Over Grenzen magazine

Jaargang 19 | Juli 2022

OVER GRENZEN Magazine van Zending over Grenzen

“Ik heb een diep verlangen naar Gods woord en dat geeft hoop.”

Fahrie

er

Gedragswetenschapp Ben Tiggelaar over:

De noodzaak van hoop

Inhoudsopgave

6

3

Woord vooraf Hoop is hoognodig

4

Sponsorkind schrijft brief aan sponsor.

Impact story Ik werd bevrijd van een leven in de duisternis

6

In beeld De reis van een sponsorpakketje

9

Feuilleton Schuilen of vluchten

10

10

Collega aan het woord Liefdadigheid maakt je niet arm

16 Colofon Over grenzen is een uitgave van Zending over Grenzen. Wenst u de informatie, verhalen en/of fotoverslagen die wij naar aanleiding van ons magazine op onze website plaatsen te ontvangen, laat ons gerust weten. Ons magazine is op verzoek verkrijgbaar in aangepaste leesvorm: grootletter of gesproken.

Het gebruik van QR-codes maakt het voor veel lezers makkelijk om meteen online te reageren. Maakt u geen gebruik van een smartphone of internet maar wilt u toch meer informatie ontvangen, schroomt u niet om ons te bellen.

Postadres Redactie Over Grenzen, Postbus 1222, 1300 BE Almere Bezoekadres Omroepweg 10, 1234 KV Almere, T 036 - 536 36 15, info@zendingovergrenzen.nl. zendingovergrenzen.nl, IBAN NL 56 INGB 0002 9625 56, BIC INGBNL2A, Giften zijn aftrek­­baar van de belasting, RSIN 003046552, ISSN 2214-3432, KvK 411 88 479 België Missie over Grenzen St. Jansbergsesteenweg 97, B-3001 Heverlee, missieovergrenzen.be, Ondernemingsnummer: 0434 4029 19 Redactie Peter van der Bijl, Theo van Netten, Denny Klomp en Yvonne Simonjan Tekstschrijvers Denny Klomp, Jeannette Coppoolse, Willem Folkersma Fotografie Beeldmateriaal Zending over Grenzen, Regina van de Munt, betrokkenen (privécollectie) en iStock Vormgeving Spankracht Ontwerpers, Lunteren Drukwerk Mailtraffic, Zwolle

12

Prikbord Wetenswaardigheden uit en over Oost-Europa

15

Het Levende Woord Zullen we ooit de oude ruïnes kunnen herbouwen?

János Hermán Mostert

16

De verdieping Hoop is van levensbelang!

20

Dit is mijn gezin Elly en Wabe De Glee en hun gezin

23

Column Cadeautje van God

24

Jouw land, mijn land Het verhaal van de Nederlandse Hannie en Hongaarse János 2

Woord vooraf

“Via het Zaaigoed project kan ik nu zelf gewassen telen.”

Hoop is hoognodig Met het einde van de coronacrisis in zicht, hadden we begin dit jaar voorzichtig hoop op betere tijden. Maar die hoop verdween algauw toen Rusland Oekraïne binnenviel. Al onze hoop op betere tijden werd plotsklaps van tafel geveegd en wat resteerde was heel veel onzekerheid. Het lot van onze sponsorgezinnen in Oekraïne en onze lokale medewerkers hield ons enorm bezig.

Als we geen hoop meer hebben, wat blijft er dan nog over? Juist hoop geeft mensen houvast en dat is precies wat Zending over Grenzen biedt. Ondanks alle ellende, de verschrikkingen, de pijn en het verdriet van de oorlog, hebben we gelukkig ook hoop kunnen geven. Zo hebben we in samenwerking met onze lokale partners en kerken veel maaltijden kunnen uitdelen aan vluchtelingen, onderdak kunnen bieden aan diegenen die op de vlucht waren en we hebben voedsel kunnen brengen naar Moldavië en Oekraïne.

4 24

Maar behalve in Oekraïne, zijn er nog zoveel meer plekken waar mensen hoop nodig hebben. En ook voor die mensen willen wij ons blijven inzetten. Er is al veel moois gebeurd.

Onze sponsorkinderen en -gezinnen krijgen voedsel- en hygiënepakketten, in gaarkeukens hebben we maaltijden en een luisterend oor kunnen bieden aan ouderen, we hebben Bijbelstudies georganiseerd voor vrouwen die met huislijk geweld te maken hebben, we hebben opleidingen kunnen regelen voor kinderen uit arme families en gezinnen konden gebruik maken van speciale projecten om hen op weg te helpen naar zelfredzaamheid. Het is fantastisch wat er allemaal met uw betrokkenheid, uw donaties en meerdere nalatenschappen tot stand komt!

Samen met u willen we de mensen in Oost-Europa blijven helpen waar we kunnen, zodat ze de toekomst weer hoopvol tegemoet zien. Naast het bieden van hulp en hoop, bidden we ook om hulp van God. Hij heeft een plan met ieder van ons en daar mogen we te allen tijde op vertrouwen. Als we dat doen, is er altijd hoop.

Peter van der Bijl Directeur

Moeilijke tijden onder de Roemeense Ceaușescu.

3

Impact story

Ik werd bevrijd van een leven in de duisternis

4

Impact story

Wat doet het met je, als je continu bang bent? Waar ga je heen, als je je nergens meer veilig voelt? Wat doe je, als je geen hoop meer hebt? Lees het verhaal van de Albanese Fahrie*, slachtoffer van huiselijk geweld, die op een bijzondere manier weer hoop vond.

A

lbanië is een conservatief land waar de rechten van de man nog altijd veel belangrijker zijn dan die van de vrouw. Deze mentaliteit heeft veel huiselijk geweld tot gevolg. Zo ook in het geval van Fahrie. Haar familie en vrienden wisten dat de dader haar eigen man was, maar ze raadden Fahrie aan om het geweld te accepteren. Zoals zoveel slachtoffers van huiselijk geweld in Albanië, kon ze nergens anders naartoe.

Ik leefde, maar het voelde of ik dood was Fahrie herinnert het zich nog goed: ‘De klappen waren zo hard dat ik me niet meer kon bewegen na afloop. Ik leefde, maar het voelde alsof ik dood was.

Onze financiële situatie was slecht. Mijn man was een zware drinker èn gokker, en hij verdiende geen geld voor zijn gezin.

Op een dag besloot hij om in Italië te gaan werken, maar hij bleef me bedreigen aan de telefoon.’

Ik voelde een liefde die ik nooit eerder had gevoeld Fahrie was de wanhoop nabij en had meerdere zelfmoordpogingen gedaan.

Maar toen ontmoette ze iemand, waardoor haar leven nooit meer hetzelfde was.

Fahrie vertelt: ‘Op een dag zat ik radeloos voor ons huis. Een vrouw zag me en vroeg of ik hulp nodig had. De vrouw vertelde me over Zending over Grenzen.’

Niet veel later werd Fahrie’s familie aan­­ gemeld voor het gezinssponsorprogram­ma van Zending over Grenzen. ‘Toen ik Arjana, onze gezinscoach, voor het eerst ontmoette, voelde ik een liefde die ik nooit eerder had gevoeld’, vertelt Fahrie.

‘Ze wist niets van mijn ellende, maar ze zei tegen me dat ik het aankon, ondanks de situatie waarin ik zat. Dat God weet wat er in ons leven omgaat en dat Hij trouw is. Ze zei dat Hij andere mensen gebruikt om mij en mijn familie te zegenen. Die woorden raakten mijn hart.’

Ik veranderde van binnen Arjana kwam vaak bij Fahrie en haar kinderen langs om samen te bidden en haar te bemoedigen. Fahrie leerde steeds meer over God en werd lid van een Bijbelstudiegroep voor vrouwen. Fahrie begon zich steeds sterker te voelen in en door haar geloof in God. Ze zegt: ‘De situatie met mijn man veranderde

niet, maar ik veranderde zelf van binnen.

Ik begon te snappen dat ik moest leven en niet moest sterven, voor mijn kinderen en voor mezelf. Ik bid voor mijn man, in de eerste plaats om te proberen om de boosheid die ik nog steeds voel naar hem toe, achter me te laten. Mijn man woont nog steeds in Italië en ik blijf bidden dat we ooit als een gezegend gezin samen mogen wonen in de toekomst.’

Gered van een leven in de duisternis Fahrie is God en Zending over Grenzen ontzettend dankbaar, omdat ze gered is van een leven in de duisternis. Ze is heel blij met alle materiële en emotionele hulp.

Via het zaaigoed project is ze gewassen gaan telen. Hierdoor heeft ze weer een gevoel van eigenwaarde en de kracht om werk te zoeken zodat ze haar kinderen kan onderhouden. Arjana vertelt hoe Fahrie haar vertrouwen verloren had in mensen en dat de enige weg naar haar hart, die van geloof en Gods liefde was.

Het was een lang, moeilijk proces, maar gelukkig heeft Fahrie een diep verlangen naar Gods woord en dat geeft hoop. ❰

*Alle namen zijn gefingeerd om de personen te beschermen.

Fahrie en haar kinderen pakken hun voedselpakket uit.

Fahrie is 40 en woont op het platteland van Albanië. Ze is 16 jaar geleden getrouwd en heeft 2 kinderen, Ana (14) en Oni (6). Ze wonen in twee kamers in een huis dat ze delen met de familie van haar man. Vanaf het begin van hun huwelijk, heeft Fahrie fysiek en emo­tioneel geweld moeten doorstaan.

Niet alleen van haar man, maar ook van haar schoonmoeder. Ze leefde constant in angst.

5

In beeld

De reis van een sponsorpakketje Wat is er mooier dan het gezin of kind dat je sponsort af en toe een persoonlijke brief, kaart of zelfs een pakketje te sturen?

Onze sponsors maken vaak gebruik van deze mogelijkheid om ‘hun’ kind of ‘hun’ gezin te laten weten, dat ze aan hen denken.

Sponsors Nathan Baan en Ruth Ellens delen met ons: Wij voelen het als een zegen en voorrecht, dat we tijdens het leven een aantal jaren quasi hand-in- hand mogen wandelen met Romagezinnen in Roemenië. Met dank aan het intens betrokken werk van stichting Zending over Grenzen, die dit alles mogelijk maakt.

Zo hebben we altijd een speciale boodschappentas in ons huishouden staan, waarin we door het jaar heen speelgoed en leuke, nuttige, gezellige en lekkere cadeautjes verzamelen, welke we dan één of twee keer per jaar opsturen. Ook proberen we af en toe een beeld uit ons dagelijks leven vast te leggen en met het pakketje mee te sturen. Wij genieten ook erg van een persoonlijk berichtje van onze sponsorgezinnen, eventueel aangevuld met een foto. Zo staan de harten van de gezinnen daar en onze harten dagelijks voor elkaar open. We leven in gedachten en in daden met elkaar mee, maar bovenal in gebed.

Dagelijks komen er brieven en/of pakketjes voor sponsorgezinnen en -kinderen bij ons binnen in Almere.

Collega’s en vrijwilligers maken de pakketjes gereed voor verzending naar Oost-Europa.

6

In beeld

De pakketjes liggen te wachten in ons magazijn in Almere voor transport naar Oost-Europa.

De Roemeense chauffeur is er! Alle hulpgoederen,,, en ook de pakketjes voor sponsorgezinnen en -kinderen,, worden geladen en zullen binnen een paar dagen,, in het land van bestemming zijn.,,

De chauffeur is aangekomen in Roemenië!

De pakketjes en brieven worden na het uitladen gesorteerd door onze lokale collega’s (Bulgarije/Roemenië).

Gezinscoaches en coördinatoren nemen het mee en gaan op bezoek bij gezinnen/kinderen.

7

In beeld Izabela (Roemenië) is blij met het pakketje van,, haar sponsor. Coördinator Daniel, die ‘de post’,, bracht, vertelt: “Een brief of pakketje tovert een,, lach op de gezichten van kinderen en is een groot,, plezier voor een heel gezin. Ik waardeer het enorm,, dat sponsors de moeite nemen om naast hun,, sponsorbijdrage af en toe iets van zich te laten horen,, en kleine cadeautjes te sturen. Soms is dit het enige,, cadeautje dat kinderen of gezinnen in een heel jaar,, ontvangen. Dank voor zoveel vrijgevigheid!”,,

Gezinscoach Ventislav (Bulgarije) gaat op bezoek bij familie Chervenkov en heeft een verrassing voor hen…

Ventislav: “Het gezin was blij verrast om een pakketje van hun sponsor te ontvangen. Ze zijn erg dankbaar voor de babyspulletjes, want het gezin verwacht binnenkort een baby. En de kleine Lubomir kon zijn geluk niet op: er was ook een cadeautje voor hem. Namens het gezin: dank u wel!”

Wat is sponsoring?

Enthousiast geworden?

Mensen weer op eigen benen laten staan zodat onze hulp overbodig wordt: dat is het doel waarmee gezinnen en kinderen in Oost-Europa gesponsord worden. Een lokale medewerker is nauw betrokken en begeleidt hen zowel met praktische als pastorale hulp, altijd afgestemd op de behoeften en kwaliteiten van de mensen in kwestie. Dat kan zijn met voedselpakketten en kleding, maar ook met gereedschap zodat ouders hun werk beter kunnen doen of huiswerkbegeleiding voor de kinderen.

• U kunt zich aanmelden als sponsor via zog.nl/m22-gezin of bel 036 - 536 36 15.

• B innen enkele dagen na aanmelding ontvangt u foto’s en informatie over uw kind of gezin.

• J aarlijks wordt u op de hoogte gehouden van de situatie van uw sponsorkind of -gezin.

• U kunt door het jaar heen kleine attenties versturen, in de vorm van een brief of cadeautje. (Zending over Grenzen zorgt voor vertaling en verzending.)

• U kunt persoonlijk kennismaken en de leefsituatie met eigen ogen zien door mee te gaan op een sponsorreis of zelf op bezoek te gaan.

Het is mogelijk om een gezin te sponsoren in Albanië, Bosnië-Herzegovina, Bulgarije, Moldavië, Oekraïne (tijdelijke stop) en Roemenië voor € 27,50 per maand.

Aan elk gezin worden maximaal vier sponsors gekoppeld.

Verander het leven van een gezin in Oost-Europa!

Het leven is voor mij en mijn gezin niet makkelijk geweest.

Maar door te zien dat er mensen zijn zoals mijn sponsor, die hun hand uitreiken om te helpen, is ons lijden verzacht.”

Altedo Myrteveliu, Albanië

8

Feuilleton

Schuilen of vluchten

B

OGDAN SCHRIKT WAKKER . HET DUURT NIET LANG VOORDAT hij weet wat hem gewekt heeft. Het geluid van de loeiende luchtalarmen verstoort de nachtelijke stilte. Binnen een paar seconden staat Bogdan naast zijn bed. Het is inmiddels routine geworden: schoenen aantrekken die naast zijn bed staan, jas aan die over de stoel hangt en wachten tot papa hem ophaalt.

Hij heeft zijn jas nog niet aan of papa komt al binnen. “Ben je klaar?” vraagt hij. Bogdan knikt. Samen lopen ze snel het kleine flatje uit, het kale trappenhuis in naar beneden.

Ze wonen er met z’n tweeën. Het is alweer een paar jaar geleden dat mama ergens anders ging wonen. Het is beter zo, denkt Bogdan soms. Beter dan de dagelijkse ruzies, het ge­schreeuw en deuren die werden dichtgeslagen. Maar soms hoopt hij ook dat het op een dag weer goed komt.

Buiten gekomen, lopen Bogdan en zijn vader de straat door naar het dichtstbijzijnde metrostation. Ze dalen de lange trap af en zoeken een plekje op het drukke perron, diep onder de grond. Op wat geroezemoes na, is het bijna stil in het station, zelfs het gejank van het luchtalarm is hier niet meer te horen. Een snikkende vrouw houdt haar handen voor haar gezicht, terwijl haar kind haar vragend aan haar jas trekt.

“Pryvit”, groet Bogdan hun oude buurvrouw die onder een wollen kleed tegen de muur zit. Ze zit nog op dezelfde plek als de nacht ervoor. Steeds meer mensen blijven ook overdag in het station. Of vertrekken, zoals mama, die naar een land ver in het westen is gegaan. Bogdan had er nog nooit van gehoord. Op school had hij over veel andere landen geleerd, zoals Polen, Roemenië en Rusland, waar zijn vriend Ioann vandaan komt. Toen ze vertrok, wilde Bogdan niet met zijn moeder mee, hoe erg ze ook aan bleef dringen.

Alle kinderen op school bleven ook en Bogdan hield van naar school gaan, waar hij veel leerde en kon spelen met zijn vrienden. Maar ondertussen zijn steeds meer kinderen uit zijn klas vertrokken en is de school gesloten.

De stilte wordt doorbroken door de telefoon van zijn vader die overgaat. “Blijf maar even zitten”, zegt hij. “Ik ben zo terug.” Hij gaat een eindje verderop staan, waar het wat rustiger is. Van een afstandje bekijkt Bogdan zijn vader die beurtelings verschrikt kijkt, dan boos en tenslotte vastberaden. Hij hangt op en loopt terug naar Bogdan. Maar nog voor zijn vader weer bij hem is, klinkt er een harde dreun die de grond doet trillen, gevolgd door diepe duisternis.

Verder lezen?

Bent u benieuwd naar de afloop van dit verhaal?

U leest het op zog.nl/m22-feuilleton Beschikt u niet over digitale middelen?

Vraag ons naar een papieren versie.

9

Collega aan het woord

LIEFDADIGHEID MAAKT JE NIET ARM Toen Valdet nog maar een tiener was, had het logo van Zending over Grenzen in het lokale nieuwsblad al een diepe indruk op haar gemaakt. Het kruis, de duif en een open wereld voor iedereen: ze vond het de mooiste afbeelding die ze ooit had gezien. Pas jaren later ging ze bij de organisatie met datzelfde logo aan de slag als gezinscoach. Ze voelde en voelt zich bevoorrecht dat ze onderdeel mag uitmaken van een organisatie die mensen steunt en bijeenbrengt uit liefde, zorg en compassie uit naam van God. Inmiddels is ze communicatiemanager en werkt ze samen met haar collega’s in een hecht team, waarbij de christelijke waarden leidend zijn.

V

Valdet Qyrfyci Valdet woont in Durrës in Albanië. Zij werkt al 20 jaar voor Zending over Grenzen als communicatiemanager in Albanië.

ia haar werk zoekt Valdet naar kansen om mensen zich minder alleen te laten voelen en om meer begrip te kweken voor situaties waarop vaak een taboe rust. Ze is enorm gemotiveerd om kwetsbare mensen met liefde en zorg te dienen. Het werk bij Zending over Grenzen was voor Valdet de sleutel tot het begrijpen van een compleet andere dimensie. Ze heeft de kracht ontdekt van het zetten van kleine stapjes. In haar werk, maar ook op persoonlijk vlak, heeft ze daarbij zelf ook geleerd om blij te zijn met elke goede stap of prestatie, hoe klein ook. Valdet wil een kleine, maar betekenisvolle bijdrage leveren aan arme gezinnen om ze te helpen in Albanië te blijven, zodat ze hier hun toekomst op kunnen bouwen. Albanië heeft haar inwoners hard nodig.

Land met problemen Albanië kent veel problemen, waaronder: armoede, politieke instabiliteit, corruptie, georganiseerde misdaad, werkloosheid onder jongeren, een gebrek aan hoger onderwijs, huiselijk geweld en alcoholmisbruik. In deze Over Grenzen kunt u ook het verhaal van Fahrie lezen. Volgens Valdet zijn er veel ‘Fahries’ in Albanië, met ieder haar eigen verhaal. Na de vele gesprekken die Valdet gevoerd heeft met slachtoffers van huiselijk geweld, realiseerde ze zich pas hoe vaak dit soort geweld voorkomt. De afgelopen jaren heeft Albanië een juridisch kader ontwikkeld om huislijk geweld te voor­komen en de slachtoffers te helpen, maar het ontbreekt aan finan­ ciële middelen om het in de praktijk te imple­menteren. Huislijk geweld blijft nog steeds een probleem, met grote consequenties.

10

Armoede niet veroordelen Valdet vindt het lastig dat er veel vooroordelen zijn ten opzichte van armoede. Armoede is geen persoonlijke keuze, maar vaak een weerspiegeling van de samenleving. In Albanië heeft het communistische verleden en de hedendaagse ontwrichte maatschappij veel invloed, wat buiten de invloedssfeer van individuen ligt.

Als mensen van generatie op generatie in armoede leven, is het moeilijk daaruit te komen. Ouders die geen opleiding hebben gehad en daardoor geen baan kunnen vinden, kunnen meestal ook geen opleiding voor hun kinderen betalen.

Mensen in het Westen vragen zich vaak af hoe het kan dat arme gezinnen zoveel kinderen blijven krijgen. Valdet legt uit dat kinderen worden gezien als een geschenk dat welkom is, met ieder een eigen doel in dit leven. Een andere reden dat arme gezinnen vaak veel kinderen hebben, is omdat kinderen als extra werkkrachten kunnen dienen op latere leeftijd.

Bovendien hebben vrouwen vaak geen geld voor anticonceptie, of weten er gewoon te weinig van. “Als rijke mensen bereid zijn te delen met arme mensen, kunnen we armoede bestrijden. Daarnaast hebben arme gezinnen leiding nodig om te veranderen, om zich te bevrijden van de ketenen van armoede en een betere toekomst op te bouwen voor hun kin­ deren.” Valdet voegt toe: “Het is voor jonge mensen hard nodig dat ze een hoopvolle toekomst tegemoet gaan, zodat ze wegblijven van crimina­liteit en zodat meisjes een opleiding kunnen doen. Hen steunen zal een verschil maken, niet alleen in hun levens maar ook in dat van de gemeenschap waarin ze wonen, en zelfs voor hun land en de EU.”

Collega aan het woord

“‘Het is voor jonge mensen hard nodig dat ze een hoopvolle toekomst tegemoet gaan.”

Veranderingen geven hoop Gelukkig is er met hulp al veel veranderd in Albanië. Een stijgend aantal jongeren uit onze sponsorprogramma’s studeert nu. Steeds meer slachtoffers van huiselijk geweld doorbreken de stilte. Het aantal gezinnen dat zelfvoorzienend wordt, stijgt ook. Onderdeel uitmaken van een positieve verandering in het leven van anderen, is waar Valdet veel voldoening uit haalt.

Ze vindt het prachtig om te zien dat sponsor­ gezinnen op hun beurt vrijwilligerswerk doen in onze projecten, waardoor ze zelf tot een voorbeeld worden voor anderen. “Wat ik het leukst vind, is de dankbaarheid die oud-sponsorgezinnen tonen als we ze weer eens spreken.

De positieve veranderingen in hun leven zijn de beste manier om ons team te bedanken en ons te laten zien dat we ons werk goed doen als dienaren van God,” zegt ze stralend.

Ze besluit: “Liefdadigheid maakt je niet arm.

Ik geloof dat onderwijs, goedheid en liefdadigheid de beste wapens tegen armoede zijn. Er zijn veel arme gezinnen die de armoedeketen hebben doorbroken en zelfvoorzienend zijn geworden dankzij het sponsorprogramma en zij zijn een goed voorbeeld dat hulp werkt en dat het een verschil kan maken in het leven van mensen.” ❰

Valdet wordt hartelijk onthaald door de twee dochtertjes van een sponsorgezin.

11

Prikbord

Wetenswaardigheden uit en over Oost-Europa

grensland Hoe lang is de arm van Poetin?

In het reisprogramma Grensland reist Jelle Brandt Corstius in acht afleveringen door Rusland en zijn grenslanden Moldavië, Letland, Wit-Rusland, Kazachstan en het onrustige Oekraïne. Een serie over propaganda en eigen identiteit.

De serie werd uitgezonden in 2015.

Docu

Bekijk de afleveringen  NPO Start of duik in de bijbehorende verdieping www.vpro.nl/programmas/ grensland

Boek

Vrij - Lea Ypi

Wat is de ware betekenis van vrijheid? Lea Ypi groeit op in Albanië, een van de meest geïsoleerde landen ter wereld, waar communistische idealen de plaats van religie innemen.

Deze laatste stalinistische uithoek van Europa wordt geteisterd door schaarste en politieke executies, maar voor Lea is het haar thuis. Een plek waar mensen gelijk zijn en buren elkaar helpen – een plek van saamhorigheid en hoop. Een jaar na het neerhalen van de Berlijnse Muur komt het socialisme in Albanië in een vrije val terecht en het land gaat failliet. ‘Vrij’ is een onvergetelijk boek over volwassen worden te midden van politieke onrust. Ypi verkent op ingenieuze wijze de grenzen van vooruitgang en de last van het verleden, belicht de dunne lijn tussen idealen en werkelijkheid en onderzoekt waar onderdrukking en vrijheid elkaar raken.

Voor meer informatie over de schrijver kijk op YouTube  Growing up during the last days of communism I Lea Ypi

Wie het mooist valt - Sara Novi Zagreb, 1991. De tienjarige Ana Juric leidt een zorgeloos bestaan. Maar wanneer in Joegoslavië de oorlog uitbreekt wordt haar idyllische jeugd ruw verstoord. Het dagelijks leven wordt opeens gekenmerkt door voedselrantsoenen, luchtaanvallen en mitrailleurgeweld. Buren beginnen elkaar te wantrouwen en Ana’s gevoel van veiligheid brokkelt langzaam af. Wanneer ze er plotseling alleen voor komt te staan, moet Ana haar weg zien te vinden in een gevaarlijke wereld. New York, 2001. Ana studeert en woont in Manhattan. Hoewel ze getracht heeft het verleden achter zich te laten, kan ze niet aan haar oorlogsherinneringen ontsnappen – ze heeft geheimen die ze zelfs voor haar geliefden verzwijgt. Achtervolgd door de gebeurtenissen die haar familie voor altijd hebben veranderd, besluit ze na tien jaar naar Kroatië terug te keren, in de hoop vrede te sluiten met de plek die ze ooit thuis noemde.

12

Prikbord

pzzl

Woordzoeker

Bosnische Cevapi

G H U I S C H O E N E N

Ćevapi is in elke keuken in Bosnië en Herzegovina te vinden. Dit is een typisch gerecht uit de Balkan. Ćevapi wordt al sinds honderden jaren gegeten in de traditio­ nele keuken van Bosnië en Herzegovina en nu kunt u het thuis ook maken met dit super makkelijke recept.

Bereidingstijd: 15 minuten, kooktijd: 10 minuten Ingrediënten • 600 gr fijn rundergehakt • 300 gr fijn lamsgehakt (of varkensgehakt) • 3 teentjes knoflook, geperst • 1 theelepel zout • Eventuele andere kruiden naar smaak • 1 theelepel zwarte peper • Verse peterselie

E E K E R K E O N K E T

H T Z O O R L R I S I S

G N E I D E P D H I T B

N E N N N W E E C R A IJ

I G E E O S N T A A N B

D N K R Z I C A M L O E

I A N E E U T O S A D L

E L P L R E I R D L K L G U O H P O V O H O E C AW S S C O M S H L E S

O V P P M A K R E M O Z

Hieronder vind je de beschrijving van de woorden + het aantal letters van elk woord. De overgebleven letters in de woordzoeker vormen de oplossing.

at je doet als je ziet dat iemand het niet alleen kan •W _ _ _ _ _ _.

•M ensen wonen het liefst in een _ _ _ _.

• Hier

komen kinderen om te leren _ _ _ _ _ _.

•K inderen moeten thuis soms ook _ _ _ _ _ _ _ _ doen voor school.

•A nder woord voor vervolgstudie _ _ _ _ _ _ _ _ _. it doe je om geen honger te krijgen _ _ _ _.

•D •A ls je dorst hebt, dan moet je _ _ _ _ _ _ _.

•Z ending over Grenzen geeft daklozen in Bulgarije te eten. Dit programma heet _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.

•A ls je naar buiten gaat, doe je _ _ _ _ _ _ _ _ aan.

•O m niet in je blootje te lopen doe je _ _ _ _ _ _ aan.

•V ieze kleren worden schoon in een _ _ _ _ _ _ _ _ _ _.

•K inderen krijgen van Zending over Grenzen vaak ook _ _ _ _ _ _ _ _ _ Hierdoor leren ze meer over God. • Christenen die samenkomen, doen dat in een _ _ _ _. rme gezinnen krijgen bij Zending over Grenzen ook een •A _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ die hen helpt om hun leven weer op orde te krijgen.

• Plaats waar kinderen een deel van de zomervakantie door kunnen brengen en een heerlijke tijd beleven _ _ _ _ _ _ _ _ _.

• Iemand die niet ziek is, die is _ _ _ _ _ _.

• Als je iets heel graag wilt, dan is dat een groot _ _ _ _ _ _ _ _ _.

• Iemand die geld geeft, doet een _ _ _ _ _ _ _.

• Als je een betaalde baan hebt, dan ontvang je _ _ _ _ _ _ _.

Bereidingswijze Doe het rundvlees, lamsvlees, zout en eventuele andere kruiden in een grote kom. Kneed het geheel met schone handen gedurende 5 minuten. Bedek het vlees met plastic folie en leg een nacht in de koelkast.

Haal de volgende dag het plastic eraf en roer de knoflook en zwarte peper er doorheen. Vorm smalle worstjes van het vlees, niet langer of dikker dan een wijsvinger – dit kun je het beste doen met natte handen, zodat het vlees niet aan je handen blijft plakken. Blijf je handen natmaken na ieder paar worstjes die je rolt.

Verwarm de grill of steek de BBQ aan. Vet de grill in met wat olijfolie. Grill de worstjes op medium hitte tot ze gelijkmatig gegaard zijn en bruin aan alle kanten.

Serveer warm met Turks (plat)brood en vers gesnip­ perde uitjes.

eten

De oplossing van deze puzzel vindt u op zog.nl/m22-oplossing

Serveertip: • Turks platbrood • Gesnipperde rauwe uitjes

13

Advertentie

Maak van uw adres een inzameladres Heeft u ruimte om spullen op te slaan en wilt u een bijdrage leveren aan ons werk?

Word dan inzameladres waar mensen hun spullen kunnen brengen. Onze chauffeur haalt de spullen periodiek bij u op, waarna alles op transport naar Oost-Europa gaat.

Wij komen graag met u in contact!

Meer informatie?

Kijk op zog.nl/m22-inzameladres

Oude fiets

Luiers & Hygiëne

Wie maakt u blij met uw oude fiets?

Heeft u nog een oude fiets? U kunt daar een kind ontzettend blij mee maken!

Breng deze naar een van onze inzameladressen.

Wij zorgen dat uw fiets een tweede leven krijgt.

Enig idee hoe blij moeder Ludmyla met een pak luiers is?

Help mee en breng luiers of andere hygiëne­producten bij een van onze inzameladressen.

Deze producten zijn altijd nodig.

Meer informatie?

Kijk op zog.nl/m22-fietsen voor alle inzameladressen.

Meer informatie?

Kijk op zog.nl/m22-producten

Naaimachines gezocht Geen toekomst zonder opleiding Goed onderwijs kan deuren openen naar werk en zekerheid. Voor onze vakopleidingen in onder andere Roemenië zijn wij op zoek naar naaimachines.

Nog een oude naaimachine staan? Dan zijn wij daar zeker naar op zoek.

Meer informatie?

Kijk op zog.nl/m22-naaimachine

14

Het Levende Woord

Zullen we ooit de oude ruïnes kunnen herbouwen?

Deze vraag werd gesteld aan een predikant, na de val van de dictatuur in Roemenië in 1989.

Dat jaar, op het eerste vrije kerstfeest, preekte hij uit Jesaja 61:1-11.

Hij trok indertijd met paard en wagen door de heuvels achter Apahida richting Nagysármás om zijn gemeenteleden op te zoeken.

Het land werd meer dan veertig jaar geteisterd door de ideologie van de Roemeense Communistische Partij. Er was armoede en ellende alom, angst en terreur. De staat voerde een duivelse oorlog tegen het eigen volk, tegen waarheid en recht, tegen de christelijke identiteit.

De gevangenissen waren vol, dissidenten werden gedeporteerd naar uithoeken van het land. Duizenden probeerden te emigreren of sloegen op de vlucht met alle gevaren van dien.

De dominee vertelde over de tragedie van zijn parochie. Hoe zeventig jaar geleden zomaar opeens een staatsgrens werd getrokken, dwars door het dorp en hoe het kerkgebouw werd gesloopt. En precies daar, in dat gebied, hadden de soldaten hun ‘speelveld’. Hij vluchtte naar het noordelijke deel, en toen er een begrafenis plaatsvond in het zuidelijke deel van het dorp, stond hij op de top van de heuvel, vanwaar hij de rouwenden toesprak. Hij zong de verzen van Psalm 90, samen met de begrafenisstoet in de vallei. Ondanks de getrokken grens bleven deze mensen hoop koesteren, dat ze elkaar weer zouden ontmoeten op een plek, rond Woord en sacrament.

János Hermán Mostert János (74) is een etnisch Hongaar uit Roemenië. Hij is sinds 1975 getrouwd met Hannie. Ze hebben samen 6 kinderen en wonen in Zwolle.

János is voorganger in de Hongaarse Gereformeerde kerk.

Vanaf de jaren negentig zijn er vele vrachtwagens gekomen om humanitaire hulp te brengen, ook naar dit gebied. En in de zomer van 1990 zagen mijn vrouw en ik hoe de dorpelingen oude stenen verzamelden en hoe ze de dakpannen één voor één met tandenborstels schoonmaakten. Hoe na veertig jaar in Kajan het oude schoolgebouwtje een kerkje werd met witte muren en rode dakpannen. Er kwam een preekstoel en banken, als een geschenk van de broederschap uit Assen.

Ja, ruïnes kunnen herbouwd worden! En mensen gered!

In het weeshuis van Csíkszereda werden honderden kinderen aan­ getroffen die niet waren gedoopt; nooit hadden ze een kerkdienst kunnen bijwonen omdat het verboden was. Maar nu lag de weg open ook voor hen! Ze kregen doopouders en konden beginnen aan een leven in geloof en liefde en met goede hoop.

Nu denken we aan onze broeders in Oekraïne waar een verschrikkelijke oorlog woedt. Zij hopen dat er vrede komt en wij bidden mee, dat de ruïnes herbouwd zullen gaan worden. We bidden om troost voor de huilende zielen, om zorg voor kinderen en zwakken en hoewel de verliezen met de dag groter lijken te worden, zal er volharding, kracht en hoop zijn. We geloven, dat God zijn liefde in ons uitstort, door ons de Heilige Geest te geven. (Romeinen 5: 5) Onder leiding van die Geest kan het leven steeds opnieuw beginnen. Hoe hoopvol is dat!

15

De Verdieping

Hoop is van

levensbelang!

Gedragswetenschapper Ben Tiggelaar over de noodzaak van hoop Wat is hoop eigenlijk en waarom is het belangrijk dit te hebben? Wat als je alleen maar wanhoop ervaart in je leven, wat doet dat dan met je? Zending over Grenzen sprak erover met gedragswetenschapper en christen Ben Tiggelaar.

16

De Verdieping

Maar wie hoopt op de HEER krijgt nieuwe kracht: hij slaat zijn vleugels uit als een adelaar.

Jesaja 40:31

“Als je het mij vraagt, is hoop van levensbelang voor mensen! Het is de overtuiging dat er, ondanks tegenslag, toch goede dingen te gebeuren staan. Wist je dat hoop supergezond is voor je? Psychologen geloven dat het een belangrijke bijdrage levert aan ons welzijn. Ze zeggen zelfs dat mensen met hoop gezonder en gelukkiger zijn en beter presteren op tal van terreinen. Wat je ook ziet, is dat hoop mensen in actie brengt. Als je namelijk gelooft in de goede afloop, durf je uit de startblokken te komen. Want je gelooft dat het iets uitmaakt als je meedoet. En dat gevoel is een heel positief gevoel.”

dat ik zelf ook een bijdrage mag leveren aan die nieuwe toekomst. Dat gaat allemaal over het tweede punt: verschillende paden naar die positieve toekomst.

En als derde geloof ik dat de Bijbel behoorlijk realistisch is over de problemen die je als gelovige zult ontmoeten.

Maar de Bijbel reikt je tegelijk ook allerlei strategieën aan om toch vol te houden.

Denk aan de brief van Paulus aan de Efeziërs, waar het gaat over de geestelijke wapenrusting. De Bijbel spreekt sowieso veelvuldig over hoop en Paulus noemt hoop een van de belangrijkste kenmerken van het christelijk geloof.”

Wat is er nodig om hoop te kunnen hebben? “Er is een onderzoeker, Shane Lopez, die zich jarenlang heeft verdiept in hoop. Volgens hem zijn er drie dingen nodig om hoop te kunnen hebben. Laat ik ze even opnoemen. Nummer één: je moet een toekomstvisie ontwikkelen.

Een toekomstvisie is een positief beeld waar je naartoe wilt leven. Hoop is niet zomaar een positieve emotie, maar het is gericht op een doel. Als nummer twee zegt Lopez dat je een idee moet hebben over de manier waarop die toekomst bereikt gaat worden. Je moet volgens de onderzoeker allerlei verschillende paden naar die toekomst voor je kunnen zien.

En als derde punt noemt Lopez dat het ook nodig is dat je je voorstelt welke tegenslagen je onderweg zult tegenkomen en hoe je die dan gaat overwinnen. Er zit dus ook een dosis realisme in hoop.”

Wat als je geen hoop hebt, maar wanhoop? “Wanhoop maakt je passief.

Het is het tegenovergestelde van hoop.

Je ziet geen positieve toekomst voor je.

Je gelooft niet dat jouw acties of die van anderen daar iets aan kunnen veranderen.

En aan de tegenslagen die jou zullen treffen kun je niets doen. Iedereen ervaart wel eens wanhoop. Op school, op finan­ cieel gebied of in de liefde. Maar voor de meeste mensen geldt dat dit meestal weer voorbijgaat. Als je langdurig wanhoop ervaart, niet alleen rond een bepaald aspect van je leven, maar met betrekking tot je leven als geheel, dan is dat heel zorgelijk en verdrietig.”

In hoeverre speelt godsdienst een rol? “Ik denk dat geloof een belangrijke rol kan spelen bij alle drie de punten die ik net noemde. Ik ben zelf christen en geloof dat God een geweldige toekomst voor ogen heeft met deze wereld.

Een toekomst waarin geen dood, verdriet en geweld meer zullen zijn. Dat is een heel positieve toekomstvisie. Daarnaast geloof ik dat Jezus Christus een doorslaggevende rol speelt bij het bereiken van die toekomst. Zijn dood en opstanding zijn beslissend daarvoor. Ik geloof ook dat mijn leven hierdoor kan veranderen en

17

Kun je uit die vicieuze cirkel komen? “Gedragsverandering draait in hoge mate om: oefenen. Wie nieuw gedrag wil leren, moet oefenen en ervaren dat het werkt. Dat gevoel van beloning is essentieel.

Laat ik een voorbeeld geven. Vorige week had ik het net opgezocht: mensen die hun rijbewijs halen in Nederland hebben gemiddeld genomen daar 43 uur voor geoefend. En tijdens die uren doen ze talloze keren hetzelfde: pook in de versnelling zetten, koppeling laten opkomen met je linkervoet, gas intrappen met je rechtervoet. En ervaren dat het werkt, dat de auto rijdt zoals je wilt. Anders leren denken, is niet hetzelfde als leren autorijden, maar het lijkt er wel een beetje op. Ook hier geldt dat oefenen, herhalen ❱

De Verdieping

misschien in het algemeen wel een paar dingen te zeggen. Laat ik één ding noe­men waar ik meteen aan moest denken toen ik het verhaal hoorde. Wie opgroeit in een land als Roemenië onder de dictatuur van Ceauşescu, die leert niet hopen. Die leert juist dat alles wat je probeert eigenlijk zinloos is. Jaar in jaar uit is dat wat je hoort, ziet en zelf ervaart. Wie opgroeit in Nederland leert bijna het tegenover­ gestelde. Natuurlijk zijn er hier ook tal van misstanden, maar de vrijheid die we kennen, de toegang tot zorg en onderwijs, de mogelijkheden om je te ontwikkelen, die zijn echt bijzonder, vergeleken met de meeste andere landen in de wereld.

Voor de gemiddelde Neder­lander is het makkelijker om te hopen dan voor de inwoners van veel andere landen.”

Ben Tiggelaar Ben (53) is getrouwd met Ingrid en samen hebben ze vier kinderen.

Elke week schrijft hij een column voor het NRC. Van huis uit is hij bedrijfs­ kundige, maar hij draagt nog meer petten. Die van bestseller-auteur, van veel gevraagd spreker en docent én die van gedragswetenschapper.

Hij studeert al meer dan dertig jaar op leiderschap, gedrag en verandering.

Daarbij gelooft hij in heldere principes en gewoon gezond verstand.

“Want aan mooie theorieën die je niet kunt toepassen, heb je niet veel.”

en het ervaren dat je denkwijze ‘werkt’ en ‘goed voelt’ belangrijk zijn. Maar, het is wel belangrijk om te weten dat je niet zomaar klakkeloos een cijfer of een aantal dagen kan noemen dat nodig is voor een geslaagde gedragsverandering. En wan­ neer ben je ‘klaar’ met een verandering?

Bij het leren autorijden is er een examen met normen, maar voor de meeste dingen in het leven die belangrijk zijn, bestaat zoiets niet. Bovendien komen verande­ ringen in allerlei soorten en maten en mensen verschillen van elkaar.”

Voor wie in het verhaal ‘Jouw land, mijn land’ (pagina 24) heeft hoop de meeste impact? “Allereerst wil ik zeggen dat het verhaal van János en Hannie indrukwekkend is. Ik ken alleen dit verhaal dat je me nu vertelt en ken hen natuurlijk niet persoonlijk. Maar er zijn

18

Kan iemand als János uiteindelijk hoop hebben? “Dat kan heel lang duren. We leren niet zozeer hopen door wat iemand ons vertelt. We leren vooral hopen door ervaringen. We moeten ervaren en voelen dat er meer mogelijk is dan we dachten. En dat niet één keer, maar herhaaldelijk. Bovendien gaat dit met kleine stapjes. Mensen zonder hoop gaan niet zomaar iets grandioos proberen, slagen daarin en zijn opeens vol hoop.

Natuurlijk, er gebeuren soms wonderen, maar mense­lijkerwijs gesproken is dit een lange weg.”

Waarom is gedragsverandering vaak een lange weg? “Er zijn allerlei factoren die meespelen. De complexiteit van het gedrag dat iemand wil leren, is belangrijk en speelt mee. De omstandigheden zijn belangrijk. De persoon zelf en zijn of haar karakter. Maar om even terug te keren naar het onderwerp ‘hoop’: er moet wel écht iets gebeuren in een mensenleven om de weg van wanhoop naar hoop te vinden. Dat is niet makkelijk. Maar het kan wel en dat is op zichzelf al een hoopvol gegeven.”

De Verdieping

Teamleider Moldavië reageert We vragen Tudor Lungu om te reageren vanuit de ervaringen in de praktijk. Hij vertelt dat hij samen met zijn team de mensen in nood een hart onder de riem steekt door met hen op te trekken juist in moeilijke tijden. Samen bouwen ze aan een persoonlijke relatie met gezinnen, kinderen en ouderen die worstelen met armoede. Dan ontstaat er ruimte voor hoop op een betere toekomst.

Hoop bieden als er eigenlijk geen hoop meer is “Zelfs als een situatie in onze ogen hopeloos is, verliezen we de moed niet. Hoop is het resultaat van de langdurige relatie die we aangaan met de mensen in nood. Juist dan ontstaat wederzijds vertrouwen en kunnen gezinscoaches en coördinatoren woorden van troost en bemoediging spreken, zelfs rond een ziekbed of bij het overlijden van een geliefde. Door de persoonlijke relatie accepteren gezinnen, kinderen of ouderen ook de maatschappelijke begeleiding van de gezinscoach of coördinator”.

Verschil in ontwikkeling Tudor en zijn team zien duidelijk verschil in ‘hoop’ of ‘geen hoop’ bij mensen die gevangen zitten in een situatie van armoede en uitzichtloosheid. “Mensen die hoop

hebben en zich toevertrouwen aan God zijn optimistischer. Ze blijven aan het werk, omdat ze vertrouwen dat God hun leven in Zijn hand houdt. Mensen zonder hoop zijn snel ontmoedigd, bang en wanhoop overspoelt hen. Ons team doet er alles aan om de mensen die aan onze zorg zijn toevertrouwd aan te moedigen om vertrouwen te hebben en te geloven dat God voor hen zorgt”.

Wederkerigheid van hoop “Hoop en bemoediging is er ook voor ons”, laat Tudor tot slot weten. “Gezinnen die we helpen vertellen onze medewerkers dat ze zich geliefd en gezien voelen door de zorg voor hen, dat ze daardoor weer hoop hebben voor de toekomst. Het stemt ons dankbaar dat door het verlenen van materiële hulp, pastorale zorg en maatschappelijke begeleiding God hen nieuwe hoop geeft”. ❰

Advertentie

Sponsorreizen Ontmoet uw sponsorkind/-gezin. Ga mee op sponsorreis!

Wilt u uw sponsorkind of -gezin graag ontmoeten? Dat kan!

We organiseren elk jaar reizen naar Oost-Europa.

Meer informatie?

Kijk op zog.nl/m22-reizen

19

Tudor Lungu Tudor (43) is teamleider voor Zending over Grenzen in Moldavië.

Hij groeide in een ontwricht gezin: zijn moeder stond er alleen voor, nadat vader het gezin had verlaten.

Zijn zus werd noodgedwongen naar een kindertehuis gebracht. Tudor weet als geen ander hoe het is om in armoede en uitzichtloosheid op te groeien. Nu reikt hij uit naar gezinnen en kinderen in een vergelijkbare situatie.

Dit is mijn gezin

Elly en Wabe de Glee en hun gezin Via onze actie Week met een Grens kwamen we in contact met de familie de Glee, een bijzonder gezin dat hieraan deelnam. Vanwege de samenstelling en grootte van het gezin, waren wij heel benieuwd naar hun verhaal.

We spraken Elly over haar gezin, hun verdriet en hoop op de toekomst na een moeilijke periode en hun deelname aan Week met een Grens.

20

Dit is mijn gezin Bewustwording De Week met een Grens bracht veel bewustwording in het gezin: wíj hebben een dak boven ons hoofd, een warme douche, een geïsoleerd huis en je weet dat het na een week voorbij is.

Die dingen gelden in Oost-Europa natuurlijk allemaal niet.

De conclusies van de kinderen waren inspirerend: Abeni vindt het heel erg voor de arme mensen en ‘cool’ dat haar gezin hieraan mee heeft gedaan. Sifra vond het leuk om mee te doen en helemaal niet zo heftig. Hannah vond het niet zo fijn om mee te doen, maar het heeft wel bewustzijn gecreëerd en ze ziet nu nog meer in hoe verwend we hier in Nederland zijn.

Al met al zou het gezin een volgende keer graag weer meedoen.

Nog wat tips voor toekomstige deelnemers: Doe gewoon mee!

Maak het jezelf niet al te moeilijk, houd het haalbaar en een beetje leuk. ❰

Familie De Glee Elly en Wabe De Glee uit Barneveld runnen een gezin met zes kinderen, waarvan er drie bij hen geboren zijn en drie in Nigeria: Daan (20), Hannah (18, geboren in Nigeria), Sifra (16), Thamar (13), Abeni (12, geboren in Nigeria) en Olaitan (4, geboren in Nigeria).

Het gezin is momenteel nog in afwachting van een volgende adoptieprocedure: HáoDà van 6 uit China zal ook in het gezin opgenomen worden, als alles rond is.

Meer lezen over de familie De Glee en Olaitan?

H

et gezin heeft heftige periodes meegemaakt. Vier jaar geleden overleed hun geadopteerde dochtertje Olaitan uit Nigeria. Olaitan had een stofwisselingsziekte, die alleen behandeld kon worden met een stamceltransplantatie.

Dit leek aanvankelijk te lukken, maar uiteindelijk is Olaitan door een medische misser geheel onverwacht overleden.

Elly en haar gezin hebben ondanks dit grote verdriet heel duidelijk Gods aanwezigheid gevoeld. Elly zegt: ‘Gods eeuwige armen waren onder ons toen Olaitan overleed. Ons hele gezin viel na haar sterven als het ware in Zijn liefdevolle armen.’ De gedachte dat ze Olaitan op een dag terug zullen zien, geeft hoop.

Kijk op zog.nl/m22-Glee voor het uitgebreide verhaal.

WEEK MET EEN GRENS De schrijnende armoede in Oost-Europa, waar Zending over Grenzen tegen strijdt, kan een ver-van-mijn-bed-show zijn. De Week met een Grens brengt het dichterbij, doordat u zelf ervaart hoe het is om van een gekregen voedselpakket te leven.

“Ons hele gezin viel na haar sterven als het ware in Zijn liefdevolle armen.”

Wilt u de uitdaging ook uitgaan?

Week met een Grens

Eén week. Eén voedselpakket. Durft u het aan om een week met minder te leven? Abonneer u dan op onze socials om op de hoogte te blijven, want begin 2023 willen we wederom een Week met een Grens organiseren.

De deelname aan Week met een Grens was geen weloverwogen keuze. Via Facebook zag Elly een oproep en heeft zich toen impulsief aangemeld, zonder dit verder met de kinderen te overleggen. Het gezin vindt dit soort dingen leuk om te doen en de insteek past bij hoe het gezin in het leven staat.

Ze reali­seren zich juist door hun kinderen uit Nigeria hoe goed ze het hier in Nederland hebben en hoeveel er in Nederland soms gezeurd wordt.

facebook.com/zendingovergrenzen instagram.com/zendingovergrenzen

Het hele gezin heeft uiteindelijk meegedaan aan Week met een Grens. De kinderen gingen recepten zoeken en bakten bijvoorbeeld koekjes van de cruesli en de olie die in de doos zaten.

Elly vertelt dat creativiteit en flexibiliteit de toverwoorden waren.

Zo hebben ze de week ingekort tot een werkweek van maandag tot en met vrijdag en hebben ze af en toe wat ingrediënten van de voorraadplank toegevoegd, zoals cacaopoeder. Grappig genoeg was Elly zelf aan het begin van de week erg optimistisch, haar man was dat wat minder. Aan het einde van de week concludeerde haar man juist dat het eigenlijk goed te doen was, maar bleek dat Elly zelf wel wat moeite had gehad om het vol te houden.

21

Advertentie

Sponsor een gezin!

De familie Cucos is een arm gezin uit Moldavië. Gezondheidsproblemen zijn er de oorzaak van dat het gezin niet kan werken en in eigen onderhoud kan voorzien. De kleine uitkering gaat volledig op aan vaste lasten en medische kosten; er blijft niets over om van te leven. De grootouders helpen het gezin af en toe met wat boodschappen, maar hun kleine pensioen is ontoereikend om in alle noden van hun kinderen en kleinkind te voorzien.

Verander het leven van een gezin in Oost-Europa!

Voor € 27,50 per maand helpt u om een gezin als de familie Cucos te voorzien van de broodnodige praktische, emotionele en geestelijke steun.

Meer informatie?

Kijk op zog.nl/m22-sponsoring en meld u aan als sponsor.

Steun ons via een nalatenschap “Streven naar langetermijneffecten: dat is mijn ding.”

Mevrouw van Pelt uit Hendrik-Ido-Ambacht is 86 jaar, maar nog ontzettend bij de tijd en geestelijk fit. Inmiddels is ze wel op een leeftijd gekomen, waarop ze niet meer zoveel kan doen als toen ze nog jong was. Ze zegt: ‘Ik ben niet meer in staat om fysiek mee te helpen in OostEuropa met het werk dat Zending over Grenzen doet, maar financieel meehelpen kan ik wel.’

Daarom heeft ze voor Zending over Grenzen een bedrag gereserveerd in haar testament.

Een financieel nalatenschap is voor haar de ideale manier om iets te doen voor haar mede­mens. Mevrouw van Pelt zegt: ‘Ik ben heel blij en dankbaar dat er zulk belangrijk werk gedaan wordt. Dit werk is wat God van ons vraagt, dit is Zijn doel voor ons. Dat ik via jullie hieraan mee kan helpen, dat is toch prachtig?’

Bedrijven maken impact2 Samen met bedrijven onderzoek ik mogelijkheden en bespreek ik graag specifieke voor­keuren en ideeën om samen met Zending over Grenzen een concreet verschil te maken in het leven van kwetsbare mensen in armoede. Wij streven naar zelfredzaamheid met een spin-off naar de directe omgeving. Een mooi voorbeeld vind ik dat een bedrijf meewerkte aan een project waarin werd voorzien in zaaigoed en gereedschap om groenten te verbouwen en het land te kunnen blijven bewerken. De gezinnen voorzien nu in eigen levens­onderhoud, het draagt bij aan de landbouwontwik­ keling en werk­gelegenheid in hun omgeving én de opbrengst wordt verhandeld op lokale markten.

Meer informatie?

Wilt u meer weten over de mogelijkheden?

Kijk op zendingovergrenzen.nl/nalaten voor de brochure of vraag het aan via 036 – 536 36 15.

Streeft uw bedrijf ook naar langetermijneffecten?

Samen kunnen we de mooiste resultaten behalen.

Bel Hannie van Schaik 06 – 38 60 65 43 of mail naar, hvschaik@zendingovergrenzen.nl,

“Dit werk is wat God van ons vraagt, dit is Zijn doel voor ons.”

Meer informatie?

Kijk op zog.nl/m22-bedrijven

22

Column

Cadeautje van God niet aan kan’) want de échte problemen die boven ons hoofd hingen kon ik niet toelaten zonder volledig in te storten. Ik bleek in de realiteit ook maar een mens te zijn. Maar de hoop, waarvan je hoopt dat je je eraan vastklampt, die was er. Hopen op een wonder, hopen dat hij een normaal leven krijgt en hopen dat de ellende snel verdwijnt ging helemaal van zelf. Hoop bleek, zoals ik altijd al hoopte, een anker te zijn.

‘“Lig je lekker?” vraagt Poes Muis. “Heerlijk”, gaapt Dikkie Dik. “Jij ook?””Jaha”, gaapt Poes Muis.’ Ik lees mijn driejarige dochter voor over poezen die het perfecte slaapplekje zoeken en ik gaap een diepe gaap. Het kan simpelweg de vermoeidheid van een jonge moeder zijn, maar gapen wanneer een ander gaapt - zelfs een geliefd kinderboekenpersonage betekent ook dat je wel óntzettend empathisch bent. Sowieso zie ik mezelf graag als inlevend, maar daarin gedraag ik me soms wel als een in het nauw gedreven kat die gekke sprongen maakt.

Want ben ik echt empathisch met Oekraïense vluchtelingen als de oorlog me volledig in beslag neemt en ik dagenlang met buikpijn rondloop, me voorstellend dat mijn gezin en ik op de vlucht zijn?

Het draait eigenlijk om mezelf, dat alternatieve universum waarin ik op zo’n moment rondloop en nadenk over de keuzes die ik zou moeten maken, de rijkdom die ik zou moeten achterlaten en het trauma dat ik in die andere realiteit koste wat het kost mijn kinderen zou willen besparen.

In zijn brief aan de Romeinen schrijft Paulus dat ellende leidt tot volharding, volharding tot betrouwbaarheid en betrouwbaarheid tot hoop.

Wandelend in mijn alternatieve universum hoor ik deze woorden terwijl ik me net zoals de OostEuropese gezinnen die Zending over Grenzen bijstaat uit de armoede probeer te vechten. Ik hoor de woorden dus met een gebroken wilskracht, een brein dat gevormd is door de hopeloze generaties voor mij en terwijl mijn kinderen huilend van de honger in slaap vallen. Toch kun je je, hoe empathisch of dromerig je ook bent, niet écht voorstellen hoe andermans ellende is. Ik vraag me af hoe Paulus’ woorden klinken voor iemand die zo diep in de put zit dat het licht slechts een sprankje is.

Is het een sprankje van hoop of een loze belofte?

Paulus wist echter waar hij het over had en ook mijn eigen ervaring laat zien: hoop ís er. Als een cadeautje van God aan Zijn schepping die in barensweeën zucht en lijdt. We hebben het allemaal gemeen, in West- en Oost-Europa, zowel in ellende als in voorspoed: wij die blijven hopen op wat nog niet zichtbaar is, maar in afwachting daarvan volharden (Rom 8:20-26). Totdat het zover is hoop ik dat een ieder zijn hoop in Hem mag vinden. En dat we, ook als we nooit echt weten hoe het is om in iemand anders schoenen te staan, empathisch zijn.

Afdwalen in mijn eigen gedachten is mij niet vreemd, maar de realiteit blijkt nooit te zijn zoals ik me voorstel. In mijn gedachtewereld reageer ik op noodlottige situaties (als een heldin, sterk en wijs), beleef ik hoe het voelt (heftig, maar omdat ik er al over heb nagedacht kan ik het aan) en neem ik me stellig voor dat ik nooit de hoop verlies (want een positieve mindset helpt je overal doorheen?). Toen onze jongste zoon onverwachts geboren werd met een hartafwijking werd een angst uit mijn alter­ natieve universum ineens realiteit. Het was geenszins zoals ik had bedacht; ik was verdoofd, verward en aan het overleven. Ik maakte me druk om de sufste dingen (‘wat jammer dat Job de kleertjes die ik zo zorgvuldig heb uitgezocht nu in het ziekenhuis

Shanna (30) is naast moeder en echtgenote voormalig communicatiemedewerker van Zending over Grenzen en freelance tekstschrijver.

Op het Instagram-account @shanna.schrijft geeft Shanna woorden aan haar gedachten.

23

Jouw land, mijn land

◀

Terug in ons dorp in Roemenië / 1989

▲ Hannie en János / 2022 ▲ De Hongaarse gemeente in Friesland 1984’

◀ J ános voor eerst, met zijn allen, terug naar Roemenië / 1987

▲ De kinderen / 1989

◀ Z icht op Ujos Roemenië waar vandaan we zijn ontsnapt in 1983

24

Jouw land, mijn land

We voelen ons onderweg het meeste thuis Het verhaal van de Nederlandse Hannie en Hongaarse János “Als je je goed had gedragen, kon je twee keer per jaar naar een Oostblokland. Dan kreeg je een paspoort en die leverde je na afloop weer in.

Wilde je naar het westen, dan moest dat op speciale uitnodiging. En, iemand moest altijd borg staan voor je zodat het zeker was dat je terug zou komen.

Het was een openbare gevangenis waarin ik leefde.”

D

e 74-jarige Hongaarse János Hermán vertelt hoe hij samen met zijn Nederlandse vrouw Hannie en hun vijf kinderen in 1983 vanuit Roemenië in Nederland arriveerde. Het zesde kind wordt in Nederland geboren. Van tijd tot tijd onderbreekt Hannie hem omdat hij er even niet uitkomt in het Nederlands. Of ze vult zijn verhaal aan met veelkleurige anekdotes. Hannie vertelt dat ze alles wat ze de afgelopen jaren hebben meegemaakt als gezin, aan het opschrijven is. Het wordt een dik boekwerk, daarvan kunnen we verzekerd zijn.

deed ons denken aan thuis. We komen ook uit een groot gezin en leefden alternatief, simpel en sober. We hebben het gewoon over van alles en nog wat gehad.” Glunderend: “En János was echt een gastheer.”

Ondeugend Tijdens het verblijf bij de familie Hermán wil Hannie duidelijk maken dat ze nog vrijgezel is en zorgt dat er naast haar een plaatsje vrij is tijdens de feestelijke avondmaaltijd. János, die denkt dat Hannie iets heeft met iemand van het reisgezelschap, komt naast haar zitten en vraagt hoe het nu allemaal zit met de relaties onderling. Hannie doet dat haarfijn uit de doeken.

“En toen zei hij hele ondeugende dingen tegen me. En toen we weggingen, vroeg hij of ik terug wilde komen om met hem te trouwen. Ik dacht: dat is een grap, maar dat was het niet.”

János met pretogen: “Ik denk nu: ik was een man met een visie.”

Maar Hannie vindt dat ze eerst maar eens met elkaar moeten schrijven. Het zijn een paar kilo brieven geworden, vertelt ze.

In haar vakanties gaat Hannie naar János in Roemenië. Hij kan namelijk niet naar Nederland komen, want niemand in Roe­ menië heeft in die tijd een paspoort. Twee jaar na hun eerste ontmoeting zijn ze getrouwd en Hannie verhuist naar Roemenië.

Hannie: “De Hongaarse cultuur ligt best wel dicht bij die van ons. De Roemeense cultuur is echt heel anders. Hoe zou ik anders met zo’n vreemde kerel in zee durven gaan? Ja toch?

Dat was omdat we heel veel gemeenschappelijk hadden.”

IJzeren Gordijn Op de vraag in welk land ze zich het meeste thuis voelen, zeggen ze beiden: “Onderweg! We zijn net trekvogels.” Hun verhaal begint als de 26-jarige kleurrijke Hannie Mostert uit Schipluiden meer van de wereld wil zien en afreist naar diverse Oostblok­ landen. Een van die landen is Roemenië waar de Hongaarse János is geboren. Hannie: “Eind zestiger jaren werd men nieuwsgierig: men wilde weten wat daar achter het IJzeren Gordijn was.

Dus ik werd uitgenodigd om met een groep een rondreis te maken. We gingen spullen brengen met een oude politiebus die was omgebouwd tot een soort camper. Eerst naar Hongarije en het vierde adres was dat van János’ vader. János liep in een zwart pak, want hij had catechisatie gegeven. Hij wilde net als z’n vader dominee worden. Ik vond hem heel sympathiek en we hadden veel om over te kletsen.” János’ ogen beginnen te stralen als Hannie deze herinnering ophaalt. Het is alsof hij weer even vijfentwintig is. Ondeugend zegt hij: “Ja, we kletsten over de zendingsreizen van Paulus.” Hannie onderbreekt hem: “Nee joh, dat heb je dan met Hans gedaan maar niet met mij hoor. Ik heb wel gitaar voor je gespeeld.” Hannie wendt zich af van János en vervolgt: “Mijn zusje en ik vonden het zo gezellig bij hen. Het

Securitate Hoewel het stel met veel humor herinneringen ophaalt, is er ook een andere kant. János vertelt dat hij in het begin spijt had dat hij uit Roemenië was gevlucht. En nog weleens bekruipt die ❱

25

Jouw land, mijn land

▲ Het verzenden van Hongaarse liedboeken vanuit Heerenveen / 1988

◀H annie en János in een arrenslee in Roemenië tijdens het eerste bezoek van Hannie aan János.

gedachte hem: ik had nooit naar Nederland moeten gaan. János: “Niemand kon toen voorzien dat het communisme in elkaar zou storten. Dus ik wilde solidair blijven met het land waar ik woonde. Ik vond het belangrijk om als predikant de Waarheid te vertellen en niet ‘de waarheid van het communisme’. Je was namelijk verplicht om te geloven in het communisme. Mijn neiging was om juist dáár te blijven en te vertellen waarom we hier op aarde zijn en wat de zin van het leven is. Mijn vader zei altijd: ‘Zolang het kan, moeten artsen, predikanten en schoolmeesters bij hun volk blijven en volharden tot het laatste moment.’ Dus dat heb ik geprobeerd. Ik weet nog goed dat ik een van mijn laatste preken hield en naar buiten kwam in mijn toga.

De politie wachtte mij op en zei dat de Securitate zou komen.

Wat kon ik doen? Het was twee, drie miljoen mensen tegen de rest. De rest betrof het gewone volk dat was veroordeeld om te werken en te klappen voor Ceauşescu. Niemand heeft een andere keuze gehad. Het was een één-partij-systeem. Je had geen kritiek en iedereen liep rond met een pokerface.” ▲ Confirmatie (belijdenis doen) in Roemenië.

Isoleren Hoewel Hannies familie wel op de bruiloft was, zien ze de Nederlandse familie pas weer na de geboorte van hun eerste kind. Hannie: “Na kind nummer één heeft János via via een paspoort aangevraagd voor een lam en een fles sterke drank.

We zijn een paar weken bij mijn familie gebleven en toen we terugkwamen in Roemenië was de ontvangst in het dorp ijzig koud. Na ons vertrek hadden ze namelijk een inval gedaan in het

26

Jouw land, mijn land

▶M et Hanna en Hebe Kohlbrugge voor de kerk in Ouwsterhaule / 1983

dorp bij mensen die contact met ons hadden gehad. Ze hadden daar huiszoekingen gedaan en mensen verhoord. Wij werden in een kwaad daglicht gesteld omdat ze dachten dat we mensen hadden verraden voor dat paspoort. Dat was heel heftig, want dan zie je hoe dat systeem werkt hè.” János onderbreekt Hannie: “Toen ons vijfde kind was geboren, werd ik bestempeld als ‘de Hongaar die met die Nederlandse vrouw Hongaartjes vermenigvuldigt’. Hongaren waren een etnische minderheid in Roemenië.”

Hannie: “Mag ik nog even verder vertellen, Janós? Een groot probleem was dat we op een gegeven moment niet meer konden werken. Er waren mensen in het dorp die verraders waren. Dat waren heel vaak gewoon eenvoudige dorpsmensen die bijvoorbeeld bij mij de was kwamen doen. Zij werden ook misbruikt.

Mijn broer en zijn vrouw kwamen een keer en brachten wat boeken mee en de hele auto werd op z’n kop gezet. En hun visum werd ongeldig gemaakt. Het waren gewoon een paar onschuldige theologische boeken. Ik dacht nooit: we moeten hier weg, maar ik zag het op den duur niet meer zitten om zo te leven. In het laatste half jaar zeiden hele goede vrienden tegen ons: – hij was arts in het dorp verderop – ‘János, jullie moeten maar niet meer komen, want ze maken het ons zo lastig als jullie zijn geweest.

We moeten ons helemaal verantwoorden.’ Het was gewoon een strategie van de Securitate om ons te isoleren. Ons leven werd zo totaal onmogelijk gemaakt dat János op een gegeven moment zei: ‘Ik wil wel naar Nederland.’ János: “Ze hebben ook een keer onze auto onklaar gemaakt en toen was ik wel bang.”

vertrek onze bestaande contacten in Oost-Europa zouden verstoren.” János en Hannie vragen in Nederland advies aan iemand die veel contacten heeft in Oost-Europa en haar advies luidt: het is niet verstandig om terug te gaan. Hannie: “Ook vertelde ze dat een vriend haar gevraagd had of ze een dominee wist, want zijn gemeente zat al twee jaar zonder. Vervolgens zei ze tegen János: ‘Hier is je cadeautje.” We arriveerden eind september in Nederland en 4 november was János predikant in Ouwsterhaule.” János vult aan: “Dat is vervulling van hoop.

Je komt hier en hoopt dat je werk kunt vinden. Ik wil niet hoogmoedig klinken, maar in mijn land was ik iemand. Ik was een voorbeeld van volharding voor de mensen en ik wist donders goed dat als ik dissident zou worden en zou vluchten net als iedereen, ik niet meer in die positie zou zijn. Het voelde of ik niets meer kon betekenen. Het was dus een godsgeschenk dat ik deze kans kreeg.”

“Mensen die iets te vertellen hadden, werd de mond gesnoerd.”

Nederland

Lange tijd probeert János zijn draai te vinden in Nederland terwijl zijn hart nog in Roemenië is. “Toen ik in Nederland kwam, had ik dagelijks pijn. Een nekhernia en geestelijke pijn.

Iedere dag was ik bezig met hoe ik op afstand tegen het communisme kon vechten. Ook zocht ik naar hoe je iets kunt betekenen in een nieuwe gemeenschap. Waar is de ladder waar Jacob over droomde, vroeg ik me af? Die kan overal worden neergezet!

Ook in Nederland.” Pas sinds een paar jaar heeft János innerlijke vrijheid gevonden. ❰

Hannie beaamt dit door te zeggen: “Toen een vriend van János werd vermoord door de Securitate, kwam het wel heel dichtbij.

Mensen die iets te vertellen hadden, werd de mond gesnoerd.”

Na bijna tien jaar in Roemenië te hebben gewoond, gaat het gezin op vakantie naar Hannies ouders. Binnen no time heeft János een visum en paspoort. Hannie: “Ze wilden op een gegeven moment echt van ons af. Maar we hielden de terugreis naar Roemenië open omdat we niet zeker wisten of we met ons

Meer verhalen?

Wilt u meer mooie verhalen lezen?

Kijk op zendingovergrenzen.nl/verhalen

27

Maak hét verschil met uw nalatenschap.

Een toekomst dankzij onderwijs Door armoede hebben ouders in Oost-Europa vaak geen geld voor schoolmateriaal voor hun kinderen, met als gevolg dat veel kinderen voortijdig de school verlaten. Door deze gezinnen te helpen, investeren we in de toekomst van de jonge generatie. Wilt u weten over hoe ú kunt helpen met een gift, uw legaat of deel van de erfenis? Bel dan met Ina Ekkelenkamp (036 – 536 36 15) voor een brochure of vrijblijvende afspraak met directeur en nalatenschapscoach Peter van der Bijl.

U ontvangt dan eveneens een memorandum voor het vastleggen van belangrijke gegevens en wensen voor uw nabestaanden.

Meer informatie?

Download gratis het memorandumboekje.

Scan de QR-code.

zendingovergrenzen.nl/nalaten

Mijn wensen Al mijn belangrijke gegevens voor straks