«Երևանի համալսարան» ամսաթերթ

Ընդ­հա­նուր առ­մամբ գնա­հատ­ման ցու­ցա­նիշ­նե­րը բարձ­րա­ցել են, իսկ կո­ռուպ­ցիոն դեպ­քե­րը՝ նվա­զել ­ ոյեմ­բե­րի 30­-ին ԵՊՀ­-ո­ւմ տե­ղի ու­նե­ Ն ցավ գիտ­խորհր­դի հեր­թա­կան նիս­տը՝ օրա­կար­գային 9 և ըն­թա­ցիկ մի շարք հար­ցե­րով:

Է. Կա­րա­պե­տյան. «...­գա­լու է մի օր, երբ Արե­գա­կը «ս­պառ­վե­լու է» Աստ­ղա­գի­տա­կան հե­տաքր­քիր իրո­ ղու­թյուն­նե­րի մա­սին զրու­ցել ենք ԵՊՀ ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ընդ­հա­նուր ֆի­զի­կայի և աստ­ղա­ֆի­զի­կայի ամ­ բիոնի դա­սա­խոս, ֆիզ­մաթ. գիտ. թեկ­ նա­ծու Էմի­լյա Կա­րա­պե­տյա­նի հետ:

î»°ëª ¿ç 2 ¦

î»°ëª ¿ç 10 ¦

ԵՊՀ­-ի նոյեմ­բե­րյան խճան­կա­րը...

Ու­սա­նող­նե­րը «գ­րա­վել էին» ԵՊՀ­-ի առանց­քային պաշ­տոն­նե­րը ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րը մաս­նակ­ցում են Հան­րա­պե­տա­կան ու­սա­նո­ղա­կան մար­զա­կան խա­ղե­րին

19-20 ¦

ԵՊՀ հրա­տա­րակ­չու­թյու­նը մաս­նակ­ցել է «Yerevan Book Fest»­-ի­ն

ՀՀ սպոր­տի և երի­տա­սար­դու­թյան հար­ցե­ րի նա­խա­րա­րու­թյան կող­մից այս տա­րի առա­ջին ան­գամ իրա­կա­նաց­վում է «Հան­ րա­պե­տա­կան ու­սա­նո­ղա­կան մար­զա­կան խա­ղեր» ծրա­գի­րը, որին ակ­տի­վո­րեն մաս­նակ­ցել են նաև ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րը: î»°ë ¿ç 31 ¦

­ Եզ­րա­գի­ծը հա­տեց 2017-2018 ու­սում­նա­կան տար­վա 1-ին կի­սա­մյա­կի 3-րդ ամի­սը՝ նոյեմ­բե­րը: Հա­տեց՝ եզ­րագ­ծից այն կողմ ար­ձա­նագ­րե­լով ոչ միայն ԵՊՀ­-ի­ն՝ որ­պես կր­թա­գի­տա­կան հաս­ տա­տու­թյա­նը բնո­րոշ գոր­ծու­նեու­թյան դրս­ևո­ րում­նե­րը՝ դա­սապ­րո­ցես, ու­սում­նա­կան և գի­տա­ կան, մշա­կու­թային ու մար­զա­կան մի­ջո­ցա­ռում­ ներ, տա­րաբ­նույթ հան­ դի­պում­ներ, այլև «Զին­ վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյան և զին­ծա­ռայո­ղի կար­ գա­վի­ճա­կի մա­սին» ՀՀ օրեն­քի նա­խագ­ծի շուրջ ըն­թա­ցած զար­գա­ցում­նե­ րը (տե՛ս էջ 16-18): ­Զերծ մնա­լով այդ զար­գա­ցում­նե­րին որևէ գնա­հա­տա­կան տա­ լուց՝ միայն փաս­տենք, որ դրանց կի­զա­կե­տում առա­վե­լա­պես հա­մալ­ սա­րա­նա­կան­ներն էին՝ իրենց կողմ և դեմ տե­սա­ կետ­նե­րով: Ընդ որում՝ եր­կու տե­սա­կետ­նե­րում էլ առ­կա էր հայ­րե­նի­քի ճա­ կա­տագ­րի հան­դեպ խո­րը մտա­հո­գու­թյու­նը, ին­չը մշ­տա­պես հա­տուկ է եղել Մայր բու­հին...­ ԵՊՀ­-ի նոյեմ­բե­րյան խո­րա­պատ­կե­րում, բնա­ կա­նա­բար, առանձ­նա­ հա­տուկ տեղ գտան նաև Ու­սա­նող­նե­րի մի­ջազ­ գային օր­վա առ­թիվ կազ­ մա­կերպ­ված մի­ջո­ցա­ ռում­նե­րը՝ «Ու­սա­նո­ղա­ կան ռեկ­տո­րա­տը» և տո­ նա­կան հա­մեր­գը (տե՛ս էջ 19-20): Եվ հա­մադ­րե­լով Մայր բու­հի ու­սա­նո­ղա­ կան առօ­րյայի նաև մյուս դրվագ­նե­րը՝ ևս մեկ ան­ գամ ար­ձա­նագ­րենք. ու­ սա­նո­ղու­թյու­նը հզոր ուժ է, և այդ ու­ժը հայ­րե­նի­քի ապա­գան է: Շ­նոր­հա­վո՛ր տոնդ, ԵՊՀ ու­սա­նո՛ղ... ­Գե­ղամ Մե­լիք­բե­կյան

î»°ë ¿ç 20 ¦

2

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Ընդ­հա­նուր առ­մամբ գնա­հատ­ման ցու­ցա­նիշ­նե­րը բարձ­րա­ցել են, իսկ կո­ռուպ­ցիոն դեպ­քե­րը՝ նվա­զել ­ ոյեմ­բե­րի 30­-ին ԵՊՀ­Ն ո­ւմ տե­ղի ու­նե­ցավ գիտ­ խորհր­դի հեր­թա­կան նիս­տը՝ օրա­կար­գային 9 և ըն­թա­ցիկ մի շարք հար­ ցե­րով: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ­Գիտ­խորհր­դի ան­դամ­նե­ րին նախ ներ­կա­յաց­վեց պրո­ ֆե­սո­րի, դո­ցեն­տի գի­տա­կան կո­չում­նե­րի շնորհ­ման ար­ժա­ նա­ցող թեկ­նա­ծու­նե­րի ցան­կը. փակ քվեար­կու­թյան ար­դյունք­ նե­րի հա­մա­ձայն՝ 1 հո­գի ստա­ ցավ պրո­ֆե­սո­րի (Ե­ՊՀ ար­ևե­ լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Ռու­բեն Մել­քո­նյան), 10 հո­գի՝ դո­ցեն­տի գի­տա­կան կո­ չում­ներ: 2017-2018 ուս­տար­վա բա­ կա­լավ­րիատի և մա­գիստ­ րա­տու­րայի ըն­դու­նե­լու­թյան ար­դյունք­նե­րի, 2016-2017 ուս­ տար­վա դա­սա­վանդ­ման որա­ կի և ար­դյու­նա­վե­տու­թյան վե­ րա­բե­րյալ ու­սա­նո­ղա­կան հար­ ցում­նե­րի ար­դյունք­նե­րի, ինչ­ պես նաև ըն­թա­ցիկ ուս­տար­վա ամ­բիոնային բեռն­վա­ծու­թյան մա­սին զե­կու­ցեց ու­սում­նա­կան աշ­խա­տանք­նե­րի գծով պրո­ ռեկ­տոր Ալեք­սանդր Գրի­գո­ րյա­նը:

Պ­րո­ռեկ­տո­րը ևս մեկ ան­ գամ բարձ­րա­ձայ­նեց ԵՊՀ կր­թա­կան ծրագ­րե­րում օտա­ րա­լե­զու ծրագ­րե­րի ներդր­ման, միաս­նա­կան ըն­դու­նե­լու­թյան դաշ­տի բա­ցա­կա­յու­թյան, ինչ­ պես նաև միջ­պե­տա­կան հա­ մա­ձայ­նագ­րով հա­մալ­սա­րան­ նե­րի հետ գոր­ծու­նեու­թյուն ծա­ վա­լե­լու հա­վա­սար պայ­ման­ներ ու­նե­նա­լու հիմ­նախն­դիր­նե­րը:­ Ինչ վե­րա­բե­րում է դա­սա­ վանդ­ման որա­կի և ար­դյու­նա­ վե­տու­թյան վե­րա­բե­րյալ ու­սա­ նո­ղա­կան հար­ցում­նե­րի ար­ դյունք­նե­րին, ապա Ալեք­սանդր Գրի­գո­րյանն ընդ­գծեց, որ ընդ­ հա­նուր առ­մամբ գնա­հատ­ման ցու­ցա­նիշ­նե­րը բարձ­րա­ցել են, իսկ կո­ռուպ­ցիոն դեպ­քե­ րը՝ նվա­զել: Պրո­ռեկ­տո­րը նշեց նաև, որ հե­տա­գա­յում էլ շա­րու­ նա­կե­լու են առ­ցանց հար­ցում­ նե­րի իրա­կա­նա­ցու­մը և հա­մա­ կար­գի բա­րե­լավ­մանն ուղղ­ված աշ­խա­տանք­նե­րը: ­Գիտ­խորհր­դի նիս­տում առա­ջին ան­գամ ան­դրա­դարձ եղավ ամ­բիոնային ծան­րա­ բեռն­վա­ծու­թյան խնդ­րին: Ալեք­սանդր Գրի­գո­րյա­նը տե­սա­պատ­կե­րի մի­ջո­ցով ներ­ կա­յաց­րեց ֆա­կուլ­տե­տային

որոշ տվյալ­ներ՝ ման­րա­մաս­ նե­լով ծան­րա­բեռն­վա­ծու­թյան նվազ­ման պատ­ճառ­նե­րը:­ ԵՊՀ ղե­կա­վա­րու­թյու­նը մտա­հո­գու­թյուն հայտ­նեց բու­ հի պրո­ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­սա­ կան կազ­մում 65 տա­րե­կա­նից բարձր մաս­նա­գետ­նե­րի մեծ թվի, պրո­ֆե­սոր­նե­րի, ինչ­պես նաև գի­տա­կան աշ­խա­տանք­ նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան նվազ­ ման փաս­տի վե­րա­բե­րյալ: «­Հի­րա­վի, բա­վա­կա­նին մտա­հո­գիչ է հիմ­նա­կան պրո­

ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­սա­կան կազ­ մի մի­ջին տա­րի­քային ցու­ ցա­նի­շը: Այս ուղ­ղու­թյամբ ման­րակր­կիտ և հետ­ևո­ղա­կան աշ­խա­տանք պետք է իրա­կա­ նաց­նել: Խիստ ու­շադ­րու­թյան կա­րիք ու­նեն նաև լա­բո­րա­տոր աշ­խա­տանք­նե­րի ցու­ցա­նիշ­նե­ րի նվա­զումն ու առանց գի­տա­ կան որ­ևէ կոչ­ման ար­տա­քին հա­մա­տե­ղու­թյամբ դա­սա­խոս­ նե­րի մեծ քա­նա­կը»,- ասաց Արամ Սի­մո­նյա­նը:­ Այ­նու­հետև ԵՊՀ գիտ­քար­

տու­ղար Մե­նու­ա Սո­ղո­մո­նյա­նը ներ­կա­յաց­րեց «ԵՊՀ լա­վա­ գույն ու­սա­նող» մր­ցա­նա­կա­ բաշ­խու­թյան կա­նո­նա­կար­գում փո­փո­խու­թյուն­ներ կա­տա­րե­լու մա­սին առա­ջար­կու­թյուն­նե­րը, որոնք քն­նար­կում­նե­րից հե­տո գիտ­խորհր­դի մաս­նա­կից­նե­րի կող­մից ըն­դուն­վե­ցին միաձայն:­ ԵՊՀ պրո­ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­ սա­կան կազ­մի որա­կա­վոր­ման բարձ­րաց­ման կր­թա­գի­տա­կան ծրագ­րի կա­տար­ման ըն­թաց­ քի (2016-2017 ուս­տա­րի) մա­ սին հա­ղոր­դեց ԵՊՀ հետ­բու­ հա­կան լրա­ցու­ցիչ կր­թու­թյան վար­չու­թյան պետ Ժաս­մեն Աղա­սյա­նը՝ թվային տվյալ­ներ ներ­կա­յաց­նե­լով դա­սա­խոս­նե­ րի մաս­նակ­ցու­թյան և վաս­տա­ կած կրե­դիտ­նե­րի մա­սին: Նա ան­դրա­դար­ձավ նաև պար­տա­ դիր կր­թա­կան բա­ղադ­րիչ­նե­րի՝ ան­գլե­րե­նի և մաս­նա­գի­տա­կան ար­դի հիմ­նա­հար­ցե­րի քն­նու­ թյուն­նե­րին ԵՊՀ դա­սա­խոս­նե­ րի մաս­նակ­ցու­թյան հար­ցին: «­Դա­սա­խոս­նե­րը բա­վա­ կա­նա­չափ դժ­վա­րու­թյուն­ներ են ու­նե­նում ան­գլե­րե­նի ավե­ լի բարձր մա­կար­դա­կի շե­մի հաղ­թա­հար­ման հար­ցում, ին­

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

չի ար­դյուն­քում էլ ընդ­հա­նուր առ­մամբ ոչ բա­վա­րար ցու­ցա­ նիշ­ներ են գրանց­վում»,- նշեց Ժաս­մեն Աղա­սյա­նը և հա­վե­ լեց, որ մաս­նա­գի­տա­կան դասըն­թաց­նե­րի կազ­մա­կերպ­ման ու ան­ցկաց­ման գոր­ծում ևս պա­սի­վու­թյուն է նկատ­վում:­ ԵՊՀ ու­սում­նա­մե­թո­դա­ կան վար­չու­թյան պետ Հրանտ Ժամ­հա­րյանն էլ 2016-2017 ուս­տար­վա ար­դյունք­նե­րով ան­դրա­դար­ձավ ու­սա­նող­նե­րի փո­խա­տեղ­ման (ռո­տա­ցիա) հար­ցին:­ ԵՊՀ ՈՒ­ԳԸ ան­ցյալ տար­ վա գոր­ծու­նեու­թյանն անդրա­ դար­ձավ Ու­սա­նո­ղա­կան գի­ տա­կան ըն­կե­րու­թյան նա­խա­ գահ Մհեր Հա­կո­բյա­նը, ով ման­րա­մաս­ներ ներ­կա­յաց­րեց կազ­մա­կերպ­ված ու­սա­նո­ղա­ կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի բնույ­թի, մի­ջազ­գային մաս­նակ­ցու­թյան ու հրա­պա­րա­կում­նե­րի վե­րա­ բե­րյալ: ­Մինչ ըն­թա­ցիկ հար­ցե­րին ան­դրա­դառ­նա­լը գիտ­խորհըր­ դի ան­դամ­նե­րը որո­շե­ցին ԵՊՀ ֆար­մա­ցիայի ինս­տի­տուտ ըն­դուն­ված ար­տա­սահ­ման­ ցի օտա­րա­լե­զու ու­սա­նող­նե­րի ուս­ման վար­ձը սահ­մա­նել 1 մլն 300 հա­զար դրամ:­ Ըն­թա­ցիկ հար­ցե­րի շր­ջա­ նա­կում քն­նարկ­վեց ԵՊՀ­-ու­մ «Ման­րէաբա­նա­կան կեն­սա­ տեխ­նո­լո­գիանե­րի և կեն­սա­վա­ ռե­լի­քի նո­րա­րա­րա­կան կենտ­ րոն» կա­ռուց­ված­քային ստո­ րա­բա­ժա­նում ստեղ­ծե­լու մա­ սին առա­ջար­կու­թյամբ ԵՊՀ հո­գա­բար­ձու­նե­րի խորհր­դին դի­մե­լու հար­ցը:­ Ա­ռա­ջարկ եղավ նաև Փի­ լի­սո­փա­յու­թյան և հո­գե­բա­նու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի սո­ցիալա­ կան հո­գե­բա­նու­թյան ու տե­ սա­կան փի­լի­սո­փա­յու­թյան և տրա­մա­բա­նու­թյան ամ­բիոն­ ներն ան­վա­նա­փո­խել հա­մա­ պա­տաս­խա­նա­բար Սո­ցիալա­ կան և կլի­նի­կա­կան հո­գե­բա­ նու­թյան ամ­բիոնի ու Տե­սա­կան փի­լի­սո­փա­յու­թյան, տրա­մա­ բա­նու­թյան և հռե­տո­րի­կայի ամ­բիոնի: ­Մյուս առա­ջարկն էլ վե­րա­ բե­րում էր Աշ­խար­հագ­րու­թյան և երկ­րա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի «Մ­հեր Ջուլ­հա­ճյա­նի ան­վան օգ­տա­կար հա­նա­ծո­նե­ րի հան­քա­վայ­րե­րի որոն­ման և հե­տա­խու­զա­կան կա­բի­նետ» կա­ռուց­ված­քային ստո­րա­բա­ ժա­նու­մը «Օգ­տա­կար հա­նա­ ծո­նե­րի հան­քա­վայ­րե­րի հե­ տա­խուզ­ման և մո­դե­լա­վոր­ման Մհեր Ջուլ­հա­ճյա­նի ան­վան ու­սում­նա­կան լա­բո­րա­տո­րիա» կա­ռուց­ված­քային ստո­րա­բա­ ժան­ման վե­րա­կազ­մա­կեր­պե­ լու առա­ջար­կու­թյամբ ԵՊՀ հո­գա­բար­ձու­նե­րի խորհր­դին դի­մե­լուն: ­Բո­լոր առա­ջարկ­ներն էլ միաձայն հաս­տատ­վե­ցին ԵՊՀ գի­տա­կան խորհր­դի ան­ դամ­նե­րի կող­մից:

3

| www.ysu.am

Գիտ­խորհր­դի նիս­տի շր­ջա­նա­կում նաև խրա­խուս­վել են մի շարք

հա­մալ­սա­րա­նա­կան­ներ ­ ոյեմ­բե­րի 30­-ին տե­ղի ու­նե­ցած ԵՊՀ գի­տա­կան խորհր­դի Ն նիս­տի օրա­կար­գային հար­ցե­րի շր­ջա­նա­կում էլ մի շարք հա­ մալ­սա­րա­նա­կան­ներ ար­ժա­նա­ցան մե­դալ­նե­րի, շնոր­հա­կա­ լագ­րե­րի ու հա­վաս­տագ­րե­րի:

­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ԵՊՀ ռեկ­տոր Արամ Սի­ մո­նյա­նը նախ ԵՊՀ ոս­կե­զօծ մե­դալ հանձ­նեց Ռա­դիոֆի­ զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի աս­պի­ րանտ Թոր­գոմ Եզե­կյա­նին, ով հոկ­տեմ­բե­րի 26­-ին ար­ ժա­նա­ցել է ՏՏ ոլոր­տում ՀՀ նա­խա­գա­հի 2017 թ.-ի կր­թա­ կան բարձ­րա­գույն պարգ­ևին՝ գրան-պ­րիին: «­Վեր­ջին հինգ տա­րում գրան-պ­րի մր­ցա­նա­կա­կիր չի եղել: Մենք հպարտ ենք, որ տա­րի­ներ ան­ց երկ­րի նա­ խա­գա­հի այդ բարձ­րա­գույն պարգ­ևին ար­ժա­նա­ցել է մեր աս­պի­րան­տը, ով փայ­լում է իր մաս­նա­գի­տա­կան ու­նա­ կու­թյուն­նե­րով, կրթ­վա­ծու­ թյան մա­կար­դա­կով և մարդ­ կային բարձր ար­ժա­նիք­նե­ րով»,- նշեց Արամ Սի­մո­նյա­ նը:­ Աշ­խար­հի հա­մե­մա­տա­ կան բիզ­նես իրա­վուն­քի շըր­ ջա­նա­կում մի շարք հար­ցե­րի ուղ­ղու­թյուն­նե­րով ՀՀ իրա­վա­ կան հա­մա­կար­գի վար­կա­նի­ շա­վո­րում իրա­կա­նաց­նե­լու և ծրագ­րին հա­ջո­ղու­թյամբ մաս­նակ­ցե­լու հա­մար Իրա­ վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի մի խումբ ու­սա­նող­ներ ԵՊՀ ռեկ­տո­րի կող­մից ստա­ցան շնոր­հա­կա­լագ­րեր, իսկ մի­ ջազ­գային կա­ռույ­ցի կող­մից ու­ղարկ­ված հա­վաս­տագ­րերն ու­սա­նող­նե­րին հանձ­նեց ֆա­ կուլ­տե­տի դե­կան Գա­գիկ Ղա­զի­նյա­նը:­ Այ­նու­հետև ԵՊՀ ռու­սա­ կան կենտ­րո­նի ղե­կա­վար Արու­սյակ Ներ­սե­սյա­նը ռու­ սաց լեզ­վի ու ռու­սա­կան մշա­ կույ­թի տա­րած­ման հա­մար պարգ­ևատր­վեց ՌԴ նա­խա­ գա­հի՝ Պուշ­կի­նի ան­վան մե­ դա­լով: Հա­մալ­սա­րա­նա­կա­ նին մե­դա­լը հանձ­նեց ՀՀ­-ո­ւմ ՌԴ ար­տա­կարգ և լիազոր դես­պան Իվան Վո­լին­կի­նը: ««Русский мир» հիմ­ նադրա­մի՝ ԵՊՀ­-ու­մ գոր­ծող մաս­նա­ճյու­ղը՝ Ռու­սա­կան կենտ­րո­նը, տա­րի­ներ շա­րու­ նակ իրա­կա­նաց­նում է ռու­ սաց լեզ­վի ու մշա­կու­թային

ար­ժեք­նե­րի տա­րած­մանն ուղղ­ված գոր­ծու­նեու­թյուն: Եվ այ­սօր մեզ հա­մար մեծ պա­տիվ է, որ կենտ­րո­նը՝ ի դեմս ղե­կա­վար Արու­սյակ Ներ­սեսյա­նի, բարձր գնա­ հա­տա­կա­նի է ար­ժա­նա­ցել ՌԴ ղե­կա­վա­րու­թյան կող­ մից: Վստահ եմ, որ հե­տա­գա­ յում այս պարգ­ևը նոր խթան կհան­դի­սա­նա կենտ­րո­նի գոր­ծու­նեու­թյունն ավե­լի ընդ­ լայ­նե­լու հա­մար»,- ընդ­գծեց ԵՊՀ ռեկ­տո­րը և իր երախ­ տա­գի­տու­թյու­նը հայտ­նեց ՀՀ­-ու­մ ՌԴ դես­պա­նու­թյա­նը՝ բու­հի նա­խա­ձեռ­նու­թյուն­նե­ րին աջակ­ցե­լու հա­մար: ­Դես­պա­նը նույն­պես շնոր­ հա­կա­լու­թյուն հայտ­նեց ԵՊՀ ղե­կա­վա­րու­թյա­նը, Ռու­սա­ կան կենտ­րո­նի տնօ­րե­նին ու աշ­խա­տա­կից­նե­րին տա­րի­ ներ շա­րու­նակ ծա­վա­լած ակ­ տիվ գոր­ծու­նեու­թյան հա­մար: «­Մենք շնոր­հա­կալ ենք ԵՊՀ ռու­սա­կան կենտ­րո­նին հայ և ռուս ժո­ղո­վուրդ­նե­րի միջև բա­րե­կա­մա­կան կա­պե­ րի ամ­րապնդ­ման, ամուր ու ար­դյու­նա­վետ հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյան, ինչ­պես նաև ռու­սաց լեզ­վի, ռու­սա­կան մշա­կույ­թի տա­րած­ման և զար­գաց­ման գոր­ծում ու­նե­ցած մեծ ավան­ դի հա­մար»,- հայ­տա­րա­ րեց դես­պա­նը և ընդ­գծեց, որ տվյալ գոր­ծըն­թաց­ներն ավե­ լի են նպաս­տում բա­րե­կամ ժո­ղո­վուրդ­նե­րի միջև առ­կա պատ­մա­կան կա­պե­րի ամ­ րապնդ­մա­նը:­ Ե­լույ­թից հե­տո դես­պան Իվան Վո­լին­կի­նը հան­դի­սա­ վոր արա­րո­ղու­թյամբ մե­դալն ու հա­վաս­տա­գի­րը հանձ­նեց Արու­սյակ Ներ­սե­սյա­նին: «­Մեզ հա­մար մեծ պա­ տիվ է ՌԴ նա­խա­գա­հի կող­ մից պե­տա­կան բարձ­րա­ գույն պարգ­ևի ար­ժա­նա­նա­լը: Շնոր­հա­կալ եմ բու­հի ղե­կա­ վա­րու­թյա­նը ցու­ցա­բե­րած աջակ­ցու­թյան, ինչ­պես նաև կենտ­րո­նի աշ­խա­տա­կից­նե­ րին՝ տք­նա­ջան աշ­խա­տան­ քի հա­մար»,- ամ­փո­փեց ԵՊՀ ռու­սա­կան կենտ­րո­նի տնօ­րե­ նը:

Թորգոմ Եզեկյանը և Արամ Սիմոնյանը

Արուսյակ Ներսեսյանը և Իվան Վոլինկինը

Իրավագիտության ֆակուլտետի ՈՒԳԸ նախագահ Տիգրան Դադունցը և Գագիկ Ղազինյանը

4

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Ժիլ Պե­կու. «Ինձ իս­կա­պես տպա­վո­րել է ԵՊՀ­-ի գոր­ծու­նեու­թյու­նը» ­ այր բու­հը նոյեմ­բե­ Մ րի 3-ին հյու­րըն­կա­լել էր Փա­րի­զի հա­մալ­սա­րա­նի պատ­վի­րա­կու­թյա­նը՝ ռեկ­ տոր Ժիլ Պե­կո­ւի գլ­խա­ վո­րու­թյամբ: Ք­նար Մի­սա­կյան ­Հյու­րե­րին նախ իր աշ­խա­ տա­սե­նյա­կում ըն­դու­նեց ԵՊՀ ռեկ­տոր Արամ Սի­մո­նյա­նը: Հան­դիպ­մա­նը ներ­կա էին նաև ԵՊՀ ու­սում­նա­կան աշ­խա­ տանք­նե­րի գծով պրո­ռեկ­տոր Ալեք­սանդր Գրի­գո­րյա­նը և Մի­ ջազ­գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ թյան վար­չու­թյան պետ Ալեք­ սանդր Մար­գա­րո­վը:­ ԵՊՀ ռեկ­տո­րը, ող­ջու­նե­ լով և բա­րի գա­լուստ մաղ­թե­ լով հյու­րե­րին, նշեց, որ հան­ դի­պումն ավե­լի հե­տաքր­քիր է դարձ­նում այն փաս­տը, որ եր­կու հա­մալ­սա­րան­նե­րի ռեկ­ տոր­ներն ու­նեն նույն մաս­նա­ գի­տու­թյու­նը. «Ու­րախ եմ, որ եր­կուսս էլ պատ­մա­բան ենք: Մեր հա­մալ­սա­րա­նի պատ­մու­

թյան մեջ ես 6-րդ պատ­մա­բան ռեկ­տորն եմ»:­ Ա­րամ Սի­մո­նյա­նը ֆրան­ սիացի հյու­րե­րին ներ­կա­յաց­ րեց ԵՊՀ պատ­մու­թյու­նը, ծա­ նո­թաց­րեց հա­մալ­սա­րա­նի կա­ ռուց­ված­քին, խո­սեց գոր­ծըն­ կեր­նե­րի մա­սին, տե­ղե­կաց­րեց բու­հում գոր­ծող գի­տա­հե­տա­ զո­տա­կան ինս­տի­տուտ­նե­րի, կենտ­րոն­նե­րի և լա­բո­րա­տո­ րիանե­րի մա­սին. «Ընդ որում՝

դրանք նա­խա­տես­ված են ոչ միայն պրո­ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­ սա­կան կազ­մի, այլև ու­սա­նող­ նե­րի հա­մար: Ու­նենք 3 ստար­ տափ լա­բո­րա­տո­րիաներ, որոնք միայն ու­սա­նող­նե­րի հա­մար են, իսկ առա­ջի­կա­յում նա­խա­տե­սում ենք կա­ռու­ցել ևս երե­քը»: ­Ժիլ Պե­կուն էլ շնոր­հա­կա­ լու­թյուն հայտ­նեց ջերմ ըն­դու­ նե­լու­թյան հա­մար և հե­տա­գա­

յում առա­վել բո­վան­դա­կային փոխ­գոր­ծակ­ցու­թյուն ձևա­վո­ րե­լու ցան­կու­թյուն հայտ­նեց. «Սա իմ առա­ջին այցն է ձեզ մոտ, և ինձ իս­կա­պես տպա­վո­ րել է ԵՊՀ­-ի գոր­ծու­նեու­թյու­նը: Մեծ հույս ու­նեմ, որ մեր և ձեր ու­սա­նող­նե­րը, հե­տա­զո­տող­ ներն ու պրո­ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­ սա­կան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ ցիչ­ներն ակ­տի­վո­րեն կհա­մա­ գոր­ծակ­ցեն և նոր ար­դյունք­ներ

կգ­րան­ցեն»:­ Այ­նու­հետև Փա­րի­զի հա­ մալ­սա­րա­նի ռեկ­տո­րը «Սոր­ բո­նը և ֆրան­սիացի ին­տե­լեկ­ տու­ալ­ներն ու հայե­րի հա­վա­ քագ­րու­մը 19-րդ դա­րի վեր­ջին» թե­մայով դա­սա­խո­սու­թյուն կար­դաց ԵՊՀ պատ­մու­թյան և մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րի ֆա­կուլ­տետ­նե­րի պրո­ֆե­ սո­րա­դա­սա­խո­սա­կան կազ­մի և ու­սա­նող­նե­րի հա­մար: «Ա­ռա­ջին փաս­տը, որ ու­ զում եմ ար­ձա­նագ­րել, այն է, որ հայե­րե­նը կա­նո­նա­վոր ու­սու­ ցան­վում էր հայե­րե­նի ամ­բիոնի հիմ­նադ­րու­մից սկ­սած, որը տե­ ղի է ու­նե­ցել Նա­պո­լեոնի ժա­ մա­նա­կաշր­ջա­նում: Սոր­բո­նում կար նաև հայ բա­նա­սի­րու­թյան գործ­նա­կան դպ­րոց, որը կապ­ ված էր եվ­րո­պա­կան գի­տե­լիք­ նե­րի հետ», - դա­սա­խո­սու­թյան ըն­թաց­քում ասաց Ժիլ Պե­կուն: ­Տե­ղե­կաց­նենք նաև, որ դա­ սա­խո­սու­թյան ավար­տին Փա­ րի­զի հա­մալ­սա­րա­նի ռեկ­տո­րը պա­տաս­խա­նեց ներ­կա­նե­րի հար­ցե­րին:

Բու­հե­րի միջև հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը բազ­մաբ­ևեռ կլի­նի ­ ոյեմ­բե­րի 27­-ին ԵՊՀ Ն ռեկ­տոր Արամ Սի­մոնյանն ըն­դու­նեց Լի­բա­նա­ նա-կա­նա­դա­կան հա­մալ­ սա­րա­նի պատ­վի­րա­կու­ թյա­նը: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ­Լ ի­բ ա­ն ա­ն ա-կա­ն ա­դ ա­կ ան հա­մալ­սա­րա­նի պատ­վի­րա­ կու­թյան կազ­մում էին բու­հի ղե­կա­վար Ռո­նի Աբի Նախ­լին, Մի­ջազ­գային նա­խագ­ծե­րի վար­չու­թյան ղե­կա­վար Յո­լանդ Սա­լե­մը և Լի­բա­նա­նում ՀՀ դես­պա­նու­թյան մշա­կու­թային խորհր­դա­տու Մի­րեիլ Խա­նա­ մի­րիանը:­ ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­թյան նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ կազ­մա­ կերպ­ված հան­դիպ­մա­նը ներ­ կա էին նաև պրո­ռեկ­տոր­ներ Ալեք­սանդր Գրի­գո­րյա­նը, Գե­ ղամ Գևոր­գյա­նը, Մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­ թյան պետ Ալեք­սանդր Մար­ գա­րո­վը, մի շարք ֆա­կուլ­տետ­ նե­րի դե­կան­ներ, ամ­բիոն­նե­րի վա­րիչ­ներ, գի­տա­կան կենտ­

Յոլանդ Սալեմը, Ռոնի Աբի Նախլին և Միրեիլ Խանամիրիանը

րոն­նե­րի ղե­կա­վար­ներ, պրո­ֆե­ սո­րա­դա­սա­խո­սա­կան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ:­ Ա­րամ Սի­մո­նյա­նը ող­ջու­նեց հյու­րե­րին, ներ­կա­յաց­րեց բու­ հի կր­թա­կան և գի­տա­հե­տա­ զո­տա­կան ոլորտ­նե­րի զար­գա­ ցում­ներն ու հե­ռան­կար­նե­րը՝ կար­ևո­րե­լով մի­ջազ­գային հա­ մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը և ար­տա­ սահ­մա­նյան տար­բեր կր­թա­ կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի հետ ծրագ­րե­րի իրա­կա­նա­ցու­մը: «­Մի­ջազ­գային հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան ընդ­լայ­նու­ մը բու­հի զար­գաց­ման հա­մար

առանց­քային նշա­նա­կու­թյուն ու­նի, ուս­տի մենք պատ­րաստ ենք ծրագ­րեր և կոնկ­րետ առա­ ջարկ­ներ մշա­կել, որոնք ար­ դյու­նա­վետ փոխ­գոր­ծակ­ցու­ թյան սկիզ­բը կդառ­նան»,- նշեց ԵՊՀ ռեկ­տո­րը: ­Ռո­նի Աբի Նախ­լին խո­ սեց Լի­բա­նա­նա-կա­նա­դա­կան հա­մալ­սա­րա­նի կա­ռուց­ված­ քի, կր­թա­կան ու մի­ջազ­գային ծրագ­րե­րի, ինչ­պես նաև բու­հի զար­գաց­ման ուղ­ղու­թյուն­նե­րի մա­սին: «­Լի­բա­նա­նում միակ կա­նա­ դա­կան հա­մալ­սա­րանն ու­նի 5

ֆա­կուլ­տետ, որ­տեղ սո­վո­րում են շուրջ 2 հա­զար ու­սա­նող­ներ: Նրանց մոտ 10 տո­կո­սը հայեր են, ուս­տի յու­րա­քան­չյուր տա­ րի մենք հի­շում ենք Ցե­ղասպա­նու­թյան զո­հե­րին և մի­ջո­ ցա­ռում­ներ կազ­մա­կեր­պում»,ասաց Ռո­նի Աբի Նախ­լին և շեշ­տեց, որ բազ­մա­թիվ մտ­քեր ու առա­ջարկ­ներ կան ԵՊՀ հետ լուրջ ու ար­դյու­նա­վետ փոխ­գոր­ծակ­ցու­թյուն սկ­սե­լու հա­մար: Ա­լեք­սանդր Մար­գա­րովն էլ բա­վա­կա­նին ման­րա­մասն ներ­կա­յաց­րեց մի­ջազ­գային կա­ռույց­նե­րի և ար­տա­սահ­ մանյան բու­հե­րի հետ հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան հիմ­նա­կան ուղ­ղու­թյուն­նե­րը: «­Բու­հե­րի միջև հա­մա­գոր­ ծակ­ցու­թյու­նը, հի­րա­վի, կա­րող է բա­վա­կա­նին լայն ու ընդ­ գր­կուն լի­նել, սա­կայն մենք դեռևս կանգ կառ­նենք կոնկ­ րետ մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րի ուղ­ղու­թյամբ տար­վող աշ­խա­ տանք­նե­րի նա­խագծ­ման և իրա­կա­նաց­ման գոր­ծըն­թա­ցի վրա»,- ասաց ԵՊՀ մի­ջազ­ գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան

վար­չու­թյան պե­տը՝ ընդ­գծե­լով այն բնա­գա­վառ­ներն ու ուղ­ ղու­թյուն­նե­րը, որոնք կա­րող են բու­հե­րի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան հա­մար ընդ­հա­նուր հար­թակ հան­դի­սա­նալ: ­Հան­դիպ­մա­նը ներ­կա հա­ մալ­սա­րա­նա­կան­ներն էլ իրենց հեր­թին ներ­կա­յաց­րին այն ուղ­ ղու­թյուն­նե­րը, որ­տեղ հնա­րա­ վոր է հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն ծա­վա­լել՝ նե­րա­ռե­լով կր­թա­կան և գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան հա­ մա­տեղ ծրագ­րե­րի իրա­կա­նա­ ցու­մը, ու­սա­նող­նե­րի և դա­սա­ խոս­նե­րի փո­խա­նա­կու­մը, հե­ ռա­վար դա­սա­խո­սու­թյուն­նե­րի ան­ցկա­ցու­մը, եր­կա­կի դիպ­լո­ մով կր­թա­կան ծրագ­րե­րի իրա­ գոր­ծու­մը և այլն: ­Հան­դիպ­ման վեր­ջում պատ­վի­րա­կու­թյան ան­դամ­ ներն այ­ցե­լե­ցին ԵՊՀ տե­ղե­ կատ­վա­կան տեխ­նո­լո­գիանե­րի կր­թա­կան և հե­տա­զո­տա­կան կենտ­րոն, Կի­րա­ռա­կան կեն­ սա­բա­նու­թյան գե­րա­զան­ցու­ թյան կենտ­րոն, ինչ­պես նաև Հա­յա­գի­տա­կան հե­տա­զո­տու­ թյուն­նե­րի ինս­տի­տուտ:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

5

| www.ysu.am

Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը կսկս­վի ֆար­մա­ցիայի բնա­գա­վա­ռից ­ ոյեմ­բե­րի 20­-ին ԵՊՀ Ն պրո­ռեկ­տոր Ալեք­սանդր Գրի­գո­րյա­նը հյու­րըն­ կա­լել էր Ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­մու­թյան ռու­սաս­ տա­նյան հա­մալ­սա­րա­նի (РУДН) պատ­վի­րա­կու­ թյա­նը: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ­Հան­դի­պու­մը, որը կազ­մա­ կեր­պել էր ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­ թյու­նը, կա­յա­ցավ ԱՊՀ ցան­ ցային հա­մալ­սա­րա­նի կոն­սոր­ ցիու­մի շր­ջա­նա­կում: РУДН­-ի պատ­վի­րա­կու­թյան կազ­մում էին Ընդ­հա­նուր քի­ միայի ամ­բիոնի դո­ցենտ Ելե­ նա Նևս­կա­յան, Օր­գա­նա­կան քի­միայի ամ­բիոնի դո­ցենտ Ելե­նա Սո­րո­կի­նան, ինչ­պես նաև Մի­ջազ­գային կազ­մա­կեր­ պու­թյուն­նե­րի ու դրա­մաշ­նորհ­ նե­րի բաժ­նի ղե­կա­վար Օլեգ Բար­նա­շո­վը: Հան­դիպ­մա­նը ներ­կա էր նաև ԵՊՀ մի­ջազ­ գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­թյան պետ Ալեք­սանդր Մար­գա­րո­վը:

«­Ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­ մու­թյան ռու­սաս­տա­նյան հա­ մալ­սա­րա­նի հետ բա­վա­կա­նին ար­դյու­նա­վետ հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյուն է ծա­վալ­վում: Դրա վառ ապա­ցույցն այն է, որ մեր ու­սա­նո­ղու­հին այ­սօր իր կր­թու­ թյու­նը շա­րու­նա­կում է ձեր հա­ մալ­սա­րա­նում: Ու­րախ ենք, որ եր­կուս­տեք հա­մա­ձայ­նու­թյուն կա փոխ­գոր­ծակ­ցու­թյունն

ավե­լի ընդ­լայ­նե­լու հար­ցում»,նշեց ԵՊՀ պրո­ռեկ­տո­րը:­ Ա­լեք­սանդր Գրի­գո­րյա­նը հա­կիրճ ներ­կա­յաց­րեց նաև Մայր բու­հի պատ­մու­թյու­նը, զար­գաց­ման հե­ռան­կար­նե­րը, ու­սում­նա­գի­տա­կան գործըն­ թաց­նե­րը, ան­դրա­դար­ձավ նաև մի­ջազ­գային ծրագ­րե­րին ու ար­տա­սահ­մա­նյան բու­հե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյա­նը:

«Եր­ևա­նի պե­տա­կան հա­ մալ­սա­րա­նը մեր լա­վա­գույն գոր­ծըն­կեր­նե­րից մեկն է: Շնոր­ հա­կալ ենք հրա­վե­րի հա­մար: Կար­ծում եմ՝ նոր նա­խա­ձեռ­ նու­թյու­նը նույն­պես ար­դյու­ նա­վետ ու հե­ռան­կա­րային կլի­ նի,- ասաց Օլեգ Բար­նա­շո­վը և հա­վե­լեց,- ինձ հա­մար կրկը­ նա­կի հա­ճե­լի է Հա­յաս­տա­նում գտնվե­լը, քա­նի որ այս­տեղ եմ

ծն­վել և կր­թու­թյուն ստա­ցել»: ­Մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ ծակ­ցու­թյան վար­չու­թյան պետ Ալեք­սանդր Մար­գա­րովն էլ հա­ կիրճ ան­դրա­դար­ձավ ԵՊՀ-ի՝ ար­տա­սահ­մա­նյան բու­հե­րի հետ փոխ­գոր­ծակ­ցու­թյա­նը, մի­ջազ­գային կա­պե­րի ընդ­ լայն­ման ուղ­ղու­թյամբ տար­վող գոր­ծըն­թաց­նե­րին՝ նշե­լով, որ Մայր բուհն ար­դյու­նա­վետ և ամուր գի­տակր­թա­կան կա­պեր ու­նի ռու­սաս­տա­նյան հա­մալ­ սա­րան­նե­րի և գի­տա­հե­տա­զո­ տա­կան կենտ­րոն­նե­րի հետ: Այ­նու­հետև կող­մե­րը քըն­ նար­կե­ցին հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ թյան ընդ­լայն­ման հնա­րա­ վոր ուղ­ղու­թյուն­նե­րը, սա­կայն առանց­քում ֆար­մա­ցիայի բնա­գա­վառն էր: ­Հյու­րերն ընդ­գծե­ցին, որ Ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­մու­ թյան ռու­սաս­տա­նյան հա­ մալ­սա­րա­նում քի­միայի և ֆի­ զի­կայի ճյու­ղե­րը նույն­պես բա­վա­կա­նին ակ­տիվ գոր­ծու­ նեու­թյուն են ծա­վա­լում, ուս­տի հե­տա­գա փոխ­գոր­ծակ­ցու­թյու­ նը կա­րող է նե­րա­ռել նաև այդ բնա­գա­վառ­նե­րը:

Քն­նարկ­վե­ցին նոր ոլորտ­նե­րում փոխ­գոր­ծակ­ցե­լու հե­ռան­կար­նե­րը ­ ոյեմ­բե­րի 20­-ին ԵՊՀ­Ն ում տե­ղի ու­նե­ցավ Ու­րա­ լի դաշ­նային հա­մալ­սա­ րա­նի պատ­վի­րա­կու­թյան հան­դի­պու­մը Մայր բու­հի սո­ցիոլո­գիայի, ֆի­զի­կայի, ռա­դիոֆի­զի­կայի, կեն­սա­ բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տետ­ նե­րի դե­կան­նե­րի հետ: ­ Ս­լա­վա Բա­դա­լյան ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­թյան կող­մից կազ­մա­կերպ­ված հան­ դիպ­ման ըն­թաց­քում գի­տա­ կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան և մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյան գծով պրո­ռեկ­տոր Գե­ ղամ Գևոր­գյա­նը պատ­վի­րա­ կու­թյա­նը ծա­նո­թաց­րեց ԵՊՀ ֆա­կուլ­տետ­նե­րին, խո­սեց նաև հա­մալ­սա­րա­նի գի­տա­կան նե­ րու­ժի մա­սին. «Հան­րա­պե­տու­ թյան գի­տա­կան ար­տադ­րան­քի

մեկ եր­րոր­դը բա­ժին է ընկ­նում ԵՊՀ­-ի­ն՝ գե­րա­զան­ցե­լով մյուս հա­մալ­սա­րան­նե­րին: Առա­ջին տե­ղում ՀՀ գի­տու­թյուն­նե­րի ազ­գային ակա­դե­միան է»: Ու­րա­լի դաշ­նային հա­մալ­ սա­րա­նի պատ­վի­րա­կու­թյան

ղե­կա­վարն էլ խո­սեց իրենց բու­հի զար­գաց­ման դի­նա­մի­ կայից և ընդ­գծեց ԵՊՀ­-ի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան կարևո­ րու­թյու­նը. «Մեր գլ­խա­վոր նպա­տակ­նե­րից մե­կը ոչ միայն ու­սա­նող­նե­րի որա­կա­կան

հատ­կա­նիշ­նե­րը բարձ­րաց­նելն է, այլև նոր հե­տա­զո­տու­թյուն­ նե­րի իրա­կա­նա­ցու­մը: Մենք ձեզ հետ ԱՊՀ ցան­ցային հա­ մալ­սա­րան­նե­րի կոն­սոր­ցիու­մի մաս ենք կազ­մում և ին­ֆոր­մա­ տի­կայի ոլոր­տում իրա­կա­նաց­

նում ենք հա­մա­տեղ ծրա­գիր: Չնա­յած դրան՝ մեր գոր­ծակ­ ցու­թյու­նը կու­զե­նայինք ընդ­ լայ­նել տար­բեր ոլորտ­նե­րում»: ­Պատ­վի­րա­կու­թյան ան­ դամ­նե­րը կար­ևո­րե­ցին հատ­ կա­պես գի­տա­կան հե­տա­ զո­տու­թյուն­նե­րի հա­մա­տեղ իրա­կա­նաց­ման ան­հրա­ժեշ­ տու­թյու­նը և նշե­ցին, որ իրենց կար­ևոր նպա­տակ­նե­րից մե­կը փոխ­շա­հա­վետ գոր­ծակ­ցու­ թյունն է: ­Մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ ծակ­ցու­թյան վար­չու­թյան պետ Ալեք­սանդր Մար­գա­րովն էլ ասաց, որ տար­բեր ոլորտ­ նե­րում հա­մա­տեղ ծրագ­րեր կյան­քի կո­չե­լու հա­մար գոր­ ծակ­ցու­թյան նոր պայ­մա­նա­ գիր ստո­րագ­րե­լու ան­հրա­ժեշ­ տու­թյուն կա­ռա­ջա­նա: ­Կող­մե­րը կար­ծիք­ներ հայտ­ նե­ցին կոնկ­րետ ոլորտ­նե­րում ար­դյու­նա­վետ շփում­նե­րը խո­ րաց­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ:

6

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ԵՊՀ­-ու­մ կա­յա­ցավ Թուրք­մենս­տա­նի նա­խա­գա­հի գր­քի շնոր­հան­դե­սը ­ ոյեմ­բե­րի 3-ին ԵՊՀ Ն գիտ­խորհր­դի նիս­տե­րի դահ­լի­ճում տե­ղի ու­նե­ցավ Թուրք­մենս­տա­նի նա­խա­ գահ Գուր­բան­գու­լի Բեր­ դի­մու­հա­մե­դո­վի «Թուրք­ մենս­տան. Մեծ մե­տաք­սի ճա­նա­պար­հի սիրտ» գրքի շնոր­հան­դե­սը: Ս­լա­վա Բա­դա­լյան ­Մի­ջո­ցա­ռու­մը կազ­մա­ կերպ­վել էր ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­ թյան և ՀՀ­-ո­ւմ Թուրք­մենս­տա­ նի դես­պա­նու­թյան հա­մա­տեղ ջան­քե­րով: Շ­նոր­հան­դե­սին ներ­կա էին ԵՊՀ ռեկ­տո­րը, ՀՀ­-ո­ւմ Թուրք­ մենս­տա­նի ար­տա­կարգ և լիազոր դես­պա­նը, դես­պա­նա­ տան աշ­խա­տա­կից­ներ, պրո­ ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­սա­կան կազ­ մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, ու­սա­ նող­ներ և ու­րիշ­ներ: ­Բաց­ման խոս­քով հան­դես եկավ ԵՊՀ ռեկ­տոր Արամ Սի­ մո­նյա­նը: Ող­ջու­նե­լով ներ­կա­ նե­րին՝ նա նշեց, որ մի­ջո­ցառ­ ման շր­ջա­նա­կում բաց­վում է նաև «­Թուրք­մենս­տան. բար­

գա­վաճ­ման և զար­գաց­ման 25 տա­րի» գի­տա­կան հա­մա­ժո­ղո­ վը. «Մեզ մոտ՝ հա­մալ­սա­րա­ նում, ար­դեն բա­րի ավան­դույ­ թի է վե­րած­վել հար­գար­ժան Գուր­բան­գու­լի Բեր­դի­մու­հա­մե­ դո­վի գր­քե­րի շնոր­հան­դես­նե­րի կազ­մա­կեր­պու­մը: Նախ­ևա­ռաջ Մե­տաք­սի մեծ ճա­նա­պար­հը քա­ղա­քակր­թու­թյան ճա­նա­ պարհն է, որը մեծ դե­րա­կա­ տա­րում է ու­նե­ցել ոչ միայն առևտրի զար­գաց­ման, այլև ազ­գե­րի, քա­ղա­քակր­թու­թյուն­ նե­րի շփման գոր­ծում»: ­Պա­րոն Սի­մո­նյա­նը խո­սեց նաև Հա­յաս­տա­նի հա­մար Մե­

տաք­սի ճա­նա­պար­հի կար­ևո­ րու­թյան մա­սին՝ ընդ­գծե­լով, որ մի­ջին դա­րե­րում այն կեն­սա­ կան նշա­նա­կու­թյուն է ու­նե­ցել տն­տե­սու­թյան զար­գաց­ման, բար­գա­վաճ­ման հա­մար: ՀՀ­-ու­մ Թուրք­մենս­տա­նի ար­տա­կարգ և լիազոր դես­պան Մու­հա­մետ­նի­յազ Մա­շա­լո­ վը բո­լո­րին շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նեց գր­քի շնոր­հան­դե­ սին մաս­նակ­ցե­լու հրա­վերն ըն­դու­նե­լու և ներ­կա գտն­վե­լու հա­մար. «Թուրք­մենս­տա­նում տա­րին ինչ­-որ անու­նով կո­չե­ լու ավան­դույթ է ձևա­վոր­վել. այս տա­րին կո­չել ենք «Թուրք­

մենս­տան. Մեծ մե­տաք­սի ճա­ նա­պար­հի սիրտ»: Նա­խա­գահ Բեր­դի­մու­հա­մե­դո­վի հա­մա­նուն գիրքն ար­տա­ցո­լում է մեր երկ­ րի զար­գաց­ման ժա­մա­նա­կա­ կից հայե­ցա­կար­գը՝ հիմն­ված պատ­մա­կան փոր­ձի, բա­րե­կա­ մու­թյան, թուրք­մեն ժո­ղովր­դի հոգ­ևոր ժա­ռան­գու­թյան հարգ­ ման վրա»: ­Դես­պա­նը նշեց, որ գր­քի հիմ­նա­կան գա­ղա­փա­րը մի­ ջազ­գային աս­պա­րե­զում չե­զոք Թուրք­մենս­տա­նի նա­խա­ձեռ­նող ու կա­ռու­ցո­ղա­կան դիր­քո­րոշ­ման իմաս­տա­վո­րումն է իր պատ­մա­ կան ու­ղու տե­սան­կյու­նից:

ԵՊՀ ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի թյուր­քա­գի­տու­ թյան ամ­բիոնի վա­րիչ Ալեք­ սանդր Սա­ֆա­րյանն էլ նշեց, որ մեզ հա­մար շատ հո­գե­հա­ րա­զատ են թուրք­մեն դա­սա­ կան հե­ղի­նակ­նե­րի գոր­ծե­րը և այն ամե­նը, ինչ կապ­ված է այդ երկ­րի մշա­կույ­թի հետ: Նա նույն­պես արժ­ևո­րեց Մե­տաք­ սի ճա­նա­պար­հի դե­րը միջ­նա­ դարյան Հա­յաս­տա­նի և հա­ մաշ­խար­հային քա­ղա­քակըր­ թու­թյան զար­գաց­ման գոր­ծում: Ա­րամ Սի­մո­նյա­նը հի­շեց­ րեց, որ Թուրք­մենս­տա­նի նա­ հա­գահ Գուր­բան­գու­լի Բեր­ դի­մու­հա­մե­դո­վի՝ Հա­յաս­տան կա­տա­րած պաշ­տո­նա­կան այ­ ցի շր­ջա­նա­կում ին­քը և Թուրք­ մենս­տա­նի պե­տա­կան հա­մալ­ սա­րա­նի ռեկ­տո­րը ստո­րագրել են հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան պայ­մա­նա­գիր: ԵՊՀ ռեկ­տո­ րը հույս հայտ­նեց, որ կնք­ված պայ­մա­նա­գի­րը ոչ միայն կխը­ թա­նի Թուրք­մենս­տա­նի պե­ տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի հետ երկ­կողմ շփում­նե­րը, այլև կնը­ պաս­տի թուրք­մե­նա­կան այլ բու­հե­րի հետ պար­բե­րա­կան շփ­մա­նը:

Դա­լյա­նի հա­մալ­սա­րա­նի հետ կնք­վել է գոր­ծակ­ցու­թյան պայ­մա­նա­գիր ­ ոկ­տեմ­բե­րի 23­-ից նոյեմ­ Հ բե­րի 3-ը ԵՊՀ պատ­վի­ րա­կու­թյու­նը «Հա­յաս­ տա­նի ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի ղե­ կա­վար­նե­րի այ­ցե­լու­թյու­ նը Չի­նաս­տան» ծրագ­րի շր­ջա­նա­կում գտն­վում էր Չի­նաս­տա­նի Պե­կին, Դա­լյան և Շան­հայ քա­ ղաք­նե­րում: ­ ատ­րաս­տեց Պ Ս­լա­վա Բա­դա­լյա­նը ­Պատ­վի­րա­կու­թյու­նը ղե­կա­ վա­րում էր ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­ տե­տի դե­կան Գե­ղամ Պետ­ րո­սյա­նը: Պատ­վի­րա­կու­թյան կազ­մում էին ԵՊՀ չի­նա­րեն լեզ­վի և մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի ղե­կա­վար Ար­թուր Իս­րայելյա­ նը, եր­ևա­նյան և մար­զային հիմ­նա­կան և ավագ դպ­րոց­նե­ րի 8 տնօ­րեն­ներ: ­Պե­կի­նում պատ­վի­րա­կու­ թյան ան­դամ­նե­րին ՀՀ դես­պա­

նա­տանն ըն­դու­նեց Չի­նաս­տա­ նում Հա­յաս­տա­նի ար­տա­կարգ և լիազոր դես­պան Սեր­գեյ Մա­ նա­սա­րյա­նը, ով ներ­կա­յաց­րեց հայ-չի­նա­կան դի­վա­նա­գի­տա­ կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ըն­ թաց­քը, ծա­նո­թաց­րեց դես­պա­ նու­թյան պատ­մու­թյա­նը, խո­ սեց Չի­նաս­տա­նում սո­վո­րող

հայ ու­սա­նող­նե­րի, երկ­րում ապ­րող հայե­րի և նոր աշ­խար­ հա­քա­ղա­քա­կան իրա­վի­ճա­կի մա­սին: ­Դա­լյա­նի օտար լե­զու­նե­ րի հա­մալ­սա­րա­նում էլ ԵՊՀ պատ­վի­րա­կու­թյու­նը հան­դի­ պեց հա­մալ­սա­րա­նի ռեկ­տոր Լյու Խու­նի, ու­սում­նա­կան գծով

պրո­ռեկ­տոր Սուն Յույ­խո­ւայի, մի­ջազ­գաին բաժ­նի ղե­կա­վար Լի Ֆա­նի և Կոն­ֆու­ցիոսի ինս­ տի­տու­տի ղե­կա­վար Չեն Չզի­ ցաոյի հետ: ­Հան­դիպ­ման ըն­թաց­քում քն­նարկ­վե­ցին գոր­ծակ­ցու­թյան շր­ջա­նակ­նե­րը և վե­րա­հաս­տա­ տե­ցին կող­մե­րի՝ հա­րա­բե­րու­

թյուն­նե­րի խո­րաց­մանն ուղղ­ ված պատ­րաս­տա­կա­մու­թյու­ նը: Այ­ցի շր­ջա­նա­կում ԵՊՀ­-ի և Դա­լյա­նի օտար լե­զու­նե­րի հա­ մալ­սա­րա­նի միջև կնք­վեց հա­ մա­գոր­ծակ­ցու­թյան պայ­մա­ նա­գիր, որով նա­խա­տես­վում է հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն կր­թա­ կան, գի­տա­կան ոլորտ­նե­րում, հա­մա­տեղ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի ան­ցկա­ցում, ու­սա­նող­նե­րի, դա­սա­խոս­նե­րի փո­խա­նակ­ ման ծրագ­րե­րի իրա­կա­նա­ցում, մաս­նակ­ցու­թյուն գի­տա­կան ծրագ­րե­րին: ­Հա­յաս­տա­նյան պատ­վի­ րա­կու­թյունն այ­ցե­լեց նաև 2015 թվա­կա­նին Եր­ևա­նի Վ. Բրյու­ սո­վի ան­վան պե­տա­կան լեզ­ վա­հա­սա­րա­կա­գի­տա­կան հա­ մալ­սա­րա­նի և Դա­լյա­նի օտար լե­զու­նե­րի հա­մալ­սա­րան­նե­րի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան շր­ջա­ նա­կում բաց­ված Հա­յա­գի­տու­ թյան կենտ­րոն, ծա­նո­թա­ցավ նրա աշ­խա­տանք­նե­րին և հան­ դի­պեց հա­մալ­սա­րա­նում սո­վո­ րող հայ ու­սա­նող­նե­րի հետ:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

7

| www.ysu.am

Հայ պատ­մա­գի­տու­թյան հա­մախմբ­ման ճա­նա­պար­հին Նոյեմ­բե­րի 9-ին տե­ղի ու­նե­ցավ «Հա­յաս­տա­նի պատ­մա­գետ­նե­րի միու­ թյուն» հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան ան­դամ­նե­րի առա­ջին հա­ մա­գու­մա­րը, որի ժա­մա­նակ ար­ձա­նագր­վե­ցին միու­թյան առա­ջին հա­ջո­ ղու­թյուն­նե­րը և առա­ջի­կա անե­լիք­նե­րը: Մ­հեր Հով­հան­նի­սյան, ՀՊՄ գոր­ծա­դիր տնօ­րեն, պատմ. գիտ. թեկնածու ­Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի հան­րա­պե­տու­թյուն­նե­րում ու Սփյուռ­քում հայ պատ­մա­գի­ տու­թյան կր­թա­կան, հե­տա­ զո­տա­կան մա­կար­դակ­նե­ րի բարձ­րաց­մամբ մտա­հոգ հայ­րե­նի պատ­մա­գետ­նե­րի նա­խա­ձեռ­նող խում­բը, որի ձևա­վոր­ման քայ­լե­րը 2015 թ. վեր­ջին սկ­սե­ցին ԵՊՀ ռեկ­ տոր, ՀՀ ԳԱԱ թղ­թա­կից ան­ դամ, պատմ. գիտ. դոկտոր, պրո­ֆե­սոր Արամ Սի­մո­նյա­ նը և ՀՀ ԳԱԱ պատ­մու­թյան ինս­տի­տու­տի տնօ­րեն, ակա­ դե­մի­կոս Աշոտ Մել­քո­նյա­նը, պատ­մա­գետ­նե­րի հիմ­նա­դիր հա­մա­գու­մար հրա­վի­րե­լով, 2016 թ.-ի սկզ­բին «Հա­յաս­ տա­նի պատ­մա­գետ­նե­րի միու­թյուն» հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան հիմ­քը դրե­ցին: Այդ հա­մա­գու­մա­րի ժա­մա­նակ հաս­տատ­վե­ցին կա­ռույ­ցի հիմ­նա­կան սկըզ­ բունք­նե­րը: Այն է՝ նպաս­տել ՀՊՄ ան­դամ­նե­րի գի­տա­ կան աշ­խա­տանք­նե­րի հա­ մա­կարգ­մա­նը, պատ­մա­գի­ տա­կան կենտ­րոն­նե­րի հետ գի­տա­կան կա­պե­րի հաս­ տատ­մա­նը, պատ­մու­թյան և հա­րա­կից գի­տա­կան ճյու­ղե­ րի նվա­ճում­նե­րը քն­նար­կե­լու նպա­տա­կով պար­բե­րա­բար կազ­մա­կեր­պել սե­մի­նար­ներ և գի­տա­ժո­ղով­ներ, աշ­խա­ տանք­ներ տա­նել պատ­մու­ թյան նվա­ճում­նե­րի տա­րած­ ման ուղ­ղու­թյամբ, հայ­տա­ րա­րել մր­ցույթ­ներ, շնոր­հել մր­ցա­նակ­ներ և պարգև­ներ, նպաս­տել Հա­յաս­տա­նում և Սփյուռ­քում պատ­մա­գի­տա­ կան կր­թու­թյան մա­կար­դա­ կի բարձ­րաց­մա­նը, զբաղ­վել հրա­տա­րակ­չա­կան և խմ­բագ­րա­կան գոր­ծու­նեու­թյամբ: Պա­տիվ ու­նե­ցա որ­պես նա­խա­ձեռ­նող խմ­բի ան­դամ մաս­նա­կից լի­նե­լու հայ­րե­նի­ քում ոլոր­տի հա­մար իս­կա­ պես մեծ նշա­նա­կու­թյուն ու­ նե­ցող մի իրա­դար­ձու­թյան, որի հա­մար դեռ հե­ռա­վոր

Աշոտ Մելքոնյանը, Արամ Սիմոնյանը և Մհեր Հովհաննիսյանը

1990­-ա­կան­նե­րի սկզ­բին էին մտա­հոգ փոր­ձեր կա­տա­րում: Դրանք, որ նա­խա­ձեռ­նել էր ան­վա­նի հայ պատ­մա­գետ Լենդ­րուշ Խուր­շու­դյա­նը, ցա­ վոք, չի­րա­կա­նա­ցան: Մեր մտ­քում ու­նե­նա­լով այդ օրե­րի ան­հա­ջող փոր­ձը՝ ի սկզ­բա­նե նպա­տակ դրե­ցինք կա­ռույ­ցի կա­յա­ցումն ապա­հո­վել հայ­ կա­կան դաշ­տում առ­կա հնա­ րա­վո­րինս բո­լոր պատ­մա­ գի­տա­կան ուղղ­վա­ծու­թյուն ու­նե­ցող գի­տակր­թա­կան

կա­ռույց­նե­րի, առան­ձին ան­ հատ­նե­րի ներգ­րավ­մամբ: Ար­ դյուն­քում գա­ղա­փա­րի շուրջ հա­մախմբ­վե­ցին Եր­ևա­նի պե­ տա­կան, Խա­չա­տուր Աբովյա­նի ան­վան հայ­կա­կան պե­ տա­կան ման­կա­վար­ժա­կան, Հայ-ռու­սա­կան (Ս­լա­վո­նա­ կան), Ար­ցա­խի պե­տա­կան, Վա­նա­ձո­րի Հով­հան­նես Թու­ մա­նյա­նի ան­վան պե­տա­ կան հա­մալ­սա­րան­նե­րի, ՀՀ ԳԱԱ պատ­մու­թյան, հնա­գի­ տու­թյան և ազ­գագ­րու­թյան,

ար­ևե­լա­գի­տու­թյան, ՀՀ ՊՆ Դրաս­տա­մատ Կա­նա­յա­նի ան­վան ազ­գային ռազ­մա­վա­ րա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­ րի ինս­տի­տուտ­նե­րի, Հա­յաս­ տա­նի ազ­գային ար­խի­վի մեր գոր­ծըն­կեր­նե­րը: Ներ­կա­յումս ՀՊՄ ան­դամ­նե­րի թի­վը հա­ սել է 120­-ի: Հիմ­նա­դիր հա­մա­ գու­մա­րում ՀՊՄ նա­խա­գահ միաձայն ընտր­վեց Արամ Սի­մո­նյա­նը, ձևա­վոր­վեց ներ­ կա­յա­ցուց­չա­կան սկզ­բուն­քով ՀՊՄ խոր­հուր­դը, իսկ ես նշա­

նակ­վե­ցի գոր­ծա­դիր տնօ­րեն: Ան­դամ­նե­րի միջ­կա­ռույ­ցային աշ­խա­տանք­նե­րը հա­մա­ կարգ­ված իրա­կա­նաց­նե­լու և նրանց մաս­նա­գի­տա­կան կա­ րո­ղու­թյուն­նե­րը ի շահ ոլոր­տի զար­գաց­ման մղե­լու նպա­տա­ կով խորհր­դի կող­մից ձևա­ վոր­վե­ցին մաս­նա­գի­տա­կան 11 բա­ժան­մունք­ներ (Աղ­բյու­ րա­գի­տու­թյան և պատ­մագրու­թյան բա­ժան­մունք, Հա­ մաշ­խար­հային պատ­մու­թյան բա­ժան­մունք, Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­ թյան և դի­վա­նա­գի­տու­թյան բա­ժան­մունք, Հայոց հին և մի­ջին դա­րե­րի պատ­մու­թյան բա­ժան­մունք, Հայոց նոր և նո­րա­գույն շր­ջա­նի պատ­մու­ թյան բա­ժան­մունք, Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան պատ­մու­ թյան բա­ժան­մունք, Մշա­կու­ թային մար­դա­բա­նու­թյան բա­ժան­մունք, Պատ­մա­կան ժո­ղովր­դագ­րու­թյան բա­ժան­ մունք, Պատ­մու­թյան կեղ­ ծա­րա­րու­թյան հա­կազդ­ման բա­ժան­մունք, Պատ­մու­թյան տե­սու­թյան և մե­թո­դա­բա­նու­ թյան բա­ժան­մունք, Սփյուռ­ քա­գի­տու­թյան բա­ժան­մունք): Մյուս կող­մից՝ ոչ միայն հայ պատ­մա­գի­տա­կան միտ­քը հա­մախմ­բե­լու, այլև ոլոր­տի միաս­նա­կան տե­ղե­կատ­վա­ կան հար­թակ ապա­հո­վե­լու խն­դիր էր դր­ված: Ստեղ­ծե­ ցինք ՀՊՄ պաշ­տո­նա­կան կայ­քը՝ www.haa.am, որ­տեղ հնա­րա­վոր է տես­նել այ­սօր հայ պատ­մա­գի­տու­թյան հիմ­ նա­կան ան­ցու­դար­ձը, ծա­նո­ թա­նալ կա­ռույ­ցի գոր­ծու­նեու­ թյա­նը, ան­դա­մակ­ցու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյա­նը: Այ­սօր մենք ամ­բող­ջաց­նում ենք հայ­րե­նի պատ­մա­գի­տա­կան դաշ­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի տվյալ­նե­րը՝ ստեղ­ծե­լով ներ­ քին տե­ղե­կա­տու, որը պետք է թույլ տա առա­վել հա­մա­ կարգ­ված ար­ձա­գան­քել մար­ տահ­րա­վեր­նե­րին: Կար­ևոր էր 2017 թ. մար­ տի 20­-ին ԵՊՀ­-ո­ւմ մեկ­նար­ կած «Պատ­մա­գետ­նե­րի դպրոց 2017» մաս­նա­գի­ ______________________________ Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ¿ç 8 ¦

8

Նոյեմբեր, 2017

______________________________ § êÏǽµÁ` ¿ç 7

տա­կան հնգօ­րյա դպ­րո­ցը: Պատ­մա­գե­տի կր­թու­թյամբ բա­կա­լավ­րի, մա­գիստ­րա­տու­ րայի և աս­պի­րան­տու­րայի մաս­նա­կից­ներն այդ օրե­րին ոլոր­տի՝ ՀՊՄ ան­դամ հան­ դի­սա­ցող մաս­նա­գետ­նե­րի դա­սա­խո­սու­թյուն­նե­րը լսե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ստա­ցան: Դա­սըն­թա­ցի նպա­տակն էր թի­րա­խային դա­սա­խո­սու­ թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով զար­գաց­ նել ապա­գա պատ­մա­գետ­նե­ րի մաս­նա­գի­տա­կան հմ­տու­ թյուն­նե­րը, նպաս­տել մաս­ նա­գի­տա­կան զար­գաց­մա­նը՝ լսա­րա­նային ձևա­չա­փից և դա­սա­խո­սա­կան չա­փա­նիշ­ նե­րից դուրս: Դա­սըն­թա­ցին օն­լայն ձևա­չա­փով մաս­նակ­ ցում էին Ար­ցա­խի, Վա­նա­ձո­ րի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րան­ նե­րի և Եր­ևա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի Իջ­ևա­նի մաս­ նա­ճյու­ղի պատ­մա­գետ ու­սա­ նող­նե­րը: Նպա­տակ ու­նենք դա­սըն­թա­ցը շա­րու­նա­կա­կան ու մաս­նա­կից­նե­րի քա­նա­կի, աշ­խար­հագ­րու­թյան առում­ նե­րով տա­րեց­տա­րի ավե­լի ընդ­գր­կուն դարձ­նել: Մի­ջազ­գային գոր­ծակ­ցու­ թյան առու­մով խիստ կար­ևոր էին 2017 թ. սեպ­տեմ­բե­րի 2930­-ը Մոսկ­վա­յում կա­յա­ցած Պատ­մա­գի­տու­թյան մի­ջազ­ գային կո­մի­տեի հա­մա­ժո­ղո­ վին ՀՊՄ պատ­վի­րա­կու­թյան ար­ձա­նագ­րած հա­ջո­ղու­ թյուն­նե­րը: 2016 թ.-ից սկ­սել էինք բա­նակ­ցել կա­ռույ­ցի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հետ, որի ար­դյուն­քում հա­մա­ժո­ ղո­վի շր­ջա­նա­կում, որ­տեղ կազ­մա­կերպ­չա­կան տար­բեր հար­ցե­րի քն­նարկ­ման հա­մար հա­վաք­վել էին կա­ռույ­ցի ներ­ կա­յա­ցուց­չա­կան կազ­մը, ի թիվս մի շարք երկր­նե­րի՝ մաս­ նա­վո­րա­պես Կո­լում­բիայի, Պա­րագ­վայի և Ու­րուգ­վայի, քվեար­կու­թյան էր դր­վել նաև Հա­յաս­տա­նի պատ­մա­գետ­ նե­րի միու­թյան ան­դա­մակ­ցու­ թյան հայ­տը: Հա­ջո­ղու­թյամբ հաղ­թա­հա­րե­ցինք այդ խն­դի­ րը և միաձայն ընտր­վե­ցինք մի կա­ռույ­ցի լիիրավ ան­դամ, որը, գոր­ծե­լով 1926 թ.-ի­ց, իր շուրջ է հա­մախմ­բել աշ­խար­ հի ավե­լի քան 50 պատ­մա­գի­ տա­կան ազ­գային միու­թյուն­ ներ: Այժմ պատ­րաստ­վում ենք 2020 թ.-ին կա­յա­նա­լիք Պատ­մա­գի­տու­թյան մի­ջազ­ գային կո­մի­տեի 23-րդ վե­հա­ ժո­ղո­վին, որի շր­ջա­նա­կում ՀՊՄ-ն՝ իբրև լիար­ժեք ան­ դամ, կու­նե­նա իր ներ­կա­յա­ ցուց­չի կող­մից ղե­կա­վար­վող «Մեր­ձա­վոր Ար­ևել­քը քա­ղա­ քակր­թու­թյուն­նե­րի խաչ­մե­

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

րու­կում» թե­մա­տիկ սեկ­ցիան: Մենք այդ և այլ թե­մա­տիկ ուղ­ղու­թյուն­նե­րի մա­սով կուղ­ ղոր­դենք ապա­գա­յում ներ­կա­ յաց­վե­լիք զե­կու­ցում­նե­րը:­ Եվ ահա նոյեմ­բե­րի 9-ին տե­ղի ու­նե­ցավ ՀՊՄ ան­դամ­ նե­րի առա­ջին հա­մա­գու­մա­րը, որի ժա­մա­նակ ար­ձա­նագըր­ վե­ցին մեր առա­ջին հա­ջո­ ղու­թյուն­նե­րը և առա­ջի­կա անե­լիք­նե­րը: Ըստ էու­թյան, մեզ հա­ջող­վեց մեկ կա­ռույ­ցի շուրջ միավո­րել Հա­յաս­տա­ նի և Ար­ցա­խի հան­րա­պե­ տու­թյուն­նե­րում պատ­մա­գի­ տա­կան ուղղ­վա­ծու­թյուն ու­ նե­ցող բո­լոր գի­տակր­թա­կան հիմ­նա­կան կա­ռույց­նե­րին: Հա­ջորդ փու­լում մեր աշ­խա­ տանք­ներն ուղղ­ված պետք է լի­նեն Սփյուռ­քի պատ­մա­գի­ տա­կան մտ­քի ակ­տիվ ներ­ կա­յու­թյու­նը ՀՊՄ շար­քե­րում ապա­հո­վե­լուն: Ներ­քին իմաս­տով առա­ ջի­կա անե­լիք­նե­րից կա­րե­լի է առանձ­նաց­նել ՀՊՄ պաշ­ տո­նա­կան գի­տա­կան ան­գլա­ լե­զու հան­դե­սի՝ «Armenian Historical Journal»­-ի 2018 թ. առա­ջին հա­մա­րի հոդ­ված­նե­ րի հա­վա­քագ­րումն ու տպագ­րու­թյու­նը: Դրա նպա­տակն է հայ պատ­մա­գե­տին մի­ ջազ­գային չա­փո­րո­շիչ­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խան գի­տա­ կան հան­դե­սում տպագր­վե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն տալ, մյուս կող­մից պատ­մա­գի­տա­կան բնույ­թի մի­ջազ­գային ազ­դե­ ցու­թյան գոր­ծա­կից ու­նե­ցող հան­դես ու­նե­նալ: ­Մյու­սը՝ մեր մաս­նա­գի­տա­ կան շր­ջա­նա­կում ան­գլե­րե­նի իմա­ցու­թյու­նը զար­գաց­նե­լու հա­մար 2018 թ.-ին սկ­սում ենք մեկ տար­վա ան­վճար դասըն­ թաց­ներ մեր ան­դամ­նե­րի հա­մար (ման­րա­մաս­նե­րը՝ http://haa.am/hy/2017/10/30/ angleren-dasyntac): Հա­ջոր­ դը՝ երի­տա­սարդ պատ­մա­ գետ­նե­րի հե­տա­զո­տա­կան մղում­նե­րը խրա­խու­սե­լու նպա­տա­կով «Ե­րի­տա­սարդ պատ­մա­գե­տի լա­վա­գույն ու­ սում­նա­սի­րու­թյուն» մր­ցույ­թի սահ­մա­նումն է, որի առա­ջին երեք տե­ղե­րը զբա­ղեց­րած մինչև 35 տա­րե­կան պատ­մա­ գետ­նե­րին ոչ միայն կտր­վեն դրա­մա­կան պարգև­ներ, այլև նրանց՝ մր­ցա­նա­կի ար­ժա­ նա­ցած մե­նագ­րու­թյուն­նե­րը հրա­տա­րա­կե­լու հնա­րա­վո­ րու­թյուն կըն­ձեռ­վի: ­Պետք է խոս­տո­վա­նել, որ վե­րոն­շյալ հա­մեստ հա­ջո­ղու­ թյուն­նե­րը տր­վել են բո­լո­րիս ծանր աշ­խա­տան­քի շնոր­հիվ, սա­կայն ար­ժե­քա­վոր և խթա­ նիչ են հայ պատ­մա­գի­տու­ թյան զար­գաց­ման հա­մար:

Սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­տե­տը բո­լո­րեց ծնն­դյան 13­-ա­մյա­կը

­ ոյեմ­բե­րի 13­-ին ԵՊՀ Ն գիտ­խորհր­դի նիս­տե­րի դահ­լի­ճում ան­ցկաց­վեց «Սո­ցիալա­կան աշ­խա­ տան­քի պրակ­տի­կայի գի­տա­կան ընդ­հան­րաց­ ման ար­դի հիմ­նախըն­ դիր­նե­րը ՀՀ­-ո­ւմ» խո­ րագ­րով մի­ջազ­գային գի­տա­ժո­ղո­վը: ­ Ս­լա­վա Բա­դա­լյան ԵՊՀ­-ի և Սո­ցիալա­կան աշ­ խա­տան­քի հա­յաս­տա­նյան ասո­ցիացիայի հա­մա­տեղ ջան­քե­րով կազ­մա­կերպ­ված գի­տա­ժո­ղո­վը նվիր­ված էր Սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­տե­տի ծննդյան 13­-ա­մյա­կին: ­Բաց­ման խոս­քով հան­դես եկավ Սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­ տե­տի դե­կան Ար­թուր Մկըր­ տի­չյա­նը, ով տա­րե­դար­ձի կա­պակ­ցու­թյամբ շնոր­հա­վո­ րեց ֆա­կուլ­տե­տի աշ­խա­տա­ կից­նե­րին և ու­սա­նող­նե­րին. «Այ­սօր մեր ֆա­կուլ­տե­տի ծնն­դյան օրն է: Այ­սօր­վա գի­ տա­ժո­ղովն էլ մեր ամե­նա­մյա, ավան­դույթ դար­ձած գի­տա­ ժո­ղովն է: Շատ ու­րախ եմ, որ այս ան­գամ այն մի­ջազ­գային բնույթ ու­նի: Սա ոչ միայն լավ առիթ է լսե­լու մյուս­նե­րի կար­ ծիք­նե­րը, այլև աշ­խար­հին ներ­կա­յաց­նե­լու մեր դիր­քո­րո­ շումն այս կամ այն հար­ցի վե­ րա­բե­րյալ»: ­Սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­ տե­տի փոխ­դե­կան Անա­հիտ Սա­հա­կյանն էլ գի­տա­ժո­ղո­ վի կազ­մա­կերպ­ման աշ­խա­ տանք­նե­րին աջակ­ցե­լու հա­ մար շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­ նեց Սո­ցիալա­կան աշ­խա­ տան­քի հա­յաս­տա­նյան ասո­ ցիացիային և նշեց, որ այն

ան­ցկաց­վում է ասո­ցիացիայի եր­կու ծրագ­րե­րի շր­ջա­նա­կում. «Ա­ռա­ջի­նը ՄԱԿ­-ի ժո­ղովըր­ դա­վա­րու­թյան հիմ­նադ­րա­մի դրա­մաշ­նոր­հով իրա­կա­նաց­ վող ծրա­գիրն է, որի շր­ջա­նա­ կում փոր­ձում ենք ակ­տի­վաց­ նել քա­ղա­քա­ցիական հա­սա­ րա­կու­թյան և քա­ղա­քա­ցի­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյու­նը տե­ղի ու­նե­ ցող սո­ցիալա­կան բա­րե­փո­ խում­նե­րում, իսկ երկ­րոր­դը Եվ­ րա­միու­թյան և Ավստ­րիական հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան հիմ­ նադ­րա­մի կող­մից ֆի­նան­ սա­վոր­վող «HILFSWERK AUSTRIA» կազ­մա­կեր­պու­ թյան հետ իրա­կա­նաց­վող ծրա­գիրն է, որը նվիր­ված է տա­րա­ծաշր­ջա­նում (Հա­յաս­ տան, Վրաս­տան, Ադր­բե­ջան) սո­ցիալա­կան աշ­խա­տան­քի զար­գաց­մա­նը»: ­Գի­տա­ժո­ղո­վի շր­ջա­նա­կում տե­ղի ու­նե­ցան եր­կու պլե­նար նիս­տեր՝ «Տ­րան­սազ­գային սո­ցիալա­կան աշ­խա­տան­ քը՝ որ­պես սո­ցիալա­կան աշ­ խա­տան­քի գի­տա­կան հենք» և «­Սո­ցիալա­կան աշ­խա­տան­ քի գի­տա­կան ընդ­հան­րաց­ման ներ­կա դիս­կուր­սը ՀՀ­-ու­մ» խո­րագ­րե­րով: Երկ­րորդ նիս­ տի ժա­մա­նակ քն­նարկ­վեց նաև «Ըն­տա­նե­կան բռ­նու­թյան կան­խար­գել­ման մա­սին» օրեն­քի ան­հրա­ժեշ­տու­թյու­ նը, ան­դրա­դարձ կա­տար­վեց երե­խա­նե­րի պաշտ­պա­նու­ թյան ոլոր­տում սո­ցիալա­կան աշ­խա­տան­քի պրակ­տի­կայի տե­սա­կա­նաց­ման խն­դիր­նե­ րին: Զե­կու­ցում­նե­րով հան­ դես եկան նաև Ավստ­րիայից, Խոր­վա­թիայից, ԱՄՆ­-ի­ց, Նոր­վե­գիայից, Գեր­մա­նիայից ժա­մա­նած մաս­նա­գետ­նե­րը: ­Գի­տա­ժո­ղո­վից հե­տո Սո­ ցիալա­կան աշ­խա­տան­քի հա­ յաս­տա­նյան ասո­ցիացիայի, Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան ման­

կա­վար­ժա­կան և Գյում­րու ման­կա­վար­ժա­կան հա­մալ­սա­ րան­նե­րի միջև կնք­վեց հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան հու­շա­գիր: ­Նոյեմ­բե­րի 14­-ին էլ ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի դահ­լի­ ճում տե­ղի ու­նե­ցավ Սո­ցիոլո­ գիայի ֆա­կուլ­տե­տի հիմ­նադր­ման 13­-ա­մյա­կին նվիր­ված մի­ջո­ցա­ռում: Ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նո­ղա­կան խորհր­դի կազ­ մա­կեր­պած տո­նա­կան մի­ջո­ ցառ­ման ըն­թաց­քում առա­ջին կուր­սե­ցի­նե­րին հանձն­վե­ցին ստուգ­ման գր­քույկ­նե­րը: ­Մի­ջո­ցառ­մա­նը ներ­կա էին ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Ար­թուր Մկր­տի­չյա­նը, պրո­ֆե­սո­րա­դա­ սա­խո­սա­կան կազ­մի ներ­կա­ յա­ցու­ցիչ­ներ, ու­սա­նող­ներ:­ Ար­թուր Մկր­տի­չյա­նը, շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նե­լով ներ­կա­յու­թյան հա­մար, շնոր­ հա­վո­րեց ֆա­կուլ­տե­տի ծնըն­ դյան օր­վա առ­թիվ. «Ճիշտ է, ֆա­կուլ­տե­տի ծնն­դյան օրը նոյեմ­բե­րի 13-ն է, սա­կայն մեր տո­նա­կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը սկ­սել ենք դեռևս նոյեմ­բե­րի 10­ -ի­ց: Շատ ու­րախ եմ կազ­մա­ կերպ­ված գե­ղե­ցիկ ցե­րե­կույ­թի հա­մար»: Ի­րենց ստուգ­ման գր­քույկ­ նե­րը ստա­ցան «Սո­ցիոլո­գիա» բաժ­նի և 4 մա­գիստ­րո­սա­կան ծրագ­րե­րի առա­ջին կուր­սե­րի ու­սա­նող­նե­րը, իսկ «Սո­ցիալա­ կան աշ­խա­տանք» բաժ­նի առա­ջին կուր­սի ու­սա­նող­ նե­րին դրանք հանձն­վել էին նոյեմ­բե­րի 13­-ի­ն՝ «Սո­ցիալա­ կան աշ­խա­տան­քի պրակ­տի­ կայի գի­տա­կան ընդ­հան­րաց­ ման ար­դի հիմ­նախն­դիր­նե­րը ՀՀ­-ո­ւմ» խո­րագ­րով մի­ջազ­ գային գի­տա­ժո­ղո­վի ըն­թաց­ քում: ­Հա­վե­լենք նաև, որ ցե­րե­ կույթն ու­ղեկց­վում էր հայ­րե­ նա­սի­րա­կան երգ­-ե­րաժշ­տու­ թյամբ, աս­մուն­քով:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

9

| www.ysu.am

Կա­յա­ցավ Երկ­րորդ հա­մա­հայ­կա­կան գի­տա­կան հա­մա­ժո­ղո­վը ­ ոյեմ­բե­րի 6-8­-ը Մա­տե­ Ն նա­դա­րա­նում ան­ցկաց­ վեց Երկ­րորդ հա­մա­ հայ­կա­կան գի­տա­կան հա­մա­ժո­ղո­վը՝ նվիր­ված Հա­յաս­տա­նի Առա­ ջին Հան­րա­պե­տու­թյան 100­-ա­մյա­կին: Ս­լա­վա Բա­դա­լյան ­Մաս­նա­կից­նե­րի շար­քում էին ինչ­պես ու­սա­նող­ներ, երի­ տա­սարդ և ար­դեն ճա­նաչ­ված գիտ­նա­կան­ներ, այն­պես էլ տար­բեր երկր­նե­րի (ՌԴ, ԱՄՆ, Շվեյ­ցա­րիա, Իռ­լան­դիա, Գեր­ մա­նիա, Դա­նիա) գի­տակր­թա­ կան հիմ­նադ­րամ­նե­րի ղե­կա­ վար­ներ: Հա­մա­ժո­ղո­վի նպա­տակն էր քն­նար­կել և լու­ծել գի­տու­թյանն առնչ­վող մի շարք հիմ­նախըն­ դիր­ներ, ամ­րապն­դել Առա­ջին հա­մա­հայ­կա­կան գի­տա­կան հա­մա­ժո­ղո­վի ար­դյուն­քում ստեղծ­ված Սփյուռ­քա­հայ գիտ­ նա­կան­նե­րի ասո­ցիացիայի հետ գի­տու­թյան ոլոր­տում ժա­ մա­նա­կա­կից մե­թոդ­նե­րի ին­ տեգ­րու­մը, ինչն ուղղ­ված է երի­ տա­սարդ հայ գիտ­նա­կան­նե­րի

աջակց­մանն ու Հա­յաս­տա­նում առ­կա գի­տա­կան դպ­րոց­նե­րում ծրագ­րե­րի ար­դյու­նա­վետ իրա­ կա­նաց­մա­նը: Հա­մա­ժո­ղո­վին Մայր բու­հից ներ­կա էին ԵՊՀ ռեկ­տոր Արամ Սի­մո­նյա­նը, պրո­ֆ ե­ս ո­ր ա­դ ա­ս ա­խ ո­ս ա­կ ան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ: ­Բաց­ման խոս­քով հան­դես եկան ՀՀ ԳԱԱ երի­տա­սարդ գիտ­նա­կան­նե­րի խորհր­դի նա­

խա­գահ Գևորգ Վար­դա­նյա­նը և ՀՀ ԳԱԱ նա­խա­գահ Ռա­դիկ Մար­տի­րո­սյա­նը: Գ­ևորգ Վար­դա­նյա­նը, ող­ ջու­նե­լով հա­մա­ժո­ղո­վի մաս­նա­ կից­նե­րին, ներ­կա­յաց­րեց նա­ խորդ հա­մա­ժո­ղո­վի ար­դյունք­ նե­րը. «Ա­ռա­ջին հա­մա­ժո­ղո­ վում դա­սա­խո­սու­թյուն­նե­րի, կլոր սե­ղան­նե­րի ըն­թաց­քում քն­նարկ­վե­ցին հնա­րա­վոր բո­

լոր նա­խա­պայ­ման­նե­րը՝ ուղղ­ ված հայ գի­տու­թյան առաջըն­թա­ցին: Ար­դյուն­քում որ­պես այդ գոր­ծի հա­ջո­ղու­թյան գրա­ վա­կան՝ դիտ­վեց Սփյուռ­քա­ հայ գիտ­նա­կան­նե­րի ասո­ ցիացիայի հիմ­նադր­ման գա­ ղա­փա­րը»: ­ԳԱԱ նա­խա­գահ Ռա­դիկ Մար­տի­րո­սյանն էլ, ակա­դե­ միական հան­րու­թյան կող­մից

ող­ջու­նե­լով հա­մա­ժո­ղո­վի մաս­ նա­կից­նե­րին, նշեց, որ կազ­ մա­կերպ­վող քն­նար­կում­նե­րը, կլոր սե­ղան­նե­րը նպաս­տում են Հա­յաս­տա­նում գի­տու­թյան ու տեխ­նո­լո­գիանե­րի զար­գաց­ մա­նը. «Մեր գլ­խա­վոր խըն­ դիր­նե­րից մե­կը նաև հա­յազ­գի երի­տա­սարդ գիտ­նա­կան­նե­րի նե­րու­ժը ճիշտ օգ­տա­գոր­ծելն է մեր հան­րա­պե­տու­թյան տըն­ տե­սու­թյան առա­ջըն­թա­ցի գոր­ ծում»: ՀՀ գի­տա­կան կազ­մա­կեր­ պու­թյուն­նե­րի երի­տա­սարդ գիտ­նա­կան­նե­րը հա­մա­ժո­ղո­վի շր­ջա­նա­կում պաս­տա­ռային ու բա­նա­վոր զե­կու­ցում­նե­րով ներ­ կա­յաց­րին իրենց գի­տա­հե­տա­ զո­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­րը: ­Հա­մա­ժո­ղո­վին Եր­ևանի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նից «Կեն­սաջ­րա­ծին՝ խմո­րում, հիդ­րո­գե­նա­զի և պրո­տո­նային ԱԵՖ­-ա­զի դե­րը» խո­րագրով զե­կուց­մամբ հան­դես եկավ ԵՊՀ կեն­սա­բա­նու­թյան ԳՀ ինս­տի­տու­տի փոխտ­նօ­րեն, ­Կեն­սա­բա­նու­թյան ֆա­կուլտե­ տի կեն­սա­քի­միայի, ման­ րէաբա­նու­թյան և կեն­սա­տեխ­ նո­լո­գիանե­րի ամ­բիոնի դա­սա­ խոս Կա­րեն Թռ­չու­նյա­նը:

1 լիտր ջրա­ծի­նը՝ 5-6 լիտր բեն­զի­նի փո­խա­րեն

Կարեն Թռչունյանը

«­Կեն­սաջ­րա­ծին՝ խմո­ րում, հիդ­րո­գե­նա­զի և պրո­տո­նային ԱԵՖ­ազի դե­րը» խո­րագ­րով զե­կուց­մամբ Կա­րեն Թռ­չու­նյանն ան­դրա­ դար­ձել է կեն­սաջ­րած­ նին՝ որ­պես էներ­գիայի այ­լընտ­րան­քային աղ­ բյու­րի, և դրա ստաց­ման նոր մե­թո­դին, որը ներ­

կա­յումս փոր­ձարկ­վում է լա­բո­րա­տոր պայ­ման­ նե­րում: - ­Պա­րո՛ն Թռ­չու­նյան, ին­չո՞վ է առանձ­նա­նում կեն­սաջ­րա­ծի­նը, և ինչ­ պե՞ս է այն ստաց­վում: ­Այ­սօր աշ­խար­հում էներ­ գիայի ապա­հով­ման մեծ խնդիր կա: Բնակ­չու­թյունն օրե­ցօր աճում է, և հաշ­վարկ­

ներ կան, որ մինչև 2050 թվա­ կա­նը էներ­գիայի պա­հան­ ջար­կը մե­ծա­նա­լու է մոտ երեք ան­գամ: Միայն նավ­թով և գա­զով (հա­նա­ծո վա­ռե­լի­ քով) այդ պա­հանջն ապա­ հո­վել հնա­րա­վոր չէ, քա­նի որ դրանք սպառ­վող են: Այլընտ­ րան­քային աղ­բյուր­նե­րը պետք է լի­նեն վե­րա­կանգնը­ վող, էկո­լո­գիապես մա­քուր և ար­դյու­նա­վետ:­ Այժմ մենք լա­բո­րա­տոր պայ­ման­նե­րում ստա­նում ենք կեն­սա ջ­րա­ծին: Այն էկո­լո­գիապես մա­քուր է, այ­ սինքն՝ երբ այ­րում ենք, ջուր է ան­ջատ­վում: Եթե ու­նենք 1 լիտր ջրա­ծին, այն հա­վա­սա­ րա­զոր է 3-4 լիտր բեն­զի­նին: Մենք կա­րող ենք կեն­սաջ­րա­ ծին ստա­նալ թա­փոն­նե­րից՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով ման­րէ­նե­րը: Կեն­սաջ­րած­նի ստաց­ման տար­բեր մե­թոդ­ներ կան, բայց խն­դիրն այն է, որ դրանք ար­ դյու­նա­վետ լի­նեն: Այն կա­րող ենք ստա­նալ, օրի­նակ, սպիր­ տի, կաթ­նամ­թեր­քի և այլ ար­ տադ­րու­թյան թա­փոն­նե­րից: Ամե­նա­կար­ևո­րը ոչ սպե­ցի­ ֆիկ թա­փոն­ներ ընտ­րելն է:

Ջրած­նային էներ­գե­տի­կան առանձ­նա­նում է հենց նրա­ նով, որ կեն­սաջ­րա­ծի­նը կա­ րե­լի է ար­տադ­րել ցան­կա­ցած վայ­րում: Այ­սօր աշ­խար­հում տար­բեր ար­տադ­րու­թյուն­ներ տե­ղայ­նաց­նե­լու խն­դիր կա։ - Շա­հա­վե­տու­թյան մա­ սին...

- 2016 թվա­կա­նին կա­յա­ ցած Ջրած­նային էներ­գիայի մի­ջազ­գային կոն­ֆե­րան­սին, որի ժա­մա­նակ հան­դես եկա բա­նա­վոր զե­կուց­մամբ, քըն­ նար­կե­ցինք կեն­սաջ­րած­նի ար­դյու­նա­վե­տու­թյունն ու շա­հա­վե­տու­թյու­նը: Այն­տեղ վա­րե­ցինք «Toyota Mirai» ջրած­նային ավ­տո­մե­քե­նան: Ոչն­չով չէր տար­բեր­վում սո­ վո­րա­կան ավ­տո­մե­քե­նայից: Նրանք ջրա­ծին ստա­նում են քի­միական, այլ ոչ թե կեն­ սա­բա­նա­կան եղա­նա­կով: Հե­տաքրքր­վե­ցինք՝ ինչ ար­ժե մեկ լից­քա­վո­րու­մը: Այն ար­ժե 9 եվ­րո, և ավ­տո­մե­քե­նան կա­ րե­լի է վա­րել 650 կմ: Ա­սել, թե աշ­խարհն ամ­ բող­ջու­թյամբ ան­ցնում է կեն­սաջ­րած­նային ար­տա-

դրու­թյա­նը, սխալ կլի­նի: Դա դի­տարկ­վում է որ­պես էներ­ գիայի ստաց­ման հա­վե­լյալ եղա­նակ: - Ձեր կող­մից կեն­սաջրած­նի ստաց­ման աշ­ խա­տանք­ներն ի՞նչ փու­ լում են: - Ինչ­պես ար­դեն նշ­վեց, մենք կեն­սաջ­րա­ծին ստա­ նում ենք լա­բո­րա­տոր պայ­ ման­նե­րում։ Կա­րե­լի է ասել, որ մեր կող­մից մշակ­ված տեխ­նո­լո­գիան ան­ցել է լա­բո­ րա­տոր «Ա­լա» թես­տա­վո­րու­ մը, և ու­նենք լա­բո­րա­տոր նա­ խա­տիպ։ Ներ­կա­յումս փոր­ ձում ենք եր­կա­րաձ­գել կեն­ սաջ­րած­նի ար­տադ­րու­թյան տևո­ղու­թյու­նը, քա­նի որ տեխ­ նո­լո­գիական տե­սան­կյու­նից մե­ծա­ծա­վալ ար­տադ­րու­թյան դեպ­քում այն ու­սում­նա­սի­րե­լը շատ կար­ևոր է: Ար­դեն հա­ սել ենք մոտ 240 ժամ (10 օր) շա­րու­նա­կա­կան ար­տադ­րու­ թյան։ Հե­տա­զո­տու­թյուն­ներ են ար­վում այն մինչև մեկ ամիս և ավե­լին եր­կա­րաձ­գե­ լու ուղ­ղու­թյամբ։

10

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Է. Կա­րա­պե­տյան. «...­գա­լու է մի օր, երբ Արե­գա­կը «ս­պառ­վե­լու է» Աստ­ղա­գի­տա­կան հե­ տաքր­քիր իրո­ղու­թյուն­ նե­րի մա­սին զրու­ցել ենք ԵՊՀ ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­ տե­տի ընդ­հա­նուր ֆի­զի­ կայի և աստ­ղա­ֆի­զի­կայի ամ­բիոնի դա­սա­խոս, ֆիզ­մաթ. գիտ. թեկ­նա­ծու Էմի­լյա Կա­րա­պե­տյա­նի հետ: Ս­լա­վա Բա­դա­լյան - ­Տի­կի՛ն Կա­րա­պետյան, որո՞նք են աստ­ղա­ գի­տու­թյան ոլոր­տում ան­ սպառ հե­տա­զո­տու­թյուն­ նե­րի աղ­բյուր­նե­րը: - Աստ­ղա­գի­տու­թյան ոլոր­ տում գլ­խա­վո­րը երկ­րագըն­ դի, տիեզեր­քի էվո­լյու­ցիայի վե­րա­բե­րյալ հար­ցերն են, որոնք դեռևս հնա­գույն ժա­ մա­նակ­նե­րից հե­տաքրք­րել են մարդ­կու­թյա­նը: Ընդ որում՝ ու­սում­նա­սիր­ման յու­րա­քան­ չյուր փուլ ու ժա­մա­նա­կաշըր­ ջան առանձ­նա­նում են իրենց բնո­րոշ մտա­ծո­ղու­թյամբ և առաջ­նա­հեր­թու­թյուն­նե­րով: ­Տիեզեր­քի հե­տա­զո­տու­ թյան առանց­քային հար­ցե­ րից մե­կը, որը մշ­տա­պես շո­ շափ­վում է, գու­ցե հն­չի փի­ լի­սո­փայո­րեն՝ ով ենք մենք, որ­տե­ղից ենք եկել, ուր ենք հա­սել և ուր ենք գնում: Երկ­ րագն­դի, աստ­ղե­րի, ին­չու չէ, նաև տիեզեր­քի ծագ­ման, զար­գաց­ման հիմ­նախն­դիր­ նե­րը, որոնք քն­նարկ­վում են աստ­ղա­գի­տու­թյան, տիեզե­ րած­նու­թյան և տիեզե­րա­բա­ նու­թյան բա­ժին­նե­րում, դեռ վերջ­նա­կա­նա­պես բա­ցա­ հայտ­ված չեն, չնա­յած այն բա­նին, որ այ­սօր ար­դեն կա­ րո­ղա­նում ենք դի­տել գա­զից ու փո­շուց առա­ջա­ցող աստ­ ղե­րի ծնուն­դը: - Տիեզե­րա­կան այս կամ այն եր­ևույ­թի վե­րա­բերյալ պար­բե­րա­բար տա­ րաբնույթ կան­խա­տե­ սում­ներ ենք լսում, որոնք կարճ ժա­մա­նակ ան­ց նաև հերք­վում են: Ըստ այսմ՝ հարց է ծա­գում՝ որ­քա­նո՞վ են ճշգրիտ աստ­ղա­գի­տու­ թյան ոլոր­տում կա­տար­վող հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րը: - Եթե, ասենք, մի 200 տա­ րի առաջ նոր մո­լո­րակ, աստղ գա­լակ­տի­կա հայտ­նա­բե­ րե­լը գե­րա­գույն խն­դիր էր, ապա այժմ գործ­նա­կա­նում այդ գա­ղա­փարն իրաց­նե­լու հա­մար կան գի­տու­թյան ժա­

Էմիլյա Կարապետյանը

մա­նա­կա­կից բո­լոր մի­ջոց­նե­ րը: Տիեզե­րա­կան տար­բեր օբյեկտ­նե­րի (նույ­նիսկ երկ­ նա­քա­րե­րի) վե­րա­բե­րյալ ու­ սում­նա­սի­րու­թյուն­ներն այժմ նույն­պես շատ կար­ևոր են: Օրի­նակ՝ երկ­նա­քա­րե­րի՝ Եր­ կիր մո­լո­րա­կի հետ հնա­րա­վոր բախ­ման վե­րա­բե­րյալ պար­ բե­րա­բար տե­ղե­կատ­վու­թյուն է տա­րած­վում: Նա­խա­պես որոշ­ված ու­ղեծ­րե­րը, որոն­ցով շարժ­վում են մեր երկ­նային մար­մին­նե­րը, ժա­մա­նա­կի ըն­ թաց­քում են­թարկ­վում են մի շարք խո­տո­րում­նե­րի, որոնց պատ­ճա­ռը նրանց շր­ջա­պա­ տում եղած մյուս երկ­նային մար­մին­ներն են: Օրի­նակ՝ Նեպ­տուն մո­լո­րա­կը հայտ­ նա­բե­րել են Ու­րան մո­լո­րա­կի ու­ղե­ծի­րը հե­տա­զո­տե­լիս: Ի դեպ, հենց վեր­ջերս կա­րո­ղա­ ցան դի­տել 2015 թ.-ին մա­թե­ մա­տի­կա­կան հաշ­վարկ­նե­րով հայտ­նա­բե­րած նոր մո­լո­րա­ կը: Դա է նաև պատ­ճառ­նե­

րից մե­կը, երբ աստ­ղա­գետ­ նե­րի կող­մից երկ­նա­քա­րե­րի՝ Եր­կիր մո­լո­րա­կին բախ­վե­ լու հնա­րա­վո­րու­թյան մա­սին փաս­տե­րը հերք­վում են: Այս առու­մով երկ­նային մե­խա­նի­

Æ ¹»å...

NASA­-ի մաս­նա­գետ­նե­րը հայ­տա­րա­րել են, թե մարդ­ կու­թյու­նը ար­տերկ­րային կյան­քի ձևեր կհայտ­նա­բե­րի առա­ջի­կա 20 տար­վա ըն­ թաց­քում: Հե­տա­զոտ­ման հե­ ղի­նա­կը միաժա­մա­նակ ասել է, որ հնա­րա­վոր «թեկ­նա­ ծու­նե­րը» այն մո­լո­րակ­ներն են, որոնց վրա ջուր կա: Ընդ որում՝ գիտ­նա­կան­նե­րը «խա­ղադ­րույք են անում» Սա­տուռ­նի սառ­ցե ար­բա­ նյակ­նե­րի՝ «Եվ­րո­պայի» և «Էն­ցե­լա­դի» վրա, որոնց սա­ռույց­նե­րի տակ, հնա­րա­ վոր է, լի­նեն հս­կա­յա­կան օվ­ կիանոս­ներ:

կայի բաժ­նում ու­սում­նա­սի­ րու­թյուն­ներն առանձ­նա­հա­ տուկ դժ­վա­րու­թյուն են ներ­ կա­յաց­նում: - Հնա­րա­վո՞ր է, որ մեր պատ­կե­րաց­րած կյան­քը և դրա ձևե­րը գո­յու­թյուն ու­նե­նան այլ աստ­ղե­րում, գա­լակ­տի­կա­նե­րում, և ին­ չո՞ւ: - Դեռևս 1900­-ա­կան թվա­ կան­նե­րին լուրջ խն­դիր էր նոր բնա­կե­լի մո­լո­րակ­նե­րի փնտր­տու­քը: Եր­կիրն արե­ գակ­նային հա­մա­կար­գի միակ մո­լո­րակն է, որն ու­նի մեր պատ­կե­րաց­րած քա­ղա­ քակր­թու­թյու­նը կամ կյան­ քի ձևե­րը: Արե­գակն ամ­բողջ տիեզե­րա­կան տա­րա­ծու­թյան մեջ եզա­կի օբյեկտ չէ: Արևի նման աստ­ղե­րը մեր գա­լակ­ տի­կա­յում բազ­մա­թիվ են: Եվ խն­դիր է դր­ված պար­զել՝ այդ աստ­ղե­րի շուրջ կա՞ն արդյոք այլ բնա­կե­լի մո­լո­րակ­ներ: Այժմ կան երկ­րան­ման մո­լո­ րակ­ներ: Պետք է հաս­կա­նալ, որ կյանք աս­վա­ծը միայն մեր պատ­կե­րաց­րա­ծը չէ՝ նման Եր­կիր մո­լո­րա­կին: Կյանք կա­րող ենք հա­մա­րել ան­գամ սպի­տա­կուց­նե­րը, միկ­րոօր­ գա­նիզմ­նե­րը և այլն: Ար­ տերկ­րային քա­ղա­քակր­թու­ թյուն­նե­րում, այս­պես ասած, այլ­մո­լո­րա­կային­նե­րը կա­րող են ամեն­ևին էլ մեր պատ­կե­ րաց­րա­ծը չլի­նել: Զուտ տրա­մա­բա­նո­րեն կա­րող ենք ասել, որ այլ­մո­ լո­րա­կային­նե­րի, ար­տերկ­ րային քա­ղա­քակր­թու­թյուն­ նե­րի գո­յու­թյու­նը բա­ցա­ռել չի կա­րե­լի: Պատ­ճառն այն է, որ Արե­գա­կը տիեզեր­քի միակ աստ­ղը չէ: Ին­չո՞ւ պետք է մենք միակը լի­նենք տիեզեր­ քում, երբ, օրի­նակ, մենք դրա կենտ­րո­նում չենք:

- Տիեզեր­քի ու­սում­նա­սիր­ ման ժա­մա­նակ լի­նո՞ւմ են «փա­կու­ղային դեպ­քեր», երբ զուտ գի­տա­կա­նո­րեն հնա­րա­վոր չէ բա­ցատ­րել եր­ևույ­թի էու­թյու­նը: - Ո՛չ, այդ­պես չի լի­նում, փոր­ձում են գտ­նել: Եր­ևույ­ թը կա­րող է չբա­ցատր­վել հե­տա­զո­տու­թյան մի ժա­մա­ նա­կա­հատ­վա­ծում: Օրի­նակ՝ հե­լիումն ի սկզ­բա­նե հա­ մար­վում էր արե­գակ­նա­ծին տարր, այ­սինքն՝ միայն ար­ևի վրա էր այն դիտ­վել: Սա­կայն հե­տա­գա­յում երկ­րի վրա կա­րո­ղա­ցան ռա­դիոակ­տիվ հան­քա­քա­րե­րի տա­քա­ցու­մից ան­ջատ­ված գա­զի սպեկտ­ րում հայտ­նա­բե­րել հե­լիու­մի նույն դե­ղին գի­ծը: Հետ­ևա­ բար ամեն ինչ միան­շա­նակ պն­դել չի կա­րե­լի:

­Հե­տաքր­քիր է...

NASA-ն հայտ­նել է, որ «Կեպ­լեր» տիեզե­րա­կան սար­քա­վոր­ման մի­ջո­ցով երի­տա­սարդ աստ­ղի կող­քին հայտ­նա­բե­րել է «երկ­րորդ Եր­կիր»: Դրա զանգ­վա­ծը 5 ան­գամ գե­րա­զան­ցում է Եր­կիր մո­լո­րա­կի զանգ­վա­ ծին, և այն իր աստ­ղի շուրջ պտույտ է կա­տա­րում 7 ժա­ մում: Աստ­ղա­ֆի­զի­կոս­նե­րը նշում են, որ նոր մո­լո­րա­կի տա­րի­քը 740 մի­լիոն է: ­Նոր մո­լո­րա­կը միակն է, որի ու­ղեծ­րային պտույ­տը 7 ժամ է: Սա հա­մար­վում է պտույ­տի՝ մինչ այժմ հայտ­ նա­բեր­ված նվա­զա­գույն ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծը: Հե­ տա­զո­տող­նե­րը նշում են, որ «երկ­րորդ Երկ­րի» մթ­նո­լոր­ տը «ծախս­վել է» (քայ­քայ­ վել) իր աստ­ղին չա­փա­զանց մոտ լի­նե­լու պատ­ճա­ռով:

- Տա­րին գո­նե մեկ ան­գամ խոս­վում է, այս­պես կոչ­ ված, «աշ­խար­հի վեր­ջից»: Օբյեկ­տիվ ի՞նչ երևույթ­ նե­րի դեպ­քում կա­րող է կոր­ծան­վել Եր­կի­րը: - Մեր աստ­ղը՝ Արե­գա­կը, ար­դեն ապ­րել է իր կյան­քի կե­սից ավե­լին: Հաշ­վարկ­ ված է, որ այն կապ­րի դեռ 4 մի­լիարդ տա­րի: Այ­սինքն՝ գա­լու է մի օր, երբ Արե­գա­կը «ս­պառ­վե­լու է»: Վեր­ջի­վեր­ ջո, ար­ևի ըն­դեր­քում տե­ղի են ու­նե­նում ջեր­մա­մի­ջու­կային ռեակ­ցիաներ: Դրանք մի օր սկս­վել են և մի օր էլ ավարտ­ վե­լու են: Եր­կիրն ապ­րում է Արե­գա­կի շնոր­հիվ...

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

11

| www.ysu.am

Հան­րա­պե­տա­կան գի­տա­ժո­ղո­վը նվիր­ված էր ակա­նա­վոր լեզ­վա­բա­նին ­ ոյեմ­բե­րի 30­-ին ԵՊՀ Ն հայ բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տե­տում տե­ղի ու­նե­ցավ «Ա­բե­ղյա­նա­ կան ըն­թեր­ցում­ներ» խո­րագ­րով հան­րա­պե­ տա­կան գի­տա­ժո­ղո­վը: Ս­լա­վա Բա­դա­լյան Այն կազ­մա­կեր­պել էին Հայ բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի հայոց լեզ­վի պատ­ մու­թյան և հայոց լեզ­վի ամ­ բիոն­նե­րը: Ող­ջույ­նի խոս­քով հան­դես եկավ Նա­թան ար­քե­ պիս­կո­պոս Հով­հան­նի­սյա­նը, ով բա­րի երթ մաղ­թեց գի­տա­ ժո­ղո­վին: ­«Այ­սօր այս­տեղ գտն­վելն ինձ հա­մար մե­ծա­գույն հա­ ճույք է: Նախ ու­զում եմ Ձեզ փո­խան­ցել Մայր Աթոռ Սուրբ Էջ­միած­նի, մաս­նա­վո­րա­պես Ամե­նայն հայոց կա­թո­ղի­կոս Գա­րե­գին Բ-ի հայ­րա­պե­ տա­կան օրհ­նու­թյու­նը: 19-րդ դա­րի վեր­ջին և 20-րդ դա­րի սկզ­բին ու­նե­ցանք մտա­վո­րա­ կան­ներ, ով­քեր ան­ցան եկե­ ղե­ցա­կան կր­թու­թյան մի­ջով, և նրանց շնոր­հիվ ու­նե­ցանք մեծ

Աննա Աբաջյանը

ձեռք­բե­րում­ներ գրա­կա­նա­ գի­տու­թյան, գրա­կա­նու­թյան պատ­մու­թյան և այլ աս­պա­ րեզ­նե­րում: Մեզ հա­մար կան անուն­ներ, որոնք ան­կա­րե­լի է երբ­ևէ մո­ռա­նալ, և այդ անուն­ նե­րից մեկն էլ Մա­նուկ Աբեղյա­նինն է»,- ասաց Նա­թան ար­քե­պիս­կո­պոս Հով­հան­նիսյա­նը: ­Հայ բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի հայոց լեզ­վի պատ­ մու­թյան ամ­բիոնի վա­րիչ Ան­ նա Աբա­ջյանն էլ ԵՊՀ ռեկ­ տոր Արամ Սի­մո­նյա­նի անու­

նից ող­ջու­նեց ներ­կա­նե­րին: ­«Անգ­նա­հա­տե­լի է Աբեղյա­ նի գի­տա­կան բեղմ­նա­վոր վաս­տա­կը հա­յա­գի­տու­թյան զար­գաց­ման մեջ: Ակա­նա­վոր գիտ­նա­կանն ար­գա­սա­բեր գոր­ծու­նեու­թյուն է ծա­վա­լել հա­յա­գի­տու­թյան գրե­թե բո­ լոր բնա­գա­վառ­նե­րում՝ միջ­ նա­դա­րյան քնա­րեր­գու­թյուն, առաս­պե­լա­բա­նու­թյուն, ժո­ ղովր­դա­կան վի­պա­սա­նու­թյուն ու էպոս, տա­ղա­չա­փու­թյուն և այլն: Նրա լեզ­վա­բա­նա­կան աշ­խա­տու­թյուն­նե­րը մնա­յուն

ու կո­թո­ղային գոր­ծեր են, իսկ հայոց լեզ­վի տե­սու­թյու­նը՝ հայե­րե­նի բո­լոր մա­կար­դակ­ նե­րի մա­սին երբ­ևէ ստեղծ­ված դա­սա­կան ան­փո­խա­րի­նե­լի աշ­խա­տու­թյուն»,- աս­ված էր ռեկ­տոր Արամ Սի­մո­նյա­նի ող­ ջույ­նի խոս­քում: ­Ներ­կա­նե­րին ող­ջույ­ նի խոսք հղեց նաև Մա­նուկ Աբեղյա­նի թոռ­նու­հին՝ բան. գիտ. թեկ­նա­ծու, դո­ցենտ Հաս­ միկ Աբե­ղյա­նը: Նա ներ­կա­ յաց­րեց իր հու­շե­րը պա­պի մա­սին և գի­տա­ժո­ղո­վի կազ­ մա­կերպ­ման հա­մար շնոր­ հա­կա­լու­թյուն հայտ­նեց ԵՊՀ ղե­կա­վա­րու­թյա­նը, Հայոց լեզ­ վի պատ­մու­թյան ամ­բիոնին. «Եր­ջա­նիկ եմ, որ պապս իր գի­տա­կան վաս­տա­կի շնոր­հիվ մինչ օրս գնա­հատ­վում է ըստ ար­ժան­վույն: Հա­մոզ­ված եմ նաև, որ գա­լիք սե­րունդ­նե­րը նույն­պես կհի­շեն և շատ բան կսո­վո­րեն նրա­նից»: ­Գի­տա­ժո­ղո­վին զե­կու­ցում­ նե­րով հան­դես եկան 14 մաս­ նա­կից­ներ ԵՊՀ­-ի­ց, ՀՀ ԳԱԱ լեզ­վի և գրա­կա­նու­թյան ինս­ տի­տուտ­նե­րից, Վա­նա­ձո­րի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նից: ­«Ա­բե­ղյա­նա­կան ար­դի ուղ­

ղագ­րու­թյան ան­հիմն քն­նա­ դա­տու­թյուն­նե­րը» թե­մայով զե­կուց­մամբ հան­դես եկավ Ան­նա Աբա­ջյա­նը. «Ուղ­ղագրու­թյան փո­փոխ­ման հարց կա­րող է առա­ջա­նալ միայն այն դեպ­քում, երբ այն հա­մա­ պա­տաս­խա­նի տվյալ լեզ­վի հն­չյու­նա­կան հա­մա­կար­գին: Հայե­րե­նի գոր­ծող ուղ­ղագ­րու­ թյան մեջ հմ­տո­րեն միահյուս­ ված են հն­չյու­նա­կան ու ավան­դա­կան սկզ­բունք­նե­րը: Դրանք միան­գա­մայն հա­ մա­պա­տաս­խա­նում են ար­դի գրա­կան ար­ևե­լա­հայե­րե­նի ոգուն ու էու­թյա­նը: Առա­ ջար­կում եմ «Լեզ­վի մա­սին» օրեն­քում հս­տակ ձևա­կեր­պել, որ գոր­ծող ուղ­ղագ­րու­թյու­նը պար­տա­դիր է բո­լոր հայե­րի հա­մար: Ար­դի ար­ևե­լա­հայե­ րե­նի ուղ­ղագ­րու­թյու­նը փո­ խե­լու փոր­ձերն անի­մաստ են, անար­դյու­նա­վետ, հա­կա­ պատ­մա­կան, վտան­գա­վոր ու կոր­ծա­նա­րար բո­լոր առում­նե­ րով»: Ն­շենք, որ գի­տա­ժո­ղո­վի ըն­թաց­քում ներ­կա­ներն իրենց հար­ցերն էին ուղ­ղում զե­կու­ ցող­նե­րին:

Գի­տա­կան հան­րու­թյա­նը ներ­կա­յաց­վեց «Դոկ­տո­րան­տու­րա» աշ­խա­տու­թյու­նը ­ ոյեմ­բե­րի 29­-ին «Հե­ Ն տա­զո­տա­կան ռե­ սուրս­նե­րի կով­կա­սյան կենտ­րոն (ՀՌԿԿ)-Հա­ յաս­տան» հիմ­նադ­րա­ մի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ ԵՊՀ­-ո­ւմ տե­ղի ու­նե­ ցավ «Դոկ­տո­րան­տու­ րա» ու­սում­նա­կան ձեռ­ նար­կի շնոր­հան­դե­սը: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ­Բարձ­րա­գույն կր­թու­թյան եր­րորդ աս­տի­ճա­նի կազ­մա­ կերպ­ման հի­մունք­ներն ու­ սում­նա­սի­րող «Դոկ­տո­րան­ տու­րա» գր­քի հե­ղի­նակ­ներն են ՀՀ ԿԳՆ լեզ­վի պե­տա­կան տես­չու­թյան պետ, բան. գիտ. դոկ­տոր Սեր­գո Երի­ցյա­նը, տն­տե­սա­գիտ. դոկ­տոր, պրո­ ֆե­սոր Ար­մեն Ճու­ղու­րյանն ու Բարձ­րա­գույն որա­կա­վոր­ման

Ատոմ Մխիթարյանը

հանձ­նա­ժո­ղո­վի փոխ­նա­խա­ գահ Ատոմ Մխի­թա­րյա­նը:­ Աս­պի­րանտ­նե­րի, բու­հե­րի պրո­ֆե­սո­ր ա­դ ա­ս ա­խ ո­ս ա­կ ան կազ­մի, բարձ­րա­գույն կր­թու­ թյան ու գի­տու­թյան կա­ռա­վա­ րիչ­նե­րի հա­մար նա­խա­տես­

ված աշ­խա­տու­թյու­նը, ինչ­պես նաև դրա հե­ղի­նակ­նե­րին ներ­ կա­յաց­րեց «ՀՌԿԿ-Հա­յաս­ տան» հիմ­նադ­րա­մի ղե­կա­ վար Հե­ղի­նե Մա­նա­սյա­նը: «­Նա­խա­ձեռ­նու­թյու­նը, իս­ կա­պես, ող­ջու­նե­լի է, իսկ թե­

ման՝ ար­դիական: Ոլոր­տը քիչ է ու­սում­նա­սիր­ված, ինչն էլ ավե­լի է արժ­ևո­րում տվյալ աշ­ խա­տու­թյու­նը»,- նշեց Հե­ղի­նե Մա­նա­սյա­նը: Գր­քի հրա­տա­րակ­ման նպա­տակն ու կա­ռուց­ված­ քային առանձ­նա­հատ­կու­ թյուն­նե­րը ներ­կա­յաց­րեց գր­քի հա­մա­հե­ղի­նակ Ատոմ Մխի­ թա­րյա­նը և շեշ­տեց, որ աշ­խա­ տու­թյան մեջ ներ­կա­յաց­ված են դոկ­տո­րան­տու­րայի կազ­ մա­կերպ­ման հի­մունք­ներն ու դրանց զար­գաց­ման ուղ­ղու­ թյուն­նե­րը՝ ըստ Բո­լո­նիայի գոր­ծըն­թա­ցի պա­հանջ­նե­րի և բարձ­րա­գույն կր­թու­թյան եր­րորդ աս­տի­ճա­նում իրա­ կա­նաց­վող ու­սում­նա­հե­տա­ զո­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­րի առանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րի: «­Ձեռ­նար­կի նպա­տակն է սկս­նակ դոկ­տո­րանտ­նե­րին ու­սու­ցա­նել, թե ինչ­պես ձեռք բե­րել ինք­նա­կազ­մա­կերպ­

ման նոր մա­կար­դակ, կան­ խար­գե­լել դոկ­տո­րան­տա­կան կր­թու­թյան ձա­խող­ման ռիս­ կե­րը՝ լի­նե­լով ստեղ­ծա­րար և շա­հագր­գիռ»,- ասաց Ատոմ Մխի­թա­րյա­նը: ­Գիր­քը բաղ­կա­ցած է 5 գլուխ­նե­րից, որոնց մեջ ար­ ծարծ­վում են ոչ միայն տե­սա­ կան ու գործ­նա­կան գի­տե­լիք­ ներ, այլև պատ­մա­կան ան­ դրա­դարձ կա դոկ­տո­րան­տու­ րայի ծագ­ման ու զար­գաց­ման փու­լե­րի ու ար­դի խն­դիր­նե­րի վե­րա­բե­րյալ: Հե­ղի­նակ­նե­րը վս­տահ են, որ ձեռ­նարկն իր գոր­ծուն աջակ­ցու­թյու­նը կու­նե­նա դոկ­տո­րան­տու­րա­յում ու­սա­ նող­նե­րի կազ­մա­կերպ­չա­կան վար­քի բա­րե­լավ­ման, ինչ­պես նաև նրանց ար­դյու­նա­վետ գի­ տա­հե­տա­զո­տա­կան, ու­սում­ նա­ռու­թյան գոր­ծըն­թաց­նե­րի ինք­նա­կա­ռա­վար­ման վրա:

12

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

­Սե­մի­նար-դա­սըն­թաց­նե­րը՝ որ­պես նոր գի­տե­լիք­նե­րի և հմ­տու­թյուն­նե­րի ձեռք­բեր­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն ­ ոյեմ­բե­րի 8-10­-ը կա­յա­ցավ «Հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նից հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ Ն թյուն» խո­րագ­րով, իսկ նոյեմ­բե­րի 22-24­-ը՝ «Հա­ջող­ված ստար­տափ թի­ մեր. ի՞նչ, որ­տե՞ղ, ե՞րբ» խո­րագ­րով եռօ­րյա սե­մի­նար-դա­սըն­թա­ցը:­ Ք­նար Մի­սա­կյան ԵՊՀ գիտ­խորհր­դի նիս­ տե­րի դահ­լի­ճում ան­ցկաց­ված «Հա­ղոր­դակ­ցու­թյու­նից հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյուն» խո­րագ­րով սե­մի­նար-դա­սըն­թա­ցը վա­րեց Բան­կային կա­ռա­վար­ման դպ­րո­ցի տնօ­րեն Վար­դու­հի Հա­րու­թյու­նյա­նը: Այն կազ­ մա­կերպ­վել էր ԵՊՀ շր­ջա­ նա­վարտ­նե­րի և կա­րիերայի կենտ­րո­նի ու Բան­կային կա­ ռա­վար­ման դպ­րո­ցի հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան շր­ջա­նա­կում: Սե­մի­նա­րի նպա­տակն էր մաս­ նա­կից­նե­րին փո­խան­ցել ար­ դյու­նա­վետ հա­ղոր­դակց­ման հմ­տու­թյուն­ներ, սո­վո­րեց­նել կա­ռա­վա­րել սթ­րե­սը և գոր­ծա­ տու­նե­րի հա­մար ինչ­պես դառ­ նալ լա­վա­գույն թեկ­նա­ծու:­ ԵՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և կա­րիերայի կենտ­րո­նի փոխտնօ­րեն Կա­րի­նե Նա­զա­րյա­նը դա­սըն­թա­ցի մեկ­նար­կից առաջ փաս­տեց, որ կենտ­րո­նը շատ է կար­ևո­րում այդ ձևա­չա­փով ան­ ցկաց­վող մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը. «Աշ­ խա­տա­շու­կա­յում տեղ գտ­նե­լու հա­մար կար­ևոր են ոչ միայն ակա­դե­միական գի­տե­լիք­նե­րը, այլև շատ ու­րիշ հմ­տու­թյուն­ներ, որոնք հենց նմա­նօ­րի­նակ դասըն­թաց­նե­րի ըն­թաց­քում կա­րող եք ձեռք բե­րել»: ­Կա­րի­նե Նա­զա­րյա­նը մաս­ նա­կից­նե­րին տե­ղե­կաց­րեց նաև, որ հա­վաս­տագ­րեր կհանձն­վեն նրանց, ով­քեր 3 օրե­րի ըն­թաց­ քում ոչ միայն կմաս­նակ­ցեն դասըն­թա­ցին, այլև ակ­տի­վու­ թյուն կցու­ցա­բե­րեն և վեր­ջում հա­ջո­ղու­թյամբ կհանձ­նեն առա­ ջադր­ված թես­տը: ­Բան­կային կա­ռա­վար­ման դպ­րո­ցի տնօ­րեն Վար­դու­հի Հա­րու­թյու­նյանն էլ, ով ար­ դեն 12 տար­վա աշ­խա­տան­ քային փորձ ու­նի մարդ­կային ռե­սուրս­նե­րի կա­ռա­վար­ման և մար­քե­թին­գի ոլոր­տում, տե­ ղե­կաց­րեց, որ բա­ցի հա­վաս­ տագրե­րից՝ ամե­նա­բարձր միավոր­ներ հա­վա­քած երեք ու­սա­նող­ներ HR մի­ջազ­գային սե­մի­նա­րին մաս­նակ­ցե­լու հնա­ րա­վո­րու­թյուն կու­նե­նան՝ ստա­ նա­լով մաս­նակ­ցու­թյան վճա­րի 100%, 50% և 25% զեղ­չեր: ­Ս ե ­մ ի ­ն ա ր - դ ա ­ս ը ն ­թ ա ­ց ի առա­ջին օրը բա­նա­խոսն ան­ դրա­դար­ձավ ար­դյու­նա­վետ

հա­ղոր­դակց­ման հմ­տու­թյուն­ նե­րին, ներ­կա­յաց­րեց հա­ղոր­ դակց­ման գոր­ծըն­թա­ցի սահ­ մա­նու­մը, տե­սակ­նե­րը, դրանց առա­վե­լու­թյուն­նե­րը և գոր­ծա­ ծու­թյան շր­ջա­նակ­նե­րը: Խոս­ վեց նաև ոչ վեր­բալ հա­ղոր­ դակ­ցու­թյան, ար­դյու­նա­վետ հա­ղոր­դակց­ման հիմ­նա­կան սկզ­բունք­նե­րի մա­սին: «­Հի­շե՛ք, որ մար­դիկ ցան­ կա­նում են լսել և հաս­կա­նալ մեզ, եթե մենք հա­ճե­լի ենք նրանց աչ­քե­րին, ականջ­նե­րին, մտ­քին և սր­տին: Նրանք մեզ լսում ու հաս­կա­նում են զգա­ յա­րան­նե­րի և ին­տո­ի­ցիայի մի­ ջո­ցով»,- ասաց Վար­դու­հի Հա­ րու­թյու­նյա­նը: ­Դա­սըն­թա­ցի երկ­րորդ օրը մաս­նա­կից­նե­րը ծա­նո­թա­ցան սթ­րե­սի կա­ռա­վար­ման և ինք­ նա­տի­րա­պետ­ման հմ­տու­թյան առանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րին, իմա­ցան սթ­րե­սի առա­ջաց­ման պատ­ճառ­նե­րի և դրանց ազ­դե­ ցու­թյան մա­սին:­ Եր­րորդ օրն էլ սե­մի­նարդա­սըն­թա­ցի մաս­նա­կից­նե­րը սո­վո­րե­ցին, թե ինչ­պես է պետք ար­դյու­նա­վետ և առանց սխալ­ նե­րի ան­ցնել հա­վա­քագր­ման գոր­ծըն­թա­ցի փու­լե­րը, ինչ­պես կազ­մել ար­դյու­նա­վետ CV, գրել մո­տի­վա­ցիոն նա­մակ, ճիշտ ներ­կա­յա­նալ հար­ցազրույ­ցին: Բա­նա­խո­սը մաս­նա­ կից­նե­րին տե­ղե­կաց­րեց նաև, թե ինչն է կար­ևոր գոր­ծա­տու­ի հա­մար, ին­չին կա­րող է գոր­ծա­

տուն ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նել, և ինչ­պի­սի ման­րուք­ներ կա­րող են որո­շիչ լի­նել այդ գոր­ծըն­թա­ ցում: ­Նոյեմ­բե­րի 16­-ին էլ տե­ղի ու­նե­ցավ սե­մի­նար-դա­սըն­թա­ ցի ամ­փո­փու­մը, որի ժա­մա­նակ այն ու­սա­նող­նե­րը, ով­քեր 3 օրե­ րին մաս­նակ­ցել էին դա­սըն­թա­ ցին, ակ­տի­վու­թյուն ցու­ցա­բե­ րել և հա­ջո­ղու­թյամբ հանձ­նել առա­ջադր­ված թես­տը, Բան­ կային կա­ռա­վար­ման դպ­րո­ցի տնօ­րեն և դա­սըն­թա­ցի բա­նա­ խոս Վար­դու­հի Հա­րու­թյու­նյա­ նի ու ԵՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և կա­րիերայի կենտ­րո­նի տնօ­ րեն Լի­լիթ Հա­կո­բյա­նի կող­մից ստա­ցան հա­վաս­տագ­րեր:

Բա­ցի դրա­նից՝ ինչ­պես դասըն­թա­ցի առա­ջին օրը խոս­ տա­ցել էր Վար­դու­հի Հա­րու­ թյու­նյա­նը, առա­ջադր­ված թես­ տը հա­ջո­ղու­թյամբ հաղ­թա­հա­ րած և ամե­նա­բարձր միավոր­ ներ հա­վա­քած ու­սա­նող­նե­րը ստա­ցան HR մի­ջազ­գային սե­մի­նա­րի մաս­նակ­ցու­թյան վճա­րի 100%, 50% և 25% զեղ­չի կտ­րոն­ներ: ­Թես­տի լրաց­ման 93% ար­ դյուն­քով 25% զեղ­չի կտ­րո­նին ար­ժա­նա­ցավ Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան տն­տե­սա­գի­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի ու­սա­նո­ղու­հի Մա­րիամ Առուս­տա­մյա­նը, 95% գրան­ցած ար­դյունք­նե­րով 50% զեղ­չի կտ­րոն ստա­ցան Ռո­մա­

Մարիամ Համբարձումյանը և Լիլիթ Հակոբյանը

նա­գեր­մա­նա­կան բա­նա­սի­րու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նո­ղու­ հի­ներ Վար­դու­հի Մկրտ­չյա­նը և Լի­դա Սարգ­սյա­նը, իսկ 98% ար­դյուն­քով մի­ջազ­գային սե­ մի­նա­րին ան­վճար մաս­նակ­ ցու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյուն ստա­ցավ Ժուռ­նա­լիս­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նո­ղու­հի Մա­րի­նե Երե­մյա­նը:­ Ինչ վե­րա­բե­րում է «Հա­ ջող­ված ստար­տափ թի­մեր. ի՞նչ, որ­տե՞ղ, ե՞րբ» խո­րագ­րով եռօ­րյա սե­մի­նար-դա­սըն­թա­ ցին, ապա այն կազ­մա­կերպ­ վել էր ԵՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­նե­ րի և կա­րիերայի կենտ­րո­նի ու «2mindS» ըն­կե­րու­թյան հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան շր­ջա­նա­կում: ԵՊՀ Պա­լեան­նե­րի ան­վան դահ­լի­ճում ան­ցկաց­ված սե­մի­ նա­րի նպա­տակն էր մաս­նա­ կից­նե­րին ներ­կա­յաց­նել, թե ինչ է ան­հրա­ժեշտ հաղ­թող թիմ ու­նե­նա­լու հա­մար, որ­տեղ ու ինչ­պես փնտ­րել թի­մա­կից­նե­րի և ինչ­պես գնա­հա­տել թի­մի կեն­ սու­նա­կու­թյու­նը: ­Դա­սըն­թա­ցի սկզ­բում ԵՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և կա­ րիերայի կենտ­րո­նի տնօ­րեն Լի­լիթ Հա­կո­բյա­նը, ող­ջու­նե­ լով մաս­նա­կից­նե­րին, ասաց, որ եռօ­րյա դա­սըն­թա­ցի բա­ նա­խոս­նե­րը կլի­նեն «2mindS» ըն­կե­րու­թյան հա­մա­հիմ­նա­դիր և տնօ­րեն Մա­րիամ Համ­բար­ ձումյանն ու ըն­կե­րու­թյան հա­ մա­հիմ­նա­դիր և բիզ­նե­սի զար­ գաց­ման գծով տնօ­րեն Գա­յա­ նե Գրի­գո­րյա­նը. «Վս­տա­հեց­ նում եմ, որ մենք հա­մա­գոր­ ծակ­ցում ենք ոլոր­տի առա­ջա­ տար­նե­րի հետ և ցան­կա­նում ենք, որ դուք առա­վե­լա­գույ­նը ստա­նաք այս դա­սըն­թա­ցից»: ­Մա­րիամ Համ­բար­ձու­մյա­նը մեզ հետ զրույ­ցում փաս­տեց, որ ինչ­պես ամ­բողջ աշ­խար­ հում, Հա­յաս­տա­նում նույն­պես ստար­տափ­նե­րը սկ­սել են մեծ թա­փով զար­գա­նալ. «Այս ոլոր­ տում պետք է հաշ­վի առ­նել, որ սկզ­բում ստար­տա­փով զբաղ­ վո­ղը պետք է որո­շի՝ ին­քը թիմ է կազ­մե­լու և որ­պես գոր­ծա­տու է հան­դես գա­լո՞ւ, թե՞ փոր­ձե­լու է ան­դա­մակ­ցել ար­դեն ձևա­վոր­ ված ստար­տափ թի­մե­րին: Եվ մեծ հույս ու­նեմ, որ մեր դա­սըն­ թացն էլ կա­րող է որո­շիչ լի­նել ու կողմ­նո­րո­շել մաս­նա­կից­նե­ րին»:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

­Դա­սըն­թա­ցա­վա­րը մաս­նա­ կից­նե­րին տե­ղե­կաց­րեց, որ մի­ ջո­ցառ­ման ավար­տին հա­վաս­ տագ­րեր կս­տա­նան նրանք, ով­քեր լիար­ժեք կմաս­նակ­ցեն դա­սըն­թա­ցին, գործ­նա­կան աշ­ խա­տանք­նե­րին և բա­վա­րար ար­դյունք­ներ կգ­րան­ցեն: ­Դա­սըն­թա­ցի շր­ջա­նա­ կում բա­նա­խո­սը մաս­նա­ կից­նե­րին ներ­կա­յաց­րեց, թե ինչ է ստարտա­փը, ինչ­պես պետք է սկը­սել այն, որ դեպ­ քում պետք է թիմ ստեղ­ծել, ինչ է պետք դրա հա­մար, ու ինչ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն ու պար­տա­կա­նու­թյուն­ներ է դա են­թադ­րում. «Ինչ­պես սահ­մա­ նել է Էրիկ Ռի­սը, ստար­տա­փը մարդ­կային ինս­տի­տուտ է (ոչ ֆոր­մալ խումբ, գրանց­ված ըն­ կե­րու­թյուն), որն աշ­խա­տում է ստեղ­ծել նոր ար­տադ­րանք կամ մա­տու­ցել նոր ծա­ռա­յու­ թյուն անո­րոշ, այ­սինքն՝ արագ փո­փոխ­վող մի­ջա­վայ­րում»: Խո­սե­լով ար­դեն թի­մե­րի մա­ սին՝ բա­նա­խո­սը պար­զա­բա­ նեց, որ թի­մը մարդ­կանց խումբ է, ով­քեր միասին աշ­խա­տում են հա­նուն ընդ­հա­նուր նպա­ տա­կի. «Հի­շե՛ք, որ ստարտափ թիմ գտ­նելն ավե­լի բարդ է, քան նույ­նիսկ պա­հանջ­վող գու­մա­րը: Ճիշտ ձևա­վոր­ված թի­մը փո­փո­խու­թյուն է բե­ րում, շա­րու­նա­կա­կա­նու­թյուն է ապա­հո­վում, գե­նե­րաց­նում է նոր գա­ղա­փար­ներ և պատ­ րաստ է զո­հա­բե­րու­թյուն­նե­րի: Ստարտա­փի առաջ­խա­ղաց­ ման հա­մար հար­կա­վոր են ոչ թե ձեզ նման մար­դիկ, այլ մար­ դիկ, ով­քեր լրաց­նում են ձեզ, ձեր թույլ կող­մե­րը քո­ղար­կում են իրենց ու­ժեղ կող­մե­րով»: ­Հաղ­թող թիմ ու­նե­նա­լու հա­ մար Մա­րիամ Համ­բար­ձու­մյա­ նը մաս­նա­կից­նե­րին տե­ղե­կաց­ րեց, որ ան­հրա­ժեշտ է նվիր­վա­ ծու­թյուն, դե­րե­րի և պար­տա­կա­ նու­թյուն­նե­րի հս­տակ տա­րան­ ջա­տում ու բաշ­խում, հար­գանք թի­մի ան­դամ­նե­րի նկատ­մամբ և հա­կա­սու­թյուն­նե­րի ար­դյու­ նա­վետ կա­ռա­վա­րում: ­Թի­մա­կից­ներ փնտ­րե­լու հա­մար էլ բա­նա­խո­սը խոր­ հուրդ տվեց կիս­վել գա­ղա­փա­ րով, այդ մա­սին խո­սել հնա­ րա­վո­րինս շատ մարդ­կանց հետ, փո­խան­ցել խան­դա­վա­ ռու­թյու­նը, հետ­ևո­ղա­կան լի­նել, չվա­խե­նալ ձա­խո­ղում­նե­րից, փնտրել կր­կին: ­Տե­ղե­կաց­նենք, որ դա­սըն­ թա­ցի ըն­թաց­քում մաս­նա­ կից­նե­րը ձևա­վո­րե­ցին թի­մեր, կա­տա­րե­ցին որո­շա­կի աշ­խա­ տանք ու գործ­նա­կա­նում ստա­ ցան նոր գի­տե­լիք­ներ: Մեզ հետ զրույ­ցում բա­նա­ խո­սը հույս հայտ­նեց, որ դասըն­թա­ցի ար­դյուն­քում մաս­նա­ կից­նե­րը ոչ միայն նոր գի­տե­լիք­ ներ ստա­ցան, այլև հե­տա­գա­ յում թի­մեր կձ­ևա­վո­րեն և ակ­ տիվ աշ­խա­տանք կծա­վա­լեն:

13

| www.ysu.am

ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տը՝ «ELSA DAY»­-ի մաս­նա­կից ­ ոյեմ­բե­րի 29­-ին ԵՊՀ Ն իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի դա­տա­կան նիս­տե­րի դահ­լի­ճում տե­ղի ու­նե­ցավ «Ար­դա­ րա­դա­տու­թյան մատ­չե­ լիու­թյուն» խո­րագ­րով քն­նար­կում: Ք­նար Մի­սա­կյան «ELSA DAY»­-ի շր­ջա­նա­ կում իրա­կա­նաց­ված քըն­ նար­կու­մը կազ­մա­կերպ­վել էր ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի ՈՒ­ԳԸ­-ի և Եվ­րո­ պայի իրա­վա­բան ու­սա­նող­ նե­րի միու­թյան նա­խա­ձեռ­նու­ թյամբ: Եվ­րո­պայի իրա­վա­բան ու­սա­նող­նե­րի ասո­ցիացիան՝ «ELSA»-ն (The European Law Students’ Association), մի­ջազ­ գային, ան­կախ, ոչ քա­ղա­քա­ կան և շա­հույթ չհե­տապն­դող կազ­մա­կեր­պու­թյուն է, որը ու­ սա­նող­նե­րի կող­մից ստեղծ­վել է ու­սա­նող­նե­րի հա­մար: Եվ­րո­պայի իրա­վա­բան ու­սա­նող­նե­րի ասո­ցիացիան իրա­վա­բան ու­սա­նող­նե­րին հնա­րա­վո­րու­թյուն է տա­լիս կա­տա­րե­լա­գոր­ծե­լու իրենց մաս­նա­գի­տա­կան հմ­տու­ թյուն­նե­րը, ձեռք բե­րե­լու նոր

Տիգրան Դադունցը

հմ­տու­թյուն­ներ, հան­դի­պե­ լու եվ­րո­պա­կան երկր­նե­րում բնակ­վող իրա­վա­բան ու­սա­ նող­նե­րի և մաս­նա­գետ­նե­րի հետ: ­Դեռևս 2014 թ.-ին ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­ տի մի խումբ աս­պի­րանտ­նե­րի ջան­քե­րով ՀՀ­-ու­մ, մաս­նա­վո­ րա­պես ԵՊՀ­-ո­ւմ հիմ­նադըր­ վել է Եվ­րո­պայի իրա­վա­բան ու­սա­նող­նե­րի ասո­ցիացիայի հա­յաս­տա­նյան կա­ռույ­ցը, որն ար­դեն երեք տա­րի շա­րու­ նակ ակ­տիվ գոր­ծու­նեու­թյուն է ծա­վա­լում իրա­վա­բան ու­սա­

նող­նե­րի շր­ջա­նում: Ներ­կա­ յումս Եվ­րո­պայի իրա­վա­բան ու­սա­նող­նե­րի ասո­ցիացիան ու­նի ավե­լի քան 40.000 ան­ դամ և աշ­խար­հի ամե­նա­մեծ ու­սա­նո­ղա­կան ասո­ցիացիան է: Այն ներ­կա­յաց­ված է եվ­րո­ պա­կան 42 պե­տու­թյուն­նե­րի գրե­թե 300 իրա­վա­բա­նա­կան ֆա­կուլ­տետ­նե­րում: Յու­րա­քան­չյուր տա­րի «ELSA»­-ի ան­դամ պե­տու­ թյուն­նե­րը մեկ ան­գամ որո­ շում են միև­նույն թե­մայով կազ­մա­կեր­պել մի­ջո­ցա­ռում: Այդ օրը կոչ­վում է «ELSA

DAY» (ԵԼՍԱ­-ի օր)։ Օր­վա շր­ջա­նա­կում «ELSA»­-ի բո­լոր ան­դամ­նե­րը տար­բեր լե­զու­նե­ րով ու տար­բեր ձևա­չա­փե­րով խո­սում են միև­նույն թե­մայի մա­սին: ­Մեզ հետ զրույ­ցում ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի ՈՒ­ԳԸ նա­խա­գահ Տիգ­ րան Դա­դուն­ցը տե­ղե­կաց­րեց, որ այս տա­րի որ­պես «ELSA DAY»­-ի օր ընտր­վել է նոյեմ­ բե­րի 29­-ը, իսկ ընտր­ված թե­ ման վե­րա­բե­րում է ար­դա­րա­ դա­տու­թյան մատ­չե­լիու­թյա­նը։ ­Մի­ջո­ցառ­ման սկզ­բում Տիգ­րան Դա­դուն­ցը փաս­ տեց նաև, որ ֆա­կուլ­տե­ տային ՈՒԳԸ-ն ակ­տի­վո­րեն հա­մա­գոր­ծակ­ցում է «ELSA Armenia» կա­ռույ­ցի հետ. «Ար­ դեն հասց­րել ենք մի քա­նի մի­ ջո­ցա­ռում­ներ իրա­կա­նաց­նել միասին և շատ կար­ևո­րում ենք այդ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ թյու­նը: Հու­սով եմ՝ այ­սօր­վա մի­ջո­ցա­ռումն էլ ար­դյու­նա­ վետ կանց­նի»: Քն­նարկ­ման ըն­թաց­ քում զե­կու­ցող­ներն ան­դրա­ դար­ձան ան­ձի ար­դար դա­ տաքն­նու­թյան իրա­վուն­քին, ՄԻԵԴ-ի նա­խա­դե­պային վճիռ­նե­րին և հատ­կա­պես ՀՀ­-ի վե­րա­բե­րյալ կա­յաց­րած վճիռ­ նե­րի կա­տար­ման առանձ­նա­ հատ­կու­թյուն­նե­րին:

Ինչ­պե՞ս կա­ռա­վա­րել ժա­մա­նա­կը...

Գոռ Վարդանյանը

­ ոյեմ­բե­րի 28­-ին IBM Ն ինո­վա­ցիոն լու­ծում­նե­րի և տեխ­նո­լո­գիանե­րի կենտ­ րո­նում (ISTC) տե­ղի ու­նե­ ցավ «Work/Life Balance» խո­րագ­րով սե­մի­նա­րը: ­Մի­լե­նա Մկրտ­չյան

­ԵՊՀ ԻԿՄ ՈՒԽ-ն և ՈՒԳԸ-ն հա­մա­տեղ իրա­կա­ նաց­նում են «Technotalk»-նե­ րի շարք, որի շր­ջա­նա­կում հյու­րըն­կա­լում են հա­ջո­ղու­ թյուն­ներ գրան­ցած հայտ­ նի ծրագ­րա­վո­րող­նե­րի: Այս ան­գամ ու­սա­նող­նե­րի հյու­րը «Fimetech» ըն­կե­րու­թյան հիմ­ նա­դիր Գոռ Վար­դա­նյանն էր։ ­Սե­մի­նա­րի ըն­թաց­քում բա­նա­խո­սը խո­սեց գոր­ծա­ տու­նե­րի հետ շփում­նե­րի, աշ­խա­տան­քային ներ­քին խո­հա­նո­ցի, գոր­ծըն­կեր­նե­րի հետ փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րի կար­ևո­րու­թյան, ինչ­պես նաև այն հմտու­թյուն­նե­րի մա­ սին, որոնց ու­շադ­րու­թյուն են դարձ­նում աշ­խա­տան­քի ըն­ դու­նե­լիս: ­Գոռ Վար­դա­նյա­նի խոս­ քով՝ կար­ևոր է, որ աշ­խա­տա­ շու­կա նոր ոտք դնող ու­սա­ նող­նե­րը կա­րո­ղա­նան իրենց

մաս­նա­գի­տա­կան ապա­գան կա­պել ճիշտ և օրի­նա­կե­լի ըն­ կե­րու­թյուն­նե­րի հետ, առաջ շարժ­վեն և ազատ լի­նեն իրենց աշ­խա­տան­քը կազ­մա­ կեր­պե­լու առու­մով: «Ու­սա­նող­նե­րը ժա­մա­նա­ կի ըն­թաց­քում շատ են առաջ գնում, ավե­լի գրա­գետ են դառ­նում, բայց աշ­խարհն էլ է զար­գա­նում: Պետք է ամեն բան անենք, որ մեր ու­սա­նող­ նե­րը ժա­մա­նա­կին հա­մա­հունչ քայ­լեն»,- ասաց Գոռ Վար­ դա­նյա­նը:­ ԵՊՀ ին­ֆոր­մա­տի­կայի և կի­րա­ռա­կան մա­թե­մա­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ՈՒ­ԳԸ նա­խա­ գահ Կա­րեն Համ­բար­ձումյա­ նը փաս­տեց, որ եթե մինչ այդ ծրա­գի­րը ՈՒԽ-ն կազ­ մա­կեր­պում էր հիմ­նա­կա­նում ժա­ման­ցային, իսկ ՈՒԳԸ-ն այն­պի­սի մի­ջո­ցա­ռում­ներ, որոնց ըն­թաց­քում խո­րը մաս­

նա­գի­տա­կան գի­տե­լիք­ներ էին փո­խան­ցում ու­սա­նող­ նե­րին, ապա այս դեպ­քում դրանք զու­գորդ­վում են, և ար­ դյուն­քում իրա­կա­նաց­վում են նմանօ­րի­նակ սե­մի­նար­ներ: «­Կոնկ­րետ այս սե­մի­նա­ րի ըն­թաց­քում ու­սա­նող­նե­րը ստա­ցան մո­տի­վա­ցիա, տե­ ղե­կու­թյուն­ներ և հմ­տու­թյուն­ ներ, օրի­նակ՝ ինչ­պես կա­րե­լի է կա­ռա­վա­րել կյան­քը, ժա­մա­ նա­կը, ինչ­պես օր­վա ըն­թաց­ քում ժա­մա­նակ հատ­կաց­նել աշ­խա­տան­քի, ըն­տա­նի­քի, ըն­կեր­նե­րի և հանգս­տի հա­ մար»,- ասաց Կա­րեն Համ­ բար­ձու­մյա­նը:­ Ինչ­պես նշեց ԻԿՄ ֆա­կուլ­ տե­տի ՈՒԽ նա­խա­գահ Էլ­մի­ րա Սարգ­սյա­նը, այդ սե­մի­ նար-քն­նար­կու­մը եր­րորդն էր. նմա­նաբ­նույթ սե­մի­նար­նե­րի շար­քը կրե­լու է պար­բե­րա­կան բնույթ:

14

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Հայ և լեհ իրա­վա­բան­նե­րը քն­նար­կե­ցին կր­թա­կան հիմ­նախն­դիր­նե­րը ­ ոյեմ­բե­րի 9-ին ԵՊՀ էկո­լո­ Ն գիական իրա­վուն­քի գի­տաու­ սում­նա­կան կենտ­րո­նում տե­ղի ու­նե­ցավ կլոր սե­ղան-քն­նար­ կում՝ նվիր­ված Լե­հաս­տա­նում հայե­րին թա­գա­վո­րա­կան ար­ տո­նու­թյուն­ներ տրա­մադ­րե­լու 650­-ամյա­կին: Ք­նար Մի­սա­կյան ­Լե­հաս­տա­նի պատ­մա­կան փաս­ տաթղ­թե­րի գլ­խա­վոր ար­խի­վում է պահ­ վում Լե­հաս­տա­նի թա­գա­վոր Կա­զի­մերժ Մե­ծի կող­մից ըն­դուն­ված այն փաս­ տաթղ­թի բնօ­րի­նա­կը, որով Լե­հաս­տա­ նի թա­գա­վո­րը 1367 թվա­կա­նին Սսի Կա­ թո­ղի­կո­սի կող­մից նշա­նակ­ված Հա­յաս­ տա­նյայց առա­քե­լա­կան Սուրբ եկե­ղե­ ցու հոգ­ևո­րա­կան Գրի­գո­րին ար­տո­նել է ազա­տո­րեն քա­րո­զել Հայ առա­քե­լա­կան եկե­ղե­ցու հա­վատ­քը Լե­հաս­տա­նի Թա­ գա­վո­րու­թյան ողջ տա­րած­քում: ­Հենց այդ թվա­կա­նին հայերն առա­ ջին հայ­կա­կան եկե­ղե­ցա­կան թե­մը Լե­

հաս­տա­նում հիմ­նե­լու ար­տո­նու­թյուն են ստա­ցել: Բա­ցի դրա­նից՝ 1519 թվա­ կա­նին էլ Լե­հաս­տա­նի թա­գա­վոր Զիգ­ մունդ Առա­ջին Ավա­գը հայոց հնա­գույն օրենք­նե­րը ճա­նա­չել է իբրև Լե­հաս­տա­ նի օրենսդ­րու­թյան մի մաս:­ ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի կող­մից կազ­մա­կերպ­ված կլոր սե­ղան-քն­նարկ­մա­նը մաս­նակ­ցում էին ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան և Վար­շա­վայի հա­մալ­սա­րա­նի իրա­վուն­քի և կա­ռա­ վար­ման ամ­բիոնի պրո­ֆե­սո­րա­դա­սա­

խո­սա­կան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը: ­Մեզ հետ զրույ­ցում ԵՊՀ իրա­վա­գի­ տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կա­նի տե­ղա­ կալ Կա­րեն Գևոր­գյա­նը փաս­տեց, որ քն­նարկ­ման առանց­քում իրա­վա­բա­նա­ կան բարձ­րա­գույն կր­թու­թյան և գի­տու­ թյան ոլոր­տի բա­րե­փո­խում­նե­րի հայ­կա­ կան ու լե­հա­կան փոր­ձի վեր­լու­ծու­թյունն է: Դրա­նից զատ՝ հն­չե­ցին զե­կու­ցում­ներ՝ նվիր­ված հայ­կա­կան հա­մայն­քի պատ­ մա­կան ինք­նա­վա­րու­թյա­նը Լե­հաս­տա­ նում, ինչ­պես նաև քն­նարկ­վե­ցին մի

շարք մաս­նա­վոր խն­դիր­ներ: ­Վար­շա­վայի հա­մալ­սա­րա­նի պրո­ ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­սա­կան կազ­մի ներ­ կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը ներ­կա­յաց­րին նաև կր­թու­թյան իրենց մո­դե­լը, ֆա­կուլ­տե­տի գոր­ծու­նեու­թյու­նը և հա­մալ­սա­րան­նե­րի ապա­գայի իրենց տես­լա­կա­նը:­ ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի դո­ցենտ Ան­նա Մար­գա­րյանն էլ լեհ գոր­ծըն­կեր­նե­րին ծա­նո­թաց­րեց Հա­ յաս­տա­նում իրա­վա­բա­նա­կան կր­թու­ թյուն ստա­նա­լու կար­գին՝ նշե­լով, որ մեր երկ­րում իրա­վա­բա­նա­կան կր­թու­թյուն կա­րե­լի է ստա­նալ ինչ­պես պե­տա­կան, այն­պես էլ մաս­նա­վոր բու­հե­րում, որոնք հիմ­նա­կա­նում գոր­ծում են մայ­րա­քա­ ղաք Եր­ևա­նում: «­Ներ­կա­յումս կր­թա­կան հա­մա­կար­ գը զար­գաց­ման փու­լում է: Սա­կայն պետք է նշել, որ ամե­նա­կար­ևոր աս­պեկ­ տը շա­րու­նա­կում է մնալ այն­պի­սի իրա­ վա­բան­նե­րի պատ­րաս­տու­մը, ով­քեր կա­րո­ղա­նում են ինք­նու­րույն մտա­ծել, պաշտ­պա­նել իրենց կար­ծիք­նե­րը, փաս­ տար­կել իրենց տե­սա­կետ­նե­րը, որո­շում­ ներ կա­յաց­նել ու կա­տա­րե­լա­գործ­վել»,նշեց Ան­նա Մար­գա­րյա­նը:

Երբ թույլ կող­մե­րը վե­րած­վում են մր­ցակ­ցային առա­վե­լու­թյան ­ ոյեմ­բե­րի 8-ին ԵՊՀ աշ­խար­ Ն հագ­րու­թյան և երկ­րա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տում տե­ղի ու­նե­ցավ «Կա­լա­վա­նի վե­րած­նուն­դը. կա­ յուն զբո­սաշր­ջային հա­ջո­ղու­ թյուն­ներ» խո­րագ­րով հան­դի­ պում-քն­նար­կու­մը: Ս­լա­վա Բա­դա­լյան ­Մի­ջո­ցա­ռու­մը կազ­մա­կերպ­վել էր Աշ­խար­հագ­րու­թյան և երկ­րա­բա­նու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի սեր­վի­սի ամ­բիոնի «Կա­յուն զբո­սաշր­ջու­թյուն» մա­գիստ­րո­ սա­կան ծրագ­րի 2-րդ կուր­սի ու­սա­նող­ նե­րի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ: ­Ներ­կա­նե­րին Կա­լա­վան հա­մայն­քի զբո­սաշր­ջու­թյան զար­գաց­ման պատ­ մու­թյա­նը, հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րին ծա­նո­ թա­նա­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ըն­ձեռ­վեց: ­Հան­դիպ­մա­նը ներ­կա էին ֆա­կուլ­ տե­տի դե­կան Մա­րատ Գրի­գո­րյա­ նը, Սեր­վի­սի ամ­բիոնի վա­րիչ Սեյ­րան Սու­վա­րյա­նը, Գե­ղար­քու­նի­քի մար­զի Կա­լա­վան հա­մայն­քի բնա­կիչ, «Թայմ Լենդ» հիմ­նադ­րա­մի տնօ­րեն Ռո­բերտ Ղու­կա­սյա­նը, պրո­ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­սա­ կան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, ու­սա­ նող­ներ: ­Բաց­ման խոս­քով հան­դես եկավ Մա­րատ Գրի­գո­րյա­նը, ով շնոր­հա­կա­ լու­թյուն հայտ­նեց մի­ջո­ցառ­ման կազ­ մա­կերպ­ման հա­մար և խո­սեց Հա­յաս­ տա­նում զբո­սաշր­ջու­թյան զար­գաց­ման

հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի մա­սին. «Ճիշտ է՝ մեր երկ­րի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը մեծ չեն, բայց Հա­յաս­տա­նի բնու­թյու­ նը, մարդ­կանց ջեր­մու­թյունն ու փոխ­ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, ազ­գային ճա­շա­ տե­սակ­նե­րը հո­յա­կապ պայ­ման­ներ են ստեղ­ծում հա­մայնք­նե­րում տու­րիզ­մի զար­գաց­ման հա­մար: Այդ­պի­սով մարդ­ կանց կեն­ցա­ղային, տն­տե­սա­կան հար­ ցերն ինչ­-որ չա­փով լու­ծե­լու հնա­րա­վո­ րու­թյուն է ըն­ձեռ­վում»: ­Սեր­վի­սի ամ­բիոնի վա­րիչ Սեյ­րան Սու­վա­րյանն էլ՝ նշե­լով, որ այ­դօ­րի­նակ մի­ջո­ցա­ռում­ներն օգ­նում են բա­ցա­հայ­ տել ու­սա­նող­նե­րի հմ­տու­թյուն­ներն ու կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը, ընդ­գծեց, որ հա­ մայն­քը, գյու­ղը հա­մար­վում են «ազ­գի ող­նա­շա­րը». «Ա­ռանց գյու­ղի մենք ոչինչ ենք, և գյուղ ասե­լով պետք է նկա­տի ու­ նե­նալ ոչ միայն բնա­կա­վայ­րը, այլև ամ­ բողջ կո­լո­րի­տը»:

­Ռո­բերտ Ղու­կա­սյա­նը ներ­կա­յաց­ րեց Կա­լա­վան հա­մայն­քի զար­գաց­ման պատ­մու­թյու­նը և հա­ջո­ղու­թյան պայ­ ման­նե­րը. «2013 թ.-ին ան­գամ չէինք պատ­կե­րաց­նում, որ կա­րող էինք այս­ պես զար­գաց­նել զբո­սաշր­ջու­թյու­նը մեր հա­մայն­քում: Ու­նենք շատ վատ ճա­նա­ պարհ­ներ, հա­մայն­քում՝ ըն­դա­մե­նը 20 ըն­տա­նիք, իսկ դպ­րո­ցում սո­վո­րում են 18 աշա­կերտ­ներ»: Ա­ռա­ջին փոր­ձը, ըստ Ռո­բերտ Ղու­ կա­սյա­նի, հնա­գի­տա­կան տու­րիզ­մի մեկ­նարկն էր. «Սար­քե­ցինք փոք­րիկ նեոլի­թյան կա­ցա­րան և փոր­ձե­ցինք ցույց տալ, թե մարդն ինչ­պես է ապ­րել այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում: Մեկ ամ­սում այ­ցե­լե­ցին 102 զբո­սաշր­ջիկ­ներ: Ըն­ թաց­քում բախ­վե­ցինք տար­բեր խն­դիր­ նե­րի: Եր­կար ժա­մա­նակ պա­հանջ­վեց տու­րիզ­մը խո­չըն­դո­տող եր­ևույթ­նե­րի վե­րաց­ման հա­մար: Զբո­սաշր­ջու­թյու­նը

ինքն իրեն զար­գա­նալ չի կա­րող, այդ պատ­ճա­ռով էլ մենք սկ­սե­ցինք նախևա­ ռաջ զար­գաց­նել հա­մայն­քը: Կազ­մե­ ցինք հա­մայն­քի զար­գաց­ման տաս­նա­ մյա ծրա­գիր»: ­Ռո­բերտ Ղու­կա­սյա­նը նշում է, որ իրենք մշա­կել են մի մո­դել, որով փոր­ձում են զար­գաց­նել նաև այլ հա­մայնք­ներ. կար­ևո­րը հնա­րա­վոր բո­լոր ռե­սուրս­ներն օգ­տա­գոր­ծելն է: Իրենք առաջ­նորդ­վում են «գու­մա­րե­լի­նե­րի տե­ղե­րը փո­խե­լիս գու­մա­րը փոխ­վում է» կար­գա­խո­սով. «Հար­կա­վոր է անել ու­ժեղ և թույլ կող­մե­ րի հա­մադ­րու­թյուն, այդ ժա­մա­նակ թույլ կող­մե­րը վե­րած­վում են մր­ցակ­ցային առա­վե­լու­թյան: Ան­գամ վատ պայ­ման­ ներն օգ­տա­գոր­ծե­լով՝ հնա­րա­վոր է զբո­ սաշր­ջու­թյու­նը զար­գաց­նել: Օրի­նակ՝ դժ­վա­րան­ցա­նե­լի ճա­նա­պարհ­նե­րը և հա­րուստ բնու­թյու­նը կա­րող են զար­ գաց­նել ար­կա­ծային տու­րիզ­մը»: «­Թայմ լենդ» հիմ­նադ­րա­մի տնօ­ րե­նը կար­ևո­րում է նաև մարդ­կային ռե­սուրս­նե­րի նպա­տա­կային օգ­տա­ գոր­ծու­մը. «Ա­մեն ան­գամ ավա­նա­կով ան­տառ գնա­ցող­-ե­կող պա­պի­կը չէր էլ կա­րող պատ­կե­րաց­նել, որ ին­քը կա­րող է օգ­տա­կար լի­նել զբո­սաշր­ջու­թյան գոր­ ծում: Մի օր պար­զե­ցինք՝ այդ պա­պի­ կը ձայ­նով ճա­նա­չում է ան­տա­ռի բո­լոր թռչնա­տե­սակ­նե­րին: Նա ան­տա­ռում յու­րօ­րի­նակ զբո­սա­վար դար­ձավ»: ­Հան­դիպ­ման ըն­թաց­քում ներ­կա­ներն իրենց հե­տաքրք­րող հար­ցերն ուղ­ղե­ցին Ռո­բերտ Ղու­կա­սյա­նին:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

15

| www.ysu.am

ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րը զար­գաց­նում են ստեղ­ծա­րա­րու­թյու­նը ­ ոյեմ­բե­րի 2-ից 3-ը Ն ԵՊՀ ձեռ­նե­րե­ցու­թյան զար­գաց­ման կենտ­րո­նը Գեր­մա­նա­կան հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան ըն­կե­րու­ թյան (GIZ) հետ կազ­մա­ կեր­պել էր «Զար­գաց­րո՛ւ ստեղ­ծա­րա­րու­թյունդ և ստար­տափ նա­խա­ձեռ­ նու­թյունդ» խո­րագ­րով եր­կօ­րյա սե­մի­նա­րը: Մի­լե­նա Մկրտ­չյան ­ ե­մի­նա­րի ըն­թաց­քում դա­ Ս սա­խո­սու­թյուն­նե­րով և գործ­ նա­կան առա­ջադ­րանք­նե­րով հան­դես եկան Գեր­մա­նիայից ժա­մա­նած 3 մաս­նա­գետ­նե­ րը՝ Մա­լի­զա Նա­շա­թը, Մար­կո Մյու­լե­րը և Ստե­ֆա­նի Ուայլ­դը: «­Մեր կենտ­րո­նի նպա­տա­ կը հա­մալ­սա­րա­նա­կան­նե­րի

շր­ջա­նում ձեռ­նե­րե­ցա­կան մըթ­ նո­լոր­տի ու մշա­կույ­թի զար­գա­ ցումն է: Այս սե­մի­նա­րի իրա­ կա­նա­ցումն էլ դրան ուղղ­ված մի քայլ է»,- նշեց ԵՊՀ ձեռ­ նե­րե­ցու­թյան կենտ­րո­նի ծրագրե­րի մաս­նա­գետ Ռո­զա Ալա­ վերդյա­նը: ­Սե­մի­նա­րին մաս­նակ­ցում էին ԵՊՀ ռա­դիոֆի­զի­կայի,

կեն­սա­բա­նու­թյան և այլ ֆա­ կուլ­տետ­նե­րի 28 ու­սա­նող­ներ, ով­քեր մաս­նա­գի­տա­կան տե­ սան­կյու­նից գրե­թե չեն առընչ­ վում բիզ­նես ոլոր­տին և չեն պատ­կե­րաց­նում, թե ինչ­պես պետք է բիզ­նես ծրա­գիր գրել, ինչ­պես կա­րե­լի է գա­ղա­փա­րը կի­րա­ռել գործ­նա­կա­նում՝ վե­ րա­ծե­լով բիզ­նե­սի, և այլն:

­Սե­մի­նարն ուղղ­ված էր ու­ սա­նող­նե­րի շր­ջա­նում ստեղ­ ծա­րար մտա­ծո­ղու­թյան զար­ գաց­մա­նը: Եթե ու­սա­նող­ներն իրենց ոլոր­տում նկա­տում են որ­ևէ հե­տաքր­քիր եր­ևույթ, ապա պետք է կա­րո­ղա­նան այն ծա­ռայեց­նել մար­դուն, ստեղ­ծել նո­րա­րա­րու­թյուն­ներ, որոնք ուղղ­ված կլի­նեն հա­ճա­

խոր­դի պա­հանջ­մունք­նե­րի բա­ վա­րար­մա­նը: Դրա հա­մար էլ նախ պետք է հաս­կա­նալ, թե ին­չի և ում հա­մար ես ստեղ­ ծում, պետք է ընտ­րել թի­րա­ խային խմ­բեր և այլն: ­Տե­սա­կան հատ­վա­ծից զատ՝ ու­սա­նող­նե­րին հանձ­նա­ րար­վե­ցին նաև գործ­նա­կան աշ­խա­տանք­ներ: Մաս­նա­կից­ նե­րը բա­ժան­վե­ցին 5 խմ­բե­րի: Յու­րա­քան­չյուր խմ­բին առա­ ջադր­վեց խն­դիր, այ­նու­հետև ու­սա­նող­նե­րը փնտ­րե­ցին և գտան հա­մա­պա­տաս­խան լու­ ծում­ներ, քա­ղա­քա­ցի­նե­րի շըր­ ջա­նում իրա­կա­նաց­րին նաև հար­ցում­ներ: Ամ­փոփ­ման ժա­ մա­նակ եղան նաև առա­ջարկ­ ներ՝ միտ­ված ու­սա­նող­նե­րի ձեռ­նե­րե­ցու­թյան զար­գաց­մա­ նը (օ­րի­նակ՝ մաս­նա­գի­տաց­ ված դպ­րո­ցի հիմ­նում, օն­լայն դա­սըն­թաց­նե­րի իրա­կա­նա­ցում և այլն):

ԵՊՀ թի­մե­րը կր­կին ԵՊՀ էր այ­ցե­լել մաս­նակ­ցում են օլիմ­պիադային հայտ­նի պրո­ֆե­սո­րը

­ ոյեմ­բե­րի 4-ին տե­ղի Ն ու­նե­ցավ «ACM-ICPC» ծրագ­րա­վոր­ման մի­ջազ­ գային օլիմ­պիադայի հյու­սի­սար­ևե­լյան եվ­րո­ պա­կան տա­րա­ծաշըր­ ջա­նի կի­սաեզ­րա­փա­կիչ փու­լը: ­ Ք­նար Մի­սա­կյան ԱՄՆ­-ի կող­մից կազ­մա­ կերպ­վող և աշ­խար­հում հայտ­ նի ամե­նա­մյա մր­ցույ­թին ԵՊՀ-ն մաս­նակ­ցում է 2000 թ.-ի­ց: Մր­ցույ­թում ամե­նա­մեծ հա­ջո­ղու­թյու­նը գրանց­վել է այս տար­վա մայի­սին, երբ հաղ­թա­ հա­րե­լով նա­խընտ­րա­կան և կի­ սաեզ­րա­փա­կիչ փու­լե­րը՝ ԵՊՀ թի­մը եզ­րա­փա­կիչ փու­լում աշ­ խար­հի 133 հա­մալ­սա­րան­նե­րի թի­մե­րի շար­քում գո­հա­ցու­ցիչ ար­դյունք­ներ է գրան­ցել՝ լու­ծե­

լով առա­ջադր­ված խն­դիր­նե­ րից 4-ը: «ACM-ICPC» ծրագ­րա­ վոր­ման մի­ջազ­գային օլիմ­ պիադայի կի­սաեզ­րա­փա­կիչ փու­լին այս տա­րի մաս­նակ­ցել են հա­յաս­տա­նյան չորս բու­հե­ րի 21 թի­մեր: Մեզ հետ զրույ­ ցում ԵՊՀ ին­ֆոր­մա­տի­կայի և կի­րա­ռա­կան մա­թե­մա­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան և մր­ցույ­ թի հա­յաս­տա­նյան տնօ­րեն Վահ­րամ Դու­մա­նյա­նը տե­ղե­ կաց­րեց, որ ԵՊՀ-ն եղել է նաև ըն­դու­նող բու­հը: «­Հենց ԵՊՀ­-ո­ւմ կազ­մա­ կերպ­վեց և առ­ցանց ան­ցկաց­ վեց այս փու­լը, որի խն­դիր­նե­ րը նույն աս­տի­ճա­նի բար­դու­ թյամբ էին, ինչ Սանկտ Պե­ տեր­բուր­գի տե­ղե­կատ­վա­կան տեխ­նո­լո­գիանե­րի, մե­խա­նի­ կայի և օպ­տի­կայի ազ­գային հե­տա­զո­տա­կան հա­մալ­սա­րա­ նի խն­դիր­նե­րը: Ի դեպ, այդ հա­

մալ­սա­րա­նը վեր­ջին 7 տա­րի­ նե­րին անընդ­մեջ զբա­ղեց­րել է առա­ջին հո­րի­զո­նա­կա­նը»: ­Վահ­րամ Դու­մա­նյա­նը փաս­տեց նաև, որ այս փու­լին ԵՊՀ-ն և Հայ-ռու­սա­կան (Ս­լա­ վո­նա­կան) հա­մալ­սա­րանը ներ­ կա­յա­ցել են 6-ա­կան թի­մե­րով, Հա­յաս­տա­նի ամե­րի­կյան հա­ մալ­սա­րա­նը՝ 7, իսկ Ճար­տա­ րա­պե­տու­թյան և շի­նա­րա­րու­ թյան Հա­յաս­տա­նի ազ­գային հա­մալ­սա­րա­նը՝ 2 թի­մով: «­Լա­վա­գույն ար­դյուն­քը գրան­ցել է ԵՊՀ 1-ին թի­մը, որը տր­ված ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ ծում լու­ծել է 7 խն­դիր: Լա­վա­ գույն եռյա­կում են նաև Հայռու­սա­կան (Ս­լա­վո­նա­կան) հա­ մալ­սա­րանի 2-րդ և ԵՊՀ 3-րդ թի­մե­րը»: ­Տե­ղե­կաց­նենք, որ մր­ցույ­ թի հա­ջորդ փու­լը դեկ­տեմ­բե­րի 2-3-ը տե­ղի կու­նե­նա Թբի­լի­ սիում:

Վալերիա Չերնյավսկայան

ԵՊՀ ռուս բա­նա­սի­րու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի հրա­ վե­րով նոյեմ­բե­րի 2-ին եր­կօ­րյա այ­ցով հա­մալ­ սա­րա­նում էր Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի պե­տա­կան պո­լի­տեխ­նի­կա­կան հա­ մալ­սա­րա­նի պրո­ֆե­սոր Վա­լե­րիա Չեր­նյավս­կա­ յան: Ք­նար Մի­սա­կյան­ ԵՊՀ ռուս բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի ռու­սաց լեզ­վա­ բա­նու­թյան, տի­պա­բա­նու­թյան և հա­ղոր­դակց­ման տե­սու­թյան ամ­բիոնի նա­խա­ձեռ­նած մի­ ջո­ցա­ռում­նե­րի շր­ջա­նա­կում Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի պե­ տա­կան պո­լի­տեխ­նի­կա­կան հա­մալ­սա­րա­նի կի­րա­ռա­կան լեզ­վա­բա­նու­թյան ինս­տի­տու­

տի գի­տա­կան գծով տնօ­րե­նի տե­ղա­կալ, բան. գիտ. դոկ­տոր, պրո­ֆե­սոր Վա­լե­րիա Չեր­ նյավս­կա­յան ոչ միայն հան­դես եկավ դա­սա­խո­սու­թյուն­նե­րով, այլև մաս­նակ­ցեց կլոր սե­ղանքն­նար­կում­նե­րի և սե­մի­նար­նե­ րի: ­Վա­լե­րիա Չեր­նյավս­կա­յան լեզ­վա­բա­նու­թյան տեքս­տի, գի­ տա­կան դիս­կուր­սի տե­սու­թյան և մե­թո­դա­բա­նու­թյան, գի­տա­ կան հա­ղոր­դակ­ցու­թյան մաս­ նա­գետ է: Պ­րո­ֆե­սո­րի առա­ջին դա­ սա­խո­սու­թյու­նը վե­րա­բե­րում էր բազ­մա­կոդ տեքս­տին՝ որ­ պես լեզ­վա­բա­նու­թյան օբյեկ­ տի: Խո­սե­լով լեզ­վի մա­սին՝ նա ասաց, որ այն նշա­նային հա­ մա­կար­գում ար­տո­նյալ կոդ է. «Լե­զուն նշա­նա­գի­տա­կան ռե­ սուրս­նե­րից մեկն է: Պատ­կերն այլևս բառ ցույց չի տա­լիս: Կա­ռուց­ված­քային տե­սան­կյու­ նից բառն ինքն է ազ­դում պատ­ կե­րի վրա: Հարց է առա­ջա­նում՝ լեզ­վա­բա­նու­թյունն ընկր­կո՞ւմ է մշա­կու­թա­բա­նու­թյան առջև, թե՞ այն ընդ­գր­կում է առար­կա­ յա­կան այլ ոլորտ­ներ»: ­Մեզ հետ զրույ­ցում Ռու­սաց լեզ­վա­բա­նու­թյան, տի­պա­բա­ նու­թյան և հա­ղոր­դակց­ման տե­սու­թյան ամ­բիոնի վա­րիչ Լի­լիթ Բրու­տյա­նը փաս­տեց, որ կազ­մա­կերպ­ված մի­ջո­ցա­ռում­ նե­րին մաս­նակ­ցել են նաև այլ բու­հե­րի դա­սա­խոս­ներ և ու­սա­ նող­ներ:

16

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

«­Զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյան և զին­ծա­ռայո­ղի կար­գա­վի­ճա­կի մա­սին» օրի­նա­գի­ծը չշր­ջան­ցեց ԵՊՀ-ն ­ ար­կետ­ման իրա­վուն­ Տ քի շուրջ դժ­գո­հու­թյան նոր ալիք բարձ­րա­ ցավ, երբ հոկ­տեմ­բե­ րին ՀՀ պաշտ­պա­նու­ թյան նա­խա­րար Վի­ գեն Սարգ­սյանն ԱԺ առա­ջին ըն­թերց­մամբ քննար­կե­լու ներ­կա­ յաց­րեց «Զին­վո­րա­ կան ծա­ռա­յու­թյան և զին­ծա­ռայո­ղի կար­գա­ վի­ճա­կի մա­սին» օրեն­ քի նա­խա­գի­ծը, որով նաև նա­խա­տես­վում է ուս­ման նպա­տա­կով պար­տա­դիր զին­վո­ րա­կան ծա­ռա­յու­թյու­ նից տար­կե­տում տալ նրանց, ով­քեր «Պա­ տիվ ու­նեմ» ծրագ­րի շր­ջա­նա­կում պայ­մա­ նա­գիր կկն­քեն ՊՆ­-ի հետ: Այդ դեպ­քում ար­ դեն ու­սում­նա­ռու­թյու­ նից հե­տո քա­ղա­քա­ ցին պար­տա­վոր­վում է բա­նա­կում ծա­ռայել ոչ թե 2, այլ 3 տա­րի։ «Եր­ևա­նի հա­մալ­սա­ րան» թեր­թը հնա­րա­ վո­րինս հա­կիրճ ներ­ կա­յաց­նում է «Զին­վո­ րա­կան ծա­ռա­յու­թյան և զին­ծա­ռայո­ղի կար­ գա­վի­ճա­կի մա­սին» օրի­նագ­ծի շուրջ ծա­ վալ­ված զար­գա­ցում­ նե­րը, որոնց կի­զա­կե­ տում առա­վե­լա­պես հա­մալ­սա­րա­նա­կան­ ներն էին՝ իրենց կողմ և դեմ տե­սա­կետ­նե­րով: Ան­շուշտ, այդ տե­սա­ կետ­նե­րը կար­ևոր են վե­րոն­շյալ օրեն­քի բո­վան­դա­կու­թյու­նը և ծա­վալ­ված իրա­դար­ ձու­թյուն­նե­րը ճիշտ գնա­հա­տե­լու հա­մար: ­ Ս­լա­վա Բա­դա­լյան

Օ­րի­նագ­ծից դժ­գո­հող­նե­րի մի խումբ ստեղ­ծեց «Հա­նուն գի­տու­թյան զար­գաց­ման» նա­ խա­ձեռ­նու­թյու­նը, որի ան­դամ­ նե­րը օրեր շա­րու­նակ բո­ղո­քի ակ­ցիաներ էին ան­ցկաց­նում բու­հե­րում՝ այդ­պի­սով ար­տա­ հայ­տե­լով իրենց ան­հա­մա­ ձայ­նու­թյու­նը «Զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյան և զին­ծա­ռայո­ ղի կար­գա­վի­ճա­կի մա­սին» օրի­նագ­ծով առա­ջարկ­ված փո­փո­խու­թյուն­նե­րին: ­Հոկ­տեմ­բե­րի 16­-ին նա­խա­ ձեռ­նու­թյան ան­դամ­նե­րը բաց նա­մա­կով դի­մե­ցին պաշտ­պա­ նու­թյան նա­խա­րար Վի­գեն Սարգ­սյա­նին ու Կր­թու­թյան և գի­տու­թյան նա­խա­րար Լևոն Մկրտ­չյա­նին: Նրանք ներ­կա­ յաց­րին մի քա­նի փաս­տարկ­ ներ, որոնք հիմք էին հան­դի­ սա­ցել նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ հան­դես գա­լու հա­մար։ «­Մեր կար­ծի­քով՝ պետք է ըն­դու­նել, որ, այո՛, աս­պի­րան­ տու­րան կա­զատ­վի նրան­ցից, ով­քեր գի­տու­թյունն օգ­տա­ գոր­ծում են պար­տա­դիր զին­ վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նից խույս տա­լու դա­վա­դիր նպա­

տա­կով: Բայց աս­պի­րան­ տու­րան կա­զատ­վի նաև այն շնոր­հա­լի երի­տա­սարդ­նե­ րից, որոնք իրենց ամե­նօ­րյա աշ­խա­տան­քով և կր­թու­թյան աս­պա­րե­զում ներդ­րած ջան­ քե­րով վաս­տա­կել են տար­ կետ­ման իրա­վունք ստա­նա­լու և իրենց գի­տա­կան գոր­ծու­ նեու­թյան առա­ջին քայ­լերն անե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը... Հս­տա­կեց­ման կա­րիք է զգում նաև քն­նարկ­վող օրենսդ­րա­ կան նա­խա­ձեռ­նու­թյան օգ­ տին բեր­վող այն փաս­տար­կը, թե արա­կան սե­ռի բո­լոր քա­ ղա­քա­ցի­նե­րին բա­նակ զո­րա­ կո­չե­լու մի­ջո­ցով հնա­րա­վոր է հաս­նել սո­ցիալա­կան ար­դա­ րու­թյան ապա­հով­ման»,- աս­ ված էր բաց նա­մա­կում: «­Հա­նուն գի­տու­թյան զար­ գաց­ման» նա­խա­ձեռ­նու­թյան ան­դամ­նե­րը նշում էին՝ օրի­ նագ­ծին ընդ­դի­մա­ցող­նե­րը ոչ թե խու­սա­փում են զին­վո­ րա­կան ծա­ռա­յու­թյու­նից, այլ պայ­քա­րում են հա­նուն գի­տու­ թյան: ՀՀ պաշտ­պա­նու­թյան նա­ խա­րար Վի­գեն Սարգ­սյա­նը

հոկ­տեմ­բե­րի 23­-ին ԱԺ պաշտ­ պա­նու­թյան և ան­վտան­գու­ թյան հար­ցե­րի մշտա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վի նիս­տում ան­ դրա­դար­ձավ «Պա­տիվ ու­նեմ» ծրագ­րով ակա­դե­միական կրթու­թյան հա­մար տար­կե­ տու­մը վե­րաց­նե­լու մա­սին քննա­դա­տու­թյուն­նե­րին: ­Նա մաս­նա­վո­րա­պես խո­ սեց կր­թու­թյան հա­մար տար­ կե­տում տրա­մադ­րե­լու հա­մար եր­կու մո­տե­ցում­նե­րից. «Կա՛մ պե­տու­թյու­նը որո­շում է, որ ցան­կա­ցած քա­ղա­քա­ցի, ով ու­զում է ստա­նալ բարձ­րա­ գույն կր­թու­թյուն, պետք է ու­ նե­նա տար­կե­տում մինչև ուս­ ման ավար­տը, կա՛մ որ­ևէ մե­ կը տար­կե­տում չի ստա­նում, որով­հետև դրա արան­քում ըն­կած ամեն ին­չը սուբյեկ­տի­ վիզ­մի և մաս­նա­կի լու­ծում­նե­ րի մե­թոդ է»: ­Պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­ րա­րը նաև նշեց, որ իրենք այդ ծրագ­րով տար­կե­տու­մը չեն վե­րաց­նում, այլ կր­թու­թյուն ստա­նալ ցան­կա­ցող, դրա անընդ­հա­տու­թյու­նը կար­ևո­ րող քա­ղա­քա­ցի­նե­րին, ով­քեր

ու­սումն ավար­տե­լուց հե­տո պետք է բա­կա­լավ­րի աս­տի­ ճա­նով զո­րա­կոչ­վեն բա­նակ, առա­ջար­կում են զո­րա­կոչ­ վել որ­պես սպա, դրա դի­մաց ստա­նալ աշ­խա­տա­վարձ, ուս­ ման վար­ձի փոխ­հա­տու­ցում մա­գիստ­րա­տու­րա­յում: ­«Ինձ հա­մար հաս­կա­նա­ լի չէ, թե ին­չի հա­մար նույն մաս­նա­գի­տու­թյամբ նույն ֆա­ կուլ­տե­տում սո­վո­րող մի քա­նի քա­ղա­քա­ցի պետք է ու­սումն ավար­տե­լու հնա­րա­վո­րու­ թյուն ու­նե­նան և միայն հե­տո կա­տա­րեն պարտ­քը հայ­րե­նի­ քի նկատ­մամբ կամ չկա­տա­ րել, իսկ մեկ ու­րի­շը պետք է 18 տա­րին լրա­նա­լու պա­հին զո­ րա­կոչ­վի, որով­հետև ըն­դու­նե­ լու­թյան քն­նու­թյան ժա­մա­նակ օբյեկ­տիվ կամ սուբյեկ­տիվ պատ­ճառ­նե­րով կես միավոր պա­կաս է հա­վա­քել»,- ասել է Վի­գեն Սարգ­սյա­նը: ­Տար­կետ­ման իրա­վուն­քի սահ­մա­նա­փակ­ման դեմ դըժ­ գո­հու­թյուն­ներն ավե­լա­ցան, երբ հոկ­տեմ­բե­րի 27­-ին ԱԺ-ն 87 կողմ և 9 դեմ ձայ­նե­րի հա­ րա­բե­րակ­ցու­թյամբ առա­ջին

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ըն­թերց­մամբ ըն­դու­նեց «Զին­ վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյան և զին­ծա­ռայո­ղի կար­գա­վի­ճա­կի մա­սին» օրի­նա­գի­ծը: ­Նոյեմ­բե­րի 7-ին Վի­գեն Սարգ­սյանն այդ օրեն­քի նա­ խագ­ծի շուրջ հան­րային քըն­ նարկ­ման էր հրա­վի­րել դա­ սա­դուլի դի­մած «Հա­նուն գի­տու­թյան զար­գաց­ման» նա­խա­ձեռ­նու­թյան ան­դամ­նե­ րին, ինչ­պես նաև Ապ­րիլյան պա­տե­րազ­մի մի քա­նի մաս­ նա­կից­նե­րի և ՀՀ բու­հե­րի ու­ սա­նո­ղա­կան խորհր­դի նա­ խա­գահ­նե­րին: Թեև նա­խա­ ձեռ­նու­թյան ան­դամ­նե­րը չէին գնա­ցել հան­դիպ­ման, քն­նար­ կու­մը, այ­նո­ամ ­ ե­նայ­նիվ, կա­ յա­ցել էր: ­Նա­խա­ձեռ­նու­թյան հա­մա­ կար­գող, ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­ տե­տի 4-րդ կուր­սի ու­սա­նող Դա­վիթ Պետ­րո­սյա­նը նշել է, թե իրենք քն­նարկ­մա­նը չեն գնա­ցել, քա­նի որ ու­ղիղ հե­ ռար­ձա­կում չի ապա­հով­վել, իրա­դար­ձու­թյու­նը լու­սա­բա­ նող ԶԼՄ-նե­րի միջև ընտ­րո­ ղա­կա­նու­թյուն է ցու­ցա­բեր­վել, և թույլ չեն տվել, որ իրենց նա­ խա­ձեռ­նու­թյու­նից 2-ից ավե­լի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ լի­նի: ­Նոյեմ­բե­րի 8-ին էլ Կր­թու­ թյան և գի­տու­թյան նա­խա­ րար Լևոն Մկրտ­չյանն ըն­ դու­նել է «Հա­նուն գի­տու­թյան

17

| www.ysu.am

զար­գաց­ման» նա­խա­ձեռ­նու­ թյան` ­տար­կետ­ման իրա­վուն­ քի վե­րաց­ման դեմ բո­ղո­քող ու­սա­նող­նե­րից 10 ներ­կա­յա­ ցուց­չի: ­Զին­ծա­ռա­յու­թյու­նից տար­ կետ­ման իրա­վուն­քի սահ­ մա­նա­փակ­ման նա­խագ­ծում խնդիր­ներ տես­նող ու­սա­նող­ նե­րը նա­խա­րա­րի հետ հան­ դիպ­մա­նը նշել են, որ տար­ կետ­ման ինս­տի­տու­տում խիստ սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րը չեն վե­րա­կանգ­նի սո­ցիալա­ կան ար­դա­րու­թյու­նը: «­Կան ոլորտ­ներ (օ­րի­նակ` առող­ջա­պա­հա­կան ոլոր­տը), որ­տեղ եւս կան բա­վա­կա­նին մեծ բա­ցեր: Շա­տե­րը հենց այդ ոլոր­տի օգ­նու­թյամբ են ազատ­վում զին­ծա­ռա­յու­թյու­ նից»,- նշել են ու­սա­նող­նե­րը՝ հա­վե­լե­լով, որ նա­խագ­ծով խախտ­վում է գի­տու­թյամբ զբաղ­վել ցան­կա­ցող ու­սա­նող­ նե­րի իրա­վունք­նե­րը: ­Նա­խա­րա­րի հետ հան­ դիպ­մանն ու­սա­նող­նե­րը շեշ­ տել են, որ նա­խա­գի­ծը խո­չըն­ դոտ­ներ է առա­ջաց­նում նաև բու­հե­րի հա­մար՝ ու­սա­նող­նե­րի քա­նա­կի հետ կապ­ված: Լ­սե­լով ու­սա­նող­նե­րի դըժ­ գո­հու­թյուն­ներն ու առա­ ջարկ­նե­րը՝ ԿԳ նա­խա­րար Լե­ւոն Մկրտ­չյա­նը չի ժխ­տել, որ բարձ­րա­գույն կր­թու­թյան ոլոր­տում կան խն­դիր­ներ:

Սա­կայն նա չի հա­մա­ձայ­նել ու­սա­նող­նե­րի այն տե­սա­կե­ տի հետ, որ օրենքն ըն­դու­նե­ լուց հե­տո ու­սա­նող­նե­րի թվի նվազ­ման խն­դիր կծա­գի: ­Լայն զանգ­ված­ներ չընդգր­կած դա­սա­դու­լի առըն­ չու­թյամբ նոյեմ­բե­րի 9-ին ԵՊՀ­-ո­ւմ հրա­վիր­վել էր ռեկ­ տո­րա­տի նիստ, որի ըն­թաց­ քում ռեկ­տո­րա­տի ան­դամ­ նե­րը, ռեկ­տոր Արամ Սի­ մոնյա­նի ղե­կա­վա­րու­թյամբ քն­նար­կե­լով «Զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյան և զին­ծա­ռայո­ ղի կար­գա­վի­ճա­կի մա­սին» ՀՀ օրեն­քի նա­խագ­ծի շուրջ ըն­թա­ցող զար­գա­ցում­նե­րը, ձայ­նե­րի բա­ցար­ձակ մե­ծա­ մաս­նու­թյամբ ըն­դու­նել է հայ­ տա­րա­րու­թյուն: Դրա­նում ան­ դրա­դարձ է կա­տար­վել նշ­ված օրի­նագ­ծի՝ ու­սում­նա­ռու­թյան հիմ­քով զո­րա­կո­չից տար­կե­ տում ստա­նա­լու իրա­վուն­քի մա­սին դրույ­թի կա­պակ­ցու­ թյամբ շր­ջա­նառ­վող մի շարք թե­զե­րի ու պն­դում­նե­րի, որոնք, ըստ ռեկ­տո­րա­տի հայ­տա­րա­ րու­թյան, ան­հիմն են, ոչ օբյեկ­ տիվ, հա­ճախ՝ չա­փա­զանց­ ված: «­Նա­խա­ձեռ­նու­թյան ան­ դամ­նե­րի կող­մից պնդ­վում է, թե ե­թե աս­պի­րանտ­նե­րի հա­ մար տար­կետ­ման հնա­րա­վո­ րու­թյուն չլի­նի, ապա գիտ­նա­ կան­նե­րի վե­րար­տադ­րու­թյու­

նը կընդ­հատ­վի: Իրա­կա­նում երի­տա­սարդ գիտ­նա­կան­նե­ րը միայն նրանք չեն, ով­քեր զո­րա­կո­չից տար­կե­տում են ստա­նում՝ աս­պի­րան­տու­րա­ յում ու­սա­նե­լու հա­մար, այլև զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­թյուն ան­ցած և ու­սում­նա­ռու­թյու­նը շա­րու­նա­կող տղա­նե­րը, հայ­ ցորդ­նե­րը, իգա­կան սե­ռի ներ­ կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը»,- աս­ված է հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ:­ Ըստ ռեկ­տո­րա­տի հայ­տա­ րա­րու­թյան՝ «բա­նա­կը զըրկ­ վում է կրթ­ված զին­ծա­ռայող­ նե­րից» թե­զը ևս չա­փա­զանց­ ված է, քա­նի որ «Պա­տիվ ու­նեմ» ծրագ­րի շր­ջա­նա­կում ՊՆ­-ի հետ պայ­մա­նագ­րային հի­մուն­քով ու­սում­նա­ռու­թյունն ավար­տած­նե­րը զին­ծա­ռա­յու­ թյուն կանց­նեն բա­նա­կում։ Օ­րեն­քին դեմ ար­տա­հայտ­ վող­նե­րի պն­դում­նե­րից մեկն էլ առնչ­վում էր դպ­րո­ցա­կան­նե­ րի մո­տի­վա­ցիային, երբ արա­ կան սե­ռի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ դպ­րո­ցա­կան­նե­րը՝ իմա­նա­լով, որ ան­գամ ստա­նա­լով ըն­դու­ նե­լու­թյան բարձր միավոր, միև­նույնն է, զո­րա­կոչ­վե­լու են բա­նակ, չեն ձգ­տի լավ սո­վո­ րել, բարձր բա­լե­րով ըն­դուն­վել բու­հեր: «­Հա­մոզ­ված ենք, որ դպ­ րո­ցում բարձր առա­ջա­դի­մու­ թյուն ցու­ցա­բե­րող աշա­կերտ­ նե­րի մեծ մա­սի շար­ժա­ռի­թը

պայ­մա­նա­վոր­ված է նրանց աշ­խար­հըն­կալ­մամբ, ստա­ ցած դաս­տիարա­կու­թյամբ և կր­թու­թյամբ, այլ ոչ թե զին­ ծա­ռա­յու­թյու­նից տար­կե­ տում ստա­նա­լու հե­ռան­կա­ րով: Լավ սո­վո­րող աշա­կեր­ տը կշա­րու­նա­կի լավ սո­վո­րել և բարձր միավոր­նե­րով բուհ ըն­դուն­վել՝ ան­կախ նրա­նից՝ ժա­մա­նա­կա­վո­րա­պես կընդ­ հատ­վի՞ նրա ու­սում­նա­ռու­ թյու­նը զին­ծա­ռա­յու­թյամբ, թե՞ կմիահյուս­վի զին­ծա­ռա­յու­ թյա­նը»,- նշ­ված է ԵՊՀ ռեկ­ տո­րա­տի հայ­տա­րա­րու­թյան մեջ, որում նաև հա­մոզ­մունք է հայտն­վել առ այն, որ օրեն­քի պատ­շաճ կի­րա­ռու­մը կա­պա­ հո­վի սո­ցիալա­կան ար­դա­րու­ թյան մա­կար­դա­կի բարձ­րա­ ցու­մը: ­Դա­սա­դու­լի 6-րդ օրը` նոյեմ­բե­րի 14­-ին էլ, «Հա­նուն գի­տու­թյան զար­գաց­ման» նա­խա­ձեռ­նու­թյան ան­դամ­ նե­րից հին­գը ԵՊՀ ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի լսա­րան­նե­րից մե­կում­ ան­ժամ­կետ հա­ցա­դուլ են սկ­սել։ ­Նա­խա­ձեռ­նու­թյան հա­մա­ կար­գող Դա­վիթ Պետ­րո­սյա­ նը հայ­տա­րա­րել է, որ իրենք հա­ցա­դու­լը կդա­դա­րեց­նեն, երբ խորհր­դա­րա­նը կա­սեց­ նի «­Զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­ թյան և զին­ծա­ռայո­ղի կար­ ______________________________ Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ¿ç 18 ¦

Մա­րատ Գրի­գո­րյան, Աշ­խար­հագ­րու­թյան և երկ­րա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան

Ար­թուր Սա­հա­կյան, Մա­թե­մա­տի­կայի և մե­խա­նի­կայի ֆա­ կուլ­տե­տի դե­կան

Վահ­րամ Դու­մա­նյան, Ին­ֆոր­մա­տի­կայի և կի­րա­ռա­կան մա­թե­ մա­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան

Հայկ Սարգ­սյան, Տն­տե­սա­գի­տու­թյան և կա­ռա­վար­ման ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան

«­Տար­կետ­ման իրա­վուն­քը սո­ցիալա­ կան ար­դա­րու­թյան խախ­տում է, բո­լո­ րը պետք է ծա­ռայեն հայոց բա­նա­կում։ Գի­տու­թյամբ զբաղ­վող մար­դուն ծա­ռա­ յու­թյու­նը չի խան­գա­րում, այլ ավե­լի է կո­փում։ Ես ձեր կող­քին եմ, բայց՝ ճիշտ քայ­լե­րով։ Տղա­նե՛ր, իմ կար­ծիքն է, բա­ նա­կում պետք է ծա­ռայի ցան­կա­ցած տղա։ Ի՞նչ է, Ղա­րա­բա­ղում ծն­ված հայը պետք է առանց տար­կետ­ման իրա­վուն­ քի ծա­ռայի բա­նա­կում, իսկ Հա­յաս­տա­ նում ծն­ված հայ երի­տա­սար­դը չպե՞տք է ծա­ռայի, ինչ է, մեր արյու­նը կար­մի՞ր է, նրան­ցը՝ սև»: (աղ­բյուր՝ panorama.am)

«Ընդ­հա­նուր առ­մամբ օրեն­քին կողմ եմ, հա­կա­փաս­տարկ­ներն ըն­դու­նե­լի եմ հա­մա­րում, բայց օրեն­քին հա­վա­նու­թյուն տա­լուն դեմ եմ քվեար­կել, քա­նի որ դրա ըն­դու­նու­մը կա­րող է էա­կան հար­ված հասց­նել գի­տու­թյա­նը, հատ­կա­պես մա­ թե­մա­տի­կայի բնա­գա­վա­ռին։ Տար­կետ­ ման իրա­վուն­քը, ըստ էու­թյան, հիմ­նա­ կան գոր­ծո­նը խթան է դար­ձել, հա­նուն ին­չի մեր երի­տա­սարդ­ներն այ­սօր գնում են աս­պի­րան­տու­րա։ Առաջ­վա գոր­ծոն­ նե­րը՝ աշ­խա­տա­վար­ձը, հա­սա­րա­կու­ թյան մեջ պա­տի­վը, էն­տու­զիազ­մը, հի­մա չեն գոր­ծում։ Մնա­ցել է բա­նա­կից խու­սա­ փե­լը՝ որ­պես էա­կան խթան գի­տու­թյամբ զբաղ­վե­լու հա­մար»: (աղ­բյուր՝ 1in.am)

­«...­Նախ հս­տակ չի պար­զա­բան­վում՝ նպա­տա­կը որն է, ինչ խն­դիր է լուծ­վում սրա­նով: Իհար­կե, ինչ­-որ մտ­քեր աս­վում են՝ հա­վա­սա­րու­թյուն, ար­դա­րու­թյուն: Սա­կայն հա­վա­սա­րու­թյունն այն չէ, որ բո­լո­րը նույն կեն­ցա­ղով ապ­րեն, բո­լո­րը նույն ճա­նա­պար­հով քայ­լեն: Ես դեմ եմ, որ գո­յու­թյուն ու­նե­ցող այն արա­հե­տը, որն այ­սօր ու­սա­նող­նե­րին հնա­րա­վո­րու­ թյուն է տա­լիս եռաս­տի­ճան կր­թա­կան հա­մա­կար­գով սա­հուն ան­ցնել և հաս­նել որո­շա­կի բար­ձունք­նե­րի, փակ­վի: Այս օրի­նագ­ծով, հա­մե­նայն դեպս, կր­թու­թյան անընդ­հա­տու­թյու­նը խախտ­վում է... Չեմ կար­ծում, որ բա­նա­կից վե­րա­դառ­նա­լուց հե­տո ու­սա­նող­նե­րը կու­նե­նան նույն պո­ տեն­ցիալը, քա­նի որ, օրի­նակ, ՏՏ ոլոր­տը բարդ ոլորտ է և պետք է նրա զար­կե­րա­ կը միշտ զգալ՝ կա­րո­ղա­նա­լու հա­մար այդ մր­ցակ­ցային դաշ­տում տալ պրո­դուկտ, որը մր­ցու­նակ է»: (աղ­բյուր՝ «Հայ­կա­կան ժա­մա­նակ»)

«­...Ես ուղ­ղա­կի չեմ հաս­կա­նում ու­սա­ նող­նե­րի ընդ­վզու­մը՝ կապ­ված տար­կետ­ ման այս դր­ված­քի հետ: Եթե հա­մադ­րում ենք հին և նոր օրենք­նե­րը, նոր օրեն­քով տար­կետ­ման պայ­ման­ներն ավե­լի լավն են: Ինչ վե­րա­բե­րում է ու­սում­նա­կան պրո­ցե­սի շա­րու­նա­կա­կա­նու­թյան ապա­ հով­ման ան­հրա­ժեշ­տու­թյա­նը, ապա այս հար­ցում հաս­կա­նում եմ ու­սա­նող­նե­րի մտա­վա­խու­թյու­նը: Կար­ծում եմ՝ բա­ցա­ ռիկ ու­սա­նող­նե­րի հա­մար տար­կետ­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն պետք է լի­նի, անընդ­ հա­տու­թյու­նը պետք է պահ­պան­վի: Մեր մաս­նա­գի­տու­թյան՝ տն­տե­սա­գի­տու­թյան հա­մար դա պար­տա­դիր չէ: Հա­սա­րա­կա­ գի­տա­կան թևում էլ խն­դիր չկա, իսկ բնա­ գի­տա­կան թևում կա­րող է խն­դիր առա­ ջա­նալ»: (աղ­բյուր՝ ankakh.com)

18

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Ու­սա­նող­նե­րի հյուրն էր Արցախի հերոս Ար­թուր Աղա­բե­կյա­նը ­ ոյեմ­բե­րի 29­-ին ԵՊՀ Ն գիտ­խորհր­դի նիս­տե­րի դահ­լի­ճում հա­մալ­սա­րա­ նա­կան­նե­րը հյու­րըն­կա­ լե­ցին Ար­ցա­խի հե­րոս Ար­թուր Աղա­բե­կյա­նին: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան­ ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի հետ տար­վող աշ­խա­տանք­նե­րի կենտ­րո­նի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ կազ­մա­կերպ­ված հան­դիպ­ման նպա­տակն էր ու­սա­նող­նե­րին ծա­նո­թաց­նել Ար­ցա­խի Հան­ րա­պե­տու­թյան (Ա­Հ) ռազ­մա­ քա­ղա­քա­կան իրա­վի­ճա­կին: Արցախի հերոսի ռազ­մա­ քա­ղա­քա­կան ու­ղուն ան­դրա­ դար­ձավ և կեն­սագ­րա­կան որոշ տվյալ­ներ ներ­կա­յաց­րեց ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի հետ տար­ վող աշ­խա­տանք­նե­րի կենտ­ րո­նի ղե­կա­վար Վա­հագն Վա­ րագյա­նը: «­Մեզ հա­մար մեծ պա­տիվ է հյու­րըն­կա­լել Ար­ցա­խյան շարժ­ման առա­ջա­մար­տի­կին, ով լուրջ ներդ­րում է ու­նե­ցել Ար­ ցա­խյան հա­կա­մար­տու­թյան գոր­ծըն­թա­ցում և այ­սօր էլ մեծ դե­րա­կա­տա­րում ու­նի ռազ­մա­ քա­ղա­քա­կան զար­գա­ցում­նե­ րում»,- ասաց կենտ­րո­նի ղե­ կա­վա­րը:­ Այ­նու­հետև Ար­թուր Աղա­ ______________________________ § êÏǽµÁ` ¿ç 17

գա­վի­ճա­կի մա­սին» օրեն­քի նա­խա­գի­ծը: ­Հա­ցա­դու­լի առ­թիվ «Ար­ մենպ­րես»­-ին հար­ցազ­րույց է տվել ԵՊՀ ռեկ­տոր Արամ Սի­ մո­նյա­նը՝ նշե­լով. «Ու­զում եմ կո­չով դի­մել ու­սա­նող­նե­րին՝ զերծ մնա­լու այս գոր­ծըն­թա­ ցի հե­տա­գա անօ­րի­նա­կան զար­գա­ցում­նե­րից, հոր­դո­րել շու­տա­փույթ ազա­տե­լու Ֆի­ զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի լսա­րա­ նը և հնա­րա­վո­րու­թյուն տալ վե­րա­կանգ­նե­լու դա­սապ­րո­ցե­ սի բնա­կա­նոն ըն­թաց­քը: Պա­ հանջ­նե­րի ար­տա­հայտ­ման ձևերն ու­սա­նող­նե­րը պետք է ընտ­րեն ՀՀ օրենսդ­րու­թյամբ սահ­ման­ված իրա­վա­կար­գա­ վո­րում­նե­րի շր­ջա­նա­կում»: ­Նոյեմ­բե­րի 15­-ին Ազ­գային ժո­ղո­վը ձայ­նե­րի գե­րակ­շիռ մե­ծա­մաս­նու­թյամբ՝ 86 կողմ, 6 դեմ հա­րա­բե­րակ­ցու­թյամբ երկ­րորդ ըն­թերց­մամբ ըն­դու­ նեց «Զին­վո­րա­կան ծա­ռա­յու­ թյան և զին­ծա­ռայո­ղի կար­ գա­վի­ճա­կի մա­սին» վի­ճա­ հա­րույց օրեն­քը:­ Ակ­ցիանե­րը տե­ղա­փոխ­վե­ցին ԱԺ­-ի բակ:

Արթուր Աղաբեկյանը և Վահագն Վարագյանը

բեկյա­նը հան­դես եկավ «Տա­ րա­ծաշր­ջա­նի ռազ­մա­քա­ղա­ քա­կան իրա­վի­ճա­կը և հնա­րա­ վոր զար­գա­ցում­նե­րը» թե­մայով դա­սա­խո­սու­թյամբ: ­«Ու­սա­նող­նե­րի հետ հան­ դի­պում­նե­րը, ան­կաս­կած, հա­ ճե­լի են և կար­ևոր: Չնա­յած սո­վո­րել եմ Պո­լի­տեխ­նի­կում, սա­կայն օր­վա մեծ մա­սը Մայր բու­հի բա­կում էի ան­ցկաց­նում, քա­նի որ ըն­կեր­ներս հա­մալ­ սա­րա­նա­կան­ներ էին»,- ասաց Ար­թուր Աղա­բե­կյա­նը:

­ որհր­դա­րա­նի ղե­կա­վա­ Խ րու­թյան հրա­վե­րով բո­ղո­քի ակ­ցիա անող ու­սա­նող­նե­րից ընտր­ված 5 հո­գա­նոց պատ­վի­ րա­կու­թյու­նը հան­դի­պեց ԱԺ նա­խա­գահ Արա Բաբ­լո­յա­նի և փոխ­նա­խա­գահ Էդո­ւարդ Շար­մա­զա­նո­վի հետ։ Բա­նակ­ ցու­թյուն­նե­րի ար­դյուն­քում նոյեմ­բե­րի 22­-ին կլոր սե­ղանքն­նար­կում կազ­մա­կեր­պե­լու վե­րա­բե­րյալ պայ­մա­նա­վոր­ վա­ծու­թյուն ձեռք բեր­վեց: Կ­լոր սե­ղան-քն­նարկ­ման ժա­մա­նակ նա­խա­ձեռ­նու­թյան ան­դամ­նե­րը ՀՀ Կա­ռա­վա­րու­ թյանն առա­ջար­կե­ցին մշա­ կել տար­կետ­ման իրա­վուն­քի տրա­մադր­ման ճկուն քա­ղա­ քա­կա­նու­թյուն, որը գի­տա­ կան և կր­թա­կան հա­մա­կար­ գի զար­գա­ցու­մը, ինչ­պես նաև ու­սում­նա­ռու­թյան անընդ­հա­ տու­թյունն ապա­հո­վե­լու և կո­ ռուպ­ցիան բա­ցա­ռե­լու հնա­ րա­վո­րու­թյուն կտա: «­Հա­նուն գի­տու­թյան զար­ գաց­ման» նա­խա­ձեռ­նու­թյան ան­դամ­նե­րի ներ­կա­յաց­րած կոնկ­րետ առա­ջարկ­նե­րը կքննարկ­վեն ԱԺ­-ի և Կա­ռա­ վա­րու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ նե­րի կող­մից:

Արցախ հերոսն ան­դրա­ դար­ձավ տա­րա­ծաշր­ջա­նում ծա­վալ­վող գոր­ծըն­թաց­նե­րին, ներ­կա­յաց­րեց ռազ­մա­քա­ղա­ քա­կան հա­մա­տեքս­տում կան­ խա­տես­վող զար­գա­ցում­նե­րը և մատ­նան­շեց այն առանց­ քային խն­դիր­ներն ու ոլորտ­նե­ րը, որոնք Հա­յաս­տա­նին թույլ կտան մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նում ավե­լի մր­ցու­նակ լի­նել և դի­մա­ կայել մար­տահ­րա­վեր­նե­րին: Մաս­նա­վո­րա­պես բա­նա­խո­սը շեշ­տեց, որ տա­րա­ծաշր­ջա­

նային բո­լոր մար­տահ­րա­վեր­ նե­րը կան­խա­տե­սե­լի են և՛ Հա­ յաս­տա­նի, և՛ Ար­ցա­խի հա­մար: «­Ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում մեր տա­րա­ծաշր­ջա­նի ռազ­մա­ քա­ղա­քա­կան դաշ­տում բազ­ մա­թիվ փո­փո­խու­թյուն­ներ տե­ ղի ու­նե­ցան, իսկ Ապ­րի­լյան պա­տե­րազ­մից հե­տո գեր­տե­ րու­թյուն­նե­րի կող­մից աշ­խար­ հա­քա­ղա­քա­կան վե­րա­նա­յում­ ներ եղան, և ար­դյուն­քում առաջ եկավ «ե­թե»-նե­րի մի ամ­բողջ շարք: Այս իրա­վի­ճա­կում մենք փոր­ձե­ցինք շա­հե­կան դիրք գրա­վել, կոշտ հայ­տա­րա­րու­ թյուն­ներ անել և թե­լադ­րել խա­ղի մեր կա­նոն­նե­րը»,- նշեց պարոն Աղաբեկյանը և հա­վե­ լեց, որ հա­կա­մար­տու­թյու­նը կար­գա­վո­րող եռա­նա­խա­գա­ հող երկր­նե­րը խիստ ու հըս­ տակ դիր­քո­րո­շում են հայտ­նել խնդի­րը բա­ցա­ռա­պես խա­ղաղ ճա­նա­պար­հով լու­ծե­լու վե­ րա­բե­րյալ, ին­չը նշա­նա­կում է պար­տա­դիր գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­ րի կի­րա­ռում:­ Ար­թուր Աղա­բե­կյա­նը շեշ­ տեց նաև, որ ժա­մա­նա­կին Հա­ յաս­տա­նը մի­ջազ­գային հան­ րու­թյու­նից թաքց­նում էր իր ռազ­մա­կան ծախ­սե­րը, սա­կայն այ­սօր բա­ցա­հայտ հայ­տա­րա­ րու­թյուն­ներ են ար­վում, կոնկ­ րետ թվեր նշ­վում. «Այս ամե­նը

­ ա­նա­տուր Շե­րենց Վ ԵՊՀ ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի 4-րդ կուր­սի ու­սա­նող «­Բա­նա­կային ծա­ռա­յու­թյան և գի­տու­թյան զար­գաց­ման մեջ ոչ միայն ան­ջր­պետ չկա, այ­լեւ կա շատ խոր և ուղ­ղա­կի կապ: Ար­հես­ տա­կան հա­կադ­րու­թյուն փոր­ձում են ստեղ­ծել բա­նա­կում չծա­ռա­յած և ծա­ռայել չցան­կա­ցող տղա­ներն ու նրանց հա­րող մաս­սան, որոնց իրա­կան նպա­տա­կը ոչ թե գի­տու­թյան զար­գա­ ցումն է, այլ գի­տու­թյան քո­ղի ներ­քո սե­փա­կան երկ­րի պաշտ­պա­նու­թյու­նից խու­սա­փե­լը... Ծա­ ռա­յած տղան, ով ցան­կա­նում է սո­վո­րել, սո­վո­ րե­լու է, ու­սա­նո­ղը, ով չի ցան­կա­նում ծա­ռայել, ինչ ու­զում ես՝ առա­ջար­կի, չի հա­մա­ձայ­նե­ լու...»: (աղ­բյու­րը՝ iravunk.com)

վկա­յում է, որ այ­սօր ՀՀ-ն, այդ թվում՝ նաև Ար­ցա­խը, ամ­րաց­ րել են իրենց դիր­քե­րը տա­րա­ ծաշր­ջա­նային և մի­ջազ­գային քա­ղա­քա­կան հար­թա­կում և ի զո­րու են բարձ­րա­ձայ­նել զենքզի­նամ­թեր­քի ձեռք­բեր­ման և այլ պաշտ­պա­նա­կան ծախ­սե­ րի մա­սին»: ­Հյուրն ան­դրա­դար­ձավ նաև Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան ղե­կա­վա­րու­թյան և քա­ղա­քա­ ցի­նե­րի հա­մար առաջ­նա­հերթ մի շարք խն­դիր­նե­րի ու դրանց լուծ­ման ուղ­ղու­թյամբ իրա­կա­ նաց­վող գոր­ծըն­թաց­նե­րին: ­«Ար­ցախն այ­սօր բազ­մա­ թիվ խն­դիր­ներ ու­նի՝ աշ­խա­ տա­տե­ղե­րի ստեղ­ծում, վե­րաբ­նա­կե­ցում, ծնե­լիու­թյան ցու­ ցա­նի­շի բարձ­րա­ցում և այլն: Հա­վա­տաց­նում եմ, որ նշ­ված ուղ­ղու­թյուն­նե­րով տար­վում են շա­րու­նա­կա­կան աշ­խա­ տանք­ներ: Ար­ցա­խի ներ­քին կյան­քում նույն­պես լուրջ վե­ րա­նա­յում­ներ են ար­վել, իսկ կհա­ջող­վի՞ հաս­նել ցան­կա­լի ար­դյունք­նե­րի, թե՞ ոչ, ար­դեն ցույց կտա ժա­մա­նա­կը»,- ամ­ փո­փեց հյու­րը: ­Հան­դիպ­ման ավար­տին Ար­թուր Աղա­բե­կյա­նը պա­ տաս­խա­նեց նաև ու­սա­նող­նե­ րին ան­հանգս­տաց­նող մի շարք հար­ցե­րի:

Դա­վիթ Պետ­րո­սյան, ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի 4-րդ կուր­սի ու­սա­նող «Ե­թե մեր բա­նակն ու­նի քա­նա­կի խն­դիր, ապա պետք չէ կենտ­րո­նա­նալ հենց ու­սա­նող­ նե­րի վրա, քա­նի որ կո­ռուպ­ցիոն խն­դիր­ներ կան նաև բժշ­կու­թյան ոլոր­տում։ Մենք գի­տենք, որ մեկ զին­վո­րը մեծ ուժ է բա­նա­կում, բայց տար­կետ­ման վե­րա­ցու­մը խնդ­րի կար­ճա­ժամ­ կետ լուծ­ման ձև է։ Հա­մա­կար­գի ներ­սում կան կո­ռուպ­ցիոն խն­դիր­ներ, և այս հար­ցը պետք է լու­ծի Կր­թու­թյան և գի­տու­թյան նա­խա­րա­րու­ թյու­նը, սա­կայն փո­խա­րե­նը կար­ևոր ինս­տի­ տուտ են ցան­կա­նում փա­կել»: (աղբյուրը՝ newspress.am)

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

19

| www.ysu.am

Ու­սա­նող­նե­րը «գ­րա­վել էին» ԵՊՀ­-ի առանց­քային պաշ­տոն­նե­րը ­ ոյեմ­բե­րի 17­-ին Ու­սա­նող­նե­րի մի­ջազ­գային օր­վա առ­թիվ ԵՊՀ­-ո­ւմ Ն իրա­կա­նաց­վեց «Հա­մալ­սա­րա­նը ղե­կա­վա­րում են ու­սա­նող­նե­րը» կամ «Ու­սա­նո­ղա­կան ռեկ­տո­րատ» ծրա­գի­րը: Օրն էլ ամ­փոփ­վեց տո­նա­կան հա­մեր­գով:

ԵՊՀ «պրոռեկտորներ» Դավիթ Աքելյանը (ձախ կողմում) և Խաչիկ Աբաջյանը (աջ կողմում), ԵՊՀ «ռեկտոր» Գևորգ Արշակյանը (կենտրոնում)

Սոցիոլոգիայի ֆակուլտետի «դեկան» Էլինա Արիստակեսյանը

Ք­նար Մի­սա­կյան Ս­լա­վա Բա­դա­լյան

Ամա­լյա Սո­ղո­մո­նյանն ասաց, որ «Ու­սա­նո­ղա­կան ռեկ­տո­ րատ» ծրագ­րի այս տար­վա նո­րու­թյուն­նե­րից մեկն այն է, որ փոր­ձել են ավե­լի շատ ու­սա­նող­նե­րի ներգ­րա­վել. «Ֆա­կուլ­տետ­նե­րի դե­կան­նե­ րը փոխ­դե­կան­ներ և ամ­բիոնի վա­րիչ­ներ նշա­նա­կե­լու հնա­ րա­վո­րու­թյուն ու­նե­ցան»: ­Տո­նա­կան օր­վա մեկ­նար­ կը տր­վեց «Ու­սա­նո­ղա­կան ռեկ­տո­րա­տի» նիս­տով: Հա­ մա­ձայն կա­նո­նադ­րու­թյան՝ ներ­կա­նե­րը հաս­տա­տե­ցին աշ­խա­տան­քային օրա­կար­գը: Այ­նու­հետև բաց­ման խոս­ քը տր­վեց «ԵՊՀ ու­սա­նողռեկ­տոր» Գևորգ Ար­շա­կյա­ նին: Նա նախ շնոր­հա­վո­րեց բո­լո­րին Ու­սա­նող­նե­րի մի­ջազ­ գային օր­վա առ­թիվ և խո­սեց Մայր բու­հի աշ­խա­տան­քային առաջ­ն ա­հ եր­թ ու­թ յուն­ն ե­ր ի

­«Ու­սա­նո­ղա­կան ռեկ­տո­ րա­տը» կազ­մա­կերպ­վել էր Ու­սա­նո­ղա­կան խորհր­դի գի­ տակր­թա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վի կող­մից: Նա­խօ­րոք ան­ցկաց­ վել էր «Ի՞նչ կա­նեի ես, եթե լի­նեի հա­մալ­սա­րա­նի ռեկ­ տոր...» խո­րագ­րով էս­սե­նե­րի մր­ցույթ, որի հաղ­թող­նե­րին ու լա­վա­գույն աշ­խա­տանք­ նե­րի հե­ղի­նակ­նե­րին հնա­րա­ վո­րու­թյուն էր ըն­ձեռ­վել Ու­ սա­նող­նե­րի մի­ջազ­գային օրը ստանձ­նե­լու ԵՊՀ ռեկ­տո­րի, պրո­ռեկ­տոր­նե­րի, ֆա­կուլ­տե­ տի դե­կան­նե­րի, վար­չու­թյուն­ նե­րի պե­տե­րի դե­րե­րը: ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի, շրջա­ նա­վարտ­նե­րի և հա­սա­րա­ կայ­նու­թյան հետ կա­պե­րի գծով պրո­ռեկ­տոր Ռու­բեն

Մար­կո­սյա­նը մեզ հետ զրույ­ ցում ասաց, որ հա­մալ­սա­րա­ նա­կան կար­ևոր ար­ժեք­նե­րից մեկն ու­սա­նող­նե­րի մաս­նակ­ ցու­թյունն է բու­հի կա­ռա­վար­ մա­նը. «Ակն­հայտ է, որ այդ գոր­ծա­ռույթն իրա­կա­նաց­ նե­լու հա­մար ու­սա­նող­նե­րը պետք է ծա­նոթ լի­նեն հա­մալ­ սա­րա­նի հիմ­նախն­դիր­նե­րին, կա­նո­նադ­րու­թյա­նը, ըն­թա­ցա­ կար­գե­րին, հա­մալ­սա­րա­նի վար­չա­կան տար­բեր օղակ­ նե­րի ղե­կա­վար­ման աշ­խա­ տանք­նե­րին»: Պա­րոն Մար­կո­սյա­նը նշեց նաև, որ ծրագ­րի իրա­կա­նաց­ ման ու­ղերձ­նե­րից մեկն էլ այն է, որ մենք ու­նենք ու­սա­նո­ ղա­կենտ­րոն հա­մալ­սա­րա­նի տես­լա­կան: ԵՊՀ ու­սա­նո­ղա­կան խորհր­դի գի­տակր­թա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գահ

Միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի «դեկան» Վահե Պողոսյանը

մա­սին. «Ցան­կա­նում եմ, որ այ­սօր­վա մեր ձեռք­բե­րում­նե­ րը կրկ­նա­պատկ­վեն. ԵՊՀ-ն համ ­ ա լ ­ս ա ր ­ ա ­ն ա ­կ ա ն ն ­ եր ­ի ջան­քե­րի շնոր­հիվ Հա­յաս­ տա­նի առա­ջա­տար բուհն է: Պետք է ամեն ինչ անենք, որ պահ­պա­նենք այդ ցու­ցա­նի­շը, ինչ­պես նաև փոր­ձենք մի­ջազ­ գային հար­թակ­նե­րում առա­ վել լավ դրս­ևոր­վել: Կար­ևոր է նաև ընդ­լայ­նել ու­սա­նող­նե­ րի մաս­նակ­ցու­թյու­նը մի­ջազ­ գային ծրագ­րե­րին»: Նիս­տի ժա­մա­նակ ու­սա­ նող դե­կան­նե­րը, վար­չու­թյուն­ նե­րի պե­տե­րը, ամ­բիոնի վա­ րիչ­նե­րը հան­դես եկան ելույթ­ նե­րով և խո­սե­ցին հա­մալ­սա­ րա­նա­կան խն­դիր­նե­րից ու առա­ջար­կե­ցին լու­ծում­ներ: ­Մի­ջազ­գային հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի «ու­սա­նող-դե­կան» Վա­հե Պո­

ղո­սյանն առանձ­նաց­րեց մի քա­նի խն­դիր­ներ՝ նախ­ևա­ռաջ շեշ­տադ­րե­լով գնա­հատ­ման խն­դի­րը. «Ես առա­ջար­կում եմ, որ գնա­հատ­ման հա­մա­ կար­գը փոխ­վի, և առաջ­նա­ հեր­թու­թյու­նը տր­վի ու­սա­նո­ղի վեր­լու­ծա­կան, քն­նա­դա­տա­ կան մտա­ծո­ղու­թյա­նը: Առա­ ջար­կում եմ նաև այն չա­փո­ րո­շիչ­նե­րը, որոնց պետք է հա­ մա­պա­տաս­խա­նի ու­սա­նո­ղի գրա­վոր աշ­խա­տան­քը՝ զերծ մնա­լով կողմ­նա­կալ գնա­հա­ տու­մից»: ­Ժուռ­նա­լիս­տի­կայի ֆա­ կուլ­տե­տի «ու­սա­նող-դե­ կան»­ Ա­րուս Կա­պուկ­չյանն էլ խո­սեց առա­ջին կուր­սե­ցի­ նե­րի հետ՝ փոր­ձե­լով պար­զել նրանց մտա­հո­գող խն­դիր­նե­ րը: ­«Երբ իմա­ցա, որ ես եմ լի­

______________________________ Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ¿ç 20 ¦

20

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

______________________________ § êÏǽµÁ` ¿ç 19

նե­լու մեր ֆա­կուլ­տե­տի դե­կա­ նի դե­րում, շատ ու­րա­խա­ցա: Հե­տո զգա­ցի պա­տաս­խա­ նատ­վու­թյուն, որով­հետև մի ամ­բողջ ֆա­կուլ­տետ ես պետք է ղե­կա­վա­րեմ թե­կուզ մեկ օրով: Փոր­ձե­լու եմ այն­պես անել, որ այս օրը ոչ միայն հա­ճե­լի լի­նի ու­սա­նող­նե­րի հա­մար, այլև աշ­խա­տան­ քիս շնոր­հիվ ինչ­-որ ար­դյուն­ քի հաս­նեմ: Տո­նա­կան օր­վա շր­ջա­նա­կում ֆա­կուլ­տե­տում կազ­մա­կեր­պել ենք «3off» խա­ղը»,- մեզ հետ զրույ­ցում ասաց Արուս Կա­պուկ­չյա­նը: ­Ռ ո ­մ ա ­ն ա գ ­ երմ ­ ա ­ն ա ­կ ա ն բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տե­ տի թարգ­մա­նու­թյան տե­սու­ թյան և պրակ­տի­կայի ամ­ բիոնի «ու­սա­նող-վա­րիչ» Քրիս­տի­նե Օհա­նյանն էլ նշեց, որ իրենց հա­մար գլ­խա­ վոր խն­դի­րը բա­նա­վոր խոս­քի հմ­տու­թյուն­նե­րի զար­գաց­ման հա­մար կի­րառ­վող տեխ­նի­ կայի բա­ցա­կա­յու­թյունն է: Աշ­խա­տան­քային օր­վա ավար­տին Գիտ­խորհր­դի նիս­ տե­րի դահ­լի­ճում տե­ղի ու­նե­ ցավ «Ու­սա­նո­ղա­կան ռեկ­ տո­րատ-2017» ծրագ­րի մաս­ նա­կից­նե­րի հա­վաս­տագ­րե­րի հանձն­ման արա­րո­ղու­թյու­նը:­ Ե­րե­կո­յան էլ ԵՊՀ ՈՒԽ մշա­կույ­թի հանձ­նա­ժո­ղո­վի կող­մից կազ­մա­կերպ­վել էր տո­նա­կան հա­մերգ, որի ըն­ թաց­քում երգ­չու­հի Սո­նա Ռու­ բե­նյանն ու հա­ղոր­դա­վար, հու­մո­րիստ, երա­ժիշտ Գա­րիկ Պա­պո­յանն ար­դեն ճա­նաչ­ ված և սիր­ված եր­գե­րով ապա­ հո­վե­ցին ու­սա­նող­նե­րի տո­նա­ կան ու բարձր տրա­մադ­րու­ թյու­նը: ­Մի­ջո­ցառ­ման սկզ­բում ԵՊՀ ՈՒԽ նա­խա­գահ Ար­մեն Խա­չի­կյա­նը, տո­նի առ­թիվ շնոր­հա­վո­րե­լով բո­լոր ու­սա­ նող­նե­րին, նշեց, որ ու­սա­նո­ ղա­կան տա­րի­ներն ան­փո­խա­ րի­նե­լի են. «Սա լա­վա­գույն ժա­մա­նա­կաշր­ջանն է զար­ գա­նա­լու, ձևա­վո­րե­լու քա­ղա­ քա­ցիական գի­տակ­ցու­թյուն և հա­սա­րա­կու­թյան մեջ գտ­նե­լու ձեր ար­ժա­նի տե­ղը»: Գ­ևորգ Ար­շա­կյանն էլ, ով այդ օրը ժա­մա­նա­կա­վո­րա­ պես ստանձ­նել էր ԵՊՀ ռեկ­ տո­րի պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­ րը, ասաց, որ Ու­սա­նող­նե­րի մի­ջազ­գային օրն ամե­նա­կարևոր տո­նե­րից մեկն է. «Ու­ սա­նող լի­նե­լը պար­տա­կա­նու­ թյուն է, ու­սա­նո­ղը կո­չում է, որը են­թադ­րում է խի­զա­խու­թյուն, պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն և, ին­չու չէ, ար­կա­ծախնդ­րու­ թյուն: Ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­ նե­րից քա­ղե՛ք առա­վե­լա­գույ­ նը»:

ԵՊՀ հրա­տա­րակ­չու­թյու­նը

մաս­նակ­ցել է

«Yerevan Book Fest»­-ի­ն

­ ոյեմ­բե­րի 24-26­-ը Ն տե­ղի ու­նե­ցավ Գր­քի եր­ևա­նյան առա­ջին փա­ռա­տո­նը, որ­տեղ ներ­կա­յաց­ված էին նաև ԵՊՀ հրա­տա­րակ­չու­ թյան կող­մից վեր­ջին տա­րի­նե­րին հրա­տա­ րակ­ված գր­քե­րը: ­Մի­լե­նա Մկրտ­չյան

«Yerevan Book Fest»­-ը ՀՀ մշա­կույ­թի նա­խա­րա­րու­թյան աջակ­ցու­թյամբ կազ­մա­կեր­ պել էր «Միհր» ստեղ­ծա­գոր­ ծող­նե­րի միու­թյու­նը: Առա­ջին ան­գամ ան­ցկաց­ված փա­ռա­ տո­նի հիմ­նա­կան նպա­տա­կը գրահ­րա­տա­րակ­չու­թյան զար­ գաց­ման խթա­նումն էր, ժա­մա­ նա­կա­կից հայ գրա­կա­նու­թյան

հան­րայ­նա­ցու­մը, նոր հրա­տա­ րա­կու­թյուն­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ մը, ինչ­պես նաև գրող-հ­րա­ տա­րա­կիչ­-ըն­թեր­ցող շղ­թայի ամ­րապն­դու­մը: Գր­քի ցու­ցա­ հան­դես-տո­նա­վա­ճա­ռին մաս­ նակ­ցում էին շուրջ 27 հրա­տա­ րակ­չու­թյուն­ներ:­ ԵՊՀ հրա­տա­րակ­չու­թյան տնօ­րեն Կա­րեն Գրի­գո­րյա­նի խոս­քով՝ շատ կար­ևոր է նմա­ նօ­րի­նակ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի ան­ցկա­ցու­մը: Ընդ որում՝ ԵՊՀ հրա­տա­րակ­չու­թյու­նը հա­ճախ նաև ար­տերկ­րում է մաս­նակ­ ցում գր­քի տո­նա­վա­ճառ­նե­րի: Ըստ Կա­րեն Գրի­գո­րյա­նի՝ եթե մի­ջազ­գային տո­նա­վա­ճառ­նե­ րում կար­ևոր է եր­կի­րը հա­վուր պատ­շա­ճի ներ­կա­յաց­նե­լը, ար­տա­սահ­մա­նյան գոր­ծըն­ կեր­նե­րի հետ կա­պեր հաս­տա­ տե­լը, ապա հա­յաս­տա­նյան փա­ռա­տո­նե­րի ժա­մա­նակ

կար­ևոր է տե­ղա­կան հրա­տա­ րակ­չու­թյուն­նե­րի՝ մի­մյանց աշ­ խա­տանք­նե­րին ծա­նո­թա­նա­լը: «­Տա­ղա­վա­րում հիմ­նա­կա­ նում ներ­կա­յաց­ված էին ու­ սում­նա­կան գրա­կա­նու­թյուն, դա­սագր­քեր, գի­տա­կան նոր գր­քեր, հե­տա­զո­տու­թյուն­ներ: Հիմ­նա­կա­նում ու­շադ­րու­թյուն է դարձ­վել օտա­րա­լե­զու գրա­կա­ նու­թյա­նը: Մեծ թիվ էին կազ­ մում հա­յա­գի­տու­թյանն ու Ցե­ ղաս­պա­նու­թյա­նը վե­րա­բե­րող գր­քե­րը, քա­նի որ Գր­քի եր­ևա­ նյան ցու­ցա­հան­դես-տո­նա­վա­ ճա­ռի այ­ցե­լու­նե­րի թվում շատ էին նաև զբո­սաշր­ջիկ­նե­րը, ով­քեր հայոց պատ­մու­թյանն ու մշա­կույ­թին ծա­նո­թա­նա­լու ցան­կու­թյուն էին հայտ­նում»,նշեց Կա­րեն Գրի­գո­րյա­նը: ­Փա­ռա­տո­նին ԵՊՀ ու­սա­ նող­նե­րը և ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի սա­նե­րը ներ­կա­յա­

ցան յու­րա­տե­սակ ֆլեշ­մո­բով: Նրանք տո­նա­վա­ճա­ռի տա­ րած­քում զբոս­նում և հատ­ված­ ներ էին կար­դում հայ մե­ծա­ նուն գրող­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ ծու­թյուն­նե­րից՝ ըն­թեր­ցա­նու­ թյան տա­րա­ծու­մը քա­րո­զե­լով երի­տա­սարդ­նե­րի շր­ջա­նում: Ն­շենք նաև, որ եռօ­րյա փա­ռա­տո­նի ըն­թաց­քում տե­ղի ու­նե­ցան ժա­մա­նա­կա­կից հայ գրա­կա­նու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ ցիչ­նե­րի մր­ցա­նա­կա­բաշ­խու­ թյուն, գր­քե­րի շնոր­հան­դես­ներ, ըն­թեր­ցում­ներ, քն­նար­կում­ ներ և վար­պե­տու­թյան դա­սեր: Անց­կաց­վեց նաև բա­րե­գոր­ ծա­կան գր­քա­հա­վաք, որի ար­ դյուն­քում ձեռք բեր­ված 223 գիրք նվի­րա­բեր­վեց Տա­վու­շի մար­զի սահ­մա­նա­մերձ Բա­ղա­ նիս գյու­ղի դպ­րո­ցի գրա­դա­րա­ նին:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

21

| www.ysu.am

Ցու­ցա­հան­դես՝ «Վաց­լավ Հա­վել. քա­ղա­քա­կա­նու­թյուն ու խիղճ» ­ ոյեմ­բե­րի 16­-ին ԵՊՀ Ն գրա­դա­րա­նի մաս­նա­շեն­քի նա­խաս­րա­հում բաց­վեց Չե­խիայի Հան­րա­պե­տու­ թյան Թավ­շե հե­ղա­փո­խու­ թյան 28-րդ տա­րե­դար­ձին նվիր­ված ցու­ցա­հան­դես: ­Մի­լե­նա Մկրտ­չյան ­Հա­յաս­տա­նում Չե­խիայի Հան­րա­պե­տու­թյան դես­պա­ նա­տան և ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­ թյան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան շր­ջա­նա­կում կազ­մա­կերպ­ված «Վաց­լավ Հա­վել. քա­ղա­քա­կա­ նու­թյուն ու խիղճ» խո­րագ­րով ցու­ցա­հան­դե­սը ներ­կա­յաց­նում էր չեխ թա­տե­րա­գիր, ակ­նար­ կա­գիր, բա­նաս­տեղծ, քա­ղա­ քա­կան գոր­ծիչ Վաց­լավ Հա­վե­ լի գա­ղա­փար­նե­րը և մտ­քե­րը՝ զու­գորդ­ված լու­սան­կար­նե­րով: ­Հա­վե­լը 1955 թ.-ին առա­ջին ան­գամ հան­դես է գա­լիս որ­ պես գրաքն­նա­դատ և գրա­կա­ նու­թյան աս­պա­րե­զում բա­վա­ կա­նին հայտ­նի դառ­նում։ Նա աշ­խա­տել է նաև թատ­րո­նում. նախ՝ որ­պես տեխ­նիկ, հե­տո՝ դրա­մա­տուրգ: Նույն թատ­րո­ նում էլ 1963 թ.-ի դեկ­տեմ­բե­րին բե­մադր­վում է նրա առա­ջին պիեսը:

1989 թ.-ի­ն, երբ սկ­սում են խարխլ­վել սո­ցիալիս­տա­կան ճամ­բա­րի հիմ­քե­րը, Վաց­լավ Հա­վե­լի ծա­վա­լում է քա­ղա­ քա­կան գոր­ծու­նեու­թյուն: Երբ պրա­հյան ու­սա­նող­նե­րի նա­ խա­ձեռ­նու­թյամբ Չե­խոս­լո­ վա­կիայում սկս­վում է Թավ­շե հե­ղա­փո­խու­թյու­նը, նա գտնը­ վում էր ազա­տազրկ­ման մեջ: Սա­կայն այդ հան­գա­ման­քը չխան­գա­րեց, որ Հա­վե­լը մաս­ նակ­ցի պայ­քա­րին: Այդ­պի­սով 1989 թ.-ի դեկ­տեմ­բե­րի 29­-ին նա դար­ձավ ՉՍՍՀ՝ վեր­ջին 40 տար­վա մեջ առա­ջին ոչ կո­մու­ նիստ նա­խա­գա­հը՝ հաղ­թե­լով իր գլ­խա­վոր մր­ցակ­ցին՝ Ալեք­

սանդր Դուբ­չե­կին: ­Քա­ղա­քա­ցիական ֆո­րու­մի հա­մա­հիմ­նա­դիր, Հան­դուր­ժո­ ղա­կա­նու­թյան և հաշ­տեց­ման եվ­րո­պա­կան խորհր­դի ան­դամ, հե­տա­գա­յում Չե­խիայի նա­խա­ գահ Վաց­լավ Հա­վե­լին հա­մա­ րում են Թավ­շե հե­ղա­փո­խու­ թյան և ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան Չե­խիայի հիմ­նա­դի­րը: ԵՊՀ­-ու­մ Վաց­լավ Հա­վե­ լի գա­ղա­փա­րա­խո­սու­թյա­նը և քա­ղա­քա­կա­նու­թյա­նը նվիր­ ված ցու­ցա­հան­դե­սի բաց­ման արա­րո­ղու­թյա­նը ներ­կա էին ՀՀ­-ու­մ Չե­խիայի Հան­րա­պե­ տու­թյան ար­տա­կարգ և լիազոր դես­պան Պետր Մի­կիս­կան,

ՀՀ-ում Վրաս­տա­նի, Եգիպ­տո­ սի, Ճա­պո­նիայի ու այլ երկըր­ նե­րի ար­տա­կարգ և լիազոր դես­պան­ներ, ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­ րի, շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և հա­ սա­րա­կայ­նու­թյան հետ կա­պե­ րի գծով պրո­ռեկ­տոր Ռու­բեն Մար­կո­սյա­նը, ԵՊՀ եվ­րո­պա­ կան ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րի կենտ­րո­նի տնօ­րեն Ար­թուր Ղա­ զի­նյա­նը, դա­սա­խոս­ներ, ու­սա­ նող­ներ և հյու­րեր:­ Ող­ջույ­նի խոս­քով հան­դես եկավ ԵՊՀ պրո­ռեկ­տոր Ռու­բեն Մար­կո­սյա­նը, ով ներ­կա­նե­րին շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նեց ԵՊՀ­-ո­ւմ Չե­խիայի Թավ­շե հե­ ղա­փո­խու­թյա­նը նվիր­ված ցու­

ցա­հան­դե­սին մաս­նակ­ցե­լու հա­մար: ՀՀ­-ու­մ Չե­խիայի դես­պան Պետր Մի­կիս­կան էլ իր ելույ­ թում փաս­տեց, որ 1980­-ա­կան­ նե­րի կե­սե­րին, մաս­նա­վո­րա­ պես «պե­րեստ­րոյ­կայից» հե­տո, Խորհր­դային Միու­թյան ազ­դե­ ցու­թյու­նը թու­լա­ցավ. «Սա­կայն Չե­խոս­լո­վա­կիայի ղե­կա­վա­ րու­թյու­նը, որի գլուխն էր Գուս­ տավ Հու­սա­կը (նա ղե­կա­վա­ րու­թյան գլուխ էր ան­ցել 1968 թ.-ի­ն՝ խորհր­դային ներ­խու­ժու­ մից հե­տո), թե­րա­հա­վա­տո­րեն էր վե­րա­բեր­վում կո­մու­նիզ­մը ներ­քուստ փո­խե­լու քա­ղա­քա­ կա­նու­թյա­նը և շա­րու­նա­կում էր իր խիստ քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­ նը։ Սա­կայն 1988 թ.-ին կազ­ մա­կերպ­ված ցույ­ցեր տե­ղի ու­նե­ցան, որոնք լուրջ փո­փո­ խու­թյուն­ներ էին պա­հան­ջում։ Ար­դյուն­քում Բեռ­լի­նի պա­տի փլու­զու­մից մեկ ամիս ան­ց կո­ մու­նիզ­մը Չե­խոս­լո­վա­կիայում ևս դար­ձավ աղե­տա­լի»: ­Դես­պա­նը հա­վե­լեց նաև, որ 1989 թ.-ի նոյեմ­բե­րի 17­-ից դեկ­ տեմ­բե­րի 29-ն ըն­կած ժա­մա­նա­ կա­հատ­վա­ծում տե­ղի ու­նե­ցավ Թավ­շյա հե­ղա­փո­խու­թյու­նը, որն առանց արյու­նա­հե­ղու­թյան տա­պա­լեց Չե­խոս­լո­վա­կիայի կո­մու­նիս­տա­կան ռե­ժի­մը։

ԵՊՀ էր այ­ցե­լել Մոսկ­վա­յում Իս­պա­նիայի գլ­խա­վոր հյու­պա­տո­սը ­ ոյեմ­բե­րի 17­-ին ԵՊՀ Ն մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ ծակ­ցու­թյան վար­չու­թյան նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ Մի­ ջազ­գային հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նող­նե­րը հան­դի­պե­ ցին Մոսկ­վա­յում Իս­պա­ նիայի Թա­գա­վո­րու­թյան գլ­խա­վոր հյու­պա­տոս Իս­ տիար Տա­բոա­դայի հետ: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ­Հյու­րին նախ ող­ջու­նեց Մի­ ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Գե­ղամ Պետ­րո­սյա­նը. «Մեզ հա­մար պա­տիվ է հյու­րըն­կա­ լել Ձեզ Մայր բու­հում: Մի­ջազ­ գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նող­նե­րի հա­մար մեծ նշա­նա­կու­թյուն ու­ նեն մի­ջազ­գային կա­ռույց­նե­րի

ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի, ինչ­պես նաև դի­վա­նա­գի­տա­կան մեծ փոր­ձա­ռու­թյուն ու­նե­ցող պաշ­ տո­նյա­նե­րի հետ հան­դի­պում­ նե­րը»: ­Ֆա­կուլ­տե­տի դե­կանն ու­սա­ նող­նե­րին ներ­կա­յաց­րեց նաև

Իս­տիար Տա­բոա­դայի կեն­սագ­րու­թյան որոշ ման­րա­մաս­ներ՝ ընդ­գծե­լով, որ հյու­պա­տո­սը եվ­րո­պա­կան տար­բեր հա­մալ­ սա­րան­նե­րում մաս­նա­գի­տա­ցել է իրա­վա­գի­տու­թյան և եվ­րո­ պա­կան իրա­վուն­քի ոլորտ­նե­

րում: Նա ան­դրա­դար­ձավ նաև հայ­-իս­պա­նա­կան հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րին՝ կար­ևո­րե­լով եր­կու երկր­նե­րի միջև առ­կա դի­վա­նա­ գի­տա­կան կա­պե­րի զար­գաց­ մանն ու ամ­րապնդ­մանն ուղղ­ ված քայ­լե­րը:­ Իս­տիար Տա­բոա­դան էլ իր ող­ջույ­նի խոս­քում նշեց, որ առա­ջին ան­գամ է Հա­յաս­ տա­նում և տպա­վոր­ված է հայ ժո­ղովր­դի բա­րե­կա­մա­կան ու ջերմ վե­րա­բեր­մուն­քից: ­«Ինձ հա­մար նույն­պես պա­տիվ է և միաժա­մա­նակ հա­ ճե­լի է Հա­յաս­տա­նի գլ­խա­վոր կր­թօ­ջա­խում գտն­վե­լը: Հարկ է ընդ­գծել, որ ու­սա­նող­նե­րի հետ հան­դի­պու­մը կար­ևոր է կր­թա­ կան ոլոր­տում հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյան ընդ­լայն­ման տե­սան­ կյու­նից»,- ասաց տի­կին հյու­ պա­տո­սը:­ Իս­տիար Տա­բոա­դան խո­ սեց հյու­պա­տո­սի և ընդ­հան­ րա­պես դի­վա­նա­գի­տա­կան

աշ­խա­տան­քի դժ­վա­րու­թյուն­ նե­րի և յու­րա­հատ­կու­թյուն­ նե­րի մա­սին, ան­դրա­դար­ձավ հայ­-իս­պա­նա­կան քա­ղա­քա­ կան, տն­տե­սա­կան և դի­վա­նա­ գի­տա­կան կա­պե­րին, ինչ­պես նաև կր­թա­կան ծրագ­րե­րին, մաս­նա­վո­րա­պես «Erasmus» նա­խագ­ծին:­ Ե­լույ­թից հե­տո ու­սա­նող­ նե­րի և բա­նա­խո­սի միջև հե­ տաքր­քիր ու ակ­տիվ զրույց ծա­վալ­վեց: Ապա­գա մի­ջազ­ գայ­նա­գետ­նե­րը և դի­վա­նա­ գետ­ներն ան­գլե­րե­նով ու իս­ պա­նե­րե­նով մի շարք հար­ցեր ուղ­ղե­ցին հյու­պա­տո­սին: ­Հա­վե­լենք նաև, որ Իս­տիար Տա­բոա­դան Մայր բու­հում հյուրըն­կալ­վել էր Հա­յաս­տան կա­տա­րած պաշ­տո­նա­կան այ­ ցի շր­ջա­նա­կում. այ­ցի առի­թը Երևա­նում Իս­պա­նիայի վի­զա­ նե­րի դի­մում­նե­րի կենտ­րո­նի բաց­ման արա­րո­ղու­թյունն էր:

22

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Բաք­վից՝ ԱՄՆ. մի կյան­քի պատ­մու­թյուն ­ ոյեմ­բե­րի 20­-ին Ն ԵՊՀ­-ո­ւմ հա­մալ­սա­րա­ նա­կան­նե­րը հան­դի­պե­ ցին ամե­րի­կա­հայ գրող, դա­սա­խոս, իրավ. գիտ. թեկ­նա­ծու, հա­սա­րա­կա­ կան գոր­ծիչ Ան­նա Աստ­ վա­ծա­տու­րյան Թեր­քո­թի հետ: ­ ­Մի­լե­նա Մկրտ­չյան ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի հետ տար­վող աշ­խա­տանք­նե­րի կենտ­րո­նի կող­մից կազ­մա­ կերպ­ված հան­դիպ­ման սկըզ­ բում Ան­նա Աստ­վա­ծա­տու­րյա­ նը հա­կիրճ խո­սեց իր կյան­քի և ըն­տա­նի­քի պատ­մու­թյան մա­ սին. «Երկ­րորդ հա­մաշ­խար­ հային պա­տե­րազ­մից հե­տո իմ ըն­տա­նի­քում բո­լո­րը ծն­վել են Բաք­վում և ապ­րել այն­տե­ղի բո­լոր հայե­րի նման: Քա­ղա­քը կա­ռուց­վել է մե­ծա­պես հայե­ րի կող­մից, և հենց հայերն են Բաք­վում նավ­թաար­դյու­նա­բե­ րու­թյան հիմ­նա­դիր­նե­րը: Հայե­ րը Բաք­վի ին­տե­լեկ­տո­ւալ վեր­ նա­խավն էին կազ­մում»: Ա­մե­րի­կա­հայ գրողն այ­նու­

Աննա Աստվածատուրյան Թերքոթը

հետև հան­դես եկավ դա­սա­խո­ սու­թյամբ և ու­սա­նող­նե­րին ներ­ կա­յաց­րեց նաև իր հե­ղի­նա­կած «Ոչ մի տեղ. ար­տաքս­ման մի պատ­մու­թյուն» գիր­քը: Ար­ցա­խյան շարժ­ման տա­ րի­նե­րին տաս­նա­մյա Ան­նային իր տա­տի­կը խոր­հուրդ է տա­լիս գրի առ­նել իր մտ­քերն ու հի­շո­ ղու­թյուն­նե­րը և դրանք պա­հել օրագ­րում: 14 տա­րե­կան հա­ սա­կում սկ­սել է օրագ­րից որոշ

հատ­ված­ներ թարգ­մա­նել անգլե­րեն։ Ան­նա Աստ­վա­ծա­տու­ րյա­նը մինչև ավագ դպ­րոցն ավար­տե­լը և հա­մալ­սա­րան ըն­ դուն­վե­լը շա­րու­նա­կել է գրել իր ամեն օր­վա մա­սին: Նա պատ­ մում է Բաք­վում հայ­կա­կան ըն­ տա­նիք­նե­րի հան­դեպ ադր­բե­ ջա­նա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի կող­մից ազ­գային բռ­նու­թյուն­ նե­րի, իր՝ ԱՄՆ տե­ղա­փոխ­վե­լու մա­սին: Գր­քում առա­ջին դեմ­

քով պատմ­վում է Ադր­բե­ջա­ նում հա­կա­հայ­կա­կա­նու­թյան և Բաք­վի ջար­դե­րի մա­սին։ «2012 թվա­կա­նին ես հրա­ տա­րա­կե­ցի իմ օրա­գի­րը: Ինձ քա­ջա­լե­րեց Բոս­տո­նի հայ­ կա­կան հա­մայն­քը՝ նշե­լով, որ այդ­պի­սի պատ­մու­թյուն­նե­րի մա­սին բարձ­րա­ձայ­նե­լը բա­ վա­կա­նին կար­ևոր է: Բա­ցի դրա­նից՝ իմ աղ­ջի­կը ևս պատ­ ճառ հան­դի­սա­ցավ այդ գիր­ քը հրա­տա­րա­կե­լու հա­մար: Նայե­լով նրա աչ­քե­րին՝ ես նրա մեջ ինձ եմ տես­նում և հի­շում այն հա­րյու­րա­վոր մա­նուկ­նե­ րի մա­սին, ով­քեր հի­մա ապ­ րում են Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­ տու­թյու­նում՝ ադր­բե­ջա­նա­կան սպառ­նա­լի­քի ներ­քո»,- ասաց Ան­նա Աստ­վա­ծա­տու­րյա­նը: ­Հան­դիպ­ման վեր­ջում ու­ սա­նող­նե­րը հյու­րին ուղ­ղե­ցին հար­ցեր, որոնք հիմ­նա­կա­նում առնչ­վում էին նրա ըն­տա­նի­ քին, հայ­կա­կան ավան­դույթ­ նե­րի պահ­պան­մա­նը, ինչ­պես նաև հե­տա­գա ծրագ­րե­րին: ­Հա­վե­լենք, որ Ան­նա Աստ­ վա­ծա­տու­րյա­նը կար­ևոր դեր է ու­նե­ցել ԱՄՆ Մեն նա­հան­ գի կող­մից 2013 թվա­կա­նին Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան

ան­կա­խու­թյան ճա­նաչ­ման գոր­ծում և շա­րու­նա­կում է իր հա­յան­պաստ քա­ղա­քա­կա­նու­ թյու­նը ԱՄՆ տար­բեր նա­հանգ­ նե­րում: 2013 թվա­կա­նին նա ՀՀ նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սյա­ նի հրա­մա­նագ­րով ար­ժա­նա­ ցել է «Մ­խի­թար Գոշ» մե­դա­ լի, իսկ ԱՀ նա­խա­գահ Բա­կո Սա­հա­կյա­նի հրա­մա­նագ­րով՝ «Ե­րախ­տա­գի­տու­թյուն» մե­դա­ լի: Հ.Գ.: Ան­նա Աստ­վա­ծա­ տուրյա­նը ծն­վել է 1978 թ.ին Բաք­վում։ Ար­մատ­նե­րով Խնձո­րեսկ գյու­ղից է: 1990 թ.-ի­ն՝ Բաք­վի ջար­դե­րի ժա­մա­ նակ, տե­ղա­փոխ­վել է Հա­յաս­ տան, 1992 թ.-ի­ն՝ ԱՄՆ: Նրա ըն­տա­նի­քը հաս­տատ­վում է Հյու­սի­սային Դա­կո­տա նա­ հան­գի Վա­փի­թոն քա­ղա­քում: ­Սո­վո­րել է Հյու­սի­սային Դա­կո­տայի հա­մալ­սա­րա­նում: 2003 թ.-ին Մե­նի իրա­վա­բա­ նա­կան դպ­րո­ցում ստա­ցել է իրա­վա­գե­տի որա­կա­վո­րում: Ավար­տե­լուց հե­տո Ան­նա Աստ­վա­ծա­տու­րյա­նը դառ­նում է ամե­րի­կյան առա­ջին քար­ տու­ղար­նե­րից մե­կը Հաա­գայի մի­ջազ­գային քրեական դա­ տա­րա­նում։

ԵՊՀ ու­սա­նո­ղը ճա­նաչ­վել է լա­վա­գույն պատ­վի­րակ­ ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­ տե­տի 4-րդ կուր­սի ու­սա­ նող Էդիկ Հա­րու­թյունյա­ նը նոյեմ­բե­րի 4-10­-ը մաս­նակ­ցել է Եգիպ­տո­սի Շարմ էլ Շեյխ քա­ղա­քում տե­ղի ու­նե­ցած Հա­մաշ­ խար­հային երի­տա­սար­ դա­կան ֆո­րու­մին:­ Ք­նար Մի­սա­կյան Ա­ռա­ջին ան­գամ այդ­պի­սի ձևա­չա­փով ան­ցկաց­ված Հա­ մաշ­խար­հային երի­տա­սար­դա­ կան ֆո­րու­մը կազ­մա­կեր­պել էր Եգիպ­տո­սի Կա­ռա­վա­րու­թյու­ նը: Հա­մա­ժո­ղո­վին, որի նպա­ տակն էր լսե­լի դարձ­նել երի­ տա­սար­դու­թյան ձայ­նը, բա­ցի աշ­խար­հի բո­լոր ան­կյուն­նե­րը ներ­կա­յաց­նող երի­տա­սարդ­ նե­րից, մաս­նակ­ցել են նաև բազ­մա­թիվ քա­ղա­քա­կան գոր­ ծիչ­ներ և հա­մաշ­խար­հային քա­ղա­քա­կա­նու­թյան կար­ևոր դե­րա­կա­տար­ներ:

Ծ­րագ­րին մաս­նակ­ցե­լու առա­ջար­կը Եգիպ­տո­սի Կա­ ռա­վա­րու­թյունն ու­ղար­կել էր ՀՀ ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­ խա­րա­րու­թյուն, իսկ հայ­տա­ րա­րու­թյու­նը տա­րած­վել էր ՀՀ սպոր­տի և երի­տա­սար­դու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան կող­մից: Էդիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը մեզ հետ զրույ­ցում փաս­տեց, որ ծրագրին դի­մե­լուց հե­տո Եգիպ­տո­ սում մաս­նակ­ցել է նա­խընտ­ րա­կան մր­ցույ­թին, որ­տեղ էլ հաս­տատ­վել է իր մաս­նակ­ցու­ թյու­նը:­ Է­դի­կը նշեց նաև, որ ֆո­րումն ան­ցկաց­վել է եր­կու հատ­վա­ ծով՝ պաշ­տո­նա­կան և ոչ պաշ­ տո­նա­կան. «Ոչ պաշ­տո­նա­կան հատ­ված­նե­րի ժա­մա­նակ մենք լիովին ազատ էինք, կա­րող էինք մո­տե­նալ յու­րա­քան­չյուր երկ­րի պաշ­տո­նյայի, այս կամ այն հար­ցը քն­նար­կել ու նրանց կար­ծիքն իմա­նալ մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ու քա­ ղա­քա­կան իրա­դար­ձու­թյուն­նե­ րի վե­րա­բե­րյալ»: ­Հա­մա­ժո­ղո­վի պաշ­տո­նա­ կան հատ­վա­ծը բաղ­կա­ցած է

եղել հինգ ուղ­ղու­թյուն­նե­րից՝ հա­մաշ­խար­հային երի­տա­սար­ դու­թյան հիմ­նախն­դիր­ներ, կա­ յուն զար­գաց­ման ուղ­ղու­թյուն­ ներ, քա­ղա­քակր­թու­թյուն­ներ և մշա­կույթ, ապա­գա առաջ­նորդ­ նե­րի պատ­րաս­տում և ՄԱԿ­-ի Անվ­տան­գու­թյան խորհր­դի նիս­տի մո­դե­լա­վո­րում:­ Է­դիկ Հա­րու­թյու­նյա­նը մաս­ նակ­ցել է հենց ՄԱԿ­-ի Անվտան­գու­թյան խորհր­դի նիս­

տի մո­դե­լա­վոր­մա­նը. «Բո­լորս հա­մա­ձայ­նու­թյան եկանք, որ մեր ուղ­ղու­թյան քն­նարկ­ման հիմ­նա­կան հար­ցը պետք է լի­նի մի­ջազ­գային ահա­բեկ­չու­թյան դեմ պայ­քա­րը, և քա­նի որ Անվ­տան­գու­թյան խորհր­դում Հա­ յաս­տա­նը ներ­կա­յաց­վա­ծու­ թյուն չու­նի, դե­րային բա­ժան­ ման ժա­մա­նակ ես ներգ­րավ­ վե­ցի Չի­նաս­տա­նի պատ­վի­րա­ կու­թյան աշ­խա­տանք­նե­րում:

Մեր պատ­վի­րա­կու­թյան մյուս ան­դամ­նե­րի և իմ աշ­խա­տան­ քի շնոր­հիվ ֆո­րու­մի շր­ջա­նա­ կում մենք ստա­ցանք «Լա­ վա­գույն պատ­վի­րա­կու­թյուն» մրցա­նա­կը»: ­Մեզ հետ զրույ­ցում Էդի­կը, խո­սե­լով ծրագ­րի ար­դյու­նա­ վե­տու­թյան մա­սին, ասաց, որ առա­վե­լու­թյուն­նե­րից կար­ևո­րը քա­ղա­քա­կան դե­րա­կա­տար­ նե­րի հետ ան­ձնային շփ­ման հնա­րա­վո­րու­թյունն էր. «Եվ իհար­կե այն, որ ֆո­րու­մին մաս­նակ­ցում էին ներ­կա­յա­ ցու­ցիչ­ներ բո­լոր երկր­նե­րից, և այդ մաս­նա­կից­նե­րը ներ­կա­ յաց­նում էին իրենց երկ­րի երի­ տա­սար­դու­թյան ձայ­նը: Ծրագ­րի շր­ջա­նա­կում ծա­նո­թա­ցա ապա­գայի իրենց տես­լա­կա­նի հետ, քն­նար­կե­ցինք, թե ինչ­պես են պատ­կե­րաց­նում հա­մաշ­ խար­հային խն­դիր­նե­րի լու­ծու­ մը, և կա­րո­ղա­ցա հա­մե­մա­տել մեր և այդ երկր­նե­րի կր­թա­կան հա­մա­կար­գե­րը: Ի դեպ, պետք է նշեմ, որ Մայր բու­հը մի շարք առում­նե­րով բա­վա­կա­նին մրցու­նակ է»:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

23

| www.ysu.am

«ՀՕՖ­-ը սո­վո­րեց­նում է բա­րու­թյու­նը բա­րու­թյամբ փոխ­հա­տու­ցել» ­ այ օգ­նու­թյան ֆոն­դի Հ (ՀՕՖ) հա­յաս­տա­նյան գրա­սե­նյա­կում նոյեմ­ բե­րի 22­-ին տե­ղի ու­նե­ ցավ կազ­մա­կեր­պու­թյան կր­թա­կան և գի­տա­կան ծրագ­րե­րի 20­-ա­մյա­կին նվիր­ված մի­ջո­ցա­ռում: ­Մի­լե­նա Մկրտ­չյան ­Մի­ջո­ցառ­մա­նը ներ­կա էին գոր­ծըն­կեր բու­հե­րի ներ­կա­յա­ ցու­ցիչ­ներ, տար­բեր կր­թա­կան ծրագ­րե­րի ու­սա­նող­ներ, Գի­ տու­թյան և կր­թու­թյան հայ­ կա­կան ազ­գային հիմ­նադ­րա­ մի (ANSEF) գի­տա­կան դրա­ մաշնորհ­նե­րին ար­ժա­նա­ցած գիտ­նա­կան­ներ:­ ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի, շր­ջա­ նա­վարտ­նե­րի և հա­սա­րա­կայ­ նու­թյան հետ կա­պե­րի գծով պրո­ռեկ­տոր Ռու­բեն Մար­կոսյա­նը, հո­բե­լյա­նի կա­պակ­ցու­ թյամբ ԵՊՀ ռեկ­տո­րի ու ռեկ­ տո­րա­տի անու­նից ող­ջու­նե­լով և շնոր­հա­վո­րե­լով ներ­կա­նե­ րին, ՀՕՖ-ի հայաստանյան մասնաճյուղի փոխտնօրեն, գիտական և կրթական ծրագրերի ղեկավար Էդուարդ Կարապետյանին հանձ­նեց

Ռուբեն Մարկոսյանը և Էդուարդ Կարապետյանը

ԵՊՀ ոս­կե հու­շա­մե­դա­լը՝ Մայր բու­հի կր­թա­գի­տա­կան գոր­ծու­ նեու­թյա­նը ցու­ցա­բե­րած մըշ­ տա­կան և նշա­նա­կա­լի աջակ­ ցու­թյան հա­մար: «ԵՊՀ-ն իր ջերմ ող­ջույնն ու երախ­տա­գի­տու­թյունն է հղում «Հայ օգ­նու­թյան ֆոնդ» բա­րե­գոր­ծա­կան կազ­մա­կեր­ պու­թյա­նը՝ իր ազ­գան­վեր, մար­դա­սի­րա­կան ծա­վա­լուն գոր­ծու­նեու­թյան հա­մար, ինչ­ պես նաև Գի­տու­թյան և կըր­

թու­թյան հայ­կա­կան ազ­գային հիմ­նադ­րա­մին՝ գի­տու­թյան և կր­թու­թյան զար­գաց­մա­նը ցու­ ցա­բե­րող մե­ծար­ժեք նպաս­տի հա­մար: ԵՊՀ-ն՝ որ­պես գի­ տակր­թա­կան կազ­մա­կեր­պու­ թյուն, առանձ­նա­կի կար­ևո­րում և բարձր է գնա­հա­տում գի­տու­ թյան և կր­թու­թյան զար­գաց­ մանն ուղղ­ված ներդ­րում­նե­րը, որոնք կոչ­ված են հան­րային բա­րե­փոխ­մամբ բա­րե­լա­վե­լու հայ ժո­ղովր­դի սո­ցիալ-տն­տե­

սա­կան, հոգ­ևոր, մշա­կու­թային կյան­քը»,- նշեց ԵՊՀ պրո­ռեկ­ տո­րը: ՀՕՖ­-ի կր­թա­կան ծրագրե­ րը սկիզբ են առել 20 տա­րի առաջ: Ավե­լի քան 3.000 երի­ տա­սարդ­ներ, օգտ­վե­լով ՀՕՖ­-ի ըն­ձե­ռած հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­ րից, կր­թու­թյուն են ստա­ցել և մաս­նա­գի­տու­թյուն ձեռք բե­րել: ­Գո­հար Խա­չատ­րյա­նը սո­ վո­րում է ԵՊՀ սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­տե­տի մա­գիստ­րա­տու­ րա­յում: Նա ՀՕՖ­-ի շա­հա­ռու է դեռ առա­ջին կուր­սից. «Երբ հանձ­նել ես քն­նու­թյուն­ներդ ու գի­տես, որ ԵՊՀ ու­սա­նող պետք է դառ­նաս, սա­կայն չգի­ տես՝ ինչ­պես ես վար­ձը վճա­ րե­լու, հան­կարծ զանգ է գա­ լիս, և ասում են, որ դու ՀՕՖ­-ի շա­հա­ռու ես: Ու­րա­խու­թյուն ժպիտ, հույ­զեր... Ամեն բան միախառն­վում է: Հաս­կա­նում ես, որ քո հետ­ևում կա մե­կը, որը քեզ կա­ռաջ­նոր­դի և դու կդառ­նաս լա­վա­գույն ու­սա­ նող­նե­րից,- պատ­մում է Գո­հար Խա­չատ­րյա­նը և հա­վե­լում,- ես ու­րախ եմ, որ ՀՕՖ­-ի շա­հա­ռու եմ: Բա­րե­գոր­ծա­կան այս կազ­ մա­կեր­պու­թյու­նը նաև շատ կար­ևոր բան է տա­լիս բո­լո­րին. ՀՕՖ­-ը սո­վո­րեց­նում է բա­րու­

թյու­նը բա­րու­թյամբ փոխ­հա­ տու­ցել»:­ Ար­դեն 20 տա­րի է, ինչ Մայր բու­հի ու­սա­նող­ներն ար­դյու­ նա­վե­տո­րեն ներգ­րավ­վում են ՀՕՖ­-ի «Մաթ­ևո­սյան», ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի հա­մար սահ­ ման­ված «Ա. Բեր­բե­րյան», «Էս­թեր Աճե­մյան», «Մայքլ Հա­լա­ջյան», «Գ­ևորգ Նիկ­սար­ լի» կր­թավ­ճար ծրագ­րե­րում: ՀՕՖ-ի շա­հա­ռու ու­սա­նող­նե­ րը ցան­կու­թյան դեպ­քում մաս­ նակ­ցում են նաև բա­րե­գոր­ծա­ կան, կա­մա­վո­րա­կան աշ­խա­ տանք­նե­րի: Ն­շենք նաև, որ 2000 թ.-ին ստեղծ­ված Գի­տու­թյան և կըր­ թու­թյան հայ­կա­կան ազ­գային հիմ­նադ­րա­մը (ANSEF) գի­տա­ հե­տա­զո­տա­կան մե­ծա­ծա­վալ և նշա­նա­կա­լի դրա­մաշ­նորհ­ներ է տրա­մադ­րում ինչ­պես փոր­ձա­ ռու գիտ­նա­կան­նե­րին, այն­պես էլ գի­տու­թյան ոլոր­տում առա­ ջին քայ­լերն անող երի­տա­ սարդ­նե­րին: ԵՊՀ-ն ԳԿ­ՀԱՀ­-ի դրա­մաշ­նոր­հային ծրագ­րե­րում ու­նի կա­յուն մաս­նակ­ցու­թյուն.

2017 թ. ԳԿ­ՀԱՀ­-ի կող­մից սահ­ ման­ված 30 դրա­մաշ­նորհ­նե­ րից 8-ը ստա­ցել են ԵՊՀ դա­ սա­խոս­նե­րը և գի­տաշ­խա­տող­ նե­րը:

Աս­մուն­քի մր­ցույ­թում ռու­սա­կան պոե­զիան էր ­ ոյեմ­բե­րի 29­-ին ԵՊՀ Ն ռուս բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տե­տում անցկաց­վեց «О России с любовью» խո­րագ­րով մի­ջո­ցա­ռու­մը, որի շր­ջա­ նա­կում կազ­մա­կերպ­վեց նաև աս­մուն­քի մր­ցույթ: ­ Ս­լա­վա Բա­դա­լյան Այն կազ­մա­կերպ­վել էր Ռուս բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի և Ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­ րե­կա­մու­թյան ռու­սաս­տա­նյան հա­մալ­սա­րա­նի կող­մից: ­Մի­ջո­ցառ­մա­նը ներ­կա էին Ռուս բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի դե­կան Պա­վել Բա­լա­յա­ նը, Ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­րե­կա­ մու­թյան ռու­սաս­տա­նյան հա­ մալ­սա­րա­նի ընդ­հա­նուր և ռուս լեզ­վա­բա­նու­թյան ամ­բիոնի վա­րիչ, պրո­ֆե­սոր Վլա­դի­միր Դե­նի­սեն­կոն, պրո­ֆե­սո­րա­դա­ սա­խո­սա­կան կազ­մի ներ­կա­ յա­ցու­ցիչ­ներ, ու­սա­նող­ներ: ­Բաց­ման խոս­քով հան­դես եկավ ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Պա­վել Բա­լա­յա­նը, ով ող­ջու­նեց

ներ­կա­նե­րին և շնոր­հա­վո­րեց ֆա­կուլ­տե­տում տոն­վող ռու­սա­ կան պոե­զիայի օր­վա առ­թիվ. «Այս­տեղ ներ­կա են ու­սա­նող­ ներ բո­լոր ֆա­կուլ­տետ­նե­րից, և սա մեր սի­րո լա­վա­գույն ապա­ ցույցն է ռու­սա­կան պոե­զիայի, մշա­կույ­թի նկատ­մամբ: Ու­րախ եմ, որ մեր նա­խա­ձեռ­նու­թյունն այս­պի­սի հե­տաքրք­րու­թյուն և ար­ձա­գանք է ստա­ցել»: Վ­լա­դի­միր Դե­նի­սեն­կոն էլ իր ելույ­թում ան­դրա­դար­ձավ ԵՊՀ­-ի և Ժո­ղո­վուրդ­նե­րի բա­ րե­կա­մու­թյան ռու­սաս­տա­նյան

հա­մալ­սա­րա­նի հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյա­նը. «Մենք ԵՊՀ­-ի հետ ու­նենք բա­րե­կա­մա­կան ջերմ հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ և անցկաց­նում ենք հա­մա­տեղ մի­ջո­ ցա­ռում­ներ, ծրագ­րեր, որոնք կար­ևոր են եր­կու հա­մալ­սա­ րան­նե­րի միջև հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյան ամ­րապնդ­ման հա­ մար: Ես առիթ եմ ու­նե­ցել նաև ղե­կա­վա­րե­լու մի քա­նի հայ ու­ սա­նող­նե­րի աշ­խա­տանք­ներ, և նրանք այժմ էլ մեզ մոտ հա­ ջո­ղու­թյամբ շա­րու­նա­կում են իրենց ու­սու­մը»:

­Մի­ջո­ցառ­ման մեկ­նար­կը տր­վեց վիկ­տո­րի­նայով, որի մի­ ջո­ցով ու­սա­նող­նե­րը ստու­գե­ ցին ռու­սա­կան առած­-ա­սաց­ վածք­նե­րի և գե­ղար­վես­տա­ կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի մա­սին իրենց գի­տե­լիք­նե­րը: Վիկ­տո­րի­նային հա­ջոր­դեց մի­ ջո­ցառ­ման հիմ­նա­կան մա­սը՝ աս­մուն­քի մր­ցույ­թը, որին մաս­ նակ­ցում էին ԵՊՀ տար­բեր ֆա­կուլ­տետ­նե­րի ու­սա­նող­ներ: Մր­ցույ­թի հաղ­թող­նե­րին ընտ­րե­ցին ժյու­րիի 7 ան­դամ­ նե­րը, ով­քեր մաս­նա­կից­նե­րին

գնա­հա­տե­ցին հետ­ևյալ չա­փա­ նիշ­նե­րով՝ բա­նաս­տեղ­ծու­թյան ծա­վալ, ար­տա­սա­նու­թյուն ու ար­տ ա­հ այտ­չ ա­կ ա­ն ու­թ յուն, հան­դի­սա­տե­սի ար­ձա­գանք: Մր­ցույ­թում առա­ջին տե­ղը զբա­ղեց­րեց Ռո­մա­նա­գեր­մա­ նա­կան բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի ու­սա­նո­ղու­հի Ասպ­ րամ Շա­հի­նյա­նը, երկ­րորդ հո­րի­զո­նա­կա­նը՝ Ին­ֆոր­մա­տի­ կայի և կի­րա­ռա­կան մա­թե­մա­ տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­ նո­ղու­հի Ան­նա Խա­չատրյա­նը, իսկ եր­րորդ տե­ղը՝ Ռուս բա­նա­ սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­ նո­ղու­հի Մի­լե­նա Մկրտ­չյա­նը և Մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­ նո­ղու­հի Թա­գու­հի Պա­րե­մուզյա­նը: ­Հաղ­թող­նե­րը պարգ­ևատըր­ վե­ցին հու­շան­վեր­նե­րով ու գըր­ քե­րով: Ժյու­րիի կող­մից հա­տուկ մր­ցա­նա­կով՝ մաս­նա­գի­տա­կան գր­քե­րով պարգևատրվեց նաև Ռուս բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի ու­սա­նող Կոնս­տան­տին Շա­քա­րյա­նը, ով աս­մուն­քել է իր հե­ղի­նա­կած բա­նաս­տեղ­ ծու­թյուն­նե­րից:

24

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

«Գր­քե­րում կա­րող ես գտ­նել քո մեջ ծա­գած հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը...» «­ Եր­ևա­նի հա­մալ­սա­րան» թեր­ թի էջե­րում շա­րու­նա­կում ենք ներ­կա­յաց­նել գրա­կա­նու­ թյամբ հե­տաքրքր­վող, գր­քա­սեր հա­մալ­սա­րա­նա­կան­նե­րին: Այս ան­գամ «Գր­քա­սեր» խո­ րագ­րի հար­ցե­րին պա­տաս­խա­ նել է ԵՊՀ ռուս բա­նա­սի­րու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի աս­պի­րանտ Ան­նա Խի­զան­ցյա­նը: Մի­լե­նա Մկրտ­չյան - Ձեր ամե­նա­սի­րե­լի գիր­քը...

- ­Չեմ նշի, թե որն է ամե­նա­սի­րե­ լի գիր­քը: Հնա­րա­վոր է՝ դեռ չեմ գտել: Ինձ հո­գե­հա­րա­զատ է ռուս գրա­կա­ նու­թյու­նը, քան­զի մե­ծա­ցել եմ այդ մի­ջա­վայ­րում: Հայ գրա­կա­նու­թյան մեջ նույն­պես շատ լավ ստեղ­ծա­գոր­ ծու­թյուն­ներ կան: Միայն կա­րող եմ ասել, որ և՛ հայ, և՛ ռուս գրա­կա­նու­ թյան մեջ ամե­նից շատ սի­րում եմ կար­դալ բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­ներ: - Ձեր ամե­նա­սի­րե­լի գրո­ղը...

- Լև Տոլս­տոյ, Ֆյո­դոր Դոս­տոևս­ կի, Ալեք­սանդր Պուշ­կին, Մի­խայիլ Լեր­մոն­տով, Սեր­գեյ Եսե­նին, Լեոնիդ Անդ­րեև. այս վեց գրող­նե­րին շատ եմ սի­րում: Ես չեմ կա­րող նշել միայն մեկ գրո­ղի: Ես տար­բեր հո­գե­վի­ճակ­ ներ եմ ու­նե­նում, ըստ այդմ՝ կար­դում եմ տվյալ հո­գե­վի­ճա­կիս հա­մա­պա­ տաս­խա­նող գրո­ղի ստեղ­ծա­գոր­ծու­ թյուն­նե­րից: Հե­ղի­նա­կի ընտ­րու­թյու­նը կապ­ված է նաև տա­րի­քի հետ: - Ո՞րն է Ձեր կար­դա­ցած առա­ ջին գիր­քը, և ի՞նչ տպա­վո­րու­ թյուն­ներ եք ստա­ցել: - 13, թե 14 տա­րե­կա­նում ռուս գրա­կա­նու­թյու­նից առա­ջի­նը կար­ դա­ցել եմ ռուս գրող Լև Տոլս­տոյի «Պա­տե­րազմ և խա­ղա­ղու­թյուն» վեպ­ -է­պո­պեան: Չեմ կա­րող ասել, որ կար­դա­ցի մեծ ոգ­ևո­րու­թյամբ և հե­ տաքրք­րու­թյամբ, այլ հա­կա­ռա­կը՝ շատ ձանձ­րա­լի և եր­կար էին թվում հատ­կա­պես նկա­րագ­րու­թյուն­նե­րը: Սա­կայն երբ նույն գիր­քը կար­դա­ ցի ար­դեն ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­նե­ րին՝ 20 տա­րե­կա­նում, բո­լո­րո­վին այլ կերպ ըն­կա­լե­ցի: Ավե­լի լավ էի հաս­կա­նում հե­րոս­նե­րին, նրանց հո­ գե­վի­ճակ­ներն ու վար­քա­գի­ծը, նրանք ար­դեն ինձ հո­գե­հա­րա­զատ և մտե­ րիմ էին: Նույ­նը կա­րող եմ ասել նաև Լև Տոլս­տոյի «Ան­նա Կա­րե­նի­նա»-յի մա­սին: Երբ գիր­քը վե­րըն­թեր­ցե­ցի 4-րդ կուր­սում, հաս­կա­ցա, ըն­դու­նե­ ցի Տոլս­տոյի հե­րո­սու­հուն: Սա­կայն չէի ցան­կա­նա ապ­րել այն կյան­քով, որով ապ­րեց նա: - Ի՞նչն եք առա­ջին հեր­թին կար­ևո­րում գրա­կան ստեղ­ծա­ գոր­ծու­թյան մեջ:­ - Ըն­տա­նի­քի գա­ղա­փա­րը և հե­րո­ սի կեր­պա­րը: Ամեն մի հե­րո­սի ըն­

տա­նիք յու­րա­հա­տուկ է: Օրի­նակ՝ Լև Տոլս­տոյի «Պա­տե­րազմ և խա­ղա­ղու­ թյուն» վե­պում պատ­կեր­ված ըն­տա­նի­ քի գա­ղա­փարն եմ հա­ճախ մտա­բե­ րում: Ինձ հա­մար ըն­տա­նի­քի իդեալը Նա­տա­շայի և Պիեռ Բե­զու­խո­վի՝ ար­ դեն գր­քի վեր­ջում կազ­մա­վոր­ված ըն­ տա­նիքն է: Կար­ևո­րում եմ նաև հե­րո­սի կեր­պա­րը, նրա խո­րու­թյու­նը, նե­րաշ­ խար­հը, հո­գե­բա­նա­կան մո­տե­ցում­ նե­րը: Հատ­կա­պես հե­տաքրք­րում են այն գրա­կան հե­րոս­նե­րը, որոնք խորն են, առա­ջին հա­յաց­քից ոչ բո­լո­րին են հա­սա­նե­լի և բա­ցա­հայտ­վում են ողջ սյու­ժեի ըն­թաց­քում: - Նա­խընտ­րում եք միայն դրա­ կա՞ն գրա­կան հե­րոս­նե­րին...

- Բ­նավ՝ ո՛չ: Ես կար­ևո­րում եմ հե­րո­սի հո­գե­բա­նա­կան կեր­պա­րը: Նա կա­րող է ըն­դուն­վել, ըն­կալ­վել տար­բեր տե­սան­կյուն­նե­րից: Թե­կուզ առա­ջին հա­յաց­քից նա կա­րող է լի­ նել բա­ցա­սա­կան, բայց երբ ավե­լի խոր­քից ես սկ­սում ճա­նա­չել, հաս­կա­ նում ես նրա արարք­նե­րի դր­դա­պատ­ ճառ­նե­րը: Եր­բեմն լի­նում է այն­պես, որ հաս­կա­նում ես՝ հե­ղի­նա­կը փոր­ ձում է նրան դարձ­նել դրա­կան կեր­ պար, ավե­լի դրա­կան, քան այն կեր­ պար­նե­րը, որոնք սկզ­բում իդեալա­ կա­նաց­վում էին:­ Ինձ հե­տաքրք­րում են ոչ միայն գլխա­վոր հե­րոս­նե­րը, այլև երկ­րոր­ դա­կան կեր­պար­նե­րը: Փոր­ձում եմ ըն­թեր­ցա­նու­թյամբ բա­ցա­հայ­տել

նրանց վար­քագ­ծի այն դր­դա­պատ­ ճառ­նե­րը, որոնց շնոր­հիվ և որոնց ազ­դե­ցու­թյամբ փոխ­վում է նաև գլխա­վոր հե­րո­սի կյան­քը: - Ո՞ր ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի գրա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ ներն եք նա­խընտ­րում:­ - Ա­մե­նից շատ սի­րում եմ 18-19րդ դա­րե­րի գրա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­ թյուն­նե­րը: 18-րդ դարն իմ գի­տա­կան ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­նե­րի հետ է կապ­ ված, իսկ ժա­մա­նա­կի գե­ղեց­կու­ թյամբ առանձ­նաց­նում եմ 19-րդ դա­ րը: Գ­րա­կա­նու­թյան մեջ ինձ հե­ տաքրք­րում են այն ստեղ­ծա­գոր­ծու­ թյուն­նե­րը, որոնք պատ­մում են որ­ևէ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մա­սին. այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի պատ­մու­թյու­նը, մշա­կույ­թը, մի­ջա­վայ­րը, երկ­րի պատ­ մու­թյու­նը, ավան­դույթ­նե­րը, տվյալ հե­րո­սի զգաց­մունք­նե­րը: Ինձ հա­մար հե­տաքր­քիր չեն բնու­թյան նկա­րագ­րու­ թյուն­նե­րը: Ինչ վե­րա­բե­րում է երկ­րին, քա­ղա­քին կամ, օրի­նակ, տան դա­սա­ վոր­վա­ծու­թյա­նը, սե­ղա­նի վրայի պա­րա­գա­նե­րին, դրանց գույ­նին և այն ման­րունք­նե­րին, որոնք նկա­րագրում են մի ողջ դա­րաշր­ջան, դա այլ հարց է: Դրանց շնոր­հիվ ամեն ինչ ավե­լի պատ­կե­րա­վոր է դառ­նում:­ - Որ­տե՞ղ, ի՞նչ պայ­ման­նե­րում եք սի­րում ըն­թեր­ցա­նու­թյամբ զբաղ­վել: - ­Տար­վա մեծ մա­սը սի­րում եմ

քնե­լուց առաջ կար­դալ տա­նը՝ իմ սե­ նյա­կում, իսկ ամ­ռա­նը՝ քա­ղա­քից դուրս՝ ամա­ռա­նո­ցում կամ այ­գում: Ցա­վոք, վեր­ջին մի քա­նի տա­րի­նե­րին գե­ղար­վես­տա­կան գիրք կար­դա­լու ժա­մա­նակ շատ չեմ ու­նե­ցել: Մաս­ նա­գի­տա­կան գր­քեր կար­դում եմ կա՛մ լսա­րա­նում, կա՛մ էլ տա­նը՝ հա­մա­ կարգ­չի դի­մաց: - Է­լեկտ­րո­նայի՞ն, թե՞ տպա­գիր գր­քեր...

- ­Միան­շա­նակ՝ տպա­գիր: Էլեկտրո­նային տար­բե­րա­կով գր­քե­րը տպում եմ և նոր կար­դում: Գիր­քը, ան­կախ մաս­նա­գի­տա­կան, թե գե­ղար­վես­ տա­կան լի­նե­լուց, ասես առան­ձին «մարդ» լի­նի: Ամեն գիրք ու­նի իր պատ­ մու­թյու­նը, և ձեռքդ վերց­նե­լով հաս­ կա­նում ես, թե ինքն ինչ է ու­զում քեզ ասել: - Ըստ Ձեզ՝ ո՞րն է այն գիր­քը, որ պետք է յու­րա­քան­չյուր ոք ըն­ թեր­ցի: - ­Նախ առա­ջի­նը պետք է կար­դան Աստ­վա­ծա­շուն­չը, քա­նի որ դա գլ­խա­ վոր գիրքն է յու­րա­քան­չյու­րի հա­մար: Այն­տեղ կա­րող ենք գտ­նել մեզ հու­ զող շատ հար­ցե­րի պա­տաս­խան­ներ և խնդիր­նե­րի լու­ծում­ներ: Մարդ որ­քան շատ գիրք կար­դա, այդ­քան շատ նոր եզ­րեր կբա­ցա­հայ­տի իր հա­մար: Ամեն մի գիրք կօգ­նի կյան­քի պատ­մու­թյան մի էջ հաղ­թա­հա­րել: Գր­քե­րում կա­րող ես գտ­նել քո մեջ ծա­գած հար­ցե­րի պա­տաս­խան­նե­րը: - Ու­նե՞ք գրա­դա­րան: Ի՞նչ գրքեր են գե­րակշ­ռում այն­տեղ:­ - Ի­հար­կե, ու­նեմ, ան­գամ՝ մի քա­նի սե­նյակ­նե­րում: Մե­ծա­մաս­նու­ թյու­նը ռուս գրա­կա­նու­թյուն է: Ու­նեմ Տոլս­տոյի, Պուշ­կի­նի, Չե­խո­վի հա­ վա­քա­ծու­նե­րը, Բալ­զա­կի, Բուլ­գա­կո­ վի, Ախ­մա­տո­վայի գր­քե­րը: Ու­նեմ նաև հայ գրա­կա­նու­թյու­նից գր­քեր: - Գր­քի ընտ­րու­թյունն ինչ­պե՞ս եք կա­տա­րում: - ­Մայ­րի­կիս եմ հարց­նում, թե ինչ գիրք վերց­նեմ, որ հե­տաքրք­րու­թյամբ և հա­ճույ­քով կար­դամ: Կամ կար­դում եմ այն գր­քե­րը, որոնք դեռ չեմ կար­ դա­ցել: Սկ­սել եմ կար­դալ Ֆրանց Վեր­ֆե­լի «Մու­սա լե­ռան քա­ռա­սուն օրը» գիր­քը: Ինչ կար­դա­ցել եմ, դեռ պատ­մու­թյան և գլ­խա­վոր հե­րո­սի հո­ գե­վի­ճա­կի նկա­րագ­րու­թյուն­ներն են:­ - Ա­վե­լի հա­ճախ գիրք ստա­ նո՞ւմ եք, թե՞ նվի­րում: - Ն­վի­րում եմ: - ­Ձեր սի­րե­լի գր­քե­րի՞ց եք նվի­ րում: - ­Հիմ­նա­կա­նում՝ այո՛, բա­ ցա­ռու­թյամբ մեր տան ան­դամ­նե­ րից, որոնց նվի­րում եմ գր­քեր, որոնք դեռ չկան մեր գրա­դա­րա­նում: Օրի­ նակ՝ մայ­րի­կիս վեր­ջին նվե­րը «100 великих» գր­քե­րի շար­քից էր:­ - Արդյո՞ք Ձեր կեր­պա­րը գտել եք որ­ևէ գր­քում:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

- ­Կար­դա­լով ցան­կա­ցած գե­ղար­վես­տա­կան ստեղ­ծա­ գոր­ծու­թյուն՝ ես դառ­նում եմ այդ գր­քում նկա­րագր­վող իրա­դար­ձու­թյուն­նե­րի մաս­ նա­կի­ցը: Սա­կայն եթե մի պահ խոր­հեմ, ապա կցան­ կա­նամ հայտն­վել «Պա­տե­ րազմ և խա­ղա­ղու­թյուն» վե­ պում, զգալ, թե ինչ­պես և ին­չով էր շն­չում Ռու­սաս­տա­ նը 19-րդ դա­րում:­ - Ինչ­պի­սի՞ն կլի­ներ աշ­խարհն առանց գրքե­րի: - ­Չեմ պատ­կե­րաց­նում: Մենք չէինք իմա­նա ան­գամ, թե մենք ով ենք, որ­տե­ղից ենք եկել: Չէինք ու­նե­նա ան­ ցյալ, հետ­ևա­բար՝ նաև ներ­ կա և ապա­գա: Ամեն ինչ հիմն­վում է ան­ցյա­լի վրա, և բուր­գի պես հա­վաք­վե­լով՝ ստեղծ­վում է մեր ներ­կան: Այդ­պես մենք դառ­նում ենք այն, ինչ կանք այ­սօր: - Գր­քերն ի՞նչ են փո­ խել Ձեր կյան­քում: - Գր­քերն իմ կյան­քի առան­ձին ժա­մա­նա­կա­հատ­ ված­նե­րում ինձ օգ­նել են, որ­պես­զի մտո­վի հե­ռա­նամ այս կյան­քից և հայտն­վեմ իրա­կա­նու­թյու­նից շատ հե­ ռու՝ թե­կուզ և անի­րա­կան աշ­խար­հում:­ - Ո՞ր գր­քի սյու­ժեում կցան­կա­նայիք հայտնը­ վել:­ - Ա­մե­նայն հա­վա­նա­ կա­նու­թյամբ Մի­խայիլ Լեր­ մոն­տո­վի «Մեր ժա­մա­նա­կի հե­րո­սը» գր­քում կամ Պուշ­կի­ նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­ րում (բա­ցի՝ հե­քիաթ­նե­րից): Ինձ գրա­վում է 19-րդ դա­րը, կցան­կա­նայի ապ­րել այդ դա­րաշր­ջա­նում: - Ն­շեք որ­ևէ ար­տա­հայ­ տու­թյուն գր­քե­րից, որը տպա­վո­րել է Ձեզ:­ - Ա­լեք­սանդր Գրի­բոյե­դո­ վի «Եր­ջա­նիկ­նե­րը ժա­մին չեն նա­յում» ար­տա­հայ­տու­ թյու­նը «Խել­քից պա­տու­հաս» կա­տա­կեր­գու­թյու­նից: - Գիրք, որ խոր­հուրդ կտաք կար­դալ: - Ս­տե­ֆան Ցվեյ­գի ստեղ­ ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը: Կա­ ռանձ­նաց­նեի նաև Գրի­ գո­րի Բե­լի­խի և Ալեք­սեյ Պան­տե­լեևի «Շ­կիդ հան­րա­ պե­տու­թյու­նը» գիր­քը: Այն ար­կա­ծային լավ ստեղ­ծա­ գոր­ծու­թյուն է, մա­սամբ՝ կեն­սագրա­կան ման­կա­կան վի­պակ անօթ­ևան, ծնո­ղա­ զուրկ, մու­րաց­կան երե­խա­ նե­րի կյան­քի և ճա­կա­տագրե­ րի մա­սին: Այն­տեղ առ­կա են այն­պի­սի զգաց­մունք­ներ, այն­պի­սի բնա­վո­րու­թյան գծեր, որոնց ըն­կա­լու­մը յու­ րա­քան­չյու­րին կօգ­նի այս կյան­քում:­ - Որ­պես վեր­ջա­բան...

- Կ­ցան­կա­նայի, որ մար­ դիկ, որ­քան հնա­րա­վոր է, շատ կար­դան:

25

| www.ysu.am

Քի­լիան Վա­վու. «Եր­բեմն մեզ հենց մի քայլ է պետք սթ­րես­նե­րից խու­սա­փե­լու հա­մար»

­ ոյեմ­բե­րի 23­-ին Ն ԵՊՀ­-ու­մ տե­ղի ու­նե­ցավ հան­դի­պում Ամս­տեր­դա­ մի VU հա­մալ­սա­րա­նի դոկ­տոր, մի­ջազ­գային HR մաս­նա­գետ Քի­լիան Վա­ վո­ւի հետ: Ք­նար Մի­սա­կյան ­Հան­դի­պու­մը կազ­մա­կերպ­ վել էր ԵՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­նե­ րի և կա­րիերայի կենտ­րո­նի և Բան­կային կա­ռա­վար­ման դպ­րո­ցի (Banking Management School - BMS) հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյան շր­ջա­նա­կում: Դոկ­տոր Վա­վուն հան­դիպ­ման ըն­թաց­ քում հան­դես եկավ «Աշ­խա­ տան­քային սթ­րե­սի կա­ռա­վա­ րում» խո­րագ­րով դա­սա­խո­սու­ թյամբ և ներ­կա­յաց­րեց աշ­խա­ տան­քային սթ­րե­սի կա­ռա­վար­ ման մե­խա­նիզմ­նե­րը: ­Քի­լիան Վա­վուն եր­կար տա­րի­ներ տար­բեր ՄՌԿ (մարդ­կային ռե­սուրս­նե­րի կա­ ռա­վա­րում) ղե­կա­վար պաշ­ տոն­ներ է զբա­ղեց­րել Հո­լան­ դիայում, Մո­նա­կո­յում, Բել­ գիայում և Հնդ­կաս­տա­նում։ Նա աշ­խա­տել է հո­լան­դա­կան ABN-AMRO բան­կում՝ որ­պես ՄՌԿ ղե­կա­վար, եղել է նաև բան­կի արևմ­տյան ու հա­րա­ վային Եվ­րո­պայի գլ­խա­վոր գոր­ծըն­կե­րը: 2010 թվա­կա­ նին դոկ­տո­րի կո­չում է ստա­ցել Ամս­տեր­դա­մի VU հա­մալ­սա­ րա­նում։ Ներ­կա­յումս որ­պես պրո­ֆե­սոր աշ­խա­տում է հո­ լան­դա­կան VU և ամե­րի­կյան Webster հա­մալ­սա­րան­նե­րում: Դա­սա­խո­սու­թյուն­ներ է կար­

դում 6 լե­զու­նե­րով: ­ Այդ ամե­նից զատ՝ շուրջ 12 տա­րի է, ինչ մաս­նա­գե­տը տնօ­ րի­նում է նաև Ամս­տեր­դա­մի VU հա­մալ­սա­րա­նին կից «Human Research» ըն­կե­րու­թյու­նը, որը 12 երկր­նե­րի (նաև Հա­յաս­տա­ նի) շուրջ 17.000 աշ­խա­տա­կից­ նե­րի շր­ջա­նում իրա­կա­նաց­ նում է նրանց հա­վա­տար­մու­ թյան և ար­դյու­նա­վե­տու­թյան հե­տա­զո­տու­թյուն­ներ: ­Հան­դիպ­ման սկզ­բում ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի, շր­ջա­նա­վարտ­ նե­րի և հա­սա­րա­կայ­նու­թյան հետ կա­պե­րի գծով պրո­ռեկ­ տոր Ռու­բեն Մար­կո­սյա­նը, ող­ ջու­նե­լով հան­դիպ­ման մաս­նա­ կից­նե­րին, հույս հայտ­նեց, որ մի­ջո­ցա­ռումն ար­դյու­նա­վետ կլի­նի, իսկ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ թյու­նը՝ շա­րու­նա­կա­կան: ­Քի­լիան Վա­վուն, դա­սա­ խո­սու­թյան ըն­թաց­քում խո­սե­ լով մարդ­կային ռե­սուրս­նե­րի կա­ռա­վար­ման մա­սին, այն սահ­մա­նեց որ­պես ռազ­մա­վա­ րա­կան և հա­մա­ձայ­նեց­ված մո­տե­ցում կազ­մա­կեր­պու­թյան ամե­նաար­ժե­քա­վոր ակ­տիվ­ նե­րի՝ աշ­խա­տա­կից­նե­րի կա­ ռա­վար­մա­նը. «Ռազ­մա­վա­րա­ կան ասե­լով նկա­տի ու­նենք, որ դրա ար­դյուն­քում պետք է հաս­նել ինչ­-որ բա­նի, իսկ դա հենց ձեր կազ­մա­կեր­պու­թյան բիզ­նես նպա­տակն է: Եթե դուք ու­զում եք դառ­նալ մարդ­կային ռե­սուրս­նե­րի կա­ռա­վար­ման լավ մաս­նա­գետ, ապա պետք է լավ իմա­նաք ձեր կազ­մա­ կեր­պու­թյան հիմ­նա­կան նպա­ տակ­նե­րը և օգ­նեք, որ աշ­խա­ տա­կից­նե­րը գնան հենց այն ճա­նա­պար­հով, որը տա­նում է

դե­պի նպա­տակ­նե­րի իրա­կա­ նա­ցում»: HR մաս­նա­գե­տը խոր­հուրդ տվեց նաև կա­ռա­վար­ման մե­ խա­նիզմ­նե­րը հա­մա­պա­տաս­ խա­նեց­նել մի­ջա­վայ­րին. «Հի­ շե՛ք, որ ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քում շատ բան է փոխ­վում, ին­չի ար­դյուն­քում փոխ­վում է նաև մարդ­կանց վար­քա­գի­ծը, իսկ եթե դուք դա հաշ­վի չառ­նեք, ձեր կա­ռա­վա­րու­մը սխալ և անար­դյու­նա­վետ կլի­նի: Հի­շե՛ք նաև, որ ձեր պլա­նա­վո­րու­մը պետք է նույն­քան հա­մա­լիր լի­ նի, որ­քան ձեր կազ­մա­կեր­պու­ թյունն է»: ­Քի­լիան Վա­վուն, ան­դրա­ դառ­նա­լով սթ­րե­սին, ասաց, որ հո­գե­բա­նա­կան տե­սան­կյու­ նից այն դի­տարկ­վում է ո՛չ չա­ փա­զանց բա­ցա­սա­կան և ո՛չ էլ դրա­կան եր­ևույթ. «Սթ­րես­ներն օգ­նում են գո­յատ­ևել, բայց դրանց շատ առ­կա­յու­թյունն

ար­դեն վնա­սա­կար է: Շատ սթ­րես­ներ էներ­գիայի ան­կման են հան­գեց­նում, ին­չը, իհար­կե, ազ­դում է աշ­խա­տու­նա­կու­թյան ար­դյու­նա­վե­տու­թյան վրա: Ձե­ զա­նից պա­հանջ­վե­լու է կա­ռա­ վա­րել նաև սթ­րես­նե­րը»: ­Բա­նա­խո­սի հա­մոզ­մամբ՝ եթե մի բան ճն­շող է, և այն կա­ րող է հան­գեց­նել սթ­րե­սի, ապա պետք է ան­պայ­ման որ­ևէ բան անել՝ փոր­ձե­լով փո­խել իրա­վի­ ճա­կը կամ խու­սա­փե­լով դրա­ նից: «­Մի ան­գամ իմ դի­մաց կանգ­նեց ինչ­-որ մեկն ու փա­ կեց տե­սա­դաշտս: Ես սկ­սե­ցի բղա­վել, հետ­ևիցս ինչ­-որ մեկն ասաց, որ կա­րող եմ մի քայլ աջ գնալ ու նո­րից տես­նել: Եր­ բեմն մեզ հենց մի քայլ է պետք սթրես­նե­րից խու­սա­փե­լու հա­ մար: Փոր­ձե՛ք տի­րա­պե­տել ձեզ ու խո­րը շն­չե՛ք»,- եզ­րա­փա­կեց մաս­նա­գե­տը:

26

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ԵՊՀ-ն վառ է պա­հում ան­մահ­նե­րի հի­շա­տա­կը

Մոնթե Մելքոնյանը

­Նոյեմ­բե­րի 11­-ին «Մայր Հա­յաս­ տան» ռազ­մա­կան պատ­մու­թյան թան­գա­րա­նում տե­ղի ու­նե­ցավ Հա­յաս­տա­նի Ազ­գային հե­րոս Մոն­թե Մել­քո­նյա­նի 60­-ա­մյա­կին նվիր­ված մի­ջո­ցա­ռում: Նոյեմ­բե­ րի 28­-ին էլ զոհ­ված սփյուռ­քա­հայ ու­սա­նող­-ա­զա­տա­մար­տիկ Մհեր Ջուլ­հա­ճյա­նի 50­-ա­մյակն էր: ­ ատ­րաս­տեց Պ Ս­լա­վա Բա­դա­լյա­նը ­Մոն­թե Մել­քո­նյա­նի 60­-ա­մյա­կին նվիր­ված մի­ջո­ցա­ռու­մը նա­խա­ձեռ­նել էին «Մայր Հա­յաս­տան» ռազ­մա­կան

պատ­մու­թյան թան­գա­րանն ու ԵՊՀ «Վար­դա­նանք» ռազ­մա­հայ­րե­նա­սի­րա­ կան դաս­տիարա­կու­թյան ակում­բը: ­Մի­ջո­ցառ­մա­նը ներ­կա էին ԵՊՀ պատ­մու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Էդիկ Մի­նա­սյա­նը, «Վար­դա­նանք» ակում­բի նա­խա­գահ Սա­թե­նիկ Աբ­րա­ հա­մյա­նը, փոխ­նա­խա­գահ Ռու­զան­նա Կր­պե­յա­նը, ու­սա­նող­ներ և ու­րիշ­ներ: ­Մի­ջո­ցառ­ման մեկ­նարկն ազ­դա­րար­ վեց զան­գե­րի ղո­ղան­ջով, ծա­ռա­տուն­ կով, ՀՀ օրհ­ներ­գով: Այն վա­րում էր ԵՊՀ «Վար­դա­նանք» ամ­սա­թեր­թի գլ­խա­վոր խմ­բա­գիր, աս­մուն­քող Նաի­րա Զեյ­նալյա­նը: ­Ցե­րե­կույ­թի ըն­թաց­քում ելույթ ու­նե­ցան Մոն­թեի մար­տա­կան ըն­կեր­ նե­րը: Հե­րո­սի մա­սին իրենց հու­շե­րը, տպա­վո­րու­թյուն­նե­րը ներ­կա­յաց­րին ՀՀ պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րա­րի խորհրդա­կան Վար­դան Ավե­տի­սյա­ նը, գե­նե­րալ-մայոր­ներ Ար­կա­դի ՏերԹադևո­սյա­նը, Հմա­յակ Հա­րո­յա­նը, Աստ­վա­ծա­տուր Պետ­րո­սյա­նը, գն­դա­ պետ Աի­դա Սե­րո­բյա­նը: «­Մոն­թեն շատ չէր խո­սում: Սի­րում էր զեն­քը. ասես զեն­քի հետ ծն­ված լի­ ներ: Նա մեր հարս­տու­թյունն էր, հույ­սը, մեր ժո­ղովր­դի փա­րո­սը»,- ասաց գե­նե­ րալ-մայոր Ար­կա­դի Տեր-Թադ­ևո­սյա­նը: «­Մայր Հա­յաս­տան» ռազ­մա­կան պատ­մու­թյան թան­գա­րա­նը Մոն­թեի 60­-ա­մյա­կի առի­թով հան­դես էր եկել նաև նոր ցու­ցադ­րու­թյամբ՝ հան­րու­թյա­ նը ներ­կա­յաց­նե­լով այն­պի­սի փաս­տեր ու նկար­ներ, որոնք մինչ այժմ հա­սա­նե­

լի չէին: ­Մի­ջո­ցա­ռումն ու­ղեկց­վեց երաժշ­տա­ կան ու պա­րային կա­տա­րում­նե­րով: ­Նոյեմ­բե­րի 28­-ին էլ Եռաբ­լուր պան­ թեոն՝ զոհ­ված սփյուռ­քա­հայ ու­սա­նող­ -ա­զա­տա­մար­տիկ Մհեր Ջուլ­հա­ճյա­նի շի­րի­մին էին այ­ցե­լել ԵՊՀ պրո­ֆե­սո­րա­ դա­սա­խո­սա­կան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ ցիչ­ներ, ու­սա­նող­ներ:­ Այ­ցը կազ­մա­կեր­պել էին ԵՊՀ «Վար­ դա­նանք» ռազ­մա­հայ­րե­նա­սի­րա­կան դաս­տիարա­կու­թյան ակումբն ու Աշ­ խար­հագ­րու­թյան և երկ­րա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տը: ­Հուշ-ցե­րե­կույ­թին ներ­կա էին ֆա­ կուլ­տե­տի դե­կան Մա­րատ Գրի­գո­րյա­ նը, «Վար­դա­նանք» ակում­բի նա­խա­ գահ Սա­թե­նիկ Աբ­րա­հա­մյա­նը, դա­սա­ խոս­ներ, հե­րո­սի մար­տա­կան ըն­կեր­ ներն ու հա­րա­զատ­նե­րը: Մ­հեր Ջուլ­հա­ճյա­նը ԵՊՀ աշ­խար­ հագ­րու­թյան և երկ­րա­բա­նու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի աս­պի­րանտ էր: Ֆա­կուլ­տե­ տի դե­կան Մա­րատ Գրի­գո­րյա­նը հի­շեց հե­րո­սի ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­նե­րը և ներ­կա­յաց­րեց Մհեր Ջուլ­հա­ճյա­նի մա­ սին իր տպա­վո­րու­թյուն­ներն ու հու­շե­րը: «Մ­հերն այ­սօր կդառ­նար 50 տա­րե­ կան: Երի­տա­սարդ լի­նե­լով հան­դերձ՝ բա­վա­կա­նին փոր­ձա­ռու էր: Ծն­ված ու մե­ծա­ցած լի­նե­լով Սփյուռ­քում՝ եկել էր Հա­յաս­տան ու ակ­տի­վո­րեն մաս­նակ­ ցում էր Ար­ցա­խյան շարժ­մա­նը: Օրե­րից մի օր եկավ ինձ մոտ ու ասաց, որ Ար­ ցա­խում իրա­վի­ճա­կը լար­ված է, ու ին­քը պետք է այն­տեղ լի­նի: Այն փոր­ձը, որը

Մհեր Ջուլհաճյանը

նա ձեռք էր բե­րել բեյ­րու­թյան պայ­քա­ րի ժա­մա­նակ՝ հայ­կա­կան թա­ղա­մա­սե­ րը պաշտ­պա­նե­լիս, օգ­տա­գոր­ծում էր նաև երի­տա­սարդ­նե­րին սո­վո­րեց­նե­լու և ավե­լի պատ­րաստ դարձ­նե­լու հա­մար»,ասաց Մա­րատ Գրի­գո­րյա­նը: «Մ­հերն այն մարդ­կան­ցից մեկն է, ով ան­տր­տունջ զո­հեց իրեն հա­նուն հայ­րե­ նի­քի: Նա սո­վո­րել էր Լի­բա­նա­նի ամե­ րի­կյան հա­մալ­սա­րա­նում: Նրան դր­սում մեծ առա­ջըն­թաց էր սպաս­վում, բայց նա որո­շեց լի­նել հայ­րե­նի­քում, ծա­ռայել հայ­րե­նի­քին»,- նշեց հե­րո­սի մար­տա­ կան ըն­կեր Իգոր Սարգ­սյա­նը: ­Ներ­կա­նե­րը ծա­ղիկ­ներ դրե­ցին Մհեր Ջուլ­հա­ճյա­նի շի­րի­մին, վար­դա­նանք­ ցի­ներն էլ հատ­ված­ներ աս­մուն­քե­ցին «Մհեր Ջուլ­հա­ճյան» գր­քից:

Հանձն­վե­ցին ուս­ման վար­ձի փոխ­հա­տուց­ման հա­վաս­տագ­րե­րը ­ ոյեմ­բե­րի 27­-ին ԵՊՀ­Ն ո­ւմ տե­ղի ու­նե­ցավ Ապ­ րի­լյան քա­ռօ­րյա պա­ տե­րազ­մում մար­տա­կան հեր­թա­պա­հու­թյուն իրա­ կա­նաց­րած ու­սա­նող­նե­րի ուս­ման վար­ձի փոխ­հա­ տուց­ման հա­վաս­տագ­րե­ րի հանձ­նու­մը: Ս­լա­վա Բա­դա­լյան ­Մի­ջո­ցառ­ման բաց­ման խոս­քով հան­դես եկավ ԵՊՀ ու­սա­նո­ղա­կան խորհր­դի փոխ­ նա­խա­գահ Դա­վիթ Ափո­յա­նը: Նա ող­ջու­նեց ներ­կա­նե­րին և կար­ևո­րեց Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա պա­տե­րազ­մի մաս­նա­կից­նե­րի նվի­րու­մը հայ­րե­նի­քին: ­Մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­ թյուն­նե­րին մաս­նակ­ցած ու­ սա­նող­նե­րին հա­վաս­տագ­րե­րը

հանձ­նեց քա­ռօ­րյա պա­տե­ րազ­մի մաս­նա­կից, «Մար­տա­ կան խաչ» 2-րդ աս­տի­ճա­նի շքան­շա­նա­կիր, ԵՊՀ Լ. Ազ­ գալ­դյա­նի ան­վան մար­տա­ կան պատ­րաս­տու­թյան ակում­ բի նո­րան­շա­նակ ղե­կա­վար

Գևորգ Մա­նու­կյա­նը: ­«Ինչ­պես նա­խորդ, այն­ պես էլ այս կի­սա­մյա­կում Հա­ յաս­տա­նի երի­տա­սար­դա­կան հիմ­նադ­րա­մը 2016 թ. ապ­րի­լի 2-6-ը մար­տա­կան հեր­թա­պա­ հու­թյուն ան­ցած ու­սա­նող­

նե­րին հատ­կաց­րեց ուս­ման վար­ձի 20% փոխ­հա­տու­ցում: Հա­վաս­տագ­րերն ու­սա­նող­նե­ րին փո­խան­ցում են բու­հե­րի ու­ սա­նո­ղա­կան խոր­հուրդ­նե­րը»,մեզ հետ զրույ­ցում ասաց ԵՊՀ ՈՒԽ փոխ­նա­խա­գահ Դա­վիթ Ափո­յա­նը: ­Հա­յաս­տա­նի երի­տա­սար­ դա­կան հիմ­նադ­րա­մի կող­մից փոխ­հա­տուց­վել են ինչ­պես պե­տա­կան, այն­պես էլ ոչ պե­ տա­կան և միջ­պե­տա­կան բու­ հե­րի ու­սա­նող­նե­րի ուս­ման վար­ձե­րը։ Ն­շենք նաև, որ ԵՊՀ-ն դեռևս 2016 թվա­կա­նին նա­ խա­ձեռ­նել էր «Ա­ջակ­ցու­թյուն զոհ­ված զին­ծա­ռայող­նե­րի ան­ չա­փա­հաս երե­խա­նե­րին» սո­ ցիալա­կան ծրա­գի­րը: 2016 թ.-ի մայի­սի 30­-ին կա­ յա­ցած ռեկ­տո­րա­տի նիս­տում քն­նարկ­վել էր ԵՊՀ ռեկ­տոր

Արամ Սի­մո­նյա­նի՝ Ապ­րի­լյան քա­ռօ­րյա պա­տե­րազ­մի օրե­ րին զոհ­ված սպա­նե­րի և ժամ­ կե­տային զին­ծա­ռայող­նե­րի ան­չա­փա­հաս երե­խա­նե­րին դրա­մա­կան օգ­նու­թյուն տրա­ մադրե­լու մա­սին առա­ջար­կը: Ար­դյուն­քում որոշ­վել էր զոհ­ ված սպա­նե­րի, պար­տա­դիր և ժամ­կե­տային զին­ծա­ռայող­նե­ րի ան­չա­փա­հաս երե­խա­նե­րից մե­կին յու­րա­քան­չյուր ամիս տրա­մադ­րել 40.000 դրամ, իսկ նույն ըն­տա­նի­քի յու­րա­ քան­չյուր հա­ջորդ երե­խային՝ 20.000 ՀՀ դրամ՝ մինչև չա­փա­ հաս դառ­նա­լը: Ընդ­հա­նուր առ­ մամբ 2016 թ.-ի հու­նի­սի 1-ից 24 զոհ­ված զին­ծա­ռայող­նե­րի ըն­ տա­նիք­նե­րի 57 ան­չա­փա­հաս երե­խա­ներ Մայր բու­հի կող­մից ստա­նում են ֆի­նան­սա­կան աջակ­ցու­թյուն:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

27

| www.ysu.am

Տաթ­ևիկ Սո­ղո­յան. «Ցա­վում եմ, որ մեր երի­տա­սար­դու­թյան մի ստ­վար զանգ­ված այ­սօր պայ­քա­րի ձգ­տում չու­նի» ­ աթ­ևիկ Սո­ղո­յա­նը սո­վո­րում է Տ ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի 4-րդ կուր­սում և որո­շել է մաս­նա­գի­տա­նալ սահ­մանդ­րա­ կան իրա­վուն­քի ոլոր­տում: Բազ­ մա­թիվ մր­ցույթ­նե­րի մաս­նակ­ցած և հաղ­թող ճա­նաչ­ված Տաթ­ևի­կը սի­րում է, երբ մր­ցա­նակ­նե­րը ձեռք են բեր­վում հա­մառ պայ­ քա­րի ար­դյուն­քում: Նա հա­մոզ­ ված է, որ հենց պայ­քա­րի բո­վում կա­րե­լի է կա­տա­րե­լա­գործ­վել և ավե­լի ու­ժեղ դառ­նալ: Ապա­գա իրա­վա­բա­նը ցան­կա­նում է հենց իր օրի­նա­կով ցույց տալ, որ կա­ րե­լի է հաս­նել մաս­նա­գի­տա­կան հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի և ու­նե­նալ եր­ ջա­նիկ ըն­տա­նիք: ­Պատ­մում է ին­քը՝ Տաթ­ևի­կը: ­ ա­նո­թա­նա­լիս Ծ սի­րում եմ նշել, որ ես ապա­գա իրա­վա­բան եմ ­Մաս­նա­գի­տու­թյանս ընտ­րու­թյու­ նը եղել է շատ վա­ղուց՝ մոտ 6-7 տա­ րե­կան էի, երբ առա­ջին պատ­կե­րա­ ցում­ներն էին արթ­նա­նում, թե ինչ է ար­դա­րու­թյու­նը, ինչ անար­դա­րու­ թյուն­ներ են լի­նում աշ­խար­հում: Մի օր էլ մե­քե­նայով երթ­ևե­կում էինք, երբ

գլխումս հետ­ևյալ հար­ցը ծա­գեց. ի՞նչ կլի­նի, երբ ինչ­-որ մեկն անար­դար վար­ վի իմ հա­րա­զատ­նե­րից մե­կի հետ, ես ի՞նչ կա­նեմ, ավե­լի ճիշտ՝ ի՞նչ կկա­րո­ ղա­նամ անել: Այդ մտ­քե­րով տար­ված՝ մայ­րի­կիս հարց­րի, թե կին դա­տա­վոր ընդ­հան­րա­պես լի­նում է: Մայ­րիկս էլ պա­տաս­խա­նեց, որ իհար­կե լի­նում է: Այդ պա­հից հաս­կա­ցա, որ ես կդառ­նամ կին դա­տա­վոր, ընդ որում՝ քրեական մաս­նա­գի­տաց­մամբ: Այդ ժա­մա­նակ դա ինձ հա­մար հե­ռա­վոր ու բաղ­ձա­լի նպա­տակ էր: Դպ­րո­ցա­կան տա­րի­նե­ րից սկ­սե­ցի մաս­նա­գի­տա­կան գի­տե­լիք­ ներս հարս­տաց­նել. հե­ռուս­տա­ցույ­ցով դա­տա­խա­ղեր ու իրա­վուն­քին վե­րա­բե­ րող հա­ղոր­դում­ներ էի դի­տում, գր­քեր կար­դում, ան­գլե­րեն պա­րա­պում և այլն: Մի բան հաս­տատ էր. ես իրա­վա­բան եմ դառ­նա­լու: Ըն­դու­նե­լու­թյան դի­մումհայ­տը լրաց­նե­լիս էլ միայն Իրա­վա­գի­ տու­թյան ֆա­կուլ­տետն եմ նշել: Բու­հի ընտ­րու­թյու­նը միան­շա­նակ է եղել, և այլ տար­բե­րակ չի էլ քն­նարկ­վել: Միշտ էլ իմա­ցել եմ, որ այս­տեղ կա մի դարբ­ նոց, որ­տե­ղից լա­վա­գույն իրա­վա­բան­ ներն են դուրս գա­լիս, և դա Մայր բուհն է: Գնա­լով հա­մոզ­վում եմ, որ դա ճշ­մա­ րիտ է: ­ Ու­զում եմ այս ոլոր­տում իմ ներդ­րումն ու­նե­նալ... ­Հա­յաս­տա­նյան իրա­վա­կան հա­մա­ կար­գը, իմ կար­ծի­քով, դեռ զար­գաց­ման փու­լում է: Մեր իրա­վա­բան­նե­րը շատ մր­ցու­նակ են, ակն­հայտ առա­վե­լու­ թյուն­ներ ու­նեն, բայց ինչ­-որ բան խան­ գա­րում է, որ­պես­զի ձևա­վոր­վի կա­յուն ու զար­գա­ցած իրա­վա­կան հա­մա­կարգ: Կար­ծում եմ, որ բա­ցե­րը շատ են՝ սկը­ սած քրեական ար­դա­րա­դա­տու­թյան ոլոր­տից մինչև օրենսդ­րա­կան բա­ցեր և իրա­վա­կի­րա­ռո­ղի ոչ բա­վա­րար իմա­ ցու­թյուն: Ես ու­զում եմ այդ հա­մա­կար­ գում լրաց­նել որ­ևէ բաց: Դրա հա­մար էլ ինչ­-որ առու­մով հետ եմ կանգ­նում քրեական մաս­նա­գի­տաց­ման իմ նպա­ տա­կից, որով­հետև կար­ծում եմ, որ այլ ոլորտ­նե­րում ես ավե­լի շատ կա­րող եմ օգ­նել և ավե­լի ար­ դյու­նա­վետ լի­նել: Մր­ցույթ­ներն իմ կյան­քի ա­րերք­նե­րից են Ես սի­րում եմ մր­ցակ­ ցել: Դեռևս դպ­րո­ցա­կան տա­րի­նե­րից մշ­տա­պես մաս­նակ­ցել եմ տար­ բեր մր­ցույթ­նե­րի և օլիմ­պիադա­նե­րի: 2015 թ.-ին մաս­նակ­ցել եմ Կենտ­րո­նա­կան բան­կի կող­մից կազ­մա­կերպ­ ված «Ֆի­նան­սա­կան ամիս» նա­խագ­ծին, որին ներգ­րավ­ված էին տն­տե­ սա­գի­տա­կան հոս­քե­րի ու­ սա­նող­նե­րը, և միայն ես էի, որ իրա­վա­բա­նի կր­թու­թյուն

էի ստա­նում: Նա­խագ­ծի ավար­տին ես առա­ջադր­վե­ցի որ­պես ֆո­րու­մի լա­վա­ գույն մաս­նա­կից և Հա­յաս­տա­նը Ֆրան­ սիայում ան­ցկաց­վե­լիք երի­տա­սար­դա­ կան մի­ջազ­գային ֆո­րու­մում ներ­կա­ յաց­նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ստա­ցա: Հա­մալ­սա­րա­նա­կան հա­ջո­ղու­թյուն­ ներս սկ­սե­ցին ան­ցած տար­վա­նից, երբ ես և ըն­կեր­ներս որո­շե­ցինք մաս­նակ­ ցել ԵՊՀ ՈԻԽ բա­նա­վե­ճի ակում­բին: Ստեղ­ծե­ցինք «Ա­լի­բի» թի­մը և մաս­նակ­ ցու­թյան հայտ ներ­կա­յաց­րինք: Պետք է խոս­տո­վա­նեմ, որ շատ էի տար­վել բա­նա­վե­ճով, սո­վո­րում էի նոր հնարք­ ներ, հմ­տա­նում այդ բնա­գա­վա­ռում: Հա­սանք ցան­կա­լի ար­դյուն­քի և հաղ­ թե­ցինք առաջ­նու­թյու­նում: Այս տար­վա մայի­սին ԵՊՀ ՈՒ­ԳԸ­-ի կող­մից էլ կազ­ մա­կերպ­վեց «Գի­տա­խոս» գի­տա­հան­ րա­մատ­չե­լի մր­ցույ­թը, ու երբ կար­դա­ցի հայ­տա­րա­րու­թյան տեքս­տը, հաս­կա­ ցա, որ ան­պայ­ման պետք է մաս­նակ­ ցեմ, որով­հետև իմ նպա­տակ­նե­րից մեկն էլ դա­սա­խոս դառ­նալն է: Միշտ էլ հե­ տաքրքր­վել եմ, թե ինչ­պես են խոսքն ազ­դե­ցիկ դարձ­նում, մատ­չե­լի խո­սում բարդ թե­մա­նե­րի մա­սին և այն­պես անում, որ իրենց լսեն: Ընտ­րե­ցի մեղ­ քի թե­ման: Ինձ հա­մար շատ հե­տաքր­ քիր է, թե ինչ­պես կա­րե­լի է իրա­վա­բա­ նա­կան սահ­մա­նում տալ մի եր­ևույ­թի, ին­չը հո­գե­բա­նա­կան բնույթ ու­նի: Եվ այդ հե­տաքր­քիր թե­ման ինձ հա­ջո­ղու­ թյուն բե­րեց, ու ես հաղ­թող ճա­նաչ­վե­ցի: Սեպ­տեմ­բե­րին էլ ԵՊՀ թի­մում հան­դես եմ եկել ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի և Մի­ջազ­գային իրա­վա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան գեր­մա­նա­կան հիմ­նադ­րա­մի (IRZ) կող­մից կազ­մա­ կերպ­ված դա­տա­խաղ-մր­ցույ­թին, որ­ տեղ ոչ միայն մեր թի­մը հաղ­թեց, այլև ես ան­հա­տա­կան մր­ցա­նակ ստա­ցա «Լա­ վա­գույն պաշտ­պա­նա­կան ճառ» ան­վա­ նա­կար­գում: Ե­թե չկար­ևո­րես մր­ցա­նակ­նե­րը, ապա չես կա­րող լիար­ժեք վայե­լել հաղ­թա­նա­կը ­Չեմ հաս­կա­նում այն մարդ­կանց, ով­ քեր թե­րագ­նա­հա­տում են մր­ցա­նակ­նե­ րի դե­րը: Ես սի­րում եմ, երբ մր­ցա­նակ­ նե­րը ձեռք են բեր­վում դժ­վա­րին ու հա­ մառ պայ­քա­րի ար­դյուն­քում, ար­դա­րա­ ցիորեն: Պայ­քարն իմ կյան­քի գլ­խա­վոր բաղ­կա­ցու­ցիչ մա­սե­րից է, որով­հետև դրա բո­վում կա­տա­րե­լա­գործ­վում ես, իսկ վերջ­նա­կան նպա­տակն էլ հաղ­թելն է, մր­ցա­նա­կին հաս­նե­լը: ­ իաս­թա­փու­թյուն­ներն Հ մե­նուր են և շատ ­Եր­բեմն մտա­ծում եմ, որ եթե իմ նպա­տա­կը լավն է, բա­րի է, ապա ես պետք է ու­ղիղ ճա­նա­պար­հով հաս­նեմ այդ նպա­տա­կա­կե­տին, բայց այդ նույն ճա­նա­պար­հին հան­դի­պում են մար­դիկ, ով­քեր կոտ­րում են, իսկ ամե­նա­սար­սա­ փե­լին այն է, որ փոր­ձում են սահ­մա­նա­

փա­կել պայ­քա­րի ձգ­տու­մը: Ես ցա­վում եմ, որ մեր երի­տա­սար­դու­թյան մի ստը­ վար զանգ­ված այ­սօր պայ­քա­րի ձգ­տում չու­նի և հա­մոզ­ված է, որ միև­նույնն է, ոչինչ չի ստաց­վի: Հիաս­թա­փու­թյուն­ նե­րը պետք է ըն­կա­լել որ­պես նոր պայ­ քա­րի հա­մար տր­ված ժա­մա­նակ, որի ըն­թաց­քում պետք է դա­սեր քա­ղել ու նոր մար­տա­վա­րու­թյամբ դուրս գալ նոր պայ­քա­րի: ­ աս­նա­գի­տա­կան Մ շր­ջա­նա­կից զատ՝ հե­տաքրքր­վում են նաև ամեն ին­չով Գտ­նում եմ, որ մարդ պետք է զբաղ­ վի տար­բեր գոր­ծե­րով, բազ­մա­կող­մա­ նիորեն զար­գա­նա և գա­ղա­փար ու­նե­նա բո­լոր ոլորտ­նե­րից և բնա­գա­վառ­նե­րից: Ես ավար­տել եմ նաև Սա­րա­ջյա­նի ան­ վան երաժշ­տա­կան դպ­րո­ցը, նվա­գել եմ դաշ­նա­մուր, եր­գել եմ երգ­չախմ­բում: Սի­րում եմ ֆուտ­բոլ, պար­տա­դիր նա­ յում եմ մեր ազ­գային հա­վա­քա­կա­նի խա­ղե­րը, հետ­ևում երկ­րի հա­սա­րա­կա­ կան-քա­ղա­քա­կան կյան­քին: Փոր­ձում եմ ստեղ­ծա­գոր­ծել, բայց դրանք գաղտ­ նի եմ պա­հում. չեմ կար­ծում, որ ար­ ժա­նի են հրա­պա­րակ­ման: Ի դեպ, երբ Ֆրան­սիայում ան­ցկաց­վող «Եվ­րո­պա­ կան երի­տա­սար­դա­կան պառ­լա­մենտ» խո­րագ­րով մի­ջազ­գային ֆո­րու­մում ես ներ­կա­յաց­նում էի Հա­յաս­տա­նը, ինձ հարց­րին, թե որն է իմ ամե­նա­սի­րե­լի գրա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նը՝ ակըն­ կա­լե­լով, որ կլ­սեն հա­մաշ­խար­հային գրա­կա­նու­թյան գլուխ­գոր­ծոց­նե­րից մե­ կի անու­նը: Ես պա­տաս­խա­նե­ցի, որ ինձ հա­մար կա մի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն, որը կար­ծես կյան­քիս կար­գա­խո­սը դար­ձած լի­նի, որն ինձ հետ է հատ­կա­պես կյան­ քիս դժվա­րին պա­հե­րին, և դա Պա­րույր Սևա­կի «Որ­դուս» բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն է: Այն ծայ­րից ծայր ան­գիր գի­տեմ և ֆո­րու­մի ըն­թաց­քում սկ­սե­ցի ան­գլե­րեն թարգ­մա­նել: Ու­զում եմ Սևա­կի ծնն­դյան օրը` հուն­վա­րի 24­-ի­ն, հրա­պա­րա­կել ար­դեն ամ­բող­ջու­թյամբ թարգ­ման­ված տար­բե­րա­կը: ­ Իմ գերն­պա­տա­կը հայ­րե­նի­քիս օգ­տա­կար լի­նելն է Իմ նպա­տակն իմ օրի­նա­կով ցույց տալն է, որ կա­րե­լի է հա­ջո­ղու­թյան հաս­ նել, ու­նե­նալ աշ­խա­տանք, այլ նվա­ ճում­ներ և դրանք հա­մա­տե­ղել եր­ջա­նիկ ըն­տա­նի­քի հետ: Այ­սինքն՝ ու­զում եմ իմ օրի­նա­կով կոտ­րել այն կարծ­րա­տի­պը, որ կնոջ դեպ­քում հնա­րա­վոր չէ և՛ մաս­ նա­գի­տա­կան հա­ջո­ղու­թյուն­ներ գրան­ ցել, և՛ ըն­տա­նիք ու­նե­նալ: Երբ­ևէ չեմ ցան­կա­նա, որ հայ­րե­նիքս՝ որ­պես ար­ ժեք, ինձ հա­մար ար­ժեզրկ­վի: Ես մե­ծա­ ցել եմ մի ըն­տա­նի­քում, որ­տեղ հայ­րե­նի­ քը միշտ առաջ­նային է եղել: Ք­նար Մի­սա­կյան

28

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Դա­տա­րա­նը մաս­նա­կիորեն բա­վա­րա­րել է ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի հայ­ցը 2016 թ.-ին ԵՊՀ իրա­վա­ բա­նա­կան կլի­նի­կայի մի շարք ու­սա­նող­նե­րի ակ­ տիվ մաս­նակ­ցու­թյամբ նա­խա­ձեռն­վել և հայց է ներ­կա­յաց­վել ընդ­դեմ «Յու­քոմ» ՍՊԸ­-ի­: ­ ատ­րաս­տեց Պ Ք­նար Մի­սա­կյա­նը­ ԵՊՀ իրա­վա­բա­նա­կան կլի­նի­կայի ու­սա­նող­ներ Ան­ նա Հա­րու­թյու­նյա­նը, Սր­բու­հի Գրի­գորյա­նը, Ժան­նա Հա­կոբյա­նը, Հա­րու­թյուն Հով­հան­ նի­սյա­նը, Մե­րի Բա­դա­լյա­նը, Մե­րի Մա­մի­կո­նյա­նը, Ջա­նիկ Իվա­նյա­նը և Նա­րի­նե Թո­ րոսյա­նը ԵՊՀ իրա­վա­գի­տու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի քա­ղա­քա­ ցիական իրա­վուն­քի ամ­բիոնի դո­ցենտ, իրավ. գիտ. թեկ­նա­ծու Գրի­գոր Բեք­մե­զյա­նի գլ­խա­ վո­րու­թյամբ «Յու­քոմ» ՍՊԸ­-ի դեմ հայց էին ներ­կա­յաց­րել՝ պայ­մա­նագրային պար­տա­ վո­րու­թյուն­նե­րի կա­տար­ման և

բա­ժա­նոր­դային վճա­րի հա­մա­ չափ նվա­զեց­ման պա­հանջ­նե­ րով:­ Այդ գոր­ծով ու­սա­նող­նե­ րը գտ­նում են, որ «Յու­քոմ» ՍՊԸ-ն իրա­վունք չու­նի սահ­ մա­նա­փա­կե­լու Անգ­լիայի

պրե­միեր լի­գայի խա­ղե­րի հե­ռար­ձա­կու­մը «Матч ТВ» սպոր­տային ալիք­նե­րով և պար­տա­վոր է հա­տու­ցել սահ­ մա­նա­փակ­ման ար­դյուն­քում պատ­ճառ­ված վնաս­նե­րը: ­Շուրջ 1 տա­րի տևած դա­

տա­կան գոր­ծըն­թա­ցից հե­տո՝ 2017 թ.-ի նոյեմ­բե­րի 17­-ի­ն, դա­ տա­րա­նը հայ­ցը բա­վա­րա­րել է մաս­նա­կիորեն՝ «Յու­քոմ» ՍՊԸ­ -ին պար­տա­վո­րեց­նե­լով նվա­ զեց­նել բա­ժա­նոր­դային վճա­րը՝ սկ­սած 2016 թ.-ի օգոս­տոս ամ­

սից մինչև վճ­ռի փաս­տա­ցի կա­ տա­րու­մը: Դա­տա­րա­նը գտել է նաև, որ այլ հե­ռուս­տաըն­կե­ րու­թյան խա­ղե­րի ցու­ցադր­ման բա­ցա­ռիկ իրա­վուն­քի պայ­ ման­նե­րում «Յու­քոմ» ՍՊԸ-ն կա­րող է ու­նե­նալ սահ­մա­նա­ փակ­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն: Ներ­կա­յումս ու­սա­նող­ներն ու­ սում­նա­սի­րում են վճի­ռը և քըն­ նար­կում այն բո­ղո­քար­կե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը: Ն­շենք, որ Իրա­վա­բա­նա­ կան կլի­նի­կան (Ու­սա­նո­ղա­կան իրա­վա­բա­նա­կան խորհր­դատ­ վու­թյան կենտ­րոն) ԵՊՀ իրա­ վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի կա­ռուց­ված­քային ստո­րա­բա­ ժա­նում է, որը 1999 թվա­կա­նից ի վեր ու­սա­նող­նե­րի մի­ջո­ցով սո­ցիալա­պես անա­պա­հով քա­ ղա­քա­ցի­նե­րին իրա­վա­բա­նա­ կան ան­վճար ծա­ռա­յու­թյուն­ ներ է տրա­մադ­րում քրեական, քա­ղա­քա­ցիական, վար­չա­կան, առող­ջա­պա­հա­կան և փախըս­ տա­կան­նե­րի իրա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նու­թյան ոլորտ­նե­ րում:

«­Լու­սան­կար­չու­թյան իմաս­տը և փի­լի­սո­փա­յու­թյու­նը փաս­տի ար­ձա­նագ­րումն են» ­ ոյեմ­բե­րի 30­-ին ԵՊՀ փի­լի­սո­ Ն փա­յու­թյան և հո­գե­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տում տե­ղի ու­նե­ցավ «Է­տյուդ­ներ։ Լու­սան­կար­չու­թյան բնա­վո­րու­թյուն» խո­րագ­րով հան­դի­պու­մը լու­սան­կա­րիչ Հայկ Բար­սե­ղյա­նի հետ: Ք­նար Մի­սա­կյան ­Մի­ջո­ցա­ռու­մը կազ­մա­կերպ­վել էր ԵՊՀ փի­լի­սո­փա­յու­թյան և հո­գե­բա­նու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի, «Ո­գեշն­չում» հո­գե­ բա­նա­կան ար­վես­տա­նո­ցի և «Suggest Studio» ՀԿ­-ի կող­մից: ­Հան­դիպ­ման սկզ­բում ԵՊՀ փի­լի­սո­ փա­յու­թյան և հո­գե­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի ընդ­հա­նուր հո­գե­բա­նու­թյան ամ­ բիոնի դո­ցենտ Հրա­չյա Հա­րու­թյու­նյա­ նը, ներ­կա­յաց­նե­լով հյու­րին, նշեց, որ Հայկ Բար­սե­ղյա­նը «SOS TV»­-ի հե­ղի­ նակն է, հայտ­նի լու­սան­կա­րիչ ոչ միայն Հա­յաս­տա­նում, այլև աշ­խար­հում. «Հազ­վա­գյուտ ար­վես­տա­գետ­նե­րից է, ում գոր­ծե­րը վա­ճառ­վում են, այ­սինքն՝ մեր հյու­րը գոր­ծու­նյա է: Բա­նա­խոսն

Հայկ Բարսեղյանը

այ­սօր կներ­կա­յաց­նի, թե ինչ ար­վեստ է լու­սան­կար­չու­թյու­նը»: ­Հայկ Բար­սե­ղյանն իր դա­սա­խո­սու­ թյու­նը սկ­սեց այն պն­դու­մից, որ լու­սան­կար­չու­թյունն ինք­նաար­տա­հայտ­ման ձև է, իսկ ինք­նաար­տա­հայտ­ման հա­ մար յու­րա­քան­չյու­րը պետք է նախ­ևա­ ռաջ ճա­նա­չի ինքն իրեն. «Ինք­նաար­ տա­հայ­տու­մը պետք է սկս­վի այն գի­ տակ­ցու­մից, թե մենք ինչ­քան քիչ ժա­ մա­նակ ու­նենք: Եթե վերց­նենք մար­դու

մի­ջին վի­ճա­կագ­րա­կան տա­րի­քը, ապա ժա­մա­նա­կի ան­սահ­մա­նու­թյան մեջ այն շատ չն­չին է: Հի­շե՛ք, որ յու­րա­քան­չյուր տա­րին շատ թանկ է: Եթե դուք ստեղ­ ծա­գոր­ծե­լու եք փող աշ­խա­տե­լու կամ առօ­րյա հոգ­սե­րը թեթ­ևաց­նե­լու հա­մար, իմ կար­ծի­քով, այդ դեպ­քում դուք չեք ինք­նաար­տա­հայտ­վի, ձեր կյանքն էլ միապա­ղաղ ու անի­մաստ կդառ­նա»: ­Խո­սե­լով լու­սան­կա­րի և իրա­կա­նու­ թյան միջև կա­պի մա­սին՝ Հայկ Բար­ սեղյա­նը նշեց, որ մեր ըն­կա­լիչ­ներն ու­ նակ չեն տես­նե­լու բնու­թյան մեջ առ­կա բո­լոր գույ­նե­րը, և նույ­նը վե­րա­բե­րում է նաև լու­սան­կար­չա­կան ապա­րատ­նե­ րին. «Այս­տեղ հարց է առա­ջա­նում՝ լու­ սանկարն ար­տա­ցո­լո՞ւմ է իրա­կա­նու­ թյու­նը, թե՞ ոչ: Ավե­լի ժա­մա­նա­կա­կից հար­ցադ­րում էլ կա՝ լու­սան­կա­րը մշա­կե­ լու հա­մար պե՞տք է դի­մել հա­մա­կարգ­ չային ծրագ­րե­րի, թե՞ ոչ. այդ­պի­սով կխե­ղա­թյուր­վի՞ իրա­կա­նու­թյու­նը»:­ Իր առա­ջադ­րած հար­ցե­րին լու­սանկա­րի­չը պա­տաս­խա­նեց, որ լու­սանկար­չա­կան ապա­րատն էլ իրա­կա­նում չի ըն­կա­լում բո­լոր գույ­նե­րը. «Յու­րա­ քան­չյու­րի տե­սած կար­միր գույ­նը կա­

րող է տար­բեր­վել մյու­սի տե­սա­ծից, բայց բո­լոր լու­սան­կար­չա­կան ապա­ րատ­նե­րի ֆիք­սած կար­մի­րը նույնն է: Այ­սինքն՝ լու­սան­կա­րի­չը, տեխ­նո­լո­ գիանե­րի հնա­րա­վո­րու­թյամբ պայ­մա­ նա­վոր­ված, չի կա­րո­ղա­նում փո­խան­ցել իր տե­սա­ծը: Այս­տեղ էլ հենց օգ­նու­թյան են գա­լիս հա­մա­կարգ­չային ծրագ­րե­րը՝ օգ­նե­լով լու­սան­կար­չին փո­խան­ցել հենց իր տե­սած կար­միր գույ­նը: Ես վս­տահ ասում եմ՝ դուք ոչ միայն կա­րող եք օգ­ տա­գոր­ծել այդ ծրագ­րե­րը, այլև ինչ­-որ տեղ նույ­նիսկ պար­տա­վոր եք»: ­Հայկ Բար­սե­ղյա­նի հա­վաստ­մամբ՝ իրա­կա­նու­թյան խե­ղա­թյու­րու­մը կլի­ նի այն, երբ այդ ծրագ­րե­րի մի­ջո­ցով փո­խենք, ջն­ջենք կամ ավե­լաց­նենք օբյեկտ­ներ. «Լու­սան­կար­չու­թյան իմաս­տը և փի­լի­սո­փա­յու­թյու­նը փաս­տի ար­ձա­նագ­րումն են»: ­Մի­ջո­ցառ­ման ըն­թաց­քում լու­սանկար­չա­կան ար­վես­տով հե­տաքրքր­վող­ նե­րին Հայկ Բար­սե­ղյա­նը ներ­կա­յաց­ րեց նաև ոլոր­տի տեխ­նի­կա­կան նր­բու­ թյուն­ներն ու յու­րա­հատ­կու­թյուն­նե­րը և պա­տաս­խա­նեց հար­ցե­րին:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

29

| www.ysu.am

Հն­չե­ցին ճա­նաչ­ված ֆիլ­մե­րի սիր­ված եր­գե­րը Նոյեմ­բե­րի 28­-ին ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի դահ­լի­ճում տե­ղի ու­նե­ ցավ «Ճա­նաչ­ված ֆիլ­ մե­րի սիր­ված եր­գեր» խո­րագ­րով ռետ­րո հա­ մեր­գը: Ք­նար Մի­սա­կյան ­Պա­տե­ֆոն, ռա­դիո, եր­գեր, ճա­նաչ­ված ար­տա­հայ­տու­ թյուն­ներ հին ու սիր­ված ֆիլ­ մե­րից և ունկն­դիր­նե­րի հա­մար թեյ՝ խորհր­դան­շա­կան սպաս­ քով. ահա այս մի­ջա­վայ­րում էլ ան­ցավ ռետ­րո հա­մեր­գը, որը Մայր բու­հի 100­-ա­մյա­կին ըն­ դա­ռաջ կազ­մա­կեր­պել էր ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նը: ­Ռետ­րո հա­մեր­գի գա­ղա­ փա­րը ԵՊՀ ռեկ­տոր Արամ Սի­մո­նյա­նինն է եղել, բե­մադ­րող-ռե­ժի­սո­րը Մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի տնօ­րեն Կա­րի­նե Դավ­թյանն է, իսկ իրա­կա­ նաց­նող­նե­րը՝ կենտ­րո­նի սա­ նե­րը: ԵՊՀ ռեկ­տո­րը հան­դի­ սա­տե­սի շար­քե­րում էր, ներ­կա էին նաև ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րի, շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և հա­սա­ րա­կայ­նու­թյան հետ կա­պե­ րի գծով պրո­ռեկ­տոր Ռու­բեն Մար­կո­սյա­նը, ԵՊՀ հրա­տա­ րակ­չու­թյան տնօ­րեն Կա­րեն

Գրի­գո­րյա­նը, ԵՊՀ հո­գա­բար­ ձու­նե­րի խորհր­դի քար­տու­ղար Մի­քայել Մալ­խա­սյա­նը, պրո­ ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­սա­կան կազ­ մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ և ու­սա­ նող­ներ: ­Հա­մեր­գի մեկ­նար­կից առաջ ԵՊՀ պրո­ռեկ­տոր Ռու­ բեն Մար­կո­սյա­նը և Կա­րի­ նե Դավ­թյա­նը պատ­վոգ­րեր հանձ­նե­ցին նոյեմ­բե­րի 15­-ին ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի և «Ֆո­կուս» թի­մի հա­մա­տեղ կազ­մա­կեր­պած «IQ» մըր­ ցույ­թում բարձր ար­դյունք­ներ

գրան­ցած մաս­նա­կից­նե­րին՝ Տն­տե­սա­գի­տու­թյան և կա­ռա­ վար­ման ֆա­կուլ­տե­տի 4-րդ կուր­սի ու­սա­նո­ղու­հի Նա­րե Բաղ­դա­սա­րյա­նին, Ին­ֆոր­մա­ տի­կայի և կի­րա­ռա­կան մա­թե­ մա­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի մա­ գիստ­րա­տու­րայի 1-ի կուր­սի ու­սա­նող Տիգ­րան Թու­մա­նյա­ նին և Կեն­սա­բա­նու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի 3-րդ կուր­սի ու­սա­ նող Վա­հե Մով­սի­սյա­նին: ­Հա­մեր­գի ըն­թաց­քում Մշա­ կույ­թի կենտ­րո­նի սա­նե­րը ներ­ կա­յաց­րին 1950-1970­-ա­կան­

նե­րի խորհր­դային սիր­ված ֆիլ­մե­րի եր­գե­րը՝ զու­գորդ­ված պա­րային կա­տա­րում­նե­րով և թա­տե­րա­կան բե­մադ­րու­թյուն­ նե­րով: Հա­մեր­գային ծրագ­րի ավար­տից հե­տո ԵՊՀ պրո­ռեկ­ տո­րը հան­դես եկավ հա­մեր­ գային ծրա­գի­րը կա­տա­րե­լա­ գոր­ծե­լու, այն հայ-ռու­սա­կան դի­վա­նա­գի­տա­կան հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի հաս­տատ­ման 25­-ա­մյա­կին նվի­րե­լու և ՌԴ քա­ղա­քա­կան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ նե­րին՝ ի դեմս դես­պա­նի, հրա­

վի­րե­լու առա­ջար­կու­թյամբ:­ ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի տնօ­րեն Կա­րի­նե Դավ­թյանն էլ խոս­տա­ցավ, որ հա­մեր­գային ծրա­գի­րը կու­նե­նա նաև իր տրա­մա­բա­նա­կան շա­րու­նա­ կու­թյու­նը. «Կ­ներ­կա­յաց­նենք ոչ միայն 1970­-ա­կան թվա­կան­ նե­րից հե­տո նկա­րա­հան­ված խորհր­դային ֆիլ­մե­րի սիր­ված եր­գե­րը, այլև առան­ձին կանդ­րա­դառ­նանք խորհր­դա­հայ ֆիլ­մե­րի եր­գե­րին»:

ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րը կա­տա­րե­ցին նաև Ա. Հե­քի­մյա­նի եր­գե­րից ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի սա­ նե­րը նոյեմ­բե­րի 25­-ին մաս­նակ­ ցե­ցին Առ­նո Բա­բա­ջա­նյա­նի ան­ վան հա­մեր­գաս­րա­հում տե­ղի ու­ նե­ցած հա­մեր­գին: Մի­լե­նա Մկրտ­չյան

Մարիցա Թիլիքյանը

­Մի­ջո­ցա­ռու­մը, որը կազ­մա­կերպ­վել էր Ռու­սա­կան մշա­կույ­թի մի­ջազ­գային «Հար­մո­նիա» կենտ­րոն հա­սա­րա­կա­ կան կազ­մա­կեր­պու­թյան կող­մից, նվիր­ ված էր եր­գա­հան Ալեք­սեյ Հե­քի­մյա­նի 90­-ա­մյա­կին: ­«Ար­դեն եր­կար տա­րի­ներ են, ինչ մենք աշ­խա­տում ենք ու­սա­նող­նե­րի հետ: Այս­պի­սի մի­ջո­ցա­ռում­ներ հա­ճախ ենք կազ­մա­կեր­պում: Մեր նպա­տա­կը ոչ միայն Կոն­սեր­վա­տո­րիայի ու­սա­նող­ նե­րին, այլև մյուս բու­հե­րի եր­գող ու­սա­ նող­նե­րին ներգ­րա­վելն է այս փա­ռա­ տո­նե­րին»,- նշում է «Հար­մո­նիա» ՀԿ-ի

նա­խա­գահ Աի­դա Հա­րու­թյու­նյա­նը և հա­վե­լում, որ մեծ ու­րա­խու­թյուն է ապ­ րում, երբ տես­նում և զգում է՝ երի­տա­ սարդ­նե­րը հա­ճույ­քով են եր­գում, ըն­կա­ լում Ալեք­սեյ Հե­քի­մյա­նի ստեղ­ծա­գոր­ ծու­թյուն­նե­րը: Փա­ռա­տո­նի շր­ջա­նա­կում ելույթ ու­ նե­ցան Մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի երգ­չա­ խում­բը և մե­ներ­գիչ­նե­րը: Հա­մեր­գային ծրագ­րին մաս­նակ­ցում էին նաև Կի­նոյի և թատ­րո­նի պե­տա­կան ինս­տի­տու­տի սա­նե­րը, Եր­ևա­նի Մխի­թար Հե­րա­ցու ան­վան պե­տա­կան բժշ­կա­կան հա­մալ­ սա­րա­նի ու­սա­նող­նե­րը և այլք: ­«Ինձ հա­մար շատ հա­ճե­լի է այս բե­ մում գտն­վե­լը, քա­նի որ ամեն ան­գամ չէ, որ այս­պի­սի բե­մում այդ­պի­սի մե­ծա­նուն կոմ­պո­զի­տո­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­ նե­րից կա­տա­րե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ես ստա­նում»,- նշեց ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի սան, Ժուռ­նա­լիս­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նո­ղու­հի Մա­րի Ար­ շա­կյա­նը:­

ԵՊՀ սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­տե­տի մա­գիստ­րա­տու­րայի առա­ջին կուր­սի ու­սա­նող Անի Քո­չա­րյանն Ալեք­սեյ Հե­ քիմյա­նի 90­-ա­մյա­կին նվիր­ված հա­մեր­ գին ներ­կա­յա­ցավ «Ղա­րա­բաղ» եր­գով: «­Շատ մեծ պա­տաս­խա­նատ­վու­ թյուն է Ալեք­սեյ Հե­քի­մյա­նի 90­-ա­մյա­ կին ելույթ ու­նե­նա­լը: Նա հայ դա­սա­կան լա­վա­գույն կոմ­պո­զի­տոր­նե­րից է, ում ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը ես շատ եմ սի­րում»,- ասում է Անի Քո­չա­րյա­նը: ­Հա­մեր­գային ծրագ­րի մաս­նա­կից­նե­ րը ստա­ցան շնոր­հա­կա­լագ­րեր: ­Հա­վե­լենք նաև, որ ՀԽՍՀ ար­վես­ տի վաս­տա­կա­վոր գոր­ծիչ Ալեք­սեյ Հե­ քի­մյա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րից առա­վել հայտ­նի են «Գա­րուն է գա­լիս», «Բա­րի արա­գիլ», «Կ­ռո՛ւնկ, բա­րով դառ­նաս», «Եր­գի՛ր ինձ հա­մար», «Ղա­ րա­բա­ղի եղ­նիկ», «Իմ Հա­յաս­տան», «Ղա­րա­բաղ» եր­գե­րը:

30

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Հինգ կա­նայք, ով­քեր գծել են հայե­րի «Փր­կու­թյան քար­տեզ»­-ը ­ ոյեմ­բե­րի 8-ին Մայր բու­հի Ն մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի դահ­լի­ ճում տե­ղի ու­նե­ցավ «Փր­կու­թյան քար­տեզ» ֆիլ­մի ցու­ցադ­րու­թյու­ նը: ­Մի­լե­նա Մկրտ­չյան «Ն­րանք այդ­պես էլ չու­նե­ցան սե­փա­ կան ըն­տա­նիք, նրանք մնա­ցին հայե­րի մայ­րը». սա Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան 100-րդ տա­րե­լի­ցին նվիր­ված «Փր­կու­ թյան քար­տեզ»­-ի հե­րո­սու­հի­նե­րին՝ եվ­ րո­պա­ցի հինգ հու­մա­նիստ, մի­սիոներ կա­նանց բնու­թագ­րող ար­տա­հայ­տու­ թյուն­նե­րից մեկն է, որ հն­չում է ֆիլ­մում: ­Հայոց Ցե­ղաս­պա­նու­թյան տա­րի­նե­ րին Եվ­րո­պա­յում ձևա­վոր­վել էր մար­դա­ սի­րա­կան և մի­սիոնե­րա­կան շար­ժում: Լսե­լով հայ ժո­ղովր­դի կո­տո­րած­նե­րի լու­րը՝ Բո­ղո­քա­կան եկե­ղե­ցու բազ­մա­թիվ մի­սիոներ­ներ և գթու­թյան քույ­րեր մեկ­ նել են Փոքր Ասիա: ­«Այդ կա­նայք ապա­ցու­ցե­ցին, որ երկ­րային կյանք են եկել հենց այդ՝ մի­ սիոնե­րա­կան առա­քե­լու­թյամբ: Նրանք գնա­ցել և հայե­րին օգ­նու­թյան են հա­ սել այն­պի­սի վայ­րե­րում, որ­տեղ վտանգ էր սպառ­նում իրենց իսկ կյան­քին: Ես իրենց հա­մա­րում եմ Աստ­ծու զա­վակ­ ներ»,- նշեց ֆիլ­մի պրո­դյու­սեր Ման­վել Սա­րի­բե­կյա­նը: ­Ֆիլ­մը ԵՊՀ­-ո­ւմ ցու­ցադր­վեց Մշա­ կույ­թի կենտ­րո­նի կի­նոա­կում­բի և Հա­ յաս­տա­նի ազ­գային կի­նո­կենտ­րո­նի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան շր­ջա­նա­կում:

Լիամետ­րաժ փաս­տա­վա­վե­րագ­րա­կան ֆիլ­մի ռե­ժի­սորն Արամ Շահ­բա­զյանն է: «Փր­կու­թյան քար­տեզ» ֆիլ­մը նկա­ րա­հան­վել է 2015 թ-ի­ն: Նկա­րա­հա­նում­ ներն իրա­կա­նաց­վել են ինը երկրնե­ րում: Մինչ այժմ ֆիլ­մը ցու­ցադր­վել է 14 երկրնե­րի 31 քա­ղաք­նե­րում: Այն հիմ­ նա­կա­նում նկա­րա­հան­ված է իրա­կան փաս­տե­րի հի­ման վրա, որոնք տրա­մադ­րել են տար­բեր երկր­նե­րի պե­տա­կան ազ­գային ար­խիվ­նե­րը, թան­գա­րան­նե­ րը, ինչ­պես նաև ձեռք են բեր­վել ան­հա­ տա­կան պա­հոց­նե­րից: «­Ցե­ղաս­պա­նու­թյան թե­մայով ֆիլմ պատ­րաս­տե­լը չա­փա­զանց դժ­վար է: Դժ­վար է ոչ միայն հո­գե­բա­նա­կան

առու­մով: Այս թե­ման շատ ավե­լին է պար­տադ­րում, շատ ավե­լի ծանր է, քան այն հիմ­նա­կան խն­դի­րը, որը ցան­կա­ ցած կի­նոս­տեղ­ծող դնում է իր առաջ»,ասաց ֆիլ­մի սցե­նա­րի հե­ղի­նակ Ան­նա Սարգ­սյա­նը: ­Ֆիլ­մը պատ­մում է եվ­րո­պա­ցի հինգ կա­նանց՝ Կա­րեն Եփ­փեի, մի­սիոնե­րու­ հի­ներ Մա­րիա Յա­կոբ­սե­նի, Բո­դիլ Բյոր­ նի, Ալ­մա Յո­հան­սո­նի և Ան­նա Հեդ­վիգ Բյու­լի՝ հայ ժո­ղովր­դի հան­դեպ ու­նե­ցած ան­սահ­ման նվիր­վա­ծու­թյան մա­սին: Նրանք, թող­նե­լով իրենց բա­րե­կե­ցիկ կյան­քը, Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան տա­ րի­նե­րին եկել և օժան­դա­կել են հայ ժո­ ղովր­դին, մա­հից փր­կել բազ­մա­թիվ հայ

կա­նանց, որ­բա­ցած երե­խա­նե­րի: Ն­րանց գոր­ծու­նեու­թյու­նը ֆիլ­մում ներ­կա­յաց­նում է ֆին պատ­մա­բան, ցե­ ղաս­պա­նա­գետ Սվան­տե Լունդգ­րե­նը: Նա Ցե­ղաս­պա­նու­թյան, մահ­վան և ոճ­ րա­գոր­ծու­թյան ճա­նա­պար­հին զու­գա­ հեռ ուր­վագ­ծում է «Փր­կու­թյան քար­ տեզ»­-ը: Ֆիլ­մի ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան խմ­բի ան­ դամ­նե­րը՝ Ման­վել Սա­րի­բե­կյա­նը, Ան­նա Սարգ­սյա­նը և Հա­յաս­տա­նի ազ­գային կի­նո­կենտ­րո­նի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Աշոտ Համ­բար­ձու­մյա­նը, նշե­ցին, որ իրենց առջև խն­դիր էին դրել ստեղ­ծել Ցե­ղաս­պա­նու­թյան մա­սին պատ­մող այն­պի­ սի ֆիլմ, որը պետք է ուղղ­ված լի­ներ հա­մա­մարդ­կային լսա­րա­նին, այլ ոչ թե տե­ղային նշա­նա­կու­թյան ցա­վազրկման դեր կա­տա­րեր: Ու­սա­նող­նե­րը ֆիլ­մը դի­տե­լուց հե­տո ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան խմ­բի ներ­կա­յա­ցու­ ցիչ­նե­րի հետ քն­նար­կե­ցին այն:­ Ինչ­պես նշեց ֆիլ­մի պրո­դյու­սե­րը, «Փր­կու­թյան քար­տեզ»­-ը «Ման Փիք­ չըրս» ստու­դիայի հե­ղի­նա­կային ֆիլ­մա­ շա­րի առա­ջին ֆիլմն է: Երկ­րորդ ֆիլ­մում ծրագր­վում է ան­դրա­դառ­նալ այլ երախ­ տա­վոր­նե­րի: Ման­վել Սա­րի­բե­կյա­նը հա­վե­լեց, որ հնա­րա­վո­րինս փոր­ձե­լու են ներ­կա­յաց­նել նաև այն պատ­ճառ­նե­ րը, որոնք հան­գեց­րել են Ցե­ղաս­պա­նու­ թյա­նը: Հա­ջորդ ֆիլմն ավե­լի ծա­վա­լուն է լի­նե­լու. նա­խա­տե­սում են ներ­կա­յաց­ նել ոչ միայն հայե­րին, այլև հույ­նե­րին, ասո­րի­նե­րին և ազ­գային այլ փոք­րա­ մաս­նու­թյուն­նե­րին ցու­ցա­բեր­ված օգ­ նու­թյուն­նե­րը:

Չի­նա­րե­նով աս­մուն­քի մր­ցույ­թում հաղ­թել է ԵՊՀ ու­սա­նո­ղը ­ ոյեմ­բե­րի 16­-ին Եր­ևա­նի Ն Վ. Բրյու­սո­վի ան­վան պե­ տա­կան լեզ­վա­հա­սա­րա­կա­ գի­տա­կան հա­մալ­սա­րա­ նում ան­ցկաց­վեց «Չի­նա­ րե­նով աս­մուն­քի մր­ցույ­թը»: ­ ատ­րաս­տեց Պ Ք­նար Մի­սա­կյա­նը Մր­ցույ­թին, որն իր ձևա­չա­փով առա­ջին ան­գամ էր ան­ցկաց­վում, մաս­նակ­ցում էին ԵՊԼՀ Կոն­ֆու­ ցիոսի ինս­տի­տու­տի, Հայ-ռու­սա­ կան (Ս­լա­վո­նա­կան) և Եր­ևա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րան­նե­րի ու­սա­նող­նե­րը: Մր­ցույ­թի առա­ջին փու­լը հոկ­ տեմ­բե­րի 25­-ին կա­յա­ցել էր Կոն­ ֆու­ցիոսի ինս­տի­տու­տում, և դրա ար­դյուն­քում եզ­րա­փա­կիչ փուլ էին ան­ցել 12 մաս­նա­կից­ներ: Եզ­րա­փա­կիչ փու­լում մաս­

նա­կից­նե­րը ներ­կա­յաց­րել են Չի­նաս­տա­նի հայտ­նի բա­նաս­ տեղծ­ներ Սյու Ճի­մոյի, Ցանգ Յանգ­ծիացո­ւոյի և այլ հայտ­նի բա­նաս­տեղծ­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ ծու­թյուն­նե­րից: Մր­ցույ­թում ԵՊՀ-ն ներ­կա­ յաց­րել են Մի­ջազ­գային հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի 2-րդ կուր­սի ու­սա­նող­ներ Մա­նե Գաս­պա­րյա­նը, Գա­գիկ Հա­րու­ թյու­նյա­նը, Հրանտ Աբա­ջյա­նը և 3-րդ կուր­սի ու­սա­նող Ար­սեն Հով­ հան­նի­սյա­նը: Ժյու­րիի քվեար­կու­ թյան ար­դյուն­քում Մա­նե Գաս­ պա­րյա­նը զբա­ղեց­րել է առա­ջին տե­ղը: Ն­շենք նաև, որ մր­ցույ­թի ըն­ թաց­քում ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի 2-րդ կուր­սի ու­սա­նող Ան­նա Մես­ րո­պյանն էլ չի­նա­րե­նով կա­տա­ րել է «Պե­կի­նը ող­ջու­նում է քեզ» եր­գը:

Մանե Գասպարյանը

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

31

| www.ysu.am

ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րը մաս­նակ­ցում են Հան­րա­պե­տա­կան ու­սա­նո­ղա­կան մար­զա­կան խա­ղե­րին ՀՀ սպոր­տի և երի­տա­սար­դու­թյան հար­ցե­րի նա­խա­րա­րու­թյան կող­մից այս տա­րի առա­ջին ան­գամ իրա­կա­նաց­վում է «Հան­րա­պե­տա­կան ու­ սա­նո­ղա­կան մար­զա­կան խա­ղեր» ծրա­գի­րը, որին ակ­տի­վո­րեն մաս­ նակ­ցել են նաև ԵՊՀ ու­սա­նող­նե­րը: ­Մի­լե­նա Մկրտ­չյան ­Խա­ղե­րը մեկ­նար­կել են հոկ­տեմ­բեր ամ­սին և շա­րու­ նակ­վել նոյեմ­բե­րին: «Հան­ րա­պե­տա­կան ու­սա­նո­ղա­կան մար­զա­կան խա­ղե­րի» նպա­ տակն ու­սա­նո­ղու­թյան շր­ջա­ նում առողջ կեն­սա­կեր­պի ար­ մա­տա­վո­րումն է, ֆի­զի­կա­կան պատ­րաս­տու­թյան բա­րե­լա­վու­ մը և մար­զա­կան մի­ջո­ցա­ռում­ նե­րին ու­սա­նող­նե­րի ներգ­րա­ վու­մը: Մր­ցում­նե­րին մաս­նակ­ ցել են Հա­յաս­տա­նի և Ար­ցա­խի 14 բարձ­րա­գույն ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­ներ: ­Խա­ղերն ան­ցկաց­վել են եր­ կու փու­լով: Առա­ջին փու­լում բու­հե­րում բաս­կետ­բոլ, վո­լեյ­ բոլ, ֆուտ­զալ մար­զաձ­ևե­րում 1-ին տե­ղը զբա­ղեց­րած թի­մը, հրաձ­գու­թյուն օդամ­ղիչ հրա­ ցա­նով և հն­գա­մարտ մար­զաձ­ևե­րից 1-ի­ն, 2-րդ և 3-րդ տե­ ղե­րը զբա­ղեց­րած մար­զիկ­նե­րը մաս­նակ­ցել են եզ­րա­փա­կիչ հան­րա­պե­տա­կան փու­լին: Հա­մ ալ­ս ա­ր ա­ն ա­կ ան­ն ե­ր ը ներ­կա­յա­ցել են ֆուտ­զալ, վո­ լեյ­բոլ, հրաձ­գու­թյուն, ու­ժային եռա­մարտ և բաս­կետ­բոլ մար­ զաձ­ևե­րում: Վոյել­բո­լի մր­ցում­նե­րը մեկ­ նար­կել են հոկ­տեմ­բեր ամ­սին: Այդ մր­ցում­նե­րին մաս­նակ­ ցե­լու հայտ են ներ­կա­յաց­րել Եր­ևա­նում գոր­ծող 11 բու­հե­րի, ինչ­պես նաև Շի­րա­կի, Վա­ նա­ձո­րի, Գա­վա­ռի և Ար­ցա­խի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րան­նե­րի թի­մե­րը: ԵՊՀ վո­լեյ­բո­լի թի­մի մար­ զիչ, սպոր­տի վար­պետ Եր­վանդ Զա­քա­րյա­նը նշում է, որ թեև թի­մը զբա­ղեց­րել է 5-րդ հո­րի­ զո­նա­կա­նը, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ կա­րող էր ավե­լի լավ ար­դյունք գրան­ցել. «Ու­սա­նո­ղա­կան խա­ ղերն իրա­կա­նաց­վե­ցին բարձր մա­կար­դա­կով: Թի­մում կային տար­բեր տա­րի­քի ու­սա­նող­ներ, ան­գամ՝ աս­պի­րանտ: Ակ­տիվ մար­զում­նե­րը շա­րու­նա­կե­լու ենք, որ­պես­զի հա­ջորդ ան­գամ լա­վա­գույնս ներ­կա­յա­նանք»:­ Ու­ժային եռա­մար­տի մար­ զում­նե­րի ան­ցկաց­ման պայ­ ման­նե­րը որո­շում է մր­ցա­վա­ րա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վը՝ հիմք ըն­դու­նե­լով Պաո­ւեր­լիֆ­տին­գի

ԵՊՀ հրաձգության թիմը

մի­ջազ­գային ֆե­դե­րա­ցիայի կա­նո­նա­կար­գը: Ու­ժային եռա­ մար­տի մր­ցում­ներն ան­ցկաց­ վում են տղա­նե­րի և աղ­ջիկ­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյամբ: Այն իրա­ կա­նաց­վում է հրում պառ­կած դրու­թյուն մր­ցաձ­ևից: Ս­պոր­տի վար­պետ, ԵՊՀ ֆիզ­դաս­տիարա­կու­թյան ամ­ բիոնի դո­ցենտ Աշոտ Սարգըսյա­նը նշում է, որ ԵՊՀ մար­ զա­դահ­լի­ճի վե­րա­նո­րո­գու­մից հե­տո ու­սա­նող­ներն առա­վել մեծ ու­րա­խու­թյամբ և ոգ­ևո­րու­ թյամբ են սկ­սել մար­զում­նե­րը: «­Բու­հա­կան առաջ­նու­թյու­ նում առ­հա­սա­րակ ու­ժային եռա­մարտ չի եղել: Ու­սա­նո­

ղա­կան մար­զա­կան խա­ղե­րում ու­ժային եռա­մարտն առա­ջին ան­գամ էր ընդ­գրկ­վել: 12 բուհ ներ­կա­յաց­նող շուրջ 200 ու­սա­ նող է մաս­նակ­ցել այդ ստու­ գա­տե­սին: Բո­լորն էլ բա­վա­ կա­նին ու­ժեղ մար­զիկ­ներ էին: Այս խա­ղե­րին նույն­պես մեր և՛ տղա­նե­րը, և՛ աղ­ջիկ­ներն ար­ ժա­նիորեն ներ­կա­յաց­րին հա­ մալ­սա­րա­նը»,- ասում է Աշոտ Սարգ­սյա­նը:­ Ա­ռա­ջին հո­րի­զո­նա­կա­նը զբա­ղեց­րել են երեք հա­մալ­սա­ րա­նա­կան­ներ՝ ԵՊՀ պատ­մու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի 3-րդ կուր­ սի ու­սա­նող Ման­վել Ազիզյա­ նը, ԵՊՀ կեն­սա­բա­նու­թյան

Մանվել Ազիզյանը, Լիդա Ազաբյանը և Տիգրան Դավթյանը

ֆա­կուլ­տե­տի 1-ին կուր­սի ու­ սա­նող Տիգ­րան Դավ­թյա­նը և ԵՊՀ սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­ տե­տի 1-ին կուր­սի ու­սա­նո­ղու­ հի Լի­դա Ազա­բյա­նը: Երկ­րորդ հո­րի­զո­նա­կա­նը զբա­ղեց­րել է ԵՊՀ սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­ տե­տի 1-ին կուր­սի ու­սա­նո­ղու­ հի Վար­դա­նուշ Ավա­գյա­նը: «Ու­սա­նող­նե­րին հե­տաքրքրում և գրա­վում է ու­ժային եռա­մար­տը, որով­հետև նախ այն ան­հա­տա­կան մար­զաձև է: Բա­ցի դրա­նից՝ ու­ժային եռա­ մար­տում շատ քիչ խախ­տում­ ներ են հնա­րա­վոր՝ ի տար­բե­ րու­թյուն մյուս սպոր­տաձ­ևե­ րի»,- պար­զա­բա­նում է Աշոտ

Սարգ­սյա­նը: Մր­ցա­շա­րը տևել է 3 օր և ան­ցկաց­վել տար­բեր քա­շային կար­գե­րով: 67 և 48 քա­շային կար­գե­րում ներ­կա­յա­ցած հա­ մալ­սա­րա­նա­կան եր­կու աղ­ ջիկ­նե­րը՝ Լի­դա Ազա­բյա­նը և Վար­դա­նուշ Ավա­գյա­նը, ու­ ժային եռա­մար­տով զբաղ­վել են ըն­դա­մե­նը եր­կու ամիս: Ըստ մարզ­չի՝ եթե տղա­նե­րի գրան­ ցած ար­դյունք­նե­րը կա­րե­լի էր կան­խո­րո­շել, ապա աղ­ջիկ­նե­րը գե­րա­զան­ցե­ցին բո­լոր սպա­սե­ լիք­նե­րը: «­Մինչ ու­ժային եռա­մար­ տը ես վո­լեյ­բո­լով եմ զբաղ­վել: Ու­ժային եռա­մար­տը, ինչ­պես մյուս մար­զաձ­ևե­րը, ըստ իս, կյան­քի վի­տա­մին­ներ են: Ու նշա­նա­կու­թյուն չու­նի, թե ինչ սպոր­տաձ­ևով կզ­բաղ­վես: Դեռ շա­րու­նա­կե­լու եմ մարզ­վել և մաս­նակ­ցել այլ մր­ցում­նե­րի»,ասում է Լի­դա Ազա­բյա­նը:­ Ինչ վե­րա­բե­րում է հրաձգու­թյան մր­ցույ­թին, ապա այն ան­ցկաց­վել է օդամ­ղիչ հրա­ցա­ նով՝ 10 մետ­րից, 2 փորձ­նա­կան և 5 հաշ­վար­կային կրա­կոց­ նե­րով: ԵՊՀ­-ից հրաձ­գու­թյան ան­հա­տա­կան մր­ցում­նե­րին մաս­նակ­ցել են 6 ու­սա­նող­ներ՝ երեք տղա և երեք աղ­ջիկ: ԵՊՀ սո­ցիոլո­գիայի ֆա­կուլ­տե­տի երկ­րորդ կուր­սի ու­սա­նո­ղու­հի Ան­նա Դավ­թյա­նը զբա­ղեց­րել է եր­րորդ հո­րի­զո­նա­կա­նը: Ֆուտ­զա­լի մր­ցա­շա­րում էլ ԵՊՀ թի­մը զբա­ղեց­րել է 4-րդ հո­րի­զո­նա­կա­նը: ­«ԵՊՀ մար­զա­դահ­լի­ճի վե­ րա­նո­րո­գու­մից հե­տո մենք նոր թիմ ենք ձևա­վո­րել: Այս թի­մում ընդ­գրկ­ված են հիմ­նա­կա­նում 1-ին և 2-րդ կուր­սե­րի ու­սա­ նող­նե­րը: Հաշ­վի առ­նե­լով այն հան­գա­ման­քը, որ մար­զում­ նե­րը սկ­սել ենք սեպ­տեմ­բեր ամ­սից, կա­րող ենք ասել, որ լավ ար­դյունք ենք գրան­ցել»,ասում է ԵՊՀ ֆուտ­զա­լի թի­մի մար­զիչ Յու­րի Մու­րա­դյա­նը: ­Հա­վե­լենք, որ մր­ցա­նա­ կային տե­ղեր գրա­ված մաս­նա­ կից­նե­րը և թի­մերն ար­ժա­նա­ցել են ՀՀ սպոր­տի և երի­տա­սար­ դու­թյան հար­ցե­րի նա­խա­րա­ րու­թյան հա­վաս­տագ­րե­րին, գա­վաթ­նե­րին ու մե­դալ­նե­րին:

32

Նոյեմբեր, 2017

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

àõëáõÙݳ·Çï³Ï³Ý Ë׳Ýϳñ Սաու­դյան Արա­բիան քա­ղա­քա­ցիու­թյուն է շնոր­հել ռո­բո­տին ­Սո­ֆիա ան­դրոիդն «Ա­պա­գայի ներդ­րու­մային նա­խա­ ձեռ­նու­թյուն» կոն­ֆե­րան­սում իր հա­ջող ելույ­թից հե­տո դար­ ձել է աշ­խար­հում առա­ջին ռո­բո­տը, որը ­քա­ղա­քա­ցիու­թյուն­ է ստա­ցել Սաու­դյան Արա­բիայում: Ռո­բո­տին մշա­կել և ար­ տադ­րել է «Disney»­-ի նախ­կին աշ­խա­տա­կից Դևիդ Հեն­սո­ նը, ով նաև «Hanson Robotics» հոն­կոն­գյան ըն­կե­րու­թյան հիմ­նա­դիրն է: Սաու­դյան Արա­բիայի քա­ղա­քա­ցու հա­մար նա­խա­տես­ված են սո­ցիալա­կան շռայլ ար­տո­նու­թյուն­ներ, որոնք ան­հա­սա­նե­լի են այդ երկ­րում ծն­ված ու տա­րի­ներ շա­րու­նակ աշ­խա­տող մի­լիոնա­վոր օտա­րերկ­րա­ցի­նե­րին և նրանց երե­խա­նե­րին: «Այս պահն իս­կա­պես պատ­մա­կան է: Հույս ու­նեմ, որ ար­ հես­տա­կան ին­տե­լեկ­տը կաշ­խա­տի հօ­գուտ մարդ­կու­թյան: Ես ու­զում եմ ապ­րել և աշ­խա­տել մարդ­կանց հետ՝ վաս­տա­ կե­լով նրանց վս­տա­հու­թյու­նը»,- իր պա­տաս­խան խոս­քում նշել է Սո­ֆիան և շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել իրեն ըն­ձե­ռած հնա­րա­վո­րու­թյան հա­մար: (https://www.mirf.ru/news/android-sofiya-poluchilagrazhdanstvo-v-saudovskoj-aravii)

«iPhone X»­-ի պա­հան­ջար­կը գե­րա­զան­ցել է մա­տա­կա­րար­ման ծա­վա­լը «Apple»­-ի ամե­նաս­պաս­ված «iPhone X» սմարթ­ֆո­նի նախ­նա­կան պատ­վեր­նե­րի բաց­ման առա­ջին իսկ օրը պա­հան­ջարկն այն­քան մեծ է եղել, որ առաք­ման հա­մար նույ­նիսկ մի քա­նի շա­բա­թը չի բա­վա­կա­նաց­նի: Սա­կայն «Apple»­ -ը պատ­վի­րա­տու­նե­րին նաև նա­խազ­գու­շաց­րել է սմարթ­ֆո­նի դիսփ­լեյի հնա­րա­վոր խու­նաց­ման մա­սին, որը կա­րող է ի հայտ գալ եր­կար ժա­մա­ նակ վառ, սա­կայն հա­կա­դիր գույ­նե­րով պատ­ կեր­նե­րի առ­կա­յու­թյան դեպ­քում: Ըն­կե­րու­թյունն իր տեխ­նի­կա­կան աջակ­ցու­թյան կայ­քում հայտ­ նել է, թե ինչ­պես է հնա­րա­վոր կան­խել «Super Retina» էկ­րա­նի խու­նա­ցու­մը: Հի­շեց­նենք, որ «iPhone X»­-ի վա­ճառ­քը մեկ­նար­կել է նոյեմ­բե­րի 3-ի­ն: Առա­ջա­տար մո­դե­լը հան­րու­թյա­նը ներ­կա­յաց­վել է եր­կու գույ­նով, որոն­ցից յու­րա­քան­չյուրն էլ եր­կու տար­բե­րակ ու­նի՝ ըստ հի­շո­ղու­թյան ծա­վա­լի: Հա­ վե­լենք, որ սմարթ­ֆո­նի ար­ժե­քը 999 ԱՄՆ դո­լար է:

­ ա­մա­կարգ­չային ստեղ­նա­ Հ շա­րը փո­խադր­վել է վիր­տու­ալ իրա­կա­նու­թյուն

«Logitech» տեխ­նո­լո­գիական ըն­կե­րու­թյու­նը մշա­կել է ֆի­ զի­կա­կան ստեղ­նա­շա­րը վիր­տո­ալ իրա­կա­նու­թյու­նում ին­տեգրե­լու հա­մա­կարգ: Վիր­տո­ալ ստեղ­նա­շա­րը թույլ կտա տեքստ հա­վա­քել և ղե­կա­վա­րել ին­տեր­ֆեյ­սը: Ըն­կե­րու­թյան կող­մից ներ­կա­յաց­ված տար­բե­րա­կում կի­րառ­վում են վիր­տո­ալ իրա­ կա­նու­թյան «HTC Vive» սա­ղա­վար­տը, ինչ­պես նաև հա­տուկ վե­րահս­կող ծրագ­րային ապա­հո­վու­մը, որի օգ­նու­թյամբ վիր­ տուալ իրա­կա­նու­թյու­նում ստեղծ­վում են ստեղ­նա­շա­րային մո­դել­ներ: Ըստ հե­ղի­նակ­նե­րի ներ­կա­յաց­րած հո­լո­վա­կի՝ օգ­ տա­տե­րը կա­րող է ընտ­րու­թյուն կա­տա­րել վիր­տո­ւալ իրա­կա­ նու­թյու­նում ստեղ­նա­շա­րի ար­տա­ցոլ­ման մի քա­նի տար­բե­ րակ­նե­րից: Հա­մա­կար­գի կո­մեր­ցիոն տար­բե­րա­կի հայտն­վե­լու ժամ­կետ­նե­րը չեն հա­ղորդ­վում, սա­կայն հայտ­նի է, որ ամ­բող­ ջա­կան փա­թե­թը կկազ­մի 150 ԱՄՆ դո­լար: (https://hitech.vesti.ru/article/688153/)

­ ի­նաս­տա­նը տիեզեր­քում Չ ար­ևային էլեկտ­րա­կա­յան կտե­ղա­կայի

(https://www.iguides.ru/main/gadgets/iphone_x_pervye_vpechatleniya/)

­Տիեզե­րա­կան աղ­բը կսկ­սի թափ­վել Երկ­րի վրա ­Գիտ­նա­կան­նե­րը հաշ­վար­կել են, որ Երկ­րի ու­ ղեծ­րում պտտ­վում է 170 մի­լիոն միավոր տիեզե­ րա­կան աղբ, որը բաղ­կա­ցած է իրենց դարն ապ­րած ար­բա­նյակ­նե­րից, սար­քա­վո­րում­նե­ րից և Մի­ջազ­գային տիեզե­րա­կա­յա­նում ապ­րող տիեզե­րագ­նաց­նե­րի թա­փոն­նե­րից: Նրանք նշում են, որ եթե ամեն 10 տա­րին մեկ աղ­բի քա­նա­կը կրկ­նա­կի ավե­լա­նա, ապա 20-25 տա­րի հե­տո այդ աղբն ուղ­ղա­կի կսկ­սի թափ­վել Երկ­րի վրա: Այդ ժա­մա­նակ ավե­րա­ծու­թյուն­նե­րի չա­փը կախ­ված կլի­նի ընկ­նող աղ­բի մե­ծու­թյու­նից: Մաս­նա­գետ­ նե­րի հա­վաստ­մամբ՝ տի­զե­րա­կան աղ­բի տե­ղա­ շարժ­ման արա­գու­թյու­նը հաս­նում է այն­պի­սի ցու­ցա­նիշ­նե­րի, որ Երկ­րի հետ բախ­ման ար­դյուն­քում այն կա­րող է ոչ միայն կոր­ծա­նա­րար դառ­նալ առան­ձին տա­րածք­նե­րի, այլև ողջ մարդ­կու­թյան հա­մար: Ի դեպ, տիեզերքն աղ­տո­տող­նե­րի թվում առա­ջա­տարն ԱՄՆ-ն է, երկ­րորդ տե­ղում է Ռու­սաս­տա­նը, հա­ջոր­դիվ՝ Չի­նաս­տա­նը: (http://futurenow.ru/orbitalnyy-kosmicheskiy-musor-stanovitsya-sereznoy-problemoy-dlyakosmicheskih-poletov)

­Չի­նաս­տա­նը կդառ­նա աշ­խար­հում առա­ջին եր­կի­րը, որը բաց տիեզեր­քում ար­ևային էլեկտ­րա­կա­յան կտե­ղա­կայի: Այս մա­սին գրել է Չի­նաս­տա­նի տիեզե­րա­կան տեխ­նո­լո­գիանե­րի ակա­դե­միայի աշ­խա­տա­կից Լի Մի­նը: «­Ներ­կա­յումս Չի­նաս­տա­նը հա­մալ­րել է տիեզե­րա­կան արևային էներ­գիայի ու­սում­նա­սի­րու­թյամբ զբաղ­վող առա­ջա­ տար երկր­նե­րի շար­քե­րը՝ զգա­լիորեն կր­ճա­տե­լով իր և այլ պե­ տու­թյուն­նե­րի միջև տար­բե­րու­թյու­նը»,- նշել է Լի Մի­նը: ­Մաս­նա­գետ­նե­րը վս­տա­հեց­նում են, որ ի տար­բե­րու­թյուն ար­դյու­նա­հան­վող վա­ռե­լի­քի, որի կի­րա­ռումն աղ­տո­տում է շրջա­կա մի­ջա­վայ­րը, տիեզե­րա­կան տա­րած­քում ար­ևային էներ­գիայի կի­րա­ռումն ավե­լի ար­դյու­նա­վետ կլի­նի, մա­քուր և կա­յուն: (http://tass.ru/kosmos/4701563) ä³ï­ñ³ë­ï»ó ì³ñ­¹áõ­ÑÇ ¼³­ù³ñ­Û³­ÝÁ