Oprecht medeleven zorgt ervoor dat iemand zich gehoord voelt.
Lisette Bastiaansen
over:
Column door
Andries Knevel
De kracht van Zomerkampen
10
Colofon
16
Over Grenzen is een uitgave van Zending over Grenzen.
Wenst u de informatie, verhalen en/of fotoverslagen die wij naar aanleiding van ons magazine op onze website plaatsen te ontvangen, laat het ons gerust weten.
Het gebruik van QR-codes maakt het voor veel lezers makkelijk om meteen online te reageren. Maakt u geen gebruik van een smartphone of internet maar wilt u toch meer informatie ontvangen, schroomt u niet om ons te bellen. Voor de verzending van ons magazine is gebruik gemaakt van duurzame, afbreekbare rietsuikerfolie.
Postadres Redactie Over Grenzen, Postbus 1222, 1300 BE Almere
Bezoekadres Omroepweg 10, 1324 KV Almere, T 036 - 536 36 15, info@zendingovergrenzen.nl. zendingovergrenzen.nl, IBAN NL 56 INGB 0002 9625 56, BIC INGBNL2A, Giften zijn aftrekbaar van de belasting, RSIN 003046552, ISSN 2214-3432, KvK 411 88 479
België Missie over Grenzen St. Jansbergsesteenweg 97, B-3001 Heverlee, missieovergrenzen.be, Ondernemingsnummer: 0434 4029 19
Redactieteam Theo van Netten, Denny Klomp, Jelmer van Slooten, Sebastiaan Knol, Jolanda Abspoel en Yvonne Simonjan
Eindredactie Peter van der Bijl, Theo van Netten en Yvonne Simonjan
Tekstschrijvers Denny Klomp, Jolanda Abspoel
Fotografie Beeldmateriaal Zending over Grenzen, betrokkenen (privécollectie) en iStock Vormgeving Spankracht Ontwerpers, Lunteren Drukwerk Mailtraffic, Zwolle
3
Woord vooraf
De impact van betrokkenheid
4
Impact story
Lyudmyla uit Marioepol
6
In beeld
De kracht van Zomerkampen
7
Feuilleton
10
Collega aan het woord
In gesprek met Ventislav
12
Prikbord
Wetenswaardigheden uit en over Oost-Europa
15
Het Levende Woord
Jezus en een sjacheraar
Gert-Jan Segers
16
De verdieping
De kracht van persoonlijke betrokkenheid
20
Dit is mijn gezin
Familie Boerefijn
23
Column
Je hoeft geen verre reis te maken
24
Jouw land, mijn land
Ondernemen met Akkelien en Lieuwe
26
Impact 2023
“Het gevoel van onzekerheid over de toekomst overheerst.”
4
Woord vooraf
De impact van betrokkenheid
Het thema van deze Over Grenzen is ‘de kracht van persoonlijke betrokkenheid’. We zien in ons werk dat het helpen van kwetsbare mensen haast onmogelijk is zonder persoonlijk betrokken te zijn.
Zelf ben ik sinds 1981 betrokken bij de mensen in Oost-Europa door daar bijbels naartoe te brengen. In die tijd gaf een vrouw bij ons in de kerk op een dag een getuigenis over haar reis naar Hongarije. Ik vroeg mij toen af of zoiets wat voor mij zou zijn. Uitgerekend een dag later vroeg iemand mij persoonlijk of ik mee wilde gaan naar Roemenië om daar bijbels naartoe te brengen. God heeft humor.
Ondanks dat we vaak risico hebben gelopen tijdens al die reizen, zijn we God dankbaar dat wij de mensen in Oost-Europa mochten voorzien van geestelijk voedsel. Terugkijkend, is daar destijds het vuur van mijn passie gestart. En dat vuur is nog altijd niet gedoofd. Tot op de dag van vandaag ben ik nog altijd betrokken bij de mensen in Oost-Europa.
24 Jouw land, mijn land
Als we het hebben over persoonlijke betrokkenheid, denk ik vooral aan onze lokale medewerkers en vrijwilligers. In het verleden zijn velen van hen zelf door Zending over Grenzen geholpen toen ze door een moeilijke periode gingen. Dat heeft velen van hen geïnspireerd om betrokken te blijven bij onze organisatie, om nu als ervaringsdeskundige een waardevolle rol te spelen. Ik heb enorm veel respect voor onze lokale collega’s. Zij zetten zich elke dag opnieuw in voor alle kwetsbare mensen en zijn dag in, dag uit, persoonlijk betrokken. Voor hen is het niet gewoon werk, maar het is hun passie!
Uiteraard bent u als donateur of sponsor ook heel erg betrokken bij de mensen in Oost-Europa. En dat vind ik heel bijzonder. Graag willen we u daarom bij deze hartelijk bedanken en we hopen dat u nog lang betrokken wilt blijven.
Heel veel leesplezier!
Peter van der Bijl
Directeur
“Iets in ons is voorgoed veranderd.”
Gevluchte gezinnen in Oekraïne krijgen ondersteuning van ons via een apart hulpprogramma, waarbij ze regelmatig voedsel- en hygiënepakketten van ons ontvangen, maar ook emotionele en geestelijke steun van onze lokale gezinscoaches.
Lyudmyla en haar gezin komen uit Marioepol, de havenstad in zuid oost Oekraïne die zwaar belegerd is vanaf het moment dat de oorlog begon. Lyudmyla vertelt dat Marioepol kort na het uitbreken van de oorlog werd omsingeld en veranderde in een val waaruit geen uitweg mogelijk was. Auto’s die probeerden te ontsnappen uit Marioepol kwamen onder Russisch vuur terecht. De maanden erna leefde Lyudmyla met haar gezin in de kelder, wachtend op een verbetering van de situatie. Maar het werd niet beter. Het was gevaarlijk om naar buiten te gaan en veel mensen raakten gewond zonder dat ze medische hulp kregen. Marioepol veranderde van een levendige stad in een kapotgeschoten begraafplaats.
Op de vlucht
“Toen de Russen de stad binnendrongen, zijn we met het hoognodige van onze bezittingen gevlucht naar Sarny. Het is voor ons heel moeilijk om weer terug te denken aan die tijd, dus eigenlijk praat ik er liever niet over,” zegt Lyudmyla bedroeft. Lyudmyla’s man ging het leger in en kon lange tijd geen contact hebben met zijn gezin. Nadat ze gevlucht was, kwam Lyudmyla terecht in een opvanglocatie van de overheid, waar ze nu nog steeds met haar zoons woont. Onze lokale medewerkers waren in Sarny bezig om vluchtelingen zo goed mogelijk te helpen en kwamen met Luydmyla in contact. Wij bieden gevluchte en getraumatiseerde gezinnen voedsel- en hygiënepakketten, hulpgoederen en emotionele én geestelijke steun.
Emotionele betrokkenheid het allerbelangrijkste Lyudmyla verzucht: “Door onze traumatische ervaringen, zijn we heel andere mensen geworden. Iets in ons is voorgoed veranderd. Mijn vijf zoons hebben dingen
gezien die kinderen nooit zouden moeten zien. Het gevoel van angst en onzekerheid over de toekomst is steeds aanwezig. Ik ben heel blij dat jullie op mijn pad kwamen. De materiële steun die we krijgen, helpt ons enorm. Maar vooral de emotionele betrokkenheid en steun is belangrijk. Toen we hier aankwamen, hadden mijn kinderen moeite met integreren. Maar jullie medewerker Sergiy praat veel met mijn jongens en heeft ze geïntroduceerd bij de activiteiten in de lokale kerk. Ik waardeer het enorm dat er veel mensen zijn die voor ons bidden. Zelf was ik niet gelovig, maar ik bid nu ook en dat geeft me verlichting van mijn zorgen. Bid alstublieft voor ons gezin en dat we mijn man snel weer zullen zien.
Hulp blijft nodig
Veel mannen zitten in het leger, waardoor hun partners er alleen voor staan met de kinderen. Sergiy vertelt hoe zwaar ook dit
gezin het heeft. Lyudmyla was lange tijd hoopvol over de overwinning en de terugkeer van haar man, maar haar hoop begint te vervagen, omdat er maar geen einde aan de oorlog lijkt te komen. Lyudmyla en veel van haar landgenoten staan voor enorme uitdagingen: velen hebben hun geliefden en woning verloren, families zijn van elkaar gescheiden, er zijn diepe psychologische trauma’s, post traumatische stress stoornissen en de armoede is alleen maar toegenomen. Het is essentieel dat deze mensen hulp krijgen. U kunt deze mensen in Oekraïne steunen met een donatie via onze site. Alvast heel hartelijk dank. ❰
Tekening voor papa, maar wanneer komt papa terug?
Onderweg naar het Zomerkamp leren de kinderen elkaar al een beetje kennen. En ondanks hun verlegenheid zijn de kinderen toch al uitgelaten en voel je een gezonde spanning in de bus.
De vakantietijd is aangebroken. Veel volwassenen en kinderen zien er gedurende het jaar enorm naar uit, om even weg te zijn van de drukte van alledag. Veel kinderen, maar ook ouders, in Oost-Europa zien vaak niet uit naar de lange, lege zomermaanden. Armoede en sociaal isolement maakt dat gezinnen niet kunnen genieten van het samenzijn en leuke dingen doen. Zij zijn alleen maar bezig met overleven. Ook in de schoolvakanties moet er brood op de plank, waardoor ouders het zich niet kunnen permitteren om vrije dagen op te nemen. Spelen is er voor de kinderen soms niet bij, omdat ze moeten meehelpen op het land.
Om kinderen voor even uit armoede, zorgen en - in het geval van Oekraïne - uit de oorlog te halen, nodigen we duizenden kinderen uit voor een van onze Zomerkampen in de landen waar we werken. Een week lang kunnen ze zorgeloos kind zijn en genieten van liefdevolle aandacht. Het maakt een wereld van verschil in het leven van deze kwetsbare kinderen en werkt zelfs door in hun thuissituaties.
‘Samen sta je sterk’ is een van de waarden die de medewerkers en vrijwilligers van de zomerkampen de kinderen leren. Een uitdagend potje touwtrekken is daar een goed voorbeeld van.
Thuis is er voor de kinderen vaak geen gelegenheid en geld om te knutselen, spelen en van iets lekkers te genieten. Op Zomerkamp kan dat allemaal wel en dat zorgt voor een feestelijk tintje!
Spelen in en rond het water heeft een grote aantrekkingskracht. Omdat veel kinderen niet kunnen zwemmen, leren ze dat tijdens de zomerkampen. Zo weten ze - terug in de thuissituatie - ook hoe te handelen als ze in contact komen met open water.
De 9-jarige Albana (Albanië): “Ik vind het heerlijk om vrij te zijn en te spelen met vriendinnen. Nu hoef ik even niet voor mijn kleine broertje en zusje te zorgen.”
Arian (medewerker Albanië): “Door het inzetten van een poppentheater kun je op een leuke manier een boodschap overbrengen, die toch indringend is. We wijzen kinderen en tieners op het gevaar van mensensmokkel en hoe ze de signalen kunnen herkennen. Dat is enorm belangrijk, want veel Albanese jongeren zijn of worden slachtoffer van mensenhandel.”
Valentyna (Oekraïne) is verpleegster en neemt als vrijwilliger deel aan de zomerkampen. “Kinderen voelen het als iemand om hen geeft. Dan durven ze zich open te stellen en hun problemen en angst te delen. Dat is waarom ik graag meehelp in de zomerkampen. Om er voor de kinderen te zijn.”
In beeld
Maria (9) komt uit Gotse Delchev (Bulgarije). De thuissituatie van Maria is erg armoedig. Een van de redenen waardoor Maria onzeker en teruggetrokken is. Na enkele dagen Zomerkamp begint Maria zich thuis te voelen en ontstaan er vriendschappen, waardoor Maria helemaal opleeft.
De 11-jarige Sorin (Roemenië) is compleet verbaasd als hij aankomt: “Wauw, ik wist niet dat er zulke mooie plekken zijn!” Alle zorgen en moeilijkheden van thuis laat Sorin een week lang achter zich. Hij geniet volop van alle activiteiten, vriendschappen en vooral de Bijbellessen. Het verhaal van Jozef is zijn favoriet.
Afscheid nemen: het meest moeilijke moment. Kinderen gaan met gemengde gevoelens weer naar huis. Ze hebben een onvergetelijke tijd gehad en daar zijn ze dankbaar voor. Wat zullen ze elkaar en de leiding missen! Maar God gaat men hen mee. Hij zorgt voor ieder van ons, zo hebben de leiders en vrijwilligers van de zomerkampen laten weten.
Een week lang Zomerkamp is een lichtpuntje en biedt een kind de mogelijkheid om te ontspannen en plezier te maken. Maar een jaar duurt lang en ook dan zijn kwetsbare kinderen gebaat bij goede zorg en liefdevolle aandacht.
Daarom is er voor veel kinderen de mogelijkheid om deel te nemen aan de Naschoolse Zorg van Zending over Grenzen. In lokale buurtcentra – vaak gevestigd in of nabij de lokale kerk – ontvangen kinderen na schooltijd een voedzame, warme maaltijd en huiswerkbegeleiding en is er tijd voor sport en spel.
Wilt u ook bijdragen?
Dat kan via zog.nl/m24-naschoolsezorg
HET WAS NOG VROEG. DOOR EEN KIERTJE IN HET GORDIJN ZAG YURIY DAT HET licht begon te worden. Snel kneep hij z’n ogen weer dicht. Hij wílde niet wakker worden. Vandaag was zijn verjaardag, maar hij had er geen zin in. Vroeger kon hij niet wáchten tot hij zijn bed uit mocht. Dan zaten papa en mama in de woonkamer te wachten tot hij er was, zongen ze voor hem en stond er honingtaart op tafel die mama zelf gebakken had. ’s Middags als hij uit school kwam, was papa al thuis van z’n werk en gingen ze samen een balletje trappen op het veldje naast hun huis. Papa was z’n beste vriend. Op z’n verjaardag was hij altijd vroeg thuis om te voetballen...
Yuriy draaide zich om en kon de nare gedachten over alles wat er was gebeurd niet van zich afzetten.
Twee jaar geleden begonnen de bommen zomaar opeens te vallen. De buurvrouw was hysterisch hun huis binnengelopen en gilde dat iedereen zo snel mogelijk weg moest. Maar nog voordat ze klaar was, viel er weer een bom en een raket schoot zomaar de flat aan de overkant van hun huis kapot. Yuriy had geschreeuwd van angst, z’n benen trilden. Papa rende naar buiten om te zien of er mensen gewond waren. Andere mannen deden dat ook. Yuriy wilde met z’n vader mee om hem te helpen, maar mama had ‘m vastgepakt en stevig vastgehouden. Hoe hij zichzelf ook los wilde rukken, het lukte niet.
De hele dag moest hij binnenblijven, zelfs nog toen de bommen niet meer vielen. Hij snapte er niets van. Toen papa eindelijk thuiskwam, was zijn broek vies en z’n handen en overhemd zaten onder het bloed. Hij vroeg of er wat te eten was. Papa was moe en zette de radio zachtjes aan. “Ze zeggen dat er nieuws is om 20.00 uur en dat iedereen moet luisteren”, zei papa. Om 20.00 uur klonk het Oekraïense volkslied en hoorde Yuriy de stem van de president. Het liefst had hij zijn handen voor z’n oren gehouden om het niet te horen, maar het was al te laat. De president zei dat alle mannen moesten vechten voor hun land, omdat ze waren aangevallen door een ander land dat hen kapot wilde maken. Yuriy klemde zich vast aan het been van z’n vader. “Nee, papa, niet jij toch? Jij hoeft toch niet weg? Jij moet toch werken op het veld, zoals al die andere mannen?” Papa had hem met tranen in de ogen opgepakt en hem stevig geknuffeld. “Ik hou van jou, Yuriy, en dáárom moet ik vechten. Voor jou, voor mama. Morgen ga ik weg, maar ik beloof je, als je weer jarig bent, dan ben ik thuis om met jou te voetballen.” Hij was in slaap gevallen tegen papa aan, maar toen hij weer wakker werd, lag hij in z’n bed en was het al ochtend. Papa was weg, hij was weggegaan zonder hem gedag te zeggen.
Ze hadden nog een tijdje in hun huis gewoond totdat opnieuw de raketten kwamen. De hele stad ging kapot en mensen vluchtten. Sommige gingen naar een ander land, maar mama had besloten dat ze naar tante Nadiya wilde in Kiev. Daar werd nog niet gevochten. Ze waren gelijk vertrokken omdat ze niet wisten hoelang de bussen nog van hier naar Kiev zouden rijden. Van papa hadden ze niets meer gehoord, hoewel mama vaak probeerde te bellen op zijn mobiel. Yuriy had gehuild toen hij wat kleren in een tasje deed, samen met z’n favoriete knuffel en z’n voetbal. “Mama, hoe kan ik nou met papa voetballen op m’n verjaardag als we hier niet blijven? Hoe weet hij dan straks dat we in Kiev zijn, als we hem niet kunnen bellen?” Mama zei niks en had voor zich uit gestaard. Toen had ze wat spullen ingepakt en vastberaden Yuriys hand gepakt. De deur van het huis viel in het slot.
Verder lezen?
U leest het op zog.nl/m24-feuilleton
Beschikt u niet over digitale middelen? Vraag ons naar de papieren versie.
Feuilleton
Collega aan het woord
“Ik wilde altijd al anderen van dienst zijn.”
Ventsislav maakte in 2010 kennis met Zending over Grenzen als vrijwilliger op een Zomerkamp in Bulgarije, omdat hij meer wilde getuigen over God tegenover tieners. Eenmaal op kamp raakte hij geïnspireerd door hoe de rest van de leiding met de tieners omging en hen over God vertelde. Dit kamp heeft zijn geloof zo versterkt, dat hij zijn leven vanaf dat moment zoveel mogelijk aan God wilde geven. Hij bleef bij Zending over Grenzen werken als vrijwilliger en in 2013 kwam hij in vaste dienst als gezinscoach.
TVentsislav Bozhikov
Ventsislav (45) begon 13 jaar geleden als vrijwilliger bij Zending over Grenzen. Inmiddels is hij al tien jaar in vaste dienst als gezinscoach in het zuiden van Bulgarije. Hij is getrouwd en samen met zijn vrouw heeft hij drie kinderen.
oen Ventsislav begon als gezinscoach, gaf hem dat heel veel voldoening. Hij getuigde graag over God en had al jaren het verlangen om anderen van dienst zijn. Dit was zijn kans om de ander concreet te dienen. Wat hem echt zingeving biedt, is het stimuleren van een wezenlijke verandering in de levens van mensen. Dagelijks bezoekt hij minstens vijf gezinnen uit ons hulpprogramma. Daar neemt hij de tijd om verhalen over God en uit de Bijbel te vertellen, te luisteren naar de problemen waar gezinnen mee zitten en samen met het gezin te bidden.
Belang van persoonlijke relaties
Ventsislav wil door het aangaan van een persoonlijke relatie, mensen laten zien dat we oprecht met hen meeleven en voor hen willen zorgen. Dit maakt dat iemand zich speciaal en gehoord voelt, waardoor diegene zijn hart eerder open zal stellen voor het ontvangen van hulp. Ventsislav heeft gemerkt dat mensen vervolgens meer moeite doen om gedragspatronen te veranderen en zich te ontwikkelen. Een verandering in de mentaliteit van de mensen die hij helpt, leidt automatisch tot significante
veranderingen in hun dagelijks leven. Hij helpt mensen om nieuwe perspectieven en nieuwe inzichten te ontdekken en de juiste keuzes te maken, zodat zij kunnen werken aan persoonlijke groei en ontwikkeling. Hij haalt een paar mooie voorbeelden aan, waaruit blijkt hoe zijn betrokkenheid verandering teweeg heeft gebracht. Een koppel dat al jaren samen was en via Ventsislav over God hoorde, besloot uiteindelijk Gods zegen te vragen en in de kerk te trouwen. En ze vroegen Ventsislav als hun getuige! Ventsislav heeft ook veel mensen tot geloof gebracht, die zich uiteindelijk hebben laten dopen. Ook het verhaal van Shukri illustreert het belang van een persoonlijke relatie. Shukri had het niet makkelijk en leefde met zijn gezin in armoede. Zelf lijdt hij aan een lichamelijke beperking, maar ook zijn zoon heeft een ongeneeslijke bloedziekte, waarvoor hij eens per maand in het ziekenhuis in Sofia behandeld moest worden. Op enig moment werd Shukri door zijn vrouw verlaten, waarna hij er alleen voor stond. Ventsislav heeft hem vanaf dat moment steeds bijgestaan. Hij reisde samen met hem naar Sofia en kwam veel bij hem thuis om met hem te bidden. Inmiddels gaat het goed
Ventsislav in gesprek met een van de gezinnen uit ons hulpprogramma, waarvan hij er dagelijks een aantal bezoekt.
met het gezin: Shukri is hertrouwd, het gaat beter met zijn zoon en ze zijn lid geworden van een kerkgemeenschap. Ventsislav is dankbaar dat hij betrokken mocht zijn bij de enorme vooruitgang die Shukri doorgemaakt heeft. In zijn ogen zijn dit beantwoorde gebeden en de reden waarom hij dit werk doet. Hij zegt: “Als mensen voor God kiezen, zie ik altijd dat hun levens ten goede veranderen.”
Land met problemen
“Als mensen voor God kiezen, zie ik altijd dat hun levens ten goede veranderen.”
Voor hulpverleners zoals Ventsislav biedt Bulgarije genoeg problemen om mee aan de slag te gaan. Behalve armoede, vormen werkloosheid en de demografische crisis een groot probleem in het land. Veel jonge mensen vertrekken naar het buitenland vanwege de hoge werkloosheidscijfers, waardoor de sociale en financiële stabiliteit in Bulgarije ver te zoeken is. Daarnaast zijn gezondheidszorg en onderwijs ver beneden de maat en de toegang daartoe voor veel gezinnen beperkt. De problemen zijn het grootst in arme Roma gemeenschappen, waar mensen van generatie op generatie in armoede leven, op jonge leeftijd trouwen en jong kinderen krijgen. Veel mensen hebben geen onderwijs gehad en zijn analfabeet. Voor jonge ouders zonder opleiding valt het niet mee om werk te vinden én een gezin te onderhouden. Dit houdt de vicieuze cirkel van armoede in stand.
Verandering van denken
De grootste uitdaging van het werken met mensen in armoede, is het radicaal veranderen van hun manier van denken. Hun
onstabiele levensomstandigheden zorgen er echter voor dat ze van dag tot dag leven en geen toekomstvisie hebben. Volgens Ventsislav is het belangrijk om vertrouwen en wederzijds begrip op te bouwen met deze mensen. En dan is het zaak om een toekomstbeeld te schetsen waarin ze zichzelf over een paar jaar echt kunnen zien. Als wij hen ervan kunnen overtuigen dat het toekomstbeeld haalbaar is als ze veranderen, krijgen mensen weer hoop. Voor mensen die in armoede leven, is hoop houden voor de toekomst heel moeilijk.
Onderwijs is sleutel tot betere toekomst
De sleutel tot hoop op een betere toekomst is onderwijs. Goed onderwijs voor de jonge generatie en een beroepsopleiding voor de middelbare generatie zijn middelen om weer hoop te scheppen, waardoor mensen gemotiveerd raken om een betere toekomst na te streven. Bovendien: als één persoon een opleiding gevolgd heeft, kan diegene de opgedane kennis weer gebruiken om een ander te onderwijzen, wat uiteindelijk leidt tot een omslag in een generatie en een gemeenschap kan veranderen. Stap voor stap zien we deze verandering nu plaatsvinden binnen de jongere generatie waar we intensief mee samenwerken. En dat is heel goed nieuws. Immers, de jonge generatie is de toekomst. Ventsislav voegt toe: “Met de steun van onze donateurs en sponsors kunnen we samen investeren in onderwijs en daarmee in een betere toekomst voor onze naaste in Oost-Europa.” ❰
Wetenswaardigheden
Uit en over Oost-Europa
Boek
DE BUS UIT MOSTARGERBEN VAN ‘T HEK EN RENS LIEMAN
In dit boek reconstrueren GerBen van ’t Hek en Rens Lieman het verhaal van jonge gevluchte vrouwen uit Mostar, Bosnië en Herzegovina. Het geeft de recente geschiedenis van het voormalig Joegoslavië na Tito een menselijk gezicht.
GRENSGEVALLEN
SAMEN MENS ZIJN
“Ik denk dat het gaat over samen mens-zijn. En daar steeds bij terug durven komen, hoe moeilijk dat soms is.”
Lisette Bastiaansen – geïnterviewd voor ons hoofdartikel
De Verdieping – vertelt in een podcast meer over aandachtige betrokkenheid als grondhouding voor samen mens-zijn.
Om de verhalen uit Oost-Europa dichterbij te brengen, voeren wij momenteel het toneelstuk ‘Grensgevallen’ op voor kerken of (geloofs)bijeenkomsten. Laat u meevoeren naar Oost-Europa, waar Greet Grens u helpt uw grenzen te verkennen of juist te bewaken. Aan het einde van de uitvoering zult u een stuk wijzer zijn over wat er allemaal speelt. Het toneelstuk probeert antwoord te geven op de vraag hoe je een verschil kunt maken en een naaste kunt zijn voor mensen in nood in Oost-Europa. Een spraakmakend en grappig toneelstuk voor alle leeftijden, gebaseerd op waargebeurde verhalen uit Oost-Europa.
‘Grensgevallen’ in uw kerk?
Als u dit toneelstuk op wilt laten voeren bij u in de kerk, bijeenkomst of groep, kunt u contact met ons opnemen om te reserveren of voor meer informatie:
1. Meng de bloem, eieren, zout, melk en boter tot een glad beslag zonder klontjes. Zet de kom met beslag apart.
2. Doe in een pan een scheutje olie en voeg de ui toe.
Pers het teentje knoflook uit en voeg dit, samen met het gehakt toe aan de uienringen. Kruid het met worcestersauce en bak het gehakt rul.
3. Maak de crêpes door in de koekenpan een klontje boter te laten smelten. Schep nu een lepel van het beslag in de koekenpan en draai de koekenpan rond zodat het beslag goed en dun verdeeld is over de pan. Bak de pannenkoeken aan beide kanten gaar.
4. Doe een goede lepel van het gehakt op de pannenkoek. Vouw de zijkanten naar binnen en rol de blini op.
(Om de blini’s extra knapperig te maken, kun je de gevulde blini’s nog een keer in de koekenpan leggen en licht aanbakken aan beide kanten).
5. Serveer met een dot zure room!
H T N E M A T S E T G U B
K I N D E R O P V A N G E
L E O P D M E K O S I N T
T T O E E E N N E R N I R
N I D B L N E A D U U D O
D R O K E E K B S E E I K
IJ A P A V D U L E B T E K
W D V D E IJ E E L E S L E
E I A R N T K S H I R P N
G L N E O L R D U D E O H
E O G D O A A E L U D K E
O S D N S A A O P T N A I
T C H O A M G V P S O V D
Hieronder vind je de beschrijving van de woorden + het aantal letters van elk woord. De overgebleven letters in de woordzoeker vormen de oplossing.
• Essentiële steun om honger te verzachten
• Veilige plek om te schuilen en te rusten_
• Training om nieuwe vaardigheden te leren
• Financiële hulp voor onderwijsdoeleinden
• Gratis maaltijden voor mensen in nood _ _ _
• Hulp en bijstand bieden aan de behoeftigen
• Instantie die voedsel distribueert aan de armen
• Bereide gerechten om honger te stillen
• Zorg en toezicht voor jonge kinderen
• Tijdelijke accommodatie voor daklozen
• Mededogen tonen en empathie voelen
• Gevoel van sympathie en begrip voor anderen
• Volledig betrokken en vastbesloten om te helpen
• Steun en eenheid tonen met anderen in nood
• Actieve deelname en interesse in hulpverlening
• Een nalatenschap van liefdadigheid en zorg
Oplossing: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
Na het puzzelen vindt u de oplossing op zog.nl/m24-oplossing
Sponsor een gezin!
De omstandigheden van arme mensen zijn in Oost-Europa vaak zwaar; werkloosheid met als gevolg weinig tot geen inkomen en hoge kosten voor huur, energie en boodschappen. Hierdoor is er vaak geen geld voor eten, laat staan voor scholing voor de kinderen.
Door kwetsbare gezinnen structureel te ondersteunen helpt Zending over Grenzen hen om een beter bestaan op te bouwen. Op die manier zijn ze niet langer afhankelijk van hulp van buitenaf. Zo namen we het gezin van Mykhailo en Nadiya vijf jaar geleden op in ons sponsorprogramma en begonnen we samen met hun sponsors aan een traject naar zelfredzaamheid.
Persoonlijke betrokkenheid
Gezinscoaches zijn nauw betrokken bij het leven van kansarme gezinnen en bespreken met hen wat nodig is om zelfredzaam te worden. Mykhailo en Nadiya kregen een mini-tractor voor hun landbouwbedrijf, waardoor het bewerken van het land een stuk makkelijker is geworden. Inmiddels kan het gezin op eigen kracht verder en is er ook voldoende geld voor schoolmateriaal voor de kinderen.
Wilt u sponsor worden van een kwetsbaar gezin zoals Mykhailo en Nadiya en hen op de lange termijn steunen? Al voor € 27,50 per maand geeft u een gezin de broodnodige praktische, emotionele en geestelijke steun.
Meer weten? Kijk op zog.nl/m24-sponsoring en meld u aan als sponsor.
Bied praktische hulp met (nieuwe) producten
Veel arme gezinnen in Oost-Europa hebben geen geld voor noodzakelijke producten. U kunt hen helpen!
Enig idee hoe blij moeder Olga met een pak luiers is?
Help mee en breng luiers of andere hygiëneproducten (zoals zeep, tandpasta en tandenborstels) bij een van onze inzameladressen. Deze producten zijn altijd nodig.
Benieuwd welke goederen en producten nog meer nodig zijn? Kijk op zog.nl/m24-hulpgoederen
Nadiya hoopt op een warme winterjas
Goede kleding en schoenen blijven nodig in Oost-Europa. Echter zijn de douaneregels aangescherpt en mogen we alleen nog nieuwe kleding en nieuwe schoenen invoeren. In een opwelling iets gekocht en u draagt het niet?
Lever het gerust in voor iemand in Oost-Europa.
Jezus en een sjacheraar die zich verstopt
Lucas 19:1 – 10
Zacheüs heeft twee verkeerde afslagen genomen en nu lijkt er geen weg meer terug. Hij was voor de bezettende macht gehate belastingen gaan innen en werd een zichzelf verrijkende sjacheraar. Zacheüs draaide zijn hand niet om voor afpersing van mensen en was dus ook nog een keer een genadeloze tollenaar. Deze afslagen hadden van hem een eenzame man gemaakt.
Op eenzelfde manier kan een ruzie, een ongelukkige keus, een domme fout, een verkeerd gekozen woord jou in een isolement hebben gebracht. Het isolement van je eigen gelijk. De eenzaamheid van een paria. Het verdriet van een einzelgänger.
Zoals Zacheus zich verstopte in een boom, zo kun jij je ook onzichtbaar maken. Door hard te werken. Door je enorm voor anderen in te zetten. Door alles te doen om je gezin gaande te houden. Door het vooral maar niet over jezelf te hebben. Door jezelf altijd weg te cijferen. Door anderen vooral maar niet voor het hoofd te stoten.
Jezus doorbreekt dat isolement. Hij riep Zacheüs vanachter zijn beschermende bladeren en keek hem in de ogen. Jezus móest in Zacheüs’ huis zijn. Zodat er weer leven in dat huis kwam. Zodat er weer mensen bij Zacheüs over de vloer zouden komen. Zodat het deze tollenaar duidelijk zou worden dat er na verkeerd gekozen afslagen en een zelfgekozen isolement altijd weer een weg terug is. In het evangelie vertelt Jezus dat Hij je ziet en nu ook jou tevoorschijn roept. Het gaat nu echt even alleen over jou. Je bent gezien, gekend, vergeven, geliefd. Echt waar.
Het evangelie laat zien dat als Jezus de drempel van je huis overgaat, het daarna een gaan en komen van mensen wordt. Jezus bevrijdt je van je isolement en brengt je terug onder de mensen. Je herontdekt de vreugde van de christelijke gemeente, van samenwerking, van verbondenheid. Je gaat weer van andere mensen houden en andere mensen blijken ook van jou te houden. En niet alleen dat. Na zijn maaltijd met Jezus zette Zacheüs de dingen die scheef waren gegroeid weer recht. De ontmoeting met Jezus is niet alleen goed nieuws voor mensen die zich eerst verstopten, maar ook voor de mensen in de directe omgeving van Zacheüs. Hij doet recht aan mensen aan wie hij onrecht had gedaan.
János Hermán Mostert
Zoals jij dat ook kunt doen.
János (74) is een etnisch Hongaar uit Roemenië. Hij is sinds 1975 getrouwd met Hannie. Ze hebben samen 6 kinderen en wonen in Zwolle. János is voorganger in de Hongaarse Gereformeerde kerk.
Gert-Jan Segers
Gert-Jan Segers
Gert-Jan Segers (54) is getrouwd met Rianne en ze hebben drie studerende dochters. Gert-Jan werkt nu als strategisch adviseur van NGO’s en bedrijven en was eerder politiek leider van de ChristenUnie.
Het Levende Woord
“Het mag schuren, maar nooit schaven.”
Lisette Bastiaansen over aandachtig betrokken zijn
Lisette weet vanuit haar onderzoeksveld veel over het thema van deze Over Grenzen: (aandachtige) betrokkenheid. Volgens haar heeft ‘aandachtig betrokken zijn’ alles te maken met geraaktheid, vrijwilligheid en kruimeltjes van aandacht geven. Hoog tijd om Lisette als wetenschapper eens te spreken over het onderwerp.
De aanleiding voor haar onderzoek voert een lange weg terug in de tijd. Lisette groeide op met een langdurig zieke vader, die vaak in het ziekenhuis lag. Ze merkte dat sommige zorgverleners de patiënt helemaal niet als mens zagen, terwijl anderen juist het gevoel gaven dat de patiënt als mens er enorm toe deed. Ze vroeg zich af hoe dat kwam. Ook in het onderwijs, waar Lisette als mentor werkte, kwam ze deze kwestie tegen. Ze vroeg zich af hoe en tot waar je als mentor werkelijk betrokken mag of zelfs moet zijn. Nadat een van haar leerlingen helemaal vastliep en school met lege handen stond, besloot Lisette dat ze hier iets mee moest doen. Als promovendus koos ze het onderwerp ‘aandachtige betrokkenheid als grondhouding’ als onderzoeksterrein.
Wat is aandachtige betrokkenheid?
Volgens Lisette is aandachtige betrokkenheid een moeilijk te typeren fenomeen. Lisette omschrijft het als drie, samen optrekkende, aandachtsbewegingen. Bij de eerste (binnenkomende) beweging, ‘aandachtig zijn’(1), sta je werkelijk open en ontvang je de ander zoals die persoon werkelijk is, zonder dat je ook maar iets
aan die persoon wil veranderen. Het is een verbindende beweging die zich kenmerkt door belangeloosheid. De tweede (innerlijke) beweging beschrijft ze als ‘aanwezig zijn’ (2). Hier gaat het erom dat je met lijf en leden werkelijk in het hier en nu komt. De derde (uitgaande) beweging is, ‘betrokken zijn’ (3). Vanuit ‘betrokken zijn’ draag je mee, vanuit het idee dat de ander een mens is die op eigen benen mag/moet leren staan. Je neemt echter niets van die ander over. Je blijft erbij, je hebt geduld en je volhardt. Dat schuurt soms en kost tijd.
Hoe raak je betrokken?
“Aandachtige betrokkenheid begint bij iemands intentie, bij de wil om betrokken te zijn bij iemand. Lisette legt uit: “Aandachtig aanwezig en betrokken zijn bij de ander, houdt ook in dat je op een professionele manier vrijwillig ‘erbij’ blijft – letterlijk en figuurlijk – en met de ander ‘meedraagt’. Werkelijke betrokkenheid houdt niet op bij de voordeur. Je blijft erbij, zolang als nodig. Dat betekent dus dat je best een lange adem moet hebben. Vanuit die vrijwilligheid laat je de ander weten: ik zie jou en neem je werkelijk
serieus, en dat maakt dat de ander ervaart dat hij/zij er werkelijk toe doet”.
Geraakt worden is een belangrijk thema bij aandachtige betrokkenheid. Alleen daar waar mensen elkaar op zielsniveau raken en bereiken, ontstaat de ervaring van je als mens gezien en gekend voelen. Dat is bijzonder, maar voor veel mensen ook spannend.
Aandachtige betrokkenheid gaat dus ook over durven. Over je open durven stellen, maar ook over buiten de lijntjes durven kleuren. Met al onze regels en systemen is het lastig om af te durven wijken van het plan dat er lag. Maar als je bereid bent om een moment op waarde te schatten en ernaar te handelen, kan dat moment van betrokkenheid juist dáár gebeuren. Als je aanvoelt dat er op een bepaald ogenblik iets bijzonders gebeurt tussen jou en de ander, moet je datgene waar je mee bezig was even los durven laten en in het moment blijven.
Natuurlijk zijn er – naast de wil en de durf - ook concrete vaardigheden die je kunt aanleren om meer aandachtig
betrokken te zijn. Dat kan via trainingen of door literatuur te lezen, maar bijvoorbeeld ook door je kleine gebaren eigen te maken. Een voorbeeld daarvan is de docent die ’s morgens bij binnenkomst bij de deur staat om al zijn leerlingen een hand te geven en goedemorgen te wensen.
Kruimeltjes
Lisette ziet in het onderwijs dat er heel erg gezocht wordt naar een goede manier om aandacht te geven. Aan de ene kant moet iedereen uniek zijn, maar aan de andere kant moet iedereen wel in een bepaald vakje passen. Lukt dat niet, dan moet het gefixt worden. Met als oplossing een diagnose: we geven het een naam, en dan kunnen we ‘het probleem’ aanpakken. Gewoon bij iemand zijn en zeggen “Ik weet het eigenlijk ook even niet zo heel goed, maar ik ben er wel”, dat wordt door het systeem, waarbij het draait om scoren en quick fixes, heel moeilijk gemaakt. Terwijl het zo is dat mensen vaak alleen maar willen dat er iemand is die echt even luistert, iemand die vraagt hoe het gaat en die dat een dag later nog eens vraagt. Die durft lief te hebben, maar ook durft te begrenzen. Dat is heel simpel, en heel moeilijk tegelijk. Het vraagt namelijk van die ander om er als mens werkelijk te zijn, met volle aandacht, met geduld en met het vermogen om soms in het ongemak te
durven verblijven. Lisette benoemt het belang van zogenaamde ‘kruimeltjes van aandacht’. Dat zijn kleine informele aandachtmomentjes, in plaats van grootse oplossingen: een knipoog, even de deur openhouden, vragen hoe het gaat of samen een ijsje halen. Het gaat om de kleine dingen die je eigenlijk niet eens ziet, maar die er wel ontzettend toe doen. Aandachtige betrokkenheid is overigens niet alleen maar ‘lief’. Het mag en moet zelfs ook een beetje schuren. Mensen zijn niet alleen geholpen met liefde, maar ze hebben ook grenzen nodig.
Vertrouwen als onderlegger
Een onlosmakelijk aspect van betrokkenheid is het bieden van hoop. Je stelt je eerst open en laat de ander weten dat je hem of haar ziet als mens ziet. Vervolgens verbind je je aan de ander en daarna ga je samen aan de slag, waarbij je die ander laat weten dat je erin gelooft dat die ander uiteindelijk op eigen benen kan staan. De vertrouwensband tussen beide partijen is
een soort onderlegger. Je kan op de bovengrond best discussie en schuring met elkaar hebben, als de onderlegger –de vertrouwensband – maar solide is. Je vertrouwt erop dat je samen een route gaat bewandelen en dat je uiteindelijk op de juiste weg komt.
“Een onlosmakelijk aspect van betrokkenheid is het bieden van hoop’’
Lisette Bastiaansen
De waarde van niets doen
Aandachtig aanwezig zijn kan op gespannen voet staan met doelstellingen en prestaties die gehaald moeten worden. De crux van aandachtig aanwezig zijn, is namelijk vaak gelegen in het juist NIET handelen, maar afwachten, niks doen en niet op willen lossen voor de ander. Dit niet-handelen is belangrijk omdat iemand dan de ruimte en de tijd krijgt om zichzelf te leren verhouden. Tot zichzelf, tot de ander en tot de wereld.
Maakbaarheid en individualisering
Helaas is onze huidige maatschappij regelmatig een enorme sta-in-de-weg bij het aandachtig betrokken zijn bij onze medemens. We gaan steeds maar door met het streven naar succes, prestatie, maakbaarheid en individualisering. “Zolang je dat niet aanpakt en daar niet een andere weg voor vindt, is het dweilen met de kraan open”, zegt Lisette. Er zijn best veel mensen die het anders willen en die allemaal last hebben van de manier
waarop we de dingen doen. Daardoor kunnen er wel initiatieven ontstaan, die een verandering teweeg kunnen brengen.
De Verdieping
Zachte kracht
Lisette Bastiaansen
Lisette Bastiaansen (1964) studeerde communicatie, journalistiek, pedagogiek en filosofie. Ze is pedagoog, onderzoeker, docent en schrijver en is gepromoveerd op het thema ‘aandachtige betrokkenheid in pedagogische relaties’. Ze richt zich in haar werk op de vraag naar mens-zijn en mens-worden in opvoeding en onderwijs, vanuit het idee dat oefenenmet-elkaar-werkelijk-ontmoeten-alsmens bijdraagt aan goed samen-leven en samen-werken.
Een van die initiatieven waar Lisette bij betrokken is, is een jeugdwerkplaats voor thuiszittende jongeren die vastgelopen zijn met hun opleiding. De werkplaats biedt jongeren op een ontspannen maar concrete manier een besteding van hun dag, door iets met ze te gaan maken. De jongeren mogen er lekker boren of zagen en lukt het niet, dan proberen ze het een dag later nog een keer. De leidinggevenden in de werkplaats benadrukken dat het fijn is als de jongeren uiteindelijk weer naar school gaan, maar dat ze met hen op zoek gaan naar een andere weg, als dat niet lukt. Doordat er zoveel echte aandacht en betrokkenheid is in de werkplaats met veel vrijwilligers, lukt het de jongeren om tot zichzelf te komen. En vaak vinden die jongeren dan op korte of langere termijn wel weer een eigen weg. Ook al is dat misschien niet de ‘gewone’ weg. Het mét iemand zijn die af en toe
liefdevol schuurt, zonder al te veel druk uit te oefenen, geeft lucht. Juist door het doel even los te laten, ontstaat er een soort adempauze, zonder dat er gelanterfant wordt. Het brengt een totaal andere energie met zich mee dan wanneer jongeren worden geproblematiseerd, gediagnosticeerd en thuis met een zorgplan komen te zitten. Aandachtige betrokkenheid is een zachte kracht, die ritme en structuur biedt, zonder dat het dwingend wordt. Zoals al gezegd, mag en moet het wel schuren, maar nooit schaven. Je mag kleine duwtjes geven, maar niet met harde kracht over iemand heen walsen. Aandachtige betrokkenheid is altijd subtiel, over het algemeen niet zichtbaar op de voorgrond, en zelden formeel. Hoe je daarin balanceert is in iedere situatie, met ieder mens en met iedere hulpverlener, anders.
Kleine gebaren
Wat de toekomst zal brengen als het op betrokkenheid in de maatschappij aankomt, durft Lisette niet goed te zeggen. Aan de ene kant is er de wil om anders met elkaar om te gaan. Aan de andere kant is maakbaarheid en presteren heel hardnekkig. Lisette snapt wel dat mensen het gevoel hebben dat je in je eentje niet iedereen kunt helpen. Er zijn immers zoveel mensen met problemen. Lisette heeft daar nog wel een advies voor. Ze zegt: “Durf eens te kijken, écht te kijken, naar degene met wie het niet goed gaat. En durf die persoon te zien als mens en niet als een sneue bedoening, of als een probleem dat opgelost moet worden. Kijk hoe je de waardigheid van iemand kunt zien. Het is aan jou om jezelf hierin te trainen, liefst in een gemeenschap, om iedere keer opnieuw je aandacht op de juiste manier te richten en los te komen van (voor)oordelen, belangen, doelen. Alleen door in iedere situatie opnieuw dit voornemen mee te nemen, kom je tot echte ontmoetingen. Want iedereen weet wanneer hij een échte ontmoeting heeft met iemand, dat voel je.” Al met kleine gebaren, met aandachtskruimeltjes, kunnen we iets betekenen voor iemand, dus dat kunnen we allemaal. Lisette verwijst naar Levinas*, die sprak over ‘de kleine goedheid’ en hoe wezenlijk die kleine goedheid is. Ze beaamt: “En daar gebeurt het. Het zijn de kleine onzichtbare dingen die het ‘m doen.”
* Levinas: Frans-joodse filosoof (1906-1995) 2
In gesprek met programma-manager uit Albanië
We vragen Kostandin Vasilini om te reageren vanuit de praktijk. Hij deelt zijn ervaring over het opbouwen van wederzijds vertrouwen en hoe het team van Zending over Grenzen in Albanië te werk gaat bij de hulp aan kwetsbare gezinnen en kinderen.
Relaties opbouwen met de mensen die we helpen, is een van de belangrijkste taken van een gezinscoach. Het woord ‘vertrouwen’ komt meteen in mij op als ik denk aan persoonlijke betrokkenheid. Met 20 jaar ervaring in het veld heb ik geleerd dat als er wederzijds vertrouwen is opgebouwd bij beide partijen, het makkelijker is om tegemoet te komen aan behoeften die er zijn. Dit proces begint op het moment dat je je als gezinscoach aan het gezin voorstelt, groeit als je empathie toont door eerlijk met het gezin te communiceren en neemt toe elke keer als je elkaar ontmoet. Nadat er genoeg vertrouwen is opgebouwd, stelt de gezinscoach een zelfredzaamheidsproject voor. Dit houdt in dat de gezinscoach niet alleen moet nadenken over hulp op de korte termijn, maar dat hij ook over een effectieve en gerichte aanpak nadenkt die gezinnen op de lange termijn ondersteunt. Het opbouwen van een vertrouwensband neemt meestal twee tot drie jaar in beslag, of soms zelfs langer.
Als programma-manager begeleid ik de gezinscoaches tijdens een eerste kennismaking met een gezin, zodat ze leren hoe ze de juiste sfeer moeten creëren. Het is belangrijk dat ze laten zien dat ze de waardigheid en eigenwaarde van elk gezin respecteren, ondanks hun situatie of uitdagingen. Maar voordat de gezinscoaches dit kunnen doen,
moeten ze eerst zichzelf toerusten. Je kan de ander niet tot steun zijn als je zelf gestrest, emotioneel of fysiek uitgeput, psychisch overweldigd of overspannen bent. Daarom bespreken we als gezinscoaches in groepjes vaak verschillende problemen waar we mee te maken hebben in ons werk. We bemoedigen elkaar door ervaringen met elkaar te delen en we leren op deze manier continu van elkaar. Ook bidden we veel met elkaar. Dit helpt ons om ons werk goed te doen en een goede band op te bouwen met de mensen die we helpen.
Gezinscoaches snappen dat niet alle gezinnen die we helpen, hun leven zullen veranderen zoals wij hopen. Maar we zorgen er met z’n allen voor dat elk gezin gelijke kansen krijgt door hen dezelfde hulpmiddelen, onderwijs en hulp bij het vinden van werk aan te bieden. Er zijn diverse factoren die de situatie van een gezin bemoeilijken: het gebrek aan onderwijs of professionele kwalificaties, afkomst uit een lage sociale klasse, het onvermogen tot aanpassen, een laag zelfbeeld en soms ook het gebrek aan bereidheid om samen te werken met de gezinscoach. Ook al duurt het soms even voor we vooruitgang zien bij een gezin, als team proberen we gezinnen zo lang mogelijk te steunen. Het is onze missie om er voor alle gezinnen te zijn en om Gods liefde met hen te delen. ❰
Kostandin (45) is programmamanager voor Zending over Grenzen in Albanië. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen. Hij groeide op tijdens het communisme, toen iedere vorm van geloof onderdrukt werd. Na de val van het communisme, kwam hij op zijn 17e tot geloof. In 2002 kwam hij bij Zending over Grenzen in dienst als gezinscoach. Hij geniet ervan als gezinnen die hij helpt God leren kennen en hij hun levens ziet veranderen. “Mensen beginnen zich dan te richten op de echte waarden in het leven en ik zie dat ze meer gaan investeren in hun kinderen en hun relatie,” aldus Kostandin.
