JA! #50 Vaccineren, december 2020

2020 #50

Vaccineren

‘Geen concessies aan coronavaccin’ Daniëlle Zandbergen, medisch directeur GlaxoSmithKline

‘Vaccineren is een daad van naastenliefde’ Staatssecretaris Paul Blokhuis

Als de ene ouder wil vaccineren en de ander niet Jeugdarts Ellen van der Linden belicht de morele aspecten

We teach...

OPLEIDING ARTS MAATSCHAPPIJ EN GEZONDHEID, PROFIEL JEUGDARTS Een Leven Lang Leren bij TNO: voor aios én praktijkopleiders Aios TNO leidt jeugdartsen op voor een sterke JGZ! Tijdens de opleiding ontwikkelen aios zich in de verschillende rollen van de jeugdarts variërend van de spreekkamer tot aan de wetenschap. Het leren vindt zo veel mogelijk plaats in en vanuit de praktijk, tijdens praktijkperiodes in de JGZ en tijdens stages. Daarnaast volgen aios cursorisch onderwijs in een eigen jaargroep. Dit leren en professionaliseren gaat door na de opleiding. Bij TNO wordt een stevige basis gelegd voor een Leven Lang Leren.

Praktijkopleiders De praktijkopleider heeft een cruciale rol bij het leerproces van de aios: als coach, als begeleider en als rolmodel. Hij komt voor tal van uitdagingen te staan, zoals: Meer of juist minder sturing geven? Hoe organiseer ik de begeleiding vanuit mijn GGD? Hoe pas ik mijn begeleidingsstijl aan op de leerstijl van de aios? Over deze en andere uitdagingen organiseert TNO terugkomdagen voor opleiders. Over de thema’s stemt TNO af met Sogeon/NSPOH. Uitgangspunten voor onderwijs en terugkomdagen bij TNO: - Competentiegericht - Leren met en van collega’s - Presentaties en praktische opdrachten wisselen elkaar af - Ervaren docenten uit wetenschap en praktijk - Aansluiting bij actueel onderzoek (binnen of buiten TNO) - Eigen inbreng (onderwerpen, werkvormen) wordt zeer gewaardeerd.

Starten en instromen Opleiding De opleiding start ieder jaar in september (in Eindhoven) en in maart (in Leiden) Zie voor meer info: www.artsmg.nl www.tno.nl/onderwijs

Meer dan 30 nieuwe titels en 160 modules voor professionals in de aan public ...een breed scala bij- en nascholing, en occupational health

veelal online: jaarlijks meer dan 30 nieuwe titels en 160 modules.

Onze modules helpen je bij de ontwikkeling van je professionele vaardigheden. Maar de NSPOH biedt meer!

Zoals onderwijs en training waardoor je met meer kennis en vaardigheden bijdraagt aan het verbeteren van de jeugdgezondheidszorg.

Kies in 2021 bijvoorbeeld voor: NIEUW

• (Hoog)begaafdheid • Baecke-Fassaert motoriek test (BFMT) • Basisdataset JGZ: betere registratie voor betere zorg • Communiceren met pubers • Cursus tot gecertificeerd instructeur Van Wiechenonderzoek • Focus op hechting • Introductiecursus Jeugdgezondheidszorg 0-18 • M@ZL-scholing voor jeugdartsen • Nieuwe taak voor de jeugdarts: indicatiestelling • Terugkomdag voor gecertificeerde visusinstructeurs • Terugkomdag voor Van Wiechen instructeurs • Top 10 kleine kwalen in de spreekkamer van de JGZ • Train-de-trainerworkshop voor visusinstructeurs • Visusonderzoek en screening op visuele stoornissen bij jonge kinderen

Bekijk onze actuele bij- en nascholingskalender op www.nspoh.nl Terugkomdagen TNO organiseert meerdere terugkomdagen per jaar in Leiden en Eindhoven. Zie voor data en informatie: https://www.tno. nl/nl/aandachtsgebieden/gezond-leven/roadmaps/youth/ terugkomdagen-en-incompany-trainingen-voor-opleiders/

“Door deze dag heb ik meer inzicht gekregen in hoe mijn aios en ik beter kunnen samenwerken!”

“Deze docent maakt ingewikkelde theorie eenvoudig en toepasbaar in de praktijk!”

De NSPOH wil een waardevolle bijdrage leveren aan de verbetering van de volksgezondheid, de arbeidsomstandigheden en participatie in Nederland. Dit doen wij door professionals kwalitatief goed en vraaggestuurd op te leiden voor de hedendaagse praktijk van public en occupational health. Wij ontwikkelen en organiseren opleidingen, bij- en nascholing, in-company programma’s en symposia op academisch en post-hbo niveau.

INHOUD

2020 #50 - 4

INHOUDSOPGAVE

06

AJN-lid Marjolein van der Laan kijkt graag verder dan haar eigen leefwereld.

Ze verdiepte zich de afgelopen jaren in meerdere thema’s, maar vooral vaccineren groeide uit tot een stokpaardje.

12 Samenwerken in coronatijd De AJN wil jeugdartsen zoveel mogelijk ondersteunen in coronatijd en zoekt daarom nog meer de samenwerking op.

24

‘Vaccineren is naastenliefde’ Staatssecretaris Paul Blokhuis vertelt over de stijging van het aantal deelnemers aan het RVP en de ambities die hij samen met de Vaccinatiealliantie deelt.

Ja! magazine

Ontwikkeling coronavaccin Waarom kan het toekomstige vaccin tegen corona ineens sneller ontwikkeld worden? Danielle Zandbergen, medisch directeur Nederland van vaccinontwikkelaar GlaxoSmithKline (GSK) legt het uit.

18

INHOUD

5 - 2020 #50

Meer vragen over vaccineren Op het antroposofisch consultatiebureau van jeugdarts Rineke Boerwinkel krijgen ouders met vragen uitgebreide voorlichting over de voor- en nadelen van vaccineren.

32

40 Verder in dit nummer

07 29 31 36 41 42

Dilemma ‘Vaccineren moet gratis zijn voor iedereen’. Vier professionals reageren op deze stelling.

Colofon

Column van Jeanne-Marie Hament Selfie: Rosanne van der Lugt stelt zich voor Oproep: Schrijvers gezocht voor JA! Casus: Wat als ouders het niets eens zijn over vaccinatie?

Recensies Markant: Onderzoek naar informatiebehoefte vaccineren

Aan dit nummer werkten mee:

Michèle Haagmans Eric Kampherbeek, Ellen van der Linden, Rosanne van der Lugt

Marktvisie: Advertenties, advertorials en pagina’s Marktvisie vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie.

Rechten: Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk

COVER: JA! magazine van de AJN

Frequentie: 3 keer per jaar ISSN: 1873-8346 EDITIE: 2020 #50

Hoofdredacteur: Jeanne-Marie Hament Eindredactie: Bureau Bax Redactiecoördinatie: Louise Dijkmans

Model: Cato Michorius Fotografie: Eric Kampherbeek

worden overgenomen zonder schrif telijke toestemming en bronvermelding van de uitgever.

SECRETARIAAT/CONTACT AJN: Churchillaan 11, 7e etage

ART DIRECTION/SALES:

Elma Media BV, Silvèr Snoek Salesmanager, s.snoek@elma.nl Postbus 18, 1720 AA Broek op Langedijk T: 0226 331 600, I: www.elma.nl ABONNEMENT: Alle AJN-leden ontvangen JA!

Niet-leden kunnen losse nummers bestellen via secretariaat@ajnjeugdartsen.nl.

Ja! magazine

3527 GV Utrecht, T: 0854 894 980 ja@ajnjeugdartsen.nl www.ajnjeugdartsen.nl www.facebook.com/jeugdartsennederland www.twitter.com/jeugdartsen www.linkedin.com/company/ajn-jeugdartsen-nederland/

INTERVIEW

2020 #50 - 6

Ja! magazine

7 - 2020 #50

INTERVIEW

‘Meer mensen zien door de Covid-uitbraak het belang van vaccineren’ Marjolein van der Laan (58) is een arts met de voeten in de klei, die graag verder kijkt dan haar eigen leefwereld. En meer wil dan ‘alleen kinderen zien’. Dat verklaart waarom ze binnen haar GGD Noord- en Oost-Gelderland al op verschillende plekken actief was. Geen wonder ook dat ze in 2016 enthousiast aanhaakte als vicevoorzitter bij het landelijke AJN-bestuur. Ze verdiepte zich de afgelopen jaren in meerdere thema’s, maar vooral het vaccineren groeide uit tot een stokpaardje.

Tekst: Louise Dijkmans Beeld: Eric Kampherbeek

Wist jij meteen wat je later wilde worden?

de finesses uitpluizen. Ik ben meer van de grote verbanden zien;

“Ja, eigenlijk wel. Ik kom helemaal niet uit een medisch gezin, ook

oorzaak, gevolg en onderscheiden welke facetten er nog meer

niemand in mijn familie houdt zich met zorg bezig. Maar ‘zieken-

meespelen. En dat kon ik in dit werk heel erg kwijt.”

huisje spelen’ vond ik als kind al leuk! En later, op de middelbare school, schreef ik voor mijn eindexamen geschiedenis een scriptie over Aletta Jacobs. Wat mij fascineerde, was vooral haar werk als

‘Met de digitalisering is het gesprek over vaccineren op de achtergrond geraakt’

huisarts in Amsterdam, waarbij ze ook heel sociaal geneeskundig en preventief bezig was. Ik denk dat in die tijd onbewust het zaadje voor de JGZ geplant is.”

Koos je meteen voor de jeugdgezondheidszorg?

“Ik wilde aanvankelijk kindergeneeskunde doen, maar daar was tijdens mijn afstuderen in 1989 geen werk in te vinden. Daarom startte ik met de JGZ-opleiding, toch een beetje in die richting. Ik kon ook meteen aan de slag in de Achterhoek. Ik dacht ‘een paar jaar werken hier en dan gaan we weer verder’. Maar het beviel heel erg goed! Zeker toen we ons gingen settelen en kinderen kregen.

Hoe ziet jouw huidige werkweek eruit?

De Achterhoek is een fantastische omgeving om kinderen te laten

“Geen week is hetzelfde. Ik heb in het voorjaar veel Covid-gere-

opgroeien. En het werk bood ook veel uitdaging. Vooral het brede

lateerde werkzaamheden verricht. Nu richt ik me weer puur op

kijken lag me erg. Ik ben niet iemand van de details, van iets tot in

JGZ-taken. Ik heb voor september een aantal studiedagen geregeld,

Ja! magazine

INTERVIEW

2020 #50 - 8

maar ben ook betrokken bij de invoering van een aantal pilots. Zo

raakte meer op de achtergrond. Mijn GGD heeft het onderwerp

gaan we de bovenbouw van alle basisscholen in ons gebied een

‘vaccinatie’ daarom weer toegevoegd aan de vragenlijsten.”

workshop KinderrechtenNU aanbieden. Dit gebeurt om kinderen sterker te maken en ze handvatten voor de toekomst te geven. Durf

Zijn er nog meer ideeën voor het verhogen van de vaccinatie-

te praten als er iets is, weet bij wie je terecht kan, kijk om je heen

graad?

en blijf niet met een probleem rondlopen. Daarnaast zijn we bezig

“Wat fijn zou zijn, is dat het woonplaats-principe in de toekomst

met de implementatie van de Groeigids-app. En willen we nieuws-

niet meer leidend is. Je zou dan ook elders een vaccinatie kunnen

brieven versturen aan ouders die daar toestemming voor geven;

halen. Dit plan staat ook in het eerder genoemde visiedocument.

per levensfase berichtgeving over wat er dan relevant is voor de

Daarnaast zou ik het wenselijk vinden als de leeftijdsgrens van 18

ontwikkeling van het kind. En tot slot hebben we erg veel aandacht

jaar, niet alleen voor de HPV, maar voor alle vaccinaties, naar 21 of

voor het vaccineren.”

24 jaar gaat. Omdat je ziet dat als jongeren ouder zijn, ze toch weer andere, meer zelfstandige keuzes maken. Ook zou ik het heel goed vinden dat je, op het moment dat je de laatste prik hebt gehad en

‘Ik hoop dat er meer actieve leden opstaan om ons vak te laten zien’

je bent niet volledig ingeënt, je een bericht krijgt dat je nog recht hebt op een aantal vaccinaties binnen het RVP. Het zou mooi zijn als jongvolwassenen die keuze krijgen, zonder te moeten betalen.

En dat je bij alle vaste prikmomenten reminders krijgt van wat je gemist hebt, nu is dat maar eenmalig.

Door de Covid-uitbraak beseffen mensen steeds meer dat je ziek kunt worden zonder een vaccinatie en iets ernstigs kunt oplopen.

De anti-vaxxers lijken nu wat minder aanwezig. Terwijl anderen daarentegen veel meer laten horen waarom vaccineren goed is, dat

Voor vaccineren maak jij je extra sterk. Hoe doe je dat?

geluid was een beetje ondergesneeuwd.”

“Vaccineren is een belangrijk onderdeel van ons vak. In 2016, daalde landelijk de vaccinatiegraad en vanuit het ministerie van VWS

Laten jeugdartsen voldoende hun stem horen?

kwamen er toen vragen richting het AJN-bestuur, waar ik toen net

“Daarin kunnen we nog meer onze rol pakken. Het is veel jeugdartsen

deel van uitmaakte, of we als beroepsgroep niet iets konden doen

eigen om alles van alle kanten te bekijken, dat doe ik zelf ook. Het is

om dit tij te keren. Toen heb ik gezegd: ‘Wat me altijd zo opvalt,

fijn als je zo met elkaar zit te praten, ook met een ouder. Maar nuance

is dat ouders doorgaans beslissen over wel of niet vaccineren.

is niet interessant voor de buitenwereld. Ik denk dat we - zonder dat

Hoe mooi zou het zijn als 16-jarigen daar zelf een beslissing over

we onszelf daarin hoeven te verliezen - meer voor onze mening kun-

kunnen nemen? Dat is te faciliteren met een oproep vanuit de JGZ

nen staan. ‘Jeugdartsen moeten meer op de zeepkist! ’, las ik onlangs

om opnieuw het gesprek aan te gaan’. Dat geluid is toen door het

op Twitter en daar ben ik het mee eens. Ook moeten we beseffen dat

ministerie opgepakt. Er werd een werkgroep opgericht waar ik deel

het AJN-bestuur niet de vereniging is; dat zijn de leden! Ik hoop dat

van uitmaakte. Hieruit is het visiedocument Met de JGZ naar een

er steeds meer actieve leden opstaan om ons vak te laten zien, zeker

robuust RVP voor 4 tot 18-jarigen voortgekomen.”

nu in de Covid-periode. De nieuwe opleiding, die breder van opzet is, zal dit hopelijk ook aanmoedigen.”

Zijn er nog andere aanpassingen die de vaccinatiegraad kunnen verbeteren?

Wat brengt een actieve rol de jeugdarts?

“Zeker. Bij 0 tot 4 is vaccineren altijd onderdeel van het gesprek in

“Veel kennis en inzicht. Als bestuurslid leer je al snel hoe alle hazen

de spreekkamer, want daar wordt veel gevaccineerd. Maar bij 4 tot

lopen, hoe het landelijk werkt, hoe de politiek in elkaar steekt, hoe

18 is het gesprek over vaccineren helemaal uit de onderzoeken ver-

ieder voor zijn eigen belangen strijdt en gezamenlijk voor het kind.

dwenen. Ik vind dat we dat weer terug moeten brengen. En dat we

Ik spar met de AJN-werkgroep Werkgroep Vluchtelingen en ben

in elk geval moeten vragen: Is je kind (volledig, deels of niet) gevac-

onder meer voorzitter van het Beroepsgroepen overleg in de JGZ.

cineerd, ben jij gevaccineerd, heb je er vragen over? Toen ik begon,

Dat verruimt je blik enorm. Ik kan eigenlijk iedere jeugdarts een

in 1990, was vaccineren veel meer een gespreksonderwerp. Ouders

actieve rol aanraden.”

moesten de vaccinatiekaart meebrengen. Met de hele digitalisering is dat veranderd. De kaart hoefde niet meer mee en het onderwerp

Q

Ja! magazine

9 - 2020 #50

Wie is ‌ Marjolein van der Laan-Coenen (58) werd geboren in Den Haag.

Ze bracht haar jeugd door in zowel Breda als Heerenveen. Na de middelbare school verhuisde ze naar Nijmegen, voor een studie medicijnen aan de Radboud Universiteit.

In 1990 ging Marjolein aan het werk als jeugdarts in opleiding in Doetinchem. Bijna dertig jaar werkt ze nu bij GGD Noord- en Oost-Gelderland 4-18. Marjolein vervulde er ruim twintig jaar de functies van arts M+G proďŹ el JGZ en forensisch arts. In 2008 volgde ze de Sense-opleiding en sinds 2011 is ze actief als stafarts JGZ. In maart 2016 voegde Marjolein zich als vicevoorzitter bij het landelijk bestuur van de AJN. Marjolein is getrouwd en heeft een zoon en een dochter.

Ja! magazine

INTERVIEW

MARKTVISIE

Gezond eetgedrag bij kinderen:

welke tips kun je aan ouders meegeven?

Niet alleen wat kinderen eten, maar ook hoe ze eten is van

ontwikkelen, hetgeen belangrijke ontwikkelingsprocessen zijn.

belang, blijkt uit een nieuw wetenschappelijk statement van

Bij een autoritaire aanpak bestaat daarnaast een grotere kans

1

de Amerikaanse Hartstichting. Het statement geeft richtlijnen

dat kinderen eten wanneer ze geen honger hebben. Ook eten

voor ouders en verzorgers om positief eetgedrag en het behoud

kinderen bij deze aanpak vaker calorierijke producten, waardoor

van een gezond gewicht bij kinderen te bevorderen. Daarmee

het risico op gewichtstoename ontstaat. Aan de andere kant

kan mogelijk het risico op ziekten later in het leven verminderd

biedt een toegeeflijke aanpak, waarbij een kind mag eten wat

worden.

het wil en wanneer het dat wil, niet genoeg grenzen om gezonde eetgewoonten te ontwikkelen. Onderzoek heeft ook deze aanpak

POSITIEVE EETOMGEVING

gekoppeld aan een groter risico op ongewenste gewichtstoename

Hoewel veel kinderen het vermogen hebben om te stoppen met

bij kinderen.

eten als ze vol zijn, worden kinderen ook beïnvloed door de algehele sfeer en het gedrag van de ouders tijdens de maaltijd. Als kinderen

WELKE AANPAK WERKT DAN WEL?

zich onder druk gezet voelen om te eten, kan het voor kinderen

Bij kieskeurige eters kan het herhaaldelijk aanbieden van een

moeilijker zijn om te luisteren naar hun eigen natuurlijke honger- en

variatie aan gezonde producten de kans verhogen dat kinderen deze

verzadigingsgevoel. Door kinderen zelf uit gezonde opties te laten

producten zullen accepteren, met name wanneer ze geserveerd

kiezen wat ze willen eten, en - nog belangrijker -

worden met producten die het kind al kent en lust. Ook als ouders

hoeveel ze willen eten, moedig je ze aan om gezonde eetgewoontes te ontwikkelen. Dit leidt vaker tot een gezond eetpatroon en gezond gewicht op latere leeftijd. Het advies is daarom om de focus te

Tips voor ouders

leggen op een positieve eetomgeving, in plaats van op (strenge)

•

Laat kinderen zelf kiezen wat ze willen eten uit een selectie gezonde opties.

regels over wat en hoeveel een kind moet eten.

•

Let op verbale en non-verbale signalen van je kind die aangeven dat hij/zij honger heeft of vol zit.

KIESKEURIGE ETERS •

Soms kan het echter moeilijk zijn om kinderen eigen voedselkeuzes

Laat je kind niet meer eten dan hij/zij wil; voer geen druk uit.

te laten maken, vooral wanneer ze kieskeurig zijn en weerstand bieden aan nieuwe producten of gerechten. Dit gedrag wordt vaak

•

gezien bij jonge kinderen van 1 tot 5 jaar en is normaal. Autoritaire

•

Eet op vaste tijdstippen.

Serveer gezonde of nieuwe gerechten en producten naast gerechten of producten die je kind al lekker vindt.

regels rondom eten en het geven van beloningen en straffen •

kunnen op korte termijn succesvol lijken. Onderzoek ondersteunt

Eet met regelmaat nieuwe, gezonde voedingsmiddelen

deze aanpak echter niet; deze aanpak kan juist negatieve gevolgen

samen met je kind en laat merken dat je hiervan geniet:

hebben op de lange termijn. Een autoritaire eetomgeving kan een

als ouder ben je een rolmodel.

kind belemmeren om positieve besluitvormingsvaardigheden te

Ja! magazine

enthousiast zijn over het eten van bepaalde producten, kan dit het

BRANDED CONTENT

MARKTVISIE

kind helpen om deze producten te accepteren. Het goede

FrieslandCampina Institute

voorbeeld geven door middel van het eten van gezonde producten

Het FrieslandCampina Institute biedt

of gerechten - door ouders, verzorgers, broers en zussen en

gezondheidszorgprofessionals informatie over zuivel,

leeftijdgenoten - is een goede strategie om kinderen te helpen

voeding en gezondheid volgens de laatste stand van de

open te staan voor een grotere verscheidenheid aan voedselopties.

wetenschap. Voor gezondheidszorgprofessionals zijn er

Daarnaast is het voor ouders een uitdaging om structuur en grenzen

rondom het onderwerp goede voeding voor kinderen vanaf 1

te bieden zonder dat kinderen te veel beperkt worden in hun

jaar diverse praktische informatiematerialen ontwikkeld: een

autonomie om keuzes te maken en daardoor niet meer luisteren

poster om in de wachtkamer op te hangen, brochures om aan

naar hun eigen honger- en verzadigingsgevoel.

ouders mee te geven, een animatievideo en gesprekskaarten om te gebruiken voor uitleg tijdens het consult. Deze materialen zijn te bestellen en te downloaden via www.frieslandcampinainstitute.com/nl

Bron 1. Wood, A. C., Blissett, J. M., Brunstrom, J. M., Carnell, S., Faith, M. S., Fisher, J. O., ... & Momin, S. R. (2020). Caregiver influences on eating behaviors in young children: A scientiďŹ c statement from the American Heart Association. Journal of the American Heart Association, 9(10), e014520.

Ja! magazine

ONDERZOEK

2020 #50 - 12

‘Records gebroken bij ontwikkeling coronavaccin’ Hoe wordt een vaccin ontwikkeld? Hoe zat het ook al weer met die fases van onderzoek die voorafgaan aan de productie van een vaccin? En waarom lijkt dat met het toekomstige vaccin tegen corona ineens sneller te kunnen? Daniëlle Zandbergen-van den Boogaardt, Medisch Directeur Nederland van vaccinontwikkelaar en producent GlaxoSmithKline (GSK), legt het uit.

Tekst: Jeanne-Marie Hament Beeld: unsplash.com

Welke vaccins in het huidige Rijksvaccinatieprogramma (RVP)

fectief is om alle zuigelingen standaard te vaccineren hiertegen.

worden geproduceerd door GSK?

Ik denk dat je een eventuele uitbraak voor moet willen zijn. Maar

“Synflorix (pneumokokken), Boostrix polio (DKTP), Cervarix (HPV)

los daarvan, stel dat je dat vaccin nu zou willen voor je kind, dan

en Boostrix (DKT) zijn van GSK. Rotarix lag al klaar maar het plan

moet je goed ingelezen zijn, wil je een huisarts overtuigen om het

om babies behorend tot specifieke risicogroepen tegen rotavi-

te geven. Daar heb ik persoonlijk ervaring mee; ik heb drie kinde-

rus te gaan vaccineren is stopgezet; enerzijds wegens Covid-19,

ren. Ik vind het gebrek aan voorlichting naar ouders daarover een

anderzijds omdat de risicogroep-aanpak niet werd gesteund door

gemis. Op het consultatiebureau kreeg ik geen voorlichting. Maar

de kinderartsen en minder effectief is dan universele vaccinatie.

de huisarts is hier al helemaal niet mee bekend.”

De Gezondheidsraad buigt zich momenteel over een hernieuwd advies. Universele vaccinatie tegen rotavirus wordt in omringende landen, zoals in Engeland en België, al jaren succesvol gegeven. We

‘Er worden geen concessies gedaan aan de veiligheid van een toekomstig coronavaccin’

wachten af.”

Is Nederland anders qua vaccinbeleid dan andere landen?

“In vergelijking met Engeland, waar men voortvarend is met het opnemen van nieuwe vaccins in hun programma, heeft Nederland een meer afwachtende houding. Maar ik vind het goed dat er een Gezondheidsraad is die onderzoekt wat hier werkt. Wat ik jammer vind is dat goede vaccins, die niet in het RVP terecht komen, meteen ook helemaal buiten het zicht blijven. Dat een vaccin niet in het RVP zit, wil

Hoe zou het anders kunnen?

namelijk niet zeggen dat het geen toegevoegde waarde kan hebben.”

“In Oostenrijk bijvoorbeeld bieden ze ouders een kalender waarin alle vaccinaties zijn genoemd, ook de vaccins buiten het program-

Kan je daar een voorbeeld van geven?

ma. Ouders kunnen dan kiezen of ze die vaccinaties extra willen. Ze

“Het meningokokken B-vaccin bijvoorbeeld. Meningokokken

krijgen voorlichting en uitleg over het tijdstip waarop het vaccin het

B-infecties zijn onvoorspelbaar en hebben vaak een fatale afloop.

beste gegeven kan worden. In Nederland gebeurt dit nu niet, maar

Op dit moment komt het in Nederland weinig voor en de Gezond-

voorlichting geven zou wel kunnen. Vaccinaties op maat van het

heidsraad heeft aangegeven dat het waarschijnlijk niet kostenef-

RIVM is hierin een belangrijkste eerste stap.”

Ja! magazine

ONDERZOEK

13 - 2020 #50

Fases van vaccinontwikkeling Allereerst zijn er de pre-klinische tests; dit zijn laboratorium- en dierexperimenteel onderzoek.

Hierop volgende de klinische studies: dit zijn de studies die met mensen worden gedaan, op basis van internationale afspraken.

In fase I worden in studies met kleine groepen vrijwilligers de veiligheid, de afweerreactie en de tolerantie voor verschillende doses geĂŤvalueerd.

Fase II omvat een grotere groep en bevestigt formuleringen en doses. Ook stelt het de behoefte vast aan boosters en de beste intervallen tussen elke dosis.

Fase III-onderzoek evalueert de bescherming in een groep van duizenden vrijwilligers die risico lopen op de bewuste infectie.

Daarna volgt de goedkeuring en productie. Dit laatste is een omvangrijk proces dat goed moet worden afgestemd op de behoefte aan het vaccin.

Van de start van de productie totdat het vaccin in de koelkast ligt, duurt gemiddeld 24 maanden.

Daarna vindt permanente monitoring plaats en worden kwaliteitsevaluaties uitgevoerd door de ontwikkelaar en de overheid.

Ja! magazine

ONDERZOEK

2020 #50 - 14

Hoe verloopt de ontwikkeling van een vaccin in vogelvlucht?

risk’ gestart met het bouwen en certificeren van productiefacilitei-

“De ontwikkeling begint met de research and development (R&D). In

ten. Dat alleen kost al vijf tot acht jaar. Vaccinproductie kan tot wel

Wavre in België vindt naast vaccinproductie veel R&D plaats. Onder

twee jaar in beslag nemen. Tijdens dit proces zijn er veel kwaliteits-

R&D vallen pre-klinische studies en fase 1, 2 en 3 studies (zie kader).

controles voordat het geleverd wordt. Ik zeg ‘normaal’, want aan

In de vroege fases van vaccinontwikkeling werken we vaak samen

de ontwikkeling van het coronavaccin wordt de grootste prioriteit

met universiteiten of andere onderzoeksinstituten. De fase 3 studies

gegeven en worden er records gebroken.”

en het productieproces vinden op meerdere plekken in de wereld plaats. GSK is betrokken bij alle fases van de vaccinontwikkeling.”

Is dat wel veilig?

“Aan veiligheid worden zeker geen concessie gedaan. Niemand

Hoelang duurt de ontwikkeling van een vaccin ongeveer?

is gebaat bij een slecht of onveilig vaccin. Dat zou verschrikkelijk

“Gemiddeld duurt het zo’n 15 jaar, maar er zijn voorbeelden dat het

schadelijk zijn. Ook voor het vertrouwen in vaccineren. Waar de

veel langer kan duren zoals bij Meningokokken B of het HIV vaccin,

winst qua snelheid wordt behaald is op het gebied van regelgeving

waar nog geen vaccin voor is. ‘Normaal’ gesproken wordt iedere

en het parallel laten lopen van verschillende fases en de productie.

fase eerst doorlopen en netjes afgerond. Tijdens fase 3 wordt er ‘at

De processen met de overheden gaan nu veel sneller omdat alle

Type vaccins en termen Conjugaat vaccins: een onderdeel van het pathogeen gekoppeld aan een conjugaat.

Recombinant vaccin: een stukje genetisch materiaal (DNA) wordt ingebracht in gistcellen om het antigeen te produceren. Dit kan worden gecombineerd met een adjuvans. (m)RNA/DNA vaccins: zijn een heel nieuw type vaccin. Genetisch materiaal dat codeert voor de productie van het antigeen, is de actieve component. De targetcellen van degene die gevaccineerd is gaan zelf antigeen produceren, waardoor een immuunrespons getriggerd wordt. Er zijn nog geen geregistreerde mRNA vaccins op de markt.

Vector vaccins: de vector is een (onschadelijk gemaakt) virus dat genetisch materiaal bevat van de ziekteverwekker waartegen je wilt beschermen.

In het lichaam kan dit virus dan eiwitten corresponderend voor de ziekteverwekker produceren waartegen een afweerreactie wordt opgewekt. Er zijn nog geen vector vaccins op de markt.

Ja! magazine

15 - 2020 #50

ONDERZOEK

autoriteiten zo snel mogelijk een goed vaccin wensen. En daarnaast is de productie al begonnen.”

Verdere verdieping?

Hoe kan dat de productie al op gang is als er nog geen vaccin is?

“Wij maken een adjuvans (zie kader) dat al gebruikt wordt voor griepvaccins. Het is een hulpstof die uiteindelijk samengevoegd

Zie de website van de IFMPA: www.ifpma.org

wordt met een antigeen, die een andere samenwerkingspartner

Overzicht over ontwikkeling vaccins tegen corona

zal produceren. Hiervoor werken we nu samen met zeven partijen.

met plaatjes uit Nature: https://www.nature.com/

De productie van het adjuvans loopt al. Voor 2020/2021 zijn er

articles/d41586-020-01221-y

door de Engelse regering 60 miljoen doses van een eventueel recombinant vaccin besteld. Ook de Verenigde Staten hebben hun belangstelling inmiddels met een overeenkomst bezegeld. We hopen dat het vaccin er in het voorjaar van 2021 is.”

Worden er ook andere vaccins gemaakt tegen corona?

‘Ja er zijn meerdere platforms die gebruikt worden. Met platforms bedoel ik de wijze waarop het vaccin wordt gemaakt. Wij werken aan een eiwitvaccin, dat is een traditioneel type vaccin. Maar er worden ook bijv oorbeeld mRNA vaccins en vaccins gebaseerd op vectoren ontwikkeld. We moeten afwachten welke vaccins de eindstreep gaan halen. Er zullen meerdere typen vaccins gaan komen. En dat lijkt me goed, want er zal veel vaccin nodig zijn.”

‘Een vaccin dat niet in het RVP zit, kan wel toegevoegde waarde hebben’ Zie je een rol voor jeugdartsen weggelegd in de toekomst voor het breder vaccineren van bijvoorbeeld corona-vaccin en vaccins buiten het RVP? “We hebben onderzoek gedaan waaruit blijkt dat 83 procent van de ouders en 70 procent van de huisartsen vinden dat aanvullende kindervaccinaties idealiter op het consultatiebureau thuishoren.

Dus als het pakket met vaccinaties wordt uitgebreid, binnen of buiten het RVP, dan kan de JGZ een belangrijke rol spelen. Ik wil in dit interview nog heel graag van de gelegenheid gebruik maken om een groot compliment te geven aan de jeugdartsen en JGZ. Want in coronatijd is de JGZ jonge kinderen blijven vaccineren en werden ouders daarbij gerustgesteld dat het continueren van vaccinatie belangrijk en veilig is. In veel landen is het programma tijdelijk stil komen te liggen. Dat hebben jullie erg goed aangepakt.”

Q

Ja! magazine

mednet.nl/spierziekten

Herkent u een spierziekte bij uw patiënt?

Deze webcast is door kijkers beoordeeld met een 8,3!

Nu on d deman r! kbaa i h c s e b In Nederland lijden er meer dan 200.000 mensen aan één van de ongeveer 600 verschillende spierziekten. Door de zeldzaamheid, de verschillende symptomen en het heterogene karakter hiervan, is het stellen van de diagnose vaak een ingewikkeld en langdurig traject. Deze webcast geeft u praktische handvatten die helpen bij het herkennen en het doorverwijzen van een patiënt met een spierziekte in de eerste lijn middels illustratieve casuïstiek.

Sprekers • Dr. Ludo van der Pol, neuromusculair neuroloog UMC Utrecht • Femke van Gennip, huisarts in Doorn • Bart Bartels, fysiotherapeut UMC Utrecht • Tom van ’t Hek, moderator

Voor wie?

Deze nascholing is bedoeld voor huisartsen, fysiotherapeuten, jeugdartsen, neurologen en kinderartsen.

Accreditatie Geaccrediteerd voor 2 punten bij NVK, NVN en KNGF en voor 1,5 punt bij ABC1.

Vragen?

Voor vragen over deze webcast uitzending kunt u terecht bij nascholing@springer.com

Gratis te bekijken U kunt deze uitzending kosteloos bekijken.

Deze uitzending wordt mede mogelijk gemaakt door:

Bekijk direct MAT-NL-2000995

Column

17 - 2020 #50

Vogels Over de snelweg danst een enorme zwerm spreeuwen. Als bij water of vlammen probeert mijn oog steeds het moment te vatten, maar dan is er alweer een andere schoonheid ontstaan. De groep is een eenheid; ferm en samen. Maar tegelijk is hun dans een en al vrijheid. Genieten ze van het bij elkaar zijn of is het puur overleven?

In een filosofisch artikel las ik eens dat wij geprogrammeerd zijn om bij een groep te horen. Dat sociale instinct was hard nodig in de prehistorie, anders had je geen overlevingskansen. Het zorgt er ook voor dat wanneer je iets niet begrijpt, je het niet vertrouwt en kwade dingen gaat geloven. Voor mij viel met dat artikel veel op zijn plek als het gaat om vaccinatie-wantrouwen. Hoe zwaar speelt hier het sociale instinct mee om bij een groep te willen horen? Zijn de argumenten over bijwerkingen, hulpstoffen en vaccinatie-schade wel los te zien van de behoefte om onderdeel te zijn van een groep?

Voor deze JA! heb ik me verdiept in de nieuwste vaccinontwikkelingen tegen het COVID 19-virus. Virusvectoren en RNA-vaccins; vaccins die niet eerder op de markt zijn gebracht. ‘Waarom kan dat nu dan wel ineens?’, zei een klein stemmetje achterin mijn hoofd. Niet lang daarna hoorde ik dat er zestigduizend vrijwilligers voor een Leidse vaccinontwikkelaar in landen ‘zoals in Zuid Amerika’ getest zouden gaan worden. ‘Waarom niet in Nederland?’, dacht ik, ‘We hebben hier genoeg corona-exposure toch?’ Er gebeurde iets met me, ik werd opstandig en er kwamen vragen in me op. ‘Worden er ethische commissies vermeden? Worden arme mensen gezocht die met een lage vergoeding het vaccin zullen nemen? Wil ik dit vaccin eigenlijk wel als het er is?’.

Mijn sociale instinct schreeuwde om verheldering, om medestanders misschien zelfs. Dus peilde ik mijn vriendinnen. “Je lichaam breekt RNA en virusvectoren heel snel af, Jeanne”, zei de ene vriendin die klinisch genetica is. “Die antistoffen tegen corona worden snel aangemaakt en dan is het RNA vervolgens in no time weg.” De andere vriendin, huisarts en altijd enorm op de hoogte, zei: “Zo’n nieuw vaccin bestaat al wel. Tegen Ebola. En die vaccins worden ook in Engeland en de VS getest op vrijwilligers trouwens.” Hun uitleg ging erin als zoete koek. Heel fijn, want ik wilde bij hen blijven horen, net als de spreeuwen bij hun zwerm.

Jeanne-Marie Hament Arts M+G en hoofdredacteur JA!

Beeld: Santé Partners

Ja! magazine

VISIE

2020 #50 - 18

‘Samen kom je verder’ Liters handalcohol en zeep, looproutes en mondkapjes. Van thuis blijven naar langzaam weer naar buiten en toch weer meer thuis blijven; afgelopen maanden veranderden patronen, ritmes en gewoontes in het dagelijks leven enorm. Het bestuur van de AJN wil jeugdartsen in dit coronatijdperk zoveel mogelijk ondersteunen. Dit doet het bestuur vooral door nieuwe samenwerkingen op te zoeken en bestaande te verstevigen. Beleidsmedewerker Tinneke Beirens vertelt hierover.

Tekst: Tinneke Beirens, met medewerking van Irene Peters Beeld: iStock by Getty Images

“Zoeken naar andere werkvormen, manieren om contact te

naar meer gangbaar taalgebruik. Binnen afzienbare tijd werden

houden of in contact te komen. Daar willen zijn en staan waar

de ‘beslisbomen neusverkouden kinderen’ - zoals ze in eerste

je als sociaal geneeskundige, jeugdarts, het beste kan helpen

instantie werden genoemd - veelvuldig en wijdverspreid gebruikt.

en ondersteunen. Aan de voorkant preventief, om problemen te

Kinderdagverblijven, basisscholen en daarna ook het voortgezet

voorkomen. Dit kan je zelfstandig als beroepsgroep doen, maar

onderwijs gebruiken de beslisboom om te kijken wie wel of niet

ook hier geldt het bekende gezegde: alleen ga je sneller maar

naar de opvang of school mag komen. Een mooie samenwerking

samen kom je verder! Gelukkig zijn er afgelopen maanden diverse

waarbij we gebruik maakten van elkaars expertise en netwerk.”

samenwerkingsverbanden opgezet of verstevigd. Zo is er nu het landelijk inhoudelijk adviesteam Corona JGZ, bestaande uit verte-

Artsen Infectieziektebestrijding

genwoordigers van jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen V&VN,

“Ook dichter bij huis is de samenwerking tussen de verschil-

JGZ-branches, NCJ en daar waar van toepassing college perinatale

lende deskundigheidsgebieden versterkt. Jeugdartsen en artsen

zorg. In het vorige nummer van JA! hebben we hierover namens

Infectieziektebestrijding die zij-aan-zij werkten om de coronacrisis

het bestuur ook verteld.”

te beteugelen. Jeugdartsen die ervaarden hoe interessant het

Beslisbomen met BOinK “In de zomermaanden erna liep dit contact verder door, op een lagere frequentie met wekelijks in plaats van dagelijks overleg.

Daarnaast zijn er afstemmingen met andere organisaties van de grond gekomen; verbanden waar we voorheen nog maar weinig contact hadden. Een mooi voorbeeld hiervan is het contact met BOinK (Belangenvereniging voor Ouders in de Kinderopvang).

Zij gaven al vroeg aan dat pedagogisch medewerkers behoeften hadden aan een duidelijke, praktische vertaling van de geldende RIVM/overheidsregels. Een ‘beslisboom’ als hulpmiddel om aan te kunnen geven wanneer kinderen wel/niet naar school of de opvang mogen komen. BOinK bracht de de kennis en ervaring in op welke wijze en op welke toon hun doelgroep het beste te benaderen is. Ook gaf de belangenvereniging duidelijk aan waar de behoefte lag. Wij als AJN konden toen met kennis van de (medische) volksgezondheid een toevoeging aanreiken door de check op de goede vertaling en verwerking van de RIVM-richtlijnen

Ja! magazine

19 - 2020 #50

VISIE

werk van een IZB-arts eigenlijk is! Hoe bron- en contactonder-

Opleiding en campagne

zoek wordt uitgevoerd, hoe instellingen worden geadviseerd. Op

“De coronacrisis heeft ook het belang aangetoond van een goed

landelijk niveau werkten de artsen infectieziektebestrijding (NVIB)

functionerende publieke gezondheid en goed toegeruste GGD-

samen met de jeugdartsen (AJN), toen ze zich begin juni succesvol

en. De KAMG probeert hier telkens aandacht voor te vragen met

hard hebben gemaakt voor het toelaten van jonge kinderen met

artikelen in Medisch Contact, op haar website en op sociale media.

enkel een neusverkoudheid tot de kinderopvang.”

De publieke gezondheid kan niet zonder goed opgeleide artsen, het LOP staat in de steigers, alleen de financiering is nog niet rond.

Maar het kan toch niet anders dan dat VWS nu het belang inziet van een goede opleiding?

‘De coronacrisis heeft het belang aangetoond van goed toegeruste GGD-en’

Ondertussen is er onder meer op artsmg.nl een campagne gaande om basisartsen te werven voor de verschillende profielen van de opleiding tot arts M+G. Je hebt vast ook al een paar collega’s herkend in de advertenties. Hopelijk leidt het ertoe dat er een grotere instroom komt in de opleiding. Jonge artsen die breed worden opgeleid, zodat we in toekomstige crises snel kunnen reageren. Al deze ontwikkelingen zorgen ervoor dat AJN en KAMG ook inhoudelijk samen nog beter kunnen opkomen voor de volksgezond-

Optrekken met de KAMG

heid, ieder vanuit zijn eigen deskundigheid.”

“Daarnaast zijn er sindsdien extra afstemmingen op landelijk niveau met de KAMG om de krachten te bundelen van de ver-

Gezonde jeugd en maatschappij

schillende sociaal geneeskundigen. Waarbij bijvoorbeeld werd

“Tijdens het schrijven van dit stuk lopen de cijfers van de corona-

gesproken over de vraag ‘Welke afwegingen we moeten meene-

besmettingen weer flink op. Het is koffiedik kijken hoe het staat

men, wanneer er een vaccin is?’ Maar ook over de vraag op welke

met de besmettingen en fysieke en psychosociale gevolgen van

gebieden we als sociaal geneeskundigen nog beter kunnen samen-

de coronapandemie wanneer deze JA! verschijnt. Maar het is te

werken in het kader van de volksgezondheid.

hopen dat de verschillende (nieuwe) samenwerkingsverbanden

Corona heeft ook het belang van een gezonde leefstijl laten zien.

behouden blijven en dat er meer gezamenlijke stappen te zetten

Jeugdartsen adviseren in de spreekkamer natuurlijk de hele dag

zijn voor een gezonde en gelukkige jeugd en maatschappij.

over een gezonde leefstijl. De KAMG wil graag de krachten bundelen om ook op landelijk niveau hier aandacht voor te vragen. En er

Q

is zorg over de gevolgen van de crisis voor jongeren en de economie. Ook dat zijn thema’s waarop de KAMG wil samenwerken.”

Ja! magazine

MARKTVISIE

Dieetzuigelingenvoeding: eenvoudig online aanvragen Om goed te kunnen groeien hebben baby’s borst- of flesvoeding

zoekfunctie én de vereenvoudigde weergave van de verklaring

nodig. Wanneer dit niet toereikend is dan kun jij als jeugdarts

dieetpreparaten.

dieetzuigelingenvoeding voorschrijven. Via het Digitaal

•

Op de cliëntenkaart staat alle informatie over jouw

Aanvraagsysteem Sorgente (DAS) vraag je de noodzakelijke

patiëntje op één plek. Het gaat om de volgende gegevens:

voeding eenvoudig bij Sorgente aan. Nog dezelfde dag

de persoonsgegevens, het overzicht van de aanvragen, de

stemmen we de bestelling met de ouders van jouw patiënt af. In

bestelgeschiedenis en het overdrachtsformulier.

dit artikel delen we onze werkwijze.

•

Aansluitend op bovenstaande: heb je een vraag over de patiënt of wil je een wijziging doorvoeren? Dit verloopt veilig via de

In de volgende situaties wordt dieetzuigelingenvoeding

cliëntenkaart. Ingeval van een update in de cliëntenkaart

voorgeschreven of geadviseerd:

ontvang je hiervan een bericht via e-mail.

•

Voedselallergie

•

Te vroeg geboren (prematuur) of met een te laag

Gegevensbescherming werken we met een authenticatiecode

geboortegewicht (dysmatuur)

(inloggen in 2 stappen).

•

Hevig spugen (reflux)

•

Ernstige spijsverteringsproblemen (resorptiestoornis)

•

Voor alle van de bovengenoemde situaties kan Sorgente de noodzakelijke medische voeding bij jouw patiëntje thuis leveren. Dit doen we al ruim 20 jaar. Naast een snelle levering bieden we onze expertise aan. Zo fungeert onze productspecialist als jouw vraagbaak bij productinhoudelijke vragen. Ouders worden ondersteund door het Klantenteam KinderCare. Ingeval van spoed zijn we 24/7 telefonisch bereikbaar.

VOORSCHRIJVEN VIA HET DIGITAAL AANVRAAGSYSTEEM SORGENTE (DAS) Via het DAS kun je snel, gemakkelijk én veilig voeding voor jouw patiëntje aanvragen. Hieronder staan de kenmerken van ons aanvraagsysteem: •

Je kunt de digitale aanvraag voor medische voeding eenvoudig invullen met behulp van ingebouwde tools zoals de verzekeringscheck, het voedingskompas, de

Ja! magazine

In het kader van de wetgeving Algemene Verordening

MARKTVISIE

ACCOUNT DAS AANMAKEN Onderstaande QR code brengt je naar het formulier om een DAS account te kunnen aanvragen. Binnen 2 uur (op werkdagen) ontvang je de inloggegevens.

HOE ONDERSTEUNEN WIJ OUDERS? • Op de dag dat je de aanvraag indient neemt een medewerker

•

MEER WETEN?

van ons Klantenteam KinderCare contact op om de bestelling

Wil je meer weten over het DAS? Of heb je een productinhoudelijke

door te nemen en vragen te beantwoorden.

vraag over dieetzuigelingenvoeding? Ook voor het delen van

Medische voeding voor 17.00 uur besteld, wordt de volgende dag

praktische ervaringsadviezen kun je contact met ons opnemen.

•

•

uur worden op dinsdag bezorgd.

Afdeling Scelta (sales en productspecialisten)

Bij de eerste bestelling voegen we informatiematerialen toe

030 – 634 62 66

afgestemd op de persoonlijke situatie. Denk aan: koemelkvrije

scelta@sorgente.nl

recepten en hulp bij het opstarten van bijvoeding.

www.sorgenteprofessionals.nl

Op www.sorgente.nl vinden ouders veel informatie over het gebruik van dieetzuigelingenvoeding, zoals ervaringsverhalen, een pagina over koemelkallergie en de antwoorden op veelgestelde vragen.

•

Is er behoefte aan persoonlijk advies? Het Klantenteam KinderCare is alle werkdagen van 8.00 tot 18.00 uur bereikbaar via telefoon, e-mail en chat.

Ingeval van spoed kunnen ouders 24/7 telefonisch contact opnemen.

•

De volgende levering bestellen de ouders eenvoudig zelf: online (‘Mijn Sorgente’), per e-mail óf telefoon.

•

Via ‘Mijn Sorgente’ – een persoonlijke, beveiligde online omgeving – kunnen ouders: 1. Een bestelling plaatsen 2. De persoonlijke vergoeding inzien 3. Een tijdvak voor de bezorging kiezen (avondbezorging is ook mogelijk) 4. De bezorging van de bestelling volgen Wens jij deze ondersteuning voor jouw patiëntjes, hun ouders én voor jezelf? Vraag dan een DAS account aan.

Ja! magazine

BRANDED CONTENT

(dinsdag t/m zaterdag) bezorgd. Bestellingen na vrijdag 17.00

Expertise RUBRIEK

2020 #50 - 22

Ja! magazine

23 - 2020 #50

Expertise

‘Vaccineren is een daad van naastenliefde’ “Ik ben assertiever geworden als het gaat over onzin en leugens rondom vaccineren”, zegt staatssecretaris Paul Blokhuis. Terwijl hij in zijn dienstauto naar Den Haag wordt gereden, vertelt hij over de stijging van het aantal deelnemers aan het Rijksvaccinatieprogramma en de ambities die hij samen met de Vaccinatiealliantie deelt. “Ik hoop dat er een trend is gezet.”

Tekst: Jeanne-Marie Hament Beeld: Rijksvoorlichtingsdienst

De cijfers over 2019 laten een stijging zien van het percentage

En wat lijkt het belangrijkste te zijn van alle maatregelen?

deelname aan het Rijksvaccinatieprogramma. Bent u tevreden?

“Wat zeker lijkt te helpen is een actieve benadering van ouders.

“Ik ben er erg blij mee. En vond het heel bijzonder dat deze stijging

Alleen een oproep voor een consult of vaccinatie per brief doet

te zien is over de hele linie; bij alle vaccinaties. Het deelnameper-

minder dan een telefoontje of een andere vorm van persoonlijk

centage van de HPV-vaccinaties ging het meest spectaculair om-

contact. Bijvoorbeeld een appje om ouders uit te nodigen om over

hoog met 7,5 procent naar 53 procent. Maar bij de BMR-vaccinaties

hun twijfels te komen praten. Er zijn ook organisaties die persoon-

zie je ook en stijging van 0,7 procent naar 93, 6 procent. Laten we

lijk langsgaan bij ouders en in de vorm van een huisbezoek het

hopen dat het een trend is en geen eendagsvlieg, maar ik heb daar

gesprek aangaan.”

goede hoop op.”

U doelt daarbij ook op een specifiek ‘vaccinatieconsult’?

Denkt u dat bepaalde maatregelen en inspanningen deze stij-

“Ja, er zijn meerdere organisaties die nu een extra vaccinatieconsult

ging in gang hebben gezet?

aanbieden of initiatieven die daar op lijken. Ik ben erg aangenaam

“Jazeker, ik denk dat de Vaccinatiealliantie daar zeker aan bij heeft

verrast door de ervaringen in de gemeente Barneveld hiermee.

gedragen. Die is in 2019 gelanceerd en we zitten met een heel

Daar ben ik op werkbezoek geweest. Het is een gemeente waar de

breed spectrum aan professionals bij elkaar. De AJN is betrokken

vaccinatiegraad ergens tussen de 70 en 80 procent ligt. Erg laag dus.

en de verpleegkundigen, huisartsen, kinderartsen, communicatie-

Dat is overwegend omdat hier veel mensen met een traditioneel

experts, wetenschappers die op dit gebied onderzoek doen,

christelijke achtergrond wonen. De wethouder en de GGD zijn samen

kortom alle denkbare betrokkenen. We komen tweemaal per jaar

overeengekomen dat alle ouders worden uitgenodigd voor een vac-

bij elkaar, maar we spreken elkaar ook tussendoor. Gisteren heb ik

cinatieconsult als hun kind zes weken oud is. En hoewel we nog geen

bijvoorbeeld nog een onlinebijeenkomst gehad met 120 professio-

uitkomsten hebben in de vorm van vaccinatiecijfers, is de respons

nals waarbij we hebben gepraat over de invloed van corona op het

onder de ouders heel hoog; rond de 90 procent. Bovendien gaven de

vaccineren.”

JGZ-medewerkers aan dat deze gesprekken heel prettig waren.

Ja! magazine

Expertise

2020 #50 - 24

De openheid en de bereidheid van ouders om over dit onderwerp te praten bleek boven verwachting. Dat trof me in positieve zin.”

Wat is belangrijk in zo’n vaccinatiegesprek?

“Vooropgesteld is het belangrijk dat ouders zich bewust worden dat ze een keuze hebben. En dat een gesprek deze keuze kan ondersteunen. Op zijn beurt vereist dat eerlijkheid vanuit de professional. Of zoals iemand ooit tegen me zo treffend zei: ‘Pro-

Wie is …

beer het eens met de waarheid’. Daar bedoelde hij mee: ‘laten we vertellen dat er veel levens gered zijn door vaccineren, maar ook dat er bijwerkingen kunnen zijn.’ De voordelen van vaccineren zijn

Paul Blokhuis werd geboren in 1963 in Zuidhorn. Hij

natuurlijk vele malen groter dan de mogelijke nadelen. Maar als je

deed het gymnasium in Rotterdam en studeerde

de bijwerkingen niet noemt, zullen mensen met twijfels zich niet

vervolgens Geschiedenis in Leiden. Voordat hij in

serieus genomen voelen. En uiteindelijk wil je vooral de mensen

2017 staatssecretaris VWS werd in het derde kabinet

met twijfels bereiken en de juiste informatie geven.”

van Rutte, was hij beleidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie voor de Christen Unie/ RPF en wethouder in Apeldoorn met de portefeuille Welzijn, Zorg en Gezondheid. Hij is getrouwd en woont met zijn gezin in Apeldoorn.

‘Ik ben God dankbaar dat wij mensen het verstand hebben gekregen om vaccins te ontwikkelen’

Was er begrip voor deze opvattingen?

“Gedeeltelijk. Er was ook een dominee die met ons deelde dat zijn hele gezin was getroffen door mazelen en dat daarbij een van zijn kinderen in het ziekenhuis was terecht gekomen. Maar dat hij toch achter de keuze stond om niet te vaccineren. Ook al was het kind

Is er bij de traditionele christelijke mensen ruimte voor twijfel?

misschien niet beter geworden. Dat vind ik indrukwekkend. Maar

“Uit onderzoek blijkt dat steeds meer mensen uit deze groep

in de Bijbel staan ook voorbeelden dat je je naasten mag bescher-

ervoor kiezen om hun kinderen te laten vaccineren. Dat gaat

men tegen verlies of ziekte. Ik heb op mijn beurt een verhaal van

langzaam. Vaak wordt als argument aangedragen dat men het al

Mozes gedeeld waarin God hem aangeeft dat de mensen op hun

generaties lang zonder vaccinaties doet. Maar toch is het aan het

platte daken borstwering of hekken moeten aanbrengen zodat de

veranderen. En dat kun je benoemen in de spreekkamer, zoals:

kinderen niet van het dak konden vallen. Ik merkte dat de discus-

‘Steeds meer van jouw leeftijdgenoten laten hun kinderen wel

sie mensen wel aan het denken zette.”

vaccineren, wat zou het fijn zijn als jij deze stap ook wilt zetten’.”

U bent in Kesteren het gesprek aangegaan met mensen uit de

‘Vertel de waarheid, namelijk dat vaccineren veel levens heeft gered, maar dat het ook bijwerkingen kan geven’

kerkelijke gemeenschap; hoe was dat?

“Dat was leuk en spannend. Natuurlijk was het ook een beetje een thuiswedstrijd, want ik ben zelf ook gelovig. Dus als mensen aangaven ‘maar er staat in de Bijbel dat…’ dan kon ik antwoorden dat ik weet wat er in de Bijbel staat. Ik heb daar ook mijn mening kunnen delen, namelijk dat ik God dankbaar ben dat wij mensen het verstand hebben gekregen om vaccinaties te ontwikkelen en daarmee veel ziekte en verlies te voorkomen. En ook de term ‘naastenliefde’ sprak mensen aan. Vaccineren doe je niet alleen voor je eigen kind maar ook voor de anderen om jou heen.”

Ja! magazine

25 - 2020 #50

Expertise

Heeft u zelf getwijfeld over vaccineren?

vaccin is en de bijwerkingen zijn minimaal, dan denken we dat

“Nee. Onze kinderen zijn gevaccineerd. Maar ik wil ook gezegd

tweederde van de mensen bereid is het vaccin te nemen. Verder is

hebben dat het niet alleen gaat om mensen te overtuigen. Dat de

het bewonderenswaardig hoe de JGZ is doorgegaan met vacci-

bereidheid er is om erover te praten vind ik het belangrijkst. De

neren en dat ouders het vertrouwen hadden dat het consultatie-

groep die niet wil vaccineren is heel divers. Er zitten mensen tussen

bureau een veilige plek was om te komen. Alle professionals in de

die snel complotten zien. En er is een fanatiek groepje dat blijft

JGZ verdienen daarom een dikke pluim. Ook wil ik de assistentes,

wijzen op de bijwerkingen. Om deze reden heeft het RIVM de voor-

planners en telefonisten speciaal noemen, die mensen zijn blijven

lichting op hun site meer aandacht gegeven en de bijsluiters van

bellen. Er is een enorme inspanning geleverd. Ik hoop dat we dat

alle vaccinaties makkelijker vindbaar gemaakt. Gekoppeld aan de

ook gaan vasthouden in de periode erna, die actieve benadering

Vaccinatie Alliantie is een denktank die reageert op onzin-berichten

maakt het verschil.”

die op internet de ronde doen. Het heeft mijzelf ook assertiever gemaakt. Ik word getriggerd door aperte onzin en leugens. Als mensen bijvoorbeeld beweren dat er geen jongeren zijn overleden aan de Verder lezen;

meningokokken W infecties, word ik heel boos.”

- e-learning RIVM; Achtergronden Rijkvaccinatie De geschiedenis laat zien dat tijdens epidemieën mensen meer

programma: https://www.nspoh.nl/e-learning-rvp/

bereid zijn om te vaccineren. Is dat ook te verwachten nu we een

- folder van Helma Ruijs; Vaccinatie, Voorzienigheid en Vertrouwen. Via RIVM site te downloaden

corona-pandemie doormaken?

- website NVP; www.nvpzorg.nl

“We hebben nu de indruk dat de grote meerderheid van de mensen vaccineren belangrijker is gaan vinden. Als er straks een

Ja! magazine

DILEMMA

‘De vaccinaties van het RVP moeten gratis zijn’ Momenteel wordt de mogelijkheid overwogen om het RVP breder te maken en voor enkele extra vaccinaties zoals een vakantie BMR geld te vragen. Ook in het buitenland wordt een dergelijke aanpak toegepast.

Moeten in Nederland extra vaccins voor kinderen ook geld gaan kosten? Vier professionals leggen hun zienswijze voor.

2020 #50 - 26

RVP-PLUS

RISICO’S UITSLUITEN

“Het RVP ontwikkelt zich. Dat is goed en nodig.

Het nieuwe coronavirus laat heel goed zien waarom vaccinaties belangrijk zijn. Daarom is doorontwikkeling van het RVP goed en wenselijk.

Idealiter zou je elke ziekte waartegen we vaccineren onder de loep willen nemen en eens herijken of zij een plaats heeft binnen het huidige RVP en ook ‘op de juiste plek’ zit. Zo zou je voor hepatitis B erop uit kunnen komen dat deze wellicht wat vroeg in het programma wordt gegeven. Echter, voor risicogroepen (kinderen van onder meer hepB-dragende moeders) zou het er absoluut vroeg in moeten blijven. En omdat we steeds meer en vaker de wereld rondreizen en het vaccin bestaat én kosteneffectief is, krijgen álle kinderen het aangeboden. Een idee dat steeds meer body krijgt, is een zogenaamd RVP-plus; een uitbreiding van het RVP voor diegenen die dat willen.

Met name voor individuele bescherming, denk aan waterpokken, rotavirus en meningokokken B. Zolang deze vaccinaties niét zijn opgenomen in het RVP zou je deze tegen betaling kunnen aanbieden, als JGZ-organisatie. Of je zou er op zijn minst voorlichting over kunnen geven. Dat gebeurt nu niet standaard.

Toch vind ik dat ouders recht hebben op deze informatie. De vaccins bestaan, maar ouders weten hier niet van én weten niet waar ze informatie kunnen krijgen. Terwijl een aantal GGD-en via reizigersvaccinatie wél waterpokkenvaccinatie aanbiedt. Wat mij betreft werken we ideeën voor een RVP-plus uit, zodat ouders een geïnformeerde keuze kunnen maken.”

“Met gratis vaccinaties in het RVP voorkom je dat er ongelijkheid ontstaat in de toegang tot het vaccinatieprogramma. Niet iedereen kan de kosten van de vaccinaties zelf betalen, mensen laten betalen voor vaccinaties in het RVP kan ervoor zorgen dat er individuele verschillen in gezondheid ontstaan. Naast dat dit op individueel niveau niet wenselijk is, is dat op populatieniveau ook niet gewenst. Als mensen gaan afzien van vaccinatie omdat ze ervoor moeten betalen, daalt de vaccinatiegraad. Hierdoor neemt het risico op uitbraken met infectieziektes toe en lopen ook anderen, die bijvoorbeeld te jong zijn voor vaccinaties of die niet gevaccineerd zijn vanwege medische redenen, een verhoogd risico op infectieziekten.

Aan de ene kant klinkt betalen voor bijvoorbeeld een vakantie-BMR best logisch, want als je het kunt betalen om op vakantie te gaan, dan kun je ook die vaccinatie wel betalen. Maar als mensen deze vaccinatie dan toch niet nemen, terwijl er wel een verhoogd risico is op het oplopen van mazelen in het land waar zij naartoe gaan, dan vormen zij bij terugkomst een risico voor de volksgezondheid doordat zij mogelijk mazelen importeren in Nederland.

Ik vind het wel interessant om ouders de mogelijkheid te geven om tegen betaling toegang te krijgen tot vaccins die niet in het RVP zijn opgenomen, omdat de Gezondheidsraad opname in een publiek programma niet heeft geadviseerd, maar waarbij wel een individuele gezondheidswinst mogelijk is. Dit kan nu natuurlijk ook al via de huisarts, maar die heeft niet altijd de kennis in huis om ouders hier goed over te informeren. Of het kan via de reizigersafdeling van de GGD, maar dit soort vaccinaties behoren niet per se tot hun taken. Dus wellicht is dit wel een rol die de JGZ op zich kan nemen, maar daar zitten vast nog een hoop haken en ogen aan.”

HENRIKE TER HORST

JOSIEN VAN WIJK

jeugdarts KNMG bij VGGM #vaccinateyourkids

arts M+G, profiel JGZ - Medisch adviseur vaccinatie en screening RIVM-DVP West

Ja! magazine

27 - 2020 #50

WAT VINDEN OUDERS?

HAAGSE VACCINATIEWEEK

“Een Rijksvaccinatieprogramma wordt aangeboden

“Ik vind dat de vaccinaties gratis moeten zijn voor iedereen voor zover de vaccinaties binnen het Rijksvaccinatieprogramma vallen. Om de volksgezondheid in een stad te waarborgen, moeten we streven naar een zo hoog mogelijke vaccinatiegraad. Dit bereik je onder meer door vaccinaties laagdrempelig toegankelijk te maken. Niet hoeven betalen voor vaccinaties in het RVP draagt bij aan die laagdrempelige toegankelijkheid.

In Den Haag wonen bijvoorbeeld veel mensen die het financieel niet al te breed hebben. Hun inkomens worden veelal besteed aan primaire levensbehoeften.

Als al deze mensen besluiten om hun prik niet te gaan halen, ook niet voor hun kinderen, dan kan dat leiden tot een lagere vaccinatiegraad. Dat is juist wat we niet willen, want die vaccinatiegraad moet hoger.

Wij hebben onlangs in Den Haag - van 7 tot 11 september - als eerste stad in Nederland de Haagse Vaccinatieweek georganiseerd met het thema Voor jezelf voor elkaar. Op het programma stonden onder meer een spreekuur via facebook, voorlichtingsbijeenkomsten en een pizzasessie met jongeren. Ook jeugdartsen verleenden hieraan hun medewerking. Tijdens deze Vaccinatieweek gingen we in gesprek over het belang van vaccineren. Jongeren gaven in die gesprekken aan dat zijzelf of hun ouders weinig te besteden hebben en dat zij dus blij zijn dat het Rijksvaccinatieprogramma in Den Haag gratis is.

Mijn motto is: ‘Vaccineren is de norm en een gezamenlijke verantwoordelijkheid’. Voor een goede bescherming tegen infectieziekten is een vaccinatiegraad van 95 procent nodig. In Den Haag krijgt bijna 90 procent van de kinderen alle inentingen.

Dat is onvoldoende om iedereen goed te beschermen.

Dus tegen iedereen zeg ik: kom dat gratis prikje halen. Daarmee help je niet alleen jezelf, maar ook de mensen in je omgeving.”

door het Rijk. Het Rijk is verantwoordelijk voor de volksgezondheid. Vaccinaties die nodig zijn voor de volksgezondheid zouden in het RVP moeten zitten en gratis verstrekt moeten worden. Dit om geen belemmeringen voor het vaccineren op te werpen.

Een aanvullend vaccinatieprogramma zou wat mij betreft wel geld mogen kosten. Beide programma’s zou ik uit elkaar houden om geen verwarring te laten ontstaan. Als er verwarring is bij ouders of iets geld kost, haken ze af om niet het risico te lopen voor onverwachte kosten te komen staan. Met name ouders die minder te besteden hebben. Dit moet absoluut voorkomen worden om de vaccinatiegraad zo hoog mogelijk te houden.

Het Rijksvaccinatieprogramma bevat de basis en een aanvullend programma de extra vaccinaties. Het zou goed inzichtelijk moeten zijn wanneer ouders vaccinaties uit het aanvullend programma kunnen overwegen en wanneer dat niet nodig is. De JGZ zou uitvoerder van beide programma’s zijn. Daar vindt nu al een gesprek plaats over vaccineren. Daar past een gesprek over de afwegingen die ouders maken om wel of niet te kiezen voor het aanvullende programma ook bij.

Bovenstaande is zoals ik het zie, maar dat is niet zo belangrijk… Eigenlijk wil ik weten wat ouders hiervan vinden! Zou een eventueel nieuw RVP niet ontwikkeld moeten worden in gesprek met ouders? Wat vinden zij belangrijk en wat niet? Ouders kunnen heel goed richting geven aan het nieuwe RVP. Verdere invulling wordt natuurlijk gedaan door professionals met uitgebreide kennis van vaccineren. Zo zorg je dat de ontwikkeling past bij de behoefte van ouders. Van hen zijn we tenslotte afhankelijk om de vaccinatiegraad hoog te houden.”

MARLEEN VAN DE LOO

KAVITA PARBHUDAYAL

innovator ZuidZorg JGZ BV en jeugdverpleegkundige in Veldhoven

wethouder van Zorg, Jeugd en Volksgezondheid, Den Haag

Ja! magazine

DILEMMA

Doorpraten over de stelling?

Dat kan in de ABCraad van de AJN op Facebook. Liever mailen?

Stuur je bericht naar: ja@ajnjeugdartsen.nl

Congres

Vaccineren bij kinderen en zwangeren: zin en onzin vrijdag 4 december 2020, ReeHorst Ede Vaccineren is een heet onderwerp dat vaak leidt tot politieke, maatschappelijke en medisch-inhoudelijke discussies. Wetenschappelijke overtuiging botst met publiek wantrouwen. Professionals onderling zoeken afstemming en consensus.

Deskundigen, waaronder kinderarts-epidemioloog Patricia Bruijning (onderzoeker kindervaccinaties en het effect op de samenleving) bespreken voors en tegens, autonomie en verantwoordelijkheid. Een uitgelezen kans om met vakgenoten het gesprek aan te gaan en uw kennis te actualiseren.

NASCHO

LEN OP

1,5 MET

ER

Informatie en inschrijven: zie de agenda op www.scem.nl

Stimuleer ouders om te gaan voorlezen en informeer aansluitend over het gratis BoekStartkoffertje.

Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen die als baby worden voorgelezen, later zelf sneller een boekje pakken en meer plezier aan lezen beleven. En als ze wat ouder zijn, plukken ze daar de vruchten van. Boeken zijn een middel bij uitstek om de taalomgeving van kinderen te verrijken, want boeken geven op een vanzelfsprekende manier aanleiding tot interactie tussen ouder en kind. Veel ouders realiseren zich alleen niet dat het heel zinvol is om baby’s voor te lezen.

De gratis e-learning Taalstimulering door voorlezen helpt u bij het bespreken van het belang van voorlezen met ouders. De e-learning vindt u in de JGZ academie van het NCJ. Op boekstartpro.nl specifiek informatie voor de jeugdgezondheidszorg.

Tips om aan ouders te geven • Laat je baby het boekje zelf ontdekken: grijpen, sabbelen, ermee zwaaien en gooien.

• Kijk en volg wat je baby met het boekje doet, reageer daar enthousiast op!

• Leg je baby zo neer dat je oogcontact kunt maken. Je baby kan dan zien wie er voorleest en jij kan zien wat je baby boeit.

• Haal het gratis BoekStartkoffertje met boekjes voor je baby in de Bibliotheek.

SELFIE

29 - 2020 #50

‘Minder contactmomenten vind ik zorgelijk’ “Ik heb een passie voor preventie. Voor goede preventie binnen de JGZ is het noodzakelijk dat alle ouders en kinderen op alle momenten van het Landelijk Professioneel Kader (LPK) uitgenodigd worden. Tijdens de eerste coronagolf is er vanuit mijn GGD keihard gewerkt om corona aan te pakken. Veel van mijn collega’s zijn tijdens de eerste golf volledig over gegaan van JGZ naar ‘coronabedrijf’. Ik heb groot respect voor hen. Tegelijkertijd gaat het mij aan het hart dat er hierdoor minder capaciteit beschikbaar was en is voor de JGZ. Het LPK houdt een minimum van 18 contactmomenten aan voor de leeftijdsgroep 0-12 jaar. Voor de coronacrisis bood mijn GGD 14 contactmomenten aan. Afgelopen maanden was dit nog minder. Helaas gaan we voorlopig de 18 contactmomenten nog niet halen.

Dit terwijl ons werk nú cruciaal is. Uit de eerste uitkomsten van de studie Covid-19, Obesity and Lifestyle in Children (COLC) blijkt dat driekwart van de kinderen tijdens de intelligente lockdown minder bewoog. Eén op de drie at meer ongezonde snacks. Eén op de vijf kinderen kwam meer dan normaal aan in gewicht. Van de kinderen met overgewicht of obesitas was dat zelfs bij veertig procent het geval.

Onze verantwoordelijkheid is om deze problemen te signaleren en aan te pakken. Daarom hoop ik dat er in de toekomst andere dan JGZ-professionals worden ingezet bij de aanpak tegen corona. Alle ouders en kinderen hebben recht op het minimum aantal contactmomenWie: Rosanne van der Lugt (36) Werkt: bij GGD regio Utrecht Opleiding: Sinds 2016 Jeugdarts KNMG AJN-lid: Sinds 2014 Ja! magazine

ten volgens het LPK, zodat ze de zorg krijgen die ze nodig hebben.”

Q

Informatiematerialen ‘Goede voeding voor kinderen’ FrieslandCampina Institute heeft verschillende informatiematerialen over ‘Goede voeding voor kinderen’ beschikbaar: brochures om aan ouders mee te geven, een poster voor in de wacht- of spreekkamer en verschillende gesprekskaarten voor uitleg over goede voeding tijdens het consult. Hierin worden de voedingsaanbevelingen voor kinderen in de leeftijd van 1 t/m 8 en 9 t/m 18 jaar weergegeven.

Aanvragen?

Bestel deze materialen kosteloos via www.frieslandcampinainstitute.com/nl

Ben je een voeding- of gezondheidsprofessional en wil je meer weten over zuivel, voeding en gezondheid? Bezoek onze website en schrijf je in voor onze nieuwsbrief: www.frieslandcampinainstitute.com/nl institute.nl@frieslandcampina.com Facebook: /FrieslandCampina Institute Twitter: FCInstitute_NL

31 - 2020 #50

JA!

JA! zoekt schrijvers JA! Ik doe mee! Wil je meewerken aan het volgende nummer van JA!? Meld je dan aan voor de redactie. Wil je niet in de redactie, maar wel af en toe een artikel schrijven?

Meld je dan ook aan via ja@ajnjeugdartsen.nl.

Twijfel niet, maar kom erbij!

Q

Ja! magazine

MARKTVISIE

Emilie Oosterveen van Kabrita:

‘Geitenmelk is van nature mild’ Kunstvoeding op basis van koemelk is van oudsher het bekendste alternatief voor baby’s die geen borstvoeding krijgen. Er is echter ook voeding met een andere samenstelling, namelijk op basis van geitenmelk. “Geitenmelk is van nature mild”, zegt Emilie Oosterveen van Kabrita, die producten levert voor opgroeiende kinderen op basis van 100% Nederlandse geitenmelk.

Emilie: “Geitenmelk als basis voor flesvoeding heeft een unieke eiwitsamenstelling. Dit maakt geitenmelk van nature mild met een heerlijke zachte smaak. Het zorgt voor een goed comfort voor de allerkleinsten. De relatief lage hoeveelheid αs1-caseïne eiwit zorgt ervoor dat er een zachtere massa in de maag wordt gevormd, die het lichaam makkelijker kan afbreken. Dat is wetenschappelijk bewezen2.”

GESCHIKT VANAF DE GEBOORTE Kabrita is de enige producent van 100% Nederlandse geitenmelk in Nederland. Emilie: “We bestaan hier nu zes jaar en we merken dat steeds meer ouders bekend raken met ons product. Degenen

servicematerialen aanvragen en de Kabrita academy.

die Kabrita gebruiken zijn er heel tevreden over. Alle Kabrita-

Tot slot een leuk weetje: de naam Kabrita is afgeleid van het Spaanse

flesvoedingen voldoen aan de Europese richtlijnen en de laatste

woord voor geitje: Cabrita.

wetenschappelijke inzichten. Iedere variant is aangepast aan de specifieke voedingsbehoeften van de baby in elke fase van de

JOUW ADVIEZEN OVER GEITENMELK FLESVOEDING VAN

ontwikkeling 1.”

KABRTITA Omdat steeds meer cliënten vragen stellen over geitenmelk

KABRITA ACADEMY

flesvoeding hebben we de belangrijkste antwoorden voor je op een

Op de website van Kabrita is veel informatie te vinden over de

rijtje gezet:

achtergrond van het merk en samenstelling van het product.

Zorgprofessionals kunnen zich registeren en zo toegang krijgen

1. Wat is de samenstelling van Kabrita flesvoeding?

tot achtergrondinformatie, wetenschappelijke rapporten,

De samenstelling van flesvoeding is vastgelegd in de Europese

Ja! magazine

wetgeving. Daarin staat hoeveel voedingsstoffen flesvoeding

- Goedgekeurde flesvoeding1

voor baby’s moet bevatten. Daardoor zijn alle merken in Europa

- Nederlands product

volwaardig en voldoen ze aan de richtlijnen. Zo ook geitenmelk

- Van nature mild, zacht van smaak2

als toegestane bron van eiwitten voor flesvoeding. Kabrita is een volwaardig alternatief flesvoeding 1.

MEER ADVIEZEN? PROFESSIONALS.KABRITA.COM

2. Waar komt kabrita geitenmelk vandaan?

Onze geitenmelk is een 100% Nederlands product. Wij kennen onze geitenboeren persoonlijk en weten waar ons product gemaakt wordt. We houden op deze wijze goed toezicht met aandacht voor dier en natuur.

3. Wat is het verschil in vergelijking met andere flesvoeding?

Geitenmelk, als basis voor flesvoeding, is een eiwitsamenstelling in de kleine details uniek. Dit zorgt ervoor dat geitenmelk van nature mild is en een zachte smaak heeft. Als resultaat comfort voor de allerkleinsten2.

Borstvoeding is de beste voedingsbron voor jonge kinderen.

Bron 1. EFSA (2012). ScientiďŹ c Opinion on the suitability of goat milk protein as a source of protein in infant formulae and in follow-on formulae. EFSA Journal, 10(3), 2603.

2. Maathuis, A. e. (2017). Protein Digestion and Quality of Goat and Cow Milk Infant Formula and Human Milk Under Simulated Infant Conditions. J Pediatr Gastroenterol Nutr, 65(6), 661-666.

Ja! magazine

BRANDED CONTENT

MARKTVISIE

Interview

2020 #50 - 34

‘Gezondheid kent meer dimensies dan alleen het fysieke stuk’ Op het antroposofische consultatiebureau van jeugdarts Rineke Boerwinkel in Haarlem komen ouders met veel vragen over vaccineren. Boerwinkel vindt het belangrijk om op al die vragen uitgebreid en genuanceerd antwoord te geven, zodat ouders een afgewogen beslissing kunnen nemen. “Ik wil ouders niet op een bepaald spoor zetten. Ik wil dat ze op basis van goede informatie hun eigen beslissing nemen.”

Tekst: Bureau Bax Beeld: Marcus Wallis, Scott Webb

Waarom wilde jij na je reguliere medische opleiding nog een

Waarin wijkt die benadering af van de reguliere JGZ?

antroposofische studie doen?

“We kijken naar het kind als geheel, vanuit het antroposofisch

“In de reguliere artsenopleiding draait alles om het menselijk

mensbeeld. In welke fase bevindt het kind zich? Het eerste jaar

lichaam. Ik miste daarin de werkelijke aandacht voor de mens. De

staat in het teken van het op aarde komen, het incarneren in zijn

mens is meer dan alleen een lichaam. Hij of zij heeft ook een ziel

lijf. Je hebt kinderen die zich vanaf de geboorte onmiddellijk thuis

en geest. In de aanvullende opleiding die ik heb gevolgd, leerde

voelen. Ze eten, slapen en stralen vertrouwen uit dat ze zich op

ik ziekten ook bekijken vanuit het antroposofisch mensbeeld. In

hun gemak voelen. Deze kinderen zorgen voor vertrouwen bij

2000 ben ik als zelfstandige, samen met een verpleegkundige, een

ouders. Maar een aantal kinderen huilt veel, heeft last van reflux

eigen praktijk gestart met meer aandacht voor de antroposofische

en zorgt bij hun ouders voor wanhoop en twijfel of ze het wel goed

benadering.”

doen. Hier is meer nodig om kinderen en ouders te helpen omgaan met de ongemakken die ze ervaren. Antroposofisch gezien hebben we daar meerdere mogelijkheden voor. Denk aan wikkels, inbakeren en antroposofische geneesmiddelen.”

Hebben antroposofisch artsen ook een andere kijk op vaccineren?

“Voor het vaccinatievraagstuk zijn antroposofische gezichtspunten aanvullend op de reguliere, wetenschappelijke inzichten.

Daarmee bedoel ik dat we als antroposofische artsen het RVP onderschrijven en aanbieden. Volgens de WGBO hoort hier wel goede, wetenschappelijk onderbouwde voorlichting bij. Om dit te kunnen waarmaken verdiep ik me regelmatig in de huidige stand van vaccinatie-ontwikkelingen. Wat mij wel opvalt, is dat ik bij het reguliere consultatiebureau GGD Zaanstreek/Waterland - waar ik sinds 2009 als oproepkracht werk naast mijn eigen praktijk – bijna nooit ouders ontmoet met vragen over vaccineren. Voor het merendeel van deze ouders is het vanzelfsprekend om te vaccineren. In mijn eigen praktijk ben ik vooral ouders gewend met veel vaccinatievragen.”

Ja! magazine

Interview

35 - 2020 #50

Groepsimmuniteit is toch ook een belangrijke factor?

“Jawel, daar hebben we het ook over, maar niet alles wat wetenschappelijk is, vertegenwoordigt de ultieme waarde. Soms kunnen individuele waarden zwaarder wegen. We hebben in Nederland geen vaccinatieverplichting en die keuzevrijheid is een groot goed, daar mag niet aan getornd worden. Ik zie daar wel scheurtjes in komen. Zo voelen ouders zich in kinderdagverblijven sterk onder druk gezet om hun kind te vaccineren, anders wordt hun kind niet toegelaten. Dit levert soms veel stress op bij ouders. GezondheidsWat voor vragen hebben zij?

zorg kent meer dimensies dan alleen het voorkomen van ziektes

“Meestal willen ze meer achtergrondinformatie. Vaak zijn er ach-

en economische belangen. Denk aan zingeving en keuzes maken

terliggende angsten, voor de bijwerkingen van vaccinaties, of juist

binnen je eigen leefstijl.”

voor de ziekten waartegen ingeënt wordt. Ook eerdere negatieve ervaringen of tegenstrijdige informatie online, kunnen zorgen voor

Is dat een typisch antroposofische gedachte?

twijfels. Ik ga altijd een open gesprek aan. Eenzijdige voorlichting

“Ik denk niet dat deze visie enkel voorbehouden is aan de antro-

zowel pro als contra vaccinatie relativeer ik door meer afgewogen

posofie. Kijk maar naar het concept positieve gezondheid van

voorlichting. Tussen de voors van het RIVM en de tegens van de

Machteld Huber. Ik zie het zo: als antroposofisch jeugdarts ben ik

‘antiprikkers’ ligt een heel gebied waar je de nuance kunt zoeken

ervoor om mensen het aardse stuk over ziektes en complicaties

door de verschillende ziektebeelden, de eventuele complicaties en

helder en genuanceerd uit te leggen. Maar ouders hebben ook

de beschikbare vaccins, goed te bespreken.”

een innerlijk weten. Hun eigen gevoelens en gedachten over wat ze belangrijk vinden voor hun kind. Ik sta daarbij naast ouders en

Kun je een voorbeeld geven?

leer hen mee te kijken naar hun eigen kind en opvoedstijl opdat ze

“Denk aan kinkhoest. Het doormaken van kinkhoest is bij hele

geleidelijk hun eigen, bewuste keuzes kunnen maken en zelf nog

kleine kinderen vaak een traumatische ervaring, zowel voor het

beter kunnen bijdragen aan de gezondheid van hun kind.”

kind, als voor de ouders. Daar praat ik over. Daarnaast bespreek ik het risico op kinkhoest met ouders. Is het hun eerste kindje,

Q

gaat het in het eerste jaar wel of niet naar een kinderdagverblijf of gastouder, zijn er oudere kinderen in de buurt die hun kindje kunnen aansteken? Wanneer ouders ongerust zijn over het risico op kinkhoest, dan zullen ze zeker kiezen voor vaccineren. Houden ze hun baby beschermd thuis, hebben ze weinig angst en kennen ze de risico’s, dan kiezen ze soms voor niet of later vaccineren.”

Meer lezen?

Hoe reageer jij op ouders die direct aangeven niet te willen vaccineren?

“Ook met hen ga ik in gesprek. Ik vraag hoe ze tot hun besluit zijn

- Inenten, waarom wel, waarom niet? Brochure in de reeks Gezichtspunten, 2018 herziene uitgave

gekomen. Als ouders goed geïnformeerd zijn en een bewuste keuze hebben gemaakt, wie ben ik dan om hen te overtuigen dat

- Bezwaren tegen vaccinaties vanuit het perspectief van de

ze toch zouden moeten vaccineren? Ik merk wel dat als ik het hele

weigeraar Brochure van het RIVM (2009) door Frits

verhaal vertel, van ziektes, complicaties, hulpstoffen, werking en

Woonink over onder meer de antroposofische visie,

effectiviteit, ouders alsnog vaak kiezen voor vaccineren. Maar als

naast de bevindelijk gereformeerden en de kritische

ze een andere keus maken, is dat aan hen.”

prikkers.

Ja! magazine

casus

2020 #50 - 36

Wat doet de jeugdarts bij tweespalt?

Wat als de ene ouder wel wil vaccineren en de andere ouder niet? Een lastige positie voor de jeugdarts, zo weet Ellen van der Linden, stafarts bij JGZ Zuid-Holland West. Aan de hand van twee casussen bespreekt zij de morele aspecten van dergelijke situaties.

Tekst: Ellen van der Linden Beeld: Rosanne van der Lugt

“In beide casussen is bij de rechtbank een verzoek ingediend voor vervangende toestemming voor vaccinatie. Die toestemming heeft de kinderrechter verleend. De kinderen zijn vervolgens probleemloos gevaccineerd. Naast juridisch ingrijpen, zoals nu heeft plaatsgevonden, zitten aan beide casussen ook morele aspecten.

Vanuit de normatieve ethiek gezien, spelen naast elkaar een aantal beginselen. In het algemeen: beginselen leggen verplichtingen vast die voortvloeien uit rechten van personen. Het beginsel van autonomie, voortvloeiend uit het recht op geen inmenging in de persoonlijke levenssfeer, speelt aan de zijde van beide ouders.

Zij handelen beiden intentioneel en beslissen over hun kind. In dit geval levert dat een tegengesteld resultaat op: de ene vindt vaccineren beter, de ander juist niet.

Casus 1

‘Het kind heeft recht op toediening van RVP-vaccins’

De moeder van een jongen van 2 jaar wil dat haar kind gevaccineerd wordt, vader wil dat absoluut niet.

Hij is angstig en agressief. Hij bedreigt niet alleen de moeder, maar ook JGZ medewerkers en de huisarts om vaccinatie tegen te gaan. Dit heeft hen allen beangstigd. De ouders zijn niet meer bij elkaar en hebben beiden gezag. Het JGZ-team is met vader het gesprek aangegaan, maar dat heeft het probleem

Eveneens is er het beginsel om geen schade toe te brengen, maar speelt hier ook een tegenstelling? Die van schade door niet te vaccineren versus wel te vaccineren? Voor de jeugdarts speelt het beginsel van weldadigheid mee vanuit het recht het goede te doen.

En positieve stappen te zetten om anderen te helpen met als doel het beste resultaat voor de betreffende persoon, primaire preventie door middel van vaccinatie. En ook het beginsel van aandachtige zorg met vormgeving van de zorgrelatie tussen jeugdarts, ouders en kind in antwoord op de zorgbehoefte en erkenning van kwetsbaarheid en afhankelijkheid tekst door laten lopen hier.

Het kind heeft recht op een veilige en gezonde leefomgeving en op

niet opgelost. Het JGZ-team durft vaccinatie niet aan, evenmin als de huisarts. De jongen is uit huis geplaatst bij zijn grootouders die in hetzelfde gebied wonen. Zij willen ook graag dat hun kleinzoon wordt gevaccineerd.

Ja! magazine

37 - 2020 #50

casus

Casus 2 Vader wil graag dat zijn drie jonge kinderen onder de 12 jaar, worden gevaccineerd. Moeder wil dat absoluut niet. Beide ouders hebben gezag. Vader is bezorgd omdat de jongste een kwetsbare gezondheid heeft. Zij heeft al meerdere infecties gehad, krijgt snel koorts en kan dan niet naar school. De kinderen hebben enkele vaccins gehad, maar zijn alledrie nog niet op schema.

adequate geneeskundige zorg, zoals toediening van RVP vaccins.

Bij de gang naar Vrouwe Justitia zijn de drie beginselen proportionaliteit, subsidiariteit en doeltreffendheid van kracht.

Ofwel, staat de actie in verhouding tot de aanleiding, of is het te grof geschut? Dat is niet voor beide casussen hetzelfde; is de gang naar de rechter de beste manier om het doel te bereiken of kan het ook op een andere manier, zoals door een gesprek? Dat was bij casus 2 misschien nog mogelijk. Op het moment dat ouders er echt niet uit komen met elkaar en het al dan niet vaccineren van hun kind tussen hen in staat, kun je hen als jeugdarts adviseren om de rechter erover te laten beslissen. Zowel de ouder die de vaccinatie niet wil als degene die dat wel wil kan die juridische stap

‘Jeugdartsen hebben ook te maken met morele oordeelsvorming’ nemen of zij kunnen dat samen doen. Tenslotte, ons werk heeft niet alleen te maken met richtlijnen, activiteiten en onderzoek, maar zeker ook met morele oordeelsvorming. Dat kan simpel of ingewikkeld zijn, bij jezelf blijvend of met elkaar in een breder moreel beraad. Hoe interessant is toch ons vak!�

Q

Ja! magazine

MARKTVISIE

Human milk oligosaccharides (HMO’s): de gezondheidsvoordelen Moedermelk staat bekend om verschillende gezondheids-

IMMUUNSYSTEEM

voordelen.1-4 Recent onderzoek laat zien dat veel van

Uit onderzoek blijkt dat 2’-FL HMO het immuunsysteem kan

deze voordelen geassocieerd worden met human milk

ondersteunen:

oligosaccharides (HMO’s).5 Zo hebben HMO’s invloed op het

Kleinere hoeveelheid inflammatoire cytokinen8

darmmicrobioom, het immuunsysteem en de hersenen.6-20

Lagere incidentie van eczeem14

Een van de meest voorkomende HMO’s in borstvoeding

Minder luchtwegklachten14,15

is 2’-fucosyllactose (2’-FL).6,21 Deze HMO zit ook in de

Minder symptomen van voedselallergie16

nieuwste generatie zuigelingenvoeding voor kinderen met HERSENEN

koemelkallergie (KMA).

In onderzoek is ook een relatie gevonden tussen 2’-FL HMO en de HMO’S IN MOEDERMELK

gezondheid van de hersenen:

HMO’s vormen de op twee na meest voorkomende component

Beter geheugen en leervermogen17,18

van moedermelk (na lactose en vetten).22,23 Het is een diverse groep

Gunstig voor de functie van synapsen18,19

van bioactieve, niet-verteerbare koolhydraten. Er zitten meer dan 150 verschillende HMO’s in moedermelk.24 Een belangrijke HMO,

NIEUWE GENERATIE ZUIGELINGENVOEDING BIJ KMA

die veel in borstvoeding voorkomt, is 2’-fucosyllactose (2’-FL). Bij

Het klinisch bewijs voor het effect van 2’-FL HMO is veelbelovend,

75-80% van de moeders zit er 2’-FL HMO in de moedermelk.6,21

ook bij kinderen met koemelkallergie. Uiteraard is moedermelk

Studies met 2’-FL HMO bij zuigelingen laten gunstige effecten zien

de ideale voeding voor baby’s met koemelkallergie. Maar als

6-20

op de darmen, het immuunsysteem en de hersenen.

borstvoeding om wat voor reden dan ook geen optie is, kan de nieuwe generatie zuigelingenvoeding met 2’-FL HMO van

DARMEN

Abbott uitkomst bieden. Dit zijn Similac EleCare HMO en Similac

Bij het vormen van gezonde darmmicrobiota in het vroege leven

Alimentum HMO. Similac EleCare HMO is een dieetvoeding op basis

speelt 2’-FL HMO een belangrijke rol. Onderzoek naar de relatie

van vrije aminozuren. Voor baby’s die intensief gehydrolyseerde

tussen 2’-FL HMO en de gezondheid van de darm wijst op:

flesvoeding nodig hebben, is er Similac Alimentum HMO.

Een positief effect op de groei van gunstige bifidobacteriën en bacteroïdes9,10

GRATIS: HMO INFOGRAPHIC 11

Minder diarree

Verlaging van de ernst van necrotiserende enterocolitis (NEC)12

Verlaging van de intensiteit van darmkrampjes

Meer weten over de gezondheidseffecten van HMO’s?

Vraag de gratis HMO infographic aan via

13

https://abbottnutritionprofessionals.nl/hmo

Ja! magazine

BRANDED CONTENT

MARKTVISIE

ABBOTT NUTRITIONAL PROFESSIONALS WEBSITE

nieuwsbrief. Op de site kunt u tevens uw wetenschappelijke kennis

Wilt u op de hoogte blijven van het laatste nieuws en

uitbreiden in het segment Studies. Bovendien zijn er praktische

evenementen zoals nascholingen? Registreer uzelf dan op

patiëntmaterialen te downloaden en heel gemakkelijk samples

www.abbottnutritionprofessionals.nl en meld u aan voor de

aan te vragen.

Referenties 1. Blaymore Bier JA, et al. J Perinatol. 2002;22(5):354-9 2. Duijts L, et al. Pediatrics. 2010;126(1):e18-25 3. Ip S, et al. Evid Rep Technol Assess (Full Rep). 2007;(153):1-186 4. Sisk PM, et al. J Perinatol. 2007;27(7):428-33 5. Bode L, Glycobiology. 2012;22(9):1147-62 6. Castanys-Muñoz E, et al. Nutr Rev. 2013;71(12):773-789 7. Weichert S, et al. Nutr Res. 2013;33(10):831-838 8. Goehring KC, et al. J Nutr. 2016;146(12):2559-2566 9. Yu ZT, et al. Glycobiology. 2013;23(11):1281-92 10. Yu ZT, et al. Glycobiology. 2013;23(2):169-77 11. Morrow AL, et al. J Pediatr. 2004;145(3):297-303 12. Good M, et al. Br J Nutr. 2016;116(7):1175-87

13. Bienenstock J, et al. PLoS One. 2013;8(10):e76236 14. Marriage BJ, et al. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2015;61(6):649-58 15. Data on file. Abbott Nutrition (2017) 16. Castillo-Courtade L, et al. Allergy. 2015;70(9):1091-102 17. Oliveros E, et al. J Nutr Biochem. 2016;31:20-7 18. Vazquez E, et al. PLoS One. 2016;11(11):e0166070 19. Vazquez E, et al. J Nutr Biochem. 2015;26(5):455-65 20. Furness JB, et al. Am J Physiol. 1999;277(5, pt 1):G922-G928 21. Erney RM, et al. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2000;30(2):181-192 22. Triantis V, et al. Front Pediatr. 2018;6:190 23. Castanys-Munoz E, et al. Adv Nutr. 2016;7(2):323–330 24. Jantscher-Krenn E, et al. Gut. 2012;61(10):1417-1425

Ja! magazine

1 op de 9 kinderen groeit op in armoede… daar kun jij als verloskundige wat tegen doen! ^Ɵ ĐŚƟ ŶŐ ĂďLJƐƉƵůůĞŶ ǀĞƌnjĂŵĞůƚ ůĂŶĚĞůŝũŬ ŐĞďƌƵŝŬƚĞ ĞŶ ŶŝĞƵǁĞ ďĂďLJƐƉƵůůĞŶ ĞŶ ŵĂĂŬƚ ĚĂĂƌ ďĂďLJƐƚĂƌƚƉĂŬŬĞƩ ĞŶ ǀĂŶ͘ ĞnjĞ ƉĂŬŬĞƩ ĞŶ ǀĞƌƐƚƌĞŬŬĞŶ ǁŝũ ǀŝĂ ĚŝǀĞƌƐĞ ŝŶƐƚĂŶƟ ĞƐ ŐƌĂƟ Ɛ ĂĂŶ ;ĂĂŶƐƚĂĂŶĚĞͿ ŽƵĚĞƌƐ ŝŶ EĞĚĞƌůĂŶĚ ĚŝĞ ŚĞƚ Į ŶĂŶĐŝĞĞů ŵŽĞŝůŝũŬ ŚĞďďĞŶ͘

,Ğď ũĞ ŝŶ ũĞ ƉƌĂŬƟ ũŬ ĞĞŶ ĂĂŶƐƚĂĂŶĚĞ ŵŽĞĚĞƌ ŝŶ Į ŶĂŶĐŝģůĞ ŶŽŽĚ͍ 'Ă ŶĂĂƌ ǁǁǁ͘ƐƟ ĐŚƟ ŶŐďĂďLJƐƉƵůůĞŶ͘Ŷů͕ ǀƵů ŚĞƚ ĂĂŶǀƌĂĂŐĨŽƌŵƵůŝĞƌ ŝŶ ĞŶ ĚĞ ĂĂŶƐƚĂĂŶĚĞ ŵŽĞĚĞƌ ŽŶƚǀĂŶŐƚ ŐƌĂƟ Ɛ ĞĞŶ ĐŽŵƉůĞĞƚ ďĂďLJƐƚĂƌƚƉĂŬŬĞƚΎͿ͘

*) als het pakket niet wordt opgehaald in Heerhugowaard, wordt 6,95 euro verzendkosten in rekening gebracht.

Omdat elk kindje recht heeft op een goede start!

recensies

41 - 2020 #50

Handboek leefstijlgeneeskunde, de basis voor iedere praktijk Dit boek is geschre geschreven voor álle artsen. Het behandelt de invloed van leefstijl van vóór de conceptie tot het eind van het leven, met casuïstiek casuïsti en veel wetenschappelijke referenties. Voor de jeugdarts is een aantal hoofdstukken relevant. Het kin hoofdstuk over kinderen met overgewicht en obesitas beschrijft het Landelijk Model Ketenaanpak en hier wordt de rol van de JGZ duideli duidelijk benoemd. Het hoofdstuk over de preconceptiefase beschrijft de invloed van onder andere vitaminen en mineralen, minerale maar ook van beweging, stress en slaap. Daarna volgt informatie over het belang van de eerste duizend Zinvol is het hoofdstuk over de wetenschappelijke inzichten over gedragsverandering. Ook lezenswaardig zijn dagen. Zinvo hoofdstukken over positieve gezondheid, mindfulness en e-health. Heel goed is door het hele boek heen de aandacht voor achterliggend achterliggende (psycho)sociale problematiek, gezondheidsverschillen en -vaardigheden. Omdat leefstijlverandering pas aan de orde komt ko als sociale en materiële problemen aangepakt zijn, moet er een beeld gevormd worden van de omstandigheden t di h d waarin het gezin leeft. In de aanpak moet rekening worden gehouden met eventuele belemmeringen, bijvoorbeeld laaggeletterdheid of financiële problemen. Hoewel een groot deel over ziekten bij volwassenen gaat, is het boek zeer lezenswaardig voor jeugdartsen. De adviezen over leefstijl kunnen uiteraard niet vroeg genoeg aangeleerd worden. (MH)

Schrijver: Maaike de Vries en Tamara de Wijer uitgever: Bohn Stafleu van Loghum prijs: € 59,95

Over vaccineren ‘Hoe kan de voorlichting over vaccinaties verbeterd worden?’ Deze vraag was de start van een project binnen de jeugdgezondheidszorg van de Zorgboog en ZuidZorg. Na interviews met ouders en werknemers waarin gevraagd werd naar ervaringen met voorlichting over vaccinaties, werd duidelijk dat er een objectieve informatiebron gemist werd. In deze uitgebreide, gratis gids Over vaccineren van bijna zestig pagina’s, wordenn alle denkbare vragen en antwoorden van ouders besproken. Prachtig vormgegeven en met een volledige referentielijst waarin het onderzoek van Wakefield zelfs is meegenomen, wordt het vast en zeker dankbaar inn ontvangst genomen door (aanstaande) ouders. De verloskundige kan bijvoorbeeld haar voorlichting over de maternale kinkhoestvaccinatie mooi ondersteunen met deze gids als ouders nog twijfelen. Een inspirerend initiatief waar andere JGZ-organisaties van mogen profiteren. De gids is namelijk kosteloos te bestellen en maag met een eigen logo van een JGZ-organisatie worden bedrukt. (JH)

Schrijver: Remmers en Dering met medewerking van jeugdartsen van betrokken JGZ-organisaties uitgever: JGZ Zuidzorg, de Zorgboog en Kinderspreekuur Eindhoven Verkrijgbaar via: De gids is gratis te bestellen bij Marleen van de Loo, innovator en jeugdverpleegkundige JGZ Zuidzorg: 06-46145644 of m.van.de.loo@zuidzorg.nl

Een jaar uit het leven van een basisschooldirecteur ‘In de winkel op de hoek, kocht ik een dagboek’, schrijft juf Rooijendijk, als ze net een baan heeft aangenomen om directeur te worden van een Montessorischool in een nieuwe wijk in Amsterdam. Het wordt een dagboek dat realistisch en hartverwarmend tegelijk is. De oudergesp oudergesprekken over schooladviezen, taalklassen voor vluchtelingenkinderen, ervaringen met Veilig Thuis maar ook de acties op het Malieveld Malieve en het schreeuwend lerarentekort passeren de revue. Als een huis staat haar uiteenzetting over de kiem van de groeiende kloof tussen t arm en rijk door het gebrek aan ondersteuning voor het onderwijs. Maar daarnaast is er hoop als ze beschrijft hoe kinder kinderen elkaar helpen en tegen elkaar leren ‘sorry’ te zeggen. Een boek dat elke ouder, elke beleidsmaker en zeker iedere jeugdarts moet hebben gelezen. (JH)

Schrijver Cordula Rooijendijk Schrijver: uitgever: Atlas Contact prijs: € 21,99

Ja! magazine

Tekst: Michèle Haagmans, Jeanne-Marie Hament

MARKANT

2020 #50 - 42

‘Welke informatiebehoefte hebben ouders?’

Speelt gebrek aan goede informatie een rol bij het niet laten vaccineren van je kind? Wat voor voorlichting werkt wel? En op wat voor manier kan die informatie het beste gegeven worden?

Jeugdarts en AIOS tweede fase M+G Christel Bleijenburg onderzoekt de informatiebehoefte van ouders van jongeren tussen de 12 en 18 jaar over vaccineren. Vijf vragen aan de onderzoekster.

Tekst: Bureau Bax Beeld: eigen foto

Wat was voor jou de aanleiding voor dit onderzoek?

Zijn de bezwaren tegen vaccineren bij jongeren anders dan bij

“Ik werk als jeugdarts bij de GGD Flevoland. De vaccinatiegraad ligt in

de 0-4 groep?

deze provincie onder het landelijk gemiddelde. Ik zit als aandachts-

“In de 0-4 fase is het veel vanzelfsprekender dat mensen naar het

functionaris in een werkgroep om die vaccinatiegraad in ons gebied

consultatiebureau gaan. Misschien dat jongeren daardoor minder

omhoog te krijgen. Ik heb het idee dat veel vragen van ouders over vac-

gevaccineerd worden, dat zou een rol kunnen spelen. Bij de HPV

cineren te maken hebben met vertrouwen. ‘Hoe kan ik weten wat goed

speelt nog iets anders. Deze vaccinatie wordt door veel ouders

is voor mijn kind?’ Uit eerder onderzoek komt naar voren dat ouders

gekoppeld aan seksualiteit. Ouders moeten nadenken over hun

het gevoel hebben dat ze te weinig betrouwbare informatie hebben.

dochter als seksueel wezen. En dan is de gedachte vaak ‘dat doet

Het doel van mijn onderzoek is om verder te onderzoeken welke

mijn dochter niet’ en ‘ik wil mijn dochter dit niet aandoen, het is toch

informatie ouders nodig hebben en op welke manier zij die informatie

niet nodig’. Mijn ervaring is dat als je als jeugdarts in gesprek gaat

willen ontvangen zodat zij zelf een weloverwogen beslissing kunnen

met mensen en heldere voorlichting geeft, dat ze dan uiteindelijk

nemen over het vaccineren van hun kind.”

vaker instemmen met vaccineren. Het belang van toegankelijke informatie uit een voor ouders betrouwbare bron is enorm groot.”

Welke factoren spelen een rol bij de twijfel rondom vaccineren?

“In de eerste plaats is dat de perceptie die ouders hebben op de

Welke aspecten van die informatiebehoefte onderzoek jij precies?

veiligheid van vaccins en in de tweede plaats de perceptie die ze

“Er is de laatste jaren steeds meer wantrouwen gekomen tegen grote

hebben op de kans dat hun kind een ziekte krijgt. Dit blijkt uit

instituten zoals het RIVM. Daarnaast verschijnen op facebook en twit-

eerder internationaal onderzoek. Als ze denken dat de vaccins

ter ook verhalen over vaccineren die soms wel worden geloofd. Vragen

veel bijwerkingen geven of dat de kans klein is dat hun kind een

in mijn onderzoek zijn onder andere: ‘Wat is voor ouders een

bepaalde ziekte krijgt, of als ze denken dat de ziekte waartegen

betrouwbare bron?’ en ‘Wie kan de informatie over vaccineren het

gevaccineerd wordt niet zo heel erg is; in die gevallen kan twijfel

beste geven?’ Onderzoek in Flevoland van collega jeugdarts Mieke van

ontstaan. Ouders geven ook vaak aan dat ze niet meer weten wat

den Heuvel geeft aanwijzingen dat mensen informatie over vaccine-

waar is en wat niet waar is.”

ren - naast het RIVM - graag van de huisarts zouden willen krijgen. Dat wil ik verder onderzoeken. Ook onderzoek ik hoe ouders informatie het liefst tot zich krijgen. Via nieuwsbrieven, folders, filmpjes of in een persoonlijk gesprek? Ik gebruik vragenlijsten om hierachter te komen.”

Waarom stel je de vragen niet aan de jongeren zelf?

“Dat was aanvankelijk mijn bedoeling, maar uit eerder onderzoek van een collega, blijkt dat veel jongeren hun mening baseren op het standpunt van hun ouders. Ik denk dat het zeker belangrijk is om het gesprek met jongeren zelf aan te gaan. Maar eerder onderzoek wijst uit dat hun mening grotendeels af van wat hun ouders denken, vandaar mijn focus op de ouders. Misschien dat het anders ligt als jongeren een jaar of twintig zijn.”

Q Ja! magazine

GEACCRE D studieaaITEERD nbod ONAFHA NK nascholiELIJKE ng

Woensdag 3 februari Ook online via livestream!

Slapen, eten, zindelijk worden Alweer de 4e editie van dit interessante congres!

U krijgt praktische handvatten voor de anamnese, diagnostiek en behandeling van slaap-, eet- en onzindelijkheidsproblematiek bij kinderen.

Plaats Leerhotel Het Klooster, Amersfoort Meer info medilex.nl/slapen_eten_zindelijk

2 en 3 maart

Praten met kinderen en ouders over seksueel misbruik 2-daagse cursus onder leiding van Aafke Scharloo, klinisch psycholoog met specialistische expertise in diagnostiek en behandeling na seksueel misbruik, (kinder)mishandeling en trauma.

Praten over seksueel misbruik geeft kinderen geen trauma, de stilte wel.

Eerder beoordeeld met een 9-!

Plaats Regardz de Eenhoorn, Amersfoort Meer info medilex.nl/pratenoverseksueelmisbruikmaart2021

Met een 9 beoordeeld!

Donderdag 25 maart

Anorexia Congres over de complexe zorg rondom anorexia. Leer meer over:

Ook online via livestream!

• • • • •

anorexia en autisme groepsdynamiek in de klinische setting anorexia en (dwang)voeding psychosociale begeleiding psychomotorische therapie bij anorexia

In de middag kunt u kiezen uit diverse verdiepingssessies.

Meer info medilex.nl/anorexia2021

Woensdag12 18mei november Woensdag

Slaapproblemen en -stoornissen bij jongeren Slaapproblemen kunnen een schadelijk effect hebben op leren, cognitief presteren en gedrag. Ook klachten van psychische aard, zoals, angst- of dwangstoornissen, zijn een mogelijke consequentie.

Verdiep u in de specifieke kennis over slaapproblemen bij deze doelgroep!

Plaats Leerhotel Het Klooster, Amersfoort Meer info medilex.nl/slaapproblemen_jongeren

@Medilex

Alwee 5 e edi r de tie!

@medilex | info@medilex.nl | www.medilex.nl

Hero Baby met melkvet

ADVERTENTIE

De nieuwe standaard in flesvoeding In 2015 was Hero Baby pionier met Hero Baby Nutrasense®, de eerste flesvoeding op de Nederlandse markt met melkvet én melkvetmembranen. Gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten bevatten al onze flesvoedingen* nu melkvet; de nieuwe standaard in flesvoeding.

Borstvoeding is de beste voeding voor zuigelingen.

Moedermelk bevat namelijk alle belangrijke voedingsstoffen die een baby gedurende de eerste zes maanden nodig heeft. Een voorbeeld hiervan is melkvet, wat ongeveer de helft van de totale energie voor een zuigeling levert. Melkvet heeft een unieke structuur en samenstelling. * Met uitzondering van Hero Baby Nutrasense® Hypo Allergeen, Pep en Prematuur.

Klinische voordelen van melkvet/bèta-palmitaat: Lien. The Journal of Pediatrics 1994, Quinlan, Lockton & Irwin. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 1995, Lucas et al. Archives of Disease in Childhood 1997, Bongers et al. Nutrition Journal 2007, Nowacki et al. Nutrition Journal 2014, Havlicekova et al. Nutrition Journal 2016, Bronsky et al (ESPGHAN). Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2019. Klinische voordelen GOS: Fanaro et al. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2009, Sierra et al. European Journal of Nutrition 2015, Ben et al. World Journal of Gastroenterology 2008. Klinische voordelen melkvetmembraan (infecties): Veereman-Wauters et al. Nutrition 2012, Timby et al. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2015, Li et al. Frontiers in Pediatrics 2019. Klinische voordelen melkvetmembraan (cognitieve ontwikkeling): Li et al. The Journal of Clinical Nutrition 2014. Belang van palmitinezuur voor zuigelingen: Innis. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 2016

dewereldvanherobaby.nl