Perceptime dhe vlerësime bazuar në një sondazh
22
PROCESI I INTEGRIMIT EVROPIAN TË SHQIPËRISË NË OPTIKËN E STUDENTËVE
Perceptime dhe vlerësime bazuar në një sondazh të realizuar në muajin prill 2018 në Universitetin e Tiranës
9 789928 256201
Botimet M&B
Procesi i integrimit evropian të Shqipërisë në optikën e studentëve Perceptime dhe vlerësime bazuar në një sondazh të realizuar në muajin prill 2018 në Universitetin e Tiranës
Tiranë, 2018
Botues:
Fakulteti i Ekonomisë, Universiteti i Tiranës Kutia Postale 1402, Tiranë, Shqipëri Email: abctiranaclub@gmail.com www: abctiranaclub.wordpress.com Tel: 00355693632767
Drejtues i projektit: Johan MUKA Redaktimi:
Ederina DEMO
Design & Layout: Bujar KAROSHI Ilustrimi fotografik:
ISBN 978-9928-256-20-1 © ABC Tirana Club Printuar M&B - Botime dhe Studio Grafike Rruga “Isa Boletini”, Nd.2, H.12, Nj.Admin.nr9, 1017, Tiranë Tel. 069 20 68 603 (Viber). Tel. 068 65 08 441 (WhatsApp). E-mail: mbbotime@gmail.com
Tiranë, 2018
Ky projekt i grupimit studentor ABC Tirana Club synoi realizimin e një sondazhi profesional, në muajin prill 2018, mbi perceptimet dhe vlerësimet aktuale të studentëve mbi ecurinë e procesit të integrimit evropian të Shqipërisë. Përmes kësaj broshure, gjetjet dhe përfundimet kryesore po i prezantohen komunitetit të studentëve, institucioneve të specializuara brenda dhe jashtë vendit, të cilat janë në vijën e parë të monitorimit, mbështetjes dhe menaxhimit të këtij procesi strategjik për shqiptarët. Gjithashtu, përmes mediave klasike dhe të reja, rezultatet po i bëhen të ditura opinionit publik, organizatave joqeveritare dhe grupimeve të interesuara, që në punën e tyre e kanë dhe këtë fokus. Grupi i studentëve të angazhuar për realizimin e sondazhit: - Adela ZENELI - Amela KADAREJA - Amelisa BRARI - Eneida LUZI - Endi MULLAJ - Ilda BEJLERI - Ilda MEKOLLI - Iris PILO - Johan MUKA - Klarenc HAJDËRLLI - Reilind KRUTAJ - Suela HASKO
Çdo mendim ose sugjerim për plotësim a saktësim në përmbajtjen e këtij botimi është i mirëpritur. Shkruaj në adresën: Kutia Postare 1402, Tiranë. E-mail: abctiranaclub@gmail.com
“Shqipëria si Evropa”! Thirrja e fuqishme e studentëve që në dhjetor 1990
I
ntegrimi evropian ka qenë dhe mbetet prioritet i prioriteteve për Shqipërinë.
Në çdo program apo strategji qeveritare dhe të institucioneve më të rëndësishme të vendit ky ka qenë dhe mbetet objektivi i parë nga rrjedhin shumë e shumë synime dhe ambicie të tjera në rrugën e zhvillimit dhe demokratizimit të vendit. “Ta bëjmë Shqipërinë si gjithë Evropa!” është një nga thirrjet e fuqishme të studentëve në fillimet e demokracisë, që nga dhjetori i vitit 1990. Një thirrje që u përvetësua natyrshëm nga populli në çdo cep të vendit, një synim strategjik, për të cilin klasa politike ka qenë e bashkuar në teori, por tek veprimet konkrete ka qenë jo gjithmonë e sinqertë. Kjo sepse e ka parë procesin e integrimit evropian jo si një të mirë publike, që na bën të mendojmë, jetojmë dhe punojmë si qytetarët në vendet e BE-së, por si një kartë suksesi personal dhe të forcës politike që përfaqësojnë, si një kurth për kundërshtarin politik,
6
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
duke e mbajtur thjesht në kornizën e vijimit të karrierave dhe riciklimit të personazheve të dështuar, të paaftë ose të korruptuar. Sfidat e procesit Viti 2018 mbetet me një rëndësi të jashtëzakonshme për ecurinë e procesit të integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Në një montorim të hollësishëm nga Brukseli zyrtar për përmbushjen e kërkesave themelore, ose siç konsiderohen “realizimi i detyrave të shtëpisë”, Shqipëria është e përfshirë në kryerjen e reformave gjithëpërfshirëse. Demokratizimi i institucioneve, sidomos reforma në drejtësi dhe në administratën e lartë, vendosja e shtetit ligjor, arritja e rezultateve konkrete dhe transparenca në luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit galopant etj., përbëjnë kushtet më thelbësore, të cilat sistematikisht theksohen qartazi dhe prerë nga përfaqësuesit e Komisionit Evropian, si dhe nga diplomatët dhe zyrtarët e lartë të qeverive të vendeve anëtare si Gjermania, Franca, Italia, Austria etj. Pas vendimit historik të mesit të qershorit 2014, kur Shqipërisë iu akordua zyrtarisht statusi i vendit kandidat për t´u anëtarësuar në BE, tashmë pritmëritë janë që të hidhet dhe hapi tjetër i madh përpara, hapja e negociatave për anëtarësim. Rekomandimi pozitiv nga Komisioni Evropian u bë zyrtarisht më 17 prill 2018. Tani është në dorën e Këshillit Europian, dmth nga vullneti i vendeve anëtare, nëse do ta pranojnë këtë rekomandim të Komisionit. Ajo që është e sigurtë për këtë vendimmarrje është se “PO”-ja do të akordohet
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
7
vetëm nisur nga performanca e Shqipërisë, nga konkretizimi dhe realizimi i angazhimeve të mësipërme, ku më prioritari lidhet me mbarëvajtjen e procesit të Vetting-ut në sistemin e drejtësisë, i cili ka nisur dhe po vijon me jo pak vështirësi dhe kundërthënie nga klasa politike dhe komuniteti i punonjësve të drejtësisë. Studentët dhe integrimi evropian Të rinjtë, mes tyre studentët, nuk janë të mënjanuar nga ecuria dhe sfidat e procesit të integrimit të Shqipërisë. Me vetëdijen se një vend anëtar në familjen evropiane, do të thotë një standard më i lartë i funksionimit të shtetit, me jetesë më të mirë, me më shumë cilësi në arsimim, me oferta më konkurruese për vende pune dhe karrierë profesionale etj., kjo i mban jo të painteresuar studentët, si gjenerata që përgatitet për angazhime në drejtimin dhe vendimmarrjen e sënesërmes në të gjitha nivelet. Ngadalësimi i procesit integrues, nga shkaqe brenda Shqipërisë, por dhe jashtë saj, prej sfidave që përballon vetë BE-ja, roli i politikës shqiptare, performanca ekonomike, përfshirja e grupimeve dhe e shtresimeve sociale - në përgjithësi të gjitha dilemat për vendimmarrjet- krijojnë herë pas here dhe ndryshime në perceptimet dhe vlerësimet e publikut. Padurimi, lodhja, bezdisja nga “tërhiq e mos e këput”, i bëjnë qytetarët, grupet e interesit, aktorët lokale dhe qendrorë të kenë sjellje dhe qëndrime kritike, ku më i dukshëm është niveli i besimit dhe i hezitimit për përfundimin e procesit. Ndaj dhe ABC Tirana Club, një grupim studentor i krijuar në tetor të vitit 2017, ideoi dhe realizoi këtë projekt që ka
8
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
në qendër sondazhin mbi perceptimet dhe vlerësimet rreth procesit të integrimit evropian në Universitetin e Tiranës. Janë pyetur 550 studente dhe studentë nga të gjashtë fakultetet, në dy nivelet e studimit, Bachelor dhe Master, se sa ata shpresojnë për hapjen e negociatave brenda 2018s, cilat janë shkaqet kryesore për vonesat dhe pengesat për këtë proces, çfarë presin më shumë ata nga anëtarësimi, me cilin shtet të BE-së duhet të ketë Shqipëria raporte më të ngushta etj. Nga pyetësori janë marrë përgjigje dhe mbi burimet më të përdorshme të informimit për studentët për procesin e integrimit, si dhe nivelin e preferencave për të ndjekur studimet në vendet e BE-së, nëse kanë emigruar apo kanë udhëtuar më parë për atje etj. Universiteti i Tiranës, institucioni më i madh e më i rëndësishëm i arsimit të lartë në Shqipëri, është një kampion përfaqësues. Në auditorët e fakulteteve ka studentë nga e gjithë Shqipëria, që sjellin mendësi dhe pikëpamje nga çdo shtresë sociale, nga çdo nivel arsimimi dhe kulturimi, që zbulon të përbashkëtat dhe të veçantat e një shoqërie. Që në fillesat e këtij projekti, në dhjetor 2017, dhe aktualisht pas pesë muajve, mbetemi të bindur se testimi është bërë në vendin e duhur. Por dhe në kohën e duhur, nisur nga dinamika e procesit të integrimit evropian, siç e përmendëm më sipër. Johan MUKA Student në degën Informatikë Ekonomike, të Fakultetit të Ekonomisë, Universiteti i Tiranës Themelues & drejtues i ABC Tirana Club Tiranë, Maj 2018
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
9
Përmbajtja Kapitulli 1. Aspekte metodologjike dhe veçori të kampionit për sondazhin - Synimet dhe objektivat 12 - Kampioni i sondazhit 13 - Kalendari kohor i ideimit dhe i realizimit 14 - Grupi i angazhuar 16 - Buxhetimi 17 - Modeli i pyetësorit që iu shpërnda studentëve 18 Kapitulli 2. Gjetje kryesore të evidentuara - Dëshira për studim dhe punësim në vendet e BE-së 24 - Vlerësime mbi dinamikën e procesit të integrimit 27 - Aktualiteti në lenten studentore 29 Kapitulli 3. Prezantim i përmbledhur i ABC Tirana Club - Profili 34 - Fokusi kryesor 35 - Strukturimi 36 - Kontakti 37
KAPITULLI
1
ASPEKTE METODOLOGJIKE DHE VEÇORI TË KAMPIONIT PËR SONDAZHIN ¦ Synimet dhe objektivat ¦ Kampioni i sondazhit ¦ Kalendari kohor i ideimit dhe i realizimit ¦ Grupi i angazhuar ¦ Buxhetimi ¦ Modeli i pyetësorit që iu shpërnda studentëve
12
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Synimet dhe objektivat e projektit Projekti “Procesi i integrimit evropian të Shqipërisë në optikën e studentëve” synoi që përmes angazhimit të grupit të punës dhe aktivistëve të ABC Tirana Club të arrijë të konceptojë dhe realizojë një vlerësim profesional mbi perceptimet dhe vlerësimet aktuale të studentëve mbi ecurinë e procesit të integrimit evropian të vendit. Realizimi i sondazhit ishte produkti kryesor i këtij projekti dhe finalizimi i tij jo pa qëllim u synua të ishte në prag të 9 Majit 2018, në Ditën e Evropës. Gjetjet dhe përfundimet kryesore të sondazhit po i prezantohen vetë komunitetit të studentëve, por dhe institucioneve të specializuara brenda dhe jashtë vendit, të cilat janë në vijën e parë të menaxhimit të këtij procesi strategjik pë vendin, organizatave dhe grupimeve të interesuara që në punën e tyre e kanë dhe këtë fokus. Përmes hapësirës mediatike klasike dhe atyre të reja, përmes informimit dhe në rrjetet sociale që janë aq në modë në radhët e studentëve, ABC Tirana Club synon nxitjen e shkëmbimit të ideve dhe pikëpamjeve mbi integrimin, si një instrument i dobishëm për anëtarët e një shoqërie demokratike. Kur studentët janë në pararojë kjo është vlerë e shtuar. Realizimi i sondazhit në një rreze më të gjerë, duke përfshirë dhe universitete të tjera të vendit mbetet një synim i ardhshëm për organizatorët, pasi do t’i jepte një dimension tjetër kampionit, për rrjedhojë dhe gjetjeve të përftuara.
13
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
Kampioni i sondazhit Sondazhi u realizua në një mjedis studentor të larmishëm, me të rinj e të reja që kanë ardhur të studjojnë nga rajone të ndryshme të vendit. Universiteti i Tiranës ka aktualisht 9523 studentë në dy nivelet, Bachelor dhe Master, dhe në gjashtë fakultetet përbërëse ndarja e tyre është sipas tabelës së mëposhtme: Fakulteti
Studentë Bachelor Master Gjithsej
Fakulteti i Ekonomisë
1313
1038
2351
Fakulteti Juridik
750
898
1648
Fakulteti i Historisë dhe i Filologjisë
758
858
1616
Fakulteti i Shkencave të Natyrës
1171
792
1963
Fakulteti i Gjuhëve të Huaja
992
—
992
Fakulteti i Shkencave Sociale
189
764
953
Total
5173
4350
9523
Nisur nga numri i përgjithshëm i studentëve në gjashtë fakultetet e Universitetit të Tiranës, kampioni me 550 studentë, të cilëve do iu drejtohej pyetësori, u vlerësua si racional dhe i përshtatshëm nga ekspertët. Duke qenë se numri i studentëve në fakultete ishte i ndryshëm, atëherë u përcaktua dhe një masë proporcionale që konsideronte peshën specifike të secilit në numrin total të studentëve në rang universiteti. Konkretisht për çdo fakultet u shpërndanë:
14
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Fakulteti
Nr. i pyetësorëve
Fakulteti i Ekonomisë
140
Fakulteti Juridik
90
Fakulteti i Historisë dhe i Filologjisë
90
Fakulteti i Shkencave të Natyrës
110
Fakulteti i Gjuhëve të Huaja
60
Fakulteti i Shkencave Sociale
60
Total 550
Proporcionaliteti u respektua edhe për ndarjet brenda fakultetit në të dy nivelet e studimit Bachelor dhe Master. Ndërkohë që u mbajtën parasysh dhe raporti gjinor apo ndarja sipas zonave gjeografike të studentëve.
Kalendari kohor i ideimit dhe realizimit Grupi i punës për realizimin e këtij projekti përcaktoi si afat kohor periudhën nga data 04.12.2017 deri më 31.05.2018. Angazhimi u nda në dy faza: Faza e parë (04.12.2017 – 12.03.2018). Përfshiu përgatitjen e maketit të projektit nga grupi i punës, me aspektet thelbësore të ideimit dhe fushatës për gjetjen e mbështetjes financiare: si përcaktimin e synimeve dhe objektivave kryesore, afatet e procesit, target-i, finalizimi dhe mënyra e informimit të publikut. Po në këtë fazë pjesë shumë e rëndësishme ishte hartimi i pyetësorit, proces që do të kalonte dhe në konsultim me ekspertin e shkencave sociale, për një grup pyetjesh që të ishin të qarta për studentët, si dhe të garantonin nxjerrjen e treguesve të dobishëm mbi perceptimin dhe vlerësimin e tyre për integrimin e vendit në BE.
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
15
Pas mbarimit të maketit, të pyetësorit dhe saktësimit të aspekteve kryesore metodologjike, në këtë fazë të punës u përfshi dhe fushata për sigurimin e një fondi modest financiar për realizmin e gjithë procesit. Konkretisht etapat e fazës së parë, 04.12.2017 – 12.03.2018, ishin: 04.12.2017 – 16.01.2018: hartimi maketit të projektit; 17.01.2018 – 02.02 2018: ndërtimi i pyetësorit dhe konsulta me ekspertin; 03.02.2018 – 10.03.2018: prezantimi i projektit për mbështetje financiare. Faza e dytë (13.03.2018 – 31.05.2018). Përfshiu më shumë aspekte të realizimit konkret të sondazhit, përgatitjen e një broshure mbi projektin dhe në fund angazhimi i grupit të punës fokusohej me fushatën e informimit në publik mbi gjetjet dhe përfundimet. Dërgimi i përmbledhjes në institucione e organizata që merren me procesin e integrimit evropian, si dhe njoftimet e diskutimet në median klasike dhe rrjetet sociale përbënin objektivin përmbyllës të projektit. Konkretisht etapat e fazës së dytë, 13.03.2018 – 31.05.2018, ishin: 11.03.2018 – 20.03.2018: printimi i pyetësorëve; 21.03.2018 – 31.03.2018: krijimi dhe instruktimi i grupit për pyetësorët; 02.04.2018 – 20.04.2018: zhvillimi i sondazhit në terren; 21.04.2018 – 01.05.2018: mbledhja e pyetësorëve dhe përpunimi të dhënave; 02.05.2018 – 07.05.2018: përgatitja dhe printimi i broshurës mbi projektin; 08.05. 2018 – 31.05.2018: fushata informuese në publik.
16
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Grupi i angazhuar Për produktin kryesor të këtij projekti, përkatësisht për sondazhin, u angazhuan një grup studentësh nga fakultete të ndryshme të Universitetit të Tiranës. Ata menaxhuan procesin e rëndësishëm të shpërndarjes dhe plotësimit të pyetësorëve. Në këtë grup u përfshinë:
- Adela ZENELI - Amela KADAREJA - Amelisa BRARI - Eneida LUZI - Endi MULLAJ - Ilda BEJLERI - Ilda MEKOLLI - Iris PILO - Johan MUKA - Klarenc HAJDËRLLI - Reilind KRUTAJ - Suela HASKO
Pjesë e kontributit vullnetar në këtë projekt ishte dhe konsulenca e vyer e Prof. Dr. Zydi DERVISHIT, një nga ekspertët më të njohur të sociologjisë, që dha ndihmë konkrete në fazën përpilimit të pyetësorit. Për pjesën e design layout-it në produktet promocionale dhe broshurën e projektit u angazhua profesionalisht mjeshtri Bujar KAROSHI.
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
17
Buxhetimi Ky projekt nuk arriti të ketë ndonjë mbështetje financiare. Dy tentativa aplikimi për një fond modest mbështetjeje nuk patën sukses. Por gjithsesi, për aktivistët e ABC Tirana Club kjo nuk ishte pengesë për ta konkretizuar deri në fund projektin me kontribut vullnetar. Kjo nuk cënoi zhvillimin me standarde të sondazhit me studentët, vlerësimin dhe përpunimin e të dhënave, si dhe publikimin e gjetjeve kryesore në print dhe virtualisht. Ndoshta “buxheti zero” influencoi disi tek realizimi i një fushate të plotë mediatike, për të ndarë me të tjerët rezultatet e këtij projekti, por gjithësesi na u krijuan hapësira të dobishme. Shumë falënderime dhe mirënjohje shkojnë për ata aktivistë që u angazhuan drejtpërdrejt në menaxhimin e procesit të plotësimit të të gjithë pyetësorëve. Por dhe për ata pedagogë e punonjës të administratës në gjashtë fakultetet që kontribuan për mbarëvajtjen e projektit. Vlerësojmë maksimalisht dhe ata gazetarë, drejtues redaksish, blogerë, si dhe përdorues të rrjeteve sociale, që në mënyra të ndryshme përcollën info, vlerësime dhe komente mbi këtë projekt, duke na dhënë dhe mjaft sugjerime konkrete, si nevojë për përmirësim të performancës në të ardhmen. Për pjesën e rëndësishme të buxhetimit të projekteve, ABC Tirana Club do të punojë në vijim më shumë, për të marrë përvojë konkrete nga ato institucione apo organizata të specializuara që ofrojnë kualifikime dhe trajnime në fushën e ideimit dhe shkrimit sa më efektiv të propozimeve për projekte, mbulimit dhe menaxhimit të fondeve reale të domosdoshme, përcaktimin sa më të qartë të objektivave, sigurimin e impaktit maksimal në komunitetet etj.
18
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Modeli i pyetësorit që iu shpërnda studentëve Të dhëna të përgjithshme I. Gjinia
1.Vajzë
II.Mosha
Vjeç……
III.Vendlindja
1.Qarku………
IV.Fakulteti…………………….. V.Niveli i studimeve
2.Djalë
2.Qyteti……..
3.Fshati………
Dega……………………………
1.Bachelor 2.Master Shkencor 3.Master profesional
VI.Kursi i studimeve (viti)…………………. Para fillimit të studimeve në Shqipëri, a keni synuar t’i ndiqni ato jashtëvendit? 1.Shumë 2.Disi 3.Pak 4.Aspak (Për ata që pohojnë, ku?) 1.Evropë? 2.SHBA? 3.Tjetër?
Specifiko…………………………..
(Për ata që mohojnë, për cilën arsye?) 1.Nuk kam dëshiruar 2.Pamundësi financiare 3.Pamundësi e kapacitetit të njohurive 4.Pengesa nga zyrtarët e vendit pritës 5.Arsye tjetër Specifiko…………………………..
12
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
19
Sa herë keni vizituar deri më tani një vend anëtar të BE-së? 1.Një herë 2.Dy herë 3.Më shumë se dy herë 4.Asnjëherë Keni emigruar (vetëm apo me familjen) në ndonjë nga vendet anëtare të BE-së para fillimit të studimeve? 1.Po 2.Jo (Për ata që pohojnë, ku?) 1.Itali? 2.Greqi? 3.Gjermani 4.Shtet tjetër i BE-së?
Specifiko…………………………..
(Për ata që mohojnë) 1.Nuk kam emigruar në asnjë shtet 2.Shtet tjetër jashtë BE-së? Specifiko………………………….. Pas diplomimit në Shqipëri, sa dëshironi të vijoni me studime të mëtejshme në vende të tjera? 1.Shumë 2.Disi 3.Pak 4.Aspak 5.Pa përgjigje (Për ata që pohojnë, ku?) 1.Brenda BE-së? 2.SHBA? 3.Shtet tjetër?
Specifiko…………………………..
13
20
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Pas diplomimit në Shqipëri, sa dëshironi të punoni jashtë vendit? 1.Shumë 2.Disi 3.Pak 4.Aspak 5.Pa përgjigje (Për ata që pohojnë, ku?) 1.Brenda BE-së? 2.SHBA? 3.Shtet tjetër?
Specifiko…………………………..
Sa dëshironi që Shqipëria të jetë vend anëtar i BE-së? 1.Shumë 2.Disi 3.Pak 4.Aspak 5.Pa përgjigje Me cilin vend anëtar të BE-së Shqipëria duhet të ketë marrëdhënie më të ngushta? 1.Me…………….……. 2.Nuk e di Nga cili burim informoheni më shumë për procesin e integrimit evropian të Shqipërisë? 1.Media tradicionale (televizion, radio, gazeta, revista etj.) 2.Media online (televizion, radio, gazeta, revista etj.) 3.Rrjete sociale (Facebook, Twitter, Instagram etj.) 4.Botime të specializuara (informuese, edukuese) 5.Ndjekja e veprimtarive/ngjarjeve mbi këtë temë 6.Pa përgjigje
14
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
21
Sipas mendimit tuaj, pengesat dhe ngadalësimi i procesit të integrimit evropian të Shqipërisë është më shumë pasojë e: 1.Performancës së papërshtatshme politike? 2.Nivelit të lartë të korrupsionit? 3.Nivelit të lartë të krimit të organizuar? 4.Performancës së papërshtatshme të administratës publike? 5.Tjetër? Specifiko………………………….. Sipas mendimit tuaj, cili është problemi më shqetësues në vendin tonë? 1.Varfëria? 2.Papunësia? 3.Korrupsioni? 4.Krimi i organizuar? 5.Krimi ordiner? 6.Keqfunksionimi i shtetit ligjor? 7.Tjetër? Specifiko………………………….. 8.Pa përgjigje Ju prisni si përfitim më të madh nga anëtarësimi i vendit në BE: 1.Rritjen e nivelit të mirëqenies? 2.Forcimin e institucioneve dhe shtetin ligjor? 3.Tjetër? Specifiko………………………….. 8.Pa përgjigje Sa besim keni se brenda vitit 2018 hapen negociatat e Shqipërisë me BEnë? 1.Shumë 2.Disi 3.Pak 4.Aspak 5.Pa përgjigje Sa është pritmëria juaj për zbatimin e procesit të Vetting-ut në drejtësi? 1.E lartë 2.Mesatare 3.E ulët 4.Nuk kam pritmëri fare 5.Nuk e di 15
KAPITULLI
2
GJETJE KRYESORE TË EVIDENTUARA
¦ Dëshira për studim dhe punësim në vendet e BE-së ¦ Vlerësime mbi dinamikën e procesit të integrimit ¦ Aktualiteti në lenten studentore
24
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Dëshira për studim dhe punësim në vendet e BE-së Formulari tip që iu shpërnda studentëve kishte pyetje të drejtpërdrejta, por dhe nënpyetje alternative. Për këto të fundit kishte dhe një kërkesë specifikimi, në rastin kur i pyeturi jepte përgjigje jashtë alternativave të parashikuara. Pas mbledhjes të të gjithë pyetësorëve të shpërndarë, u bë përpunimi i të dhënave bazuar në përgjigjet e studentëve. Më poshtë po rendisim gjetjet kryesore të sondazhit “Procesi i integrimit evropian të Shqipërisë në optikën e studentëve”: - Për pyetjen “para fillimit të studimeve në Shqipëri, a keni synuar t’i ndiqni ato jashtë vendit?” pjesa më e madhe e studentëve, 35%, u përgjigjën “shumë”, kurse 25% “disi”, 18% u shprehën për një synim të pakët dhe “aspak” ishin 22%. Synuar
Nr. studentëve
Përqindje
1. Shumë
190
35%
2. Disi
138
25%
3. Pak
100
18%
4. Aspak
122
22%
Total
550
100%
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
25
- Procesit i liberalizimit të vizave, që për qytetarët shqiptarë ka nisur aplikimin nga 15 dhjetori i vitit 2010, duket qartazi që ka dhënë efekt dhe te studentët. Për pyetjen se “sa herë keni vizituar deri më tani një vend anëtar të BE-së?”, pjesa më e madhe, ose 37%, deklaruan “më shumë se dy here”, kurse 21% ‘një herë”, 14% “dy herë” dhe 28% e tyre pohuan se nuk kanë qenë asnjëherë në ndonjë vend të BE-së. Vizituar
Nr. studentëve
Përqindje
1. Një herë
116
21%
2. Dy herë
76
14%
3. Më shumë se dyherë
202
37%
4. Asnjëherë
156
28%
Total
550
100%
- Për të rinjtë shqiptarë ndjekja e studimeve jashtë vendit mbetet një dëshirë e zjarrtë. Edhe pse të pyeturit në këtë sondazh ishin duke ndjekur aktualisht studimet në njërin prej gjashtë fakulteteve të Universitetit të Tiranës, në pjesën dërmuese ata sërish kanë dëshirë dhe shpresë që këtë proces ta vazhdojnë në nivele të tjera jashtë vendit. Pyetjes “pas diplomimit në Shqipëri, sa dëshironi të vijoni me studime të mëtejshme në vende të tjera?” më shumë se gjysma, ose 55%, iu përgjigjën “shumë”, 24% pohuan “disi”, 9% “pak” dhe “aspak” 8% e tyre, ndërkohë që 4% nuk dhanë përgjigje për pyetjen. Dëshiruan
Nr. studentëve
Përqindje
1.Shumë
304
55%
2.Disi
132
24%
3.Pak
48
9%
4.Aspak
46
8%
5.Pa përgjigje
20
4%
Total
550
100%
26
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
- Për 484 studentë që iu përgjigjën pozitivisht pyetjes së mësipërme, kishte dhe alterantiva: nëse dëshironin që studimet e mëtejshme t’i realizonin brenda vendeve anëtare të BE-së, në SHBA, apo një shtet tjetër. Shumica e tyre, 67%, ishin për brenda BE-së, 24% në SHBA dhe vetëm 9% në një shtet tjetër. Për këtë alternativën e fundit 42 preferencat ishin konkretisht, në Britaninë e Madhe 23, në Kanada në Turqi nga 7 dhe në Kinë 5 studentë. Dëshiruan
Nr. studentëve
Përqindje
1. Brenda BE-së?
326
67%
2. SHBA?
116
24%
42
484
3. Shtet tjetër? Total
9% 100%
-“Pas diplomimit në Shqipëri, sa dëshironi të punoni jashtë vendit?” ishte një pyetje tjetër që iu drejtua studentëve, për të cilën mbi gjysma, ose 56% iu përgjigj “shumë”, 23% pohuan “disi”, 7% “pak” dhe 11% “aspak”. 3% hezituan të përgjigjen për këtë pyetje. Dëshiruan
Nr. studentëve
Përqindje
1.Shumë
310
56%
2.Disi
124
23%
3.Pak
38
7%
4.Aspak
60
11%
5.Pa përgjigje
18
3%
550
100%
Total
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
27
Vlerësime mbi dinamikën e procesit të integrimit -Në mënyrë të drejtpërdrejtë gjatë sondazhit studentët u pyetën “sa dëshironi që Shqipëria të jetë vend anëtar i BEsë?”, ku përgjigjet ishin dukshëm pozitive: 69% “shumë”, 18% “disi” dhe 4% “pak”. Vetëm 4% u shprehën se nuk dëshironin një gjë të tillë, kurse 5% hezituan të përgjigjen për pyetjen. Dëshiruan
Nr. studentëve
Përqindje
1.Shumë
378
69%
2.Disi
98
18%
3.Pak
22
4%
4.Aspak
24
4%
5.Pa përgjigje
28
5%
550
100%
Total
-Pyetja se “me cilin vend anëtar të BE-së Shqipëria duhet të ketë marrëdhënie më të ngushta?” mori përgjigje të ndryshme, ku katër shtetet më të preferuara ishin: Gjermania 35%, Italia18%, Greqia 11% dhe Franca 7%. Tek shtete “të tjera” u përmendën Holanda 13, Norvegjia 10, Belgjika 6 dhe Spanja 2. Kurse për 14 studentë përgjigja u vlerësua e gabuar, pasi ata përfshinë si preferencë Britaninë e Madhe, e cila nuk është më pjesë e BE-së. Ra në sy se një numër i konsiderueshëm prej tyre, 21%, hezituan të japin përgjigje.
28 Preferuan
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Nr. studentëve
Përqindje
Gjermania
194
35%
Italia
97
18%
Greqia
58
11%
Franca
41
7%
Të tjera
45
8%
Nuk e di
115
21%
Total
550
100%
- Për pyetjen “sa besim keni se brenda vitit 2018 hapen negociatat e Shqipërisë me BE-në?”, studentët duken se kanë treguar përmbajtje në përgjigje, duke pasur parasysh se pjesa më e madhe, ose 32% prej tyre u shpreh “pak”, 17% “aspak” dhe 4% nuk dhanë përgjigje. Grupi i optimistëve për procesin ishte më pak se gjysma, ose 47%, prej të cilëve 29% u përgjigjën “shumë” dhe 18% “disi”. Niveli i besimit
Nr. studentëve
Përqindje
1.Shumë
158
29%
2.Disi
98
18%
3.Pak
176
32%
4.Aspak
96
17%
5.Pa përgjigje
22
4%
Total
550
100%
- Studentët informohen në mënyra të ndryshme mbi aktualitetin dhe zhvillimet në vend, rajon dhe ato ndërkombëtare, ndaj dhe në pyetësor kishte specifikisht një pikë të veçantë se, “nga cili burim informoheni më shumë për procesin e integrimit evropian të Shqipërisë?”.
29
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
Siç dhe evidentohet nga gjetjet e më poshtme për këtë pyetje, më shumë se gjysma, ose 55%, informohen përmes mediave online dhe rrjeteve sociale,përkatësisht 31% dhe 24%, dhe vetëm 29% nga permbajtjet që publikojnë ose transmetojnë mediat klasike. 13% e tyre informohen nga botime të specializuara, ose duke ndjekur veprimtari/ngjarje mbi këtë temë. Burimi i informimit Nr. studentëve Përqindje 1. Media tradicionale (televizion, radio, gazeta, revista etj.) 162 29% 2. Media online (televizion, radio, gazeta, revista etj.) 170 31% 3. Rrjete sociale (Facebook, Twitter, Instagram etj.) 132 24% 4. Botime të specializuara (informuese, edukuese) 30 6% 5. Ndjekja e veprimtarive/ngjarjeve mbi këtë temë 38 7% 6. Pa përgjigje 18 3% Total
550
100%
Aktualiteti në lenten studentore -“Niveli i lartë i korrupsionit” në vend dhe “performanca e papërshtatshme politike”janë zgjedhur më shumë si alternativa përgjigjeje për pyetjen mbi pengesën kryesore dhe ngadalësimin e procesit të integrimit evropian të Shqipërisë, me 81%, respektivisht 40% dhe 41% e të pyeturve. “Niveli i lartë i krimit të organizuar” me 11% dhe “performanca e papërshtatshme e administratës publike” me 7%. Ndërkohë 1% e studentëve që specifikuan alternativën “tjetër”, nënvizuan mungesën e kulturës dhe injorancën.
30
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Shkaku i pengesave dhe ngadalësimit 1. Performanca e papërshtatshme politike? 2. Niveli i lartë i korrupsionit?
Nr. studentëve
Përqindje
220
40%
224
41%
3. Niveli i lartë i krimit të organizuar? 62
11%
4. Performanca e papërshtatshme e administratës publike?
40
7%
5. Tjetër?
4
1%
Total
550
100%
-“Sipas mendimit tuaj, cili është problemi më shqetësues në vendin tonë?” ishte një nga vlerësimet që u kërkohej studentëve në pyetësor. Problematika sociale, “varfëria” dhe “papunësia” kanë peshën më të madhe në përgjigjet e tyre, 40%, përkatësisht 22% dhe 28%. Problem tjetër shqetësues ata shikojnë dhe “korrupsionin”, 22%, si dhe keqfunksionimin e shtetit ligjor, 19%. Zgjodhën “krimin e organizuar” dhe “krimin ordiner” 6%, kurse 3% nuk dhanë përgjigje. Problemi
Nr. studentëve Përqindje
1.Varfëria?
122
22%
2.Papunësia?
152
28%
3.Korrupsioni?
122
22%
4.Krimi i organizuar?
26
5%
5.Krimi ordiner?
4
1%
6.Keqfunksionimi i shtetit ligjor?
106
19%
7.Tjetër?
-
-
8.Pa përgjigje
18
3%
Total
550
100%
31
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
-“Rritja e nivelit të mirëqenies”, me 53%, mbetet për studentët një nga pritmëritë më të mëdha nga anëtarësimi i Shqipërisë në familjen evropiane. Bazuar në përgjigjet e tyre, më pas vjen forcimi i institucioneve dhe shtetit ligjor në nivelin 43%. Për 2% të tyre pritmëritë janë specifikuar për ndryshim mentaliteti tek qytetarët, si dhe sigurim i një vendi pune. Hezituan të japin përgjigje për pritërinë më të madhe nga anëtarësimi i vendit në BE 20 studentë. Pritmëria
Nr. studentëve Përqindje
1. Rritjen e nivelit të mirëqenies?
285
52%
2. Forcimin e institucioneve dhe shtetin ligjor?
235
43%
3. Tjetër?
10
2%
Pa përgjigje
20
3%
Total
550
100%
-Meqënëse procesi i integrimit evropian është shumë i lidhur me ecurinë dhe rezultatet konkrete tërealizimit të reformës në drejtësi, një prej pyetjeve për studentët ishte dhe mbi Vetting-un e gjyqtarëve, prokurorëve dhe pjesës tjetër të personelit në këtë sektor. Përgjigjet pozitive për pyetjen “sa është pritmëria juaj për zbatimin e procesit të Vetting-ut në drejtësi?” ishin në nivele të ndryshme: 13% “e lartë”, 36% “mesatare” dhe 29% “e ulët”. “Nuk kam pritmëri fare”u përgjigjën 17%, në një kohë që hezituan 5% e të pyeturve.
32 Pritmëria
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Nr. studentëve
Përqindje
1. E lartë
70
13%
2. Mesatare
196
36%
3. E ulët
162
29%
4. Nuk kam pritmëri fare
92
17%
5. Nuk e di
30
5%
550
100%
Total
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
KAPITULLI
33
3
PREZANTIM I PËRMBLEDHUR I ABC TIRANA CLUB
¦ Profili ¦ Fokusi kryesor ¦ Strukturimi ¦ Kontakti
34
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Profili ABC Tirana Club është një iniciativë rinore proevropianiste, një grupim studentor që promovon dhe nxjerr në pah vlerat më të mira të Bashkimit Evropian, që nxit integrimin sa më të shpejtë të Shqipërisë dhe të gjitha vendeve aspirante të Ballkanit në familjen e madhe evropiane, që kërkon një rol proaktiv të të rinjve në këtë proces të pakthyeshëm përmes: - pjesëmarrjes në vendimmarrjen e çdo niveli të qeverisjes; - për të mbështetur reformat që forcojnë institucionet demokratike dhe përmirësojnë jetën e qytetarëve; - për rezultate konkrete në luftën kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar. ABC Tirana Club është një hapësirë mendimi dhe veprimi për të konkretizuar ide dhe projekte, që bashkon studentë nga fakultete të ndryshme të Universitetit të Tiranës, por dhe nga auditorët e institucioneve të tjera universitare publike dhe private të Shqipërisë. Nismat dhe angazhimet e ABC Tirana Club janë të hapura dhe për ata studentë që vijojnë të shkollohen jashtë vendit, por dhe nxënës të shkollave të mesme. ABC Tirana Club është themeluar në 18.10.2017 në Fakultetin e Ekonomisë të Universitetit të Tiranës, si një organizim me vullnet të lirëdhe jofitimprurës, ku aktivistët shprehin gatishmërinë që të kontribuojnë me përgjegjësi dhe profesionalizëm në përmbushje të objektivave e synimeve të projekteve dhe programeve.
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
35
Fokusi kryesor -Fushata informuese dhe ndërgjegjësuese në kontakte të drejtpërdrejta ose virtuale mes të rinjve dhe komunitetit në tërësi për procesin e integrimit evropian të Shqipërisë dhe vendeve aspirante të rajonit të Ballkanit. -Sondazhe dhe testime të opinionit publik, me prioritet të të rinjve mbi perceptime, kuptime, vlerësime dhe qasje në aspektet kryesore jetësore me karakter social, kulturor, politik, ekonomik etj. -Publikime në print dhe online për procesin e integrimit evropian, apo dhe tematika që lidhen me aktivitetin rinor brenda dhe jashtë procesit mësimor, kushtet, nevojat, niveli, perspektivat në tregun e punësimit, mundësitë e karrierës, angazhimi në hartimin dhe planifikimin e politikave dhe në vendimmarrje, histori suksesi etj. -Konferenca, seminare, workshop-e, tryeza të rrumbullakëta me pjesëmarrjen e të rinjve duke angazhuar ekspertë me reputacion të fushave, për informim dhe kualifikim, duke promovuar debatin dhe përfshirjen në temat më të ndjeshme të aktualitetit dhe të perspektivës. -Mbështetje të drejtpërdrejta, si dhe përmes lobimit për komunitete dhe grupime të pambrojtura, duke u gjendur pranë tyre dhe duke përçuar tek autoritetet lokale, rajonale dhe qendrore në lehtësimin dhe zgjidhjen e problematikave që janë peng dhe kosto e zvarritjeve ose harresave burokratike, diskriminuese dhe përçmuese, duke ndikuar dhe në mediatizimin e tyre. -Bashkëpunime me grupime, shoqata dhe subjekte studentore brenda dhe jashtë vendit për sinergji në iniciativa dhe programe që kanë ose zgjojnë interes të përbashkët. -Shfrytëzimi i hapësirave mediatike, klasike ose të reja, dhe komunikimet në rrjetet sociale për të përcjellë profilin, nismat dhe impaktin e projekteve ku angazhohen aktivistët dhe partnerët e ABC Tirana Club.
36
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Strukturimi Grupimi studentor ABC Tirana Club funksionon si një bërthamë aktivistësh, të afruar me vullnet të lirë dhe që kanë gatishmëri për të punuar në ekip mbi nisma dhe projekte që janë në përputhje të objektivave dhe synimeve. Grupimi ka koordinatorë dhe bashkëpunëtorë në të gjitha universitetet publike dhe private të vendit, si dhe në disa prej shkollave të mesme kryesore në Tiranë dhe qarqe. Studentë dhe nxënës që ndjekin mësimet jashtë Shqipërisë janë të mirëpritur për kontributin e tyre. Për nevoja të realizimit të projekteve ABC Tirana Club mbështetet dhe në eskpertizat e vlerësimet e pedagogëve dhe akademikëve që janë pjesë e stafeve të profesorëve në universitete, çdo zë potencial publik që përbën një vlerë të shtuar në rolin dhe ndikimin e grupimit për arritjen e objektivave dhe synimeve të saj. ABC Tirana Club është transparente në kalendarin e aktiviteteve të planifikuara apo të realizuara dhe në përdorimin me përgjegjshmëri të burimeve, fondeve a donacioneve të ligjshme nga mbështetësit financiarë. Është e përkushtuar dhe profesionale në kryerjen cilësore dhe brenda afateve të planifikuara të eventeve, fushatave të ndërgjegjësimit dhe informimit, lobimeve, sondazheve dhe anketimeve, publikimeve në print dhe/ose online, produkteve audiovizive dhe performancave të ndryshme pamore (indoor dhe/ose outdoor).
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
37
Kontakti Nëse do të aktivizohesh, të kontribuosh, apo ke interes mbi aspekte të punës dhe angazhimit publik të ABC Tirana Club, mos hezito të kontaktosh në një nga kanalet e komunikimit të mëposhtëm: ABC Tirana Club P/ Box: 14 02 Tirana / Albania Cel: 00355 (0)693632767 Tel: 00355 (0)42265222 Email: Abctiranaclub@gmail.com Email: johanmuka@yahoo.com Website: http://www.abctiranaclub.wordpress.com FB: Tirana ClubAbc IG: abctiranaclub
38
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Prezantimi në media i projektit të ABC Tirana Club
Gazeta Koha Jonë, e martë, 1 maj 2018
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
Gazeta Panorama, e premte, 4 maj 2018
Albanian Daily News, e mërkurë, 2 maj 2018
39
40
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
Gazeta Tema, e martë, 1 maj 2018
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
41
44
Sondazhi në Universitetin e Tiranës 2018
CIP Katalogimi në botim BK Tiranë ABC Tirana Club Procesi i integrimit evropian të Shqipërisë në optikën e studentëve : perceptime dhe vlerësime bazuar në një sondazh të realizuar në muajin prill 2018 në UT / ABC Tirana Club ; red. Ederina Demo. – Tiranë : M & B, 2018 44 f.; 160 x 240 cm. ISBN 978-9928-256-20-1 1.BE 2.Integrimi ekonomik ndërkombëtar 3.Studentë 4.Vrojtime 5.Përpunimi i të dhënave 6.Statistika 339.92(4:496.5) 303.833
Perceptime dhe vlerësime të studentëve për integrimin evropian
45
46
Sondazhi nĂŤ Universitetin e TiranĂŤs 2018
PerceptimePerceptime dhe vlerësime të vlerësime studentëve bazuar për integrimin dhe në një evropian sondazh
47
PROCESI I INTEGRIMIT EVROPIAN TË SHQIPËRISË NË OPTIKËN E STUDENTËVE
Perceptime dhe vlerësime bazuar në një sondazh të realizuar në muajin prill 2018 në Universitetin e Tiranës
Botimet M&B
48
Sondazhi nĂŤ Universitetin e TiranĂŤs 2018