Maandblad over mensenrechten Februari 2019 | Jaargang 52#2
De nieuwe baas van Amnesty vecht voor het klimaat
WV_NR02_2019#2.indd 1
‘Neem Syriëgangers hun Nederlandse nationaliteit af’
Uit de kast in China via FaceTime
Wordt Vervolgd 23-01-19 15:38
Colofon
Wordt Vervolgd wordt verpakt in recyclebaar polyetheen (PE) kunstfolie waaruit bij verbranding geen giftige stoffen vrijkomen.
Een fijn eerste klusje als nieuwe hoofdredacteur, het doorsturen van deze complimenten aan auteur Paul Teunissen. Hij is een meester in het optekenen van verhalen met een hoge sentimentaliteitswaarde zonder een spoortje melodrama toe te laten. Er waren er onder jullie ook flink wat die Carla financieel wilden steunen. Dat is hartverwarmend, en ze kan het goed gebruiken: voor het eerst in jaren ging ze uit eten met een van haar opvangjongens. Voor het openingsverhaal van dit nummer hebben we Patrick van IJzendoorn kunnen strikken. Als correspondent in het Verenigd Koninkrijk schrijft hij deze Brexit-jaren al de halve Volkskrant vol, maar hij maakte graag tijd om de nieuwe baas van Amnesty International voor ons te interviewen. Het gesprek met de charismatische Kumi Naidoo ging alle
kanten op: van harde grappen tot bloedserieuze uiteenzettingen over klimaatverandering als belangrijkste dreiging voor mensenrechten. Lees het opmerkelijke interview op pagina 10, waarin de secretaris-generaal (die niet zo genoemd wil worden) een hartstochtelijk pleidooi houdt voor een koerswijziging die binnen de organisatie nog niet geheel onomstreden is. Patrick heeft de aimabele eigenschap om van bijna iedereen die hij spreekt een beetje te gaan houden en het lijkt erop dat de genegenheid wederzijds was. ‘Bel me’, had Naidoo bij het weggaan gezegd. ‘Dan ouwehoeren we nog wat verder. Of beter: laten we binnenkort wat gaan drinken.’ © JITSKE SCHOLS
Wordt Vervolgd is het maandblad van Amnesty Nederland. De redactie van Wordt Vervolgd werkt op grondslag van een onafhankelijk redactiestatuut. Toezicht op naleving ervan berust bij de redactieraad. Wordt Vervolgd vraagt aandacht voor mensenrechten en wil debat over dit onderwerp stimuleren. Ingenomen standpunten vertegenwoordigen niet noodzakelijkerwijs die van Amnesty International. Overname van artikelen in overleg met de redactie. Hoofdredactie Padu Boerstra Redactie Carolien Cuypers Fotoredactie Lotti Pronk Uitgever Eduard Nazarski Vaste medewerkers Linda Bilal, Daan Bronkhorst‚ Arnon Grunberg‚ Arend Hulshof, Eduard Nazarski‚ Linda Polman‚ Maarten Reijnders‚ Paul van der Steen‚ Jeroen Teitler Aan dit nummer werkten verder mee Eva Huson, Patrick van IJzendoorn, Gerard Janssen, Brechtje Keulen, Henk van Renssen, Rinus van de Warreburg Vormgeving en lay-out Heijdens Karwei‚ Amsterdam Redactieraad Yoeri Albrecht‚ Marjon Bolwijn‚ Teun Gautier‚ Bart Stapert‚ Daan de Wit Redactie- en Amnesty-secretariaat Keizersgracht 177 (bezoekadres)‚ Postbus 1968‚ 1000 BZ Amsterdam‚ tel. 020-6264436‚ fax 020-6240889 E-mail wordtvervolgd@amnesty.nl Website www.wordtvervolgdmagazine.nl App Wordt Vervolgd verschijnt ook als app voor tablets en smartphones van Apple en Android. Abonnementen Amnesty-leden die minimaal € 30 per jaar contributie bijdragen kunnen Wordt Vervolgd maandelijks ontvangen. Alle andere leden ontvangen het blad tweemaal per jaar. Niet-Amnesty-leden kunnen het blad maandelijks ontvangen voor € 30 per jaar. Bankrekening giften voor Amnesty International IBAN: NL45 TRIO 0198100000 BIC(SWIFT): TRIONL2U t.n.v. Amnesty International‚ Amsterdam Advertentie-acquisitie YUNO‚ Henriëtte Tomassen‚ info@yuno.nu Prepress en druk Senefelder Misset‚ Doetinchem Distributie Sandd‚ Apeldoorn‚ info@sandd.nl ISSN 0165-4241 Verhuizing? Nieuw lid? Vragen? amnesty.nl/service Reageren op artikelen? wordtvervolgd@amnesty.nl
Of het nu de gloed van de feestdagen was of de gutmenschelijke inborst van Wordt Vervolgdlezers, de reacties op de reportage uit het decembernummer over Carla Pieters, die haar huis en bijstandsinkomen deelt met lhbt-vluchtelingen, waren overweldigend.
Padu Boerstra
PEFC gecertificeerd Dit hout komt uit duurzaam beheerd bos en gecontroleerde bronnen PEFC/30-31-151
www.pefcnederland.nl
Het werk van Amnesty International wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van:
Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 2
Februari 2019
23-01-19 15:38
7
Uit de kast via FaceTime De Chinese grens aan openheid
9
Arnon Grunberg
10 - ‘Klimaat is de grootste dreiging voor mensenrechten’
‘Is doemdenken gewoon een uitlaatklep?’
10
‘Secretaris-generaal? Ik ben Kumi’ Interview met Amnesty’s nieuwe hoogste baas
18
De helft van je leven in eenzame opsluiting
Het verhaal van Albert Woodfox en Robert King 18 - ‘Ze kregen ons er níét onder’
22
‘Neem Syriëgangers hun paspoort af’ Voor / Tegen
26
Hip in Guinee
In dit straatarme land is de somberheid ver te zoeken
26 - Guinee – voorbij het cliché
32
‘IS-strijder of IS-echtgenote, ons recht gooit iedereen op één hoop’ Iraakse rechtbanken draaien op volle toeren
32 - In Irak ben je goed óf fout
4-8 Kort 16&25 Columns 17&24 Cultuur 37 Nazarski 38 Steen 39 Vrij! WV_NR02_2019#2.indd 3
23-01-19 15:38
Toen en nu Breach of Peace is een fotoboek over de Mississippi Freedom Riders, mensenrechtenactivisten die in 1961 in bussen naar het zuiden reden om nieuwe antisegregatie wetten af te dwingen. Het hooggerechtshof had discriminatie in het openbaar vervoer illegaal verklaard. De lokale autoriteiten trokken zich daar niks van aan en lieten de segregatie in de praktijk bestaan. Daarop vertrokken witte en zwarte mensenrechtenactivisten in bussen en treinen naar de zuidelijke staten waar ze werden er opgewacht door woedende bendes. Veel Freedom Riders werden mishandeld. Van de lokale autoriteiten hoefden ze weinig bescherming te verwachten. In Mississippi arresteerden agenten honderden mensen wegens ordeverstoring en de meesten verdwenen zes weken in de gevangenis. Journalist en fotograaf Eric Etheridge maakte een fotoboek over hen. Naast de mug shots plaatste hij recente foto’s waarop ze vijftig jaar later trots de camera in kijken. Zoals Catherine BurksBrooks. Hoe zij als 21-jarig meisje kijkt, belooft voor de autoriteiten weinig goeds. De blik van een moedige lastpost. Gerard Janssen Š Eric Etheridge
WV_NR02_2019#2.indd 4
23-01-19 15:38
WV_NR02_2019#2.indd 5
23-01-19 15:38
Kort
Ierse vrouwen tonen ondergoed uit protest
De redenering dat een vrouw er zelf om vraagt verkracht te worden als ze bepaalde kleding draagt, doet nog altijd opgeld in de Ierse rechtbank. De advocaat van een 27-jarige man die werd beschuldigd van het verkrachten van een 17-jarig meisje, hield de jury voor dat het meisje ook wel erg onzedig was gekleed: ze droeg een kanten string. De daaropvolgende vrijspraak leidde tot forse protesten in Ierland. Zo’n tweehonderd demonstranten legden slipjes neer voor de rechtbank in Cork, en ook in andere plaatsen gingen mensen de straat op. Ierse vrouwen zetten foto’s van hun ondergoed op sociale media, met de hashtag #ThisIsNotConsent (‘dit is geen toestemming’). De socialistische politica Ruth Coppinger liet tijdens een parlementszitting haar kanten ondergoed zien. ‘Het is misschien gênant om hier een string te laten zien, maar hoe denk je dat een slachtoffer van verkrachting zich voelt als haar ondergoed in de rechtbank wordt getoond?’
‘Antiterrorismebeleid werkt willekeur in de hand’
Niet naar literair festival De voormalige Ierse premier en ex-Hoge Commissaris voor de Mensenrechten Mary Robinson heeft haar bezoek aan een literair festival in Dubai in maart afgezegd. Robinson nam de beslissing daags na de publicatie van een open brief waarin prominenten als Stephen Fry de Verenigde Arabische Emiraten oproepen om gewetensgevangene Ahmed Mansoor vrij te laten.
Facebook op zwarte lijst vanwege Myanmarbeleid
Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 6
De Britse Burma Campaign, die zich inzet voor mensenrechten en democratie in Myanmar, heeft Facebook op een zwarte lijst gezet van bedrijven die het Myanmarese regime steunen met wapens of technologie. De organisatie verwijt het sociale netwerk dat het ‘voortdurend toelaat dat zijn platform wordt gebruikt om haat te zaaien en geweld uit te lokken tegen minderheden in Birma, in het bijzonder de islamitische minderheid van Rohingya’. Ook factcheckers die Facebook inzet tegen nepnieuws en andere desinformatie
6
De antiterreurmaatregelen die Europese landen de afgelopen jaren hebben genomen, leiden tot het ontstaan van een veiligheidsstaat waarbij de overheid enorme bevoegdheden naar zich toetrekt en de rechterlijke macht steeds meer buitenspel komt te staan. Dat zegt de in antiterrorismebeleid gespecialiseerde Doutje Lettinga van Amnesty International in de podcast Radio Rechtsstaat. Omdat veel operaties tegen terrorismeverdachten heimelijk plaatsvinden, bestaat er bovendien het gevaar van machtsmisbruik en willekeur, zegt ze. ‘De overheid kan heel diep ingrijpen in jouw persoonlijke levenssfeer of jouw vrijheden beperken en de rechter mag alleen achteraf beoordelen of dat terecht was of niet.’ De uitzending is te beluisteren via de site van Radio Rechtsstaat: onzerechtsstaat.nl.
hebben kritiek. Zo zei een van hen in The Guardian dat Facebook lange tijd meldingen negeerde over de berichten die via het sociale netwerk werden verspreid over de Rohingya. In een reactie laat Facebook weten inmiddels wel degelijk maatregelen te hebben genomen. Zo heeft het sociale netwerk twintig mensen en organisaties van Facebook verwijderd, onder wie Min Aung Hlaing, de opperbevelhebber van de strijdkrachten in Myanmar.
Februari 2019
23-01-19 15:38
Coververhaal
‘Lieve papa en mama, ik hou heel veel van jullie. Maar nu is het tijd dat ik mijn geheim vertel’ Coverbeeld: © Mengwen Cao (still uit de video Here I am)
overheid, en omdat er geen antidiscriminatiewetten zijn wordt homoseksualiteit in de praktijk ontmoedigd. Zo is het bij Chinese staatsbedrijven onmogelijk om promotie te krijgen als je niet getrouwd bent. Op alleenstaand moederschap rusten torenhoge boetes. Natuurlijk zijn er, zeker in de grote steden, veel mensen die homoseksualiteit als zodanig niet afwijzen. Ook de ouders van Mengwen zijn tolerant. Ze hebben met z’n drieën naar Brokeback mountain gekeken. Maar, zegt Mengwen zachtjes, ‘Ik snap ook wel dat dat iets anders is dan accepteren dat je dochter deel uitmaakt van een lhbti-gemeenschap.’ Als er iets is dat ontbreekt in de reactie van de ouders, is het verbazing. ‘We hadden ons al voorbereid’, zegt moeder. En vader, opeens in het Engels: ‘We can take it!’ Of de afsluitende zin dan een onverwachte mokerslag is of hoogstens wat paradoxaal, ligt waarschijnlijk maar net aan hoe je bent opgegroeid. ‘Als je ooit een vriendje krijgt, zal ons dat echt gelukkig maken.’ Padu Boerstra
Wat een intiem gezinstafereel is de film Here I am van de 27-jarige Mengwen Cao. De in China opgegroeide videokunstenares ging voor haar studie naar New York en woont er nog steeds. Via FaceTime heeft ze regelmatig contact met haar ouders, die al een tijd erover klagen dat ze zo weinig weten over haar persoonlijke leven. Daarom heeft ze een videobrief gemaakt. ‘Lieve papa en mama. In de drie jaar dat ik nu in Amerika ben, heb ik grote sprongen gemaakt in mijn ontwikkeling. De jaren van mijn 22ste tot mijn 25ste leken wel een verlate puberteit.’ Verrukt en trots wenden de ouders geen moment hun blik af van het scherm waarop hun dochter in silhouet te zien is, terwijl de tekst die ze opzegt in Chinese karakters over het scherm rolt. Moeder legt ontroerd haar hoofd op de schouder van haar man. Het is een gelaagd werk, Here I am. Groot in beeld zie je wat Mengwen zelf ziet: haar ouders. Erboven, in twee schermpjes, Mengwen en haar videobrief. Als het bommetje valt (‘Ik val op meisjes’), knikt haar moeder langzaam. Vader verstrakt. Een beetje. Een keer reikt hij naar het scherm, waar Mengwen nerveus op haar hand bijt terwijl haar gezichtje steeds roder aanloopt. In China is homoseksualiteit zelf niet verboden. Wel wordt het aanmoedigen ervan bestreden door de
Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 7
Kijk de video Here I am van Mengwen Cao via wordtvervolgdmagazine.nl
7
Februari 2019
23-01-19 15:38
‘Secretarisgeneraal? Zeg maar gewoon Kumi’ Hij is niet zo van de hiërarchische structuren en heeft weinig met zijn titel ‘secretaris-generaal’. Maar hoe hartelijk en open Kumi Naidoo zich ook opstelt, de nieuwe baas van Amnesty International is bloedserieus als het op zijn omstreden plannen voor de toekomst aankomt. ‘Bestaat er een grotere dreiging voor mensenrechten dan klimaatverandering, deze acute bedreiging voor het menselijk ras?’ Tekst: Patrick van IJzendoorn Fotografie: Bas Beentjes
N
iet iedereen kon de keuze van Kumi Naidoo begrijpen om secretarisgeneraal van Amnesty International te worden. Dat merkte de 54-jarige ZuidAfrikaan op de luchthaven van Kaapstad, waar hij wachtte op de vlucht naar Londen voor het sollicitatiegesprek. ‘Wanneer word je eens volwassen en neem je een echte baan?’ vroeg een oude vriend uit de anti-apartheidsstrijd die inmiddels Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 10
10
directeur is van een grote onderneming, ‘denk eens aan jezelf’. Een klein jaar later moet Naidoo erom lachen. ‘Ik heb aan mezelf gedacht, maar vooral aan mijn dochter en zonen, aan mijn neefjes en nichtjes. Aan de toekomst van onze kinderen.’ Het interview met de in augustus aangetreden Naidoo is een opmerkelijke ervaring. Hij lacht veel en vertelt komische anekdotes, soms apocrief zoals Februari 2019
23-01-19 15:38
WV_NR02_2019#2.indd 11
23-01-19 15:38
‘Trump gaat wel weer weg, maar de rassenpolitiek voorlopig niet’ Tekst: Linda Polman / Fotografie: Marcel van der Vlugt
Albert Woodfox en Robert King werden begin jaren zeventig veroordeeld voor de moorden op onder meer een witte gevangenisbewaker in Louisiana. Ze hebben altijd gezegd onschuldig te zijn. Omdat de mannen lid waren van de Black Panthers werden ze decennialang in eenzame opsluiting gehouden, Woodfox zelfs 43 jaar lang.
R
uim twee miljoen Amerikanen zitten achter tralies: procentueel waarschijnlijk het grootste aantal ter wereld. ‘De meerderheid is politieke gevangene’, is de overtuiging van Albert Woodfox. ‘Ze zijn opgepakt en veroordeeld door een politiek systeem waarvan vooral Afro-Amerikanen en armen het slachtoffer zijn. De moraal van de United States of America faalt’, zegt Woodfox. De 71-jarige reist samen met Robert King (76) de wereld over om te pleiten voor de vrijheid van Amerika’s ‘politieke gevangenen’, zoals het duo ze noemt. In december waren ze op uitnodiging van Amnesty in Nederland. Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 18
De twee strijden niet voor gevangenen die politiek zijn vervolgd, maar die het slachtoffer zijn van een samenleving die racisme in zijn genen lijkt te hebben en waarin zwarten altijd al vaker gearresteerd, zwaarder bestraft en langer opgesloten werden dan witten. De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties kwam na de demonstraties van ‘white supremacists’ en neonazi’s in Charlottesville in augustus 2017 in het geweer. Rassenhaat, Afrophobia en racistisch geweld steken overal in Amerika de kop weer op, zei de Raad. ‘We zijn diep bezorgd over de groeiende aanhang van georganiseerde haatgroepen’, schreven ze. De Amerikaanse overheid zou veel steviger moeten ingrijpen.
18
Woodfox en King weten niet beter. Vriendelijk en met een zangerig zuidelijk accent vertellen ze hun verhaal. Het lijkt zó uit de literatuur over de Amerikaanse sociale geschiedenis te zijn gelicht. Ze groeiden op in de jaren vijftig van de vorige eeuw in de zuidelijke staat Louisiana. De ‘wetten van Jim Crow’ golden destijds: die dwongen de scheiding van zwarte en witte Amerikanen in publieke instellingen af. ‘Jim Crow’ was een karikatuur van een zwarte slaaf, een onderdanig, hompelend wezen, gespeeld door een populaire blanke acteur in theatershows. De Amerikaanse Grondwet stond geen discriminatie toe op basis van huidskleur of ras, maar het Federale Hooggerechtshof in Washington D.C. stond de segregatie toe onder de noemer ‘gescheiden maar gelijk’: de staten moesten zorgen voor dezelfde faciliteiten voor beide groepen. Scholen, treinen, bussen, openbare toiletten, drinkwaterfonteinen en ook bankleningen en woningen: het was er voor zwarte Amerikanen allemaal net zo goed als voor witte, maar in de regel van (veel) mindere kwaliteit en meestal ondergefinancierd. Bij het begin van de burgerrechtenbeweging eind jaren vijftig werden de wetten voor het eerst serieus ter discussie gesteld, maar ze hielden stand tot in 1965, vooral in de zuidelijke staten.
‘T
ot ver in de jaren zestig leefde de overgrote meerderheid van Amerikaanse zwarten in getto’s’, vertelt Woodfox. ‘Wij waren tieners. Onze mensen waren werkloos, of als we werk hadden kregen we veel minder betaald dan witten.’ Ze gleden al jong de misdaad in, stalen auto’s, pleegden kleine roofovervallen. ‘Ik stal ook eten’, zegt Woodfox. Hij had zes broertjes en zusjes en een alleenstaande moeder die niet kon lezen of schrijven. Op zijn 18de nam het leven van Woodfox een filmische wending. Hij stond op het punt te worden veroordeeld tot vijftig jaar gevangenisstraf voor een overval. Maar een maat had een pistool de rechtszaal binnengesmokkeld. Dat gebruikte Woodfox om te ontsnappen. Zijn vlucht eindigde tweeduizend kilometer verderop in de wijk Harlem in New York. ‘Ik had destijds nul politiek bewustzijn. Ik was gewoon een kleine crimineel’, zegt hij. In die tijd woonde hij een bijeenkomst bij van de Black Panther Party. ‘Tot die tijd kende ik alleen zwarte mensen in New Orleans en die straalden altijd Februari 2019
23-01-19 15:38
Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 19
19
Februari 2019
23-01-19 15:38
© CDA
‘Pak hun paspoort af!’
Tekst: Gerard Janssen
VOOR
Logische uitbreiding van oude rechtspraak ‘Het ligt voor de hand dat we de paspoorten innemen van Nederlanders die zich in het buitenland hebben aangesloten bij een terreurorganisatie. Het was altijd al zo dat mensen hun paspoort konden kwijtraken als ze bij een oorlog in vreemde krijgsdienst traden. En een terroristische strijdgroep is de facto ook vreemde krijgsdienst.’ Pakket maatregelen ‘Natuurlijk kunnen we met deze maatregel het gevaar van terugkerende uitreizigers niet helemaal wegnemen. Het is een onderdeel van een pakket aan maatregelen die de nationale veiligheid waarborgen, beginnend bij het investeren in preventie, daarna handhaven en dan repressie. En dan nog weten we dat het gevaar er altijd zal zijn.’ Toch mogelijkheid tot vervolgen ‘Dat je zonder Nederlands paspoort niet meer vervolgd kunt worden, is niet juist. Als CDA pleiten we juist voor de internationale berechting van bijvoorbeeld genocide. De straffen van een internationale rechtbank zijn vergelijkbaar met die van Nederlandse rechters.’
Madeleine van Toorenburg CDA-Tweede Kamerlid
Er zijn wel waarborgen ‘Het strippen van de nationaliteit is misschien lastig aan te vechten voor verdachten. Maar door elders als terrorist te gaan strijden, heb je zelf bewust afstand gedaan van de in Nederland geldende rechten en plichten. En dan nog biedt ons systeem rechtsbescherming, zoals het automatisch instellen van beroep door de staat en het vrijstellen van griffierechten. Dat deze waarborgen niet op een presenteerblaadje worden aangereikt, valt volgens mij te billijken.’ Niemand wordt stateloos ‘Alleen bij verdachten met een dubbele nationaliteit kunnen we hun Nederlanderschap ontnemen. Volgens het internationaal recht mogen we niemand stateloos maken. Al zijn rechtsgeleerden het hier niet over eens. Het gaat beslist niet alleen om Marokkaanse en Turkse Nederlanders wier paspoort wordt ingetrokken. Er zijn veel meer verdachten met dubbele nationaliteiten waar ze al dan niet vanaf kunnen.’
Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 22
22
Februari 2019
23-01-19 15:38
© AI
Wat te doen met Nederlanders die zich in het buitenland hebben aangesloten bij een terreurorganisatie? Sinds 2017 kan de Nederlandse staat hun paspoort innemen – zonder tussenkomst van een rechter. CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg zegt dat dit nodig is voor ‘onze nationale veiligheid’, maar volgens Amnesty’s Doutje Lettinga voldoet de maatregel niet aan ‘mensenrechtelijke standaarden’.
De maatregel is niet effectief ‘Als verdachten geen Nederlands paspoort meer hebben, kunnen ze hier nooit meer worden berecht. De staat verliest dan de rechtsmacht en gooit daarmee zijn verantwoordelijkheden over de grens. Ze zeggen tegen Syrië, of waar deze mensen ook mogen zitten: zoek het maar uit. Omdat het rechtssysteem daar nog niet op orde is, zullen deze verdachten waarschijnlijk nooit worden berecht. En wie kwaad wil, kan nog steeds illegaal de grens oversteken.’ Een verdachte wordt niet ingelicht ‘Je moet maar net op tijd gehoord hebben dat je nationaliteit gestript is, om beroep aan te kunnen tekenen. En zelfs dan is het lastig iets te doen: wie in Syrië zit mag niet terugreizen naar Nederland, ook al heeft nog geen rechter geoordeeld of er überhaupt sprake is van strafbaar handelen. De getroffene kan de eigen rechtszaak niet bijwonen en mag niet weten hoe de beslissing is genomen – omdat dit staatsgeheime informatie is. Zo ontstaat een risico van willekeur en misbruik.’
Doutje Lettinga Senior beleidsmedewerker Veiligheid & Mensenrechten bij Amnesty
Alleen verdachten met dubbele nationaliteit ‘Omdat Nederland alleen van mensen met een dubbele nationaliteit het paspoort mag afnemen, treft deze maatregel vooral mensen met een Turkse, Marokkaanse of andere minderheidsachtergrond. Dit leidt tot discriminatoir handelen. Uitreizigers met één nationaliteit – in de praktijk witte Nederlanders – kunnen wel in Nederland berecht worden, reintegreren en rehabiliteren. Mensen met een dubbele nationaliteit – zelfs als ze geen afstand kunnen doen van hun tweede paspoort zoals Marokkaanse Nederlanders – worden verbannen.’ Verkeerd symbolisch effect ‘Het hebben van een nationaliteit is een recht, geen privilege, en sterk verbonden met identiteit en rechten als burger. Door deze maatregel kunnen grote groepen zich gemarginaliseerd gaan voelen en vervreemd raken. Die denken: ik word hier op basis van mijn tweede nationaliteit anders behandeld dan mensen met een enkele nationaliteit. Ook mensen die niet geassocieerd willen worden met terreurverdachten kunnen denken: ik heb kennelijk niet dezelfde rechten als andere Nederlanders.’
TEGEN
Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 23
23
Februari 2019
23-01-19 15:38
Steen
WV_NR02_2019#2.indd 38
23-01-19 15:39
Vrij! Gemanipuleerde naaktfoto’s, beschuldigingen van valsheid in geschrifte, arrestatie: de Rwandese regering doet er alles aan om dissidente Diane Rwigara te dwarsbomen. Bang laat ze zich echter niet maken. ‘Als een hyena maar lang genoeg achter je aan rent, verlies je uiteindelijk je angst.’
Wordt Vervolgd
WV_NR02_2019#2.indd 39
zei Rwigara een paar jaar geleden tegen The Guardian. In hetzelfde interview vergeleek ze Rwanda met ‘a very pretty girl with a lot of makeup’. Rwigara: ‘De regering steekt veel tijd in het oppoetsen van de buitenkant, omdat ze weet dat de binnenkant donker en smerig is.’ Twee jaar na de dood van haar vader, in mei 2017, stelde Rwigara zich kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Bussen vol jonge Rwandezen trokken naar de hoofdstad om Rwigara’s aankondiging bij te wonen. Ook latere persconferenties waren drukbezocht. Al snel verschenen er naaktfoto’s van Rwigara op het internet. Hoewel de autoriteiten ontkennen, zegt Rwigara dat zij de gemanipuleerde plaatjes hebben verspreid als onderdeel van een strak geregisseerde lastercampagne. Rwigara werd beschuldigd van het vervalsen van handtekeningen onder een petitie voor haar kandidatuur, en begin juli sloot de kiescommissie haar uit van de verkiezingen die een maand later door Kagame met 98,8 procent van de stemmen werden gewonnen. Nog diezelfde zomer richtte Rwigara de beweging Itabaza op, waarmee ze burgers aanspoort de overheid ter verantwoording te roepen. En toen was de maat voor de autoriteiten vol. Rwigara zou hebben opgeroepen tot een volksopstand en in oktober werd ze met haar moeder opgepakt. Ruim een jaar later verlaat Rwigara met een brede glimlach de rechtszaal in de hoofdstad Kigali. Het OM laat weten de vrijspraak te respecteren. Bang voor nieuwe vervolging is Rwigara niet. Eigenlijk is ze die vrees al lang geleden kwijtgeraakt. Tegen CNN-journalisten haalde ze een paar jaar geleden al een Rwandees gezegde aan: ‘Als een hyena maar lang genoeg achter je aan Arend Hulshof rent, verlies je uiteindelijk je angst.’ © AI/AFP/CYRIL NDEGEYA
Terwijl de Rwandese rechter begin december het vonnis uitspreekt, beginnen toeschouwers te juichen. De 37-jarige Diane Shima Rwigara en haar moeder Adeline worden vrijgesproken. En dat terwijl het Openbaar Ministerie 22 jaar celstraf heeft geëist tegen Rwigara wegens fraude en poging tot opruiing. Haar moeder zou medeplichtig zijn en had volgens de aanklagers vijftien jaar achter de tralies gemoeten. De driekoppige rechtbank acht echter alle aanklachten ‘ongegrond’. Na de uitspraak omhelzen moeder en dochter alle aanwezige supporters. Ooit, toen Diane nog kind was, waarschuwde haar moeder haar nog dat vrouwen zich nooit met politiek moeten bemoeien. Een les die Rwigara lange tijd ter harte zou nemen: na een studie in de VS werd ze accountant en kreeg ze drie kinderen. Maar sinds haar vader Assinapol Rwigara in 2015 omkwam bij een auto-ongeluk laat Diane, gesteund door haar familie, van zich horen. Al kostte het haar naar eigen zeggen wel even om zich te verzoenen met het feit dat ze ‘a girl who likes politics’ was geworden. Rwigara weet zeker dat haar vader is vermoord door de regering van Paul Kagame met wie hij, een succesvolle zakenman en lange tijd aanhanger van de zittende president, in onmin was geraakt. Ze begon zich kritisch uit te laten over Kagames regime en probeerde buitenlandse ambassades ervan te overtuigen dat haar vaders dood onderzocht moet worden. Maar dat kwam er niet van. De regering-Kagame krijgt internationaal al jaren veel lof voor de stabiliteit in Rwanda en voor de economische ontwikkeling van het land. Critici zeggen dat Kagame een ‘politiestaat’ leidt waarin politieke tegenstanders worden uitgeschakeld. ‘Iedereen in Rwanda kent wel iemand die uit de weg is geruimd’,
39
Februari 2019
23-01-19 15:39
Slimme Nederlandse uitvinding zorgt voor een warmere, energiezuinige vloer en een drogere kruipruimte ANDERE TECHNIEK, BETER ISOLEREND EFFECT Vloeren verliezen vrijwel alle warmte door uitstraling naar de kruipruimtebodem en fundering. Andere soorten isolatie, zoals wol, purschuim en EPS (polystyreen) remmen wel de warmtestroom maar doen niets aan het uitstralende effect. Daardoor blijft 24 uur per dag warmte aan de onderkant weglekken. Zes actieve oppervlakken van het TONZON Thermoskussen reduceren de warmtestraling tot vrijwel nul. Het resultaat is een warmere vloer bij een lagere luchttemperatuur. Meer comfort met minder energieverbruik.
“Uw stookseizoen wordt korter zodat uw cv-ketel langer meegaat en minder hard hoeft te branden. Dit verlengt de levensduur van uw cv-ketel.� SCHONE GEURLOZE KRUIPRUIMTE Het wonen boven een vochtig gat in de grond is niet prettig en niet meer van deze tijd. Door een onderdruk wordt constant vochtige lucht uit de kruipruimte de woning ingezogen. Dit vocht verergert eventuele vochtproblemen en moet door ventilatie weer worden afgevoerd. Dit kost energie en daar willen we juist zo weinig mogelijk van gebruiken. TONZON Bodemfolie stopt de verdamping van vocht uit de bodem, remt het vrijkomen van schadelijk radongas en zorgt zo voor een schone, geurloze kruipruimte. Een duurzame aanpak. De Bodemfolie is volledig recyclebaar.
SLIM EN MILIEUVRIENDELIJK ENERGIE BESPAREN MET TONZON VLOERISOLATIE Vloerisolatie met TONZON Thermoskussens en Bodemfolie legt de basis voor een comfortabele, gezonde en energiezuinige woning. Uw stookseizoen wordt korter zodat uw cv-ketel langer meegaat en minder hard hoeft te branden. Dit verlengt de levensduur van uw cv-ketel. TONZON slimme isolatie-oplossingen voor klimaateffectief verduurzamen, stopt warmtelekken, verlaagt energiekosten en is direct voelbaar in het comfort.
TONZON.NL
VERLENG DUER LEVENSDU VAN UW CV-KETEL N MET TONZO
25-19-012-TonZon_WordVervolg_220x275.indd 1 WV_NR02_2019#2.indd 40
23-01-19 12:29 23-01-19 15:39