon niet worden getraceerd.

In oktober presenteerde Van Schip de jas op de tentoonstelling Manifestations van de Dutch Design Week in Eindhoven.

Stemrecht voor Britse gevangenen Alleen al van de gedachte dat gedetineerden hun stemrecht zouden behouden‚ zei de toenmalige Britse premier David Cameron in 2011 onpasselijk te worden. Zes jaar later lijkt dat toch te gaan gebeuren.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde in 2005 al dat het Britse beleid om gevangenen standaard hun stemrecht te ontnemen niet door de beugel kon. Bij iedere veroordeelde zou de rechter hierover apart moeten beslissen‚ net als in de meeste andere Europese landen.

Maar Londen weigerde de wet aan te passen‚ waardoor de relatie met het hof in Straatsburg verslechterde. Om de verhoudingen weer te normaliseren‚ zegt de Britse minister van Justitie David Lidington het beleid te willen veranderen.

Voorlopig lijkt het echter nog te gaan om een symbolische aanpassing. Maximaal honderd kortgestrafte gedetineerden die op proefverlof zijn‚ zouden mogen deelnemen aan de verkiezingen. Maar voor verschillende conservatieve parlementsleden gaat die stap al te ver. Philip Davies noemt de ‘idiote en niet te rechtvaardigen’ maatregel een knieval voor de ‘pseudo-rechters’ van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

22-11-17 15:25

Eenzame samenzang ‘So‚ without further ado’‚ zegt het meisje boven het rood-wit geblokt tafelkleed linksonder in beeld. Ze heeft dat zelfbewuste upspeak-toontje waarin alle zinnen vragend klinken. ‘Ga ik jullie voorstellen aan’‚ vervolgt ze‚ en dan krijgt ze bijval‚ overdonderend: ‘Mijn medicijnen!’ Wat volgt is een onthutsend openhartige opsomming psychofarmaca‚ medicijnen voor psychische aandoeningen. ‘Ik slik 500 milligram Depakine.

40 mg Prozac. En ’s avonds een halve mg Xanax. Lithium. Lorazepam. Klonopin.’

Steeds wordt de eenling bijgestaan door de groep‚ als een Grieks koor‚ in samenzang. Maar ze zijn niet samen. Stuk voor stuk staan ze er alleen voor‚ ze getuigen voor de webcam.

De foto hiernaast is een still uit de video My Meds van de Amerikaanse kunstenaar Natalie Bookchin.

Zij begon in 2009 met het project Testament‚ een serie collectieve zelfportretten die bestaan uit montages van honderden online gevonden videodagboeken.

Het zijn massaal vertelde ontboezemingen over onderwerpen als werkloosheid‚ seksuele identiteit of medicijngebruik dus. Bookchin wil laten zien hoe intimiteit en anonimiteit met elkaar verweven raken op sociale netwerken‚ waar mensen tegelijk verbonden en totaal geïsoleerd zijn.

‘And… I’m feeling much… better?’ eindigt My Meds.

Padu Boerstra Bekijk My Meds via wordtvervolgdmagazine.nl © Natalie Bookchin

WV_NR12_2017#6.indd 6

22-11-17 15:25

WV_NR12_2017#6.indd 7

22-11-17 15:25

Wees slimme apparaten te slim af Natúúrlijk heeft u niks te verbergen. Alleen die paranoïde IT-nerd‚ crimineel of activist is toch bang voor privacyschending? Toch kan iedereen wel tips gebruiken voor beter digitaal gedrag. Al is het maar om irritante reclames te kunnen ontwijken.

Tekst: Maarten Reijnders Illustraties: Odilo Girod

Onder de radar Wachtwoordbewaarder Goede wachtwoorden kiezen is een beetje als naar de sportschool gaan: het zou eigenlijk moeten‚ maar het schiet er nogal eens bij in. Logisch‚ want wie kan er nou 38-of-meer verschillende wachtwoorden onthouden‚ met minimaal twee hoofdletters‚ drie getallen‚ vijf rare tekens en dan‚ oja‚ ook nog elk jaar een nieuwe graag.

Gelukkig bestaan er goede (betaalde) apps‚ zoals LastPass en 1Password‚ waarin alle verschillende wachtwoorden veilig zijn opgeborgen. Zo hoeft u nog maar één wachtwoord (voor de app) te onthouden. Daarnaast helpen de programma’s met het maken van goede wachtwoorden en waarschuwen ze als een site of dienst is gehackt.

Voor een extra slot op de deur van bijvoorbeeld Facebook of Gmail‚ is er tweestapsverificatie (2FA of TFA in tech-speak). Na het invullen van gebruikersnaam en wachtwoord krijgt u via sms een code om in te kunnen loggen.

Versleutel ‘U kunt niet e-mailen met de AIVD’‚ schrijft de inlichtingendienst op zijn website. ‘E-mailverkeer via internet is kwetsbaar‚ omdat anderen ongewenst en ongemerkt kunnen meelezen.’ Hoort u het ook eens van een ander.

Wie er zeker van wil zijn dat een mailtje niet door iemand anders dan de geadresseerde kan worden gelezen‚ gebruikt zogeheten encryptie. Daarbij versleutel je het bericht tot een onbegrijpelijke berg geheimschrift. De bekendste versleutelsoftware is Pretty Good Privacy (PGP)‚ bedacht door de antikernwapenactivist en privacyvoorvechter Phil Zimmermann.

Die ontwikkelde begin jaren negentig een ingenieus systeem met twee sleutels: een publieke sleutel‚ waarmee degene die een bericht opstelt de tekst versleutelt‚ én een privésleutel waarmee de ontvanger het betreffende bericht vervolgens opent. Klinkt ingewikkeld en dat is het eigenlijk ook wel. Het gebruik van PGP is dan ook beperkt gebleven tot een selecte groep hackers‚ enkele dissidenten en een verdwaalde onderzoeksjournalist.

Zelfs Zimmermann moest twee jaar geleden toegeven dat hij PGP niet meer gebruikt.

Gelukkig is er ook een eenvoudige manier om onder de radar te blijven: gebruik een berichtendienst als Signal.

Zo lastig als het versleutelen van e-mails gaat‚ zo vanzelfsprekend is het inmiddels voor berichtendiensten. WhatsApp‚ Facebook Messenger en Skype maken allemaal gebruik van zogeheten end-to-end-encryptie.

Dat betekent dat alleen de verzender en ontvanger de berichten kunnen lezen. Maar WhatsApp kan dan wel weer al uw gegevens‚ waaronder uw hele adresboek‚ met Facebook delen. Dus wie daar geen zin in heeft‚ stapt beter over op Signal. Net iets minder gebruiksvriendelijk dan WhatsApp‚ maar daar staat tegenover dat Signal minder informatie opslaat over zijn gebruikers. Zo kunnen ze ook nauwelijks gegevens aan Facebook‚ advertentiebedrijven of opsporings- en inlichtingendiensten verstrekken.

Grenzeloos kijken Sommige online diensten zijn gebonden aan geografische grenzen: zo kun je in het buitenland niet alle programma’s op Uitzending Gemist kijken. Met een virtueel privénetwerk (VPN) zien websites niet langer waarvandaan u het net op komt. Helemaal handig op openbare wifinetwerken‚ want internetverkeer kan ook niet onderschept worden.

En u kunt op die regenachtige vakantiedag in Frankrijk toch lekker Netflix kijken. Of op zakenreis in Nigeria met een gerust hart inloggen op het gratis wifinetwerk in het hotel en bedrijfsgeheimen doormailen aan uw baas.

22 | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 | Handleiding online veiligheid WV_NR12_2017#6.indd 22

22-11-17 15:25

Zoeken zonder sporen Menigeen deelt meer geheimen met Google dan met zijn beste vriend. En die informatie kan later tegen je worden gebruikt. Zo voert justitie tijdens rechtszaken geregeld zoekopdrachten naar wurgtips of manieren om een lijk te laten verdwijnen op als bewijs om aan te tonen dat er sprake was van voorbedachten rade. Wie niet direct vreest voor justitie maar wel graag Google op afstand houdt: er zijn alternatieve‚ privacyvriendelijke zoekmachines. zoals Startpage of DuckDuckGo. Via Startpage krijg je precies dezelfde resultaten als via Google‚ maar zonder dat Google weet wie je bent. Startpage slaat je IP-adres (het unieke nummer van je internetverbinding) niet op en verzamelt geen andere persoonlijke gegevens. DuckDuckGo belooft hetzelfde‚ maar heeft zijn eigen zoekmachine.

Zoeken zonder advertenties Wie zich op het web begeeft‚ wordt in de gaten gehouden. Dat gebeurt met behulp van cookies‚ kleine bestanden die op uw computer worden geïnstalleerd zodat een website u bijvoorbeeld makkelijk kan herkennen bij een nieuw bezoek.

Dankzij zogeheten tracking cookies is het mogelijk bezoekers te blijven volgen‚ ook als die naar een andere site gaan. De meest in het oog springende trackers zijn afkomstig van advertentiebedrijven. Die willen immers graag weten wie u bent en wat uw interesses zijn. Zo kan het gebeuren dat u nog maandenlang wordt achtervolgd door reclame voor die schoenen die u ooit op Zalando bekeek.

Een adblocker die webreclame blokkeert‚ zoals Adblock Plus‚ Adblock of 1Blocker (mobiel)‚ wapent u tegen tracking cookies.

Helemaal onomstreden is het gebruik van die adblockers niet. Veel sites zijn immers afhankelijk van reclame-inkomsten. Bovendien hebben adblockers nogal eens de neiging om zich te gedragen als de maffia.

Tegen betaling zijn ze best bereid om sommige advertenties alsnog door te laten.

Alternatieven voor Big Tech U kunt zich inmiddels nauwelijks meer op internet begeven zonder in de fuik te zwemmen van een van de grote internetbedrijven. Facebook heeft 2 miljard gebruikers en is de eigenaar van andere veelgebruikte diensten zoals WhatsApp en Instagram. Daarnaast is het bij tal van andere sites en diensten – variërend van krantensites tot Tinder – verplicht in te loggen met Facebook.

En wat te denken van Google? Ooit begonnen als zoekmachine heeft het bedrijf zijn tentakels steeds verder uitgespreid. Zo biedt Google inmiddels ook de populairste browser (Chrome) en het populairste mobiele besturingssysteem (Android) aan. Veel van de advertenties die u op internet ziet‚ zijn afkomstig van Google-dochter DoubleClick. En wie maakt er geen gebruik van Gmail‚ Google Maps of Google Calendar?

Zoveel (persoonlijke) informatie bij zo weinig partijen: veel mensen krijgen daar begrijpelijkerwijs een onaangenaam gevoel van. Helemaal uit de greep van deze bedrijven blijven is lastig‚ maar er zijn alternatieven. Installeer Signal in plaats van WhatsApp‚ gebruik geen Gmail maar bijvoorbeeld Protonmail‚ en kies ervoor om niet in te loggen met uw Facebook-account als er ook een andere optie is.

Handleiding online veiligheid | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 |

WV_NR12_2017#6.indd 23

23 22-11-17 15:25

Virusvrij Om uw gegevens te beveiligen kunt u niet zonder beveiligingssoftware. En nee‚ geen gesputter‚ ook Macs en smartphones zijn níét immuun voor virussen. Installeer daarnaast de laatste updates voor het besturingssysteem (zowel voor computer als smartphone) en andere software‚ zoals browsers.

Helemaal veilig bent u daarmee niet. Hackers en inlichtingendiensten gebruiken soms zogeheten ‘zero days’ om op uw computer binnen te dringen. Dat zijn lekken die zij wel kennen‚ maar die niet bekend zijn bij de softwaremakers: daarom zijn ze nog niet gedicht.

Onbespied surfen Voor menige hacker is het een leuk tijdverdrijf: op afstand op een geïnfecteerde pc webpagina’s opvragen of opeens de dvdspeler openen. En dan via de webcam kijken hoe de bezitter van de pc daarop reageert.

Als u hackers dat leedvermaak niet gunt of als u graag onbespied in badjas (of erger) achter de pc wilt zitten‚ is het verstandig om de camera van uw laptop of computer af te plakken. Veel moderne laptops en computers hebben een schuifklepje waarmee je de camera kunt afdekken‚ maar gewoon een pleister op de cam kan ook. Zelfs Facebookoprichter Mark Zuckerberg doet dat.

Welke maatschappelijke gevolgen heeft de Sleepwet? Vertegenwoordigers van verschillende beroepen vertellen over hun ervaring met privacykwesties.

Media-opvoedkundige Justine Pardoen ‘We denken met zijn allen veel te weinig na over privacy. In het nieuwe onderwijscurriculum komt er aandacht voor digitale geletterdheid. Daarbij moeten kinderen niet alleen leren programmeren – een wens van het bedrijfsleven – maar ook leren omgaan met sociale media en privacy. Want zo makkelijk is het niet om je privacy-instellingen op Facebook goed in te stellen.

Pas op voor de stofzuiger Technologie wordt alomtegenwoordig. En daarom loert het gevaar overal‚ ook in huis.

Veel van de nieuwe‚ slimme apparaten zijn namelijk beroerd beveiligd. Slimme lampen‚ vibrators en speelgoed: je kunt het zo gek niet bedenken of het is weleens gehackt. En dan blijkt de teddybeer die opnames van kinderen maakt‚ die opnames opeens ook te delen met de rest van de wereld. Hackers slaagden er deze zomer nog in om in te breken op een slimme stofzuiger. Dankzij de ingebouwde camera konden ze opeens rondkijken in andermans huis.

Reageren? wordtvervolgd@amnesty.nl

Er is nu misschien iets meer bewustzijn dan toen Hyves (de Nederlandse voorloper van Facebook‚ red.) begon‚ maar veel ouders en scholen zetten nog voortdurend foto’s en filmpjes van kinderen online‚ terwijl een kind daarin geen enkele stem heeft.

Door gezichtsherkenningssoftware kunnen die beelden een kind levenslang blijven achtervolgen. Als je als ouder protesteert‚ dan word je weggezet als lastig. Het gebeurt dat ouders te horen krijgen dat hun kind niet mag meedoen aan de schoolmusical omdat ze bezwaar maken tegen het online zetten van video’s daarvan.

Houd foto’s gewoon voor jezelf. Dat is wat mij betreft ook de enige regel die je je kind moet meegeven als ze naaktfoto’s uitwisselen. Stuur je zo’n ontvangen foto

naar buitenstaanders door‚ dan ben je niet alleen strafbaar maar ook een enorme loser. Helaas geven volwassen niet echt het goede voorbeeld: kijk hoe iedereen de video van Patricia Paay uitwisselde. Dat je om die reden kinderen zou moeten adviseren om geen naaktfoto’s naar andere kinderen te sturen‚ vind ik onzin. Dan leg je de schuld voor het uitlekken van dergelijke foto’s bij het slachtoffer en begrijp je bovendien niet hoe de wereld nu werkt.

Zoveel mensen doen inmiddels aan sexting. Vroeger bekeken we onszelf met spiegeltjes‚ nu versturen 8-jarige meisjes foto’s van hun geslachtsdeel naar elkaar omdat ze dat leuk vinden.’

Maarten Reijnders

24 | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 | Handleiding online veiligheid WV_NR12_2017#6.indd 24

22-11-17 15:25

polman Hij was het spook van de operette die het leger jarenlang opvoerde in bananenrepubliek Haïti. Kolonel Michel François was niet de hoogste in rang‚ maar van de drie commandanten die in 1991 een coup pleegden en Haïti in diepe duisternis dompelden‚ was hij veruit de meest sinistere. Zijn naam lag op ieders lippen‚ maar het was alsof hij niet echt bestond. Een fotograaf van Associated Press verdiende jarenlang een basisinkomen aan de foto die hij van François had weten te maken‚ de enige die in persarchieven te vinden was. Hij stond er en profil op‚ met zijn helm op schoot. Een mollige‚ zwarte man‚ 36 jaar jong en met het lot van 6‚5 miljoen Haïtianen in zijn handen.

Mensen zeiden dat hij heerste vanuit het mosterdgele hoofdbureau van politie in hoofdstad Port-au-Prince‚ maar niemand zag hem er ooit in- of uitlopen. Ik ging er op goed geluk eens langs in de hoop op een interview. Achter de balie in de hal van het bureau zaten acht mannen op de grond‚ met kettingen aan elkaar vastgeketend‚ hun gezichten naar de muur. Hun hoofden hingen‚ een van hen huilde. ‘Ils sont des amis’ (‘het zijn vrienden’)‚ zei de dienstdoende sergeant lachend. En de baas was uiteraard niet te spreken.

Aanhangers van François kregen een pistool‚ de titel ‘attaché’ en een vrijbrief om te roven en te moorden. Na donkere nachten vol geweerschoten reden we met een handjevol in-

Dat de Haïtiaanse kolonel in maart is overleden‚ was me ontgaan. Gênant voor een ex-correspondent ternationale journalisten ’s ochtends rondjes door de stad om de verse lijken te tellen.

Nu is Michel François zelf ook dood. Het slechte nieuws‚ voor mij dan toch‚ is dat hij dat al is sinds maart dit jaar.

Was me totaal ontgaan – en dat is buitengewoon gênant voor iemand als ik‚ die als voormalig correspondent aldaar pretendeert de ontwikkelingen rondom Haïti in de peiling te houden.

Googelend naar de oorzaak van François’ overlijden (hartaanval) ontdekte ik dat de nummer twee van de bende van drie‚ generaal Philippe Biamby‚ ook al dood is… sinds 2008!

Was me ook ontgaan.

Ter verdediging voer ik aan dat hun dood de internationale pers nooit gehaald heeft en dat zelfs Haïtiaanse kranten er slechts twee zinnen de man aan hebben besteed. Ze

© HH

Niets te melden

Generaal Cédras (r) met president Aristide‚ die later werd afgezet.

waren dan ook allang afgezet. Het demasqué van de triarchie in 1994 was lachwekkend. Het bericht had Haïti bereikt dat de Amerikaanse 82nd Airborne Division met tanks en helikopters onderweg was om de democratie te herstellen.

Michel François gaf bevel een verdedigingswal op te werpen. Een lullig rijtje zandzakken verscheen rondom het politiebureau. Vroeg in de ochtend van de invasie reed de eerste de beste Amerikaanse tank het dertig centimeter hoge stapeltje meteen plat. In het kielzog van de tank kwam een troepje Haïtianen aanwandelen. Ze gooiden de zandzakken leeg om er mango’s in te vervoeren of kinderhemdjes van te maken. Nog voor de lunch werden de drie coupplegers het land uit gevlogen.

De nummer drie‚ generaal Raoul Cédras‚ leeft nog. Dat heb ik meteen gecheckt natuurlijk. Hij woont nog steeds in Panama-Stad‚ waar hij en Biamby asiel kregen. Ze waren elkaars buurmannen.

Michel François kreeg asiel in Honduras. In het kleine San Pedro Sula hield hij het hoofd boven water met een winkel in stofzuigers‚ sapcentrifuges‚ frituurpannen en andere huishoudelijke apparaten.

De drie bloeddorstige bullebakken hadden ten minste vierduizend doden en 50 tot 60 duizend bootvluchtelingen naar Miami op hun geweten‚ maar voor Haïtianen deed het er al jaren niet meer toe of ze dood waren of leefden. Achter die constatering verschuil ik mijn nalatigheid dan maar. Ik vertel u nu alvast dat Raoul Cédras ook zal doodgaan zonder dat het me opvalt. Hij schijnt al tien jaar aan zijn memoires te werken.

Zelfs de man zelve heeft niets over zichzelf te melden.

Linda Polman‚ www.lindapolman.nl

Polman | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 |

WV_NR12_2017#6.indd 25

25 22-11-17 15:25

© HH

Ridders van de rechtsstaat In 2017 werd gekte baas van de wereld. En hij predikte de revolutie. Maar de gekte krijgt tegenstand.

Tekst: Jeroen Teitler

‘D

© AI

e tijd van loze praatjes is voorbij’‚ zei Donald Trump bij zijn inauguratie op 20 januari. ‘Now arrives the hour of action.’

Eindelijk doorpakken. Geen woorden maar daden. Klare taal. Schoon schip.

Maar Trumps eerste jaar maakte duidelijk dat hij waarschijnlijk de meest incompetente Amerikaanse president ooit is. Hij werkte volkomen boven zijn macht‚ sloeg wartaal uit en had verstand van geen enkel beleidsterrein.

En hij loog. Gemiddeld 5‚5 leugens of misleidende claims per dag‚ becijferde The Washington Post. Volgens een kennis uit het New Yorkse zakenleven liegt Trump zelfs over hoe laat het is‚ ‘gewoon om te oefenen’.

Om zich te handhaven kan zo’n president een paar dingen proberen. Een oorlog beginnen. Imaginaire binnenlandse vijanden kweken. En vooral: de rechtsstaat verzwakken. Want als dat eenmaal is gepiept‚ kun je zóveel meer.

Trump maakt er geen geheim van dat hij het justitieel apparaat‚ de rechterlijke macht en de pers aan banden wil leggen. Hij heeft het over ‘neprechters’‚ vraagt het ministerie van Justitie achter zijn tegenstanders aan te gaan en wil kritische media hun vergunning afpakken. De instituties van de rechtsstaat staan daadkracht in de weg‚ betoogt hij‚ en bovendien worden ze bestierd door een oneerlijke elite.

Maar al deze politieke krankzinnigheid kreeg een sterke tegenreactie. Mensen begonnen de vrijheden die we lang voor lief namen extra krachtig te verdedigen.

Een boegbeeld van deze rechtsstaatridders was in 2017 de Amerikaanse juriste Sally Yates (foto). Als waarnemend minister van Justitie weigerde ze het inreisverbod van Trump uit te voeren: volgens haar was het onwettig. Trump ontsloeg haar.

In mei moest Yates een Senaatscommissie uitleg geven over haar besluit. Van de precisie van haar formuleringen tot het gezag waarmee ze aanvallen pareerde: Yates belichaamde alle kenmerken van een goed functionerend justitieel apparaat – rationaliteit‚ eerlijkheid‚ deskundigheid. De manier waarop ze senatoren Ted Cruz en John Cornyn overklaste is meesterlijk; bekijk de beelden via www.wordtvervolgdmagazine.nl.

‘Zweert u de waarheid te zeggen‚ de hele waarheid en niets dan de waarheid?’

Nou en of ze dat zweert. Want de waarheid bestaat wel.

Na de gekte van 2017 kan 2018 weleens het jaar worden van een Justitiële Lente.

Een jaar waarin we de fundamenten van onze rechtsstaat herwaarderen‚ waarin we ons vermogen slijpen om te onderscheiden tussen recht en onrecht‚ tussen waarheid en misleiding. Wie gaan daarvoor zorgen? Wie kunnen ons weer laten vertrouwen op gerechtigheid?

Exclusief in Wordt Vervolgd: de kandidaten voor de Sally Yates Deug Award 2018!

Roy Elgin (Suriname) In juni 2017 overdonderde Roy Elgin vriend en vijand door als openbaar aanklager twintig jaar cel te eisen tegen Desi Bouterse. De Surinaamse president staat voor de Krijgsraad voor de moord op vijftien tegenstanders‚ op 8 december 1982 in Fort Zeelandia in Paramaribo.

Het ‘Decembermoordenproces’ begon in 2007 maar werd steeds vertraagd. Een amnestiewet uit 2012 leek Bouterse te redden‚ maar de Krijgsraad verklaarde vorig jaar de wet niet van toepassing. Daarna probeerde Bouterse het proces te stoppen vanwege de ‘staatsveiligheid’ en ook Elgin zelf wilde het proces afblazen. Nabestaanden kregen er een hard hoofd in‚ maar de Krijgsraad zette door. En toen Elgin eindelijk zijn strafeis voorlas was die forser‚ en dapperder‚ dan menigeen had durven hopen. Volgens Elgin was er sprake van ‘moord met voorbedachten rade’ en kon worden aangetoond dat Bouterse in Fort Zeelandia aanwezig was. Bouterses NDP vindt op voorhand ‘welke uitspraak dan ook niet legitiem’‚ maar de stroomversnelling waarin Elgin het proces tegen Bouterse heeft gebracht‚ wordt moeilijk af te remmen.

44 | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 | Rechtstaatsridders WV_NR12_2017#6.indd 44

22-11-17 15:25

© Robert Vos/ANP

© Reuters

© AI

Esther Kiobel

Robert Mueller

Serge Brammertz

(Nigeria)

(Verenigde Staten)

(België)

Ruim twintig jaar na de executie van haar man in Nigeria stapt Esther Kiobel eind juni 2017 naar de Nederlandse rechter. Barinem Kiobel was een van de negen Ogoniactivisten die in 1995 na een showproces werden opgehangen. Ze hadden geprotesteerd tegen olievervuiling door Shell en tegen het feit dat het Ogoni-volk zelf niet deelde in de olieopbrengsten.

De bewijzen die Kiobel en haar drie mede-eisers inbrengen ‘lezen als een thriller’‚ schreef Wordt Vervolgd in juli. Uit getuigenverklaringen en memo’s blijkt dat Shell en de regering samenwerkten om de Ogoni-protesten te onderdrukken. Tijdens het proces tegen de ‘Ogoni-9’ keek Shell de andere kant op. ‘Als Shell zich anders had opgesteld‚ waren ze nooit geëxecuteerd’‚ zegt Channa Samkalden‚ de advocaat van de vrouwen.

De vrouwen willen aantonen dat Shell onrechtmatig heeft gehandeld en aansprakelijk moet zijn voor de schade. ‘Ze hebben een onschuldige opgehangen’‚ zegt Esther Kiobel. ‘Het enige wat ik wil is zijn naam zuiveren en de medeplichtigen ter verantwoording roepen.’

Veel critici van Donald Trump hebben hun angstige hoop gevestigd op Robert Mueller‚ speciaal aanklager in het onderzoek naar Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezing van 2016. Mueller werd aangesteld nadat Trump in mei FBIdirecteur James Comey had ontslagen‚ naar Trumps eigen zeggen mede vanwege diens onderzoek naar ‘the Russia thing’.

Heeft Trumps presidentschap een crimineel randje‚ of zelfs een criminele kern?

Muellers eerste aanklachten‚ tegen onder meer voormalig campagneleider Paul Manafort en adviseur George Papadopoulos‚ voedden wilde speculaties. Volgens sommigen heeft Mueller weinig bewijs‚ anderen voorzien een stormachtige winter.

De samenstelling van Muellers team geeft wat aanwijzingen over de onderzoeksrichting. Specialisten op het gebied van witwassen‚ georganiseerde misdaad‚ en zelfs iemand die zich verdiept in presidentiële gratieverlening. Vermoedelijk onderzoekt Mueller ook belemmering van de rechtsgang door Trump. Trump zelf noemt het onderzoek een ‘heksenjacht’ en zinspeelde op Muellers ontslag. Het kwam er vooralsnog niet van.

Een eervolle vermelding verdient Serge Brammertz‚ sinds 2007 hoofdaanklager van het Joegoslavië-tribunaal. Toen Brammertz begon‚ trof hij een pessimistische organisatie. ‘Het was een extreem donkere periode’‚ zei hij later. De Servische oud-president Miloševic´ was in zijn cel gestorven voordat zijn rechtszaak was afgerond. Kopstukken Radovan Karadžic´ en Ratko Mladic´ waren nog voortvluchtig.

Wanneer in 2018 het Joegoslavië-tribunaal na vijfentwintig jaar zijn deuren zal sluiten‚ zijn alle voortvluchtige verdachten gepakt en vervolgd‚ inclusief Karadžic´ en Mladic´. Het tribunaal kreeg dus voor elkaar dat ook hoge militairen en politiek leiders ter verantwoording zijn geroepen.

Zelf vindt Brammertz het een belangrijke verdienste dat seksueel geweld niet langer wordt gezien als ‘bijproduct’ van een oorlog‚ maar als welbewuste oorlogsstrategie. De veroordelingen waren voor hem niet het hoogste doel. ‘Je wilt een zo volledig mogelijk beeld schetsen van de gepleegde misdrijven‚ en een stem geven aan zo veel mogelijk slachtoffers’‚ zei hij.

Dat is Brammertz en zijn voorgangers met verve gelukt.

Reageren? wordtvervolgd@amnesty.nl

Rechtstaatsridders | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 |

WV_NR12_2017#6.indd 45

45 22-11-17 15:25

JANUARI

FEBRUARI

MAART

Het Amnesty-jaar in vogelvlucht Januari Politiemoorden – Op 31 januari publiceert Amnesty een rapport over de Filipijnse politie. Die maakt zich schuldig aan het doden en tegen betaling laten vermoorden van duizenden veronderstelde drugsmisdadigers. De opdrachten voor deze moorden komen uit de top van de regering.

Goed nieuws De Amerikaanse militair Chelsea Manning werd eind 2013 tot 35 jaar gevangenisstraf veroordeeld voor het lekken van geheime regeringsdocumenten aan klokkenluiderswebsite WikiLeaks. Op 18 januari verleent president Obama haar gratie. Ze zal vier maanden later vrijkomen. Ze zat jaren gevangen‚ terwijl degenen die schuldig zijn aan de schendingen die zij openbaarde nog steeds vrij rondlopen.

Goed nieuws De Cubaanse graffiti-artiest Danilo Maldonado Machado (‘El Sexto’) komt op 21 januari op vrije voeten. Eind november 2016 werd hij gearresteerd‚ enkele uren nadat het overlijden van de Cubaanse oud-leider Fidel Castro bekendgemaakt was. Maldonado Machado zou ‘Se fue’ (‘Hij is weg’) op een muur hebben geschreven.

Februari Nationale Postcode Loterij – Op 6 februari wordt tijdens het Goed Geld Gala bekendgemaakt dat de Nationale Postcode Loterij dit jaar weer 3‚6 miljoen euro aan Amnesty schenkt.

Met dat geld zal de organisatie aandacht besteden aan de bescherming van burgers in crisisgebieden.

Sleepwet – Op 15 februari stemt een meerderheid in de Tweede Kamer voor de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Amnesty is kritisch over deze ‘Sleepwet’ waarmee de Nederlandse veiligheidsdiensten op grote schaal communicatiegegevens van burgers kunnen onderscheppen‚ die vervolgens eenvoudig met buitenlandse geheime diensten gedeeld kunnen worden.

Goed nieuws De executie van de jonge Iraniër Hamid Ahmadi gaat niet door. Na druk van internationale acties voor deze zaak besluiten de autoriteiten daartoe. Ahmadi werd in 2008 op 17-jarige leeftijd opgepakt omdat hij tijdens een groepsgevecht een jongen zou hebben neergestoken.

Goed nieuws Het Hooggerechtshof in Rusland vernietigt eind februari het vonnis tegen de activist Ildar Dadin‚ waarna hij vrijkomt. Dadin protesteerde voor homorechten en tegen de Russische annexatie van de Krim in 2014.

Maart Olympische Spelen – Het Internationaal Olympisch Comité verplicht kandidaat-steden voor de Spelen van 2024 mensenrechten te beschermen en te respecteren. Dat staat in het herziene gaststadcontract van het comité. De herziening kwam tot stand na aanbevelingen van de Sport and Rights Alliance (SRA)‚ waarvan Amnesty deel uitmaakt.

YEMEN #FORGOTTENWAR – Op 23 maart voeren Amnesty‚ Oxfam Novib‚ CARE Nederland en Save the Children een solidariteitsactie voor de Jemenitische bevolking‚ die al jaren lijdt onder oorlogsgeweld. Op het Museumplein in Amsterdam branden ruim 2.500 kaarsen die de tekst ‘YEMEN #FORGOTTENWAR’ vormen.

Goed nieuws De Syrische vluchtelingen Alan en Gyan en hun familie worden na een jaar herenigd met hun dierbaren in Duitsland. Ze lijden aan een ernstige spierziekte en zijn hun land in rolstoelen ontvlucht.

Daarna zaten ze ruim zes maanden onder erbarmelijke omstandigheden vast in een kamp bij de Griekse hoofdstad Athene.

APRIL

Tekst: Floris Dogterom April Doodstraf – Op 10 april publiceert Amnesty de jaarlijkse wereldwijde doodstrafcijfers. Hoewel China die niet openbaar maakt‚ blijft het de absolute koploper op het gebied van executies. Het land brengt meer mensen ter dood dan alle andere landen samen.

Executies – Op 28 april voltrekt de Amerikaanse staat Arkansas het vierde doodvonnis in tien dagen tijd. De autoriteiten maakten haast met de executies‚ omdat een van de middelen die terdoodveroordeelden krijgen ingespoten bijna de uiterste houdbaarheidsdatum had bereikt.

Goed nieuws De Iraniër Salar Shadizadi wordt op 25 april na tien jaar vrijgelaten uit de dodencel. Hij werd in 2007 op 15-jarige leeftijd ter dood veroordeeld omdat hij iemand had neergestoken. Amnesty voerde veelvuldig actie voor hem.

In februari had de familie van het slachtoffer Shadizadi gratie verleend in ruil voor bloedgeld.

56 | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 | Amnesty in 2017 WV_NR12_2017#6.indd 56

22-11-17 15:25

MEI

JUNI

Mei Journalism is not a crime – Aan de vooravond van de Internationale Dag van de Persvrijheid projecteert Amnesty op 2 mei de tekst Journalism is not a crime op de gevel van de Turkse ambassade in Den Haag‚ om aandacht te vragen voor gevangen journalisten in Turkije. De projectie toont de contouren van een gevangenis (zie foto) en de namen van journalisten die momenteel vastzitten.

Homohuwelijk – Een historische uitspraak van het Taiwanese Hooggerechtshof betekent dat het land het eerste in Azië kan worden waar mensen van hetzelfde geslacht kunnen trouwen. In april dit jaar voerden Amnesty-activisten uit meer dan veertig landen actie voor het homohuwelijk in Taiwan.

Goed nieuws Met een uitspraak van het Hooggerechtshof van Peru is een einde gekomen aan de rechtszaak tegen mensenrechtenverdediger Máxima Acuña. Ze was aangeklaagd omdat ze weigerde haar grond af te staan aan een mijnbouwbedrijf. Amnesty voerde tijdens de Schrijfmarathon in 2016 wereldwijd actie voor Acuña.

Goed nieuws Op 12 mei komt de Iraans-Koerdische mensenrechtenverdediger en journalist Mohammad Sadiq Kabudvand vrij. Hij was in 2007 tot 10‚5 jaar gevangenisstraf veroordeeld vanwege zijn inzet voor de Human Rights Organisation of Kurdistan en zijn werk voor de Iraanse krant Payam-e Mardom-e Kurdistan. Tijdens zijn gevangenschap verslechterde zijn gezondheidstoestand‚ maar hij kreeg nauwelijks toereikende medische zorg.

JULI

Juni Turkije – Taner Kılıç‚ voorzitter van Amnesty Turkije‚ wordt op 6 juni opgepakt‚ met 22 andere advocaten. Ze worden verdacht van betrokkenheid bij de Gülen-beweging. Kılıç wordt aangeklaagd voor lidmaatschap van een terroristische organisatie.

Shell – Esther Kiobel daagt op 29 juni Shell voor de Nederlandse rechter.

De aanklacht: medeplichtigheid aan de executies van haar echtgenoot Barinem Kiobel en acht anderen. De ‘Ogoni 9’ werden in 1995 opgehangen omdat ze kritiek hadden op Shell en het Nigeriaanse militaire regime.

Goed nieuws Op 7 juni wordt de Saudische vrouwenrechtenactiviste Loujain al-Hathloul na een paar dagen vrijgelaten. Ze was opgepakt vanwege haar strijd voor vrouwenrechten.

Al eerder zat zij tien weken vast omdat ze het verbod op autorijden voor vrouwen in Saudi-Arabië negeerde.

Juli Amnesty Turkije – Op 5 juli worden tijdens een workshop in Istanbul tien mensenrechtenverdedigers opgepakt. De directeur van Amnesty Turkije‚ ˙Idil Eser‚ is een van hen. Alle tien worden beschuldigd van het ‘plegen van een misdrijf uit naam van een terroristische organisatie’.

Liu Xiaobo – De Chinese mensenrechtenverdediger Liu Xiaobo overlijdt op 13 juli. De winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede in 2010 zat gevangen vanwege zijn kritiek op de Chinese staat. Decennialang vocht hij voor mensenrechten‚ ondanks de vaak meedogenloze tegenstand van de Chinese regering.

Goed nieuws De Egyptische mensenrechtenverdediger Tarek Hussein komt op 27 juli vrij. De politie had hem veertig dagen zonder aanklacht gevangengehouden.

AUGUSTUS

Augustus Cambodja – Het Hof van Beroep in de Cambodjaanse hoofdstad Phnom Penh bevestigt op 8 augustus de veroordeling tot tweeënhalf jaar cel van mensenrechtenverdediger Tep Vanny. Ze is gevangengezet omdat ze opkomt voor de rechten van haar gemeenschap.

Goed nieuws De 62-jarige pastoor Lim Hyeon-soo uit Canada wordt op 9 augustus na ruim tweeënhalf jaar om gezondheidsredenen vrijgelaten uit een werkkamp in Noord-Korea. In 2015 werd hij veroordeeld tot levenslange gevangenschap met zware arbeid‚ omdat hij de regering omver zou willen werpen. Hij was in NoordKorea voor een werkbezoek.

Goed nieuws Begin augustus wordt de aanklacht tegen de Russische mensenrechtenverdediger Valentina Cherevatenko ingetrokken. Zij was de eerste activist die op grond van de Buitenlandse Agentenwet werd aangeklaagd.

Cherevatenko kon tot twee jaar celstraf worden veroordeeld.

Amnesty in 2017 | Wordt Vervolgd | nr. 12/1 - december ’17/januari ’18 |

WV_NR12_2017#6.indd 57

57 22-11-17 15:25

WV_NR12_2017#6.indd 60

22-11-17 15:25