Jaargang 18 | Juli 2021
Over
grenzen Magazine van Zending over Grenzen
“Liefde overwint alles.” Lyudmyla
Roeland van Geuns over:
Wat armoede met je doet
Hun toekomst is haar grootste zorg
1
Inhoudsopgave
6
3
Woord vooraf De verborgen uitdaging van ons werk
4
Impact story Hoop voor een alleenstaande moeder in Oekraïne
6
In beeld Een dag met ons team in Roemenië
Een kijkje in het dagelijks leven van ons team in Roemenië.
9
Feuilleton Waar blijft papa?
10
10
Collega aan het woord Alyona Maxymchuk
16 Colofon Over grenzen is een uitgave van Zending over Grenzen. Wenst u de informatie, verhalen en/of fotoverslagen die wij naar aanleiding van ons magazine op onze website publiceren te ontvangen, laat het ons weten. Ons magazine is op verzoek verkrijgbaar in aangepaste leesvorm, grootletter of gesproken Postadres Redactie Over Grenzen, Postbus 1222, 1300 BE Almere Bezoekadres Omroepweg 10, 1234 KV Almere, T 036 - 536 36 15, info@zendingovergrenzen.nl. zendingovergrenzen.nl, IBAN NL 56 INGB 0002 9625 56, BIC INGBNL2A, Giften zijnaftrekbaar van de belasting, RSIN 003046552, ISSN 2214-3432, KvK 411 88 479, België Missie over Grenzen, St. Jansbergsesteenweg 97, B-3001 Heverlee, missieovergrenzen.be Redactie Peter van der Bijl, Johan Schutte, Theo van Netten en Yvonne Simonjan Tekstschrijvers Willem Folkersma, Shanna van den Bosch en Jeannette Coppoolse Fotografie Beeldmateriaal Zending over Grenzen, beeldmateriaal aangeleverd door Roeland van Geuns en de familie Groen Vormgeving Spankracht Ontwerpers, Lunteren Drukwerk Mailtraffic, Zwolle
12
Prikbord Wetenswaardigheden uit en over Oost-Europa
15
Het Levende Woord Chesed en Mishpat van Mark Zeldenrust
16
De verdieping Wat armoede met je hersenen doet
20
Dit is mijn gezin De familie Groen en hun leven met een handicap
23
Column Arm van geest
24
Jouw land, mijn land Cees en Will Griffioen bezochten hun sponsorgezin 2
Woord vooraf
“Hun toekomst is mijn grootste zorg.”
De verborgen uitdaging van ons werk Een poos geleden was ik in Roemenië, waar ik een sponsorgezin bezocht. Vader, moeder en twee dochtertjes woonden in een vervallen huisje aan de rand van het dorp. Iets simpels als naar de wc gaan, was voor dit gezin al een hele onderneming. De wc bevond zich namelijk buiten, een stukje hoger op de berghelling. Op het moment dat wij daar waren, in de herfst, was de weg ernaartoe zeer glad. Wat de situatie nog schrijnender maakte, was dat het gezin vanwege een familieconflict over enige tijd het huis uit moest, zonder dat er uitzicht was op een andere woonplek.
4 24
Cees en Will zetten zich in voor kansarme mensen in Oost-Europa.
3
Ik was diep geraakt door de armoede van dit gezin, maar tegelijk ervoer ik een klein beetje een gevoel van schaamte. Ondanks hun ellendige situatie straalde het gezin zoveel hoop en positiviteit uit! Dat zette mij aan het denken over de welvaart waarmee velen in Nederland gezegend zijn en hoe het voor ons soms een vanzelfsprekendheid lijkt te zijn geworden. De blijmoedigheid waarmee dit gezin in het leven stond, is me altijd bij gebleven. Misschien wel omdat we het ook heel vaak anders zien, zeker aan het begin van een sponsortraject. Veel gezinnen die in ons sponsorprogramma terecht komen, zitten niet alleen financieel, maar ook psychisch volledig aan de grond. Voor onze Oost-Europese collega’s is dat een grote (verborgen) uitdaging. Een belangrijk deel van hun werk is om gezinnen te bemoedigen en het geloof en zelfvertrouwen te geven dat ze zelf actief kunnen (mee)werken aan het verbeteren van hun situatie. Dit aspect van ons werk blijft vaak onderbelicht en daarom ben ik enthousiast dat we u er in deze Over grenzen iets meer over kunnen vertellen. Ik wens u veel leesplezier!
Peter van der Bijl Directeur
Impact story
“Helaas zijn er veel kinderen die met geweld en misbruik te maken krijgen en ze volgen het voorbeeld dat ze thuis zien.” Lyudmyla
4
Impact story
Hoop voor een alleenstaande moeder in Oekraïne Hoe ziet hoop eruit? Voor alleenstaande moeder Lyudmyla uit Oekraïne is dat de naschoolse opvang van Zending over Grenzen, waar haar kinderen kunnen spelen, leren, groeien en ontwikkelen. Hoop wordt zichtbaar door de christelijke medewerkers die een positief voorbeeld zijn voor kinderen die dat in hun eigen gebroken wereld moeten missen.
Op het eerste gezicht lijkt er niet veel hoop te vinden in Blahodatne, een voormalig mijnstadje in het westen van Oekraïne. De vervallen staat van Lyudmyla’s boerderijtje getuigt van de armoede waarin zij en haar kinderen leven. Toch heerst er een warme sfeer en de zevenjarige Olexandr en Anhelina stralen een gevoel van veiligheid en geluk uit.
Hard werken De warmte en liefde van het gezin is bijzonder. “Ik had een ongelukkig huwelijk en mijn man heeft ons een paar jaar geleden verlaten, op zoek naar een gemakkelijker leven”, vertelt Lyudmyla. “We begonnen ons leven opnieuw in het oude huis van mijn ouders.” Hier op het platteland van Oekraïne is weinig werk te vinden en het hele gezin moet dan ook hard werken op de boerderij om te kunnen overleven. Dochter Anhelina zorgt voor de vier geiten en ze helpt haar moeder met koken. Olexandr, een leer gierige, energieke jongen, doet veel in het huishouden en op het land. Hij voert de 40 kippen van het gezin en maakt hun hok schoon.
voor de invloed die deze kinderen op Olexandr en Anhelina hebben. “Mijn kinderen zijn Gods geschenk aan mij en zij en hun toekomst zijn mijn grootste zorg.”
Dezelfde passie Een paar jaar geleden ontdekte Lyudmyla het gemeenschapscentrum van Zending over Grenzen in Blahodatne, waar onder meer naschoolse activiteiten voor kinderen worden georganiseerd. “Ik was nog niet gelovig op dat moment, maar mijn hart werd geraakt doordat er mensen waren die dezelfde passie voelden voor de toekomst van de kinderen in deze stad als ik”, vertelt Lyudmyla. “Het is altijd mijn droom geweest om onze gemeenschap te zien uitgroeien tot veilige plaats waar kinderen kunnen groeien en ontwikkelen.”
Positieve rolmodellen Olexandr en Anhelina gaan iedere dag direct uit school naar het centrum toe en doen met veel plezier mee aan de activiteiten. Ze krijgen er een warme
Gevolgen van armoede Lyudmyla’s gezin is niet het enige in de omgeving die het zwaar heeft; armoede heeft een grote stempel gedrukt op deze regio. Veel mensen kampen met psychische problemen en verslavingen en dat heeft rampzalige gevolgen voor de ontwikkeling van kinderen die hier opgroeien. “Helaas zijn er veel kinderen die met geweld en misbruik te maken krijgen en ze volgen het voorbeeld dat ze thuis zien”, zegt Lyudmyla. Ze is bang
Lyudmyla met haar kinderen Olexandr en Anhelina.
5
maaltijd en hulp bij hun schoolwerk. De christelijke medewerkers en vrijwil ligers leren hun over Gods liefde en helpen hen inzien dat er hoop is voor de toekomst. Voor kinderen als Olexandr en Anhelina zijn het positieve rolmodellen, die ze zo erg nodig hebben in hun leven. Inna, de coördinator van het centrum, zegt: “Het leven van veel kinderen is beschadigd door het slechte voorbeeld van volwassenen. Alleen met Gods hulp kan dit verwoestende patroon stoppen, dat van generatie op generatie wordt doorgegeven.”
‘Liefde overwint alles’ Enige tijd geleden las Lyudmyla in het gemeenschapscentrum de tekst ‘Liefde overwint alles’. “Sinds die dag zijn deze woorden mijn motto geworden voor alle uitdagingen en moeilijkheden waar we in het dagelijks leven mee te maken krijgen. Ik wil dat mijn kinderen hun hart goed en zuiver houden en ik ben ervan overtuigd dat het geloof in God hen daarbij zal helpen. Ik dank God voor het centrum en voor de steun die ze die ze daar krijgen.” ❰
In beeld
Een dag met ons team in Roemenië Samen zetten we ons van harte in voor het mooie werk dat in Oost-Europa gebeurt. De werkzaamheden in onze veldlanden lopen uiteen van praktische hulp tot geestelijke toerusting. We geven u graag een kijkje in het dagelijks leven van ons team in Roemenië.
08:00 uur Het team begint de dag met een overdenking en gebed.
08:23 uur Hulpgoederen vanuit Nederland en andere fondsenwervende landen staan opgeslagen in het centrale magazijn in Sibiu, Roemenië. Daar wordt alles gesorteerd op basis van de vraag uit de andere veldlanden. Iedere ochtend worden er weer vele spullen geladen en naar omringende landen of direct naar de mensen in nood in Roemenië gebracht.
6
In beeld
08:50 uur Verschillende coördinatoren gaan op pad om hulpgoederen uit te delen. Mensen ontvangen stookhout, warme gebreide dekens en ook worden er voedselpakketten aan ouderen uitgedeeld.
11:05 uur Gezinscoach Paula gaat op bezoek bij 12-jarige Doris. Haar ouders werken in het buitenland. Ze mist hen en ze zijn al heel lang niet thuis geweest vanwege de corona- situatie. ’s Nachts is Doris bij haar oma, die een paar huizen verder woont. Overdag doet ze allerlei klusjes in en om het huis, naast haar huiswerk. “Er is altijd genoeg te doen, ik verveel me nooit”, vertelt Doris aan Paula.
“Bedankt dat je bent gekomen, ook al ben ik positief ingesteld, toch is het fijn om met iemand te praten en te bidden”.
12:03 uur Onze coördinator in de plaatsx Vanatori bezoekt een ouderex dame die recent een ingrijpendex operatie moest ondergaan, hetx amputeren van haar onderbeenx als gevolg van een ziekte.x Ze is blij met zijn bezoek.x
7
In beeld
12:34 uur Even een kijkje bij Andreaa en Laurentia en hun kinderen. Het zaaigoed in de kas komt op en ziet er veelbelovend uit!
13:10 uur ‘Sister Maria’, zoals vrijwel iedereen x haar noemt, is kok voor de x naschoolse opvang in Danes. x Maria is een toegewijde vrijwilliger x en zeer geliefd bij de kinderen.x
14:17 uur Gezinscoach Sorin gaat op bezoek bij Familie Mac en verrast hen met een cadeau van de sponsors.“We zijn zo dankbaar voor wat de sponsors voor ons doen. Door hen is het mogelijk voor onze kinderen om op zomerkamp te gaan of deel te nemen aan allerlei activiteiten. In de liefde van de sponsors zien we Gods liefde voor ons”, vertelt Bianca Mac.
15:45 uur Vrijwilligster Lili gaat op bezoek bij x vrouwen in de vrouwengevangenisx om hen te bemoedigen. x
“De pandemie heeft veel veranderd en maakt dat we flexibel moeten zijn.”
16:00 uur Eind van de dag spreken we teamleider Alexandru Danilenco: “Net als 2020 is de eerste helft van 2021 voor niemand een gewoon jaar. De pandemie heeft veel veranderd en maakt dat we flexibel moeten zijn. Toch zien we Gods rijke zegen in deze moeilijke tijd, mede dankzij de steun van de vele sponsors en donateurs.”
Het is maar een kleine greep uit de dagelijkse routine van ons Roemeense team. In totaal kent het team in Roemenië 30 medewerkers en 125 vrijwilligers. Er wordt met 83 kerken samengewerkt. 8
Feuilleton
Waar blijft papa?
D
AAR STAAT ZE DAN, HAND IN HAND MET HAAR BROERTJE PETRU. Hoe lang zou het geleden zijn dat papa wegliep? Een uur, drie uur? Wat zou hij aan het doen zijn, dat zoveel tijd kost? Alina denkt aan eerder die middag dat haar vader de keukenkastjes opentrok en iets in zichzelf mompelde. Ze had opgekeken van haar tekening en gezien dat de kastjes helemaal leeg waren. Toen papa zei dat zij en Petru zich warm moesten aankleden, dacht Alina: we gaan vast boodschappen doen. Uiteindelijk was papa alleen naar de winkel gegaan. Zij moest in het park blijven wachten, samen met Petru. Alina schrikt op uit haar gedachten. Aan de overkant laden een man en een vrouw een wagen vol met oude meubels. Voor de wagen staat een paard troosteloos voor zich uit te staren. Hoe zou het zijn op andere plekken? denkt Alina. Ze had vaak gehoord over de grote stad. Daar zijn geen paarden en wagens, alleen maar auto’s. Het zal er vast erg stinken. Een paar jaar geleden was mama naar de grote stad gegaan voor werk. Ze had geen afscheid genomen. Alina denkt terug aan de laatste keer dat ze haar moeder had gezien. Vanuit het bed in de hoek van de kamer had ze mama zien binnenkomen. Die ging met haar hoofd in haar handen aan de keukentafel zitten. Had ze gehuild? Als papa en mama naar buiten gingen, dan was het vaak omdat ze over ‘grote-mensen-dingen’ moesten praten. Soms is het moeilijk om te bedenken hoe mama’s gezicht eruitziet. Alina voelt tranen opkomen, maar ze mag niet huilen. Ze moet op Petru passen en straks maakt ze hem ook verdrietig. Nee, ze moet sterk zijn! Alina veegt haar tranen weg. Zou Petru mama ook missen? Hij is nog zo jong, hij kan nog maar een paar woordjes zeggen. Alina aait hem liefdevol over zijn donkere krullen. Petru kijkt haar vragend aan en zegt: “papa?” “Papa komt straks”, zegt Alina. Haar benen beginnen pijn te doen. Alina kijkt om zich heen. Verderop ziet ze een bankje, maar papa had gezegd dat ze op deze plek moesten blijven wachten. Ze besluit toch naar het bankje te gaan. Het begint koud te worden, dus Alina gaat dicht tegen Petru aanzitten. De zon gluurt nog heel even over de betonnen flats en dan verdwijnt hij. Haar maag knort. Normaal gesproken zou papa rond deze tijd het eten klaar hebben. Zou hij hen vergeten zijn? Zouden ze de hele nacht alleen in het park moeten zijn? Alina wordt bang. Dit keer kan ze haar tranen niet bedwingen en ze begint te huilen. Dan hoort ze plotseling een onbekende stem vragen: “Wat doen jullie hier nog zo laat in het park?” ....
Verder lezen? Bent u benieuwd naar de afloop van dit verhaal? U leest het op zog.nl/m21-feuilleton
9
Collega aan het woord
“Je raakt iemands hart wanneer je oprechte interesse toont.”
Alyona op bezoek bij een sponsorkind.
“Het verslaan van armoede begint bij een verandering in denken.” Alyona met kinderen tijdens het Zomerkamp.
10
Collega aan het woord
Alyona Maxymchuk laat Gods licht schijnen in Oekraïne Geheel ‘toevallig’, ook al gelooft ze naar eigen zeggen niet in toeval, kwam Alyona veertien jaar geleden voor Zending over Grenzen te werken. Toen het kantoor in Oekraïne een werknemer zocht die goed Engels spreekt en met computertechniek overweg kan, besloot ze het werk tijdelijk een kans te geven. “In mijn geval bleek er niets zo permanent te zijn als het tijdelijke”, vertelt de gedreven Oekraïense. “Hoewel er zoveel manieren zijn om Gods Licht te laten schijnen, weet ik dat dit voor mij de plek is waar mijn gaven en talenten het allerbest gebruikt kunnen worden.”
betalen. Stel je voor dat jouw volk geen geschiedenis van hervorming en ontwikkeling kent, waardoor je geen hedendaags beeld van het leven hebt. Stel je voor dat je pas aan het prille begin van een mentaal proces staat en het nog generaties zal duren voordat je van een moderne maatschappij kunt spreken. Stel je voor dat de werkloosheid in jouw woonplaats de pan uit rijst en ouders hun kinderen bij hun grootouders – of nog erger, in weeshuizen – achterlaten om geld te verdienen in het buitenland. En stel je ten slotte voor, dat dit pas de top van de ijsberg is.”
Weten dat je een verschil maakt, mensen tot geloof zien komen en meemaken hoe gezinnen zich losmaken uit hun lijden, zijn volgens Alyona de beste motivatie om elke dag gepassioneerd aan het werk te gaan. “Een unieke en oprechte transformatie is vaak het resultaat van betrokkenheid en contact van hart tot hart”, vertelt Alyona. “Natuurlijk helpen we met materiële zaken die heel belangrijk zijn, maar je raakt iemands hart wanneer je oprechte interesse toont en iets van jezelf deelt, zoals je kijk op de wereld en je geloof.” Toch is werken met mensen in armoede niet alleen maar mooi, het kent volgens de bevlogen medewerker ook veel uitdagingen. “Het moeilijkst vind ik om een sprankje van hoop aan te wakkeren en dat vervolgens tastbaar te maken. Alsof je bewijs moet geven dat men mág hopen.” Als dat echter lukt, is het effect groots. “Niet alleen voor de mensen in kwestie, maar ook voor hun kinderen en volgende generaties. Soms voel ik me deel van een toekomsttransformatie.”
Meer dan omstandigheden veranderen Hoewel Alyona met dergelijke complexe situaties te maken heeft, blijft ze zich bewust van haar rol. “Je kunt op den duur misschien gewend raken aan de misère waar je dagelijks mee van doen hebt, maar ik doe er alles aan dat dat mij niet overkomt. Ik wil gevoelig en gepassioneerd blijven over de levens van mensen en hun omstandigheden. Ik wil blijven meemaken dat niet alleen de omstandigheden veranderen, maar dat iemands kijk op de wereld en zijn levensstijl ten goede verandert en dat zelfvertrouwen groeit. Zo lang dat gebeurt als een resultaat van ons werk, denk ik dat we alles doen zoals God het met Zending over Grenzen heeft bedoeld.”
Overtuigende voorbeelden Alyona heeft gelukkig ook veel ideeën over hoe je zulke veran deringen teweeg kunt brengen. “Het begint met een verandering in denken. Decennialang heeft ons volk in constante worsteling en overlevingsmodus geleefd. Een verkeerd denkkader zit diep in de Oekraïense maatschappij. Kort gezegd betekent dit dat men hier ten diepste niet gelooft dat hij zelf verantwoordelijk is voor het leven dat God hem gegeven heeft. Wanneer je dit kunt veranderen zijn de mogelijkheden eindeloos. Zodra één iemand laat zien dat het voor hem mogelijk is om de regie over zijn leven te nemen en uit de neerwaartse spiraal te komen, zal hij anderen overtuigen door zijn voorbeeld. Dan ziet de omgeving dat een beter leven voor iedereen mogelijk is.” Voor mensen die niet in een land als Oekraïne zijn opgegroeid is zo’n negatief wereldbeeld misschien moeilijk voor te stellen. Alyona: “Er bestaan vooroordelen dat mensen in armoede lui zijn en dat is niet waar. Er zijn zoveel omstandigheden waar mensen niet alleen uit kúnnen komen. En stel je dan eens voor dat je in een land woont waarin je niet beschermd wordt door de wet, maar wel belasting moet
Alyona Maxymchuk Alyona Maxymchuk (37) woont in Rivne in Oekraïne. Ze werkt al 14 jaar voor Zending over Grenzen Oekraïne als communicatiemanager.
11
Prikbord
Wetenswaardigheden uit en over Oost-Europa
Museum
Bunk’Art Heb je het genoegen de komende tijd naar Tirana te reizen, dan kun je een bezoekje aan Bunk’Art eigenlijk niet overslaan. In de hoofdstad van Albanië zijn twee voormalig bunkers omgebouwd tot historische musea. Video-installaties, museumstukken en hedendaagse kunst belichten de twintigste-eeuwse geschiedenis van Albanië, waarin het communisme en de daaraan voorafgaande fascis tische periode een belangrijke rol spelen. Adres Rruga Fadil Deliu, Tirana zog.nl/m21-bunkart
Documentaire
Welcome Nowhere Het Roma-volk is misschien wel een van de meest omstreden volken in Europa. De rondzwervende Roma zijn ook in Oost-Europa aanwezig en Zending over Gren zen zet zich mede voor deze mensen in. Om de Roma beter te begrijpen, is de door Hollywood-acteur Ethan Hawke ingesproken documentaire Welcome Nowhere wat ons betreft een echte aanrader. Onder meer experts in Roma-rechten komen aan het woord in de documentaire die een gedetailleerd beeld geeft van een Romagemeen schap in Bulgarije. Kijk op YouTube Welcome Nowhere
Film
Que Vadis, Aida? De Bosnische burgeroorlog van 1995 is voor veel van de mensen die wij in Bosnië en Herzegovina helpen nog steeds geen verleden tijd. Het opbouwen van een verscheurd land en het verwerken van oorlogstrauma’s blijkt velen in de weg te staan om uit de armoede te komen. Hetgeen deze problematiek veroorzaakt heeft, wordt aangrijpend en confronterend verbeeld in de voor een Oscar genomineerde film Quo Vadis, Aida? Een film van Bosnische filmmaker Jasmila Zbanic met onder meer Nederlandse acteurs Raymond Thiry en Johan Heldenberg. De film vertelt het verhaal van de val van moslim enclave Srebrenica. Door de ogen van tolk Aida – een vrouw in een mannenwereld – zien we de uren in aanloop naar de genocide van Srebrenica in 1995. De film is te zien vanaf 17 juni 2021.
12
Prikbord
Recept
Oekraïense Borsjt Wil je een origineel gerecht op tafel? Maak dan Oekraïense Borsjt (soep), naar recept van onze gaarkeukens in Oost-Europa. Ingrediënten • 350gr rundvlees • 1 liter water • 1 of 2 laurierblaadjes • 1 grote rode biet of 2 kleine rode bieten (vooraf gekookt, niet te gaar) • 3 middelgrote vastkokende aardappelen (vooraf gekookt, niet te gaar) • 1 grote wortel • 1 halve witte kool • 2 uien • 2 teentjes knoflook • 1 rode paprika • 1 kopje tomatenpuree • Peper en zout • Verse peterselie
Bereidingswijze De basis voor een goede borsjtj ligt in het bereiden van de bouillon. Breng het rundvlees in 1 liter water aan de kook en laat dit ongeveer 1 uur doorkoken. Zo’n 15 minuten nadat het vlees in het water is, doe je een halve ui in de kokende bouillon. Dit zal de bouillon helderder van kleur maken. Voeg eveneens de laurierblaadjes toe. Terwijl de bouillon rustig doorkookt, kunnen de groenten worden bereid. Fruit in een wokpan de uien en knoflook in een laagje olijfolie (voeg evt. wat peper en kurkuma toe, dit geeft extra smaak aan de uien en knoflook). Snij de paprika in kleine stukjes en voeg deze toe aan de uien en knoflook. Snij de witte kool en de wortel in fijne snippers en voeg ook deze toe aan de uien, knoflook en paprika. Voeg indien nodig een klein beetje water toe en sluit de pan af met een deksel. Laat het vervolgens zachtjes stomen/pruttelen. Wanneer de groenten gaar zijn, voeg de tomatenpuree toe en laat het nog even tjes doorpruttelen. De aardappelen en de rode bieten in reepjes fijn raspen. Voeg deze bij de bouillon en laat alles nog ca. 5 – 10 minuten doorkoken op laag vuur. Voeg tot slot de groenten toe en breng de soep op smaak met wat peper en zout. Serveren met verse peterselie. Voor een vegetarische variant: gebruik een groentebouillonblokje voor het maken van de bouillon en volg vervolgens alle andere stappen van de bereidingswijze.
Wij zijn benieuwd wat u van ons vernieuwde magazine vindt. Iedere 20ste reactie wordt beloond met een attentie. zog.nl/m21-enquete
13
Advertentie
Sponsor een gezin! “Min of meer door toeval ben ik sponsor geworden van enkele gezinnen, vooral in Moldavië. Ik ben daar ook een aantal keren geweest en heb mooie en zinvolle ontmoetingen gehad. Zending over Grenzen doet er alles aan om de armoede te bestrijden en de gezinnen op weg te helpen naar een beter bestaan in de eigen omgeving. Op weg naar een hoopvolle toekomst. En dat alles spreekt mij erg aan.” Sponsor een gezin voor
Atie van Bekkum
Voor € 27,50 per maand helpt u om een gezin te voorzien van de broodnodige praktische, emotionele en geestelijke steun.
€27,50 per maand
Meer informatie? Kijk op zog.nl/m21-gezin en meld u aan als sponsor!
Oude fiets
Memorandum
Weet u hoe blij Mara is met uw oude fiets? Help en breng die fiets bij een inzameladres van Zending over Grenzen!
Zending over Grenzen heeft een memorandumboekje ontwikkeld. Hierin kunt u al uw belangrijke gegevens en wensen voor later vastleggen voor uw nabestaanden.
Meer informatie?
Meer informatie?
Kijk op zog.nl/m21-adressen voor alle inzameladressen.
Vraag het gratis aan of download het via zendingovergrenzen.nl/ nalaten
Mijn wensen Al mijn belangrijke gegevens voor straks
Kom ons helpen in Almere! “Als vrijwilliger help ik bij het sorteren van goederen voor Oost-Europa omdat ik het fijn vind om mensen te helpen. Door het werk van Zending over Grenzen kunnen we heel concreet iets voor de mensen betekenen. Als we ons allemaal op één of andere manier inzetten voor een ander, maken we met elkaar de wereld een stukje mooier.” Hanneke Strating
Meer informatie? Kijk op zog.nl/m21-helpen of bel ons op 036 - 536 36 15 voor de mogelijkheden.
14
Het Levende Woord
Chesed en Mishpat Je weet wat de Heer van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God. Micha 6:8
Chesed Deze prachtige tekst is erg bekend onder christenen. Zelf draag ik hem ook op een trui. Maar waarom is deze tekst zo populair? Want doen we wel wat er staat? Als we naar de tekst kijken dan lezen we onder andere het woord ‘trouw’. In het Hebreeuws staat er ‘chesed’ wat zoiets betekent als ‘onvoorwaardelijke genade’. Voor een christen is dit waar alles om draait. Want door het geloof in de Heere Jezus ontvang ik onvoorwaardelijke genade. Toch is daarmee de kous niet af. Als ik geloof in de Heere Jezus dan blijft het niet bij geloven alleen. Jakobus leert ons dat een geloof zonder werken een dood geloof is. Ook stelt Jakobus: Wat heeft een arme eraan als we alleen maar zeggen ‘onvoorwaardelijke genade en vrede voor jou’? Daar koopt hij geen jas of brood van. Als we kijken naar de tekst uit Micha en hebben ingezien dat God ons onvoorwaardelijk genadig is, dan krijgen we een opdracht. Deze opdracht is om ook voor anderen onvoorwaar delijk genadig te zijn. Onze vrijwilligers in Almere Poort zeggen wel eens: ‘moeten we deze arme ook helpen?’ Iemand werkt dan niet zo goed mee of de armoede is eigenlijk zijn eigen schuld. Nu, het is ook mijn eigen schuld en toch gaf Jezus zijn leven voor mij. Hij vergaf mij al toen ik nog een zondaar was.
Mark Zeldenrust Mark is getrouwd met Marianne en gezegend met 4 kinderen. Sinds 2013 woont het gezin in Almere Poort, waar hij zich inzet om het Goede Nieuws van God te brengen aan alle inwoners.
Mishpat Naast trouw gaat het ook over recht doen. Hier lezen we voor recht het Hebreeuwse woord ‘mishpat’. Dit woord komt meer dan 200 keer voor in de Bijbel. Het betekent ‘gelijke behandeling van mensen’. Het woord wordt vooral gebruikt als het gaat over de belangen van de armen, weduwen, wezen en immigranten. Het zogenoemde kwetsbaren-kwartet. Als er dan staat dat we hen recht moeten doen dan is het dus vanuit een gelijke positie. Hoe vaak geef je uit medelijden? Of nog erger, omdat jij je dan minder schuldig voelt over je rijkdom. Of voor dat goede gevoel over jouw goedheid. Nee, mishpat betekent, we zijn gelijken en dus heeft die ander recht op mijn hulp, op kleding en op voedsel. En als het zijn eigen schuld is? Dan is God onvoorwaardelijk genadig. Daarom doen ook wij mishpat en chesed want zo is onze God.
Mark is wijkpastor in Almere Poort vanuit Christelijke Gemeente De Wegwijzer en initiatiefnemer van Het Poorthuis (een opvanghuis voor jongeren). Daarnaast coördineert Mark het stadsbrede programma van De Wegwijzer om hulp te verschaffen aan alle minderbedeelden in de stad. Marks droom is dat elke inwoner van Almere zal weten dat hij of zij welkom is bij de Here Jezus.
15
De Verdieping
Wat armoede met je doet De groei van de hersenen van kinderen in armoede vertraagt In een rijk land als Nederland is er een groeiend aantal mensen dat te maken heeft met armoede. De Verenigde Naties definieert het als ‘het niet kunnen voorzien in de primaire levensbehoeften die noodzakelijk zijn om een menswaardig bestaan te kunnen leiden’. Maar wat doet het met je als je geen ‘menswaardig bestaan’ kunt leiden?
Over het algemeen geldt dat wanneer je wieg in Nederland stond en je ouders geld hadden, je hoogstwaarschijnlijk een gedegen opleiding hebt genoten en nu een goed betaalde baan hebt. Je haalt je boodschappen bij de Albert Heijn en hoeft niet op de kleintjes te letten. Voor velen van ons is dat de normaalste zaak van de wereld. We denken er niet eens over na. Als dat het geval is, dan mag je je volgens Roeland van Geuns – Lector Armoede Interventies aan de Hogeschool van Amsterdam – zeer gelukkig prijzen. Op weinig plekken op de wereld is het zo goed als in Nederland. Toch leeft één op de twaalf kinderen in armoede. Ook in Nederland. Hoe kan dit?
Gouden lepel in de mond Roeland van Geuns leidt een team bestaande uit twintig onderzoekers op het gebied van armoede en schuld. De woorden ‘rechtvaardigheid’ en ‘activisme’ zijn hem met de paplepel ingegoten. Voor de 66-jarige Van Geuns is het meer dan logisch dat ieder mens recht heeft op gelijke kansen in deze wereld. Zo heeft hij het van huis uit meegekregen. Van Geuns: “Even voor de transparantie: ik heb zelf nooit in armoede geleefd. Zonder te overdrijven, kan ik wel zeggen dat ik met een gouden lepel in de mond
16
De Verdieping
ben geboren. Mijn vader was longarts.” Desondanks heeft hij wel veel met het armoedevraagstuk. “Ik kom uit een rood nest: mijn ouders waren bij de oprichtingsvergadering van de Pacifistisch Socialistische Partij. Dus de gedrevenheid en passie die ik heb, komt daar vooral vandaan. Ik heb een drive om dat wat binnen mijn mogelijkheden ligt te doen en daar mijn steentje aan bij te dragen. Ik heb geen calvinistische missie, maar als je je talenten kan inzetten voor een betere wereld, doe dat dan.”
Wat is armoede in Nederland? De omvang en betekenis van armoede is altijd lokaal bepaald. “Wanneer we het over armoede hebben in Nederland is dat natuurlijk anders dan armoede in sommige delen van Oost-Europa. Dit soort armoede komt wel voor in Nederland maar dat is lastig te meten. Vaak omdat het gaat om mensen die hier niet legaal of niet geregistreerd zijn. Het betekent dat je leeft uit vuilnisbakken. Je zou kunnen zeggen dat er geen armoede is in Nederland, als je dingen als gezondheidszorg en een dak boven je hoofd meerekent. Vrijwel iedereen in Nederland heeft namelijk toegang tot de gezondheidszorg. Maar niet iedereen weet alle voorzieningen in Nederland te vinden.” Een van de redenen dat de voorzieningen niet worden gebruikt, is dat het veel te ingewikkeld is om ze aan te vragen. Het systeem houdt daardoor armoede zelfs in stand. “Er is ook zoiets als energiearmoede, mensen die hun huis niet meer kunnen verwarmen. En er is een groep mensen die niet naar de tandarts zal gaan als er geen geld is. Die zorg is boven de 18 jaar namelijk niet meer verzekerd. Als je het snel en eenvoudig wil definiëren, dan is armoede in Nederland ongeveer het bijstands niveau en daaronder.”
Psychisch welbevinden Volgens Van Geuns ‘zijn we er nog lang niet’ maar komt armoede wel steeds meer uit de taboesfeer in Nederland. Waar tien jaar geleden nog de krantenkop was
17
‘Armoede bestaat niet in Nederland’ – een uitspraak van Rutte – vond partij genoot Tamara van Ark twee jaar geleden dat het voor een welvarend land als Nederland onacceptabel is dat er nog altijd kinderen opgroeien in armoede. Ze wilde ernaar streven dat in 2030 er geen kinderen meer zijn die last hebben van armoede. Van Geuns zegt met klem: “Dat wil overigens niet zeggen dat dan de armoede is opgelost. Lang niet iedereen in Nederland weet wat het daadwerkelijk betekent om in armoede te leven.” Om dit te illustreren noemt de lector schokkende cijfers: één op de twaalf Nederlandse kinderen groeit op in armoede. Dat betekent heel praktisch dat hun ouders bijvoorbeeld geen geld hebben voor een cadeautje waardoor een kind niet naar een verjaardagsfeestje kan. Als dit bekend is, wordt het kind vaak niet eens meer uitgenodigd. Dat betekent sociale isolatie en dat doet heel veel met het psychisch welbevinden van kinderen, aldus Van Geuns. Armoede is dus niet alleen dat je met honger naar bed gaat. “Lang niet iedereen in Nederland weet wat het daadwerkelijk betekent om in armoede te leven.”
Hersenfunctie “Het wordt steeds duidelijker dat leven in armoede van alles met je doet. Niet alleen het psychisch welbevinden, maar het doet letterlijk ook iets met het functioneren van je hersenen. Een collega van mijn onderzoeksteam liet aan de hand van een Amerikaans onderzoek zien wat de gevolgen zijn voor de hersenomvang van kinderen die opgroeien in armoede: ze hebben na vier tot zes jaar significant minder grijze massa, dan kinderen van wie de ouders een hoge opleiding en een hoog inkomen hebben. De groei van de hersenen van deze kinderen vertraagt.” De meest logische oorzaak is dat de hersenen niet worden gestimuleerd maar ook de permanente stress van de ouders speelt een grote rol hierin. ❱
De Verdieping
Het gebrek aan geld zorgt ervoor dat de ouders alleen maar in korte termijn kunnen denken. Van Geuns: “Deze ouders richten zich op zaken als: ‘er moet vanavond eten op tafel zijn’ en ‘morgen moet de elektriciteit worden betaald’. Dat er ook nog een tien minutengesprek op school is met de juf of meester, dat zal dan wel. Daarbij hebben ze vaker een kort lontje door de stress. Ze praten wel tegen hun kind maar niet mét het kind. Als je die Amerikaanse onderzoeken ziet, sla je echt steil achterover. Arme ouders praten per dag tot vijf kwartier minder met hun kind. Ze lezen ook significant minder voor; als er al wordt voorgelezen. Ze zijn er gewoon minder vaak.” De woordenschat van deze kinderen is dan ook in verhouding minder met alle gevolgen voor ontwikkeling op andere terreinen en hun schoolcarrière.
Kans op herstel “Het is niet per definitie: arm geboren, arm volwassen. Maar het risico dat een kind dat in armoede opgroeit ook arm is als volwassene, is wel groter. Deze kinderen krijgen ook een bepaald voorbeeld voorgeschoteld. Als jij altijd te horen krijgt: ‘Jij bent een dubbeltje en je wordt nooit een kwartje’, ga je dat op een gegeven moment ook geloven.”
Toch weet de lector een sprankje hoop te geven, want de hersenontwikkeling van kinderen in armoede kan zich namelijk herstellen. Wat daarvoor nodig is, is het ontzorgen en ontstressen van de ouders. “Ontzorgen is heel belangrijk voor arme ouders. Wanneer ze namelijk ruimte ervaren en een warme binding kunnen krijgen met hun kind, ondanks de armoede, dan herstellen de hersenen van de kinderen zich weer. Je hebt de meeste kans voor je 24e want daarna neemt de flexibiliteit van de hersenen af. Hoe ontstress je de ouders? Door het hele toeslagensysteem makkelijker en toegankelijker te maken voor hen. Of terug te gaan naar een situatie waarin de toeslagen rechtstreeks naar de zorgverzekeraar of woningcorporaties gaan. Wanneer we zo te werk gaan, doen we tevens iets aan de schaamte rondom armoede, want die is er. Niet alleen in andere culturen. Hoe vaak zit jij op een verjaardagsfeestje en vraag jij aan iemand: ‘Wat verdien jij?’ Dat doe je niet, want dat mag niet.”
Herverdeling Uiteindelijk is armoede een herverdelingsvraagstuk aldus de lector. Het overhevelen van geld naar de armen moet via het belastingsysteem gaan: verdien je meer, dan betaal je meer. En op
18
producten als kerosine, vindt hij, moet belasting worden geheven. “Als bedrijven en mensen met hogere inkomens of een groot vermogen niet meer belasting willen betalen, dan komt de herverdeling niet op gang. Ook in de coronacrisis en de vorige crises zijn de rijken weer rijker geworden. Wees daarom blij dat je wieg in Nederland stond. Wees blij dat je zoveel belasting mag betalen en realiseer je wat daarmee gebeurt. Onze gezondheidszorg is een van de best functionerende, we hebben een van de beste onderwijssystemen, het beste wegennet ter wereld, geen corrupte politie en onafhankelijke rechters. Naarmate je armer bent, heb je deze goedwerkende systemen nodig. Wetten zijn er om de meest kwetsbaren te beschermen. De overheid – dan bedoel ik ook de politiek – is er ter bescherming van mensen die dat zelf niet kunnen doen. En laten we er tot slot nu eens van uitgaan dat we de meeste mensen kunnen vertrouwen.”
Roeland van Geuns Roeland (66) is lector Armoede Interventies aan de Hogeschool van Amsterdam. Zijn expertise is Armoede en schulden. Zijn werk speelt zich af op het snijvlak van beleids- advisering, onderzoek en consultancy. Het beleidsveld waarop hij actief is, is dat van sociale zekerheid, arbeidsmarktbeleid en de verbindingen daartussen. Daarnaast is hij actief op het terrein van schuldhulpverlening en armoedebestrijding.
De Verdieping
Teamleider Bosnië reageert Wanneer Dalibor gevraagd wordt te reageren op de bevindingen van lector Roeland van Geuns antwoordt hij in alle bescheidenheid: “Allereerst ben ik geen expert op dit gebied. Ik kan alleen vertellen wat ik heb meegekregen. Mijn ouders hebben mij geleerd om jezelf nooit te vergelijken met anderen. Om goed te budgetteren en geld apart te zetten voor dingen die belangrijk zijn.”
Creatieve oplossingen “Ik geloof zeker dat je ontwikkeling vertraagt bij armoede. Aan de andere kant denk ik ook dat mensen die alles hebben het gevaar lopen dat ze geen vaardigheden ontwikkelen om te overleven. Ik denk dat armoede er ook voor kan zorgen dat je juist creatief wordt in het zoeken naar oplossingen. Ik geloof niet dat het verhogen van de belasting wanneer je veel verdient dé oplossing is. Het is meer een mening die opgevolgd moet worden door de politiek en in sommige landen gebeurt dit al. Ik denk dat je iedereen – rijk en arm – de mogelijkheid moet geven om onderwijs te volgen en te werken. Ook moeten we producten lokaal produceren in plaats van importeren.
Theorie en praktijk Een man zei ooit tegen mij: “Er zijn twee soorten arme mensen: nederige en hebzuchtige. Over het algemeen zullen succesvolle hebzuchtige arme mensen uiteindelijk rijk worden en niet een systeem maken waarbij ze de armen kunnen beschermen.” Ik denk dat hij gelijk heeft: mensen die een goede status hebben (verworven), zullen deze nooit opgeven, al is het systeem onrechtvaardig. Dat veranderen is bijna onmogelijk. Ook hebben we het nadeel dat ons land verdeeld is waardoor alle goede politieke beslissingen enorm vertraagd worden. Soms kopiëren we Europese ideeën die in theorie goed klinken, maar onze Balkanese mentaliteit heeft de overhand als het aankomt op de praktijk. We zijn een rijk land met arme mensen”. ❰
Advertentie
Sponsorkind Wilt u uw sponsorkind of -gezin graag ontmoeten? Dat kan! We organiseren elk jaar reizen naar Oost-Europa. Ga mee op sponsorreis!
Meer informatie? Kijk op zog.nl/m21-reizen
19
Dalibor Kojic Dalibor (48) is teamleider voor Zending over Grenzen in Bosnië en Herzegovina. Hij is daar geboren en getogen en weet uit ervaring hoe het is om te worden geboren in een arm gezin. Zijn familie wist te ontsnappen uit de cirkel van armoede.
Dit is mijn gezin
De familie Groen en hun leven met een handicap Er wordt gegrapt en gegrold en ze maken elkaars zinnen af: Sarah, Matthijs en Mirthe Groen zijn geen standaard gezin, Mirthe is geboren met een afwijking op het SPATA5-gen waardoor ze zwaar gehandicapt is, maar dat merk je niet in hun doen en laten. Positiviteit is hun houvast, naast het geloof en ‘klein leven’ zoals ze dat zelf noemen.
“Het is bizar hoeveel liefde een kind kan geven.”
20
Dit is mijn gezin
Wie is de familie Groen? Sarah: “Ons gezin lijkt een soort drie-eenheid. Matthijs en ik hebben aan één blik genoeg om te weten wat er nodig is, maar ook omdat wij voor Mirthe haar handen, haar ogen en haar spraak zijn.” Matthijs: “Mede door te vloggen (videobloggen, red) willen we een puur beeld van ons leven schetsen. Mirthe staat dankzij haar handicap zo puur in het leven – zij kán alleen maar echt en oprecht zijn – en daar leren wij elke dag van.” Sarah: “We hebben ook altijd hoop gehad. Zelfs toen Mirthe een baby was en we niet wisten wat er aan de hand was.” Matthijs: “We leerden positief zijn in een tijd waarin we aan het overleven waren: terwijl artsen Mirthe onderzochten, verbleven wij dag en nacht in het ziekenhuis. Maar juist die tijd heeft ons gevormd. Nu genieten we des te meer van de kleine dingen die wél kunnen en wél mogelijk zijn.” Mirthe schiet in de lach. Sarah: “Een mooi voorbeeld: we genieten intens van Mirthes lach. Het is bizar hoeveel liefde een kind kan geven.”
Hoe ziet jullie dagelijkse leven eruit?
Matthijs (34), Sarah (33) en Mirthe (9)
Sarah: “Veel organiseren en plannen. Wij bespreken bijna per uur wat er moet gebeuren en wat we nodig hebben. Die structuur brengt rust in ons soms chaotische gezin.” Matthijs: “Daarnaast maken we tijd voor leuke dingen.” Sarah: “We wandelen graag – Mirthe houdt van de warme zon op haar spieren en het gevoel van de wind – of we gaan zwemmen, wat Mirthe ook fijn vindt. Als zij geniet, genieten wij het meest. Haar ’s avonds naar bed brengen is ons fijnste gezinsmomentje. Soms leggen we haar tussen ons in om haar samen te vertroetelen – terwijl ze daar veel te groot voor is.” Matthijs: “Die leuke momenten hebben we nodig, want leven met Mirthe brengt ook veel zorgen en geregel met zich mee. Geregeld gaan we met spoed naar het ziekenhuis, bijvoorbeeld omdat Mirthe zich verslikt en daar zelf niet uit kan komen. Naast die zorgen is Sarah minstens een werkdag per week bezig met alles rondom Mirthes zorg.” Sarah: “Dan maak ik bijvoorbeeld de schema’s voor de zorgverleners, ik heb contact met de ergo- en fysiotherapeut of ik maak een afspraak met de rolstoelfabrikant voor een aanpassing.”
Matthijs en Sarah zijn 11 jaar getrouwd en ze wonen met hun dochter Mirthe in Almere. Matthijs werkt als facilitair- en montage medewerker en Sarah als leerkracht in het basisonderwijs. Ze zijn lid van de evangelische gemeente.
Waar halen jullie op de moeilijke momenten jullie positiviteit vandaan?
Afwijking op het SPATA5-gen Mirthes genetische afwijking is zeer zeldzaam en pas in 2015 ontdekt. Mirthe kreeg de diagnose in 2018. Wereldwijd zijn er zo’n veertig gevallen bekend, maar omdat de diagnose zo moeilijk te stellen is kunnen het er meer zijn. Door fouten op het SPATA5-gen is Mirthe onder meer doof en blind en heeft ze een ontwikkelingsachterstand. Haar functioneren is te vergelijken met dat van een baby van enkele maanden oud. Ook heeft Mirthe epilepsie, krijgt ze sondevoeding en zit ze in een rolstoel omdat ze niet zelfstandig kan zitten.
Sarah: “Een tekst waar wij veel aan hebben, komt uit het lied ‘Ik zal er zijn’ van Sela. ‘Een boog in de wolken als teken van trouw, staat boven jouw leven, zegt ik ben bij jou.’ We weten dat God er altijd bij is. We zijn onderweg naar een plek die veel mooier is dan deze wereld. Zelfs op momenten dat we bang zijn om Mirthe te verliezen – haar afwijking is niet progressief, maar haar immuunsysteem is zwak – houden we ons daaraan vast.” Matthijs: “We zijn ons er ook van bewust dat we het in Nederland heel goed hebben. Wij kúnnen hier tenminste heel veel voor elkaar krijgen, zoals een goede rolstoel, een tillift en de dagbesteding waar Mirthe naartoe gaat zodat wij kunnen werken. Ik denk dat leven met een handicap in landen waar armoede heerst nóg veel onzekerder is dan hier.” Sarah: “Ik wil er niet aan denken dat wij alle hulpmiddelen die we dagelijks gebruiken niet zouden hebben – of simpelweg niet kunnen betalen. Gelukkig krijg je in Nederland goede zorg, ongeacht of je rijk of arm bent.” ❰
Neem ook een kijkje in het bewogen leven van De Groentjes via hun YouTube-account zog.nl/m21-groentjes
21
Advertentie
Sponsor een gezin! Deze gezinnen wachten nog op een sponsor! • Familie Rroku (Albanië) • Familie Kliko (Bosnië en Herzegovina) • Familie Karagyozov-Misheva (Bulgarije) • Familie Gomaniuc (Moldavië) • Familie Cozonac (Moldavië) • Familie Marynina (Oekraïne) • Familie Vasylets’ (Oekraïne) • Familie Rostas Lingurar (Roemenië)
Sponsor een gezin voor
€27,50 per maand
Meer informatie? Behalve deze gezinnen zijn er nog vele andere! Breng licht in een zwaar bestaan. Voor € 27,50 per maand helpt u om een gezin te voorzien van de broodnodige praktische, emotionele en geestelijke steun. Kijk op zog.nl/m21-sponsoring en meld u aan als sponsor!
Pallets gezocht
Hygiëneproducten
Heeft u weleens pallets over? Wij kunnen ze heel goed gebruiken! Gun uw oude pallets een reis naar Oost-Europa en help ons mee om mensen te voorzien van het broodnodige.
Enig idee hoe blij Adriana is met een fles shampoo? Help mee en breng hygiëneproducten bij een inzameladres van Zending over Grenzen!
Meer informatie?
Meer informatie?
Stuur een e-mail naar info@zendingovergrenzen.nl
Kijk op zog.nl/m21-adressen voor alle inzameladressen.
Nalaten Maak hét verschil in het leven van kansarme kinderen met uw nalatenschap. Wilt u meer weten over hoe u kunt helpen met een legaat of een deel van de erfenis? Bel dan met Ina Ekkelenkam: 036 - 536 36 15 voor een gratis brochure of een vrijblijvende afspraakmet directeur en nalatenschapscoach Peter van der Bijl.
Meer informatie? Kijk op zog.nl/m21-nalaten
Mijn wensen Al mijn belangrijke gegevens voor straks
22
Column
Arm van geest stuurde Hij ons naar Lesbos op het hoogtepunt van de vluchtelingencrisis? Maar het was juist op die laatstgenoemde plek, te midden van een echte crisis en in confrontatie met duizenden mensen die hun bekende leventje en al hun bezittingen moésten en niet wílden achterlaten, dat ik me een nepperd voelde. Ik wist ten slotte dat ik altijd terug kon keren naar een veilig land, waar mijn man en ik in no time weer een goed betaalde baan konden krijgen en met een sterk (en rijk) vangnet bij familie en vrienden.
Hoewel ik me elke dag weer voorneem om m’n smartphone weg te leggen terwijl ik met mijn twee kinderen ben, open ik op een onbewaakt moment als automatisme eerst WhatsApp en vervolgens Instagram. Wanneer het kroost een paar uur later op een oor ligt, plof ik op de bank – oké, laat ik eerlijk wezen: op m’n bed – en gaat Netflix aan. Ik ben het cliché van mijn generatie en tegelijk wil ik hier niets aan veranderen. Want het leven van een jonge moeder, freelance tekstschrijver en betrokken lid van de gemeente is druk, druk, druk - het zijn de tropenjaren weet je wel, dus ik verdien het om op deze manier te ontspannen. Maar is het wel een verlangen naar ontspannen, want hoe ontspannend is het om zoveel prikkels tot je te nemen? Nee, het is mijn armoede van geest waardoor ik niet even gewoon kan ‘zijn’.
Nepperd of niet, God was erbij. Wellicht ervaarde ik dat sterker door het gebrek aan prikkels, wellicht door het leven met minder, of simpelweg omdat die keuzes er in mijn geval toe leidden dat ik mij in een vluchtelingenkamp bevond waar ik voedsel en kleding maar vooral ook een luisterend oor kon aanbieden. Een plek waar mijn geloof handen en voeten kreeg, want onze hand wijd open doen voor de armen (Deuteronomium 15:11) is wat God van ons vraagt. Waren het misschien die armen, in dit geval vluchtelingen, die onbedoeld en ongemerkt ook hun hand voor mij en mijn geestelijke armoede open deden? Ik weet namelijk niet of ik me ooit rijker van geest heb gevoeld dan door me vol overgave in te zetten voor de onaanzienlijkste van mijn broeders en zusters (Matteüs 25:40). Terwijl de aftiteling van de laatste aflevering van een geprezen Netflix-serie op mijn scherm draait voelt die ervaring ineens heel ver weg en dank ik mijn broeders en zusters ver weg die voor mij bidden. Ik heb het nodig.
Vervolgde christenen bidden voor ons in het rijke westen dat wij dicht bij God mogen blijven, vertelt mijn vriendin die zich inzet voor de vervolgde kerk. Het lijkt hen zo moeilijk om van Hem afhankelijk te blijven als je jezelf kunt redden. Voor mij persoonlijk klopt dit. Ik leefde veertien maanden in een camper waarin ik me bij wijze van experiment expres afsloot van de westerse maatschappij en ik heb nooit nauwer met God geleefd. Omdat ik enerzijds prikkelarme zeeën van tijd had om Bijbel te lezen en te bidden en anderzijds omdat dat leventje onzeker was en ik God meer nodig had. Zouden we het financieel redden? Rijdt mijn man niet per ongeluk van deze loeisteile helling in de Pyreneeën af? Waarom
Shanna van den Bosch Shanna (29) is naast moeder en echtgenote voormalig communicatiemedewerker van Zending over Grenzen en nu freelance tekstschrijver. Zij kwam als begin twintiger tot geloof en reisde, verdeeld over vier jaar, veertien maanden in een camper waardoor haar hart voor hulpbehoevenden nog meer groeide.
23
Jouw land, mijn land
Op bezoek in Bulgarije: een eyeopener Vanaf het opengaan van het IJzeren Gordijn zetten Cees en Will Griffioen zich in voor kansarme mensen in Oost-Europa. Eerst op eigen initiatief met inzamelacties en transporten en sinds 2005 ook als gezinssponsor via Zending over Grenzen. Naast Polen kwamen ze onder meer in Bosnië en Herzegovina, Albanië en in 2019 bezochten ze hun sponsorgezin in Bulgarije. “Het was iedere keer weer een eyeopener.”
Heel netjes
Op een zonnige lenteochtend ga ik op bezoek bij Cees en Will. Samen zitten we in hun achtertuin, met een prachtig uitzicht op de weilanden van het Groene Hart van Holland. Al ruim vijftien jaar sponsoren Cees en Will via Zending over Grenzen verschillende gezinnen in Oost-Europa. Eerder waren ze sponsor bij een andere organisatie, “maar”, zegt Will: “dat vonden we ontzettend afstandelijk en onpersoonlijk. Dit sprak ons meer aan.” Cees voegt eraan toe: “Dicht bij de mensen, dat is denk ik wel de kracht van Zending over Grenzen.” Door de jaren heen ondersteunden ze diverse gezinnen. In het najaar van 2019 gingen Cees en Will mee op sponsorreis en brachten ze een bezoek aan hun huidige sponsorgezin, gezin MahmudovKardzhalieva in Bulgarije.
Het kleine huisje heeft één kamer met wat meubels. Een bad kamer of wc is nergens te bekennen. “Het meest basale staat er”, zegt Will. “Twee bedden, een tafel en een paar stoelen. Een koelkast en een hangmatje voor het kleinste jongetje, want ze hadden niet eens een bedje voor hem. Ik vond het wel bijzonder. Het was eigenlijk een bouwval van een huisje, maar hetwas keurig. Ze had het er echt heel erg netjes en schoon.” Naast het huis stond een bouwvallig schuurtje en in de deur opening zat een man met zijn hoofd in zijn handen. Het is de broer van Snezhana, de moeder van het gezin, zo blijkt later. “Die was ongeneeslijk ziek”, vertelt Cees. “Hij lag daar gewoon dood te gaan. Zonder medische zorg”, voegt Will toe.
Huisje op de heuvel
Naast armoede en discriminatie worstelt gezin Mahmudov met een traumatisch verleden. Snezhana is opnieuw getrouwd. “Haar eerste man is overleden”, vertelt Will. “Die is vermoord.”
Gezin Mahmudov woont in een armoedig dorpje in het zuidwesten van Bulgarije. In het dorpje wonen voornamelijk Roma-gezinnen en de armoede is overal zichtbaar aanwezig. Cees zegt: “We zagen dat veel mensen een tuintje houden en zo komen ze nog een beetje aan voedsel.” Will: “Ons sponsorgezin is ook een Roma-gezin. Die worden in heel Oost-Europa ontzettend gediscrimineerd.”
Daklozen in Sofia Tijdens de sponsorreis werden naast sponsorgezinnen, ook andere projecten van Zending over Grenzen in Bulgarije bezocht. “Ik vond het een ontzettend mooie reis”, zegt Will enthousiast. “We hebben in korte tijd heel veel gezien en heel veel gedaan.”
Bij het sponsorgezin op bezoek gaan bleek nog niet zo eenvoudig te zijn op die bewuste warme herfstdag in 2019. Het was een zware klim over steile, onverharde paadjes om bij het huisje te komen, dat boven op de heuvel aan de rand van het dorp ligt. Gelukkig wachtte het gezin hen onderaan de heuvel op en nam behulpzaam de zware koffer over die Cees en Will hadden meegebracht.
“De voedselvoorziening aan daklozen in Sofia vonden wij heel indrukwekkend”, zegt Cees. “Dat had mij zo aangegrepen!” vertelt Will. “Met een vrouwengroep in Nederland, zijn we allemaal sjaals, mutsen en wanten gaan breien. En mensen ❱
24
Jouw land, mijn land
Nederland
Oekraïne
Moldavië
Roemenië Bosnië en Herzegovina
Bulgarije
Albanië
25
Jouw land, mijn land
Uitdelen van eten en drinken aan daklozen in de straten van de hoofdstad Sofia (Bulgarije).
26
Jouw land, mijn land
“Al die acties, het is net een virus. Als je eenmaal bezig bent, dan rol je van het een in het ander.” kwamen met skipakken en dikke truien, speciaal voor de daklozen.” De groep sponsors kwam in Bulgarije meerdere keren een dakloze man tegen onder een viaduct. “Iedere keer dat we daar langsreden dan zag je hem weer in zijn sjofele jasje, op zijn blote voeten in zijn sandaaltjes en dat vond ik zo aangrijpend”, zegt Will. Een van de laatste keren dat de groep langs het viaduct reed, was er een tas vol eten klaargemaakt. Het busje waarin ze zaten, stopte midden op de weg en Cees rende tussen het verkeer door, om de tas aan de dakloze man te geven. “Wij moeten nog vaak terugdenken aan die man”, vertelt Will. “Dan denk ik: hoe zou het met hem zijn? Dat soort dingen moet je op een gegeven moment maar gewoon loslaten, want je kunt niet de hele wereld redden.”
Eyeopener De reis was te kort om alles te zien. Cees en Will hoorden in maart tijdens de Online Ontmoetingsdag het verhaal van Nebesna, één van de medewerkers in Bulgarije. Will reageert: “We waren heel verbaasd dat er nog veel meer is wat zij doen daar, dan wat wij gezien hebben, onvoorstelbaar!”
Een nieuw gebit Tijdens ons gesprek bladert Cees door een grote map en laat hij foto’s zien van verschillende reizen die ze tijdens hun sponsorschap gemaakt hebben naar Oost-Europa en van verschillende projecten die ze (mede)gefinancierd hebben. Bij bijna iedere foto hoort wel een bijzonder verhaal.
“De sponsorreizen die we gemaakt hebben; ondanks dat je eigenlijk best weet hoe het is in Oost-Europa, vond ik het iedere keer toch weer een eyeopener. Het is zo motiverend als je mensen echt in de ogen kijkt en ontmoet en met eigen ogen ziet wat er speelt. Dan ben je extra gemotiveerd om weer de schouders eronder te zetten.”
Een verhaal springt eruit: bij een geldinzameling voor de financiering van een agrarisch project bleef zo’n 500 euro over. Op reis in Bosnië en Herzegovina ontmoetten Cees en Will een jonge moeder, die goed Engels sprak, maar geen tanden meer had. Dankzij de 500 euro die over was, kon voor haar een nieuw gebit worden betaald, waardoor zij meer kans kreeg om werk te vinden. Cees laat een foto zien van een stralende vrouw in een tandartsstoel. Ze vond uiteindelijk een betaalde baan in de toeristische sector.
Inzamelacties Al voordat ze als gezinssponsor betrokken raakten bij het werk van Zending over Grenzen, waren Cees en Will actief in Oost-Europa. Toen het IJzeren Gordijn openging, kwamen ze in Polen en zagen de armoede die decennialang verstopt was geweest voor de rest van de wereld. Daarop besloten ze in actie te komen, onder andere door thuis op eigen initiatief hulpgoederen in te zamelen en die naar Oost-Europa te sturen. Ook toen ze sponsor werden, organiseerden ze regelmatig inzamelacties voor kleding en financiële donaties. Dit keer voor projecten van Zending over Grenzen. Will zegt: “Al die acties, het is net een virus. Als je eenmaal bezig bent, dan rol je van het een in het ander.”
Cees zegt: “Soms zegt men: het is een druppel op een gloeiende plaat. Dan zeg ik: nou laten er maar heel veel druppels vallen, dan is die plaat ook afgekoeld.” Will: “Dan heb je toch een klein steentje bij kunnen dragen om de wereld een beetje beter te maken. Alle beetjes helpen, toch?” ❰
Meer verhalen? Wilt u meer mooie verhalen lezen? Kijk op zendingovergrenzen.nl/verhalen
27
Ik ben helemaal alleen en heb geen familie meer. Dank dat jullie zijn gekomen. God zelf heeft jullie gestuurd! Stevanija, Bosnië en Herzegovina
Een waardige oude dag voor een oudere in Oost-Europa.
Steun ook een oudere! Ouderen in Oost-Europa worden zwaar getroffen door armoede en eenzaamheid. Help mee en ondersteun ons programma voor ouderen. Kijk voor meer informatie op zog.nl/ouderenzorg en help ons helpen! Direct online geven? Scan dan de QR-code of ga naar de website.
zendingovergrenzen.nl