JA! #47 Eerste duizend dagen

2019 #47

Eerste duizend dagen Tessa Roseboom:

‘Goede start is belangrijk voor rest van leven’ ‘Heb ik borstvoeding wel lang genoeg geprobeerd?’

Column Marieke Morssinkhof

‘Praten: een ŃŏŃÿŲƸŏƫĜŊ ĪdzłĪĜƸ voor een prikkie’ Interview met prinses Laurentien

3 - 2019 #47

COLUMN VOORZITTER

De eerste duizend dagen Sommige beelden en verhalen blijven je altijd bij, ook al is het lang geleden.

Ik zie een magere vrouw op een brancard met een heel klein hoofdje als een geknakt vogeltje tussen haar benen. Een veel te vroeg geboren meisje in mijn handen. Een miezerige placenta in een bekkentje. De vrouw is een passant in tĪģĪƣŧÿŲģ܏ 'ÿŤŧżżƫ ĪŲ ǜĪƣƫŧÿÿłģ܏ ðĪ ŊĪĪǽƸ ŃĪĪŲ ƠƣĪŲÿƸÿŧĪ ǭżƣŃ ŃĪŊÿģ܏ NĪƸ ŰĪŏƫšĪ ŊĪĪǽƸ ŃĪĪŲ ĪŲŤĪŧĪ ŤÿŲƫ܏ NĪƸ ŧĪǜĪŲ ŃÿÿƸ ÿÿŲ Ŋÿÿƣ ǜżżƣěŏš܏ ŏš ŧÿŲŃĪ Ųÿ ŃĪĪŲ tweehonderd dagen gehaald… het is kwetsbaarheid ten top. Niet veel later zie ik de vrouw in een rolstoel zonder baby op schoot. Door de deuren van het ziekenhuis terug naar haar schimmige bestaan.

Een jaar later doe ik een paar keer kraamcontroles voor een verloskundige in een achterstandswijk. Achter de voordeur zie ik een moeder en haar pasgeboren baby in een klein kamertje. Er zijn amper babyspullen. Er is geen geld, en geen vader en familie in de buurt. Geboren in armoede, bij de start van het leven al met 1-0 achter.

Nog weer later zie ik in de jeugdgezondheidszorg hoe verschillend kinderen zich ontwikkelen en opgroeien. In de eerste duizend dagen en daarna. Ik werk op meerdere locaties en zie de verschillen tussen de ene of de andere wijk. TusƫĪŲ żǀģĪƣƫ‫ ܉‬ŃĪǭŏŲŲĪŲ܏ ĪǭżƣŃģĪ żǀģĪƣƫ ŰĪƸ ǜĪĪŧ ǜƣÿŃĪŲ żǜĪƣ ŃĪǭżŲģŊĪŏģ ĪŲ opvoeding. Ouders met een verstandelijke beperking, verslaving of psychische problemen. Gezinnen waarin alles goed gaat en gezinnen met een batterij aan hulpverleners. Meer kinderen verdienen een kansrijke start. ‘Nu, voor het leven’.

Astrid Nielen voorzitter AJN Jeugdartsen Nederland voorzitter@ajnjeugdartsen.nl

Koninklijk bezoek

Spannend interview

Troubleshooter

Afgelopen zomer had ik de eer om samen met AJN-collega Geja Jol een interview te doen met prinses Laurentien (pagina xx). De prinses had zich gedegen voorbereid op het interview.

Ze had een aantal punten genoteerd die zij graag naar voren wilde brengen en had artikelen bij zich ter onderbouwing daarvan.

Daarnaast vertelde ze ook persoonlijke verhalen uit haar jeugd. Een bijzondere ervaring!

Als schrijver aan de slag?

JA! graag! Inspirerend om naast het uitvoeren van dit mooie vak ook andere collega’s te spreken erover. Spannend ook, iemand interviewen. Maar gelukkig werd ŊĪƸ ŃĪƫƠƣĪŤ ŰĪƸ ®ŏŧǜŏÿ ǜÿŲ ģĪŲ NĪŏšŤÿŲƸ ĪĪŲ gezellig en boeiend gesprek. Voor herhaling vatbaar? JA! Zo werk ik mee aan een goed blad dat ons mooie werk zichtbaar maakt.

Voor de JA! ben ik niet alleen coördinator maar ook troubleshooter als er een redactielid mist of een auteur uitvalt. Met veel plezier ŏŲƸĪƣǜŏĪǝģĪ ŏŤ dĪƫƫŏĜÿ fŏĪǽƸĪ‫ ܉‬ĪĪŲ ěĪǜŧżŃĪŲ ƫƠƣÿÿŤǝÿƸĪƣǜÿŧ܏ NĪƸ ǭĪƸƸĪ Űŏš żżŤ ǝĪĪƣ ĪǜĪŲ aan het denken over hoe ik omga met voeding en hoe het vroeger thuis ging. Leefstijl wordt steeds meer een topic om bij stil te staan!

Marieke Morssinkhof

Roselin van der Torren

Louise Dijkmans

Ja! magazine

MARKTVISIE

De rol van de omgeving van kinderen op het ontwikkelen van gezond eetgedrag – Interview met Marjon Bachra Jong starten met het stimuleren van een gezonde leefstijl is

leraren, ondernemers, jeugdhulpverleners, wijkbewoners, ouders

belangrijk voor de gezondheid gedurende het leven. Ouders heb-

én kinderen aan een gezonde omgeving. Zij stimuleren onder

ben hierbij een voorbeeldfunctie, maar ook de omgeving waarin

andere water drinken in de klas, creëren een gezonder aanbod in

kinderen opgroeien is van grote invloed.

de sportkantine, maken veilige speelplaatsen, informeren ouders

NĪƸ FƣŏĪƫŧÿŲģ ÿŰƠŏŲÿ SŲƫƸŏƸǀƸĪ ƫƠƣÿŤ ŰĪƸ rÿƣšżŲ ÿĜŊƣÿ‫ ܉‬ģŏ-

over het eten van groenten, plaatsen watertappunten of sluiten

recteur van Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG), over de invloed

aan bij evenementen als de Koningsspelen of de Avond4daagse.

van de omgeving op het ontwikkelen van een gezond gewicht bij kinderen.

Gezond opgroeien rÿƣšżŲ ÿĜŊƣÿ‫ܸ ܈‬SĪģĪƣ ŤŏŲģ ŊĪĪǽƸ ŊĪƸ ƣĪĜŊƸ żŰ ŃĪǭżŲģ żƠ ƸĪ groeien. Daarom zet JOGG zich in voor een vitale samenleving waarin alle kinderen en jongeren leren, wonen, werken en spelen in een omgeving waarin gezond leven leuk en makkelijk is.’

‘In Nederland is één op de acht kinderen te zwaar. In achterstandƫǝŏšŤĪŲ ŏƫ ģŏƸ ǭĪŧłƫ īīŲ żƠ ģĪ ģƣŏĪ ŤŏŲģĪƣĪŲ܏ 'ŏƸ ŊĪĪǽƸ ŲŏĪƸ ÿŧŧĪĪŲ fysieke gezondheidsgevolgen, maar is ook van invloed op het psychosociaal functioneren van kinderen. Daarnaast zie je dat żŲŃĪǭżŲģ ĪĪƸŃĪģƣÿŃ ǜÿÿŤ ģżżƣǭĪƸ Ųÿÿƣ ǜżŧǝÿƫƫĪŲ ŧĪĪǽƸŏšģ܏ ßÿŲ ģĪ ǜżŧǝÿƫƫĪŲĪŲ ŏŲ tĪģĪƣŧÿŲģ ŏƫ ÿŲŲż ‫ ڕڍڌڎ‬ģĪ ŊĪŧǽƸ ƸĪ ǭǝÿÿƣ܏ ŧƫ ģĪǭĪ huidige trend doorgaat, spreken we over 62% van de volwassenen in 2040.

De JOGG-aanpak NĪƸ ŃĪǭżŲģĪƣ ŰÿŤĪŲ ǜÿŲ ģĪ żŰŃĪǜŏŲŃ ǜÿŲ ŤŏŲģĪƣĪŲ ǜƣÿÿŃƸ żŰ een integrale aanpak. JOGG werkt daarom samen met verschillende partijen. rÿƣšżŲ ÿĜŊƣÿ‫ܸ ܈‬SŲŰŏģģĪŧƫ ǭŏšŲ ŰĪĪƣ ģÿŲ ‫ ڌڐڍ‬tĪģĪƣŧÿŲģƫĪ ŃĪmeenten aangesloten bij JOGG. In deze gemeenten werken lokale JOGG-teams samen met bestuurders, ambtenaren, sportcoaches,

Ja! magazine

BRANDED CONTENT

MARKTVISIE

Een andere voorbeeld is de Gezonde Schoolkantine. JOGG draagt

ƫƸŏŰǀŧĪƣĪŲ ǜÿŲ ŃĪǭżŲģ ĪĪƸŃĪģƣÿŃ ěŏš ŤŏŲģĪƣĪŲ܏ ܸd GG ŊĪĪǽƸ ǜĪƣƫĜŊŏŧ-

bij aan dit project met het Akkoord Gezonde Voeding op Scholen.

lende tools ontwikkeld om het belang van een gezonde leefstijl op

In Gezonde Schoolkantines worden in de kantine en automaten

een leuke manier bespreekbaar te maken op het consultatiebureau.

meer gezonde opties aangeboden. Om dit te realiseren wordt

Ook zet JOGG zich in voor kinderen die al te zwaar zijn. Adviezen

samengewerkt met schoolbesturen, het Voedingscentrum, cat-

over gezonde voeding en bewegen, bijvoorbeeld door een diëtist, is

eraars en producenten. Ook wordt er sinds kort gewerkt aan het

niet altijd voldoende. Soms is er meer aan de hand. Dit wordt vaak

gezonder maken van het aanbod in dagattracties zoals pretparken

gezien in achterstandswijken, waar problemen zoals armoede,

en dierentuinen. Onderzoek van JOGG toonde aan dat er op deze

werkeloosheid, stress en schulden een rol spelen. Gezinnen in deze

plekken weinig gezonde opties zijn, terwijl er vanuit ouders wel

ƫŏƸǀÿƸŏĪ ŊĪěěĪŲ ǜÿÿŤ ŰĪĪƣ ŊǀŧƠ ŲżģŏŃ܏ NĪƸ ŰżģĪŧ ܸfĪƸĪŲÿÿŲƠÿŤ

ǜĪĪŧ ěĪŊżĪǽƸĪ Ųÿÿƣ ŏƫ܏ܹ

żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ŤŏŲģĪƣĪŲܹ ŃĪĪǽƸ ŊÿŲģǜÿƸƸĪŲ ŊżĪ ƠƣżłĪƫƫŏżŲÿŧƫ ŤǀŲŲĪŲ samenwerken om deze kinderen te helpen.’

‘Ik hoop dat het in de toekomst veel logischer en makkelijker gaat worden om een gezonde keuze te maken. We gaan hier al steeds

Tijdens het FrieslandCampina Institute Jong geleerd is oud gedaan congres

meer naar toe, maar we zijn er nog niet. Ik verwacht wel dat er in

op 29 november 2019 zal Marjon Bachra dieper ingaan op de rol van de

de toekomst een omslag gaat komen en er meer besef komt over

omgeving op een gezond gewicht bij kinderen.

ŊĪƸ ěĪŧÿŲŃ ǜÿŲ ĪĪŲ ŃĪǭżŲģĪ ŧĪĪłƫƸŏšŧ ÿŧ ǜÿŲÿł šżŲŃĪ ŧĪĪǽƸŏšģ܏ܹ

‫ޗ‬

¦żŧ ǜÿŲ ƠƣżłĪƫƫŏżŲÿŧƫ rÿƣšżŲ ÿĜŊƣÿ ěĪŲÿģƣǀŤƸ ģÿƸ dGð ƠƣżłĪƫƫŏżŲÿŧƫ‫ ܉‬ǭżÿŧƫ šĪǀŃģÿƣƸƫĪŲ en jeugdverpleegkundigen, een belangrijke rol kunnen spelen in het

Ja! magazine

FrieslandCampina Institute ǝǝǝ܏łƣŏĪƫŧÿŲģĜÿŰƠŏŲÿŏŲƫƸŏƸǀƸĪ܏Ųŧ

INHOUD

2019 #47 - 6

INHOUDSOPGAVE

10

AJN-lid Jeugdarts Sylvia van den NĪŏšŤÿŲƸ ŊĪĪǽƸ ǜżżƣ Ŋÿÿƣ de ideale combi gevonden.

Ze werkt als jeugdarts in voortgezet onderwijs en is daarnaast senior onderzoeker bij het programma VoorZorg.

16 Onderzoek “Voorkomen van overgewicht door vroeg signaleren is mogelijk.” dĪǀŃģÿƣƸƫ dĪÿŲŲĪ‫ܫ‬rÿƣŏĪ NÿŰĪŲƸ bestudeerde verschillende onderzoeken.

30

Podium £ƣżłĪƫƫżƣ dĪƫƫŏĜÿ fŏĪǽƸĪ ǝŏŧ meer aandacht voor gezonde voeding en leefstijl.

Ja! magazine

Expertise Tessa Roseboom, hoogleraar Vroege ontwikkeling en Gezondheid aan de UvA, legt uit waarom het belang van een goede start zo groot is.

26

7 - 2019 #47

40

INHOUD

Markant Interview met prinses Laurentien over het belang van taalontwikkeling.

Verder in dit nummer

02 22 34 39 46

Colofon JA! magazine van de AJN

Voorwoord Astrid Nielen Dilemma Visie: de jeugdarts van de toekomst Recensies ®ĪŧǿĪ‫ ܈‬/ŧŧĪŲ ǜÿŲ ģĪƣ hŏŲģĪŲ ƫƸĪŧƸ ǭŏĜŊ ǜżżƣ

Aan dit nummer werkten verder mee:

Dirk Jansen, Geja Jol-Rikkers, Eric Kampherbeek, Astrid Nielen, Diane Twerda, Roselin van der Torren, Rosanne van der Lugt, Ellen van der Linden, Anneke Kessler, Irene Peters

FƣĪƢǀĪŲƸŏĪ‫ ڏ ܈‬ŤĪĪƣ ƠĪƣ šÿÿƣ S®®t‫ ڒڐڏڔܫڏړڔڍ ܈‬ EDITIE: 2019 #47

COVER:

Model: Siera Wiersma FżƸżŃƣÿǿĪ‫ ܈‬/ƣŏĜ fÿŰƠŊĪƣěĪĪŤ

Marktvisie: Advertenties, advertorials en pagina’s Marktvisie vallen niet onder de verantwoordelijkheid van de redactie.

Rechten: Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk

ǝżƣģĪŲ żǜĪƣŃĪŲżŰĪŲ ǭżŲģĪƣ ƫĜŊƣŏǽ ƸĪŧŏšŤĪ ƸżĪƫƸĪŰŰŏŲŃ ĪŲ bronvermelding van de uitgever.

SECRETARIAAT/CONTACT AJN: Churchilllaan 11,

ART DIRECTION/SALES:

Hoofdredacteur: dĪÿŲŲĪ‫ܫ‬rÿƣŏĪ NÿŰĪŲƸ Eindredactie: ǀƣĪÿǀ ÿǢ Redactiecoördinatie: Louise Dijkmans Redactie: Marieke Morssinkhof, Ulco Schuurmans

/ŧŰÿ rĪģŏÿ ß‫ ܉‬ Silvèr Snoek Salesmanager, s.snoek@elma.nl £żƫƸěǀƫ ‫ ڌڎړڍ ܉ڔڍ‬ƣżĪŤ żƠ hÿŲŃĪģŏšŤ ¼‫ ܉ڌڌڒ ڍڏڏ ڒڎڎڌ ܈‬S‫ ܈‬ǝǝǝ܏ĪŧŰÿ܏Ųŧ ABONNEMENT: Alle AJN-leden ontvangen JA!

Niet-leden kunnen losse nummers bestellen via secretariaat@ajnjeugdartsen.nl.

Ja! magazine

‫ ړڎڑڏ‬Gß ÃƸƣĪĜŊƸ‫ ܉ڌڔڕ ڐڕڔ ڐڑڔڌ ܈¼ ܉‬F‫ڔڔڕ ڔڕڔ ڐڑڔڌ ܈‬ ja@ajnjeugdartsen.nl www.ajnjeugdartsen.nl www.facebook.com/jeugdartsennederland www.twitter.com/jeugdartsen www.linkedin.com/company/ajn-jeugdartsen-nederland/

2x

activeiron.benelux

IJZERSTERK TIJDENS & NA DE BEVALLING !

BETERE ABSORPTIE VAN IJZERSULFAAT

Tijdens zwangerschap en in de periode na de bevalling kampen veel vrouwen met vermoeidheid. Deze vermoeidheid of een verminderde conditie kan veroorzaakt worden door een tekort aan ijzer.

ActiveIron® bevat natuurlijke ingrediënten die een uitstekende aanvulling vormen op het ijzer dat het lichaam uit voeding haalt. Het helpt uw energieniveau te bewaren en vermoeidheid tegen te gaan !

De eiwit-formule van ActiveIron® helpt de irritatie door het ijzer te verminderen, waardoor het mild genoeg is om op een nuchtere maag in te nemen zonder bijwerkingen als misselijkheid of constipatie.

ACTIVEIRON® IS MILD & KRACHTIG

MEER INFORMATIE VINDT U OP WWW.ACTIVEIRON.COM

amophar

VERHOOGDE KANS OP ALLERGIE? Kans op allergie

(Koemelk)allergie

Zuigelingenvoeding op basis van partieel weieiwithydrolysaat

Dieetvoeding op basis van intensief wei-eiwithydrolysaat

Nutrilon Pepti Testkit

Nutrilon Pepti

Dieetvoeding op basis van vrije aminozuren

Nutrilon Pepti-Junior

Neocate Syneo

Neocate LCP

Neocate Spoon

Neocate Junior

NUTRILON PROSYNEO Op basis van partieel eiwithydrolysaat met unieke combinatie van prebiotische vezels GOS:lcFOS en %Læ GREDFWHULXP EUHYH M-16V1 Brengt darmmicrobiota meer in lijn met dat van borstgevoede baby’s2 Verkleint de kans op allergische klachten zoals atopisch eczeem3,4 Borstvoeding is de beste voeding voor baby’s. Deze informatie is uitsluitend bedoeld voor (para)medici. Neocate is een (dieet)voeding voor medisch gebruik bij koemelkallergie, meervoudige voedselallergie en andere aandoeningen waarbij een elementaire voeding wordt aanbevolen. Nutrilon Pepti is een (dieet)voeding voor medisch gebruik bij koemelkallergie. Nutrilon Pepti -Junior is een (dieet)voeding voor medisch gebruik bij ernstige verterings- en absorptiestoornissen en koemelkallergie. Deze voedingen moeten onder medisch toezicht gebruikt worden. Nutrilon Prosyneo is een zuigelingenvoeding op basis van eiwithydrolysaat.

Referenties: 1. Schouten B HW DO (2009) - 1XWU 139;1398-403. 2. Abrahamse-Berkeveld (2016) JRXUQDO RI 1XWULWLRQDO 6FLHQFH 54(e42): 1-13. 3. Van der Aa LB HW DO (2010) &OLQLFDO ([SHULPHQWDO $OOHUJ\ 40-795-804. 4. Chua MC HW DO (2017) -3*1 65:102-6.

www.nutriciavoorprofessionals.nl

NUTRILON PROSYNEO

INTERVIEW

2019 #47 - 10

Ja! magazine

11 - 2019 #47

INTERVIEW

‘Het is cruciaal dat we niet oordelen’ ܶSĪģĪƣĪĪŲ ěŧŏš ĪŲ ŃĪŧǀŤŤŏŃ‫ ܉‬ģÿƸ ŏƫ ŰŏšŲ ģƣŏšłǜĪĪƣܷ‫ ܉‬ǜĪƣƸĪŧƸ ®ŏŧǜŏÿ ǜÿŲ ģĪŲ NĪŏšŤÿŲƸ܏ ŧƫ šĪǀŃģÿƣƸƫ werkt ze vier dagen per week in het voortgezet onderwijs. Daarnaast is ze senior-onderzoeker van het programma VoorZorg: een succesvol ondersteuningsprogramma voor kwetsbare gezinnen tijdens de eerste duizend dagen. Ze geniet enorm van het succes van het programma ‘omdat je aantoonbaar een verschil kunt maken’ en zit vol goede plannen voor de toekomst.

Tekst: Roselin van der Torren Beeld: Dirk Jansen

Hoe ziet je werk als jeugdarts eruit?

willen met een project en bouw dat stap voor stap uit. Zo ben ik

“Ik werk in het voortgezet onderwijs en in de vakanties doe ik ook

ook in 2006 met VoorZorg aan de slag gegaan. Toen ik coördinator

spreekuren voor 0 tot 4-jarigen. Ik heb, sinds mijn start als jeugd-

was van de Academische Werkplaats was VoorZorg het grootste

ÿƣƸƫ ŏŲ ‫ ܉ڑڌڌڎ‬ƣǀŏŰ ƸŏĪŲ šÿÿƣ ŰĪƸ ‫ ڌ‬ƸżƸ ‫ܫڐ‬šÿƣŏŃĪŲ ŃĪǝĪƣŤƸ܏ 'ÿÿƣŲÿ

project. Dit groeide zo snel dat het zijn eigen projectleider nodig

ben ik overgestapt naar het voortgezet onderwijs. Dat is een hele

had en ik me er volledig op ben gaan richten.”

andere kant van het vak. Ik heb mijn spreekuur op de scholen zelf, waar ik vooral ziekteverzuim bespreek. Daarnaast heb ik veel over-

Wat houdt het project VoorZorg in?

leggen in het Ouder-Kind-Team, zo heten de wijkteams in

ܶßżżƣðżƣŃ ŏƫ ŊĪƸ ĪŲŏŃĪ ĪdzłĪĜƸŏĪǜĪ ƠƣżŃƣÿŰŰÿ ŏŲ ģĪ ƠƣŏŰÿŏƣĪ

ŰƫƸĪƣģÿŰ܏ NĪƸ ŧĪǀŤĪ ǜÿŲ ǜżżƣƸŃĪǭĪƸ żŲģĪƣǝŏšƫ ŏƫ ģÿƸ šĪ ĪĜŊƸ ŲÿÿƫƸ

preventie van kindermishandeling. We werken met kwetsbare

de cliënt (de jongere) kan gaan staan en samen met de jongere

gezinnen: moeders onder de vijfentwintig jaar die zwanger zijn van

en de ouders kunt zoeken naar wat nodig is. De kunst is de juiste

hun eerste kind en weinig tot geen opleiding hebben genoten. Die

vragen te stellen, zodat ze zelf met antwoorden komen.”

staan vaak in de overleefstand en hebben ondersteuning nodig bij ěÿƫŏƫěĪŊżĪǽƸĪŲ ÿŧƫ ŊǀŏƫǜĪƫƸŏŲŃ܏ ŲǭĪ ĪĪƣƫƸĪ ƸÿÿŤ ŏƫ żŰ ƣǀŏŰƸĪ ƸĪ

Hoe combineer je dat met je onderzoekstaken aan het

maken in het leven van deze mensen. De jeugdverpleegkundigen,

ŰƫƸĪƣģÿŰ Ãr ‫ ܐ‬

die extra opgeleid worden voor dit programma, leggen veertig tot

“De combinatie van twee werkvelden is heel inspirerend. In

zestig huisbezoeken af in de periode van zwangerschap totdat het

mijn baan als jeugdarts heb ik veel te maken met de ‘waan-van-

kind twee jaar wordt. Tijdens de huisbezoeken wordt aan allerlei

de-dag’: hoe los ik de problemen op die nu voor mij liggen? Als

domeinen gewerkt, zoals de gezondheid van moeder en kind,

onderzoeker mag ik lekker nadenken over de vergezichten. Dat

opvoeding, het opbouwen van een zorgnetwerk en anderen leren

ǜŏŲģ ŏŤ ǿšŲ‫ ܉‬ŏŤ ǝĪƣŤ ŃƣÿÿŃ ŰĪƸ ĪĪŲ ǜŏƫŏĪ܏ SŤ ěĪģĪŲŤ ǝÿÿƣ ǝĪ ŊĪĪŲ

ǜĪƣƸƣżǀǝĪŲ܏ NĪƸ ŏƫ ĜƣǀĜŏÿÿŧ ģÿƸ ģĪ šĪǀŃģǜĪƣƠŧĪĪŃŤǀŲģŏŃĪŲ ŲŏĪƸ

Ja! magazine

INTERVIEW

2019 #47 - 12

oordelen. Zo bouwen ze een sterke vertrouwensband op. Die

Op dat moment kwam ik mezelf ook wel tegen; ik ervaarde een

vertrouwensband is de belangrijkste reden dat het programma

dilemma tussen enerzijds mijn vasthoudendheid en anderzijds

slaagt.”

moeten erkennen dat dit pad niet voor mij was weggelegd. Gelukkig kwam binnen drie maanden na het stoppen met de opleiding

Had je verwacht dat VoorZorg zo groot zou worden?

de gedachte ‘Waarom geen jeugdarts?’ in me op. En dit past me

ܶßżżƣðżƣŃ ŏƫ ŏŲģĪƣģÿÿģ ŃĪŃƣżĪŏģ ǜÿŲ ‫ ڌڎ‬Ųÿÿƣ ‫ ڑڎڍ‬ǀŏƸǜżĪƣĪŲģĪ

perfect! Ik houd van preventie, het werken met mensen en het

gemeenten! Samen met de mensen om me heen geloven we sterk

helpen vormgeven van hun toekomst en levensloop. Ik heb geen

in het nut van het ondersteuningsprogramma. Dat is ook nodig,

spijt van mijn onderzoeks- en opleidingstijd; ik heb er een groot

want er komen altijd problemen op je pad. Eindeloos doorzetten is

ŲĪƸǝĪƣŤ ÿÿŲ żǜĪƣŃĪŊżǀģĪŲ ǝÿÿƣ ŏŤ ŲżŃ ƫƸĪĪģƫ ƠƣżǿšƸ ǜÿŲ ŊĪě܏ܷ

dan belangrijk. De resultaten ondersteunen ons gevoel gelukkig. tŏĪƸ ÿŧŧĪĪŲ ŏƫ ßżżƣðżƣŃ ĪdzłĪĜƸŏĪł ŏŲ ģĪ ƠƣĪǜĪŲƸŏĪ ǜÿŲ ŤŏŲģĪƣŰŏƫ-

Wat zijn je wensen voor de toekomst?

handeling, maar we zien ook dat moeders minder roken, langer

ܶàĪ ǭŏƸƸĪŲ ŰŏģģĪŲ ŏŲ ĪĪŲ żŲģĪƣǭżĪŤ Ųÿÿƣ ģĪ ĪdzłĪĜƸŏǜŏƸĪŏƸ ǜÿŲ

borstvoeding geven en dat er minder huiselijk geweld plaatsvindt.

VoorZorg Verder, een vervolgprogramma voor deze doelgroep

Samen met het feit dat de moeders hun opleiding afmaken en

met acht huisbezoeken in de periode dat het kind twee tot zes

ŃÿÿŲ ǝĪƣŤĪŲ‫ ܉‬ŏƫ ŊĪƸ ĪĪŲ ǭĪĪƣ ŤżƫƸĪŲĪdzłĪĜƸŏĪł ƠƣżŃƣÿŰŰÿ ǜżżƣ ŃĪ-

šÿÿƣ ŏƫ܏ ŲǭĪ ĪƣǜÿƣŏŲŃ ŏƫ ģÿƸ żŲŃĪǜĪĪƣ ĪĪŲ ģĪƣģĪ ƸżƸ ģĪ ŊĪŧǽƸ ǜÿŲ ģĪ

meenten. Als onderzoeksleider is het mooi om te zien hoe alles bij

ŃƣżĪƠ ģĪĪŧŲĪŰĪƣƫ ǜÿŲ ßżżƣðżƣŃ ěĪŊżĪǽƸĪ ÿÿŲ ǜĪƣģĪƣĪ żŲģĪƣ-

elkaar komt. Ik herinner me de eerste keer dat op een congres een

ƫƸĪǀŲŏŲŃ ŊĪĪǽƸ܏ ¼ŏšģĪŲƫ ģĪǭĪ ŊǀŏƫěĪǭżĪŤĪŲ ƫƸĪŤĪŲ ǝĪ ǜżżƣÿŧ ŏŲ żƠ

andere (onbekende) spreker het VoorZorg programma presenteer-

ŰĪŲƸÿŧŏƫĪƣĪŲ ĪŲ ǝĪ ěĪƫƠƣĪŤĪŲ żƠǜżĪģǜƣÿŃĪŲ܏ SŲ ģĪǭĪ ŧĪĪǽƸŏšģƫ-

de met zoveel enthousiasme en passie! Geweldig vond ik het, dat

fase van het kind zijn grenzen stellen, daaraan vasthouden en

andere mensen dit gevoel deelden. Zelf heb ik jaren gewerkt om

daarbinnen het kind ruimte geven om te exploreren, hele belang-

ĜżŲƫƸÿŲƸ ŊĪƸ ƠƣżŃƣÿŰŰÿ ĪŲ ģĪ ÿÿŲŃĪƸżżŲģĪ ĪdzłĪĜƸŏǜŏƸĪŏƸ żŲģĪƣ

rijke aspecten. Veel deelnemers van VoorZorg hebben vanuit hun

de aandacht te brengen. Dit jaar is VoorZorg opgenomen in het

eigen opvoeding geen handvatten hiervoor meegekregen. Daar

actieprogramma Kansrijke Start van het Ministerie van Volksge-

zie je het risico voor intergenerationele overdracht van kindermis-

zondheid, Welzijn en Sport (VWS), als aanbeveling naar gemeen-

ŊÿŲģĪŧŏŲŃ܏ ®ƸĪŧ ģÿƸ ŊĪƸ ŧǀŤƸ żŰ ŰĪƸ ĪĪŲ ĪdzłĪĜƸŏĪł ƠƣżŃƣÿŰŰÿ ÿŧƫ ßżżƣðżƣŃ ģŏƸ ƸĪ ģżżƣěƣĪŤĪŲ‫ ܔ‬ģÿŲ ŊĪě šĪ żǜĪƣ ǜŏšǽƸŏĪŲ šÿÿƣ ĪĜŊƸ ĪĪŲ

ten. Zodat VoorZorg straks in heel Nederland wordt gebruikt. ”

andere maatschappij. Dat zou geweldig zijn en dat is een enorme Waar komt je gedrevenheid om kwetsbare mensen te helpen

motivatie voor me!”

vandaan?

“Vanaf jongs af aan had ik al een zwak voor mensen die hulp

En wat zijn je wensen voor je dagelijks werk als jeugdarts?

nodig hadden. Mijn moeder zei dat ik vroeger altijd iedereen erbij

“In het voortgezet onderwijs zou ik willen werken aan het te-

betrok en wilde includeren. Ik ben in een warm nest opgegroeid, in

rugdringen van psychosociale problematiek onder jongeren.

¼ŏŧěǀƣŃ‫ ܉‬ĪŲ ŰŏšŲ żǀģĪƣƫ ŊŏĪŧģĪŲ ĪŲżƣŰ ǜÿŲ ĪŧŤÿÿƣ܏ 'ÿƸ ŃĪĪǽƸ ŊĪĪŧ

Daarnaast wil ik graag de samenwerking in het sociale domein

veel vertrouwen in het leven. Precies datgene wat de VoorZorg

verbeteren en uitbouwen. Ik heb hiervoor ook stage gelopen bij

doelgroep zo mist. Op de middelbare school vond ik de bètavak-

de gemeente en ik merkte dat beleidsambtenaren en jeugdartsen

ken leuk en wilde ik iets gaan doen met mensen. Ik dacht eerst aan

nauwelijks met elkaar praten. Ze moeten elkaars taal ook leren

fysiotherapie, maar uiteindelijk werd geneeskunde de eerste keus.

kennen. In Amsterdam vinden er komende jaren veel veranderin-

Anders was het scheikunde geworden en dan wilde ik aan het

gen plaats in de wijkteams en het wijkgericht werken; de samen-

milieu gaan werken. Dan zou ik op die manier iets betekenen voor

werking met het Ouder-Kind-Team moet dan goed vormgegeven

de maatschappij.”

worden. We kunnen daarin veel van elkaar leren.”

Hoe kwam je in de jeugdgezondheidszorg terecht?

Wat zou je andere jeugdartsen willen meegeven?

“Aan het VU medisch centrum studeerde ik geneeskunde. Ik had

ܶßŏŲģ ĪĪŲ żŲģĪƣǝĪƣƠ ǝÿÿƣ šĪ ƠÿƫƫŏĪ ŧŏŃƸ܏ NĪƸ ŰÿÿŤƸ ŲŏĪƸ ǀŏƸ ǝÿƸ

ǜĪĪŧ ŏŲƸĪƣĪƫƫĪƫ ĪŲ ǜżŲģ ģĪ ŤĪǀǭĪ ǜżżƣ ĪĪŲ ƫƠĪĜŏÿŧŏƫŰĪ ŧÿƫƸŏŃ܏ NĪƸ

het is, als je er maar warm voor loopt. Ik gun iedereen het enthou-

voelde alsof ik daar voor de rest van mijn leven aan vastzat. Ik vind

siasme en de inspiratie die ik haal uit VoorZorg. Mijn ervaring is

keuzes maken spannend, maar als ik ervoor ga, dan ga ik ook.

dat kleine stappen vaak tot grote veranderingen leiden. Dat gege-

Uiteindelijk promoveerde ik in de kindergeneeskunde en begon

ven pas ik ook toe in mijn werk als jeugdarts. Ik help de jongere de

ŰĪƸ ģĪ żƠŧĪŏģŏŲŃ ƸżƸ ŤŏŲģĪƣÿƣƸƫ܏ 'ŏƸ ŊĪě ŏŤ ‫ ڑ܉ڎ‬šÿÿƣ ŃĪģÿÿŲ܏ 'Ī

stappen te bepalen, zodat hij of zij zelf tot de oplossing komt en

levensvragen kwamen toen ik in een jaar tijd driemaal op de be-

het succes daarvan kan vieren!”

ŃƣÿÿłƠŧÿÿƸƫ ƫƸżŲģ żŰ ĪĪŲ ŧĪĪǽƸŏšģƫŃĪŲżżƸ ƸĪ ěĪŃƣÿǜĪŲ܏ 'ÿƸ ŊÿŤƸĪ erin en ik ging mijn twijfel over de opleiding verder onderzoeken.

Q

Ja! magazine

13 - 2019 #47

Wie is …

Silvia van den Heijkant groeide op in Tilburg en ging in 1986 geneeskunde stuģĪƣĪŲ ŏŲ ŰƫƸĪƣģÿŰ܏ ¼ŏšģĪŲƫ Ŋÿÿƣ ƫƸǀģŏĪ liep ze stages in meerdere vakgebieden.

Van 1997 tot 2003 deed ze promotieonderǭżĪŤ żƠ ģĪ ÿłģĪŧŏŲŃ ŤŏŲģĪƣŃĪŲĪĪƫŤǀŲģĪ ǜÿŲ ŊĪƸ ßÃŰĜ܏ tÿ ‫ ڑ܉ڎ‬šÿÿƣ ģĪ żƠŧĪŏģŏŲŃ kindergeneeskunde gevolgd te hebben, ŰÿÿŤƸĪ ǭĪ ŏŲ ‫ ڑڌڌڎ‬ģĪ żǜĪƣƫƸÿƠ Ųÿÿƣ ģĪ jeugdgezondheidszorg. Een jaar later begon ze haar wetenschappelijk onderzoek naar VoorZorg. Van den Heijkant ǝĪƣŤƸ ÿŧƫ šĪǀŃģÿƣƸƫ ftrG ĪŲ ÿƣƸƫ r‫ޠ‬G ěŏš ģĪ GG' ŰƫƸĪƣģÿŰ ĪŲ ŏƫ ƫĪŲŏżƣ‫ܫ‬żŲderzoeker en projectleider VoorZorg aan ŊĪƸ ŰƫƸĪƣģÿŰ Ãr ‫ ܉‬ŧżĜÿƸŏĪ ßà ŰĪģŏƫĜŊ centrum. Ze woont met haar man in ŰƫƸĪƣģÿŰ܏

Ja! magazine

INTERVIEW

E-learning

‘Jong geleerd is oud gedaan’ Gezonde voeding is belangrijk voor de groei en ontwikkeling van het jonge kind en legt een stevig fundament voor gezondheid op latere leeftijd.

Een gevarieerde voeding met hoofdzakelijk basisvoedingsmiddelen levert hiervoor de benodigde voedingsstoffen. Al op jonge leeftijd ontwikkelen kinderen voedingsgewoonten die bepalend zijn voor hun voedingspatroon later in het leven.

E-learning: Jong geleerd is oud gedaan In de E-learning leert u meer over smaakontwikkeling bij kinderen, goede voeding voor kinderen, hoe om te gaan met kinderen die moeilijk eten en de rol van de ouder.

•

Ontwikkeld en geaccrediteerd voor (kinder)diëtisten, jeugdverpleegkundigen en jeugdartsen (jeugdarts KNMG of arts Maatschappij en Gezondheid, profiel Jeugdgezondheidszorg)

•

Relevante onderwerpen over goede voeding voor kinderen vanaf 1 jaar

•

Volg de E-learning wanneer het u uitkomt

Meer informatie en aanmelden www.fci-academy.nl

Bent u een voedings- of gezondheidsprofessional en wilt u meer weten over zuivel, voeding en gezondheid? Bezoek dan de FrieslandCampina Institute website. www.frieslandcampinainstitute.nl institute.nl@frieslandcampina.com Facebook: /FrieslandCampina Institute Twitter: FCInstitute_NL

Expertise

2019 #47 - 16

Ja! magazine

17 - 2019 #47

Expertise

‘Goede start is belangrijk voor rest van leven’ ¼Īƫƫÿ ¦żƫĪěżżŰ ǜĪƣǝŏĪƣł ŏŲƸĪƣŲÿƸŏżŲÿŧĪ łÿÿŰ ŰĪƸ Ŋÿÿƣ onderzoek naar ‘hongerwinterbaby’s’. De hoogleraar ßƣżĪŃĪ żŲƸǝŏŤŤĪŧŏŲŃ ĪŲ GĪǭżŲģŊĪŏģ ÿÿŲ ģĪ Ãǜ żŲģĪƣǭżĜŊƸ ģĪ ŧÿŲŃģǀƣŏŃĪ ĪŲ ŏŲŃƣŏšƠĪŲģĪ ĪdzłĪĜƸĪŲ żƠ ĪĪŲ mensenleven wanneer er ongunstige omstandigheden ǝÿƣĪŲ ŏŲ ģĪ ǭǝÿŲŃĪƣƫĜŊÿƠ܏ tŏĪǀǝĪ ŏŲǭŏĜŊƸĪŲ ǀŏƸ Ŋÿÿƣ żŲģĪƣǭżĪŤ ĪŲ ǀŏƸ żŲģĪƣǭżĪŤ ǜÿŲ ÿŲģĪƣĪŲ ěĪƫĜŊƣĪĪł ǭŏš vorig jaar in haar boek De Eerste 1000 Dagen. “Ik wilde de wetenschappelijke kennis over het belang van een goede ƫƸÿƣƸ żǜĪƣěƣĪŲŃĪŲ żƠ ŰĪŲƫĪŲ ŏŲ ģĪ ŰÿÿƸƫĜŊÿƠƠŏš܏ܷ

Tekst: Jeanne-Marie Hament Beeld: eigen beeld

Wat is de belangrijkste boodschap die uit de studies naar de hongerwinterbaby’s is gekomen?

“Toen we vijfentwintig jaar geleden begonnen met dit onderzoek wisten we helemaal nog niet of voeding tijdens de zwangerschap invloed zou hebben op de gezondheid van het kind. Maar hoe doe je daar onderzoek naar? We hadden geluk dat we de dossiers vonden van moeders die tijdens de Tweede Wereldoorlog bevielen in het Wilhelmina Gasthuis. Toen we al hun baby’s hadden opgespoord, vonden we inderdaad dat żŲģĪƣǜżĪģŏŲŃ ƸŏšģĪŲƫ ģĪ ǭǝÿŲŃĪƣƫĜŊÿƠ ŲĪŃÿƸŏĪǜĪ ĪdzłĪĜƸĪŲ ŊÿģģĪŲ żƠ ŊǀŲ ŃĪǭżŲģŊĪŏģ܏ żǜĪŲģŏĪŲ ǝÿƣĪŲ ģĪ ŃĪǜżŧŃĪŲ ǜĪĪŧ ŃƣżƸĪƣ ģÿŲ ǝĪ ŊÿģģĪŲ ǜĪƣǝÿĜŊƸܷ In welke zin?

“We hadden verwacht dat de kinderen die klein waren bij de geboorte de meeste ŲÿģĪŧŏŃĪ ĪdzłĪĜƸĪŲ ǭżǀģĪŲ żŲģĪƣǜŏŲģĪŲ܏ rÿÿƣ ģÿÿƣŲÿÿƫƸ ěŧĪĪŤ ģÿƸ ģĪ ŤŏŲģĪƣĪŲ ģŏĪ een normaal geboortegewicht hadden maar in de allereerste fase van hun leven (vlak na de bevruchting) waren blootgesteld aan honger nog grotere nadelige gevolgen ondervonden. Ze hadden veel vaker hart- en vaatziekten en mentale problemen zoals depressies en geheugenproblemen. En op de MRI scans zagen we dat hun brein kleiner was. Vervolgens bleek ook dat de gevolgen niet beperkt bleven tot medische

Ja! magazine

Expertise

2019 #47 - 18

en psychologische nadelen, maar dat deze mensen ook meer pro-

beleidsmakers, zorgverleners en bij aanstaande ouders Ook ben ik

blemen hadden met hun functioneren in de maatschappij.”

er van overtuigd dat wanneer we deze kennis bekijken vanuit een volksgezondheidsperspectief, we het kunnen gebruiken bij het

Heb je nog steeds contact met de onderzoek personen van deze

maken van beleid. En het is geweldig dat dat nu ook gebeurt.”

studies?

“Jazeker! Op dit moment worden er MRI’s gemaakt van ‘honger-

Hoe gebeurt dat nu?

winterbaby’s’ (zo noem ik ze nog steeds) die inmiddels vijfenze-

ܶNĪƸ ĪĪƣƫƸĪ ĪǢĪŰƠŧÿÿƣ ǜÿŲ ŊĪƸ ěżĪŤ ŰżĜŊƸ ŏŤ ÿÿŲ ŰŏŲŏƫƸĪƣ ģĪ dżŲ-

ǜĪŲƸŏŃ ǭŏšŲ‫ ܋‬NĪƸ ŏƫ ģĪŲŤ ŏŤ żżŤ ĪĪŲ żŲģĪƣǭżĪŤ ģÿƸ ŏŤ ŲżżŏƸ ŧżƫ ǭÿŧ

ŃĪ żǜĪƣŊÿŲģŏŃĪŲ܏ Nŏš ǜĪƣƸĪŧģĪ ģÿƸ Īƣ ƠŧÿŲŲĪŲ ǭŏšŲ żŰ ĪĪŲ ŧÿŲģĪŧŏšŤ

ŤǀŲŲĪŲ ŧÿƸĪŲ܏ NĪƸ ŏƫ ǭż ěŏšǭżŲģĪƣ ÿŧƫ šĪ ģŏĪ ģżƫƫŏĪƣƫ ǭŏĪƸ܏ ¼Īƣǝŏšŧ

ƠƣżŃƣÿŰŰÿ żƠ ƸĪ ǭĪƸƸĪŲ‫ ܈‬fÿŲƫƣŏšŤĪ ®ƸÿƣƸ܏ Nŏš ŊĪĪǽƸ Űŏš ŃĪǜƣÿÿŃģ

de dokters en zusters zelf ondervoed en gestrest waren hielden

of ik mee wilde denken. En inmiddels ben ik lid van de landelijke

ze heel gedetailleerd bij hoe het met de zwangerschap van deze

coalitie Kansrijke Start en in die hoedanigheid spreek ik met heel

moeders ging. Indrukwekkend om te lezen.”

veel gemeenten. Daarnaast is het belangrijk dat we onderzoeken ǝÿƸ ŊĪƸ ĪdzłĪĜƸ ŏƫ ǜÿŲ ģŏƸ ƠƣżŃƣÿŰŰÿ܏ NĪƸ ¦Sßr ŊĪĪǽƸ ģŏĪ żƠģƣÿĜŊƸ gekregen en ik zit in de adviescommissie.”

‘We willen de gezondheid van twee generaties verbeteren’

Hoe komen jeugdartsen in aanraking met het programma Kansrijke Start?

“Gemeenten kunnen aanspraak maken op een subsidie om een lokale coalitie op te zetten. De belangrijkste voorwaarde om geld te krijgen voor dat programma is dat er een samenwerking moet zijn tussen het sociale en medische domein. Dus jeugdartsen, verloskundigen, huisartsen en sociale teams moeten elkaar goed

Hoe kwam je vervolgens terecht bij het concept ‘de eerste

weten te vinden. We zien dat er complexe situaties kunnen zijn

duizend dagen’?

waar aanstaande ouders te maken hebben met moeilijke omstan-

“In de tijd dat de onderzoeksresultaten van de ‘hongerwinterbaby’s’

digheden. En dan is die samenwerking tussen medische en sociale

langzaam duidelijker werden, werd ik zelf moeder. En dat gaf me

professionals erg belangrijk.”

ruimte om er wat afstand van te nemen en over de betekenis na te ģĪŲŤĪŲ܏ NĪƸ ěżżģ ĪĪŲ ŲŏĪǀǝ ƠĪƣƫƠĪĜƸŏĪł܏ SŤ ƣĪÿŧŏƫĪĪƣģĪ ŰĪ ƸżĪŲ ģÿƸ het niet alleen een bijzonder onderzoek was in de zin van een unieke setting, maar dat het ons leert ons hoe belangrijk een goed begin is.”

Wie is ...

Is dat geen open deur?

Tessa Roseboom (1973) studeerde biologie in

“Ja natuurlijk lijkt dat heel vanzelfsprekend. Maar als je bedenkt

ŰƫƸĪƣģÿŰ܏ ßÿŲÿł ‫ ڒڕڕڍ‬ŏƫ ǭĪ ŏŲ ǜĪƣƫĜŊŏŧŧĪŲģĪ

dat de kans op hart- en vaatziekten verdubbeld is bij de baby’s uit

łǀŲĜƸŏĪƫ ǜĪƣěżŲģĪŲ ÿÿŲ ŊĪƸ ĜÿģĪŰŏƫĜŊ

de hongerwinter, dan is dat net zo’n grote risicofactor als bijvoor-

rĪģŏƫĜŊ ĪŲƸƣǀŰ ŰƫƸĪƣģÿŰ܏ ®ŏŲģƫ ‫ ڌڍڌڎ‬ŏƫ

beeld roken. En daar is veel meer aandacht voor. Die aandacht zou

ǭĪ ǀŲŏǜĪƣƫŏƸÿŏƣ ŊżżłģģżĜĪŲƸ܏ SŲ ‫ ڏڍڌڎ‬ǝĪƣģ ǭŏš

er ook moeten zijn voor een goed begin van het leven.”

benoemd tot hoogleraar Vroege ontwikkeling en GĪǭżŲģŊĪŏģ ÿÿŲ ģĪ łÿĜǀŧƸĪŏƸ GĪŲĪĪƫŤǀŲģĪ ǜÿŲ ģĪ

Welke onderzoeken volgden uit die eerdere studies?

ÃŲŏǜĪƣƫŏƸĪŏƸ ǜÿŲ ŰƫƸĪƣģÿŰ܏ ðŏš żŲƸǜŏŲŃ ƫǀěƫŏģŏĪƫ

“We zijn onderzoek gaan doen naar andere mogelijke omgevings-

ǜÿŲ ģĪ NÿƣƸƫƸŏĜŊƸŏŲŃ‫ ܉‬ŊĪƸ 'ŏÿěĪƸĪƫłżŲģƫ‫ ܉‬ģĪ

łÿĜƸżƣĪŲ ŏŲ ģĪ ǜƣżĪŃĪ ǭǝÿŲŃĪƣƫĜŊÿƠ܏ àÿƸ ǜżżƣ ĪdzłĪĜƸ ŊĪĪǽƸ SßF‫ ܐ‬ł

tĪģĪƣŧÿŲģƫĪ żƣŃÿŲŏƫÿƸŏĪ ǜżżƣ àĪƸĪŲƫĜŊÿƠƠĪŧŏšŤ

als moeders heel erg misselijk zijn en extreem veel moeten over-

onderzoek, the European Science Foundation en

geven? Maar ook vrouwen die een depressie in de zwangerschap

de Europese commissie. Ze publiceerde in 2018

ŊĪěěĪŲ‫ ܉‬ŊĪěěĪŲ ǝĪ żŲģĪƣǭżĜŊƸ܏ /Ų Ųÿÿƣ ŊĪƸ ĪdzłĪĜƸ ǜÿŲ ěŏšǜżżƣěĪĪŧģ

het boek De Eerste 1000 Dagen܏ /ĪƣģĪƣ ƫĜŊƣĪĪł ǭĪ

behandelingen tegen diabetes en vroeggeboorte in de zwanger-

samen met Ronald van de Krol het boek Baby’s

ƫĜŊÿƠ܏ /ŧŤĪ ŤĪĪƣ ěŧĪĪŤ ģÿƸ ŊĪƸ ŃĪǜżŧŃĪŲ ŊĪĪǽƸ ǜżżƣ ŊĪƸ ŧÿƸĪƣĪ ŧĪǜĪŲ܏ܷ

van de Hongerwinter, de onvermoede erfenis van ondervoeding.

Wat was de reden om daar een boek over te schrijven?

“Ik wilde heel graag dat de resultaten van al die onderzoeken terecht zouden komen bij de mensen in de maatschappij, bij

Ja! magazine

19 - 2019 #47

Expertise

snel laat aankomen dat dat op de lange termijn negatieve gevolàĪ ŊĪěěĪŲ ŊĪƸ ŃĪŊÿģ żǜĪƣ ŊĪƸ ĪdzłĪĜƸ ǜÿŲ żŲģĪƣǜżĪģŏŲŃ܏ NĪĪǽƸ

ŃĪŲ ŊĪĪǽƸ܏ ®ƸĪĪģƫ ŰĪĪƣ ƫƸǀģŏĪƫ ŧÿƸĪŲ ǭŏĪŲ ģÿƸ šǀŏƫƸ ŊĪƸ ŤƣǀŏƫĪŲ ǜÿŲ

overgewicht ook een nadelige invloed?

de groeicurves in de eerste maanden tot twee jaar samengaat

“We zien dat vrouwen met overgewicht kinderen krijgen die minder

met minder goede uitkomsten. En dat geldt ook voor macrosome

gezond zijn. Ze hebben vaker zwangerschapscomplicaties, krijgen

kinderen. Als een kind veel te klein of juist zwaar wordt geboren is

vaker macrosome kinderen en deze kinderen hebben meer kans op

het niet ‘te laat’ om bij te sturen, maar zo snel mogelijk proberen

overgewicht en de daarbij behorende problemen later. Ook als je cor-

een kind op de gemiddelde groeicurve te krijgen lijkt dus niet

rigeert voor de leefstijl die ze meekrijgen van hun ouders, zie je dat ze

verstanding. Daar mag best wat tijd overheen gaan.”

minder gezond zijn. Dat ze eerder metabool syndroom hebben. DaarżŰ ǭŏšŲ ǝĪ ĪĪŲ ƠƣżšĪĜƸ ŃĪƫƸÿƣƸ ŰĪƸ ƫǀěƫŏģŏĪ ǜÿŲ ģĪ NÿƣƸ ƫƸŏĜŊƸŏŲŃ܏

Wat wil je nog graag aanpakken met betrekking tot eerste

NŏĪƣŏŲ ěŏĪģĪŲ ǝĪ ǜƣżǀǝĪŲ ŰĪƸ żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ĪŲ ĪĪŲ ŤŏŲģĪƣǝĪŲƫ ŊǀŧƠ

duizend dagen?

bij een gezondere leefstijl, in de hoop dat dat leidt tot een gezondere

“Ik zou graag op internationaal niveau bezig willen blijven met

zwangerschap, een gezondere moeder en een gezonder kind.”

programma’s die een gezonde zwangerschap bevorderen en het onderzoek daarnaar. In Zuid-Afrika hebben we een project waar

hĪĪłƫƸŏšŧ ǜĪƣěĪƸĪƣĪŲ ŏƫ ĪƣŃ ŰżĪŏŧŏšŤ܏ NżĪ ƠÿŤ šĪ ģÿƸ ÿÿŲ‫ܐ‬

we Afrikaanse onderzoekers begeleiden om lokale projecten op te

ܶNĪƸ ŏƫ ǭĪŤĪƣ ŰżĪŏŧŏšŤ܏ rÿÿƣ ǝŏš ŊĪěěĪŲ ŊĪƸ ŏģĪĪ ģÿƸ šǀŏƫƸ ŰĪƸ

zetten en te evalueren. Zij weten daar wat het beste zal werken.

een kinderwens vrouwen meer bereid zijn om hun gewoontes te

Ook in Cuba zijn we bezig met een project. Cuba is een relatief arm

veranderen. Als je kijkt naar pogingen om te stoppen met roken,

ŧÿŲģ ģÿƸ ŰĪƸ ĪĪŲ ŧÿÿŃ t£ ƸżĜŊ ƣĪŧÿƸŏĪł ŊżŃĪ ŧĪǜĪŲƫǜĪƣǝÿĜŊƸŏŲ-

zijn die veel succesvoller op momenten dat vrouwen zwanger

ŃĪŲ ŊĪĪǽƸ܏ ðĪ ǝĪƣŤĪŲ ģÿÿƣ ŰĪƸ ěǀǀƣƸģżŤƸĪƣƫ‫ ܉‬ģŏĪ ŏŲ ŊǀŲ ǝŏšŤ ģĪ

willen worden dan op andere momenten. We hopen dat we zo de

mensen goed kennen en preventieve consulten aanbieden. Daar

gezondheid van twee generaties kunnen verbeteren.”

valt vast nog veel van de leren.”

'ĪŲŤ šĪ ģÿƸ ŊĪƸ ǭŏŲ ŊĪĪǽƸ żŰ ŤŏŲģĪƣĪŲ ģŏĪ ŊĪĪŧ ŧŏĜŊƸ ŃĪěżƣĪŲ worden en kinderen die macrosoom geboren worden goed te

Q

ŰżŲŏƸżƣĪŲ܏ ł ŏƫ ģÿƸ ÿŧ ƸĪ ŧÿÿƸ‫ܐ‬ ܶNĪƸ ŧŏšŤƸ Īƣ żƠ ģÿƸ ÿŧƫ šĪ ŤŏŲģĪƣĪŲ ģŏĪ ģǣƫŰÿƸǀǀƣ ŃĪěżƣĪŲ ǭŏšŲ ƸĪ

Ja! magazine

NUTRILON A.R.

DIEETVOEDING BIJ REGURGITATIE NU MET VERBETERDE SAMENSTELLING BEWEZEN EFFECTIEF BIJ REGURGITATIE

VERBETERDE SAMENSTELLING VOOR MEER COMFORT

Postbiotica & Prebiotische oligosacchariden GOS:lcFOS 9:1 met HMO 3’GL

VERMINDERT FREQUENTIE VAN REGURGITATIE MET 78%1-5

ONTLASTINGKENMERKEN MEER IN LIJN MET DIE VAN BORSTGEVOEDE BABY’S 6,7

Referenties: 1. Wenzl TG, Schneider S, Scheele F et al. (2003) Effects of thickened geeding on gastroesophageal reflux in infants: a placebo-controlled crossoverstudy using intraluminal impedance Pediatrics 111 (4 Pt 1): e355-9. 2. Vandenplas Y, Hachimi-Idrissi S, Casteels A et al. (1994) Eur J Pediatr. A clinical trial with an “anti-regurgitation” formula. Jun;153(6):41923. 3. Borrelli O, Salvia G, Campanozzi A et al. (1997) Use of a new thickened formula for treatment of symptomatic gastrooesophageal reflux in infants. Ital J Gastroenterol Hepatol.

Jun;29(3):237-42. 4. Grosse K et al. (1998) Kinderärztliche Praxis (German) 69:204-10. 5. Hegar B et al. (2008) J Pediatr Gastroenterol Nutr 47:26-30. 6. Rodriguez-Herrera et al. (2016) J Pediatr Gastroenterol Nutr 62:Abstract N-O-010 (p 658-9). 7. Herrera et al. (2015) J Pediatr Gastroenterol Nutr 61:516-7 (OP-18).

WWW.NUTRICIAVOORPROFESSIONALS.NL

Borstvoeding is de beste voeding voor een kind. Deze informatie is uitsluitend bestemd voor (para)medici.

NIEUW

Voorgekookt JOHANNESBROODPITMEEL

21 - 2019 #47

Column

‘Heb ik wel lang genoeg doorgezet?’

Beeld: Jelle Verhoeks

ܸ żƣƫƸǜżĪģŏŲŃ ŏƫ ģĪ ěĪƫƸĪ ǜżĪģŏŲŃ ǜżżƣ ěÿěǣܹƫܹ ƫƸÿÿƸ żƠ ŊĪƸ ƠÿŤ ŤǀŲƫƸǜżĪģŏŲŃ ŏŲ ģĪ ŤĪǀŤĪŲ܏ ŧƫ šĪǀŃģÿƣƸƫ ǝĪĪƸ ŏŤ ģÿƸ ÿŧƫ ŃĪĪŲ ander. Tijdens mijn zwangerschap was het dan ook logisch om voor borstvoeding te gaan. Ik heb de GroeiGids Borstvoeding nog eens uitgeplozen en kocht wasbare voedingscompressen en voedingskleding....Ik was er klaar voor! De eerste dag na de geboorte had de kraamzorg door dat de voeding nauwelijks op gang kwam. Ons kleine meisje had nog weinig zuigkracht. Mijn man werd op pad gestuurd om een professionele kolfset te huren. Met tips van de kraamǭżƣŃ ĪŲ ŧÿĜƸÿƸŏĪŤǀŲģŏŃĪ ŃŏŲŃĪŲ ǝĪ ÿÿŲ ģĪ ƫŧÿŃ܏ fżŧǜĪŲ‫ ܉‬ǿ ŲŃĪƣłĪĪģŏŲŃ‫ ܉‬ƠżǝĪƣŤżŧǜĪŲ‫ ܉‬ǵŧĪƫšĪƫ żƠ ģĪ šǀŏƫƸĪ temperatuur klaarmaken. Na een paar dagen waren we een hoop vaardigheden rijker. We hadden een gezellig ritueel, waarbij we tegelijkertijd met z’n drieën gingen voeden en kolven, ook midden in de nacht. De borstvoeding kwam nog steeds nauwelijks op gang. Op de achtste dag had ik in zeven sessies 40 ml bij elkaar gekolfd. Dubbel werk voor mijn man en mij met erg weinig resultaat. In overleg met de verloskundige en kraamzorg was de kogel door de kerk, het was te ŏŲƸĪŲƫŏĪł ĪŲ ŲŏĪƸ ĪdzłĪĜƸŏĪł ŃĪŲżĪŃ żŰ ģżżƣ ƸĪ ŃÿÿŲ܏ ŲǭĪ ģÿŰĪ ģƣżŲŤ ŊĪĪƣŧŏšŤ ǀŏƸ ģĪ ǵŧĪƫšĪƫ ĪŲ ŃƣżĪŏģĪ ŃżĪģ܏ Opgelucht en met een beetje pijn in het hart ging ܹƫ ÿǜżŲģƫ ģĪ ĪĪƣƫƸĪ ǵŧĪƫ ǝŏšŲ ƫŏŲģƫ ŧÿŲŃĪ Ƹŏšģ ǝĪĪƣ open. Mijn man kon goed relativeren; het is toch niet voor niets dat in China grote voorraden kunstvoeģŏŲŃ ǝżƣģĪŲ ŃĪŖŰƠżƣƸĪĪƣģ‫ ܐ‬NżĪǝĪŧ ŏŤ ƸĪǜƣĪģĪŲ ěĪŲ żǜĪƣ ģĪ ŤĪǀǭĪ‫ ܉‬ěŧŏšǽƸ ŊĪƸ ƫżŰƫ ŤŲÿŃĪŲ܏ NĪě ŏŤ ǝĪŧ ŧÿŲŃ ŃĪŲżĪŃ ģżżƣŃĪǭĪƸ‫ ܐ‬NĪƸ ǜżĪŧƸ ÿŧƫ ŧŏĜŊƸĪŧŏšŤ łÿŧĪŲ żŰ als jeugdarts niet de beste voeding aan je kindje ƸĪ ŃĪǜĪŲ܏ NżĪǝĪŧ ŏŤ ŲŏĪŰÿŲģ ŏŲ ŰŏšŲ żŰŃĪǜŏŲŃ żł ǝĪƣŤ ƸżƸ ģĪ ǭżŃĪŲÿÿŰģĪ ܸěżƣƫƸǜżĪģŏŲŃƫŰÿdzǿ ÿܹ reken, voel ik elke keer een klein steekje van binnen als ik vragen over borstvoeding of kolven negatief moet beantwoorden. Ik voldoe niet aan de norm.

NżĪǝĪŧ ŏŤ ŏŲ ģĪ ƫƠƣĪĪŤŤÿŰĪƣ ŲŏĪƸ ǜżżƣ ŤǀŲƫƸ‫ܫ‬ voeding zal pleiten, zal ik de voordelen ook zeker niet ontkennen. Ik kan een dag op stap zonder stuwing of kolfspulŧĪŲ‫ ܉‬ŰŏšŲ ŰÿŲ ŊĪĪǽƸ ŃĪǭĪŧŧŏŃĪ ǜżĪģŏŲŃƫ‫ܫ‬ momenten samen met zijn dochter en we kunnen de zorgtaken eerlijk verdelen. Lang leve de kunstvoeding!

Marieke Morssinkhof Jeugdarts

Ja! magazine

DILEMMA

‘De JGZ pakt te weinig haar rol in de preconceptie’ Er is veel kennis over de invloed van de levensstijl van mensen met een kinderwens op de gezondheid van hun baby.

Die invloed begint al voor de bevruchting, in de preĜżŲĜĪƠƸŏĪ‫ܫ‬łÿƫĪ܏ Dit geldt voor vrouwen en mannen. In hoeverre is dit bekend en wordt hier aan bijgedragen door de jeugdgezondheidszorg? Vier ƠƣżłĪƫƫŏżŲÿŧƫ ƣĪǵŧĪĜƸĪƣĪŲ żƠ de stelling.

2019 #47 - 22

ܸG/hSdf/ /N t'/hStG F'àStG/tܹ

ܸSt ß/¦® NShh/t'/ ¼ h/tܹ

“Er is meer aandacht voor de prenatale periode.

Voorbeelden zijn: het actieprogramma Kansrijke start; het besef van de gevolgen van early life stress en armoede op de ontwikkeling van kinderen; en de aanpak die de JGZ hiervoor samen met ketenpartners żŲƸǝŏŤŤĪŧƸ܏ żŤ ŊĪĪǽƸ ģĪ dGð ǭŏĜŊ ÿÿŲŃĪƫŧżƸĪŲ ěŏš ŊĪƸ Nationaal Preventieakkoord met daarin maatregelen ten bate van de gezondheid van toekomstige ǭǝÿŲŃĪƣĪŲ ĪŲ ŤŏŲģĪƣĪŲ܏ NĪĪǽƸ ģĪ dGð ŊŏĪƣŏŲ ǜżŧģżĪŲģĪ haar rol gepakt? Ik denk het wel. Of de aanpak tegen ÿƣŰżĪģĪ ǜżŧģżĪŲģĪ ŊĪŧƠƸ ŃĪǭŏĪŲ ģĪ ¼à‫ܫ‬ǜĪƣŊżŃŏŲŃ żƠ de boodschappen, is volgens mij een andere discussie.

Er zijn mensen die het Preventieakkoord niet ver genoeg ǜŏŲģĪŲ ŃÿÿŲ܏ żŤ ģÿƸ ŏƫ ŊŏĪƣ ŲŏĪƸ ÿÿŲ ģĪ żƣģĪ܏ NĪƸ ŃÿÿƸ erom dat de JGZ samen met anderen optrekt om de gezondheid van toekomstige generaties te bevorderen. 'Ī dGð ŊĪĪǽƸ ǭżǝĪŧ ĪdzłĪĜƸŏĪǜĪ‫ ܉‬ĜżŧŧĪĜƸŏĪǜĪ ÿŧƫ selectieve/ hoog-risico preventieve interventies ontwikkeld voor de periode voor en na de conceptie ĪŲ Ųÿ ģĪ ŃĪěżżƣƸĪ܏ ŏšǜżżƣěĪĪŧģ tǀ ŲŏĪƸ ðǝÿŲŃĪƣ‫ ܉‬ Voorzorg, SamenStarten, SPARK en Stevig Ouderschap. In sommige gemeenten wordt JGZ ǀŏƸŃĪǜżĪƣģ żƠ ŊĪƸ r ܏ dĪ ǭżǀ ŤǀŲŲĪŲ ǭĪŃŃĪŲ ģÿƸ ģŏƸ lang niet allemaal over de periode voor de conceptie gaat. Maar is dat zo? Leggen we bij de begeleiding van de huidige generatie niet de basis voor de volgende?

Tegelijk schetst dit een te rooskleurig beeld. Lang niet alle gemeenten maken gebruik van de genoemde interventies. Ligt dit aan de gemeenten? Aan de żǜĪƣŊĪŏģ‫ ܐ‬/ĜŊƸĪƣ‫ ܉‬ģĪ ƫƸĪŧŧŏŲŃ ŊĪĪǽƸ ěĪƸƣĪŤŤŏŲŃ żƠ ģĪ dGð܏ 'Ī dGð ŊĪĪǽƸ ĪĪŲ ŊżżƠ ƸĪ ěŏĪģĪŲ‫ ܉‬Űÿÿƣ ŲżŃ ŧÿŲŃ niet alle kinderen en ouders kunnen van bestaande ŏŲƸĪƣǜĪŲƸŏĪƫ ƠƣżǿƸĪƣĪŲ܏ 'Ī dGð ǭżǀ ƫÿŰĪŲ ŰĪƸ ouderverenigingen, kinderen en ketenpartners - zoals opinieleiders in de media - op kunnen trekken om gelijke behandeling af te dwingen. Daar zou de focus moeten liggen. Pas dan is bovenstaande stelling naar mijn mening voldoende onderuit gehaald.”

“Met deze stelling ben ik het eens. Naar mijn mening kan de JGZ hier meer in betekenen, maar ik denk dat er dan meer tijd en dus geld voor uitgetrokken ŰżĪƸ ǝżƣģĪŲ܏ ŏš ŊĪƸ ĜżŲƫǀŧƸÿƸŏĪěǀƣĪÿǀ ǝÿÿƣ ŏŤ ÿŧƫ verloskundige mee samenwerk, zijn maar twintig minuten per consult beschikbaar. Als verloskundige houden we preconceptie-spreekuren. Maar daar is bij het consultatiebureau geen ruimte voor. Vorig jaar was hier nog extra tijd voor, maar dat is nu niet meer aan de orde.

Misschien is het in de toekomst mogelijk, als er middelen zijn, om dit tijdens de reguliere controles op het consultatiebureau aan te bieden, mensen komen na de geboorte van hun eerste kind regelmatig op controle en zijn zo goed voorgelicht voor eventuele volgende kinderen.

Verder is het van belang dat er voorlichtingsfolders in verschillende talen komen: in de wijk waar ik werk, heb ik te maken met 180 nationaliteiten! Nu moet ik als verloskundige tijdens het eerste consult mensen wijzen op feiten die voor de conceptie al van belang zijn zoals stoppen met roken, foliumzuur, gezonde voeding, overgewicht enzovoort.”

Calixte Veerman

Henna Playfair

ƣƸƫ r‫ޠ‬G‫ ܉‬šĪǀŃģÿƣƸƫ ftrG‫ ܉‬r£N Jeugdgezondheidszorg, Amsterdam

Verloskundige bij Verloskundigenpraktijk ŏšŧŰĪƣŰĪĪƣ ŰƫƸĪƣģÿŰ

Ja! magazine

23 - 2019 #47

ܸ /fà r St £¦/ß/t¼S/ß/ '® N ££/tܹ

ܸß//h ¼S/ß/¦ ££ ff/tܹ

ܶNĪƸ ÿÿŲěŏĪģĪŲ ǜÿŲ ŏŲƸĪƣĜżŲĜĪƠƸŏĪǭżƣŃ ƠÿƫƸ ěŏŲŲĪŲ ģĪ

“De stelling wordt door mij en mijn werkgever NCJ onderschreven. Van oudsher kwam de JGZ pas in beeld nà de geboorte. Met een aantal interventies zoals Prenatale groepsvoorlichting, VoorZorg en Stevig Ouderschap, het actieprogramma Kansrijke Start en de ontwikkeling van Integrale geboortezorg, komt ook de prenatale fase in beeld, maar daarmee niet automatisch ook de preconceptie fase.

De preconceptie is als kinderwens-spreekuur bij de ǜĪƣŧżƫŤǀŲģŏŃĪŲ ěĪŧĪŃģ܏ NĪƸ ŃĪěƣǀŏŤ ŊŏĪƣǜÿŲ ģżżƣ aanstaande zwangeren die dit het hardste nodig hebben, komt niet goed van de grond. Een goede gezondheid en een goede leefstijl bij de aanstaande moeder en in het gezin moeten al in de preconceptie-fase, een sterke basis vormen voor het toekomstige kind. De JGZ zou dit voor pubers en jong-adolescenten veel actiever kunnen en moeten oppakken. Voorbeelden van onderwerpen die JGZ kan bespreken: Stoppen met roken, alcoholgebruik in relatie tot zwangerschap (en opvoeding en hechting), ernstig overgewicht of obesitas, (on)gezonde leefstijl en hoe dit aan te passen, medische en niet-medische risicofactoren.

Uitstel van een zwangerschap en aanpassing van de leefstijl komt voor vrouwen met een zeer hoog sociaal risico met Nu niet Zwanger van de grond. Echter ook ‘gewone’ gezinnen kunnen baat hebben bij een goed ÿģǜŏĪƫ‫ ܉‬żŲģĪƣƫƸĪǀŲģ ŰĪƸ ĪĪŲ ǝĪěƫŏƸĪ żł ƫƠĪĜŏǿĪŤĪ begeleiding door de JGZ. Zorg voor een zwangerschap hoort bij de beste zorg voor kinderen, dus ook bij de JGZ. NĪƸ ŤŲĪŧƠǀŲƸ ƸżƸ ƫŧżƸ ģÿƸ ƠƣĪĜżŲĜĪƠƸŏĪǭżƣŃ ěŏš ŃĪŰĪĪŲƸĪŲ en de Wet Publieke Gezondheid nog niet in beeld is, moet worden opgepakt. Want: Preventie begint zo vroeg mogelijk; Ieder kind een Kansrijke Start; Voor ieder kind, onvoorwaardelijk.”

doelstelling en werkwijze van de JGZ en is een goede eerste stap in de richting van preconceptiezorg voor alle wensouders van Nederland. Interconceptiezorg is een vorm van preconceptiezorg gericht op ouders die de JGZ al bezoeken. De periode rondom de conceptie is biologisch gezien een van de belangrijkste ontwikkelingsperiodes.

Tekorten in deze periode zijn in het latere leven nauwelijks te herstellen met als gevolg een verhoogd risico op chronische aandoeningen. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de leefstijl van beide ouders rondom de bevruchting het psychisch en lichamelijk welzijn van toekomstige ŃĪŲĪƣÿƸŏĪƫ ƫƸĪƣŤ ěĪŖŲǜŧżĪģƸ܏ 'Ī GĪǭżŲģŊĪŏģƫƣÿÿģ ŊĪĪǽƸ ŏŲ 2007 al geadviseerd om preconceptiezorg toe te voegen aan bestaande preventieprogramma’s. Programma’s als Kansrijke Start en Nu niet zwanger zijn belangrijke stappen. Jammer genoeg worden deze niet overal aangeboģĪŲ܏ 'Ī dGð ŤÿŲ ŊŏĪƣ ŰĪĪƣ ŏŲ ěĪƸĪŤĪŲĪŲ܏ ¼ĪŲ ĪĪƣƫƸĪ ŊĪĪǽƸ de JGZ makkelijk toegang tot een deel van de doelgroep: ouders die aan gezinsuitbreiding denken. Ten tweede past het aanbieden van een (groeps- of e-)consult gericht op preconceptie-adviezen en, als het nodig is, het begeleiden naar passende hulpverlening naadloos in de huidige werkwijze. Tenslotte zijn JGZ-professionals als geen ander bekwaam in het communiceren van primair preventieve boodschappen. Dit laatste is een bijzondere kwaliteit van onze beroepsgroep die meer voor het voetlicht mag koŰĪŲ܏ NĪƸ ƣĪƫƠĪĜƸǜżŧ ĪŲ ƠżƫŏƸŏĪł ěĪƫƠƣĪŤĪŲ ǜÿŲ ģĪ ǜżżƣ ģĪ ĜŧŏĶŲƸ ŲżŃ żŲěĪŤĪŲģĪ ƣŏƫŏĜżłÿĜƸżƣĪŲ‫ ܉‬ǜĪƣŃƸ ƫƠĪĜŏǿĪŤĪ ĜżŰmunicatievaardigheden. Wij zijn als geen ander in staat om individuele en collectieve risicofactoren te signaleren, deze bespreekbaar te maken zonder het contact met de cliënt te verliezen, en waar nodig de cliënt te motiveren en te begeleiden naar passende hulpverlening.”

Sheda Broer – Sadrzadeh

Elle Struijf

dĪǀŃģÿƣƸƫ‫ ܉‬żƠŧĪŏģĪƣ‫ܕ‬ÿģǜŏƫĪǀƣ ěŏš t®£ N en bestuurslid AJN

Arts M&G, strategisch beleidsadviseur GG' Nt‫ ܉‬ adviseur VoorZorg en coördinator interventie Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ)

Ja! magazine

DILEMMA

Doorpraten over de stelling?

Dat kan in de ABCraad van de AJN op Facebook. Liever mailen?

Stuur je bericht naar: ja@ajnjeugdartsen.nl

DE EERSTE 1000 DAGEN

GEEF EEN KIND DE BESTE START VOOR HET LEVEN De periode vanaf de bevruchting tot aan de 2e verjaardag - de eerste 1000 dagen - is essentieel voor de ontwikkeling van een kind. In deze periode groeit een kind heel snel en gaat de ontwikkeling hard: van organen en hersenen tot het maagdarmkanaal en het immuunsysteem. De juiste voeding speelt hierbij een belangrijke rol. Vanaf de bevruchting tot de peuterleeftijd is er een ‘window of oppertunity’ waarbij voeding het verschil kan maken.

W

of opport ow un d ity in

1

Gezond leven of kans op ziekten

-15

-9

Maanden

Maanden

Geboorte

2

6

Jaar

Jaar

De eerste 1000 dagen geven een unieke kans om

De voeding die het kind in de baarmoeder krijgt is

de basis te leggen voor gezonde eetgewoontes.

onder andere belangrijk voor de hersenontwikke-

Gezonde en gevarieerde voeding tijdens de eerste

ling, het opbouwen van het immuunsysteem en de

1000 dagen is belangrijk voor de gezondheid op

groei. In de baarmoeder leert een kind via het

korte termijn, maar draagt ook bij aan de gezond-

vruchtwater ook al proeven. Dat legt de basis

heid in de toekomst.

voor latere smaakvoorkeuren en daarmee samenhangende eetgewoonten.14

CONCEPTIE BORSTVOEDING De voedingstoestand van de moeder (maar ook die van de aanstaande vader) vóór en op moment

Voor alle pasgeborenen is borstvoeding dé

van conceptie blijkt van groot belang voor zowel

gouden standaard. Het bevat immers alle voeding-

1

moeder als kind. De voedingstatus van de aan-

stoffen en antistoffen in de juiste hoeveelheid die

staande moeder bepaalt mede of haar kind later

een baby nodig heeft voor een goede start. Voor

bijvoorbeeld wel of geen overgewicht of diabetes

de hersenontwikkeling, de opbouw van het

mellitus zal krijgen.

2-4

Daarom is het belangrijk om

immuunsysteem, de groei én voor de gezondheid

al te zorgen voor adequate voeding als er sprake is

op latere leeftijd. Moedermelk is de meest ade-

van een kinderwens.

quate voeding voor een kind gedurende de eerste 6 maanden. En ook daarna kan het een aanvul-

ZWANGERSCHAP

lende belangrijke bron van voedingstoffen zijn.

Vanaf het eerste moment is een foetus afhankelijk

Indien borstvoeding niet (meer) mogelijk is, komt

van de nutriënten die het via de moeder binnenkrijgt.

flesvoeding in beeld. De keuze welke flesvoeding,

Heeft de (aanstaande) moeder een optimale voe-

moet goed overwogen worden. De voeding moet

dingsstatus dan krijgt een kind de beste start.

1,5-13

immers ook die belangrijke nutriënten leveren, die

het kind nodig heeft voor de verdere groei en

Met de eerste hapjes wordt ook de mondmotoriek

ontwikkeling. Nutricia doet onderzoek naar moeder-

geoefend wat goed is voor de latere spraakontwik-

melk. Op basis van dat steeds voortschrijdende

keling. Daarbij wordt de basis gelegd voor gezonde

onderzoek worden belangrijke innovaties in de

eetgewoonten. Het blijkt zelfs voorspellend te zijn

flesvoeding toegepast.

voor de voedselvoorkeuren op latere leeftijd. 21,22 Een kind dat al vroeg gezond en gevarieerd leert te

Zo was Nutricia een van de eerste fabrikanten die

eten, zal dat later ook doen. 23,24

DHA toevoegden aan flesvoeding. DHA is het vetzuur dat een belangrijke rol speelt bij de hersen15-18

ontwikkeling

PEUTER

. Meer kennis over pre-, pro en post-

biotica in moedermelk hebben geleid tot de volgen-

Peuters hebben een haat-liefde verhouding met

de stappen in het optimaliseren van flesvoeding.

eten. Maar toch is dit een belangrijke periode om gezonde eetgewoonten aan te leren. Bovendien

VASTE VOEDING

groeien peuters hard. Tussen de leeftijd van 1 en 4 jaar groeit een kind zo’n 45% in lengte en komt

Vanaf de leeftijd van 6 maanden kan borstvoeding

circa 85% aan in gewicht. In vergelijking met

alléén niet meer voorzien in alle voedingsstoffen

volwassenen hebben kinderen vanaf deze leeftijd

die het snel ontwikkelende kind nodig heeft.

maar liefst 7 keer meer vitamine D, 3,5 keer meer

Daarom en ter preventie van allergieën is het

calcium en 6 keer meer ijzer nodig.25

kennismaken met vaste voeding.19 In het begin zijn

Uit voedselconsumptieonderzoek blijkt dat de

het oefenhapjes, maar als een kind 6 maanden is,

voeding bij veel kinderen van 1-4 jaar niet aan de

is vaste voeding echt nodig. 20 Bijvoorbeeld om te

aanbevelingen voldoet.26-28 Aandacht voor een

voorzien in de behoefte aan ijzer voor de hersen-

adequate voedingsinname is van groot belang voor

ontwikkeling.

de (latere) gezondheid.

Referenties: 1. Hanley B et al. (2010) A review of metabolic programming, imprinting and epigenetics. Br J Nutr 104:S1-25. 2. De Jong-Potjer L et al. (2011) NHG-Standaard Preconceptiezorg. Huisarts Wet 54(6):310-2. 3. Gluckman P et al. (2006) Developmental origins of health and disease. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. 4. Van der Steeg J et al. (2008) Obesity affects spontaneous pregnancy chances in subfertile, ovulatory women. Hum Reprod 23:324-328. 5. Roseboom T et al. (2006) The Dutch famine and its long-term consequences for adult health. Early Development 82:485-491. 6. Godfrey M et al. (1997) Maternal birthweight and diet in pregnancy in relation to the infant’s thinness at birth. Br J Gynae Obstr, 104:663-7. 7. Godfrey K et al. (2011) The long-term effects of prenatal development on growth and metabolism. Semin Reprod Med 29(3): 257-265. 8. Moon R et al. (2013) Maternal plasma polyunsaturated fatty acid status in late pregnancy is associated with offspring body composition in childhood J Clin Endo Met 98:299-307. 9. Heppe D et al. (2011) Maternal milk consumption, fetal growth, and the risks of neonatal complications: the Generation R Study. Am J Clin Nut 94:501-9. 10. Walsh J et al. (2012) Low glycaemic index diet in pregnancy to prevent macrosomia (ROLO study): randomised control trial.

Br Med J 345:e5605. 11. Van der Berg G et al. (2013) Suboptimal maternal vitamin D status and low education level as determinants of small-for-gestational-age birth weight. Eur J Nut 52:273. 12. Savitri A et al (2014) Ramadan fasting and newborn’s birth weight in pregnant Muslim women in The Netherlands. Br J Nutr 112(9):1503-1509. 13. Dominguez-Salas P et al. (2014) Maternal nutrition at conception modulates DNA methylation of human metastable epialleles. Nature comm (published online). 14. Menella J et al. (2001) Prenatal and postnatal flavor learning by human infants. Ped 107(6): E88. 15. Brenna J et al. (2009) alpha-Linolenic acid supplementation and conversion to n-3 long-chain polyunsaturated fatty acids in humans, Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids 80(2-3):85-91. 16. EFSA (2010) Scientific Opinion on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids, polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and cholesterol. EFSA Journal 8(3):1461. 17. EFSA (2014) Scientific Opinion on the substantiation of a health claim related to DHA and contribution to normal brain development pursuant to Article 14 of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal 12(10):3840. 18. Koletzko B et al. (2008) The roles of long-chain polyunsaturated fatty acids in pregnancy, lactation and infancy: review of current knowledge and consensus recommendations. J Perinat Med 36(1):5-14. 19. Tang M et al. (2018) Influence of early feeding patterns on eczema development in high-risk infants, EAACI Congress 2017 in Helsinki. 20. Voedingscentrum, geraadpleegd 2015. 21. Nicklaus S et al. (2004) A prospective study of food preferences in childhood. Food Qual Prefer 15:805-818. 22. Skinner J et al. (2002) Do food-related experiences in the first 2 years of life predict dietary variety in school-aged children?. J. Nutr Educ Behav 34:310-315. 23. Maier A et al. (2007) Effect of repeated exposure on acceptance of initially disliked vegetables in 7-month old infants. Food Qual Prefer 18:1023-1032. 24. Gerrish C et al. (2001) Flavor variety enhances food acceptance in formula-fed infants1-3. Am J Clin Nutr 73:1080-10855. 25. Voedingscentrum (2014) Factsheet Aanbevelingen voor vitamines, mineralen en spoorelementen, maart 2014.

26. Jong C de et al. (2015) De Eet Compleet Test: 2-daags voedselconsumptie onderzoek onder kinderen van 1-4 jaar die een kinderdagverblijf bezoeken. TNO-rapport 2014 R11714. 27. Ocké M et al. (2008) Dutch National food consumption survey young children 2005/2006. RIVM Report 350070001/2008. 28. Hulshof K et al. (2002) Zo eten jonge peuters in Nederland 2002. Report V4473.

Deze informatie is uitsluitend bestemd voor (para)medici.

belangrijk een kind vanaf 4-6 maanden te laten

ONDERZOEK

2019 #47 - 26

Voorkomen door vroeg signaleren ÃŏƸ ģĪ ƠƣÿŤƸŏšŤ ěŧŏšŤƸ ŊżĪ ŰżĪŏŧŏšŤ ŊĪƸ ŏƫ żŰ gedrag en gewicht te veranderen vanuit de spreekkamer. Met de toenemende kennis over de eerste duizend dagen is er steeds meer aandacht voor onderzoek naar voorspellers van overgewicht. Kunnen we het probleem voor zijn? En is het mogelijk om te voorspellen wie Īƣ ŰĪĪƣ ƣŏƫŏĜż ŧżƠĪŲ żƠ żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ǜÿŲÿł ģĪ geboorte? Jeugdarts Jeanne-Marie Hament is de literatuur ingedoken. “Ja, het is mogelijk om een ŊżżŃ ƣŏƫŏĜżŃƣżĪƠ ƸĪ ŏģĪŲƸŏǿĜĪƣĪŲ܏ 'ÿƸ ŤÿŲ ÿŧ ěŏš ģĪ ŃĪěżżƣƸĪ܏ܷ Tekst: Jeanne-Marie Hament Beeld: Unsplash.com

SŲ ŰƫƸĪƣģÿŰ ŊĪĪǽƸ żŲŃĪǜĪĪƣ ‫ ڔ‬ƠƣżĜĪŲƸ ǜÿŲ ģĪ ƸǝĪĪ‫ܫ‬šÿƣŏŃĪŲ żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ĪŲ ‫ ڑ܉ڎ‬ƠƣżĜĪŲƸ ģÿÿƣǜÿŲ ŊĪĪǽƸ żěĪƫŏƸÿƫ܏ 'ĪǭĪ ŃĪƸÿŧŧĪŲ ǭŏšŲ ŊĪƸǭĪŧłģĪ ŏŲ ¼ŏĪŧ ĪŲ ¦ŏǜŏĪƣĪŲŧÿŲģ‫ ܉‬ŊĪƸ ŃĪěŏĪģ ǝÿÿƣ dĪÿŲŲĪ‫ܫ‬rÿƣŏĪ NÿŰĪŲƸ ÿŧƫ ƫƸÿłÿƣƸƫ werkt. Ze werd gevraagd mee te denken in een projectgroep over de eerste duizend dagen, een samenwerking tussen de Amsterdamse Aanpak Gezond GĪǝŏĜŊƸ‫ ܉‬żƫƫĜŊĪ ÿŲƠÿŤ ǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ĪŲ ģĪ dGð ǜÿŲ ģĪ GG' ŰƫƸĪƣģÿŰ܏ ܶNżĪǝĪŧ żŰŃĪǜŏŲŃƫÿÿŲƠÿŤ ĪŲ ŃżĪģĪ ǜżżƣŧŏĜŊƸŏŲŃ ĜĪŲƸƣÿÿŧ ƫƸżŲģĪŲ ŏŲ dit project, was er voor mij ook ruimte om de internationale en nationale wetenschappelijke artikelen door te werken.” Zo kon zij een inventarisatie maken van de voorspellende factoren voor overgewicht bij kinderen. Vervolgens schreef ze in samenwerking met collega’s van de AAGG een handreiking

Ja! magazine

27 - 2019 #47

Ja! magazine

ONDERZOEK

ONDERZOEK

2019 #47 - 28

Links en boeken

voor de JGZ-professional: ‘Primaire preventie van overgewicht; voorkomen door signaleren van te snelle gewichtstoename bij ŤŏŲģĪƣĪŲ ǜÿŲ ‫ ڎܫڌ‬šÿÿƣܹ܏ ŤŧżƠƸ ģĪǭĪ ƸŏƸĪŧ‫' ܐܐ‬ĪǭĪ ŊÿŲģƣĪŏŤŏŲŃ ŊĪĪǽƸ ÿŧƫ

Handreiking signaleren van te snelle

doel de kennis over de eerste twee jaar in relatie tot de ontwikke-

gewichtstoename bij kinderen van 0-2 jaar:

ling van het gewicht van een kind te vergroten. Daarnaast biedt de

https://www.ketenaanpakovergewichtkinderen.nl

handreiking ook handvatten voor de professional om de groei van het kind goed te monitoren en met ouders op een goede manier in

Zo blijven we gezond;

ŃĪƫƠƣĪŤ ƸĪ ŃÿÿŲ܏ ܶNżĪ Űżżŏ ǭżǀ ŊĪƸ ǭŏšŲ ÿŧƫ ǝĪ ģŏĪ ‫ ڔ‬ƠƣżĜĪŲƸ Ųÿÿƣ

https://www.amsterdam.nl/sociaaldomein/

beneden kunnen krijgen.”

blijven-wij-gezond/gezond-blijven/ Bewegen voor peuters; https://vimeo.com/showcase/3004069/

‘In de vroege puberteit neemt het gewicht gemakkelijk snel toe’

ǜŏģĪż‫ڕڑڑڌڏڕڒڐڎܕ‬ https://www.ketenaanpakovergewichtkinderen.nl/ https://www.amc.nl/web/abcd-studie-2.htm Overgewicht en Obesitas bij kinderen; Edgar van Mil ĪŲ ƣŏÿŲŲĪ ®ƸƣǀŏŤ ‫ܡڑڍڌڎܠ‬ De Eerste Duizend Dagen; Tessa Roseboom (2018)

Kritische momenten “We weten dat kinderen die bij 2 jaar al te zwaar zijn, bijna altijd żżŤ ƸĪ ǭǝÿÿƣ ǭŏšŲ żƠ ģĪ ěÿƫŏƫƫĜŊżżŧŧĪĪǽƸŏšģܷ‫ ܉‬ǜĪƣƸĪŧƸ NÿŰĪŲƸ܏ 'ÿƸ ěŧŏšŤƸ ǀŏƸ ŊĪƸ żŲģĪƣǭżĪŤ ǜÿŲ ģĪ '‫ܫ‬ƫƸǀģŏĪ‫ ܉‬ĪĪŲ ŃƣżżƸƫĜŊÿŧŏŃ ĪŲ langlopend onderzoek naar de gezondheid van 8.000 in Amsterdam geboren kinderen. Daarin wordt met name onderzocht welke factoren tijdens de vroege zwangerschap of in de eerste levensja-

geldt voor kinderen die macrosoom worden geboren als gevolg

ren van invloed zijn op de gezondheid van deze kinderen. “Dit wil

van diabetes gravidarum; ook zij zijn anders ‘geprogrammeerd’, ze

niet zeggen dat deze kinderen altijd te zwaar blijven tot aan hun

ŰÿŤĪŲ ŰĪĪƣ ŏŲƫǀŧŏŲĪ ÿÿŲ ĪŲ ŤżŰĪŲ łżƣƫ ÿÿŲ܏ NĪƸ ŏƫ ěĪŧÿŲŃƣŏšŤ ģÿƸ

ěÿƫŏƫƫĜŊżżŧ ŧĪĪǽƸŏšģ܏ àÿŲŲĪĪƣ ǭĪ ŏŲ ģŏĪ ĪĪƣƫƸĪ ƸǝĪĪ šÿÿƣ ƸĪ ǭǝÿÿƣ

deze kinderen juist niet te hard groeien in de eerste maanden.

ǭŏšŲ‫ ܉‬ŤżŰƸ ģĪ ŲĪŏŃŏŲŃ ƸżƸ żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ǜÿÿŤ ƸĪƣǀŃ Ųÿ ģĪ ŧĪĪǽƸŏšģ ǜÿŲ ‫ ڑ‬šÿÿƣ܏ /ĪŲ ÿŲģĪƣĪ ŧĪĪǽƸŏšģƫłÿƫĪ ǝÿÿƣŏŲ ŊĪƸ ŃĪǝŏĜŊƸ ŃĪŰÿŤŤĪŧŏšŤ

Risico op overgewicht

snel toeneemt, is de vroege puberteitsfase.” Er blijken zoge-

De laatste jaren is er steeds meer kennis gekomen over het

naamde kritische momenten te zijn, waarin kinderen gemakkelijk

metabolisme van de vetcellen. De meeste vetcellen maakt een

ƸĪ ƫŲĪŧ ÿÿŲŤżŰĪŲ܏ NĪƸ ŧÿÿƸƫƸĪ ƸƣŏŰĪƫƸĪƣ ƸŏšģĪŲƫ ģĪ ǭǝÿŲŃĪƣƫĜŊÿƠ

mens tijdens de eerste duizend dagen aan. Iedere vetcel die wordt

en de eerste maanden na de geboorte zijn voorbeelden daarvan.

ÿÿŲŃĪŰÿÿŤƸ ŏƫ ěŧŏšǜĪŲģ ǜżżƣ ŊĪƸ ŊĪŧĪ ŧĪǜĪŲ܏ NżĪ ŰĪĪƣ ĪŲĪƣŃŏĪ

SŲ ǭŏšŲ ěżĪŤ ܸ ǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ĪŲ ěĪƫŏƸÿƫܹ ƫĜŊƣŏšǽƸ ŤŏŲģĪƣÿƣƸƫ /ģŃÿƣ

aanbod er is in de zwangerschap en in de eerste maanden, hoe

van Mil dat tijdens deze kritische momenten het epigenoom extra

ŰĪĪƣ ǜĪƸĜĪŧŧĪŲ Īƣ ǝżƣģĪŲ ÿÿŲŃĪŰÿÿŤƸ܏ NĪƸ ŏƫ ĪĪŲ łĪŏƸ ģÿƸ ģŏŤŤĪ

gevoelig is voor omgevingsfactoren. Deze momenten worden ook

mensen veel meer vetcellen hebben dan dunne mensen. Vetcellen

wel imprinting events genoemd, alsof het epigenoom een soort

vullen zich met vet als opslagcapaciteit van het lichaam. Wanneer

computerchip is waarop staat hoe de genetische info moet wor-

deze cellen niet gevuld raken kan iemand relatief slank blijven.

den afgelezen. Dat blijkt ook uit de studies van Tessa Roseboom

Maar het blijkt veel moeilijker bij veel vetcellen slank te blijven

ģŏĪ żǜĪƣ ŰżĪģĪƣƫ ŃÿÿŲ ģŏĪ ǭǝÿŲŃĪƣ ǝÿƣĪŲ ƸŏšģĪŲƫ ģĪ NżŲŃĪƣǝŏŲ-

dan wanneer er minder zijn aangelegd tijdens de eerste duizend

ter. Daaruit blijkt dat kinderen die dysmatuur geboren worden in

ģÿŃĪŲ܏ NÿŰĪŲƸ ŃĪĪǽƸ ÿÿŲ ģÿƸ ģĪ ěżĪŤĪŲ ǜÿŲ ¦żƫĪěżżŰ ĪŲ ßÿŲ

een soort spaarstand staan en na de geboorte met een normale

Mil ten grondslag liggen aan de genoemde handreiking, maar

hoeveelheid voeding veel sneller aankomen dan kinderen die geen

ze ging ook op zoek naar internationale literatuur. In Cambrigde

tekorten hebben gehad tijdens de zwangerschap. Deze snelle

bijvoorbeeld werkt Sara Redsell. Zij is daar professor of Public

gewichtstoename in de eerste maanden is een voorspeller voor

NĪÿŧƸŊ܏ ŰģÿƸ ŏŲ /ŲŃĪŧÿŲģ Űÿÿƣ ǝĪŏŲŏŃ ĜżŲƸÿĜƸ ŰżŰĪŲƸĪŲ ǭŏšŲ

overgewicht, cardiovasculaire problematiek, diverse chronische

ŰĪƸ żǀģĪƣƫ ģŏĪ ŲĪƸ ĪĪŲ ŤŏŲģ ŊĪěěĪŲ ŃĪŤƣĪŃĪŲ‫ ܉‬ǝÿƫ Īƣ ěĪŊżĪǽƸĪ

ǭŏĪŤƸĪƫ ĪŲ ƠƫǣĜŊŏƫĜŊĪ ƠƣżěŧĪŰĪŲ ŧÿƸĪƣ ŏŲ ŊĪƸ ŧĪǜĪŲ܏ NĪƸǭĪŧłģĪ

ÿÿŲ ĪĪŲ ǜżżƣƫƠĪŧŧĪŲģ ŰżģĪŧ܏ ¦ĪģƫĪŧŧ ŊĪĪǽƸ ǜĪĪŧ ƫƸǀģŏĪƫ ŃĪģÿÿŲ ĪŲ

Ja! magazine

29 - 2019 #47

ONDERZOEK

daaruit kwamen voorspellende factoren die grotendeels overeen-

geschreven door professionals van de GGD Amsterdam. “ “Ik raad

ŤżŰĪŲ ŰĪƸ ģĪ łÿĜƸżƣĪŲ ģŏĪ ßÿŲ rŏŧ ěĪƫĜŊƣŏšǽƸ܏ £ƣżłĪƫƫżƣ ¦ĪģƫĪŧŧ

mijn collega’s aan het woord overgewicht niet te gebruiken in de

ŊĪĪǽƸ ĪĪŲ ƫżżƣƸ ƣĪŤĪŲŰżģĪŧ ŃĪŰÿÿŤƸ ǝÿÿƣŰĪĪ ÿÿŲ żǀģĪƣƫ

ĜżŲƫǀŧƸĪŲ ěŏš ŤŏŲģĪƣĪŲ żŲģĪƣ ģĪ ƸǝĪĪ šÿÿƣܷ܏ NĪƸ ŃĪǝŏĜŊƸ ǜÿŲ ěÿěǣܹƫ

getoond kan worden hoe groot het risico is op overgewicht bij hun

ǵŧǀĜƸǀĪĪƣƸ ŲżŃ ǭż ŃĪŰÿŤŤĪŧŏšŤ ģÿƸ ŰĪƸ ĪĪŲ ŤŧĪŏŲĪ ěŏšƫƸǀƣŏŲŃ Īƣ ÿŧ

ŤŏŲģ܏ NĪŧÿÿƫ ŏƫ ģŏƸ ŰżģĪŧ ŃĪĪŲ ƠƣĪƸƸŏŃ ŃĪƫƠƣĪŤƫżŲģĪƣǝĪƣƠ ǜżżƣ

ƫŲĪŧ ŃĪĪŲ ƫƠƣÿŤĪ ŰĪĪƣ ŏƫ ǜÿŲ żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ܏ NĪƸ ŤŏŲģ ŤƣŏšŃƸ ƸĪ ǜĪĪŧ

ouders gebleken.

energie binnen voor wat het nodig lijkt te hebben; dat is goed aan żǀģĪƣƫ ǀŏƸ ƸĪ ŧĪŃŃĪŲ܏ ßĪƣģĪƣ ǜĪƣǝŏšƫƸ NÿŰĪŲƸ Ųÿÿƣ ģĪ ŊÿŲģƣĪŏŤŏŲŃ‫ ܉‬

Hoog risicogroep

die gepubliceerd staat op de site van Care van Obesity. “De GGD

/ƣ ǭŏšŲ ǭĪǜĪŲ ǜżżƣƫƠĪŧŧĪŲģĪ łÿĜƸżƣĪŲ܏ NĪƸ ŃĪěżżƣƸĪŃĪǝŏĜŊƸ ŏƫ ǭżŲܹŲ

Amsterdam werkt er al mee, maar het is voor iedere JGZ-instelling

łÿĜƸżƣ܏ 'ǣƫŰÿƸǀƣĪ ‫ ڌڌڑڎ ݳܠ‬ŃƣÿŰ‫ ܡ‬ĪŲ ŰÿĜƣżƫżŰĪ ŤŏŲģĪƣĪŲ ‫ ڌڌڌڐ ݲܠ‬

kijken wat de beste aanpak is. Voor mij is van belang dat jeugdart-

gram) hebben een verhoogde kans op overgewicht. Maternaal

sen en jeugdverpleegkundigen op de hoogte zijn van deze kennis.

roken is een risicofactor, al is dit vaak gecorreleerd aan een laag

En natuurlijk zou het prachtig zijn als er met onderzoek gekeken

ŃĪěżżƣƸĪŃĪǝŏĜŊƸ܏ NĪƸ ŃĪǜĪŲ ǜÿŲ ÿŧŧĪĪŲ ŤǀŲƫƸǜżĪģŏŲŃ ǜÿŲÿł ģĪ ŃĪ-

gaat worden of deze aanpak kan leiden tot een daling van overge-

boorte is ook een voorspellende factor. En voorspellend is ook het

wicht bij tweejarigen.”

ŃĪŃĪǜĪŲ ģÿƸ ŰżĪģĪƣ ĪŲ‫ܕ‬żł ǜÿģĪƣ ĪĪŲ rS ŊĪĪǽƸ ǜÿŲ ŰĪĪƣ ģÿŲ ‫ ܏ڌڏ‬ Natuurlijk is het hierbij moeilijk te onderscheiden wat nature (genetische aanleg) of nurture is, want de ouders zijn ook de opvoeders. Wanneer moeders tijdens hun zwangerschap meer dan 16 ŤŃ ÿÿŲŤżŰĪŲ ŏƫ ģÿƸ żżŤ ĪĪŲ ŏŲģŏĜÿƸŏĪ ǜżżƣ żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ܏ NÿŰĪŲƸ‫ ܈‬ “Eigenlijk zijn deze factoren bij de geboorte allemaal al bekend en weet je wie tot de hoog-risicogroep behoort.” In de handreiking wordt beschreven dat kinderen in deze hoog risicogroep goed in de gaten moet worden gehouden of ze niet te snel aankomen in hun eerste twee levensjaren, of sterker nog in het eerste half jaar ǜÿŲ ŊǀŲ ŧĪǜĪŲ܏ NŏĪƣǜżżƣ ǭŏšŲ ƣŏĜŊƸŧŏšŲĪŲ ǜÿƫƸŃĪƫƸĪŧģ ģżżƣ ģĪ t d ŏŲ ģĪ dGð‫ܫ‬ƣŏĜŊƸŧŏšŲ ǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ܏ NÿŰĪŲƸ ěĪŲÿģƣǀŤƸ ģÿƸ ģĪ ĜǀƣǜĪƫ van 0-4 jaar, gewicht naar lengte, ook onder twee jaar al gebruikt kunnen worden om de verhoudingen te beoordelen.

‘Feit is dat dikke mensen veel meer vetcellen hebben dan dunne mensen’ Praten over gewicht In de praktijk betekent dit maatwerk. Een gewichtscurve die te snel stijgt in de eerste vier maanden, waarbij het kind alleen maar borstvoeding krijgt en er geen overgewicht voorkomt in het gezin is geen alarmerend signaal. Is het kind met dezelfde curve dysmatuur geboren en drinkt het alleen maar kunstvoeding dan verandert het verhaal. ‘Ik realiseer me dat het niet gemakkelijk is om bij ĪĪŲ ŊǀŏƫěĪǭżĪŤ Ųÿÿƣ rSܹƫ ƸĪ ǜƣÿŃĪŲ żł żŰ ƸĪ ŃÿÿŲ ƠƣÿƸĪŲ żǜĪƣ ŊĪƸ gewicht van een baby. In de handreiking staan daarom allerlei tips,

Ja! magazine

PODIUM

2019 #47 - 30

Pleidooi voor een breder gesprek ÿŲģÿĜŊƸ ǜżżƣ ģĪ ĜżŲƸĪǢƸ ǝÿÿƣŏŲ ŰĪŲƫĪŲ ŧĪǜĪŲ܏ 'ÿƸ ŏƫ ģĪ ƣżģĪ ģƣÿÿģ ǜżżƣ £ƣżł܏ ģƣ܏ dĪƫƫŏĜÿ fŏĪǽƸĪ‫ ܉‬ŊżżŃŧĪƣÿÿƣ £żƠǀŧÿƸŏżŲ NĪÿŧƸŊ ÿÿŲ ģĪ ÃŲŏǜĪƣƫŏƸĪŏƸǜÿŲ hĪŏģĪŲ‫ ܉‬ŰĪƸ ÿÿŲģÿĜŊƸ ǜżżƣ ŧĪĪłƫƸŏšŧ ĪŲ ŧĪǜĪŲƫŧżżƠ ĪƠŏģĪŰŏżŧżŃŏĪ܏ Ơ ģĪ dt‫ܫ‬ģÿŃ ǜÿŲ ‫ ڑڍ‬ŲżǜĪŰěĪƣ ǜĪƣƸĪŧƸ ǭĪ żǜĪƣ ƣĪƫǀŧƸÿƸĪŲ ǀŏƸ onderzoek waarmee jeugdartsen hun voordeel kunnen doen.

Interview: Louise Dijkmans Beeld: Dirk Jansen

dĪƫƫŏĜÿ fŏĪǽƸĪ ƫƸÿƣƸƸĪ ŏŲ ‫ ڐڌڌڎ‬ÿŧƫ ģŏĶƸŏƫƸĪ ŏŲ ŊĪƸ ǭŏĪŤĪŲŊǀŏƫ܏ ܶSŤ ǝÿƫ

Een van de onderzoeken waarmee ze zich nu bezighoudt is

met voeding en leefstijl bezig, maar merkte al snel: er is meer! Zoals

¼/ NhSF/ ǝÿÿƣěŏš ƸĪÿĜŊÿěŧĪ ŰżŰĪŲƸƫ żǽƸĪǝĪŧ ƫŧĪǀƸĪŧŰżŰĪŲƸĪŲ

de context waarin mensen leven.” Jessica raakte er steeds meer van

in het leven ten aanzien van leefstijlverandering worden onder-

overtuigd dat je levensloop en de omgeving waarin je opgroeit, van

zocht. “Op bepaalde (kern)momenten in hun leven staan mensen

grote invloed zijn op je gezondheid later in het leven.

meer open voor gedragsverandering. Je bent zwanger, je hebt net een ziektediagnose gekregen, er overlijdt iemand die dicht bij je

Gerichter advies

ƫƸÿÿƸ‫ ܉‬żł šĪ ěĪƫĪǽƸ ģÿƸ šĪ żǀģĪƣ ǝżƣģƸ ĪŲ ěŏšŲÿ ŰĪƸ ƠĪŲƫŏżĪŲ ŃÿÿƸ܏

Als ze terugdenkt aan hoe haar interesse voor onderzoek groeide,

Dat zijn momenten waarop mensen even opnieuw naar hun soci-

ƫƸÿÿŲ Īƣ ƸǝĪĪ ƠÿƸŏĶŲƸĪŲ ǜżżƣ Ŋÿÿƣ ĜĪŲƸƣÿÿŧ܏ 'Ī ĪĪƣƫƸĪ ǝÿƫ ĪĪŲ NŏŲ-

ÿŧĪ ƣżŧ ŤŏšŤĪŲ ĪŲ Ųÿÿƣ ǝÿƸ ǭĪ ĪĜŊƸ ěĪŧÿŲŃƣŏšŤ ǜŏŲģĪŲ܏ NżĪ ŤǀŲ šĪ ģŏĪ

ģżĪƫƸÿÿŲƫĪ ŰÿŲ ŰĪƸ ģŏÿěĪƸĪƫ܏ ܶNŏš ǭĪŏ‫ܸ ܈‬rĪǜƣżǀǝ ǝŏŧƸ ǀ ÿŧƫƸǀěŧŏĪǽƸ

momenten het beste herkennen? Wat speelt daar nou dat ze juist

een keer bij mij komen eten? Dan ziet u hoe we dat doen in het ge-

dan met leefstijl bezig zijn. En hoe kun je een tool ontwikkelen

zin en kunt u misschien gerichter advies geven’. Dat zette me aan

zodat je in de praktijk weer een ander soort gesprek aangaat?”

het denken. Net als de vrouw, ook met diabetes, die al lange tijd onder controle was. De adviezen bereikten haar maar ten dele, tot ǭŏš ĪĪŲ ǿŧŰ ǭÿŃ żǜĪƣ ŏĪŰÿŲģ ŰĪƸ ǝŏĪ ǭĪ ǭŏĜŊ ŊĪĪŧ ĪƣŃ ŏģĪŲƸŏǿĜĪĪƣde. En die persoon had te maken met allerlei complicaties. Daarna ǜĪƣƸĪŧģĪ ǭĪ Űŏš‫ܸ ܈‬NĪƸ ǝÿƫ ÿŧƫżł Īƣ ĪĪŲ ŃżƣģŏšŲ ǜżżƣ Űŏš żƠĪŲŃŏŲŃ܏ Alsof ik me ineens realiseerde wat er met me aan de hand was ...’”

Sleutelmomenten dĪƫƫŏĜÿ fŏĪǽƸĪ ‫ ܫ‬ƫŏŲģƫ šÿŲǀÿƣŏ ‫ ڕڍڌڎ‬ŊżżŃŧĪƣÿÿƣ ‫ ܫ‬ǜĪƣģĪĪŧƸ Ŋÿÿƣ Ƹŏšģ

‘Mensen staan meer open voor gedragsverandering op kernmomenten in hun leven’

tussen het Leids Universitair Medisch Centrum en de LUMCÿŰƠǀƫ 'ĪŲ NÿÿŃ܏ ðĪ ƫƸǀǀƣƸ ĪĪŲ ƸĪÿŰ ǜÿŲ żŲģĪƣǭżĪŤĪƣƫ ÿÿŲ dat verschillende disciplines bij elkaar brengt, zoals huisartsen,

Voedselonzekerheid

bestuurskundigen en gezondheidspsychologen: “Ze doen allemaal

ܶ/ĪŲ ÿŲģĪƣ żŲģĪƣǭżĪŤ ěĪƸƣĪǽƸ ģÿƸ Ųÿÿƣ ǜżĪģƫĪŧżŲǭĪŤĪƣŊĪŏģ‫ ܉‬żǽƸĪǝĪŧ

een stukje onderzoek, maar zitten in hetzelfde team en dan krijg

een beperkte fysieke en economische toegang tot gezonde voeding.

je een bijzondere kruisbestuiving van methodes, inzichten en vra-

We voerden daarvoor heel laagdrempelig gesprekken met ouders in

gen uit de praktijk, waarin een deel van de onderzoekers gelukkig

NÿÿŃƫĪ ǝŏšŤĜĪŲƸƣÿ ĪŲ ƫƠĪĪŧƸǀŏŲƸšĪƫ‫ ܉‬ŏŲ ěǀǀƣƸĪŲ ǝÿÿƣ ŤŏŲģĪƣĪŲ ǜÿÿŤ

ook nog werkzaam is.”

obese werden en de ouders ook: ‘Zie je dat jullie soms maaltijden

Ja! magazine

31 - 2019 #47

PODIUM

dt‫ܫ‬ģÿŃ żǜĪƣƫŧÿÿŲ żŰ ǿŲÿŲĜŏĶŧĪ ƣĪģĪŲĪŲ‫ ܐ‬ł ŤŏĪƫ šĪ ěĪǝǀƫƸ ĪĪŲ ěĪƠĪƣŤƸ

£ƣżł܏ ģƣ܏ dĪƫƫŏĜÿ fŏĪǽƸĪ ŊżżŃŧĪƣÿÿƣ £żƠǀŧÿƸŏżŲ

aanbod aan voedingsmiddelen?’ Wij ontdekten dat je niet alleen

NĪÿŧƸŊ‫ ܉‬ŰĪƸ ÿÿŲģÿĜŊƸ ǜżżƣ ŧĪĪłƫƸŏšŧ ĪŲ ŧĪǜĪŲƫŧżżƠ

moet kijken naar de wijk waarin een gezin woont, welke educatie of

epidemiologie, is een van de vier sprekers op de

inkomen er is, maar dat je ook dat concept van voedselonzekerheid

dt‫ܫ‬ģÿŃ £ƣĪǜĪŲƸŏżŲ ŏƫ ĪƸƸĪƣ ¼ŊÿŲ ǀƣĪ‫ ܉‬ǜƣŏšģÿŃ ‫ ڑڍ‬

moet navragen, als je gaat adviseren. Want als je daar geen rekening

ŲżǜĪŰěĪƣ ŏŲ ģĪ dÿÿƣěĪǀƣƫ ÃƸƣĪĜŊƸ܏ dĪƫƫŏĜÿ fŏĪǽƸĪ

mee houdt en niet doorvraagt, dan kan dat best wel een probleem

is ook lid van de Gezondheidsraad commissie

ǭŏšŲ ǜżżƣ ĪĪŲ ŃĪǭŏŲ܏ NĪƸ ŤÿŲ ƫƸƣĪƫƫ żƠŧĪǜĪƣĪŲ܏ /ĪŲ żǀģĪƣ ģĪŲŤƸ‫ܸ ܈‬SŤ

Voeding voor Zwangere Vrouwen en kinderen tot

kan dit niet! Ik weet wel hoe het moet, maar ik kan het niet waar ma-

‫ ڎ‬šÿÿƣ ĪŲ 'ĪŤŤĪƣ hÿǀƣĪÿÿƸ ǜÿŲ ģĪ tĪģĪƣŧÿŲģƫĪ

ken!’ Soms zijn er eerst andere zaken op te lossen, voordat iemand

NÿƣƸƫƸŏĜŊƸŏŲŃ܏ßżżƣ ÿÿŲŰĪŧģĪŲ ĪŲ ŰĪĪƣ ŏŲłżƣŰÿƸŏĪ‫ ܈‬

met gezonde voeding aan de slag kan.”

ŊƸƸƠƫ‫ܕܕ܈‬ÿšŲšĪǀŃģÿƣƸƫĪŲ܏Ųŧ‫ܕ‬ĪǜĪŲƸƫ‫ܕ‬ÿšŲ‫ܫ‬ģÿŃ‫ܫڑڍܫ‬ november-2019/

Hechting en trauma “Er zijn protocollen met advisering bij kinderen met overgewicht.

Over borstvoeding, het beperken van suikervrije dranken en meer.

Daarbij moet ook goed gekeken worden naar de visie van ouders hierop. En waar die visie vandaan komt. Voeding wordt soms ŃĪěƣǀŏŤƸ ěŏš żƠǜżĪģĪŲ‫ ܉‬ŏŲ ģĪ ǭŏŲ ǜÿŲ ěĪŧżŲĪŲ ĪŲ ƫƸƣÿdzłĪŲ ĪŲ ģÿƸ

ouders zich niet goed voelen in hun eigen lijf, hoe kun je dan ver-

kan best wel een grote impact hebben op hoe een kind later met

wachten dat zij maat houden met eten of reageren op hongersig-

voeding omgaat als volwassene. Als je als arts alleen alert bent op

nalen? Opvoeding, hechting, trauma; het houdt allemaal verband

ģĪ ŃƣżĪŏĜǀƣǜĪ‫ ܉‬ģżżƣǜĪƣǝŏšƫƸ ‫ܠ‬ěŏš ƣŏƫŏĜż żƠ‫ ܡ‬żǜĪƣŃĪǝŏĜŊƸ ĪŲ šĪ ŃĪĪǽƸ

ŰĪƸ ĪŧŤÿÿƣ܏ ŏš ƸƣÿǀŰÿ ŏƫ Īƣ ƫżŰƫ ǜĪĪŧ ěĪŊżĪǽƸĪ ÿÿŲ ĜżŲƸƣżŧĪ ĪŲ Īŏ-

ÿŧŃĪŰĪŲĪ ÿģǜŏĪǭĪŲ‫ ܉‬ģÿŲ Űŏƫ šĪ ĪĪŲ ģĪĪŧ ǜÿŲ ŊĪƸ ŊżĪ܏ NżĪ ŰĪƸ

gen keuze. Dat betekent als professional ook weer even investeren

voeding wordt omgegaan, in de context van opvoeding en gedrag.

in een breder gesprek, om verder te komen. Zo kan het misschien

Als we het hebben over context en een breder gesprek, dan mag er

zijn dat er eerst trauma-behandeling nodig is.”

żżŤ ÿÿŲģÿĜŊƸ ǭŏšŲ ǜżżƣ ŊĪƸ ĪdzłĪĜƸ ǜÿŲ ƸƣÿǀŰÿ‫ ܶ܉‬ƫƸĪŧƸ dĪƫƫŏĜÿ܏ Door persoonlijke ervaring met pleegzorg is ze zich bewust van

Q

ŊĪƸ ĪdzłĪĜƸ ǜÿŲ ƸƣÿǀŰÿ żƠ ģĪ ŃĪǭżŲģŊĪŏģ܏ ܶ ŧƫ ŤŏŲģĪƣĪŲ żł żżŤ

Ja! magazine

Dit materiaal is uitsluitend bestemd voor zorgprofessionals.

NIEUW NUTRAMIGEN PURAMINO JUNIOR

NIEUW

ER IS NU EEN VOEDING OP BASIS VAN AMINOZUREN SPECIAAL ONTWIKKELD VOOR KINDEREN OUDER DAN 12 MAANDEN#

1 jaar en ouder

MAAK VAN NUTRAMIGEN PURAMINO JUNIOR uw eerste keuze voor de aanpak van ernstige KMA en meervoudige voedselallergieën vanaf 12 maanden 100% aminozuren voor klinisch bewezen effectiviteit 1,2^ Ondersteunt een gezonde gewichtstoename bij kinderen met een verleden van gewichtsverlies met aanhoudende klachten tijdens gebruik van een eHF1^ Speciaal ontwikkeld voedingsprofiel met DHA en MCT

1. Vanderhoof et al. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2016 Nov;63(5):531-533.

2. Burks et al. J Pediatr.2008 Aug;153(2):266-7 # Kinderen die geen borstvoeding krijgen ^Onderzocht voor de toevoeging van MCT

DHA: Docosahexaeenzuur MCT: Middellange ketenvetzuren

Belangrijk: De beste voeding is borstvoeding. Nutramigen* PURAMINO Junior is een voeding voor medisch gebruik en dient te worden gebruikt onder toezicht van een zorgprofessional. *Gedeponeerd merk van Mead Johnson & Company, LCC. ©2018 Mead Johnson & Company, LCC. All Rights Reserved. Trademark and copyright used under license.LGG® en het LGG®-logo zijn geregistreerde handelsmerken van Valio Ltd, Finland. Mead Johnson Nutrition, WTC Toren H, 17e verdieping, Zuidplein 142, 1077 XV Amsterdam, Servicenummer: 088 – 44 55 001 (tijdens kantooruren).

We teach...

Meer dan 30 nieuwe titels en 160 modules voor professionals in de public en occupational health

TERUGKOMDAG VOOR VAN WIECHEN INSTRUCTEURS 18 december 2019, Utrecht

MANAGERS VERKENNEN PUBLIEKE GEZONDHEIDSZORG: EEN STOOMCURSUS 15 en 29 januari, 12 februari, 4 en 18 maart, 1, 8 en 22 april 2020, (17.00-21.00 uur), Utrecht

VISUSONDERZOEK EN SCREENING OP VISUELE STOORNISSEN BIJ JONGE KINDEREN 15 januari 2020, Utrecht NIEUW

PERSOONLIJK LEIDERSCHAP: ZO NEEM JE DE LEIDING! 27 januari 2020, Zwolle

NIEUW

BASISDATASET JGZ: BETERE REGISTRATIE VOOR BETERE ZORG 4 februari 2020 (9.30-12.30 uur), Utrecht

SOLK EN SOMATOFORME STOORNISSEN 10 maart 2020, Utrecht

PROFESSIONEEL PRESENTEREN 12 en 26 maart 2020, Utrecht NIEUW

NIEUW

M@ZL SCHOLING VOOR JEUGDARTSEN 18 maart en 8 april 2020, Utrecht

WOKJA, SIGNALEREN, BESPREKEN EN HANDELEN BIJ KINDERMISHANDELING 15 en 16 april 2020, Utrecht

NIEUW

FOCUS OP HECHTING 13 mei en 3 juni 2020, Utrecht

Download onze brochure of ontvang 'm gratis per post. www.nspoh.nl/brochure2020

De NSPOH wil een waardevolle bijdrage leveren aan de verbetering van de volksgezondheid, de arbeidsomstandigheden en participatie in Nederland. Dit doen wij door professionals kwalitatief goed en vraaggestuurd op te leiden voor de hedendaagse praktijk van public en occupational health. Wij ontwikkelen en organiseren opleidingen, bij- en nascholing, in-company programma’s en symposia op academisch en post-hbo niveau.

Visie

2019 #47 - 34

De jeugdarts van de toekomst Het vak jeugdarts is voortdurend in beweging en welke kant het op gaat is van belang voor jeugdÿƣƸƫĪŲ ftrG‫ ܉‬ǜżżƣ ěÿƫŏƫÿƣƸƫĪŲ‫ ܉‬ÿƣƸƫĪŲ r‫ޠ‬G ĪŲ ÿŏżƫ܏ SĪģĪƣ ŊĪĪǽƸ ǭż ǭŏšŲ ĪŏŃĪŲ ŏģĪĪĶŲ ĪŲ ǜĪƣǝÿĜŊƸŏŲŃĪŲ܏ NĪƸ dt‫ܫ‬ěĪƫƸǀǀƣ ǭŏĪƸ ĪĪŲ ÿÿŲƸÿŧ ƸƣĪŲģƫ‫ ܉‬ǜĪƣÿŲģĪƣŏŲŃĪŲ ĪŲ żŲƸǝŏŤŤĪŧŏŲŃĪŲ ǜżżƣ ģĪ ŤżŰĪŲde jaren die van belang zijn voor de ontwikkelingen van het vak.

Tekst: Irene Peters Beeld: Rosanne van der Lugt

MAATSCHAPPELIJKE TRENDS

politiek nodig. Maar ook lokaal ligt hier een taak voor de jeugdarts; door aandacht te hebben voor de sociale leefomgeving en die

ƣŰżĪģĪ

te proberen te veranderen, wordt het voor individuen makkelijker

Er is extra zorg nodig voor kinderen die opgroeien in een gezin

een ongezond patroon te doorbreken.

met een laag inkomen. Want er zijn toenemende gezondheidsverschillen tussen gezinnen met een laag en een hoog inkomen.

Preventie

Mensen met een laag inkomen overlijden 6 jaar eerder en leven

De jeugdzorg staat onder druk, er zijn lange wachtlijsten en er is

‫ ڑڍ‬šÿÿƣ ŰŏŲģĪƣ ŏŲ ŃżĪģ ĪƣǜÿƣĪŲ ŃĪǭżŲģŊĪŏģ܏ NĪƸ ŃÿÿƸ żŰ ŤŏŲģĪƣĪŲ

een toename aan complexe problematiek. Daarom zijn gemeen-

die opgroeien in een éénoudergezin, een gezin met een lagere opleiding, weinig inkomen, chronische stress, ouders met een psychiatrische aandoening of een migratie- of vluchtelingenachtergrond. De zorg voor deze kinderen start in de spreekkamer.

Maar ook buiten de spreekkamer, in wijk en gemeente, kan de jeugdarts het verschil maken. Denk aan de volgende situatie: Een jeugdarts ziet in de spreekkamer een gezin waar opvoedproblemen zijn. In het gesprek met de ouders blijkt dat het gezin in een ƸĪ ŤŧĪŏŲĪ ǝżŲŏŲŃ ŧĪĪǽƸ‫ ܉‬ǝÿÿƣģżżƣ Īƣ ƫƸƣĪƫƫ żŲƸƫƸÿÿƸ܏ 'Ī šĪǀŃģÿƣƸƫ gaat in gesprek met de wethouder om signaal te geven en naar een oplossing te zoeken. hĪĪłƫƸŏšŧ NĪƸ ěĪŧÿŲŃ ǜÿŲ ĪĪŲ ŃĪǭżŲģĪ ŧĪĪłƫƸŏšŧ ǝżƣģƸ ƫƸĪĪģƫ ěƣĪģĪƣ ŃĪģƣÿŃĪŲ܏ Voorlichten over gezonde voeding, voldoende bewegen, reduceren van stress en het beperken van beeldschermgebruik, is een van de kerntaken van de JGZ. Zorgverzekeraars hebben ook steeds meer żżŃ ǜżżƣ ŊĪƸ ěĪŧÿŲŃ ǜÿŲ ĪĪŲ ŃĪǭżŲģĪ ŧĪĪłƫƸŏšŧ܏ NŏĪƣ ŧŏŃŃĪŲ ŤÿŲƫĪŲ om als jeugdarts, samen met de zorgverzekeraar, projecten te bedenken en op te zetten die een gezonde leefstijl bevorderen.

De actie #artsenslaanalarm van de KNMG is een mooi voorbeeld ǜÿŲ ŊżĪ ÿƣƸƫĪŲ ŏŲ 'ĪŲ NÿÿŃ ǜÿŲ ǭŏĜŊ ŤǀŲŲĪŲ ŧÿƸĪŲ ŊżƣĪŲ܏ Ű preventie echt te laten slagen zijn steun en regelgeving vanuit de

Ja! magazine

35 - 2019 #47

Visie

NĪƸ ěĪƫƸǀǀƣ ǜÿŲ ģĪ dt ǝŏŧ ŃƣÿÿŃ ŰĪƸ ÿŧŧĪ dt ŧĪģĪŲ ŏŲ ŃĪƫƠƣĪŤ żǜĪƣ ģĪ šĪǀŃģÿƣƸƫ ǜÿŲ de toekomst. Welke richting gaan we op, wat betekent dat dan en wat is er nodig zodat alle leden

żǜĪƣ ģĪ ŏŲǜǀŧŧŏŲŃ ŰĪĪ ƸĪ ģĪŲŤĪŲ܏ NĪƸ ŏƫ ģÿÿƣěŏš ǜÿŲ ŃƣżżƸ ěĪŧÿŲŃ

op een goede manier het jeugdartsen vak kunnen

dat de jeugdarts de gemeentelijke agenda goed kent.

ǀŏƸǜżĪƣĪŲ‫ ܐ‬SŲ ‫ ڌڎڌڎ‬żƣŃÿŲŏƫĪĪƣƸ ģĪ dt ŊŏĪƣżŰ ĪĪŲ aantal regio tours (bijeenkomsten) waar je van

Tekorten

harte wordt uitgenodigd om mee te praten over de

Er is een steeds groter tekort aan professionals in de zorg en dat

jeugdarts van de toekomst. Wil je eerder wat kwijt

ŏƫ żżŤ ŰĪƣŤěÿÿƣ ŏŲ ģĪ dGð܏ NĪƸ ŏƫ ƫƸĪĪģƫ ŰżĪŏŧŏšŤĪƣ żŰ ǜÿĜÿƸǀƣĪƫ

dan kun je mailen naar irene@ajnjeugdartsen.nl

voor jeugdartsen te vervullen en er is een gestage afname van het aantal sociaal geneeskundigen: van 1200 geregistreerde artsen in 2000 tot 700 in 2019. Aios M&G timmeren aan de weg, zij zijn vertegenwoordigd in het Losgio en zetten zich in voor de toekomst van het vak. Dit doen zij onder meer door de oprichting van actieĜżŰŏƸī r ŏðŏ‫ ܉‬ÿÿŲǝĪǭŏŃ ƸĪ ǭŏšŲ żƠ ģĪ ĜÿƣƣŏĹƣĪěĪǀƣƫ ĪŲ ĪĪŲ ǜŏƫŏĪ ƸĪ formuleren over de positie en rol van de arts M&G.

ten nu bezig met een transformatie. Door vroegtijdig signaleren van problemen voorkomen van ernstiger problemen. Preventie

DE JEUGDARTS VAN DE TOEKOMST

ģǀƫ‫' ܋‬ÿÿƣ ŤżŰĪŲ ģĪ šĪǀŃģÿƣƸƫĪŲ ŏŲ ěĪĪŧģ܏ NĪƸ ŏƫ ěĪŧÿŲŃƣŏšŤ ģÿƸ jeugdartsen bij gemeenten van zich laten horen!

De jeugdarts van de toekomst moet in staat zijn om aan alle ǀŏƸģÿŃŏŲŃĪŲ ƸĪ ǜżŧģżĪŲ܏ 'Ī dt ŊĪĪǽƸ ŰĪĪŃĪǝĪƣŤƸ ÿÿŲ ģĪ żŲƸǝŏŤ-

Vaccinatie

keling van het landelijk opleidingsplan, waarin een vierjarige

Een ander landelijk probleem is de dalende vaccinatiegraad. De

specialistenopleiding tot arts M&G is voorgesteld. Op dit moment

šĪǀŃģÿƣƸƫ ŊĪĪǽƸ ĪĪŲ ěĪŧÿŲŃƣŏšŤĪ ƸÿÿŤ żŰ ŰĪĪ ƸĪ ŊĪŧƠĪŲ żŰ ģĪ

ligt het plan ter goedkeuring bij het College Geneeskundige Speci-

vaccinatiegraad op peil te houden. Door in netwerken mee te

alismen (CGS).

denken over oorzaken en oplossingen, door informatie te duiden

De jeugdarts is pleitbezorger voor het gezond en gelukkig

voor gemeenten en overheid en door als uitvoerend professional

opgroeien van kinderen, waarbij ieder kind en iedere ouder

medisch eindverantwoordelijk te zijn bij het uit te voeren beleid.

ŃĪƠÿƫƸĪ ǭżƣŃ żł ŊǀŧƠ ŤƣŏšŃƸ܏ NŏĪƣŰĪĪ ǝżƣģĪŲ ŧÿŲģĪŧŏšŤĪ ǭżƣŃŤżƫƸĪŲ

Daarom ontstaan er op dit moment lokale vaccinatieallianties en

ǜĪƣŧÿÿŃģ ĪŲ ěĪƫƸÿÿŲģĪ ŃĪǭżŲģŊĪŏģƫǜĪƣƫĜŊŏŧŧĪŲ ǜĪƣŤŧĪŏŲģ܏ NŏĪƣěŏš

ŏƫ ģĪ dt ĪĪŲ ěĪŧÿŲŃƣŏšŤĪ ŃĪƫƠƣĪŤƫƠÿƣƸŲĪƣ ŏŲ 'ĪŲ NÿÿŃ܏

werkt de jeugdarts nauw samen met andere medisch professionals en het sociale domein. Goed op de hoogte van evidence

TRENDS BINNEN DE JGZ

based interventies, bewust van eigen competenties en ontwikkelingsdoelen. Iemand die haar/ zijn eigen talenten kan en wil

Modernisering

inzetten op verschillende gebieden.

Ouders vragen een moderniseringsslag van de JGZ. Recent onderǭżĪŤ ǜÿŲ ŊĪƸ t d ŊĪĪǽƸ ÿÿŲŃĪƸżżŲģ ģÿƸ ģĪ ģŏŃŏƸÿŧŏƫĪƣŏŲŃ ŲżŃ ĪĪŲ slag moet maken binnen de JGZ. Uit het rapport blijkt dat ouders

Q

graag over de gezondheid van hun kind praten in een persoonlijk gesprek met een professional. Maar men verwacht ook betere bereikbaarheid. Zoals een chat-mogelijkheid binnen kantooruren, op alle doordeweekse dagen. Ook willen ouders eigenaar zijn van hun medische informatie en dat van hun kind.

De ontwikkeling binnen de JGZ van het Landelijk Professioneel Ka-

Meer lezen?

der (LPK) biedt ruimte om keuzes te maken; welke zorg is voor dit kind en gezin nodig en welke professional kan deze zorg het beste

Zie: https://artsenslaanalarm.nl/

geven? Jeugdartsen hebben hier een belangrijke taak door actief

Ja! magazine

MARKTVISIE

De voordelen van melkvet en melkvetmembranen in ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ Borstvoeding is de beste voeding voor zuigelingen en bevat

Druppels en membranen

ÿŧŧĪ ǜżĪģŏŲŃƫƫƸżdzłĪŲ ģŏĪ ŊĪƸ ŤŏŲģšĪ ŃĪģǀƣĪŲģĪ ģĪ ĪĪƣƫƸĪ ‫ ڒ‬

®ŏŲģƫ ‫ ڑڍڌڎ‬ǭŏšŲ ÿŧŧĪ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃĪŲ ǜÿŲ NĪƣż ÿěǣ tǀƸƣÿƫĪŲƫĪ‫ ޤ‬

ŰÿÿŲģĪŲ ŲżģŏŃ ŊĪĪǽƸ܏ ŧƫ ěżƣƫƸǜżĪģŏŲŃ ŲŏĪƸ ‫ܠ‬ŃĪŊĪĪŧ‫ ܡ‬ŰżŃĪŧŏšŤ

wel voorzien van melkvet en melkvetmembranen. Daar ging

ŏƫ‫ ܉‬ŏƫ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ ĪĪŲ ÿŧƸĪƣŲÿƸŏĪł܏ GĪŖŲƫƠŏƣĪĪƣģ ģżżƣ ģĪ ƫÿŰĪŲ‫ܫ‬

uitgebreid onderzoek aan vooraf, vertelt Schutte. “We hebben het

stelling van moedermelk, doet Hero Baby onderzoek naar het

ŰĪŧŤǜĪƸ ǜĪƣģĪƣ żŲƸŧĪĪģ ĪŲ Īƣ ěŧĪŤĪŲ ŊĪĪŧ ǜĪĪŧ ŃżĪģĪ ƫƸżdzłĪŲ ŏŲ ƸĪ

ƸżĪǜżĪŃĪŲ ǜÿŲ ŰĪŧŤǜĪƸ ĪŲ ŰĪŧŤǜĪƸŰĪŰěƣÿŲĪŲ ÿÿŲ ǵŧĪƫǜżĪ‫ܫ‬

zitten.” Een belangrijk component van melkvet is bèta-palmitaat,

ding, op het immuunsysteem en de cognitieve ontwikkeling. De

een vetzuur dat bijdraagt aan een goede darmwerking en zorgt

resultaten zijn verrassend.

voor een zachte ontlasting. Ook de opname van vet en calcium ǜĪƣŧżżƠƸ Īƣ ěĪƸĪƣ ģżżƣ܏ NĪƸ ŰĪŧŤǜĪƸ ěĪǜÿƸ ĪĪŲ ŊżżŃ ŃĪŊÿŧƸĪ ÿÿŲ ģŏƸ

Vetten vormen een belangrijke energiebron, die van belang is voor de groei en ontwikkeling van een kind. Daarnaast is vet ook een ěĪŧÿŲŃƣŏšŤ ěĪƫƸÿŲģģĪĪŧ ǜÿŲ ŧŏĜŊÿÿŰƫĜĪŧŧĪŲ܏ NĪƸ ŏƫ ěĪŤĪŲģ ģÿƸ ģĪ ŊĪƣƫĪŲĪŲ ǜżżƣ ‫ ބڌڒܫڌڑ‬ěĪƫƸÿÿŲ ǀŏƸ ǜĪƸ īŲ ģÿƸ ŲĪŃĪŲƸŏŃ ƠƣżĜĪŲƸ van de hersenontwikkeling plaats vindt gedurende de eerste drie levensjaren. Dit verklaart het belang van vet voor zuigelingen en šżŲŃĪ ŤŏŲģĪƣĪŲ܏ ܶSŲ ŰżĪģĪƣŰĪŧŤ ŧĪǜĪƣƸ ŰĪŧŤǜĪƸ żŲŃĪǜĪĪƣ ǜŏšǽƸŏŃ ƠƣżĜĪŲƸ ǜÿŲ ģĪ ĪŲĪƣŃŏĪ܏ SŲ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ ǜĪƣǜŏŲŃĪŲ łÿěƣŏŤÿŲƸĪŲ šÿƣĪŲ geleden het melkvet voor plantaardige oliën”, zegt voedingskunģŏŃĪ ®żƠŊŏĪ ®ĜŊǀƸƸĪ ǜÿŲ NĪƣż܏ ܶàÿŲƸ ģŏĪƣŧŏšŤ ǜĪƸ ŏƫ łżǀƸ‫ ܉‬ǝÿƫ ŊĪƸ idee.” Maar juist het toevoegen van melkvet én extra melkvetŰĪŰěƣÿŲĪŲ ÿÿŲ ģĪ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ ěƣĪŲŃƸ ǜĪĪŧ ŃĪǭżŲģŊĪŏģƫǜżżƣģĪ‫ܫ‬ len met zich mee.

‘De uitkomst is dat baby’s die onze Nutrasense®-voeding kregen gemiddeld minder middenoorontstekingen ontwikkelden en een betere cognitieve ontwikkeling lieten zien dan de kinderen ģŏĪ ģĪ ƫƸÿŲģÿÿƣģ ǴŧĪƫǜżĪģŏŲŃ ŤƣĪŃĪŲܽ Ja! magazine

MARKTVISIE

palmitinezuur. Melkvet bestaat uit vetdruppels die worden omge-

der goed in de mondholte door het vet? Ook denken we dat het

ǜĪŲ ģżżƣ ĪĪŲ ŰĪŰěƣÿÿŲ‫ ܉‬ĪĪŲ ǜŧŏĪƫšĪ ģÿƸ ģĪ ģƣǀƠƠĪŧ żŰŊǀŧƸ܏ NĪƸ

ŰĪŧŤǜĪƸ ƠżƫŏƸŏĪǜĪ ĪdzłĪĜƸĪŲ ŤÿŲ ŊĪěěĪŲ żƠ ģĪ ģÿƣŰǵŧżƣÿ܏ fżƣƸżŰ‫ ܉‬

melkvetmembraan bestaat uit honderden verschillende eiwitten

genoeg om op door te studeren.”

ĪŲ ǜĪƸÿĜŊƸŏŃĪ ƫƸżdzłĪŲ ģŏĪ ĪĪŲ ěƣĪĪģ ƫĜÿŧÿ ÿÿŲ ŃĪǭżŲģŊĪŏģƫǜżżƣ‫ܫ‬

Schutte voorziet dat de ontwikkelingen rondom melkvet en melk-

delen bieden.

vetmembranen nog niet ‘af’ zijn. “Ik denk dat we hierin nog wel stappen gaan zetten. En daarnaast blijven we werken aan andere nieuwe ontwikkelingen om de kloof met borstgevoede kindjes iets verder te dichten.”

Scan de codes met de camera van uw telefoon om meer te lezen

‘Bijkomend voordeel is dat minder oorontstekingen ook betekent dat er minder antibiotica nodig is’

over de studieresultaten:

‫ޗ‬

Hero

In Zweden vond een grote studie plaats1 onder 240 zuigelingen Ųÿÿƣ ŊĪƸ ĪdzłĪĜƸ ǜÿŲ ŊĪƸ ƸżĪǜżĪŃĪŲ ǜÿŲ ŰĪŧŤǜĪƸ ĪŲ ŰĪŧŤǜĪƸŰĪŰ‫ܫ‬ ěƣÿŲĪŲ ÿÿŲ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ‫ ܉‬ģĪ ¼Ãrr/ ƫƸǀģŏĪ܏ SŲ ŊĪƸ żŲģĪƣǭżĪŤ kreeg een referentiegroep borstvoeding, een tweede groep ŲżƣŰÿŧĪ ƫƸÿŲģÿÿƣģ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ ĪŲ ĪĪŲ ģĪƣģĪ ŃƣżĪƠ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ met melkvet en -membranen. Schutte: “De uitkomst is dat baby’s ģŏĪ żŲǭĪ tǀƸƣÿƫĪŲƫĪ‫ܫޤ‬ǜżĪģŏŲŃ ŤƣĪŃĪŲ ŃĪŰŏģģĪŧģ ŰŏŲģĪƣ ŰŏģģĪŲ‫ܫ‬ oorontstekingen2 ontwikkelden en een betere cognitieve ontwik2

ŤĪŧŏŲŃ ŧŏĪƸĪŲ ǭŏĪŲ ģÿŲ ģĪ ŤŏŲģĪƣĪŲ ģŏĪ ģĪ ƫƸÿŲģÿÿƣģ ǵŧĪƫǜżĪģŏŲŃ kregen. Uit de onderzoeken bleek ook dat ze op cognitieve ontwikkeling gelijk scoorden met baby’s die borstvoeding kregen.

NĪƸ ǜĪƣƫĜŊŏŧ ŰĪƸ ěżƣƫƸǜżĪģŏŲŃ ǝżƣģƸ ŊŏĪƣŰĪĪ ǝĪĪƣ ĪĪŲ ƫƸǀŤ ŤŧĪŏŲĪƣ܏ܷ ŏšŤżŰĪŲģ ǜżżƣģĪĪŧ ŏƫ ģÿƸ ŰŏŲģĪƣ żżƣżŲƸƫƸĪŤŏŲŃĪŲ żżŤ betekent dat er minder antibiotica nodig is, een mooi pluspunt, zegt Schutte.

Blijven onderzoeken

‫ڏ‬

ܶNĪƸ ŏƫ ģǀƫ ŧżŃŏƫĜŊ ģÿƸ ǝĪ ŰĪŧŤǜĪƸ ĪŲ ŰĪŧŤǜĪƸŰĪŰěƣÿŲĪŲ ƸżĪ‫ܫ‬ ǜżĪŃĪŲ‫ ܉‬Űÿÿƣ ŰżĪģĪƣŰĪŧŤ ěŧŏšǽƸ ŲÿƸǀǀƣŧŏšŤ ģĪ ěĪƫƸĪ ŤĪǀǭĪ܏ NĪƸ zijn mooie resultaten, maar we blijven wel onderzoeken. Want hoe komt het dat er minder middenoorontstekingen zijn? Inmiddels weten we dat er minder bacteriën die oorontsteking kunnen veroorzaken in de mondholte zitten‫ڏ‬. Maar welk mechanisme daar Ųǀ ƠƣĪĜŏĪƫ ǜżżƣ ǭżƣŃƸ‫ ܉‬ģĀƸ ǝĪƸĪŲ ǝĪ ŲżŃ ŲŏĪƸ܏ GĪĪǽƸ ŊĪƸ ŰĪŧŤǜĪƸ een boost aan het immuunsysteem, of hechten de bacteriën min-

Ja! magazine

MARKTVISIE

1

Studieresultaten

Dit materiaal is uitsluitend bestemd voor zorgprofessionals

ÂŽ

Nieuwe Affinity kan milde spijsverteringsklachten in 24 uur verbeteren1 Klinisch bewezen dat huilen, gasvorming en spugen in 1 dag significant verminderen1

Bevat gedeeltelijk gehydrolyseerde eiwitten Bevat minder lactose in vergelijking met standaard zuigelingenvoeding Van onze experts in medische zuigelingenvoeding REFERENTIE: 1. Berseth CL et al. Clinical response to 2 commonly used switch formulas occurs within 1 day. Clin Pediatr (Phila). 2009 Jan;48(1):58-65.

BELANGRIJKE MEDEDELING: De beste voeding voor zuigelingen is borstvoeding. ProCare Affinity: 0-12 maanden, is een voeding voor medisch gebruik en dient te worden gebruikt onder toezicht van een zorgprofessional. * Gedeponeerd merk van Mead Johnson & Company, LLC. Š2019 Mead Johnson & Company, LLC. All Rights Reserved. Trademark and copyright used under license. Mead Johnson Nutrition, WTC Toren H, 17e verdieping, Zuidplein 142, 1077 XV Amsterdam, Servicenummer: 0800 - 44 55 001 (tijdens kantooruren).

39 - 2019 #47

recensies

GƣżĪŏGŏģƫ ÿƠƠ ěŧŏšǽƸ ǭŏĜŊ ǜĪƣŲŏĪǀǝĪŲ‫܋‬ 'Ī ƠżƠǀŧÿŏƣĪ GƣżĪŏGŏģƫ ÿƠƠ ŊĪĪǽƸ ĪĪŲ ŲŏĪǀǝĪ ŰżŃĪŧŏšŤŊĪŏģ‫ ܈‬żǀģĪƣƫ ŤǀŲŲĪŲ ģŏƣĪĜƸ ǜÿŲǀŏƸ ģĪ ÿƠƠ ĜŊÿƸƸĪŲ ŰĪƸ ģĪ šĪǀŃģǜĪƣ‫ܫ‬ pleegkundige via de GroeiGids Ouderchat. En men kan ook direct doorlinken naar de website van de eigen JGZ. Verder biedt de GroeiGids app onder meer de mogelijkheid om ontwikkelingsmijlpalen en groei van een kind bij te houden, Door foto’s en ǿ ŧŰƠšĪƫ ƸżĪ ƸĪ ǜżĪŃĪŲ ŤÿŲ Īƣ żżŤ ĪĪŲ ģŏŃŏƸÿÿŧ ÿŧěǀŰ ǜÿŲ ŃĪŰÿÿŤƸ ǝżƣģĪŲ ßŏÿ ģĪ ÿƠƠ żŲƸǜÿŲŃĪŲ żǀģĪƣƫ ěĪƣŏĜŊƸĪŲ ĪŲ ŲŏĪǀǝƫ‫ܫ‬ ěƣŏĪǜĪŲ ģŏĪ ÿÿŲƫŧǀŏƸĪŲ ěŏš ģĪ ģǀǀƣ ǜÿŲ ģĪ ǭǝÿŲŃĪƣƫĜŊÿƠ ĪŲ ģÿÿƣŲÿ ěŏš ģĪ ŧĪĪǽƸŏšģ ǜÿŲ ŊĪƸ ŤŏŲģ܏ ßżżƣģĪ šĪǀŃģÿƣƸƫ ěŏĪģƸ ģĪǭĪ app kansen om met ouders in gesprek te gaan over de ontwikkeling van het kind. Welke mijlpalen hebben ouders in de app ěĪǝÿÿƣģ‫ ܉‬ŊĪěěĪŲ ǭĪ Īƣ ĪĪŲ ǿ ŧŰƠšĪ ǜÿŲ ŃĪŰÿÿŤƸ‫ ܐ‬ðŏĪŲ ģĪ żǀģĪƣƫ ǭż ŊżĪ ŊǀŲ ŤŏŲģ ǭŏĜŊ żŲƸǝŏŤŤĪŧƸ‫ ܐ‬/Ų ģĪ ÿƠƠ ěŏĪģƸ ģĪ šĪǀŃģÿƣƸƫ de zekerheid dat ouders informatie uit de preventieprogramma’s op de relevante momenten krijgen aangeboden De redactie van de GroeiGids app, waarin onder meer jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen, lactatiekundigen en voedingsdeskundigen zitten, zorgt ervoor dat de berichten altijd up-to-date zijn met de laatste richtlijnen. De GroeiGids draagt bij aan goede informatievoorziening vanaf het allereerste begin, een van de pijlers van Kansrijke Start!

Schrijver en uitgever: : GGD Amsterdam i.s.m. 17 landelijke GGD- en JGZ-partners prijs: gratis te downloaden in de app store

Websites voor aanstaande ouders Voor mensen met een kinderwens is de website zwangerworden.nl een aanrader met ‘de bes tips’ om zwanger te worden en hoe de kans op een zwangerschap te verhogen, verschillende blogs en volop informatie over bijvoorbeeld de symptomen van zwangerschap, het geslacht van het embryo en behandelingen omtrent vruchtbaarheid.

Gedurende de zwangerschap is zwangerwijzer.nl de moeite waard, een initiatief van Erasmu MC en het Erfocentrum. De site neemt je direct mee in een vragenlijst waarbij onder meer ŧĪĪłƫƸŏšŧ‫ ܉‬ÿǵŤżŰƫƸ ĪŲ łÿŰŏŧŏĪ‫ ܉‬ǝĪƣŤ ĪŲ ƸŊǀŏƫ ‫ܠ‬żŲŃĪǭżŲģĪ ƫƸƣĪƫƫ‫ ܉ܡ‬ǭŏĪŤƸĪŲ ‫ܠ‬ŃĪěƣǀŏŤ šĪ ŰĪģŏĜÿƸŏĪ‫ܡܐ‬ en eerdere zwangerschappen aan de hand van een keur aan vragen voor vrouw en man, aan bod komen. Als de antwoorden extra aandacht vragen, poppen er meteen uitroeptekens op, ŰĪƸ ŤżƣƸĪ‫ ܉‬ǜĪƣģǀŏģĪŧŏšŤĪŲģĪ ƸĪŤƫƸěÿŧŧżŲŲĪƸšĪƫ܏ NĪƸ ƣĪƫǀŧƸÿÿƸ ǜÿŲ ģĪ ƸĪƫƸ‫ ܉‬ĪĪŲ ŊÿŲģŏŃ żǜĪƣǭŏĜŊ en mooi startdocument, kun je downloaden en printen. Een must voor alle aanstaande oude en pril zwangere koppels!

SŲ hŏĪłģĪǜżŧŧĪ ßĪƣěŏŲģŏŲŃ‫ ܉‬/ƫƫĪŲƸŏĶŧĪ FÿƫĪŲ ƸŏšģĪŲƫ ģĪ /ĪƣƫƸĪ ‫' ڌڌڌڍ‬ÿŃĪŲ ǀƸĪǀƣ ®ǣŧǜŏÿ ßĪƣģǀŏŲ ŏƫ ŏŲ ģĪ ƠƣĪ‫ ܫ‬ĪŲ ƠĪƣŏŲÿƸÿŧĪ ƠƫǣĜŊżŧżŃŏĪ ÿŧƫ ěÿěǣƸŊĪƣÿƠĪǀƸ ǝĪƣŤǭÿÿŰ܏ SŲ ģŏƸ ěżĪŤ ěĪƫĜŊƣŏšǽƸ ǭĪ ģÿƸ ŰĪŲƫĪŲ bewust en gevoelig zijn vanaf de preconceptie in de eerste duizend dagen van ons leven. Ze vertelt hoe verstoringen in acht essentiële fasen invloed kunnen hebben op de lichamelijke en geestelijke gezondheid. Ook veilige hechting kan zo al vroeg ŏŲ ŃĪǜÿÿƣ ŤżŰĪŲ܏ NŏĪƣģżżƣ ŤÿŲ ģĪ ŏŲƸĪƣÿĜƸŏĪ ƸǀƫƫĪŲ żǀģĪƣƫ ĪŲ ŤŏŲģ ÿŧ ǜÿŲÿł ŊĪƸ ěĪŃŏŲ ƠƣżěŧĪŰÿƸŏƫĜŊ ǜĪƣŧżƠĪŲ ĪŲ ǭż ǜżżƣ ŲżŃ ŰĪĪƣ ƠƣżěŧĪŰĪŲ ŃÿÿŲ ǭżƣŃĪŲ܏ ®ǣŧǜŏÿ ŃĪĪǽƸ ǜĪĪŧ ƠƣÿŤƸŏšŤǜżżƣěĪĪŧģĪŲ ǜÿŲ żŲěĪǝǀƫƸĪ ƸƣÿǀŰÿƸŏƫĜŊĪ ŃĪěżżƣƸĪ‫ܫ‬ŊĪƣŏŲŲĪƣŏŲŃĪŲ van het kind. In deze praktijkvoorbeelden wordt beschreven hoe ze als babytherapeut vroeghulp biedt, zodat de angst verģƣĪǜĪŲ ǝżƣģƸ ĪŲ ģĪ ŧŏĪłģĪǜżŧŧĪ ǜĪƣěŏŲģŏŲŃ ŊĪƣƫƸĪŧģ ŤÿŲ ǝżƣģĪŲ܏ NĪƸ ŏƫ ŃżĪģ żŰ šĪ ÿŧƫ šĪǀŃģÿƣƸƫ ěĪǝǀƫƸ ƸĪ ǭŏšŲ ǜÿŲ żŲěĪǝǀƫƸ trauma bij ouder en kind, maar dit boek gaat wel heel stellig uit van mogelijke traumatische herinneringen bij de (ongeboren) ěÿěǣ ŏŲ ĪĪŲ ǜÿŲ ģĪ ģĪ ÿĜŊƸ ĪƫƫĪŲƸŏĶŧĪ łÿƫĪƫ ģŏĪ ģĪ ÿǀƸĪǀƣ ěĪƫĜŊƣŏšǽƸ܏ tŏĪƸ ƠĪƣ ƫī ĪĪŲ ŰǀƫƸƣĪÿģ ǜżżƣ ģĪ šĪǀŃģÿƣƸƫ‫ ܉‬Űÿÿƣ ǝĪŧ ÿÿƣģŏŃ żŰ ƸĪ ŧĪǭĪŲ żŰ ƸĪ ǭŏĪŲ ŊżĪ ĪĪŲ ěÿěǣ ƸŊĪƣÿƠĪǀƸ ŧǀŏƫƸĪƣƸ‫ ܉‬ǝżżƣģĪŲ ŃĪĪǽƸ ÿÿŲ ǝÿƸ ǭĪ ĪƣǜÿÿƣƸ ĪŲ ŊżĪ ǭĪ żǀģĪƣƫ ĪŲ babies helpt.

Schrijver: Karen Glistrup uitgever: In de Wolken prijs: ‫ڌڑ܉ړڍ ݗ‬

Tekst: Anneke Kesler, ambassadeur Geboortezorg & Preconceptie voor AJN

Ja! magazine

MARKANT

2019 #47 - 40

Ja! magazine

41 - 2019 #47

MARKANT

‘Praten: een ŃŏŃÿŲƸŏƫĜŊ ĪdzłĪĜƸ voor een prikkie’ Prinses Laurentien zet zich al jaren met hart en ziel in voor ģĪ ěĪǜżƣģĪƣŏŲŃ ǜÿŲ ÿŧłÿěĪƸŏƫĪƣŏŲŃ ĪŲ ĪĪŲ ŃżĪģĪ ƸÿÿŧƫƸÿƣƸ ǜżżƣ ÿŧŧĪ ŤŏŲģĪƣĪŲ܏ Ơ Ŋÿÿƣ ŏŲŏƸŏÿƸŏĪł ǝĪƣģ ŏŲ ‫ ڐڌڌڎ‬ģĪ ®ƸŏĜŊƸŏŲŃ hĪǭĪŲ ‫® ޠ‬ĜŊƣŏšǜĪŲ żƠŃĪƣŏĜŊƸ ĪŲ ŏŲ ‫ ڌڍڌڎ‬ģĪ rŏƫƫŏŲŃ ŊÿƠƸĪƣ FżǀŲģÿƸŏżŲ܏ ÿŲ d ‫ ܋‬ǜĪƣƸĪŧƸ ǭĪ żǜĪƣ ŊĪƸ ŃƣżƸĪ ěĪŧÿŲŃ ǜÿŲ Ƹÿÿŧ܏ /Ų ǝÿƸ ģĪ ƫÿŰĪŲŧĪǜŏŲŃ‫ ܉‬ĪŲ ƫƠĪĜŏǿĪŤ šĪǀŃģÿƣƸƫĪŲ‫ ܉‬ hieraan zouden kunnen bijdragen.

Tekst: Geja Jol en Marieke Morssinkhof Beeld: Patrick van Katwijk

Waarom is praten zo belangrijk?

“Praten en interactie zijn cruciaal. Door met elkaar te praten leer je als ouder je kind kenŲĪŲ܏ /Ų ÿŧƫ ŊĪƸ ĪǜĪŲ ŤÿŲ‫ ܉‬ƠÿŤ Īƣ ģÿŲ ĪĪŲ ěżĪŤ ěŏš܏ NĪƸ ŏƫ ĪĪŲ ŰżŰĪŲƸ żŰ ƫÿŰĪŲ ƸĪ ǭŏšŲ܏ Voorlezen is praten met een boek. Vaak wordt vergeten dat het samenzijn daarbij nog belangrijker is dan het voorlezen. Vindt je kind bijvoorbeeld een koe interessanter dan ŰĪŲƫĪŲ‫ ܐ‬NĪƸ ŏƫ ŏŲŧĪǜĪŲ ŏŲ ĪŧŤÿÿƣ܏ 'ÿÿƣżŰ ŤǀŲ šĪ ěĪƸĪƣ ģƣŏĪ ěŧÿģǭŏšģĪŲ ƣǀƫƸŏŃ ŧĪǭĪŲ‫ ܉‬ģÿŲ ŏŲ een sneltreinvaart een heel boek. Zeker in dit digitale tijdperk is aandacht voor je kind en met elkaar praten aan de hand van een boek extra belangrijk.”

SŲ ģĪ ǝÿĜŊƸŤÿŰĪƣ ŤŏšŤĪŲ ŤŏŲģĪƣĪŲ ǜÿÿŤ ǿŧŰƠšĪƫ żƠ ģĪ ƸĪŧĪłżżŲ܏ ßŏŲģƸ ǀ ģÿƸ ǭżƣŃĪŧŏšŤ‫ܐ‬ “Ik hoop dat we er naartoe werken dat we ouders op alle vindplekken, bijvoorbeeld in een wachtkamer, bewust kunnen maken van het belang van praten met je kind. En dan mogen we misschien best wat strenger zijn tegen ouders en zeggen: ‘Schermtijd is voor een andere ontwikkeling oké, je leert er andere dingen, maar het vervangt niet het echte contact.’”

Sƫ ǜżżƣŧĪǭĪŲ ŲŏĪƸ ǜżżƣ ŏĪģĪƣĪĪŲ ǜÿŲǭĪŧłƫƠƣĪŤĪŲģ‫ܐ‬ “Lang niet alle ouders zijn goed op de hoogte van het belang van praten en voorlezen. En dan gaat het niet alleen om ouders die lager opgeleid zijn, maar ook om hoger opgeleide, tweeverdienende ouders die het druk hebben. Vijftien minuten voorlezen per dag vanaf de geboorte is cruciaal voor de taalontwikkeling van elk kind. Vooral vaders kunnen daarbij nog wat aansporing gebruiken. Uit onderzoek uit 2011 van de Stichting MarktonģĪƣǭżĪŤ żĪŤĪŲǜÿŤ ěŧŏšŤƸ ģÿƸ ěŏš żǀģĪƣƫ ŰĪƸ ěĪŧÿŲŃƫƸĪŧŧŏŲŃ ǜżżƣ ǜżżƣŧĪǭĪŲ ŏŲ ‫ ڑڒ‬ƠƣżĜĪŲƸ van de gevallen de moeder het meest voorleest en in 8 procent van de gevallen de vader.”

Ja! magazine

MARKANT

2019 #47 - 42

Hoe bent u daarachter gekomen?

“Ik ben in gesprek gegaan met alle kernspelers in het leven van

Meer over prinses Laurentien

ouders en kinderen - eigenlijk al vanaf de zwangerschap tot ongeveer

Prinses Laurentien werd in 1966 geboren in Leiden. Ze

ģĪ ŧĪĪłƸŏšģ ǜÿŲ ǜŏĪƣ šÿÿƣ܏ rĪƸ ƫƸĪǀŲ ǜÿŲ ģĪ N/r FżǀŲģÿƸŏżŲ ŊĪě ŏŤ

ging naar de middelbare school in Den Haag en in Tokio,

ze gevraagd ‘wat doen jullie op het gebied van taalontwikkeling?’

vanwege het werk van haar vader, oud-politicus Laurens

Daaruit bleek dat onze systemen en de interactie die er is met ouders

Jan Brinkhorst. Ze studeerde in Groningen, Londen en ÿŧŏłżƣŲŏĶ܏ SŲ ‫ ڍڍڌڎ‬ƸƣżǀǝģĪ ǭĪ ŰĪƸ ƠƣŏŲƫ żŲƫƸÿŲƸŏšŲ‫ ܉‬

en kinderen twee grote weeffouten hebben. De ene is dat alles is opgezet vanuit het signaleren van achterstanden, niet het stimuleren

ģĪ ģĪƣģĪ ǭżżŲ ǜÿŲ ƠƣŏŲƫĪƫ ĪÿƸƣŏǢ ĪŲ ƠƣŏŲƫ ŧÿǀƫ܏

van taalontwikkeling. Er wordt gekeken naar wat er misgaat om dat

Samen hebben ze twee dochters en een zoon. Prinses

vervolgens te repareren. De andere is dat alles gefocust is op de kin-

Laurentien levert een grote bijdrage aan het bevorderen

deren, maar juist in deze leeftijdsgroep zijn de ouders de belangrijk-

ǜÿŲ ÿŧłÿěĪƸŏƫĪƣŏŲŃ‫ ܉‬ǭżǝĪŧ żŲģĪƣ ǜżŧǝÿƫƫĪŲĪŲ ÿŧƫ żŲģĪƣ

ƫƸĪ ƫƠĪŧĪƣƫ܏ NĪƸ ŏƫ ěŏšŲÿ ƸĪ ƫŏŰƠĪŧ ǜżżƣ ǝżżƣģĪŲ܏ àĪ ŰżĪƸĪŲ żǀģĪƣƫ

ŤŏŲģĪƣĪŲ܏ Ơ Ŋÿÿƣ ŏŲŏƸŏÿƸŏĪł ǝĪƣģ ŏŲ ‫® ڐڌڌڎ‬ƸŏĜŊƸŏŲŃ hĪǭĪŲ

structureel vertellen dat taalontwikkeling minstens even belangrijk

‫® ޠ‬ĜŊƣŏšǜĪŲ żƠŃĪƣŏĜŊƸ ĪŲ ŏŲ ‫ ڌڍڌڎ‬ģĪ rŏƫƫŏŲŃ ŊÿƠƸĪƣ

is als eten, drinken, slapen en bewegen. Dat is het grote missende

FżǀŲģÿƸŏżŲ܏ /Ų ŰĪƸ Ŋÿÿƣ ŰÿŲ ǭĪƸƸĪ ǭĪ ģĪ tǀŰěĪƣ

ǜĪƣŊÿÿŧ܏ NĪƸ ŃżĪģĪ ŲŏĪǀǝƫ ŏƫ‫ ܈‬ŊĪƸ ŤżƫƸ ŲŏĪƸ ǜĪĪŧ żŰ ŊĪƸ ŃżĪģ ƸĪ

‫ ڑ‬FżǀŲģÿƸŏżŲ żƠ ǝÿÿƣěŏŲŲĪŲ ƫżĜŏÿŧĪ ŏŲŲżǜÿƸŏĪ ĪŲ

krijgen. Maar het lukt alleen als iedereen dit missende verhaal in het

ƫǣƫƸĪŰŏƫĜŊĪ żƠŧżƫƫŏŲŃĪŲ ƸżƸ ƫƸÿŲģ ŤżŰĪŲ܏ܷ SŲ ‫ ڔڍڌڎ‬ŃŏŲŃ

eigen systeem actief en structureel uitdraagt. We weten dat de basis

ģĪ ŧŧŏÿŲƸŏĪ fŏŲģĪƣÿƣŰżĪģĪ ǜÿŲ ƫƸÿƣƸ‫ ܉‬ĪĪŲ ŏŲŏƸŏÿƸŏĪł ǜÿŲ ģĪ

voor taal wordt gelegd in de leeftijd van nul tot vier.”

rŏƫƫŏŲŃ ŊÿƠƸĪƣ FżǀŲģÿƸŏżŲ‫ ܉‬ŧŧĪƫ Sƫ GĪǭżŲģŊĪŏģ ĪŲ ŊĪƸ tĪģĪƣŧÿŲģƫ ĪŲƸƣǀŰ dĪǀŃģŃĪǭżŲģŊĪŏģ܏ SŲ ‫ ڕڌڌڎ‬ƫĜŊƣĪĪł ǭĪ haar eerste kinderboek Mr Finney en de wereld op zijn kop. Er ǜżŧŃģĪŲ ǜŏšł ěżĪŤĪŲ‫ ܉‬ǝÿÿƣǜÿŲ ƸǝĪĪ rƣ FŏŲŲĪǣ ÿǜżŲƸǀƣĪŲ܏

‘In dit digitale tijdperk is praten met je kind aan de hand van een boek extra belangrijk’

à ěĪŲƸ ÿŧ šÿƣĪŲ ěĪǭŏŃ܏ àĪŧŤĪ ƣĪƫǀŧƸÿƸĪŲ ǭŏĪƸ ǀ‫ܐ‬ “In Engeland hebben ze een aanpak tegen laaggeletterdheid waarbij de beleving van de mensen om wie het gaat, centraal staat.

Dit hebben we destijds met Stichting Lezen & Schrijven vertaald

Hoe vertelt u dit missende verhaal?

naar ‘het leren’ naar mensen toe te brengen. Als je dingen bedenkt

ܶ'Ī rŏƫƫŏŲŃ ŊÿƠƸĪƣ FżǀŲģÿƸŏżŲ ǝĪƣŤƸ żŲģĪƣ ÿŲģĪƣĪ ƫÿŰĪŲ ŰĪƸ ģĪ

vanuit een ivoren toren leidt dat tot de oprichting van taalinstituten,

Universiteit van Tilburg, Margriet Sitskoorn, neuropsycholoog. Zij heeft

maar daarmee bereik je de mensen wie het betreft niet. Door veel

onderzoek gedaan naar wat taalontwikkeling doet met het brein. Maar

gesprekken te voeren met mensen die laaggeletterd zijn, ontdekte

dit verhaal is nog niet bekend genoeg. Laat staan dat we dit toepassen in

ik dat de taalachterstand vaak gepaard gaat met schaamte. Mensen

ģĪ ģÿŃĪŧŏšŤƫĪ ǭżƣŃ ǜżżƣ żǀģĪƣ ĪŲ ŤŏŲģ܏ NĪƸ ŃÿÿƸ ŲŏĪƸ ÿŧŧĪĪŲ żŰ ŤŏŲģĪƣĪŲ

ĪƣǜÿƣĪŲ ĪĪŲ ĪŲżƣŰĪ ģƣĪŰƠĪŧ żŰ ĪƣżǜĪƣ ƸĪ ƠƣÿƸĪŲ܏ NĪƸ ŏƫ ěĪŧÿŲŃ-

en gezinnen met een taalachterstand, maar om alle kinderen. Ik zoek

rijk om die eerste drempel over te gaan. We zijn op zoek gegaan

nog meer bondgenoten die er ook aan willen werken dat alle kinderen

naar plekken waar een taalachterstand bij mensen zichtbaar kan

op vierjarige leeftijd met het juiste taalniveau naar school gaan. Alle

worden, zoals bij banken, ziekenhuizen en huisartsen. Als al die

kinderen? Ja alle kinderen, hoezo niet? Waarom zouden we er niet in

ǜŏŲģƠŧĪŤŤĪŲ ŃĪĶƢǀŏƠĪĪƣģ ǝżƣģĪŲ żŰ ƸĪ ƫŏŃŲÿŧĪƣĪŲ ģÿƸ ŏĪŰÿŲģ

kunnen slagen om alle kinderen in Nederland op het juiste taalniveau

wellicht met een taalachterstand kampt, kunnen die vindplekken

aan hun lagere school te laten beginnen?”

doorverwijzers worden. De bedoeling is het versterken en verbinden van de lokale formele en informele initiatieven rondom laaggelet-

Welke rol kunnen jeugdartsen hierin spelen?

terdheid. Dit heeft in 2016 geleid tot Taal voor het Leven

“Tijdens ieder moment van interactie met ouder en kind zou hier

(www.taalvoorhetleven.nl). En dat is nu de landelijke aanpak als

aandacht voor moeten zijn. Praat je genoeg met je kind? Wijs je

onderdeel van het preventieprogramma Alles is Gezondheid.

dingen aan en benoem je het? Leg uit dat praten met je kind vanaf de geboorte, of zelfs al ervoor, de basis legt voor het leren lezen

Ziet u een verband tussen armoede en taal?

en schrijven later. Jeugdartsen zijn een geweldig doorgeefluik

“Zeker, en onderzoek wijst dat ook uit. Uit Opgroeien en opvoeden in

richting de ouders.Taalontwikkeling gebeurt niet vanzelf.”

armoede van het Nederlands Jeugdinstituut bijvoorbeeld blijkt dat

Ja! magazine

43 - 2019 #47

MARKANT

stress en ingewikkelde leefomstandigheden grote impact hebben

Nÿģ ǀ łÿǜżƣŏĪƸĪ ǜżżƣŧĪĪƫěżĪŤĪŲ ǜżżƣ ǀǝ ŤŏŲģĪƣĪŲ‫ܐ‬

op de interactie tussen ouder en kind. Voor de taalontwikkeling

ܶNĪƸ ěĪŧÿŲŃƣŏšŤĪ ǜÿŲ ǜżżƣŧĪǭĪŲ ŏƫ ģÿƸ šĪ ŊĪƸ ģżĪƸ ǜÿŲǀŏƸ ģĪ ěĪŧĪǜŏŲŃ

is het heel belangrijk dat je de interactie opzoekt. Een denkfout

van het kind. Dat heb ik wel ervaren bij mijn drie kinderen. Denk

is echter dat we bij taalontwikkeling vooral denken aan mensen

niet ‘ik wil dit boek nu lezen’, maar vraag aan je kind welk boek hij

in achterstandssituaties. Taalontwikkeling gaat écht over alle

of zij leuk vindt en waarom. Afstemmen is ontzettend belangrijk.”

kinderen, ook van hoogopgeleide ouders die niet de tijd hebben of nemen om veel te praten en voor te lezen. In de digitale wereld

Hoe lang voorlezen per dag is ideaal?

wordt dit steeds belangrijker én uitdagender.”

“In deze tijd van snelheid is vijftien minuten voorlezen per dag een ‘gigantisch effect voor een prikkie’ voor wat je ervoor terugkrijgt.

NĪĪǽƸ ǀ ģÿÿƣŏŲ ÿŧƫ ŤŏŲģ ŃĪŧǀŤ ŃĪŊÿģ‫ܐ‬

Ik herinner me dat ik me in het begin ongemakkelijk voelde om

“Zeker. Mijn ouders lazen en praatten heel veel met ons. Toen ik

ŰŏšŲ ěÿěǣ ǜÿŲ ģƣŏĪ ŰÿÿŲģĪŲ ĪĪŲ ŰŏŲŏěżĪŤšĪ ǜżżƣ ƸĪ ŧĪǭĪŲ܏ NĪƸ ŏƫ

żƠ ŰŏšŲ ǭĪƫƸŏĪŲģĪ Ųÿÿƣ dÿƠÿŲ ǜĪƣŊǀŏƫģĪ ĪŲ Ųÿÿƣ ĪĪŲ FƣÿŲƫĪ ƫĜŊżżŧ

goed om te benoemen dat het een beetje raar kan voelen, omdat

ŃŏŲŃ‫ ܉‬ŊĪě ŏŤ ĪƣǜÿƣĪŲ ŊżĪ ŊĪƸ ŏƫ ÿŧƫ šĪ ģĪ Ƹÿÿŧ ŲŏĪƸ ŰÿĜŊƸŏŃ ěĪŲƸ܏ NżĪ

je kind nog niet terugpraat. Maar je bent wel degelijk bezig met

buitengesloten je je dan voelt. Iedereen verdient de mogelijkheid

de ontwikkeling van je kind.”

om mee te doen en het gevoel te hebben dat je ertoe doet.” hĪĪƫƸ ǀ ǭĪŧł ŲżŃ ǜĪĪŧ ěżĪŤĪŲ‫ܐ‬ Kun je zonder taal niet meedoen?

“Ik heb helaas weinig tijd om uren achter elkaar te lezen. Dus

“Taal stelt je in staat om je te uiten, om je emoties woorden te geven.

lees ik veel functioneel, in relatie tot de thema’s waar ik me mee

Zonder taal is het lastig functioneren in onze digitale samenleving.

bezig houd. Afgelopen zomer heb ik wel uren achter elkaar fictie

Steeds meer diensten worden digitaal aangeboden. De momenten

gelezen. Dat vind ik dan echt een feest.”

van interactie worden daardoor steeds meer van belang.”

Q

Ja! magazine

Stimuleer ouders om te gaan voorlezen en informeer aansluitend over het gratis BoekStartkoffertje.

Onderzoek heeft uitgewezen dat kinderen die als baby worden voorgelezen, later zelf sneller een boekje pakken en meer plezier aan lezen beleven. En als ze wat ouder zijn, plukken ze daar de vruchten van. Boeken zijn een middel bij uitstek om de taalomgeving van kinderen te verrijken, want boeken geven op een vanzelfsprekende manier aanleiding tot interactie tussen ouder en kind. Veel ouders realiseren zich alleen niet dat het heel zinvol is om baby’s voor te lezen.

De gratis e-learning Taalstimulering door voorlezen helpt u bij het bespreken van het belang van voorlezen met ouders. De e-learning vindt u in de JGZ academie van het NCJ.

Tips om aan ouders te geven • Laat je baby het boekje zelf ontdekken: grijpen, sabbelen, ermee zwaaien en gooien. • Kijk en volg wat je baby met het boekje doet, reageer daar enthousiast op! • Leg je baby zo neer dat je oogcontact kunt maken. Je baby kan dan zien wie er voorleest en jij kan zien wat je baby boeit. • Haal het gratis BoekStartkoffertje met boekjes voor je baby in de Bibliotheek.

Op boekstartpro.nl specifiek informatie voor de jeugdgezondheidszorg.

&&345& '"4& 01-&*%*/( "354 . ( 130'*&- +&6(%"354 Een basis voor een leven lang professioneel leren :LO MLM HHQ DGHTXDWH ELMGUDJH OHYHUHQ DDQ KHW EHYRUGHUHQ YDQ GH JH]RQGKHLG YDQ GH MHXJG LQ MRXZ UHJLR" 9HUZHUI GDQ GH EHQRGLJGH FRPSHWHQWLHV LQ GH RSOHLGLQJ $UWV 0 * SURILHO -HXJGDUWV ELM 712 -H RQWZLNNHOW MH LQ GH YHUVFKLOOHQGH UROOHQ YDQ GH MHXJGDUWV YDULsUHQG YDQ MH URO LQ GH VSUHHNNDPHU WRW DDQ GLH LQ GH ZHWHQVFKDS

+HW GLJLWDDO SRUWIROLR (3$66 PHW R D HHQ FRPSHWHQWLHPHWLQJ ZDDUDDQ MH NXQW DIOH]HQ KRH MH FRPSHWHQWLH RQWZLNNHOLQJ YHUORRSW WLMGHQV GH RSOHLGLQJ

3HU LV GH GXDOH RSOHLGLQJVRS]HW YLD KHW /DQGHOLMN :HUNJHYHUVFKDS LQJHJDDQ 9RRU PHHU LQIRUPDWLH ]LH ZZZ DUWVPJ QO

$OV MH YRRU 712 NLHVW NLHV MH YRRU +HW YROJHQ YDQ KHW FXUVRULVFKH RQGHUZLMV LQ HHQ MDDUJURHS +HW OHHUUHQGHPHQW LV JURRW GRRU XLWZLVVHOLQJ YDQ NHQQLV HQ SUDNWLMNHUYDULQJHQ -H YHUJURRW MH QHWZHUN HQ MH MDDUJURHS ELHGW MRX HHQ VWHXQHQGH HQ YHLOLJH OHHURPJHYLQJ

,QWHJUDWLH YDQ WKHRULH HQ SUDNWLMN +LHUGRRU ZRUG MH JRHG YRRUEHUHLG RS GH UROOHQ YDQ GH MHXJGDUWV HQ GH WDNHQ XLW KHW %DVLVSDNNHW -*= ZDDUELM YHHO DDQGDFKW LV YRRU GH VRFLDDO PHGLVFKH FRQWH[W

67$57(1 (1 ,167520(1 'H RSOHLGLQJ VWDUW LQ RS WZHH PRPHQWHQ LQ PDDUW LQ /HLGHQ HQ LQ VHSWHPEHU LQ (LQGKRYHQ

2QGHUZLMVVHFUHWDULDDW 7 ( RQGHUZLMV#WQR nl 0HHU LQIRUPDWLH ZZZ WQR QO RQGHUZLMV 6SLQQHQZHEGLDJUDP YLVXDOLVHHUW FRPSHWHQWLHRQWZLNNHOLQJ LQ (3$66 (OHFWURQLF 3RUWIROLR DQG $VVHVVPHQW 6XSSRUW 6\VWHP

%LM 712 RQWVWDDW HHQ KHFKWH JURHS DLRV 'LW PDDNWH GDW LN PHW YHHO SOH]LHU QDDU GH RQGHUZLMVGDJHQ NZDP HQ QRJ VWHHGV NDQ VSDUUHQ PHW FROOHJD·V EXLWHQ PLMQ LQVWHOOLQJ (VWKHU 3LMO MHXJGDUWV .10* DUWV 0 *

EEN ND GEZO ST VA HOU

N E S T R A D G U E J T H GEZOC

Ben je een ervaren jeugdarts met passie voor een gezonde jeugd? Dan zijn we op zoek naar jou!

De Jeugdgezondheid van GGD Noord- en OostGelderland bevordert en beschermt de gezondheid, groei en ontwikkeling van kinderen van 4 tot 18 jaar. Dit gebeurt door onderzoek en vaccinatie van kinderen, ondersteuning van ouders, ondersteuning van leerkrachten en samenwerking met andere instanties.

Samen met ouders/opvoeders en scholen zorgt de Jeugdgezondheid ervoor dat kinderen zich zo goed mogelijk ontwikkelen.

Kijk voor meer informatie op onze website www.ggdnog.nl voor een omschrijving van deze functie en om je sollicitatie achter te laten.

www.ggdnog.nl/werkenbij

SELFIE

2019 #47 - 46

‘Rokers verdienen ondersteuning’ Tekst: Ellen van der Linden Beeld: Dirk Jansen

“Roken door ouders en verzorgers geeft forse risico’s op gezondheidsschade bij kinderen, zeker ook in de eerste 1000 dagen. Per jaar overlijden er zestig kinderen aan de gevolgen van tabaksrook en is roken door ouders de tweede risicofactor bij wiegendood. Teveel vaders en moeders roken nog en wij zien als JGZ-professionals de schade bij de kinderen. Essentieel dus om stoppen met roken motiverend te bespreken met ouders en jeugdigen en er lokaal/regionaal vorm aan te geven in de geboortezorgketen. Tegelijkertijd is roken een verslaving en onderdeel van een leefstijl waar men niet makkelijk van af komt. Rokers verdienen daarom ondersteuning bij het stoppen. Namens de AJN neem ik, als ambassadeur rookvrije jeugd, deel aan de Taskforce Rookvrije Start en aan de Alliantie Nederland Rookvrij. De Taskforce ontwikkelt veel materialen voor onder meer de JGZ. De Alliantie gaat nu veranderen van vorm omdat de huidige vorm niet meer voldoet. Gedacht wordt aan een netwerk met daarbinnen uiteenlopende coalities waarvan de partners samenwerken op een specifiek onderdeel van het einddoel van het netwerk. Er is een parallel te trekken met autoracen waarbij coureurs deel kunnen nemen aan een grand prix formule, maar ook aan een andere teamvorm in een lange-duur race, zoals de 24 uur van Le Mans en het einddoel van beide de winst is.”

Q

Wie: /ŧŧĪŲ ǜÿŲ ģĪƣ hŏŲģĪŲ ‫ܡړڑܠ‬ Werkt: Als jeugdarts en sinds begin 2019 als ƫƸÿłÿƣƸƫ ěŏš dGð ðǀŏģ‫ܫ‬NżŧŧÿŲģ àĪƫƸ Opleiding: Geneeskunde aan de Erasmus Universiteit, 1e fase jeugdarts opleiding bij TNO in hĪŏģĪŲ ‫ ܉ܡڏڍڌڎܫڌڍڌڎܠ‬ƫŏŲģƫ ƫĪƠƸĪŰěĪƣ ‫ ڕڍڌڎ‬S ® ‫ڎ‬Ī łÿƫĪ ěŏš t®£ N‫ ܉‬ÃƸƣĪĜŊƸ܏ dt‫ܫ‬ŧŏģ‫® ܈‬ŏŲģƫ ‫ڏڌڌڎ‬

Ja! magazine

GEACCRE DITEERD studieaa nbod ONAFHA NKELIJKE nascholi ng

Dinsdag 26 november

Hechtingsproblematiek bij kinderen O.l.v. dagvoorzitter Riet Fiddelaers-Jaspers (hechtings- en verliesdeskundige) krijgt u antwoord op onder meer onderstaande vragen: - Hoe verbindt u ouders en kind op een positieve wijze opnieuw met elkaar?

- Welke behandelingen kunt u inzetten om de hechtingsrelatie te herstellen?

- Welke signalen wijzen op een onveilige hechting bij kinderen?

- Hoe communiceert u met ouders van onveilig gehechte kinderen?

Vorig Plaats Leerhotel Het Klooster, Amersfoort Informatie medilex.nl/hechtingsproblematiek

Donderdag 28 november

ee is beo ditie ordeeld met ee n 8,2!

Slapen, eten en zindelijk worden Welke medische aandoeningen spelen een rol bij voedselweigering, slaapproblemen en onzindelijkheid?

Deskundige sprekers behandelen o.a. onderstaande vragen: - Hoe ziet de anamnese, diagnostiek en behandeling bij voedselweigering eruit?

- In- en doorslaapproblemen – hoe komen jonge kinderen er vanaf?

- Hoe leert u een kind zindelijkheidsvaardigheden aan?

NIE Verdie UW! - Welke signalen wijzen op een blaas- of rectumdysfunctie? p Plaats Regardz de Eenhoorn, Amersfoort Informatie medilex.nl/ontwikkelingkinderen

Woensdag 11 december

ings naar k sessie euze

Palliatieve zorg aan kinderen Palliatieve zorg aan kinderen is maatwerk, waarbij zowel de kinderen als het gezin een heel belangrijke rol spelen. Hoe vertelt u kinderen slecht nieuws?

Hoe werkt u optimaal samen met de ouders? Wat kunt u doen als uw patiëntje en de ouders niet op een lijn liggen bij medische keuzes?

Leer hoe u kunt bijdragen aan een optimale kwaliteit Met et van leven van uw cliënt. h Plaats NH Hotel, Amersfoort Informatie medilex.nl/palliatievezorgkinderen

Dinsdag 28 januari

dilemm ische a’s euthan als asie

Verwerken van prikkels – wat een gedoe!

Kinderen met autisme hebben vaak moeite met het verwerken van prikkels. Bij kinderen met autisme is daarnaast vaak sprake van bijkomende problematiek (comorbiditeit).

Tijdens het congres komen o.a. onderstaande onderwerpen aan bod: - factoren die van invloed zijn op het ontstaan van een eetstoornis bij kinderen met autisme - wanneer het zinvol is om melatonine toe te dienen bij slaapproblemen en wat de aandachtspunten zijn - hoe u seksualiteit en relaties bespreekbaar maakt Alw Plaats Hotel Theater Figi, Zeist Informatie medilex.nl/autismekind

Medilex |

Medilex |

eer d 3e edi e tie!

Medilex | info@medilex.nl | www.medilex.nl

Hero Baby Nutrasense® Pep is speciaal ontwikkeld voor de behandeling van koemelkallergie De eiwitten in Hero Baby Nutrasense® Pep zijn in kleine stukjes geknipt, zodat het lichaam deze niet als koemelkeiwit herkent.

Hierdoor is de voeding geschikt bij koemelkallergie.

• Bewezen effectief 98% tolerantie in klinisch onderzoek met kinderen met een bewezen koemelkallergie.

Borstvoeding is de beste voeding voor zuigelingen

De oplossing bij koemelkallergie

• Combinatie van gehydrolyseerd wei-eiwit en caseïne Gebaseerd op de samenstelling van moedermelk die ook een combinatie* van deze eiwitten bevat.

• DHA en AA Belangrijke vetzuren die de hersenontwikkeling ondersteunen. *Zowel de JGZ-Richtlijn als de NVK-Richtlijn maken geen onderscheid tussen een wei-eiwit hydroysaat en een caseïne hydrolysaat.

Matencio, E. et al. (2016) J Hum Nutr Food Sci 4(3): 1090.

www.heromedisch.nl