Jaarverslag 2018 Airborne Museum Hartenstein by Airborne Museum Hartenstein

_ Jaarverslag 2018

VOORWOORD

JAARVERSLAG | 2018

De missie van het Airborne Museum ‘Hartenstein’ luidt als volgt:

_ Airborne Museum Hartenstein vertelt, als kennisinstituut en als enig museum van Nederland, het historische en sociaal culturele verhaal rondom de Slag om Arnhem voor (internationaal) publiek, dat op zoek is naar kwalitatieve ontspanning en/of een plek van herinnering; in een tijdperk van toenemende interesse voor persoonlijke geschiedbeleving en authenticiteit.

Het Airborne Museum (hierna museum) vervult sinds jaar en dag de rol als kenniscentrum van de Slag om Arnhem. Het museum programmeert 363 dagen per jaar een primair en secundair activiteitenprogramma voor een breed en divers publiek. Het museum is tevens een belangrijk herinneringscentrum en ontmoetingsplek voor veteranen en 1e- dan wel 2e-lijns betrokkenen en vervult, tijdens de septemberdagen, een belangrijke functie en centrale rol. Vele organisaties steunen op het museum voor inhoud en expertise. Lokale en regionale afstemming en samenwerking is van het grootste belang. Het museum neemt dan ook actief deel aan de activiteiten binnen de Airborne regio en de planvorming in Gelderland.

Nationaal werkt het museum samen met twaalf andere musea en herinneringscentra via de Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 (SMH). Via de SMH is het museum vertegenwoordigd in het samenwerkingsverband Platform Tweede Wereldoorlog. In het kader van dit nationale samenwerkingsverband werkte het museum in 2018 samen binnen het project Kwaliteits Impuls Educatie; een nationaal project met als doel om de kwaliteit van de educatieve programma’s van alle SMH-leden te bevorderen.

Airborne Museum ‘Hartenstein’

VOORWOORD

JAARVERSLAG | 2018

Op (inter)nationaal niveau werkte het museum in 2018 ook weer nauw samen met de Stichting Liberation Route Europe en is betalend lid vanaf het eerste uur. In 2018 heeft het museum tevens de relaties aangehaald met een aantal belangrijke Britse collecties en heeft hierdoor zeer belangrijke bruik-lenen kunnen realiseren. Het museum is er zeer trots op dat het alle vijf de Victoria Cross medailles heeft mogen bruiklenen die naar aanleiding van de Slag om Arnhem zijn toegekend. Deze tentoonstelling, met de titel For Valour heeft op veel media aandacht mogen rekenen en zeer enthousiaste reacties van (inter)nationale bezoekers.

Lokaal en regionaal werkt het museum samen binnen het verband van de vier Airborne gemeenten. Eind 2018 was het museum samen met de Stichting Bridge to Liberation Experience en de Stichting Airborne Herdenkingen initiatiefnemer voor de oprichting van de Stichting Airborne Region. Deze stichting heeft zichzelf tot doel gesteld om samenwerking binnen de Airborne regio te bevorderen en zal de activiteiten van de Airborne CoĂśrdinator per 2019 overnemen. De stichting werkt nauw samen met de vier Airborne gemeenten. In 2018 is dankzij de toekenning van donaties en subsidies gestart met de restauratie en renovatie van het historische interieur en de kapconstructie van Villa Hartenstein. Dit is het tweede gedeelte van grootschalige restauraties van het rijksmonument en onderdeel van het masterplan. In 2019 zal de restauratie van het exterieur (aangevangen in 2017) en dat van het interieur en kapconstructie worden opgeleverd. Naar verwachting zullen de steigers rondom de villa medio 2019 verdwenen zijn.

Airborne Museum â&#x20AC;&#x2DC;Hartensteinâ&#x20AC;&#x2122;

De organisatie heeft in 2018, ondanks beperkende restauratie- en renovatieactiviteiten, een topjaar achter de rug. Zowel Hartenstein als Airborne at the bridge floreren en trekken een breed publiek dankzij een uitgebreide programmering. Groot hoogtepunt van 2018 was de nominatie van de museale dependance Airborne at the bridge voor de European Museum of the Year Award 2019. Airborne at the bridge is in maart 2017 geopend en wordt vanaf de start zeer positief ontvangen. Deze locatie heeft er dan ook in 2018 opnieuw mede voor gezorgd dat het Airborne Museum een bezoekersrecord heeft kunnen realiseren. In totaal ontving het museum afgerond 130.000 bezoekers. Dit waren er 10.000 meer dan in 2017; eveneens een bezoekersrecord. Al met al was 2018 een geweldig positief jaar! Sarah Heijse Directeur-bestuurder April 2019

VOORWOORD

JAARVERSLAG | 2018

1 Publiek & presentatie

- - -

Tentoonstellingen in Hartenstein Educatie Outreach project: Nieuwe Zondagen

2 Airborne at the Bridge

_Inhoud

- - -

Vaste presentatie Tentoonstellingen in Airborne at the bridge De Rode Baret

3 Marketing & Sales

- Bezoekcijfers - Doelgroepen - Online media - E-mailnieuwsbrief - PR en free publicity: samenwerking met de media - Samenwerking met toerisme - Acties - Kortingsacties - Crowdfundingsactie voor stiltekamer - Nominaties en awards - Nominatie European Museum of the Year Award - Museumkids

10 10 13 18 19 20 20 20 22 22 22 22 24 24 24 25 25

5 Museumshop/vvv

32 - Aanleiding 32 - Behoefte en noodzaak 33 - Realisatie 2016-2019/20 33 - Ontwikkelfase (2016/2017) 33 - Restauratiefase (2017/2018/2019) 33 - Uitbreiding van faciliteiten (2017/2018) 34 - Herinrichtingsfase (2019/2020) 34 - Financiering: ambassadeurs en donateurs 34

6 Masterplan

Airborne Region Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 en Platform WO II Stichting Liberation Route Europe ProDemos. Huis voor democratie Vereniging Vrienden van het Airborne Museum

Airborne Museum ‘Hartenstein’

40 41 41 41 41 41 42

9 Financiële huishouding

10 Personeel en vrijwilligers

11 Personeels- en vrijwilligersbeleid

12 Opleiding en scholing

13 Bedrijfsvoering

14 BHV en EHBO

26 26 28

- - - - -

- Organisatie bestuur - Bestuurssamenstelling 2018 - Rooster van aftreden - Ontwikkelingen tijdens het verslagjaar - Wijziging besturingsmodel - Evaluatie meerjarenbeleidsplan 2016-2018

25 26

4 Collectie en onderzoek

7 Samenwerking

8 Organisatie

36 36 37 37 37 37

PUBLIEK EN PRESENTATIE

JAARVERSLAG | 2018

Hoofdstuk 1

_ Publiek &

Presentatie Tentoonstellingen in Hartenstein Het Netwerk. Verzet van burgers tijdens de Slag om Arnhem

n het kader van het landelijke themajaar Verzet! opende het museum op 1 maart 2018 de tentoonstelling Het Netwerk in het souterrain van Hartenstein. De opening werd bijgewoond door een aantal kinderen en kleinkinderen van Arnhemse verzetslieden, waaronder Albert Deuss, de zoon van Bert Deuss.

Tentoonstelling Het Netwerk

Doel van de tentoonstelling was om te laten zien dat burgers weldegelijk rondom de Slag om Arnhem van betekenis zijn geweest met hun verzetsdaden; iets wat in de secundaire literatuur tot op heden te weinig aandacht heeft gekregen. Aan de tentoonstelling gingen maanden van onderzoek, ontwerpen en produceren vooraf. In samenwerking met Kloosterboer Decor en MCW/creative agency kwam de tentoonstelling tot stand.

Airborne Museum â&#x20AC;&#x2DC;Hartensteinâ&#x20AC;&#x2122;

PUBLIEK EN PRESENTATIE

JAARVERSLAG | 2018

de vijf VC medaillesets

De tentoonstelling is tot stand gekomen dankzij de financiële bijdragen van het vfonds, Stichting Zabawas, en het Prins Bernhard Cultuurfonds Gelderland.

Educatie Educatie Life Longlearning

De organisatie beoogt door middel van diverse educatieve activiteiten voor verschillende doelgroepen Life Longlearning te bieden: mensen op diverse momenten in hun leven, op diverse plaatsen kennis te laten maken met het verhaal van de Slag om Arnhem. Dit houdt in dat tentoonstellingen, educatief materiaal en activiteiten worden geprogrammeerd binnen en buiten het museum voor verschillende doelgroepen.

Het museum heeft eind van het jaar de mitella van Bruce Dawson gepresenteerd. Soldaat Dawson sneuvelde tijdens de gevechten in de bossen rond Oosterbeek. Op een foto is te zien dat hij, reeds gewond, zijn arm in een mitella heeft. Deze mitella is gevonden in zijn veldgraf, samen met andere persoonlijke items, welke allen in de collectie van het Airborne Museum zijn opgenomen.

Aanwinstenvitrine

De tentoonstelling is tot stand gekomen dankzij donaties van het Ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS), het vfonds en de Provincie Gelderland.

For Valour

Op 5 april 2018 opende de tentoonstelling For Valour waarbij voor het eerst in bijna 75 jaar, de vijf Victoria Cross medailles van de Slag om Arnhem, samen te zien waren. Deze hoogste Britse militaire onderscheidingen werden uitgereikt aan vijf personen die zich onderscheidden tijdens de Slag om Arnhem. Slechts één persoon ontving de medaille bij leven, de overige vier ontvingen de medailles postuum. De opening vond plaats in aanwezigheid van de heer Nick Heath, Deputy Head of Mission van de Britse ambassade in Den Haag en familieleden van Major Robert Henry Cain, de enige die het VC bij leven ontving.

Opening door Nick Heath, Deputy Head of Mission British Embassy The Hague

De tentoonstelling werd mogelijk gemaakt dankzij een aantal bijzondere buitenlandse bruiklenen van: de Lord Ashcroft Medal Collection / Imperial War Museum, het Staffordshire Regiment Museum en het Airborne Assault Museum. Voor de tentoonstelling werd een bijzonder expositiemeubel ontworpen door ontwerpbureau Beautiful Minds en Kloosterboer Decor. Hierin werden de vijf medaillesets getoond. Er werden extra maatregelen getroffen rond de veiligheid en de tentoonstellingscondities om de waardevolle sets te kunnen tonen. Ook voor deze tentoonstelling werd een uitbreiding op het educatieve programma Koffers vol Verhalen ontwikkeld.

Sinds enkele jaren heeft het museum een aanwinstenvitrine. Regelmatig ontvangt het museum bijzondere schenkingen voor de collectie en bijzondere objecten worden een aantal maanden tentoongesteld in de aanwinstenvitrine in de Hall of Fame (bel-etage). In 2018 heeft het museum een aantal bijzondere objecten mogen tentoonstellen die de organisatie in langdurige bruikleen heeft mogen ontvangen van particulieren. Ten eerste was dit een holster en een aantal brieven, gevonden tijdens een dakrenovatie van Buitenplaats Remmerstein. Na onderzoek van Toon Blokland, konden het holster en de brieven worden toegeschreven aan de Britse soldaat Frank McNaught, die in huize Remmerstein zat ondergedoken en daar brieven aan zijn vrouw schreef. De tweede langdurige bruikleen die het museum in 2018 mocht ontvangen was een Duits gastenboek van vliegbasis Deelen. Dit gastenboek werd getekend door bezoekers van het Duitse Nachtjagdgeschwader 1 van de Luftwaffe en is voorzien van diverse handgetekende cartoons en foto’s van personen en gebeurtenissen. Bovengenoemde eenheid werd opgericht in juni 1940 en de eerste inschrijving in het boek was in oktober 1940. De laatste was in april 1945. Het Nachtjagdgeschwader was een eenheid van nachtjagers. Die vliegers vlogen hoofdzakelijk in de nacht waarbij navigeren erg lastig was.

Airborne Museum ‘Hartenstein’

Bruce Dawson

Door middel van verschillende verhalen, geplaatst in vier geënsceneerde presentaties, worden enkele verhalen over het Nederlands verzet rond de Slag om Arnhem verteld. Aan het einde van de tentoonstelling is een film te zien waarin de verhalen samenkomen en de verbanden gelegd worden. Immers, het verzet was afhankelijk van een uitgebreid netwerk. Voor de tentoonstelling werden nieuwe educatieve middelen ontwikkeld zoals een speurtocht voor gezinnen en een uitbreiding op het programma Koffers vol Verhalen voor onderwijs groepen.

Educatieve activiteiten breed publiek

_Museumnacht Op zaterdag 10 februari 2018 vond de eerste Museumnacht plaats. Doel was inwoners van Oosterbeek en omgeving een bijzondere avond in het museum te laten ervaren voor slechts één euro. Tijdens deze avond konden bezoekers een verkorte rondleiding of ooggetuigenverhaal volgen en een optreden van de Choo Choo’s bijwonen (een swingende act in de Andrew Sisters stijl). Kinderen konden een lantaarntje knutselen en met de Vereniging Vrienden van Park Hartenstein een wandeling maken met onderweg een bijzondere ontmoeting met de Vrouwe van de Hemelse berg. Dit evenement werd door ruim 500 mensen bezocht en werd mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage vanuit het programma Ieders Museum van Erfgoed Gelderland.

PUBLIEK EN PRESENTATIE

JAARVERSLAG | 2018

Brief uit holster

Mitella Bruce Dawson

Holster met daarin brief

Airborne Museum ‘Hartenstein’

PUBLIEK EN PRESENTATIE

JAARVERSLAG | 2018

Flyer Museumnacht

Educatie scholen

Educatief programma Koffers vol Verhalen.

In 2018 zijn de educatieve programma’s van het museum weer door duizenden scholieren gevolgd. Voor het primair onderwijs heeft het museum sinds een aantal jaren het programma Koffers vol Verhalen. Dit programma wordt ieder jaar aangepast aan de hand van de tijdelijke tentoonstellingen en blijft op deze manier actueel. De programma’s worden uitgevoerd door een team vrijwillige museumdocenten. Voor het voortgezet onderwijs is er het programma Vriendschapsarmband en voor het VMBO de Opdrachtencarrousel. Alle standaard programma’s kunnen worden uitgebreid door middel van een ooggetuigenverhaal of een bezoek aan de Airborne begraafplaats.

Kwaliteitsimpuls Educatie

In 2018 heeft het museum actief deelgenomen aan de Kwaliteitsimpuls Educatie (KWIE). Gedurende twee jaar (2018 en 2019) werken de instellingen van Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 gezamenlijk aan het verbeteren van de educatieprogramma’s over de Tweede Wereldoorlog.

_Nationale Museumweek De Nationale Museumweek is een initiatief van de Museumvereniging, die zoveel mogelijk inwoners van Nederland kennis wil laten maken met prachtige museumcollecties door hen te inspireren met kunst en erfgoed; ons échte goud. Tijdens de vierde Nationale Museumweek die plaatsvond van 9 t/m 15 april 2018, zetten de ruim 400 musea hun pronkstukken in de schijnwerpers. In deze week toonde het Airborne Museum Hartenstein de jachthoorn van John Frost. Tevens werd er op vrijdag 13 april een speciale Museumkaart Match-Avond georganiseerd voor museumjaarkaarthouders om hun ideale gezelschap voor een museumbezoek te vinden.

_ Maand van de Geschiedenis In oktober 2018 vond de landelijke Maand van de Geschiedenis weer plaats, dit jaar met het thema Opstand. De gehele maand heeft Airborne Museum Hartenstein activiteiten georganiseerd, ook in verband met de herfstvakantie. Kinderen konden diverse workshops volgen en de bijzondere poppenvoorstelling Baas boven Baas voor kinderen vanaf 5 jaar was een van de activiteiten. Deze poppenvoorstelling is speciaal voor het nationale jaar van het Verzet ontwikkeld. In verband met de tentoonstelling Het Netwerk was er in deze maand speciaal voor leerlingen van voortgezet onderwijs het spel ‘Verzet, hoe ver ga jij?’.

Gedurende 24 maanden wordt gewerkt aan: - Het delen van kennis en goede voorbeelden (best practises) - Het formuleren van strategische educatieve doelen in samenhang met de sector - Het verbeteren van producten - Het toevoegen van passende nieuwe producten gerelateerd aan doelgroepen - Het verbeteren van vaardigheden en methodieken - Het gezamenlijk bespreken en formuleren van uitgangspunten of criteria voor kwaliteit

Baas boven Baas

Airborne Museum ‘Hartenstein’

De Kwaliteitsimpuls Educatie omvat 2 programmalijnen. 1. Programmalijn 1: Bezoekers maken het museum: Verbinding met (nieuwe) doelgroepen 2.Programmalijn 2: De brug naar het onderwijs: geschiedenis, burgerschap en andere kansen Het Airborne Museum Hartenstein neemt deel aan Programmalijn 1. Binnen Programmalijn 1 wordt gewerkt aan drie thema’s: vrijwilligers, onderwijs en tentoonstellingen. De werkgroep van Programmalijn 1 zal diverse producten opleveren die voor de gehele Nederlandse sector Tweede Wereldoorlog toegankelijk en bruikbaar zijn. Zo komt er een handboek vrijwilligers, een digitale les voor het MBO en worden er expertmeetings georganiseerd over diverse onderwerpen op het gebied van educatie en presentatie.

PUBLIEK EN PRESENTATIE

Outreach project: Nieuwe Zondagen

In september 2018 is het derde seizoen van Nieuwe Zondagen van start gegaan. In 2018 gaven onder andere Godfried van Run, regisseur en eindredacteur bij NPO en VPRO, documentairemaker Hans Hermans, sopraan Miranda van Kralingen en Marita Mathijsen, emeritus hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde een lezing tijdens Nieuwe Zondagen. Nieuwe Zondagen zijn gezellige zondagmiddagen voor senioren uit de gemeenten Renkum en Arnhem in het Airborne Museum. In 2016 is het project gestart en vanwege de zeer positieve feedback verlengd. In het museum zijn naastenliefde en vriendschap belangrijke thema’s. Deze thema’s verbinden we met Nieuwe Zondagen aan het nu. Iedere eerste zondag van de maand is villa Hartenstein een gezellige ontmoetingsplek voor senioren. Bij ontvangst staat er koffie en thee klaar waarna de lezing start. Na de lezing wordt er met een hapje en drankje nagepraat over het thema. Bij Nieuwe Zondagen staat een gezellige ontmoeting tussen senioren centraal. Door het programma en de inrichting van de zaal komen de gasten gemakkelijk met elkaar in contact. P

JAARVERSLAG | 2018

Na iedere zondagmiddag wordt gasten om feedback gevraagd. Daarin komen opmerkingen als ‘een prettige sfeer’, ‘gemoedelijk en gezellig’ vaak terug. Voor veel senioren is de zondag een stille dag. Nieuwe Zondagen doorbreken de stilte. Nieuwe Zondagen kan niet georganiseerd worden zonder de inzet van een vast team trouwe vrijwilligers. Ook gaat veel dank uit naar de sprekers die zich committeren aan Nieuwe Zondagen en de organisaties die dit ondersteunen. Dit waren in 2018 de Albert Heijn Oosterbeek, het programma Ieders Museum van Erfgoed Gelderland en de Kohlmann Stichting.

Hoofdstuk 2

_ Airborne at

the Bridge O

p donderdag 30 maart 2017 werd de nieuwe dependance van het museum, Airborne at the Bridge in Arnhem, geopend. De locatie dient als belangrijk punt voor een gastvrije ontvangst voor de gemeente Arnhem en is daarom gratis toegankelijk. De eerste negen maanden bleek de locatie een groot succes, maar liefst 33.000 bezoekers bezochten deze locatie in 2017. In 2018 bleek de museale dependance van het Airborne Museum Hartenstein geen eendagsvlieg. De teller stopte eind 2018 op 38.000 bezoekers! Voor de realisatie van Airborne at the Bridge gaat bijzonder veel dank uit naar de gemeente Arnhem, de provincie Gelderland en het vfonds.

Sopraan Miranda van Kralingen

Airborne Museum ‘Hartenstein’

AIRBORNE AT THE BRIDGE

Op donderdag 30 maart 2017 werd de nieuwe dependance van het museum, Airborne at the Bridge in Arnhem, geopend. De locatie dient als belangrijk punt voor een gastvrije ontvangst voor de gemeente Arnhem en is daarom gratis toegankelijk. De eerste negen maanden bleek de locatie een groot succes, maar liefst 33.000 bezoekers bezochten deze locatie in 2017. In 2018 bleek de museale dependance van het Airborne Museum Hartenstein geen eendagsvlieg. De teller stopte eind 2018 op 38.000 bezoekers! Voor de realisatie van Airborne at the Bridge gaat bijzonder veel dank uit naar de gemeente Arnhem, de provincie Gelderland en het vfonds.

Vaste presentatie Door middel van drie persoonlijke perspectieven wordt hier verteld over de gevechten bij de Rijnbrug in september 1944. Bezoekers kunnen een 3D film bekijken, authentieke objecten zien en ieder half jaar een wisselende tentoonstelling bewonderen. Een koffiehoek en museumshop maken het bezoek compleet.

JAARVERSLAG | 2018

Tentoonstellingen in Airborne at the bridge De Rode Baret

In 2017 bestond de Luchtmobiele Brigade 25 jaar en de kleur van de beroemde maroon baret precies 75 jaar. De tentoonstelling De Rode Baret was dat jaar eerst te zien in Oosterbeek waarna in september 2017 naar Airborne at the Bridge werd doorgeplaatst. De tentoonstelling was open voor publiek tot maart 2018. Eindeloos betwist: Matous Lorenzini

De Tsjechische jongen Matous Lorenzini kwam min of meer bij toeval terecht in de legers van Nazi-Duitsland. Zijn regio werd geannexeerd en van de een op de andere dag was hij Duitser en moest hij in dienst. In Nederland deserteerde Matous en kwam uiteindelijk terecht bij het Nederlandse verzet rond Barneveld. Na de oorlog vocht hij in het Nederlandse leger in het voormalig Nederlands-Indië en ontving pas vele jaren later de Nederlandse nationaliteit. De tentoonstelling Eindeloos betwist liet goed het mondiale karakter van de Tweede Wereldoorlog zien en kwam tot stand dankzij een bijzondere fotocollectie van de familie van Matous.

Voor de vaste presentatie in Airborne at the Bridge is een aantal collectiestukken in een vitrine geplaatst. Een van deze stukken is een wiel van een Duits pantservoertuig dat na de slag bij de brug werd gevonden. Dit object stond eerst in het Airborne Museum in Oosterbeek.

Matous Lorenzini

Expositie Eindeloos betwist

Airborne Museum ‘Hartenstein’

MARKETING & SALES

JAARVERSLAG | 2018

Website aantal unieke bezoekers per jaar

Hoofdstuk 3

_ Marketing

& sales

Bezoekcijfers

In 2018 hebben Airborne Museum Hartenstein en Airborne at the Bridge wederom een bezoekersrecord gevestigd. Dit succes is mede te danken aan de dependance Airborne at the Bridge die eind maart 2017 geopend werd. De tijdelijke tentoonstelling Het Netwerk en For Valour die in 2018 geopend werden, kregen positieve recensies en trokken ook veel extra bezoekers. Airborne Museum Dependance Slag om Arnhem Totaal

145.147 140.000 105.000 70.000 35.000 0 Totaal 2015 Totaal 2016 Totaal 2017 Totaal 2018: 145.147

Aantal volgers facebook 14.700 13.400 4.554 2.825 0 Totaal 2015 Totaal 2016 Totaal 2017 Totaal 2018: 14.700

Aantal volgers twitter

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 76.563 82.274 78.024 96.965 87.956 87.000 87.446 92.413 14.397 14.501 13.755 17.607 16.803 15.496 33.224 38.565 90.960 96.775 91.779 114.572 104.759 102.496 120.670 130.978

Doelgroepen

Online media

Airborne Museum Hartenstein richt zich op diverse doelgroepen en breed publiek. In de schoolvakanties wordt het museum veel bezocht door gezinnen met kinderen. In het voorjaar komen veel touroperators met groepen naar het museum. Dit heeft voornamelijk te maken met de cruiseschepen die in Arnhem aanmeren en vanuit daar diverse excursies aanbieden waaronder Airborne Museum Hartenstein. Museumkaarthouders weten het museum steeds beter te vinden. In 2018 kwamen meer volwassenen en kinderen met museumkaart naar het museum. Andere belangrijke doelgroepen zijn dagjes mensen (veel 55-plussers), militaire geïnteresseerden en scholen.

Het aantal online bezoekers is ten opzichte van 2017 gedaald. Dit is het directe gevolg van de aanscherping van de richtlijnen van Google met betrekking tot Adwords campagnes.

JAARVERSLAG 2017

3.183 3.000 2.173 1.600 0 Totaal 2015 Totaal 2016 Totaal 2017 Totaal 2018: 3183

Instagram 1.350 1.000 0 Totaal 2018: 1350

Airborne Museum ‘Hartenstein’

AIRBORNE MUSEUM ‘HARTENSTEIN’

MARKETING & SALES

JAARVERSLAG | 2018

Boek Slag om Arnhem, Antony Beevor

Acties Kortingsacties

In 2018 zijn diverse acties ingezet. In 2018 werd het boek van bestsellerauteur Antony Beevor over de Slag om Arnhem gelanceerd. In samenwerking met uitgeverij Ambo Anthos werd een kortingsvoucher in het boek gestoken waarmee men vijftig procent korting kreeg op een bezoek aan Airborne Museum Hartenstein. In de omgeving van het museum werd huis aan huis een uitnodiging verspreid om de nieuwe tentoonstellingen in het museum met 50% korting te bezoeken. Bezoekers van Fletcher hotel Doorwerth ontvingen in de zomervakantie een voucher waarmee men korting kreeg op een bezoek aan het museum. De samenwerking met de GelrePas werd verlengd, waardoor Gelrepashouders gratis het museum kunnen bezoeken. In de zomervakantie werd wederom een Social Deal actie ingezet.

Crowdfundingsactie voor stiltekamer

Vaak raken bezoekers van Airborne Museum Hartenstein erg aangedaan door wat ze in het museum te zien en te horen krijgen over de Slag om Arnhem. Vooral veteranen, hun kinderen en kleinkinderen, maar ook mensen die zelf slachtoffer zijn geworden van welke oorlog dan ook, hebben de behoefte om in alle rust even weer tot zichzelf te komen en alle bovengekomen emoties een plekje te geven. Voor deze mensen heeft het museum in september een crowdfundingsactie gehouden via het platform Voor de Kunst om geld op te halen om een stiltekamer te kunnen realiseren. Boegbeeld van de campagne was bestsellerauteur Herman Koch. Het benodigde bedrag is in de actieperiode bij elkaar gehaald, waardoor de stiltekamer in 2019 geopend zal worden. Het museum is alle donateurs daarvoor erg dankbaar.

E-mailnieuwsbrief

In 2018 werden maandelijks nieuwsbrieven verstuurd naar abonnees. Er zijn twee doelgroepen aan toegevoegd: touroperators en scholen. Deze specifieke doelgroepen kunnen we met dit kanaal actief op de hoogte houden van nieuws en ontwikkelingen.

In 2018 werden negentien persberichten verzonden over diverse onderwerpen waaronder: de nieuwe tentoonstellingen in Airborne Museum Hartenstein en Airborne at the Bridge, het bezoekersrecord, de nominatie voor de European Museum of the Year Award 2019, de crowdfundingsactie voor de stiltekamer, schenkingen en schoolvakantie activiteiten. Het persbericht over de tentoonstelling Het Netwerk had een bereik van ruim 10.000.000 met vermeldingen in onder andere Dagblad Trouw, Telegraaf, het AD, de Gelderlander en Nu.nl.

Met diverse hotels en restaurants uit de directe omgeving wordt nauw samengewerkt. Zij kopen vouchers in voor wederverkoop aan hun gasten. Als losse entreekaarten en als onderdeel van een arrangement. De accommodaties worden op de hoogte gehouden van de activiteiten van het museum.

Herman Koch in actie voor crowd funding

PR en free publicity: samenwerking met de media

Samenwerking met toerisme

Het museum is partner van de toeristische marketing organisaties RBT KAN (Regio Marketing Gelderland) en Liberation Route Europe. Zij vertegenwoordigen het Airborne Museum op beurzen, zoals de WTM in London en IBT in Berlijn en het museum wordt vermeld in diverse uitgaven van deze organisaties. Het museum laat jaarlijks folders verspreiden bij meer dan 500 hotels, restaurants, toeristische informatiepunten en campings om het Airborne Museum bij zowel Nederlandse als buitenlandse toeristen onder de aandacht te brengen.

Airborne Museum â&#x20AC;&#x2DC;Hartensteinâ&#x20AC;&#x2122;

MARKETING & SALES

Nominaties en awards Nominatie European Museum of the Year Award

Airborne Museum Hartenstein is door European Museum Forum in 2018 genomineerd voor de prestigieuze European Museum of the Year Award 2019. European Museum Forum (EMF) is een van meest toonaangevende organisaties in Europa die de ontwikkeling van toegankelijkheid en kwaliteit van Europese musea stimuleert. De bekendmaking van de winnaars vindt plaatst tijdens het congres van de European Museum Forum tussen 24 en 25 mei 2019 in het Childhood Museum in Sarajevo. Provincie Gelderland, gedeputeerde Peter Drenth ‘Ik feliciteer het museum met deze nominatie. Het is een erkenning voor het vele werk van de afgelopen jaren. Het Airborne museum, met zijn unieke historische plek, is een parel van Gelderland. En de nominatie komt op een mooi moment: vlak voor de herdenking van 75 jaar vrijheid in 2019 en 2020. Daar staan we uitgebreid bij stil, en daar heeft het Airborne museum een belangrijke rol in’.

JAARVERSLAG | 2018

Museumkids

Museumkids.nl is een initiatief van de Museumvereniging. Het doel is om kinderen tot en met twaalf jaar te laten ervaren wat er in Nederlandse musea te ontdekken is. Ze beoordelen of de route door het museum makkelijk te vinden is, of er iets speciaals voor kinderen te doen is en wat ze zelf aan het museum zouden veranderen. In 2018 ontving het museum een gemiddelde score van 8,4 van de museuminspecteurs waarmee het museum wederom Kidsproof werd bevonden. Van de 435 musea, die zijn aangesloten bij de Nederlandse Museumvereniging, mogen slechts zeventig musea zich Kidsproof noemen. Op vrijdag 9 november was de feestelijke uitreiking van de Museumkids Awards in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg. Tripadvisor award of excellence

Eind 2018 hebben 764 mensen hun feedback over het museum achtergelaten op Tripadvisor.nl. Voor het vijfde jaar op rij ontving het museum het certificaat van Uitmuntendheid. TripAdvisor reikt een Certificaat van uitmuntendheid uit aan accommodaties, attracties en restaurants die consistent geweldige reizigersbeoordelingen ontvangen.

Airborne experience

Airborne Museum ‘Hartenstein’

COLLECTIE & ONDERZOEK

JAARVERSLAG | 2018

Schenkingen

Hoofdstuk 4

_ Collectie &

onderzoek Stichting Beheer Collectie Airborne Museum

e collectie is eigendom van de Stichting Beheer Collectie Airborne Museum en is in bruikleen gegeven aan het Airborne Museum Hartenstein (Stichting Airborne Museum).

In 2018 bestond het bestuur van de Stichting Beheer Collectie Airborne Museum uit de volgende personen: Adelheid Ponsioen – voorzitter/penningmeester Margret Vincent – secretaris Robert Voskuil – bestuurslid Ivar Goedings – bestuurslid

In 2018 verwierf Airborne Museum Hartenstein wederom verschillende interessante stukken. Zo werden bijvoorbeeld foto’s van de Britse 1st Airborne Division aan het museum geschonken. Op de foto’s zijn medische troepen te zien van de Britse 1st Airborne Division, op waarschijnlijk 17 september 1944 in een tuin aan de Hulkesteinseweg te Arnhem. Hoewel één van de foto’s al tot de documentatiecollectie van het museum behoorde, kon het museum met deze schenking originele afdrukken aan de collectie toevoegen. Ook werd een tweede foto verworven die nét op een ander moment gemaakt was, dan diegene die het museum al in zijn collectie had opgenomen. Bovendien werden de foto’s geschonken door het kleine jongetje, dat centraal op beide foto’s te zien is.

Bruikleenverkeer en internationale samenwerking Het museum probeerde in het afgelopen jaar nadrukkelijk de collectiemobiliteit te vergroten. Zo leende het museum het afgelopen jaar stukken uit aan het Airborne Assault Museum te Duxford (Groot-Brittannië) en het Stadsmuseum Rhenen. Airborne Museum Hartenstein probeert zichzelf nadrukkelijk te positioneren als internationaal kenniscentrum voor de geschiedenis van de Slag om Arnhem en wil samenwerking met buitenlandse collecties tot stand brengen. Deze ambitie resulteerde in 2018 in de bruikleen van de vijf Victoria Cross medailles die verleend werden naar aanleiding van de Slag om Arnhem.

Nieuw meerjarig collectiebeleid Sinds de oprichting van het museum is de collectie in ontwikkeling. Opvallend is dat de laatste jaren veel objecten ter schenking aan het museum worden aangeboden. Het verwerven van nieuwe collectiestukken is essentieel voor het museum, maar het is belangrijk tijdens het verwervingsproces kritisch te blijven ten aanzien van het verzamelbeleid.

Eind 2018 werd een nieuw collectiebeleid vastgesteld. Hierin is aandacht voor de kwalitatieve opbouw van de collectie en is het verzamelbeleid aangescherpt. In 2018 is een start gemaakt met een grootschalig registratieproject in verband met de op handen zijde uithuizing van de museumcollectie thans bewaard in het depot. Tijdens verschillende controles bleek dat de huidige depots van het museum niet voldeden en daarom is besloten de gehele collectie onder te brengen in een extern depot. Hiertoe wordt samengewerkt met Helicon BV. In 2018 is er veel aandacht besteed aan de collectie digitale foto’s van het museum. Voor een groot deel van de foto’s was namelijk onbekend hoe ze verworven waren en waar de rechten van de afbeeldingen lagen. Het afgelopen jaar zijn deze registratieachterstanden weggewerkt.

Medische troepen in tuin van Hulkesteinseweg 16, op 17 september

Airborne Museum ‘Hartenstein’

MUSEUMSHOP/VVV

JAARVERSLAG | 2018

Hoofdstuk 5

_ Museum-

shop/vvv D

e museumshop, die tevens dienst doet als VVV-vestiging, heeft het afgelopen jaar de drie lijnen in het assortiment, te weten: Airborne-, Hartenstein- en VVV-lijn, verder uitgebreid en geoptimaliseerd.

Begin 2018 werd in de Museumshop/VVV een textielpresentatiekast geplaatst waardoor de textiellijn van het museum overzichtelijk gepresenteerd wordt. Daarnaast probeert Airborne Museum Hartenstein door middel van kleine aanpassingen de routing en aankleding van de museumshop te verbeteren.

Kinderspeurtocht voor het hele gezin

Met het herdenkingsjaar 2019 in het vooruitzicht is het museum in 2018 gestart met het ontwikkelen van diverse herdenkingsartikelen. De aandacht ligt hierbij vooral op unieke custom made artikelen, exclusief voor Airborne Museum Hartenstein vervaardigd. Dankzij de uitstekende relatie en de korte lijnen met diverse leveranciers worden er bijzondere herdenkingsartikelen geproduceerd. De verkoop van de Museumkaart, gestart eind 2017, is een groot succes. De Museumkaart geeft onbeperkt gratis entree tot 400 musea in Nederland waaronder Airborne Museum Hartenstein.

Airborne Museum â&#x20AC;&#x2DC;Hartensteinâ&#x20AC;&#x2122;

MASTERPLAN

JAARVERSLAG | 2018

Hoofdstuk 6

_Masterplan Aanleiding

In de 16e en 17e eeuw werd de legereenheid gevormd door verschillende ‘compagnieën’. Verschillende ‘compagnieën’ samen vormden de gevechtseenheden. Elke compagnie afzonderlijk had een eigen vaandel. Daarom werden zij ‘vendel’ of meervoud `vendelen’ genoemd. In latere tijden werden deze compagnieën omgevormd tot een bataljon, bestaande uit meerdere pelotons van 20-50 militairen. De vaandels bleven gehandhaafd. Tijdens de Slag om Arnhem had iedere eenheid ook een eigen vaandel. Deze vaandels worden nog steeds gebruikt tijdens de Airborne herdenkingen in september, bijvoorbeeld op de begraafplaats in Oosterbeek. Het vaandel geeft een groep een identiteit en smeedt een band. Een groepsband is nu nodig om de herontwikkeling van het museum (mede) mogelijk te maken. Draagvlak van particulieren en bedrijven, die de doorontwikkelingen van het Airborne Museum een warm hart toe dragen en zich positief erover willen uiten. Dit draagvlak zou bekrachtigd moeten worden met een symbolische bijdrage.

an we handle our own succes? is op dit moment een belangrijke graadmeter voor de ontwikkeling van activiteiten van Airborne Museum Hartenstein. Succes (meer bezoekers, maar met meer wensen) is een factor die de ontwikkeling op dit moment kan beïnvloeden. Na de verbouwing van 2009 is het museum verdubbeld qua vloeroppervlak en bezoekersaantallen. Door het groeiende succes wordt er iets nieuws aan het museum gevraagd: de aanwezigheid van minimale faciliteiten sluiten bijvoorbeeld onvoldoende aan op de wensen van de bezoekers van de toekomst. Het museum heeft daarom in 2016, samen met Rappange Restauratie Architecten en Tinker Imagineers, gewerkt aan de realisatie van een Masterplan 2016-2019; een plan dat de ambitie uitspreekt voor de vernieuwing en upgrading van de vaste presentatie en het restaureren van het exterieur en interieur van villa Hartenstein. Het museum wil in de toekomst meer bezoekers kunnen verwelkomen en brede doelgroepen blijven bedienen. Het resultaat is een ambitieus, maar haalbaar plan dat gefaseerd uitgevoerd zal worden.

Behoefte en noodzaak

Realisatie 2016-2019/20

De eerstelijns ooggetuigen (veteranen en burgers) ontvallen ons met toenemende snelheid. Het begrip Herdenken krijgt hierdoor een andere betekenis. De primaire doelgroep van de mensen, die het hebben meegemaakt, verschuift naar mensen die het verhaal willen beleven en in het heden willen ervaren. Uit onderzoek van TNS NIPO uit 2015 blijkt dat ‘70% van de Nederlanders vindt dat kennis over de Tweede Wereldoorlog helpt om de wereld van nu beter te begrijpen’.

Resultaat van het masterplan is een meerjarig programma (2016-2019/20), dat gefaseerd wordt uitgevoerd. Inmiddels zijn meerdere fasen in uitvoering gekomen.

Ondanks het wegvallen van de eerstelijns ooggetuigen, bestaat er dus onder (inter)nationaal publiek een toenemende interesse voor de Tweede Wereldoorlog. Gelijktijdig zoekt een steeds grotere doelgroep naar een dagje uit met voldoende vermaak. Het is van belang om deze trends te onderzoeken en de museale faciliteiten en activiteiten hier op voor te bereiden. Een belangrijke conclusie is dat door het wegvallen van menselijke ooggetuigen en de groei van het herinneringstoerisme, de historische plekken en hun context steeds belangrijker worden. De vernieuwing van het Airborne Museum in 2009 heeft de organisatie geen windeieren gelegd. Jaarlijks ontving het museum steeds meer mensen, tussen de jaren 2014 en 2018 werden tot drie keer toe records gehaald van aantallen bezoekers. Nu na negen jaar is de balans opgemaakt en is onderzocht wat er ondanks het geweldige succes na 2009, nog verbeterd kan worden. Punten van verbetering dienen gezocht te worden in een flexibelere presentatie met meer objecten uit de collectie of bijzondere bruiklenen. Ook een duidelijke contextschets (waar ben ik?) en een verbeterde routing (bezoekers flow) is nodig voor een optimale totaalbeleving die het museum zijn bezoekers graag wil bieden.

Ontwikkelfase (2016/2017)

Sinds 2016 zijn verschillende pilots ontwikkeld met als doel een toekomst bestendige exploitatie vorm te geven. Als gevolg hiervan biedt het museum bijvoorbeeld sindsdien begeleide rondleidingen aan in en rondom het museum. Er is een nieuwe groep vrijwilligers aangetrokken die deze rondleidingen verzorgt. Bezoekers reageren enthousiast en de aanvragen groeien. Ook zijn er sinds 2016 frequent tijdelijke tentoonstellingen ingericht, om het herhaalbezoek te vergoten en nieuwe doelgroepen aan te trekken. Belangrijke conclusie die hiermee samenhangt is dat door tijdelijke presentaties het museum frequent kans heeft op free publicity. Deze mediastrategie heeft bijgedragen aan de exponentiële stijging van de bezoekersaantallen tussen 2014 en 2018 en de zichtbaarheid. De nieuwe huisstijl en website die in 2017 zijn ontwikkeld hebben tot slot ook bijgedragen aan de versterking van de merkidentiteit. Naast de activiteiten ten behoeve van de duurzaamheid van de exploitatie, is ook een intern masterplan ontwikkeld en tot uitvoering gekomen in de periode 2016-2017. Er is veel aandacht besteed aan bijvoorbeeld het opzetten van vrijwilligersbeleid met een zogenaamd buddytraject. Restauratiefase (2017/2018/2019)

Sinds medio 2017 wordt Villa Hartenstein grootschalig gerestaureerd aan zowel het exterieur, de kapconstructie en het interieur. Naar verwachting zal het pand medio 2019 uit de steigers komen. De aanbesteding is gegund aan aannemer Cuppens + zn.; tevens is een leer-werkplek gecreëerd voor een leerling op het gebied van restauratiewerk. De installatiewerkzaamheden zijn gegund aan Romijnders Installatietechniek. In het kader van de restauratie van de kapconstructie en de tweede verdieping zijn het kantoor en het personeel per 1 juli 2018 op een externe locatie ondergebracht. Het museum heeft via SLAK Ateliers bij Popcentrum De Jacobiberg aan de Utrechtseweg in Arnhem tijdelijk kantoorruimten kunnen huren. De verwachting is dat per 1 april 2019 het kantoor en personeel weer naar het museum terug verhuizen.

Alle symbolische bijdragen samen maken namelijk het verschil! Samen sta je sterker en kun je meer bereiken.

Airborne Museum ‘Hartenstein’

MASTERPLAN

JAARVERSLAG | 2018

Uitbreiding van faciliteiten (2017/2018)

In 2018 is een museumcafé gerealiseerd en in gebruik genomen door Buitenpoort catering en is de buitenruimte van het museum opnieuw ingericht door WACO Groenvoorzieningen. Resultaat is een multifunctioneel terras. Herinrichtingsfase (2019/2020)

De laatste fase zal eind 2019 in uitvoering komen, aangezien de organisatie eind 2018 alle benodigde middelen ook voor deze fase bijeen heeft weten te krijgen. Deze laatste fase behelst een vernieuwing van de vaste presentatie en alle educatieve programma’s. Het museum zal om dit te realiseren eind 2019 dicht gaan en begin 2020 weer openen voor publiek. Financiering: ambassadeurs en donateurs

Draagvlak van particulieren en organisaties die de doorontwikkelingen van het Airborne Museum een warm hart toe dragen en dit positief uitdragen zijn ongelofelijk belangrijk voor het museum. Inmiddels mag het museum rekenen op de steun van een groot aantal ambassadeurs. Deze ambassadeurs zijn verenigd in De Gemeene Vendelen. In de 16e en 17e eeuw werd de legereenheid gevormd door verschillende ‘compagnieën’. Verschillende ‘compagnieën’ samen vormden de gevechtseenheden. Elke compagnie afzonderlijk had een eigen vaandel. Daarom werden zij ‘vendel’ of meervoud ‘vendelen genoemd’. In latere tijden werden deze compagnieën omgevormd tot een bataljon, bestaande uit meerdere pelotons van 20-50 militairen. De vaandels bleven gehandhaafd. Tijdens de Slag om Arnhem had iedere eenheid ook een eigen vaandel. Deze vaandels worden nog steeds gebruikt tijdens de Airborne herdenkingen in september, bijvoorbeeld op de begraafplaats in Oosterbeek. Het vaandel geeft onze ambassadeurs een identiteit en smeedt een band. Een groepsband is nu nodig om de herontwikkeling van het museum (mede) mogelijk te maken. Het draagvlak wordt bekrachtigd met een symbolische bijdrage. Alle symbolische bijdragen samen maken namelijk het verschil! Samen sta je sterker en kun je meer bereiken.

Hieronder een overzicht (in alfabetische volgorde) van de partijen die zichzelf reeds hebben verbonden aan de planvorming: Fondsen: A.C. van Deventer Stichting Arnhemse Stichting Bijzondere Noden Kohlmann Stichting M. A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting Meindersma Sybenga Stichting Mondriaan Fonds Monuta helpt! Prins Bernhard Cultuurfonds Stichting De Roos Gesink Stichting Dioraphte Stichting Fonds Martens van Sevenhoven Stichting Gansoord Stichting Hendrik Muller Vaderlandsch Fonds Stichting Rozenhof Stichting Zabawas TBI Fundatie Vfonds Voor de Kunst, crowdfundingsactie VSB Fonds Overheden: Gemeente Arnhem Gemeente Ede Gemeente Overbetuwe Gemeente Renkum Provincie Gelderland Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (BRIM) Donaties van particulieren, bedrijven en serviceclubs: ABCO Beveiliging Advocatenkantoor Park Legal Antonio Shining Places Autobedrijf Kien AVB Vastgoed B.V. Bensink beheer B.V. Bewoners Hartensteinlaan Bonnier Advocaten Bontrade Borghesi Consultancy Brüning Flexible Finishes B.V. Camacho B.V. Cire Invest B.V. Coens Company Clothing-CCC Bedrijfskleding Cuppens +zn Restauratieaannemer De Haan it. De heer J. Brandsma De heer G. Bijlsma De heer H. Rots De heer en mevrouw Verstijnen De Lobel Beheer B.V.

Airborne Museum ‘Hartenstein’

DunoAir B.V. EMLaw Engelsing Beleggingen B.V. EQUUS accountants en belastingadviseurs Glasz Assurantiën Helicon B.V. Hunnenschans beheer B.V. Infozorg B.V. Kacjak Group B.V. Led Supply Europe B.V. Lionsclub Renkum-Ostrabeke Mijnhart Uitvaartverzorging Mulder Arnhem | Accountancy & Advies Nationale Taxatie Service Oosterbeek beleeft Oosterbeek in Beweging Ortho Oss Overhaghe Beheer B.V. Percura Zorg B.V. Porsche Centrum Gelderland PZD vastgoed Romijnders Installatietechniek Rotary Club Oosterbeek-Kabeljauw Sequoia Vermogensbeheer Slotprins B.V. SMB Willems Spitman makelaars Stellicher advocaten Stichting AC van Deventer UVM Uw Vastgoed makelaars Vallei Advocaten Van der Stap Notarissen VanGoud Advocaten Vereniging Vrienden van het Airborne Museum Verhoeff Vastgoedadvies Vitesse Waco Groenvoorzieningen B.V. Watergoed

SAMENWERKING

JAARVERSLAG | 2018

Stichting Musea en Herinnerings-centra 40-45 en Platform WO II Hoofdstuk 7

_ Samen-

werking

Airborne Region

n 2016 is een convenant getekend door de bestuurders van de vier Airborne gemeenten, het vfonds en de provincie Gelderland om samenwerking mogelijk te maken en afstemming te realiseren rondom de Airborne herdenkingen en gerelateerde activiteiten. Stip op de horizon zijn de herdenkingen van 75 jaar Market Garden (2019) en 75 jaar bevrijding van Nederland (2020). Sindsdien is er door de vier gemeenten een coördinator aangesteld om samenwerking te bevorderen en een plan te schrijven voor de jaren 2019-2020. Zijn werkzaamheden dienen uiteindelijk door het veld zelf gecontinueerd te worden. In 2018 heeft het museum daarom het initiatief genomen samen met de Stichting Bridge to Liberation Experience en de Stichting Airborne Herdenkingen om de Stichting Airborne Region op te richten. Deze stichting wil amenwerking bevorderen in de Airborne regio. Daartoe worden verschillende commissies samengesteld binnen de thema’s beseffen, beleven en herinneren. Het museum is trekker van het thema beseffen (educatie).

De Stichting Musea en Herinneringscentra 40-45 (SMH 40-45) is een samenwerkingsverband van de dertien grootste oorlogsmusea- en herinneringscentra in Nederland. De Stichting ‘behartigt de belangen van de Nederlandse musea en herinneringscentra, die ieder afzonderlijk en gezamenlijk op kwalitatief hoog niveau de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog overdragen aan een breed publiek, waarmee ze dit publiek aanzetten na te denken over vraagstukken met betrekking tot vrijheid en mensenrechten’. In 2018 heeft de SMH zich gericht op het vorm en inhoud geven aan haar eigen vertegenwoordiging en positie binnen het Platform WO II en themajaar Verzet. Zoals onder het hoofdstuk Publiek en presentatie eerder is omschreven, is in 2018 tevens de Kwaliteits Impuls Educatie van start gegaan. In 2018 bestond het bestuur uit: - Bevrijdingsmuseum Zeeland, Nieuwdorp - Fries Verzetsmuseum Leeuwarden, Leeuwarden - Museon Den Haag, Den Haag - Onderduikmuseum Markt 12, Aalten - Stichting Airborne Museum Hartenstein, Oosterbeek - Stichting Herinneringscentrum Kamp Westerbork, Hooghalen - Stichting Hollandsche Schouwburg, Amsterdam - Stichting Indisch Herinneringscentrum, Den Haag - Stichting Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum (Liberty Park), Overloon - Stichting Nationaal Bevrijdingsmuseum 1944-1945, Groesbeek - Stichting Nationaal Monument Kamp Amersfoort, Amersfoort - Stichting Nationaal Monument Kamp Vught, Vught - Stichting Verzetsmuseum Amsterdam, Amsterdam

Airborne Museum ‘Hartenstein’

Stichting Liberation Route Europe In 2016 is het museum formeel betalend partner geworden van de Stichting Liberation Route Europe (LRE). Dit is in 2018 gecontinueerd. In 2018 heeft de LRE het museum ondersteund door de activiteiten van het museum te promoten via haar communicatie uitingen, door (internationale) persbezoeken te organiseren en het museum te vertegenwoordigen richting touroperators.

ProDemos. Huis voor democratie In 2018 is Airborne Museum Hartenstein gaan samenwerken met ProDemos. Het museum heeft ProDemos verzocht om te ondersteunen bij de realisering van het educatieve programma rondom de in 2020 geplande kindertentoonstelling Waterschapsheuvel. In wat voor wereld wil jij leven? Het is de eerste keer dat het museum een kindertentoonstelling maakt en aangezien een fictief verhaal (weliswaar een dat is ingebed in de Tweede Wereldoorlog) de basis vormt van de tentoonstelling, vindt het museum het van groot belang dat het educatieve programma goed aansluit bij de leerdoelen van het onderwijs. ProDemos heeft eind 2018 directeur Sarah Heijse gevraagd om toe te treden tot de Raad van Advies. Dit is een onbezoldigde functie.

SAMENWERKING

JAARVERSLAG | 2018

Vereniging Vrienden van het Airborne Museum

In 2018 heeft de VVAM een bijdrage gegeven voor de realisering van de stiltekamer van 2.000,- euro.

Tentoonstelling Het netwerk.

In 2015 is door het museum getracht om de samenwerking tussen de Vereniging Vrienden van het Airborne Museum (VVAM) en het museum vast te leggen en om gezamenlijke doelstellingen te formuleren. Het bestuur en de directie hebben gesignaleerd dat de inhoudelijke activiteiten van de VVAM steeds verder van het museum verwijderd zijn geraakt en dat de incidentele financiële bijdrage niet in verhouding staat tot hetgeen het museum nodig heeft om zijn museale taak in de toekomst uit te voeren. Het museum heeft een grote behoefte aan een steunorganisatie die zich zowel inhoudelijk (in lijn met de museale programmering) als wervend wil inzetten om het museum zijn activiteiten in de toekomst te kunnen laten uitvoeren – conform de richtlijnen die zijn gesteld in de koepelorganisatie Nederlandse Federatie van Museumvrienden. In 2015, 2016 en 2017 is het helaas – met betrekking tot een vernieuwende samenwerking tussen museum en vriendenvereniging – niet tot een door het museum gewenste besluitvorming gekomen binnen het bestuur van de VVAM. Daarom is vanaf 2018 geen gratis toegang meer verleend aan de leden van de VVAM. Tevens is besloten om de informatie over de VVAM op de website www.airbornemuseum.nl per 2018 te verwijderen. Bovenstaande besluiten zijn aan het bestuur van de VVAM kenbaar gemaakt in 2016 per brief. In 2018 heeft er een bestuurlijk overleg plaatsgevonden tussen het museum en de VVAM; tijdens dit overleg is besproken dat de VVAM als een zelfstandige organisatie, los van het museum, verder gaat en naar eigen inzicht activiteiten ontwikkelt.

Airborne Museum ‘Hartenstein’

ORGANISATIE

JAARVERSLAG | 2018

Bestuurssamenstelling 2018

Het bestuur bestaat uit de volgende leden:

Hoofdstuk 8

_ Organisatie Organisatie bestuur

et bestuur werkt volgens de Governance Code Cultuur en bestaat uit vijf personen. Het is samengesteld uit leden met bestuurlijke, financiële, juridische en museale vakinhoudelijke kennis. De bestuurders ontvangen geen vacatiegelden daar alle werkzaamheden op vrijwillige basis worden verricht. Het bestuur heeft in het verslagjaar zes maal vergaderd. Praktisch alle vergaderingen zijn voltallig geweest. Hiermee wordt de inzet van de leden van het bestuur aangetoond.

Bestuurslid

Benoemd per 1e verlenging per 2e verlenging per

Cees v.d. Vlekkert

29-01-2013

29-01-2017

Adelheid Ponsioen

13-04-2012

13-04-2016

Fokelien Renckens

15-09-2015

Ivar Goedings

01-09-2016

Cees de Monchy

01-12-2017

tot uiterlijk

Cees van den Vlekkert (1947), voorzitter, heeft ruime ervaring op het gebied van management, marketing en sales. Hij bekleedde jarenlang diverse directiefuncties binnen de ANWB, onder meer op de terreinen Hulpverlening (wegenwacht), reizen, Retail en Marketing & Sales. Robert Jan Dil (1955), secretaris, is advocaat in de ondernemingsrechtpraktijk in Amsterdam. Hij is actief op het grensvlak tussen arbeidsrecht en (verbintenisrechtelijk) ondernemingsrecht in brede zin, waaronder ook medezeggenschapsvraagstukken. Adelheid Ponsioen (1954), penningmeester, was vele jaren directeur bedrijfsvoering bij het Nederlands Openluchtmuseum en regiodirecteur bij Connexxion.

Ontwikkelingen tijdens het verslagjaar Wijziging besturingsmodel

Zoals in de Code Cultural Governance omschreven staat, vindt het bestuur het belangrijk om een zelfevaluatie uit te voeren. De laatste zelf evaluatie vond plaats eind 2017. Uit deze zelfevaluatie bleek dat het bestuur van mening was dat het besturingsmodel van de stichting niet meer voldeed. Reden hiervan is dat het bestuur van mening is dat dit besturingsmodel de verdere professionalisering van het museum niet ten goede komt. Sinds 2015 heeft de organisatie grote stappen gemaakt ten aanzien van het professioneel inrichten van de bedrijfsvoering en ze voldoet zodoende ook aan de uitgangspunten van de Governance Code Cultuur 2019. Een besturingsmodel directeur-bestuurder + raad van toezicht past beter bij de vernieuwde organisatie.

Cees de Monchy (1950), secretaris, was als partner advocaat en notaris, eerst bij Nauta Dutilh en vanaf 1992 bij De Brauw Blackstone Westbroek. Daarnaast was hij bestuurslid bij een groot aantal cultuur bevorderende stichtingen. Thans is hij bestuurder en commissaris bij diverse vennootschappen en professionele stichtingen.

Tijdens de bestuursvergadering van 31 oktober 2018 heeft het bestuur daarom besloten om het besturingsmodel te wijzigen van een bestuur + directie model, naar een directeur-bestuurder + raad van toezicht model.

Fokelien Renckens-Stenneberg (1948), algemeen bestuurslid, was van 2001 tot en met 2014 directeur van het Zaans Museum & Verkade Paviljoen op de Zaanse Schans en het Czaar Peterhuisje. Hiervoor was zij 17 jaar werkzaam in het Zuiderzeemuseum als projectmanager presentatie en educatie in het buiten- en binnenmuseum.

De bestuursleden zijn, op bestuursvoorzitter Cees van den Vlekkert na, toegetreden tot de raad van toezicht. Cees van den Vlekkert heeft per 1 januari 2019 zijn taken neergelegd en het voorzitterschap overgedragen aan de heer Fred de Graaf.

Ivar Goedings (1968), algemeen bestuurslid, heeft na zijn rechtenstudie in Nijmegen gewerkt als bedrijfsjurist bij een grote verzekeraar. Vanaf 2004 is hij advocaat en mediator, zijn aandachtsgebied is onderneming en arbeidsrecht. Rooster van aftreden

De bestuursleden treden af volgens een door het bestuur opgemaakt rooster van aftreden met inachtneming van een zittingsduur van vier jaren. In tussentijdse vacatures benoemde bestuursleden nemen op het rooster van aftreden de plaats in van hun voorgangers. Het rooster van aftreden wordt zodanig opgesteld, dat elk jaar zoveel mogelijk een gelijk aantal bestuursleden aftreedt. De bestuursleden zijn tweemaal terstond herbenoembaar. Mocht(en) in het bestuur, om welke reden dan ook, één of meer leden ontbreken, dan vormen de overblijvende bestuursleden niettemin een wettig bestuur, behoudens het bepaalde in artikel 17. Airborne Museum ‘Hartenstein’

Per 1 januari 2019 leidt Sarah Heijse formeel als directeur-bestuurder de stichting en dus het museum.

Cees van den Vlekkert is in zijn bestuursperiode betrokken geweest bij een aantal belangrijke activiteiten en projecten van het museum, waaronder de eerste grote tijdelijke tentoonstelling Van Huis en Haard in 2014, de realisatie van de nieuwe dependance Airborne at the Bridge in Arnhem, het Masterplan waarvan in het voorjaar van 2019 weer twee belangrijke fases worden opgeleverd en recent de implementatie van het nieuwe besturingsmodel. De organisatie is Van den Vlekkert enorm dankbaar voor zijn tomeloze inzet en nauwe betrokkenheid. Hij heeft een belangrijk stempel gedrukt op de verdere professionalisering van het museum. Cees van den Vlekkert over zijn vertrek: ‘Het is een goed moment voor een soepele overdracht. De organisatie is gezond, heeft een heldere strategie met als resultaat in 2018 het record aantal bezoekers van 130.000 en een ervaren leiding. In het nieuwe raad van toezicht besturingsmodel past mijn opvolger De Graaf, met zijn brede bestuurlijke ervaring, uitstekend. Met veel plezier kijk ik terug op mijn periode bij ons prachtige museum. Laten we hét verhaal voor toekomstige generaties levend houden!’.

ORGANISATIE

JAARVERSLAG | 2018

Evaluatie meerjarenbeleidsplan 2016-2018

De doelstellingen die in het beleidsplan 2016-2018 zijn omschreven, zijn eind 2018 door het bestuur en de directie geëvalueerd. De doelstellingen waren als volgt omschreven: In 2018….

Is er een omzetstijging van ten minste 5% gerealiseerd (ten opzichte van 2015), op basis van marketing- en salesactiviteiten die gericht zijn op cross selling en Return on investment (ROI)

Komen er 90.000 bezoekers per jaar naar het museum (peil 2015: 82.500)

Komen er 25.000 bezoekers naar het nieuwe (infocentrum) Paviljoen Slag om Arnhem (peil 2015: 16.500)

Is de financiële huishouding en bedrijfsvoering professioneel ingericht en worden kwartaalrapportages en prognoses gedeeld

Is er meer zowel inhoudelijke als financiële binding ontstaan met publiek, organisaties en bedrijven; d.w.z. er is een zakelijk vriendenprogramma opgezet en tevens een zakelijke verstandhouding met de vriendenvereniging gerealiseerd

Is een masterplan ontwikkelt en gedeeltelijk geïmplementeerd ten aanzien vaste presentatie, esthetische kwaliteit en groot onderhoud locatie Hartenstein.

Heeft het museum een heldere merkidentiteit

Is de registratie van de collectie voor ten minste 50% volgens internationale standaarden gerealiseerd en zijn verwerkte metadata digitaal beschikbaar voor DimCon/oorlogsbronnen.nl

10.

Is de gehele papieren collectie ondergebracht in het depot Gelders Archief

11.

Is er verzamel- en ontzamelbeleid ontwikkeld ten aanzien van de Collectie

12.

Is educatie gericht op Life Longlearning voor totale doelgroep

13.

Is een lange termijn onderzoeks- en tentoonstellingsagenda geïmplementeerd tot en met 2020 en worden onderwerpen afgewogen aan de publieke doelstelling en/of de 3 p’s (publiek, presentatie en publiciteit)

Hoofdstuk 10

14.

Zijn verschillende generaties betrokken bij de thema’s eren, herdenken en herinneren

Medewerkers in dienst

15.

Is er zowel personeels- als vrijwilligersbeleid opgesteld en geïmplementeerd

Tijdens de bestuursvergadering van 4 juni 2018 heeft het bestuur de in 2015 geformuleerde meerjarige doelstellingen samen met de directeur geëvalueerd en vastgesteld dat alle doelstellingen (ruimschoots) zijn behaald. Tijdens de eerste vergadering van 2019 zal de raad van toezicht het nieuwe meerjarige beleidsplan 2019-2021 vaststellen.

Hoofdstuk 9

Financiële huishouding Het bestuur heeft sinds 2016 de directie het mandaat gegeven voor de afhandeling van de dagelijkse financiële bedrijfsvoering (met ondersteuning van de medewerker Bedrijfsvoering en Management Assistentie). Om dit mandaat vorm te geven zijn een Directiereglement en een bijlage Betalingsprotocol tijdens de vergadering van 2 december 2015 vastgesteld. De boekhouding wordt verzorgd en begeleid door Mulder Accountants uit Arnhem. Jaarlijks wordt een onafhankelijke verklaring afgegeven door een externe accountant. In 2018 is het bestuur ieder kwartaal geïnformeerd over de financiën door middel van kwartaalrapportages en een eindejaarsprognose. In 2017 is de professionaliseringsslag die in voorgaande jaren is ingezet verder doorgevoerd en zijn het risicobeleid, de afschrijvingspercentages, alsmede de afgesloten verzekeringen, opnieuw beoordeeld. In 2018 is tot slot de voorraadsystematiek geautomatiseerd via het kassasysteem.

Personeel en vrijwilligers

De organisatie van het Airborne Museum en Airborne at the Bridge bestond in 2018 uit een staf van 10 personen. Sommige functies betroffen een tijdelijke aanstelling ten behoeve van projecten en/of vervanging van langdurige ziekte. Het museum kent voor directie en medewerkers geen CAO. In 2018 waren de staffuncties als volgt ingevuld: Sarah Heijse directeur Annemarie Hartgers bedrijfsvoering en management assistentie Hans Bruinzeel educatie & presentatie Floortje Vinck junior medewerker educatie (vanaf 1-5-2018) Natalie Rosenberg PR & marketing Anne Baukje de Jong sales & relatiebeheer Roland Boekhorst collectiebeheer en medewerker facilitair Hans van Mierlo medewerker facilitair (vanaf 1-7-2018) Jennifer Boekhorst junior medewerker facilitaire zaken (tot 01-08-2018) Hedwig de Jong coördinator museumshop, VVV Oosterbeek en Airborne at the Bridge Tim Streefkerk medewerker onderzoek en collectie, vanaf 1-9-2018 interim Conservator

Vrijwilligers Onze vrijwilligers zetten zich voor het Museum en dependance Airborne at the Bridge in binnen vijf gebieden. In 2018 waren er 119 vrijwilligers voor de organisatie werkzaam.

Stagiaires Het afgelopen jaar heeft het museum meerdere stageplekken beschikbaar gesteld. Op de afdeling Collectie zijn drie stagiaires werkzaam geweest: Nathan Piccirillo heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de tentoonstelling For Valour, Victor Ens heeft onderzoek gedaan in het kader van de in 2021 geplande tentoonstelling Meanwhile in Germany Airborne Museum ‘Hartenstein’

en Janneke van Leerdam heeft geassisteerd bij de registratie en standplaatscontroles. Hanneke de Leeuw heeft voor de afdeling Educatie & Presentatie meegeschreven aan een projectplan Inclusief programmeren.

Hoofdstuk 11

Personeels- en vrijwilligersbeleid

In het kader van het vrijwilligers- en personeelsbeleid is, is er in 2018 een klachtenprocedure vastgesteld en een vertrouwenspersoon aangewezen. Ellen Puschmann van Iwema consultancy, die gediplomeerd vertrouwenspersoon is, heeft zich bereid gevonden om belangeloos deze taak op zich te nemen. In 2019 zal het personeelsbeleid van de organisatie verder worden vastgelegd in een personeelshandboek. In het kader van het vrijwilligersbeleid hebben in het begin van 2018 de stafleden een periode meegedraaid als stagiaire bij de Museumshop/VVV. Dit om meer inzicht te krijgen in de customer journey die de bezoeker aflegt en tegen welke punten de vrijwilligers Museumshop/ VVV aanlopen op hun afdeling. Deze interne stage heeft geleid tot meer begrip onderling en een aantal leerpunten. Producten die hieruit voort zijn gekomen, zijn onder andere een flyer met daarin alle wetenswaardigheden die aan de bezoeker kan worden overhandigd (hierdoor hoeft de baliemedewerker niet meer zo veel informatie mondeling over te dragen), het verplaatsen van het educatiemateriaal naar de Museumshop/VVV en het opstellen van een nieuw vrijwilligersprofiel gastheer- & vrouwen om de bezoekers van meer informatie te kunnen voorzien. Voor zowel de stafleden als de vrijwilligers Museumshop/VVV heeft deze stage veel inzichten gegeven en een bijdrage geleverd aan de uitwerking van de customer journey. In het kader hiervan is op de Lenteborrel op 1 juni 2018 door Liesbeth Tonckens van Erfgoed Gelderland een presentatie gegeven aan alle vrijwilligers om ze uit te leggen wat een customer journey precies inhoudt en wat ieders individuele rol en invloed hierop precies is. In 2018 werd de vrijwilligersfunctie van gastvrouw/ gastheer gecreëerd om een nog betere service te verlenen aan onze bezoekers. De gastvrouw/gastheer ontvangt de bezoeker bij binnenkomst, heet ze welkom en verwijst ze naar de diverse activiteiten van het museum. Tevens is het afnemen van publieksonderzoeken

ORGANISATIE

JAARVERSLAG | 2018

een wezenlijk onderdeel van deze functie. De gastvrouw/gastheer werkt intensief samen met de vrijwilliger Museumshop/VVV en is ook hiervoor inzetbaar. De gastvrouw/gastheer wordt vooral tijdens het hoogseizoen en vakantieperioden ingezet. De lancering van het intranet heeft plaatsgevonden eind 2018; dit als gevolg van de invoering van de AVG. Tot slot hebben met de vrijwilligers Museumshop/VVV en Airborne at the Bridge evaluatiegesprekken plaats gevonden. In 2019 vinden deze gesprekken ook met de vrijwilligers Educatie plaats.

Hoofdstuk 12

Opleiding en scholing

Daarnaast hebben drie medewerkers in oktober deelgenomen aan het Museumcongres van de Nederlandse Museumvereniging en heeft de collectiebeheerder een cursus Collectie Hulp Verlening gevolgd bij Helicon BV.

Bedrijfsvoering Het museum is per 1 juli 2018 voor de schoonmaak van zowel het museum in Oosterbeek als Airborne at the Bridge overgegaan naar SMB Willems. Tevens heeft het museum de verzuimverzekering bij De Goudse ondergebracht.

Hoofdstuk 13

BHV en EHBO In 2018 hebben wederom de jaarlijkse ontruimingsoefeningen in het museum en Airborne at the Bridge plaats gevonden. Het museum heeft vanaf de zomermaanden extra kleinere ontruimingsoefeningen met de vrijwilligers Museumshop/VVV in het museum uitgevoerd. Daarnaast heeft er een grote ontruimingsoefening op de vrijwilligersbijeenkomst van 27 september 2018 plaatsgevonden in Oosterbeek. Tevens hebben staf en vrijwilligers weer aan de BHV-(herhalings)cursus deelgenomen. Als voortvloeisel van het vrijwilligersbeleid, waarbij het museum vrijwilligers wil raadplegen bij voor het museum relevante praktische en inhoudelijke vraagstukken, is de BHV-organisatie uitgebreid met vrijwilligers die kennis en ervaring hebben op het gebied van BHV en EHBO. In 2019 zullen het calamiteiten- en porto plan worden getoetst en zo nodig herzien.

De directeur startte eind 2018 een coachingstraject op het gebied van Leiderschap; begeleid door Origins. De medewerker Educatie en presentatie heeft geheel 2018 deelgenomen aan het nationale samenwerkingsproject Kwaliteits Impuls Educatie (KWIE).

Balievrijwilligers aan het werk

De staf heeft in 2018 verschillende cursussen en congressen gevolgd, op het gebied van Adlib Plus, sales en online marketing. Ook zijn er uitstapjes naar andere bedrijven gemaakt ter bevordering van kennis. In januari 2018 zijn bijvoorbeeld de stafleden van Bedrijfsvoering en Marketing Sales op bezoek geweest bij Slagharen. Dit, omdat het museum een sterke verbinding ziet met de leisure markt.

Hoofdstuk 13

Airborne Museum â&#x20AC;&#x2DC;Hartensteinâ&#x20AC;&#x2122;

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

_Jaar-

rekening 2018 Stichting Airborne Museum

JAARVERSLAG | 2018

46 Bestuursverslag 2018

Rapport

49 Jaarrekening 2018 Balans per 31 december 2018 Staat van baten en lasten over 2018 Toelichting behorende tot de jaarrekening Grondslagen van waardering en reslutaatbepaling Toelichting op balans Toelichting op de staat van baten en lasten Overige gegevens Beoordelingsverklaring

Jaarstukken

- - - - - - - - -

65 Staat van baten en lasten over 2018 Airborne at the Bridge

Bijl;age

Airborne Museum â&#x20AC;&#x2DC;Hartensteinâ&#x20AC;&#x2122;

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’

JAARREKENING 2018 STICHTING AIRBORNE MUSEUM

JAARVERSLAG | 2018

Airborne Museum ‘Hartenstein’