«Երևանի համալսարան» ամսաթերթ

«­Մենք լավ կադ­րեր ու­նենք, ար­դի­ա­ կան սար­քեր, մեծ նե­րուժ, ի­սկ առ­կա խն­դիր­նե­րը գի­տա­կան դաշ­տից դուրս են». Վլա­դի­միր Հա­րու­թյու­նյան «...Սեն­սոր­նե­րի օգ­նու­թյամբ կույր մար­դը կա­րո­ղա­նում է տես­նել խո­շոր ծա­վալ­ նե­րով ա­ռար­կա­ներ, սա­կայն դա դեռ սկիզբն է»:

«Ի­րա­վունք­նե­րից զատ՝ շատ կար­ևոր է նաև ան­ձնա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­ թյան գի­տակ­ցու­մը». Է­լի­նա Աս­րի­յան ԵՊՀ փի­լի­սո­փա­յու­թյան և հո­գե­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի ը­նդ­հա­նուր հո­գե­բա­նու­թյան ամ­բի­ո­նի դո­ցենտ Է­լի­նա Աս­րի­յա­նի հետ փոր­ձել ե­նք բա­ցա­հայ­տել հայ ժա­մա­նա­կա­ կից ե­րի­տա­սար­դի կեր­պա­րը, մշա­կու­թային ճա­շակն ու աշ­խար­հըն­կալ­ման կեր­պը:

î»°ëª ¿ç 5 ¦

î»°ëª ¿ç 17 ¦

«Ըն­դու­նե­լու­թյան պատ­կերն ի­րա­կա­ նում այն­քան վա­տը չէ, ի­նչ­պես կան­խա­ տես­վում էր». Ա­լեք­ սանդր Գրի­գո­րյան ­Հա­յաս­տա­նյան բու­հեր այս տա­րի դի­մել է ըն­դա­ մե­նը 4.620 շրջա­նա­վարտ՝ նա­խորդ տար­վա 12.000ի հա­մե­մատ: Դպ­րոց­նե­րի շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և բուհ ըն­դուն­վող ե­րի­տա­սարդ­նե­ րի թի­վը տա­րեց­տա­րի նվա­ զում է: Վի­ճա­կագ­րա­կան տվյալ­նե­րը մտա­հոգ­վե­լու տե­ղիք են տա­լիս: î»°ë ¿ç 10 ¦

Պ­րակ­տի­կա­նե­րը պետք է դարձ­նել ժա­մա­նա­կա­կից

Ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­նե­րից մի­այն դրա­կան հու­շեր են մնում. Ե­ՊՀ շր­ջա­նա­վարտ-2018 î»°ë ¿ç 12 ¦

4 դե­կան­նե­րի ու 31 ամ­բի­ոն­նե­րի վա­րիչ­նե­րի ը­նտ­րու­թյուն­նե­րի հաս­տա­տում, նոր պրո­ֆե­սոր­ներ, դո­ցենտ­ներ. թեժ քն­նար­կում Ե­ՊՀ գիտ­խորհր­դում

Հեղափոխությունից 3 ամիս անց. համալսարանականները գնահատում են առկա իրավիճակը

Հու­նի­սի 28-ին Ե­ՊՀ գիտ­խորհր­դի նիս­տե­րի դահ­լի­ճում տեղի ու­նե­ցավ գիտ­խորհր­դի հեր­թա­կան նիս­տը, ո­րի օ­րակար­գում ը­նդ­գրկ­ված է­ին ո­ւթ օ­րա­ կար­գային և մի քա­նի ըն­թա­ցիկ հար­ ցեր: î»°ë ¿ç 2-3 ¦

î»°ë ¿ç 14 ¦

­Տե­սա­կան գի­տե­լիք­նե­ րի և գործ­նա­կան հմ­տու­ թյուն­նե­րի հա­մադ­րու­թյան մա­սին միշտ է խոս­վում: Թերևս ա­մե­նաճշգ­րիտ բնո­րո­շում­նե­րից մե­կը տվել է Դմիտ­րի Մեն­դե­ լե­ևը. «­Տե­սու­թյու­նը, որ չի ստուգ­վում փոր­ձով, իր հայե­ցա­կար­գի գե­ղեց­կու­ թյամբ հան­դերձ՝ կորց­նում է կշի­ռը, չի ըն­դուն­վում. պրակ­տի­կան, ո­րի հիմ­քում չկա կշ­ռա­դատ­ված տե­սու­ թյուն, կորս­տի ու պար­տու­ թյան մեջ է»: î»°ë ¿ç 8-9 ¦

«­Հա­մալ­սա­րա­նա­ կան­նե­րը շատ ակ­տիվ օ­գտ­վում են հանգս­տի հնա­րա­վո­ րու­թյուն­նե­րից». Ար­մեն Ա­վե­տի­սյան ­Ծաղ­կա­ձո՞ր, Հան­քա­ վա՞ն, թե՞ Բյու­րա­կան… Ե­ՊՀ ու­սում­նաար­տադ­րա­ կան ե­րեք բա­զա­նե­րից ո­՞ր մեկն է պատ­րաստ լի­ար­ ժեք ա­մա­ռային հան­գիստ ա­պա­հո­վել հա­մալ­սա­րա­ նա­կան­նե­րի հա­մար: Ե­ՊՀ ար­հես­տակ­ցա­կան կազ­ մա­կեր­պու­թյան նա­խա­գահ Ար­մեն Ա­վե­տի­սյա­նը մեզ տված հար­ցազ­րույ­ցում ան­դրա­դար­ձել է ա­մա­ ռային հանգս­տի կազ­մա­ կերպ­ման՝ Ե­ՊՀ-ի ըն­ձե­ռած հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րին և առ­կա խն­դիր­նե­րին: î»°ë ¿ç 19 ¦

2

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

4 դե­կան­նե­րի ու 31 ամ­բի­ոն­նե­րի վա­րիչ­նե­րի ը­նտ­րու­թյուն­նե­րի հաս­տա­տում, նոր պրո­ֆե­սոր­ներ, դո­ցենտ­ներ. թեժ քն­նար­կում Ե­ՊՀ գիտ­խորհր­դում Հու­նի­սի 28-ին Ե­ՊՀ գիտ­խորհր­դի նիս­տե­րի դահ­լի­ճում տեղի ու­նե­ցավ գիտ­խորհր­դի հեր­թա­կան նիս­տը, ո­րի օ­րակար­գում ը­նդ­գրկ­ված է­ին ո­ւթ օ­րա­կար­գային և մի քա­նի ըն­թա­ցիկ հար­ցեր: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ­ ինչ օ­րա­կար­գային հար­ Մ ցե­րին ան­ցնե­լը ռեկ­տորն ան­դրա­դար­ձավ ո­րոշ խն­դիր­նե­րի: Նա հա­մալ­սա­րա­նա­կան­նե­ րին մաս­նա­վո­րա­պես հոր­դո­ րեց ակ­տիվ լի­նել ներ­հա­մալ­ սա­րա­նա­կան «Ինտ­րա­նետ» հա­մա­կար­գում, ի­նչ­պես նաև լուրջ ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նել ներ­քին ի­րա­զեկ­վա­ծու­թյան խնդ­րին: Ա. Սի­մո­նյա­նը նշեց նաև, որ ա­ռա­ջի­կա­յում նա­խա­տես­ վում է հա­մալ­սա­րա­նի բա­կում տե­ղադ­րել 60-70-ա­կան թվա­ կան­նե­րի մտա­վո­րա­կա­նու­ թյան խորհր­դա­նիշ հա­մար­ վող, գրա­կա­նա­գետ, դե­րա­սան Լևոն Ներ­սի­սյա­նի ար­ձա­նը: Ար­ձա­նի տե­ղադր­ման հա­մար ա­ռա­ջարկ­վեց դրա­մա­հա­վաք

Պրոռեկտոր Գեղամ Գևորգյան

կազ­մա­կեր­պել: Այ­նու­հետև նիս­տի մաս­նա­կից­նե­րը մեկ րո­պե լռու­թյամբ հար­գե­ցին Ա­ՄՆ-ո­ւմ իր մահ­կա­նա­ցուն կն­քած հա­մալ­սա­րա­նա­կան դա­սա­խոս, կենս. գիտ. դոկ­ տոր, ա­կա­դե­մի­կոս Մի­սակ Դավ­թյա­նի հի­շա­տա­կը: Օ­րա­կար­գային ա­ռա­ջին, ե­րկ­րորդ և եր­րորդ հար­ցե­րի շր­ջա­նա­կում պրո­ֆե­սո­րի, դո­ ցեն­տի գի­տա­կան կո­չում­նե­րի շնորհ­ման, ամ­բի­ո­նի վա­րի­չի, պրո­ֆե­սո­րա­դ ա­ս ա­խո­ս ա­կ ան հա­մա­կազ­մի պաշ­տոն­նե­րի, ի­նչ­պես նաև մի շարք ֆա­կուլ­ տետ­նե­րի դե­կան­նե­րի ը­նտ­րու­ թյան վե­րա­բե­րյալ ֆա­կուլ­տե­

տային գի­տա­կան խոր­հուրդ­ նե­րի ըն­դու­նած ո­րո­շում­նե­րը գիտ­խորհր­դի ան­դամ­նե­րի հաս­տատ­մա­նը ներ­կա­յաց­րեց գի­տա­կան խորհր­դի մրցու­ թային հանձ­նա­ժո­ղով­նե­րի նա­խա­գահ, Ե­ՊՀ ռա­դի­ո­ֆի­ զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Խա­չա­տուր Ներ­կա­րա­րյա­նը: Նշ­ված հար­ցե­րի վե­րա­ բե­րյալ փաս­տաթղ­թե­րը փակ քվե­ար­կու­թյան ար­դյուն­քում հա­վա­նու­թյան ար­ժա­նա­ցան գիտ­խորհր­դի ան­դամ­նե­րի կող­մից: ­Չոր­րորդ հար­ցը վե­րա­բե­ րում էր մա­գիստ­րա­տու­րայի կր­թա­կան ծրագ­րե­րի հաս­

տատ­մա­նը, ո­րի մա­սին զե­կու­ ցեց Ե­ՊՀ գիտ­խորհր­դի ո­րա­ կի ա­պա­հով­ման մշ­տա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գահ, Կեն­սա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի դե­կան Է­միլ Գևոր­գյա­ նը: Վեր­ջինս ներ­կա­յաց­րեց մի քա­նի ֆա­կուլ­տետ­նե­րում մշակ­ված նոր մա­գիստ­րո­սա­ կան ծրագ­րե­րը, ո­րոնք հա­վա­ նու­թյան ար­ժա­նա­ցան գիտ­ խորհր­դի ան­դամ­նե­րի կող­մից:­ ԵՊՀ աշ­խա­տող­նե­րին աշ­ խա­տան­քի ո­րոշ տե­սակ­նե­րի կա­տար­ման հա­մար վճար­վող լրավ­ճար­նե­րի հաշ­վարկ­ման և վճար­ման կար­գում փո­փո­ խու­թյուն­ներ ու լրա­ցում­ներ կա­տա­րե­լու մա­սին զե­կու­ցեց գի­տա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­ թյան և մի­ջազ­գային հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան գծով պրո­ ռեկ­տոր Գե­ղամ Գևոր­գյա­նը, ին­չից հե­տո պա­տաս­խա­նեց գոր­ծըն­կեր­նե­րի հար­ցե­րին:­ ԵՊՀ ու­սում­նա­կան աշ­ խա­տանք­նե­րի գծով պրո­ռեկ­ տոր Ա­լեք­սանդր Գրի­գո­րյանն էլ հա­ղոր­դում ներ­կա­յաց­րեց Ե­ՊՀ առ­կա ու­սուց­ման հա­մա­ կար­գի 2017-2018 ո­ւս­տար­վա ըն­դու­նե­լու­թյան մա­սին: «­Կենտ­րո­նաց­ված ըն­դու­ նե­լու­թյան հա­մա­կար­գում գրանց­վել է 4.620 դի­մորդ, ո­րոնց 32.88 տո­կո­սը՝ 1.519-ը, դի­մել է Ե­ՊՀ: Մյուս բու­հե­րի հետ հա­մե­մա­տած՝ սա բա­

վա­կա­նին բարձր ցու­ցա­նիշ է: Հայ­տե­րի ըն­դուն­ման ե­րկ­ րորդ փուլն ար­դեն մեկ­նար­կել է, և ա­ռա­ջի­կա­յում կու­նե­նանք ա­ռա­վել հս­տակ տվյալ­ներ: Ե­ՊՀ եր­կու ֆա­կուլ­տետ­նե­ րում՝ Ի­րա­վա­գի­տու­թյուն ու Ին­ֆոր­մա­տի­կա և կի­րա­ռա­ կան մա­թե­մա­տի­կա, ըն­դու­ նե­լու­թյու­նը կի­րա­կա­նաց­վի մր­ցու­թային կար­գով: Ո­րոշ մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րի գծով բա­վա­կա­նին ծանր է պատ­ կե­րը, ֆա­կուլ­տետ­ներ էլ կան, որ­տեղ դի­մորդ­նե­րի թի­վը 10ից պա­կաս է»,- փաս­տեց Ա. Գրի­գո­րյա­նը և ո­րոշ տվյալ­ ներ ներ­կա­յաց­րեց մա­գիստ­ րա­տու­րայի ըն­դու­նե­լու­թյան վե­րա­բե­րյալ, ի­նչ­պես նաև պա­տաս­խա­նեց մի շարք հար­ ցե­րի:­ Ա. Սի­մո­նյա­նը նշեց, որ վի­ճակն իս­կա­պես մտա­հո­ գիչ է, քա­նի որ կան մաս­նա­ գի­տու­թյուն­ներ, ո­րոնք ե­րբ­ևէ դի­մոր­դի պա­կաս չեն ու­նե­ցել, սա­կայն ներ­կա­յումս հայտնը­ վել են ծանր վի­ճա­կում. «­Ֆի­ նան­սա­կան կո­րուստ­ներ են ար­ձա­նագր­վում շատ ֆա­կուլ­ տետ­նե­րում: Դրանց պատ­ ճառ­նե­րից մեկն էլ բու­հի շուրջ, ի­նչ­պես նաև կա­ռույ­ցի ներ­ սում առ­կա խժդ­ժու­թյուն­ներն են: Պետք է նշել նաև, որ նոր աշ­խա­տա­շու­կան պա­հան­ջում է ո­րոշ հմ­տու­թյուն­ներ ու­նե­ցող

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

կադ­րե­րի, ո­ւս­տի պետք է ֆա­ կուլ­տետ­նե­րում և գի­տա­կան կենտ­րոն­նե­րում յու­րա­հա­տուկ հար­թակ ստեղծ­վի, որ­տեղ դա­սա­խոս­նե­րի և ու­սա­նող­նե­ րի հա­մա­տեղ աշ­խա­տան­քի ար­դյուն­քում ձեռք կբեր­վեն շու­կայի պա­հանջ­նե­րին հա­ մա­պա­տաս­խա­նող պրակ­տիկ գի­տե­լիք­ներ ու հմտու­թյուն­ ներ»:­ Ե­լույ­թի ի­րա­վունք ստա­ ցան քիչ դի­մորդ­ներ ու­նե­ցող ֆա­կուլ­տետ­նե­րի դե­կան­նե­րը, ով­քեր ոչ մի­այն ի­րենց մտա­ հո­գու­թյուն­նե­րը հայտնե­ ցին հար­ցի վե­րա­բե­րյալ, այլև հան­դես ե­կան մի շարք ծրագրային ա­ռա­ջար­կու­ թյուն­նե­րով:­ ԵՊՀ գրա­դա­րա­նի զար­ գաց­ման հայե­ցա­կար­գի հաս­ տատ­ման հար­ցը գործըն­ կեր­նե­րին ներ­կա­յաց­րեց գրա­դա­րա­նի տնօ­րեն Եզ­նիկ Միր­զո­յա­նը, ով ո­րոշ պար­ զա­բա­նում­ներ կա­տա­րեց նոր հայե­ցա­կար­գի և փո­փո­խու­ թյուն­նե­րի ան­հրա­ժեշ­տու­թյան վե­րա­բե­րյալ: «Այո՛, հա­մալ­սա­րա­նա­կան գրա­դա­րա­նում խն­դիր­ներ կան: Ու­սա­նող­նե­րը դժ­գո­հում են գրա­դա­րա­նի աշ­խա­տա­ կից­նե­րի վե­րա­բեր­մուն­քից, ո­րի հա­մար էլ իմ հրա­մա­նով ստեղծ­վել է ստո­րա­բա­ժան­ ման աշ­խա­տանք­նե­րը ստու­ գող և վե­րահս­կող հանձ­նա­ժո­ ղով»,- ը­նդ­գծեց ռեկ­տո­րը:­ Եզ­նիկ Միր­զո­յա­նը շեշ­ տեց, որ խն­դի­րը մի­այն աշ­ խա­տա­կից­նե­րի շր­ջա­նում չէ, ու­սա­նող­նե­րի հետ նույն­պես պետք է ո­րո­շա­կի աշ­խա­տանք տար­վի: ­Գիտ­խորհր­դի ան­դամ­նե­ րը ո­րո­շե­ցին մի­այն վե­րոն­շյալ հանձ­նա­ժո­ղո­վի ներ­կա­յաց­ րած եզ­րա­կա­ցու­թյուն­նե­րի ամ­փո­փու­մից հե­տո քն­նար­կել գրա­դա­րա­նի նոր հայե­ցա­

3

| www.ysu.am

կար­գի հար­ցը: «ԵՊՀ հա­սա­րա­կայ­նու­ թյան հետ կա­պե­րի և լրատ­ վու­թյան վար­չու­թյուն» կա­ ռուց­ված­քային ստո­րա­բա­ ժա­նու­մը լու­ծա­րե­լու և «ԵՊՀ հան­րային կա­պե­րի ծա­ռա­ յու­թյուն» կա­ռուց­ված­քային ստո­րա­բա­ժա­նում ստեղ­ծե­լու վե­րա­բե­րյալ Ե­ՊՀ հո­գա­բար­ ձու­նե­րի խորհր­դին ա­ռա­ջարկ ներ­կա­յաց­նե­լու մա­սին զե­կու­ ցեց վար­չու­թյան պետ Գևորգ Է­մին-Տե­րյա­նը: «­Ներ­կա­յումս վար­չու­ թյու­նում առ­կա են խն­դիր­ ներ, ո­րոնք դժ­վա­րաց­նում են ըն­թա­ցիկ աշ­խա­տանք­նե­րի պատ­շաճ ի­րա­կա­նա­ցու­մը: Նա­խա­տես­վում է ի­րա­կա­ նաց­նել Ե­ՊՀ վար­կա­նի­շի բարձ­րաց­մա­նը, ի­նչ­պես նաև դի­մորդ­նե­րի ներգ­րավ­մանն ո­ւղղ­ված նոր ծրագ­րեր, նա­ խագ­ծեր, ո­րոնց կա­տար­ման հա­մար ան­հրա­ժեշտ է վե­րա­ կազ­մա­վոր­վել: Հիմ­նա­րար վե­րա­փոխ­ման կա­րիք ու­նի ոչ մի­այն բու­հի պաշ­տո­նա­կան կայ­քը, այլև թեր­թը: Պար­բե­ րա­բար նա­խա­տես­վում է մա­ մու­լի ա­սու­լիս­ներ կազ­մա­կեր­ պել, որ­տեղ Ե­ՊՀ մաս­նա­գետ­ նե­րը հան­դես կգան ոչ մի­այն օ­րա­կար­գային հար­ցե­րի վեր­ լու­ծու­թյամբ, այլև կս­տեղ­ծեն նոր օ­րա­կարգ»,- իր ե­լույ­թում նշեց Գ. Է­մին-Տե­րյա­նը: ­Ռեկ­տո­րը, ան­դրա­դառ­նա­ լով ներ­կա­յաց­ված խն­դիր­նե­ րին, ա­սաց, որ նշ­ված փո­փո­ խու­թյուն­ներն ար­դի­ա­կան են ու ան­հրա­ժեշտ:­ Օ­րա­կար­գային բո­լոր հար­ ցերն էլ գիտ­խորհր­դի ան­դամ­ նե­րի կող­մից հա­վա­նու­թյան ար­ժա­նա­ցան:­ ԵՊՀ ռա­դի­ո­ֆի­զի­կայի ֆա­ կուլ­տե­տի դե­կան Խ. Ներ­կա­ րա­րյանն ըն­թա­ցիկ հար­ցե­րի շր­ջա­նա­կում ան­դրա­դար­ ձավ ֆա­կուլ­տե­տի ու ԳԲՀ

ԵՊՀ-ն կարևորում է արտերկ­րի հե­ղի­նա­կա­վոր բու­հե­րի հետ գի­տա­կան կա­պե­րի ը­նդ­լայ­նու­մը

ռա­դի­ո­ֆի­զի­կայի և հե­ռա­հա­ ղոր­դակ­ցու­թյան ամ­բի­ո­նի ան­վա­նա­փոխ­ման, ի­նչ­պես նաև Ա­լի­քային պրո­ցես­նե­րի տե­սու­թյան և Ֆի­զի­կայի ու բարձ­րա­գույն մա­թե­մա­տի­ կայի ամ­բի­ոն­նե­րի վե­րա­կազ­ մա­կերպ­ման ան­հրա­ժեշ­տու­ թյա­նը՝ ա­ռա­ջար­կե­լով Ե­ՊՀ հո­գա­բար­ձու­նե­րի խորհր­դին ներ­կա­յաց­նել նշ­ված ա­ռա­ ջարկ­նե­րը: ­Ֆա­կուլ­տե­տի դե­կանն ա­ռա­ջար­կեց Ռա­դի­ո­ֆի­զի­ կայի ֆա­կուլ­տետն ան­վա­ նա­փո­խել Ռա­դի­ո­ֆի­զի­կայի և տե­ղե­կատ­վա­կան տեխ­ նո­լո­գի­ա­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի, ին­չը գիտ­խորհր­դի ո­րոշ ան­ դամ­նե­րի վր­դով­մունքն ա­ռա­ ջաց­րեց: Մաս­նա­վո­րա­պես Ին­ֆոր­մա­տի­կայի և կի­րա­ռա­ կան մա­թե­մա­տի­կայի (Ի­ԿՄ) ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Վահ­րամ Դու­մա­նյա­նը նշեց, որ այդ­ պի­սի ո­րո­շում կա­յաց­նե­լու և այն գիտ­խորհր­դի ան­դամ­ նե­րի քվեար­կու­թյա­նը ներ­ կա­յաց­նե­լուց ա­ռաջ հարկ էր խորհր­դակ­ցել մաս­նա­գետ­նե­

ԵՊՀ ռեկ­տոր Ա­րամ Սի­ մո­նյա­նը հու­նի­սի 15-ին հյու­րըն­կա­լեց Ա­ՄՆ Մա­ սա­չու­սեթ­սի Քլարք հա­ մալ­սա­րա­նի պրո­ֆե­սոր, թուրք հայտ­նի պատ­մա­ բան Թա­ներ Աք­չա­մին, հու­նի­սի 25-ի­ն՝ Չի­նաս­ տա­նի հա­սա­րա­կա­ կան գի­տու­թյուն­նե­րի ա­կա­դե­մի­այի պատ­ վի­րա­կու­թյա­նը, ի­սկ հու­նի­սի 27-ի­ն՝ Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի գի­տու­ թյան և բարձ­րա­գույն կր­թու­թյան հանձ­նա­ժո­ ղո­վի նա­խա­գա­հի ա­ռա­ ջին տե­ղա­կալ Ի­րի­նա Գա­նու­սի գլ­խա­վո­րած պատ­վի­րա­կու­թյա­նը:

րի՝ տվյալ դեպ­քում Ե­ՊՀ-ո­ւմ ար­դեն ի­սկ տե­ղե­կատ­վա­կան տեխ­նո­լո­գի­ա­նե­րի ո­լոր­տում կադ­րեր պատ­րաս­տող Ի­ԿՄ ֆա­կուլ­տե­տի ղե­կա­վա­րու­ թյան հետ: ­Գոր­ծըն­կե­րոջ տե­սա­կե­տը չկի­սեց Խ. Ներ­կա­րա­րյա­նը՝ շեշ­տե­լով, որ Ի­ԿՄ ֆա­կուլ­տե­ տի դե­կա­նը մա­թե­մա­տի­կոս է և չի կա­րող տվյալ հար­ցում որ­պես փոր­ձա­գետ հան­դես գալ: Դե­կա­նը հա­վե­լեց, որ ա­ռա­ջար­կը հիմ­նա­վոր­ված է, ֆա­կուլ­տե­տում լուրջ քն­նար­ կում­ներ են ե­ղել, ի­սկ ծրագ­րե­ րը հա­մա­պա­տաս­խա­նեց­վել են ֆա­կուլ­տե­տի նոր ան­վա­նը: Թեժ քն­նար­կում­նե­րի ար­ դյուն­քում 4 դեմ, 1 ձեռն­պահ քվե­ար­կու­թյամբ գիտ­խոր­ հուր­դը ո­րո­շեց, որ ա­ռա­ջար­կը պետք է քն­նարկ­վի հա­տուկ հանձ­նա­ժո­ղո­վի կող­մից:­ Այ­նու­հետև գիտ­խորհրդի ան­դամ­նե­րը կողմ քվե­ար­կե­ ցին Ռե­գի­ո­նալ ե­րկ­րա­բա­ նու­թյան, պետ­րո­լո­գի­այի և օգ­տա­կար հա­նա­ծո­նե­րի ու Օգ­տա­կար հա­նա­ծո­նե­րի

­ ՊՀ էր այ­ցե­լել Ե Թա­ներ Աք­չա­մը ­Թուրք հայտ­նի պատ­մա­ բան Թա­ներ Աք­չա­մի հետ հան­դիպ­մա­նը, ո­րին ներ­կա է­ին նաև Ե­ՊՀ պրո­ռեկ­տոր Գե­ղամ Գևոր­գյա­նը, Մի­ջազ­ գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան վար­չու­թյան պետ Ա­լեք­սանդր Մար­գա­րո­վը, Ար­ևե­լա­գի­տու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Ռու­բեն Մել­քո­նյա­նը, Թյուր­ քա­գի­տու­թյան ամ­բի­ո­նի վա­ րիչ Ա­լեք­սանդր Սա­ֆա­րյա­նը և նույն ամ­բի­ո­նի դա­սա­խոս Լու­սի­նե Սա­հա­կյա­նը, Ա­րամ Սի­մո­նյա­նը նախ հյու­րին ներ­ կա­յաց­րեց Ե­ՊՀ-ի հիմ­նադըր­ ման հա­մա­ռոտ պատ­մու­թյու­ նը, կա­ռուց­ված­քը, ու­սում­նա­ գի­տա­կան գոր­ծըն­թաց­ներն ու մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ծակ­

ո­րոն­ման և հե­տա­խուզ­ման ամ­բի­ոն­նե­րի մի­ա­վոր­ման ե­ղա­նա­կով Ռե­գի­ո­նալ ե­րկ­ րա­բա­նու­թյան և օգ­տա­կար հա­նա­ծո­նե­րի ամ­բի­ո­նի վե­ րա­կազ­մա­կեր­պե­լու, «­Քա­ղա­ քա­կա­նու­թյան վեր­լու­ծու­թյան Ե­ՊՀ կենտ­րոն» հե­տա­զո­ տա­կան կա­ռուց­ված­քային ստո­րա­բա­ժա­նում ստեղ­ծե­լու, Դի­վա­նա­գի­տա­կան ծա­ռա­ յու­թյան և մաս­նա­գի­տա­կան հա­ղոր­դակց­ման ամ­բի­ո­նի դո­ ցենտ Ա­նա­հիտ Աբ­րա­համյա­ նի և ա­սիս­տենտ Ար­մե­նու­հի Մար­տի­րո­սյա­նի «English for future diplomats», ի­նչ­պես նաև Մի­ջու­կային ֆի­զի­կայի ամ­ բիո­նի վա­րիչ Ա­նա­հիտ Բա­ լա­բեկյա­նի «­Մի­ջու­կային փո­ խազ­դե­ցու­թյուն­ներ» աշ­խա­ տու­թյուն­նե­րը հրա­տա­րա­կու­ թյան ե­րաշ­խա­վո­րե­լու և որ­ պես բու­հա­կան դա­սագրքեր հաս­տա­տե­լու հա­մար ՀՀ ԿԳ նա­խա­րա­րու­թյա­նը միջ­նոր­ դե­լու վե­րա­բերյալ Ե­ՊՀ հո­գա­ բար­ձու­նե­րի խորհր­դին ա­ռա­ ջարկ ներ­կա­յաց­նե­լու հար­ցե­ րին:

ցու­թյու­նը: «­Մայր բու­հը գրե­թե մեկ­ դա­րյա պատ­մու­թյուն ու­նի: Ե­ՊՀ-ն հան­րա­պե­տու­թյան ա­մե­նա­մեծ և գլ­խա­վոր բուհն է, ո­րը տա­լիս է ե­րկ­րի գի­տա­ կան ար­դյուն­քի շուրջ 1/3-ը: Հա­մալ­սա­րա­նի զար­գաց­ման հա­մար բու­հի ղե­կա­վա­րու­թյու­ նը մեծ ու­շադ­րու­թյուն է դարձ­ նում մի­ջազ­գային կա­պե­րի հաս­տատ­մանն ու զար­գաց­ մա­նը: Մենք կար­ևո­րում ե­նք ար­տա­սահ­մա­նյան հե­ղի­նա­ կա­վոր բու­հե­րի հետ գի­տա­ կան կա­պե­րի ը­նդ­լայ­նու­մը»,- նշեց Ե­ՊՀ ռեկ­տո­րը և հա­վե­ լեց, որ ծա­նոթ է թուրք հայտ­նի պատ­մա­բա­նի գր­քե­րին, և մեծ պա­տիվ է Մայր բու­հում նրան հյու­րըն­կա­լե­լը:­ ______________________________ Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ¿ç 4 ¦

4

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

չի­նա­կան մշա­կույ­թը մեծ հե­ տաքրք­րու­թյուն են վայե­լում. «­Մեր հա­մալ­սա­րա­նի Մի­ջազ­ գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տում գոր­ծում է Չի­ նա­րե­նի և չի­նա­կան մշա­կույ­ թի կենտ­րո­նը, ո­րն ի­րա­կա­ նաց­նում է չի­նա­րե­նի դա­սըն­ թաց­ներ. կենտ­րո­նի սա­ներն ու­սում­նա­սի­րում են ոչ մի­այն չի­նա­րե­նը, այլև չի­նա­կան մշա­կու­թային ար­ժեք­ներն ու ա­վան­դույթ­նե­րը»:­ Այ­նու­հետև Ե­ՊՀ ղե­կա­ վա­րու­թյու­նը և Չի­նաս­տա­նի հա­սա­րա­կա­կան գի­տու­թյուն­ նե­րի ա­կա­դե­մի­այի պատ­վի­ րա­կու­թյան ան­դամ­նե­րը քըն­ նար­կե­ցին Ե­ՊՀ-ո­ւմ չի­նա­րե­նի և չի­նա­գի­տու­թյան կենտ­րոն ստեղ­ծե­լու հար­ցը և ո­րո­շե­ցին, որ Ե­ՊՀ ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տում կբաց­վի կենտ­

Ձախից՝ Թաներ Աքչամ

Այ­նու­հետև Ար­ևե­լա­գի­տու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Ռու­բեն Մել­քո­նյա­նը հյու­րին ներ­կա­յաց­րեց Ե­ՊՀ ռեկ­տո­րի գի­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­րը, ան­դրա­դար­ձավ ֆա­կուլ­տե­տի գոր­ծու­նե­ու­թյա­նը, ներ­կա­յաց­ րեց կա­ռուց­ված­քը, ֆա­կուլ­տե­ տում դա­սա­վանդ­վող ա­ռար­ կա­նե­րը: ­Թա­ներ Աք­չամն էլ հե­ տաքրքր­վեց, թե Ե­ՊՀ ար­ևե­ լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տում ի­նչ ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներ են ի­րա­կա­նաց­վում, ա­րդյոք Ե­ՊՀ-ո­ւմ օս­մա­նե­րեն դա­սա­ վանդ­վում է, և ու­սա­նող­նե­րը տի­րա­պե­տում են այդ լեզ­վին: Ռու­բեն Մել­քո­նյա­նը նշեց, որ, այո՛, դա­սա­վանդ­վում է, և կան ու­սա­նող­ներ, ով­քեր լավ տի­ րա­պե­տում են: ­Հան­դիպ­ման ա­վար­տին թուրք հայտ­նի պատ­մա­բա­նը Ե­ՊՀ ռեկ­տո­րին շնոր­հա­կա­լու­ թյուն հայտ­նեց հյու­րըն­կա­լե­լու և Մայր բու­հում դա­սա­խո­սու­ թյուն կար­դա­լու հա­մար: ­

ծու­նե­ու­թյուն կի­րա­կա­նաց­նեն տար­բեր ֆա­կուլ­տետ­նե­րի ու­ սա­նող­ներ: ­Չի­նա­ցի գոր­ծըն­կեր­նե­ րը պատ­մե­ցին, որ մի շարք ե­րկրնե­րում ար­դեն բաց­վել են նմա­նօ­րի­նակ կենտ­րոն­ ներ, ո­րոնց կա­յաց­ման գոր­ ծում ի­րենք մեծ ներդ­րում են ու­նե­ցել, և այժմ էլ կա­րող են ի­րենց փոր­ձով և խոր­հուրդ­նե­ րով օգ­տա­կար լի­նել Ե­ՊՀ-ո­ւմ կենտ­րո­նի գոր­ծու­նե­ու­թյունն ար­դյու­նա­վետ կազ­մա­կեր­պե­ լու հա­մար:­ Եր­կու հա­մալ­սա­րան­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը ո­րո­շե­ցին ա­ռա­վել ման­րա­մասն քն­նար­ կել կենտ­րո­նի գոր­ծու­նե­ու­ թյան աշ­խա­տանք­նե­րը և ներ­ կա­յաց­նել դրա ստեղծ­ման ու կա­յաց­ման ճա­նա­պար­հային քար­տե­զը:

Ե­ՊՀ ռեկ­տո­րը:­ Ա. Սի­մո­նյա­նը հա­վե­լեց, որ Ե­ՊՀ-ն ակ­տիվ գոր­ծու­նե­ու­ թյուն է ծա­վա­լում բու­հը խո­շոր գի­տա­հե­տա­զո­տա­կան կենտ­ րոն դարձ­նե­լու ո­ւղ­ղու­թյամբ, ի­սկ այդ գոր­ծըն­թա­ցի կար­ևոր բա­ղադ­րիչ­նե­րից մեկն էլ հենց ար­տա­սահ­մա­նյան բու­հե­րի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյունն է: ­Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի գի­տու­թյան և բարձ­րա­գույն կրթու­թյան հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գա­հի ա­ռա­ջին տե­ ղա­կալ, պատ­վի­րա­կու­թյան ղե­կա­վար Ի­րի­նա Գա­նուսն էլ, ներ­կա­յաց­նե­լով Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի մի շարք ա­ռա­ ջա­տար բու­հե­րի, գի­տա­հե­ տա­զո­տա­կան կենտ­րոն­նե­րի և բարձ­րա­գույն դպ­րոց­նե­րի հիմ­նա­կան ո­ւղղ­վա­ծու­թյուն­նե­ րը, ը­նդ­գծեց, որ ի­րենց հա­մար

«ԵՊՀ-ն այն բուհն է, ո­րից վերց­նե­լու և սո­վո­րե­լու շատ բան ու­նենք». Ի­րի­նա Գա­նուս ­ Ինչ վե­րա­բե­րում է Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի գի­տու­թյան և բարձ­րա­գույն կր­թու­թյան հանձ­նա­ժո­ղո­վի պատ­վիրա­ կու­թյան հետ հան­դիպ­մա­նը, ո­րին ներ­կա է­ին նաև Ե­ՊՀ պրո­ռեկ­տոր­ներ Ա­լեքսանդր Գրի­գո­րյանն ու Գե­ղամ Գևորգյա­նը, Ա­րամ Սի­մո­ նյանն ան­դրա­դար­ձավ նաև մի­ջազ­գային հա­մա­գոր­ ծակ­ցու­թյա­նը՝ հատ­կա­պես կարևո­րե­լով ռու­սա­կան հա­ մալ­սա­րան­նե­րի և գի­տա­կան կենտրոն­նե­րի հետ փոխ­գոր­ ծակ­ցու­թյու­նը: «­Մենք բաց ե­նք հա­մա­գոր­ ծակ­ցու­թյան հա­մար: Վս­տահ եմ, որ ար­դյու­նա­վետ և ակ­տիվ փոխ­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը թույլ կտա ոչ մի­այն վե­րա­կանգ­նե­ լու եր­բեմ­նի պայ­մա­նա­վոր­վա­ ծու­թյուն­նե­րը, այլև ծա­վա­լե­լու մի շարք ո­ւղ­ղու­թյուն­նե­րով նոր հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյուն»,- նշեց

մեծ պա­տիվ է այ­ցե­լել հետ­ խորհր­դային տա­րա­ծաշր­ջա­ նում հայտ­նի և ներ­կա­յումս էլ մեծ հե­ղի­նա­կու­թյուն վայե­լող Եր­ևա­նի պե­տա­կան հա­մալ­ սա­րան՝ հույս հայտ­նե­լով, որ հե­տա­գա հա­մա­գոր­ծակ­ցու­ թյու­նը կլի­նի ար­դյու­նա­վետ ու հե­ռան­կա­րային: «Վս­տահ ե­նք, որ Ե­ՊՀ-ն այն բուհն է, ո­րից վերց­նե­լու և սո­վո­րե­լու շատ բան ու­նենք: Ու­րախ ե­նք, որ փո­խա­դարձ հե­տաքրք­րու­թյուն ե­նք ցու­ ցա­բե­րում, ի­նչն էլ հե­ռանկա­ րային գոր­ծըն­կե­րու­թյուն ծա­ վա­լե­լու լա­վա­գույն նա­խադրյալն է»,- նշեց տի­կին Գա­ նու­սը: ­Կող­մե­րը մի շարք պայ­մա­ նա­վոր­վա­ծու­թյուն­ներ ձեռք բե­րե­ցին ա­ռա­ջի­կա հան­դի­ պում­նե­րի, հա­մա­տեղ ծրագ­րե­ րի և մի շարք մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյան վե­րա­բե­րյալ, ո­րից հե­տո հու­շան­վեր­ներ փո­ խա­նա­կե­ցին:

ԵՊՀ-ո­ւմ Չի­նա­գի­տու­թյան կենտ­րոն կբաց­վի ­ ի­նաս­տա­նի հա­սա­րա­կա­ Չ կան գի­տու­թյուն­նե­րի ա­կա­դե­ մի­այի պատ­վի­րա­կու­թյա­նը, ո­րը գլ­խա­վո­րում էր ա­կա­դե­մի­ այի Ռու­սաս­տա­նի, Արևելյան Եվ­րո­պայի և Կենտ­րո­նա­ կան Ա­սի­այի տնօ­րեն Սուն Չժուանչ­ժին, Ե­ՊՀ ռեկ­տո­ րը ­ներ­կա­յաց­րեց Մայր բու­հի ու­սում­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­ նե­ու­թյու­նը, մի­ջազ­գային հա­ մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը, ի­նչ­պես նաև բու­հի զար­գաց­ման հիմ­ նա­կան ո­ւղ­ղու­թյուն­ներն ու հե­ռան­կար­նե­րը. «­Գի­տա­կան ար­տադ­րան­քի ծա­վա­լով զի­ ջե­լով մի­այն ՀՀ գի­տու­թյուն­ նե­րի ազ­գային ա­կա­դե­միային՝ Ե­ՊՀ-ն տա­լիս է ե­րկ­րի հա­ մա­խառն հե­տա­զո­տա­կան արդյուն­քի 1/3-ը, ո­րն ա­վե­լին է, քան մյուս բու­հե­րի­նը մի­ա­ սին վերց­րած»:­ Ա­րամ Սի­մո­նյա­նը չի­նա­ցի գոր­ծըն­կեր­նե­րին ա­սաց նաև, որ հա­մալ­սա­րա­նի ու­սա­նող­ նե­րի շր­ջա­նում չի­նա­րե­նը և

Կենտրոնում՝ Իրինա Գանուս

րոն, ո­րը գի­տա­կան ո­ւղղ­վա­ ծու­թյուն կու­նե­նա: ­Կենտ­րո­նը, ը­ստ նախ­նա­ կան պայ­մա­նա­վոր­վա­ծու­ թյան, կբաց­վի աշ­նա­նը: Այն կու­նե­նա հա­մա­հա­մալ­սա­րա­ նա­կան բնույթ, որ­տեղ գոր­

­Պատ­րաս­տեց Գե­ղամ Մե­լիք­բե­կյա­նը

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

5

| www.ysu.am

Գե­ղամ Գևոր­գյա­նը և Կա­րեն Քե­ռյանն ար­ժա­նա­ցել են ՀՀ նա­խա­գա­հի մր­ցա­նա­կին գա­մի­տու­թյան և մի­ա­կու­թյան հար­ցեր» գի­տա­կան հոդ­ված­նե­ րի շար­քի հա­մար ար­ժա­նա­ցել են ՀՀ նա­խա­գա­հի մր­ցա­նա­կին: Ք­նար Մի­սա­կյան

Գեղամ Գևորգյան և Արմեն Սարգսյան

ԵՊՀ գի­տա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­ թյան գծով պրո­ռեկ­տոր Գե­ղամ Գևոր­գյանն ու Մա­թե­մա­տի­կայի և մե­խա­նի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի դա­սա­խոս Կա­րեն Քե­ռյա­նը «Որոշ օր­թո­գո­նալ շար­քե­րի զու­

­Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թյան նա­խա­գա­հի 2017 թվա­կա­նի մր­ցա­նակ­ նե­րը շնորհ­վել են մի շարք բնա­գա­վառ­ նե­րում ներդ­րած նշա­նա­կա­լի ա­վան­ դի հա­մար: Շնորհ­ված մր­ցա­նակ­նե­ րը հանձ­նել են ՀՀ նա­խա­գահ Ար­մեն Սարգ­սյա­նը և «­Ռո­բերտ Պո­ղո­սյան և որ­դի­ներ» հիմ­նադ­րա­մի ներ­կա­յա­ցու­ ցիչ, սփյուռ­քա­հայ բա­րե­րար Ալ­բերտ Պո­ղո­սյա­նը: ­Մեզ հետ զրույ­ցում Կա­րեն Քե­ռյանն ա­սաց, որ մր­ցա­նա­կը շնորհ­վել է իր և Գե­ղամ Գևոր­գյա­նի հա­մա­տեղ հե­ղի­ նա­կած շուրջ քսան հոդ­ված­նե­րի հա­ մար, ո­րոնք տպագր­վել են վեր­ջին ե­րեք տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում. «­Կար­ևո­րում եմ այս­պի­սի մր­ցա­նակ­նե­րի առ­կա­յու­թյու­ նը, քա­նի որ դրանք գի­տու­թյամբ զբաղ­ վե­լու հա­մար լավ խթան կա­րող են դառ­ նալ: Ի­հար­կե, գի­տու­թյամբ զբաղ­վե­լու հա­մար նախ­ևա­ռաջ ցան­կու­թյուն է ան­

հրա­ժեշտ, բայց լրա­ցու­ցիչ խթա­նիչ­ներն էլ շատ կար­ևոր են»:­ Ըստ Կա­րեն Քե­ռյա­նի՝ թե՛ կր­թու­ թյան և թե՛ գի­տու­թյան ո­լորտ­նե­րում բա­ ցերն այ­սօր շատ են. «­Վառ օ­րի­նակ է այն, որ գի­տու­թյա­նը տրա­մադր­վող գու­ մա­րը տա­րեց­տա­րի նվա­զում է: Գի­տու­ թյան զար­գա­ցու­մը մեր ե­րկ­րում մի­այն ֆի­նան­սա­վոր­մամբ չի լուծ­վի: Պետք է մաս­նա­գետ­ներ հրա­վի­րել, մաս­նա­գետ­ նե­րին վե­րա­պատ­րաս­տել, նոր դպ­րոց­ ներ ստեղ­ծել, ի­սկ դրանց հիմ­քում ճիշտ մար­դիկ պետք է լի­նեն, ո­րոնք ի­րենց հետ­ևից կտա­նեն մյուս­նե­րին»: ­Կա­րեն Քե­ռյա­նի հետ խո­սե­ցինք նաև Ե­ՊՀ կադ­րե­րի սերն­դա­փո­խու­թյան մա­սին: Նա ա­սաց՝ դա իս­կա­պես այն հարցն է, ո­րի լուծ­ման հա­մար պետք է ռազ­մա­վա­րու­թյուն մշա­կել. «Դ­րա հա­ մար ան­հրա­ժեշտ է թար­մաց­նել կրթա­ կան ծրագ­րե­րը և այն­պես ա­նել, որ բուհ-աշ­խա­տա­շու­կա կապն ա­ռա­վել ամ­րապնդ­վի: Պետք է լավ օ­րի­նակ­ներ ստեղ­ծել՝ սկ­սած մարդ­կային լավ օ­րի­ նակ­նե­րից, վեր­ջաց­րած ծրագ­րե­րով, ո­րոնք վա­րա­կիչ կլի­նեն»: ­Կա­րեն Քե­ռյա­նի հա­վաստ­մամբ՝ այդ հե­ռան­կարն ու­նե­նա­լով՝ ի­րենց ֆա­ կուլ­տե­տում IBM նո­րա­րա­րա­կան լու­

Կարեն Քեռյան

ծում­նե­րի և տեխ­նո­լո­գի­ա­նե­րի կենտ­րո­ նի («ISTC») հետ ստեղ­ծել են «­Կի­րա­ ռա­կան վի­ճա­կագ­րու­թյուն և տվյալ­նե­րի գի­տու­թյուն» ­մա­գիստ­րո­սա­կան ծրա­ գի­րը, ո­րը կմեկ­նար­կի 2018 թվա­կա­նի սեպ­տեմ­բե­րից»:

«­Մենք լավ կադ­րեր ու­նենք, ար­դի­ա­կան սար­քեր, մեծ նե­րուժ, ի­սկ առ­կա խն­դիր­նե­րը գի­տա­կան դաշ­տից դուրս են». Վլա­դի­միր Հա­րու­թյու­նյան ­ ե­ղե­կատ­վա­կան տեխ­ Տ նո­լո­գի­ա­նե­րի զար­ գաց­մա­նը զու­գըն­թաց՝ սկզ­բուն­քո­րեն փոխ­վում են սար­քա­վո­րում­նե­րը. ե­թե նախ­կի­նում դրանք բաղ­կա­ցած է­ին մե­խա­ նի­կա­կան և է­լեկտ­րա­ կան դե­տալ­նե­րից, ա­պա ներ­կա­յում բարդ հա­մա­ կար­գեր են` հա­գե­ցած սեն­սոր­նե­րով, հի­շո­ղու­ թյամբ, միկ­րոպ­րո­ցե­ սոր­նե­րով, ծրագրային ա­պա­հով­մամբ և այլն, ո­րոնք կա­րող են կու­ տա­կել, վեր­լու­ծել և փո­ խան­ցել ցան­կա­ցած ծա­վա­լի տվյալ­ներ: Այդ «­խե­լա­ցի» տեխ­նի­կան,

ո­րի ան­քակ­տե­լի մասն են կազ­մում նաև կի­սա­ հա­ղորդ­չային տվիչ­նե­րը (սեն­սոր), մր­ցակ­ցային պայ­քա­րում ազ­դա­րա­ րեց մի նոր դա­րաշր­ջա­ նի սկիզ­բը: Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ­Հա­յաս­տա­նում՝ մաս­նա­վո­ րա­պես Եր­ևա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի ռա­դի­ո­ֆի­զի­ կայի ֆա­կուլ­տե­տի կի­սա­հա­ ղոր­դիչ­նե­րի ֆի­զի­կայի և միկ­ րոէ­լեկտ­րո­նի­կայի ամ­բի­ո­նում, ի­նչ­պես նաև ամ­բի­ո­նին կից ժա­մա­նա­կա­կից սար­քա­վո­ րում­նե­րով հա­գե­ցած «­Կի­սա­ հա­ղորդ­չային սար­քե­րի և նա­ նո­տեխ­նո­լո­գի­ա­նե­րի» գի­տա­ կան կենտ­րո­նում ստեղծ­վել ու շա­րու­նակ­վում են նա­խագծ­վել

տար­բեր բնա­գա­վառ­նե­րում կի­րա­ռու­թյուն ու­նե­ցող ժա­մա­ նա­կա­կից սեն­սոր­ներ: «Այ­սօր կի­սա­հա­ղորդ­ չային տվիչ­նե­րը լայն կի­րա­ ռու­թյուն ու­նեն ցան­կա­ցած բնա­գա­վա­ռում՝ բժշ­կու­թյուն, գյու­ղատնտե­սու­թյուն, տե­ղե­ կատ­վա­կան տեխ­նո­լո­գիա­ ներ, արդյու­նա­բե­րու­թյուն, շի­նա­րա­րու­թյուն, ռազ­մա­ կան ո­լորտ և այլն: Այս բո­լո­ րի սկիզ­բը դրել են ճա­պո­նա­ցի գիտ­նա­կան­նե­րը: 1984 թ.-ին Ե­ՊՀ-ի կող­մից գոր­ծուղ­վել է­ի ա­մե­րի­կյան Ստեն­ֆոր­դի հա­ մալ­սա­րան, գրա­դա­րա­նում ձեռ­քիս տակ հայտն­վեց քի­ միա­կան սեն­սոր­նե­րին նվիր­ ված ա­ռա­ջին գի­տա­ժո­ղո­վի նյու­թե­րը, տպա­վո­րու­թյու­նը մեծ էր»,- պատ­մում է Կի­սա­ հա­ղոր­դիչ­նե­րի ֆի­զի­կայի և միկ­րոէ­լեկտ­րո­նի­կայի ամ­բի­

Վլադիմիր Հարությունյան

ո­նի վա­րիչ, կենտ­րո­նի գի­տա­ կան ղե­կա­վար, ա­կա­դե­մի­կոս Վլա­դի­միր Հա­րու­թյու­նյա­նը: Հա­յաս­տան վե­րա­դառ­նա­ լուց ան­մի­ջա­պես հե­տո Ե­ՊՀո­ւմ սկս­վում են «ի­ոն սե­լեկ­տիվ տրան­զիս­տոր­նե­րի» (մի շարք

ի­ոն­նե­րի տար­բե­րակ­ման մի­ ջո­ցով գերզ­գա­յուն սար­քեր) ստեղծ­ման աշ­խա­տանք­նե­րը: Սա­կայն ԽՍՀՄ-ի փլուզ­ման և Հա­յաս­տա­նում, Ռու­սաս­տա­ նում, Ո­ւկ­րաի­նա­յում է­լեկտրո­ ______________________________ Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ¿ç 6 ¦

6

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

______________________________ § êÏǽµÁ` ¿ç 5

նային ար­դյու­նա­բե­րու­թյան կաթ­վա­ծա­հար լի­նե­լու պատ­ ճա­ռով, փոր­ձա­րա­րա­կան գոր­ ծու­նե­ու­թյու­նը կա­սեց­վում է: Հե­տա­գա­յում հա­մալ­սա­րա­նա­

կան ե­րի­տա­սարդ կադ­րե­րից մեկն այդ աշ­խա­տանք­նե­րը հա­ջո­ղու­թյամբ շա­րու­նա­կեց գեր­մա­նա­կան խո­շոր գի­տա­ կան կենտ­րոն­նե­րից մե­կում: «­Ներ­կա­յում կի­սա­հա­ ղորդ­չային սեն­սոր­նե­րը հա­ջո­ ղու­թյամբ են օգ­տա­գործ­վում մաս­նա­վո­րա­պես բժշ­կու­թյան ո­լոր­տում: Սեն­սո­րային սար­ քե­րի օգ­նու­թյամբ հնա­րա­վոր է վե­րա­կանգ­նել լսո­ղու­թյու­նը, տե­սո­ղու­թյու­նը, հա­մի և հո­տի զգա­յա­րան­նե­րը: Օ­րի­նակ՝ ե­թե վնաս­ված է մար­դու մի­այն տե­ սո­ղա­կան հա­մա­կար­գի որևէ օր­գան, ի­սկ ու­ղե­ղում գո­յու­ թյուն ու­նե­ցող և տե­սո­ղու­թյան հա­մար պա­տաս­խա­նա­տու շուրջ 24 կենտ­րոն­նե­րին կապ­ վող նյար­դա­թե­լերն ա­ռողջ են, ո­ւս­տի կա­րե­լի է սեն­սոր­նե­րի օգ­նու­թյամբ վե­րա­կանգ­նել տե­սո­ղու­թյու­նը, ի­հար­կե՝ ոչ ամ­բող­ջու­թյամբ: Սեն­սոր­նե­ րը ստաց­ված ին­ֆոր­մա­ցի­ան գրան­ցե­լու և ու­ղե­ղի հա­մա­ պա­տաս­խան կենտ­րոն փո­ խան­ցե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն են տա­լիս: Այժմ Ա­ՄՆ-ո­ւմ ին­ տեն­սիվ աշ­խա­տում են այդ ո­ւղ­ղու­թյամբ: Սեն­սոր­նե­րի օգ­նու­թյամբ կույր մար­դը կա­ րո­ղա­նում է տես­նել խո­շոր ծա­վալ­նե­րով ա­ռար­կա­ներ, սա­կայն դա դեռ սկիզբն է»,- վստա­հեց­նում է ա­կա­դե­մի­կո­սը:­ Այժմ Ե­ՊՀ գիտ­նա­կան­ ներն աշ­խա­տում են տար­ բեր գա­զային զանգ­ված­նե­րի հան­դեպ զգա­յուն սեն­սոր­նե­ րի ստեղծ­ման ո­ւղ­ղու­թյամբ: Մաս­նա­վո­րա­պես սեն­սո­րային սար­քա­վո­րում­նե­րի մի­ջո­ցով հնա­րա­վոր է գրան­ցել ջրածնային կու­տա­կում­նե­րը, ին­ չը ար­տադ­րա­կան վթար­նե­

րի կանխ­ման տե­սան­կյու­նից կար­ևոր նշա­նա­կու­թյուն ու­նի: «Օ­րի­նակ՝ Չեր­նո­բի­լի ա­տո­մա­կա­յա­նի հայտ­նի վթա­ րը տե­ղի ու­նե­ցավ հենց ջրածնի կու­տակ­ման պատ­ճա­ռով:

օգ­տա­կար լի­նել նաև «Շտապ օգ­նու­թյուն» ծա­ռա­յու­թյա­նը. օ­րի­նակ՝ դրսում ըն­կած մար­ դու վի­ճա­կը պար­զե­լու հա­ մար՝ ա­րդյոք նա հար­բած է, թե սրտի խնդիր ու­նի: Սա­կայն

հար­ցեր չեն լուծ­վում»: ­Կի­սա­հա­ղոր­դիչ­նե­րի ֆի­զի­ կայի և միկ­րոէ­լեկտ­րո­նի­կայի ամ­բի­ո­նի ու կենտ­րո­նի մաս­ նա­գետ­նե­րը մի­այն վեր­ջերս են ա­վար­տել ՆԱ­ՏՕ-ի ֆի­նան­ սա­վոր­մամբ ի­րա­կա­նաց­վող դրա­մաշ­նոր­հային ծրա­գի­րը, ո­րի շր­ջա­նա­կում ու­սում­նա­ սիր­վել են պա­տե­րազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ըն­թաց­ քում կի­րառ­վող, սա­կայն ար­ գել­ված քի­մի­ա­կան զեն­քե­րի հայտ­նա­բեր­ման հա­մար նա­ խա­տես­ված սեն­սոր­նե­րը: «Ար­դյունք­նե­րը շատ գո­ հաց­նող են: Այ­սինքն՝ մենք ու­նենք բո­լոր ռե­սուրս­նե­րը ժա­մա­նա­կա­կից և ո­րա­կյալ սար­քա­վո­րում­ներ ստեղ­ծե­լու հա­մար: Ժա­մա­նա­կին բազ­ միցս դի­մել եմ թե՛ ՀՀ նախ­կին նա­խա­գա­հին, թե՛ ՊՆ ղե­կա­ վա­րու­թյա­նը, ա­ռա­ջար­կել եմ ռազ­մա­կան նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող սեն­սոր­նե­րի ստեղծ­ ման մի շարք հա­մա­տեղ ծրագ­րեր ի­րա­կա­նաց­նել, սա­կայն՝ ա­պար­դյուն: Մենք Հա­յաս­ տա­նում հա­մա­պա­տաս­խան քի­մի­ա­կան գա­զեր չու­նենք՝ հե­ տա­զո­տու­թյուն­ներ ան­ցկաց­ նե­լու հա­մար, քա­նի որ չի թույ­ լատր­վում, ո­ւս­տի Չե­խի­այի հետ ե­նք աշ­խա­տում. ի­րենց ռազ­մա­կան ա­կա­դե­մի­ա­յում ստու­գում են ար­դյունք­ներն ու հաս­տա­տում: Հու­սանք, որ նոր Հա­յաս­տա­նում նոր քա­ղա­քա­ կա­նու­թյուն կոր­դեգր­վի, նոր պայ­ման­ներ կլի­նեն, և հա­ջո­ ղու­թյամբ կկա­րո­ղա­նանք լուրջ նա­խագ­ծեր և ար­տադ­րու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նել»,- նշում է պրո­ ֆե­սո­րը: Ամ­բի­ո­նը հա­մա­գոր­ծակ­ ցում է նաև «­Ռո­շե» շ­վեյ­ցա­րա­ կան կազ­մա­կեր­պու­թյան հետ,

Ա­տո­մա­կա­յա­նի աշ­խա­տա­ կից­նե­րը խն­դի­րը չէ­ին նկա­տել, ի­նչն էլ հե­տա­գա­յում պայ­թյու­ նի պատ­ճառ էր դար­ձել: Ար­դի սեն­սոր­նե­րը, սա­կայն, կա­րո­ ղա­նում են ար­ձա­նագ­րել նույ­ նիսկ շատ քիչ քա­նա­կու­թյամբ ու խտու­թյամբ գա­զե­րը, այդ թվում՝ նաև ջրած­նի կու­տա­ կու­մը: «­Մենք բա­վա­կա­նին լավ ար­դյունք­ներ ե­նք գրան­ցել այդ ո­լոր­տում,- փաս­տում է Վ. Հա­րու­թյու­նյա­նը և հա­վե­լում,- աշ­խա­տանք­ներ են տար­վում նաև կի­սա­հա­ղորդ­չային օք­ սիդ­նե­րի պատ­րաստ­ման ո­ւղ­ ղու­թյամբ. սար­քեր, ո­րոնք զգա­յուն են սպիր­տի կամ ա­ցե­ տո­նի նկատ­մամբ: Մեր մատ­ չե­լի սար­քը ոս­տի­կա­նա­կան ու­ժե­րի կող­մից կա­րող է լայ­ նո­րեն կի­րառ­վել ո­գե­լից խմիչք օգ­տա­գոր­ծած վա­րորդ­նե­րի հայտ­նա­բեր­ման գոր­ծում, սա­ կայն մեր պե­տու­թյունն ար­տա­ սահ­մա­նից ան­հա­մե­մատ ա­վե­ լի թանկ սար­քեր է ձեռք բե­րել: Տվյալ սեն­սոր­նե­րը կա­րող են

այս ա­մե­նը զուտ տե­սա­կան դաշ­տում է մնում, քա­նի որ պե­տա­կան ա­ջակ­ցու­թյու­նը չի բա­վա­կա­նաց­նում: Մի­այն Գի­ տու­թյան պե­տա­կան կո­մի­տե­ի կող­մից տրա­մադր­ված փոքր ֆի­նան­սա­վոր­մամբ այդ­պի­սի

ո­րը հա­մալ­սա­րա­նա­կան գիտ­ նա­կան­նե­րին ա­ռա­ջար­կել է աշ­խա­տանք­ներ ի­րա­կա­նաց­ նել ջրած­նի պե­րօք­սի­դի՝ հան­ րու­թյանն ա­ռա­վել հայտ­նի «перекись»-ի (քիմ. բա­նաձ­ևը՝ H 2O2) հան­դեպ զգա­յուն սեն­

սոր­նե­րի ստեղծ­ման նպա­տա­ կով: Դրանք կկի­րառ­վեն դե­ղե­ րի ար­տադ­րու­թյան մեջ: ­Հա­վե­լենք նաև, որ ներ­կա­ յումս Պրա­հայի Կառ­լով հա­ մալ­սա­րա­նի 3 ստա­ժոր Ե­ՊՀ լա­բո­րա­տո­րի­ա­յում աշ­խա­ տում են նոր սեն­սոր­նե­րի նա­ խագծ­ման ո­ւղ­ղու­թյամբ: « ­Հ ե ­տ ա ­զ ո ­տ ո ւ ­թ յ ո ւ ն ­ն ե ­ րի նպա­տակն է օպ­տի­կա­ կան տար­բե­րա­կով, այ­սինքն՝ ա­ռանց ծա­կե­լու և ա­րյուն վերց­նե­լու, պար­զել մար­դու օր­ գա­նիզ­մում առ­կա և վաղ փու­ լում գտն­վող շա­քա­րային դի­ ա­բե­տի ախ­տա­նիշ­նե­րը: Ա­ռա­ ջի­կա­յում Հա­յաս­տան կժա­ մա­նի նաև նրանց գի­տա­կան ղե­կա­վա­րը, ո­ւմ հետ կքն­նարկ­ վեն հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան ը­նդ­լայն­ման և ֆի­նան­սա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն ստա­նա­լու նպա­տա­կով այլ շա­հագր­գիռ կող­մե­րի ներգ­րավ­ման հետ կապ­ված մի շարք հար­ցեր»,- փաս­տում է Վ. Հա­րու­թյու­նյա­ նը և ա­վե­լաց­նում, որ ա­ռա­ջի­ կա ծրագ­րե­րում ը­նդ­գրկ­ված է նաև շն­չա­ռու­թյան մի­ջո­ցով մար­դու օր­գա­նիզ­մում առ­կա ջրած­նի պե­րօք­սի­դի ո­րո­շա­կի քա­նա­կը պար­զե­լու նա­խա­ գի­ծը, ին­չը թույլ կտա ժա­մա­ նա­կին ախ­տո­րո­շել այն­պի­սի լուրջ հի­վան­դու­թյուն, ի­նչ­պի­ սին է լեզ­վի քաղց­կե­ղը: ­Մի­ջազ­գային ա­կա­դե­մի­ ա­կան մի­ջա­վայ­րում մեծ հե­ ղի­նա­կու­թյուն վայե­լող հա­ մալ­սա­րա­նա­կան­նե­րը՝ ի դեմս ա­կա­դե­մի­կոս Վլա­դի­միր Հա­ րու­թյու­նյա­նի, մի շարք ծրագ­րեր ու­նեն, ո­րոնք, սա­կայն, պե­տա­կան հո­գա­ծու­թյան և ֆի­նան­սա­վոր­ման կա­րիք ու­ նեն: «Դր­սում բա­վա­կա­նին լավ են ար­ձա­գան­քում մեր կող­մից ի­րա­կա­նաց­ված ծրագ­րե­րին, մեր գի­տա­կան հոդ­ված­նե­ րը մեծ թվով հղում­ներ ու­նեն: Օ­րի­նակ՝ իմ 6 աշ­խա­տանք­ նե­րի վրա ար­ված հղում­նե­ րը գե­րա­զան­ցում են 1.000-ը: Մի­այն դա ար­դեն վկա­յում է, որ աշ­խա­տանք­ներն ու գի­ տա­կան ար­դյունք­ներն ի­նք­ նանպա­տակ չեն: Ե­ՊՀ ղե­ կա­վա­րու­թյունն էլ մեզ տրա­ մադ­րել է բո­լոր հնա­րա­վո­րու­ թյուն­նե­րը, մաս­նա­վո­րա­պես՝ լա­բո­րա­տո­րի­ա, որ­տեղ մենք նույ­նիսկ ո­րո­շա­կի քա­նա­կով ար­տադրու­թյուն կա­րող ե­նք կազ­մա­կեր­պել: Մենք կա­րող ե­նք ու պատ­րաստ ե­նք ան­ հրա­ժեշտ սեն­սոր­ներն ար­ տադ­րել ու ներ­կա­յաց­նել բո­ լոր շա­հագրգիռ կող­մե­րին: Վս­տահ ե­մ՝ սպա­ռող­նե­րի ու պատ­վեր­նե­րի պա­կաս չենք ու­նե­նա: Ամ­բի­ո­նը և կենտ­րո­նը լավ կադ­րեր ու­նեն, ար­դի սար­ քեր, մեծ նե­րուժ, ի­սկ առ­կա խն­դիր­նե­րը գի­տա­կան դաշ­ տից դուրս են»,- ամ­փո­փեց ա­կա­դե­մի­կո­սը:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

7

| www.ysu.am

ԵՊՀ մաս­նա­գետ­նե­րը՝ թուր­քա­կան հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­քա­կան դիս­կուր­սում Ար­ցա­խյան հիմ­նախնդ­րի մա­սին ­ ուր­քա­կան հա­սա­րա­ Թ կա­կան-քա­ղա­քա­կան դիս­կուր­սում Ար­ցա­խյան հիմ­նախնդ­րի ար­ծարծ­ ման և Ե­ՊՀ ար­ևե­լա­ գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­ տում ի­րա­կա­նաց­վող թուր­քա­կան ու ա­դր­բե­ ջա­նա­կան ԶԼՄ-նե­րի մշ­տազնն­ման, ի­նչ­պես նաև հա­մա­պա­տաս­խան հրա­տա­րա­կու­թյուն­նե­ րի մա­սին զրու­ցե­ցինք Թյուր­քա­գի­տու­թյան ամ­ բի­ո­նի վա­րիչ, պրո­ֆե­սոր Ա­լեք­սանդր Սա­ֆա­րյա­ նի հետ: ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան

Դ. Սաֆարյան, Վ. Ոսկանյան, Գ. Մելիքյան, Ա. Սաֆարյան, Ռ. Մելքոնյան և Հ. Քոչարյան

Պ­րո­ֆե­սո­րը նշեց, որ Թուր­ քի­ա­յում խորհր­դա­րա­նա­կան ու նա­խա­գա­հա­կան վեր­ջին ը­նտ­ րու­թյուն­նե­րը դժ­վար թե փո­ փո­խու­թյուն­ներ կան­խան­շեն հայ-թուր­քա­կան հա­րա­բե­րու­ թյուն­նե­րում: Ը­նտ­րու­թյուն­նե­րի ար­դյունք­նե­րը կան­խա­տե­սե­լի է­ին թուրք և ար­տա­սահ­մա­նյան (մաս­նա­վո­րա­պես հա­յաս­տանյան) մի­ջազ­գայ­նա­գետ փոր­ ձա­գետ­նե­րի հա­մար: Ա­կն­հայտ է, որ Ար­ցա­խյան հիմ­նախն­դի­ րը Թուր­քի­ա­յում ար­դեն ա­վան­ դա­բար դի­տարկ­վում և հա­ճախ քա­ղա­քա­կան շա­հար­կում­նե­րի թե­մա է դառ­նում «ադր­բե­ջան­ ցի եղ­բայր­նե­րին չդա­վա­ճա­նե­ լու» տե­սան­կյու­նից: ­Տա­րի­ներ ա­ռաջ՝ դեռևս «­ֆուտ­բո­լային դի­վա­նա­գի­ տու­թյան» ծա­վալ­ման վաղ փու­լում, Ե­ՊՀ փոր­ձա­գետ­ նե­րը կան­խա­տե­սել է­ին, որ հայ-թուր­քա­կան հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման գոր­ծըն­թա­ցում թուր­քա­կան իշ­ խա­նու­թյուն­նե­րը բախ­վե­լու են թե՛ «դև­լեթ­բահ­չե­լի­ա­կան», թե՛ «­քը­լըըչ­դա­րօղ­լո­ւա­կան» ը­նդ­ դի­մու­թյան ցու­ցադ­րա­կան-կա­ տա­ղի հա­կազ­դե­ցու­թյա­նը, քա­ նի որ ը­նդ­դի­մու­թյու­նը Գյու­լին և Էր­դո­ղա­նին մե­ղադ­րե­լու էր «ադր­բե­ջան­ցի եղ­բայր­նե­րին» դա­վա­ճա­նե­լու մեջ: Ա­կն­հայտ է նաև, որ Թուր­քի­ան մշ­տա­պես Ե­ԱՀԿ Մինս­կի խմ­բի շր­ջա­նա­ կում ա­ռա­վել մեծ դեր ստանձ­ նե­լու նկր­տում­ներ է ու­նե­նա­լու, ին­չը մի­ան­գա­մայն ա­նըն­դու­

նե­լի է 1994 թ.-ին զի­նա­դա­դար կն­քած հայ­կա­կան կող­մե­րի հա­մար, քա­նի որ Թուր­քի­ան ԼՂ հա­կա­մար­տու­թյան ո­ղջ ըն­ թաց­քում էլ ու­նե­ցել է ը­նդ­գծ­ված ա­դր­բե­ջա­նա­մետ դիր­քո­րո­շում՝ մաս­նա­վո­րա­պես Ա­դր­բե­ջա­նին ցու­ցա­բե­րե­լով ա­ջակց­ման բո­ լոր հնա­րա­վոր մի­ջոց­նե­րը (բա­ ցա­ռու­թյամբ ու­ղիղ ռազ­մա­կան մի­ջամ­տու­թյու­նից, ին­չը կանխ­ վել է Ռու­սաս­տա­նի կող­մից):­ ԵՊՀ փոր­ձա­գետ­նե­րը խնդրի վե­րա­բե­րյալ հան­դես են ե­կել մի շարք հրա­պա­րա­ կում­նե­րով՝ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­ լով նաև ՀՀ ԳԱԱ ար­ևե­լա­գի­ տու­թյան ի­նս­տի­տու­տի, ՀՀ Սփյուռ­քի նա­խա­րա­րու­թյան, ՀՀ ՊՆ ռազ­մա­վա­րա­կան հե­ տա­զո­տու­թյուն­նե­րի ի­նս­տի­ տու­տի, ի­նչ­պես նաև ՌԴ ռազ­ մա­վա­րա­կան հե­տա­զո­տու­ թյուն­նե­րի ի­նս­տի­տու­տի մաս­ նա­գետ­նե­րի հետ: Մաս­նա­վո­րա­պես ան­ցյալ տա­րի տպագր­վեց Ե­ՊՀ թյուր­ քա­գի­տու­թյան ամ­բի­ո­նի ա­սիս­ տենտ Դա­վիթ Սա­ֆա­րյա­նի, ՀՀ վաս­տա­կա­վոր ման­կա­վարժ, պրո­ֆե­սոր Գուր­գեն Մե­լի­քյա­ նի, Ի­րա­նա­գի­տու­թյան ամ­բի­ ո­նի վա­րիչ Վար­դան Ոս­կանյա­նի և Թյուր­քա­գի­տու­թյան ամ­բի­ո­նի վա­րիչ Ա­լեք­սանդր Սա­ֆա­րյա­նի «­Լեռ­նային Ղա­ րա­բա­ղի հիմ­նա­հար­ցը Թուր­ քի­այի հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­ քա­կան դիս­կուր­սում» կո­լեկ­ տիվ մե­նագ­րու­թյու­նը: 2018 թ.-ի ապ­րի­լին Դա­վիթ Սա­ֆա­րյանն այդ թե­մա­տի­կայով ծա­վա­լուն

գի­տա­կան զե­կու­ցում է կար­դա­ ցել Բերկ­լի­ի հա­մալ­սա­րա­նում (Ա­ՄՆ)՝ ներ­կա­յաց­նե­լով հայ­ կա­կան տե­սա­կետ­նե­րը: Ի դեպ, հա­մա­հե­ղի­նակ­ ներն ար­ձա­նագ­րում են, որ այդ գիրքն Ար­ևե­լա­գի­տու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի՝ կես­դա­րյա պատ­մու­թյան մեջ ա­ռա­ջին կո­լեկ­տիվ մե­նագ­րու­թյունն է՝ ծն­ված թե՛ մի­ջամ­բի­ո­նային և թե՛ հա­յաս­տա­նյան այլ կենտ­ րոն­նե­րում աշ­խա­տող ար­ևե­ լա­գետ­նե­րի հետ սերտ հա­մա­ գոր­ծակ­ցու­թյան ար­դյուն­քում: Մե­նագ­րու­թյան պա­տաս­խա­ նա­տու խմ­բա­գիրն է ՀՀ ԳԱԱ ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ի­նս­տի­տու­ տի տնօ­րեն, ա­կա­դե­մի­կոս Ռու­ բեն Սաֆ­րաս­տյա­նը, ով տա­ րի­ներ ա­ռաջ ե­ղել է մե­նագ­րու­ թյան հա­մա­հե­ղի­նակ Դա­վիթ Սա­ֆա­րյա­նի թեկ­նա­ծո­ւա­կան ա­տե­նա­խո­սու­թյան գի­տա­կան ղե­կա­վա­րը: Մե­նագրու­թյու­ նը գրա­խո­սել են Ե­ՊՀ ար­ևե­ լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան, պրո­ֆե­սոր Ռու­բեն Մել­քո­նյա­նը և Ա­րա­բա­գի­տու­ թյան ամ­բի­ո­նի վա­րիչ, դո­ցենտ Հայկ Քո­չա­րյա­նը: Ա­լեք­սանդր Սա­ֆա­րյա­նը շնոր­հա­կա­լու­ թյամբ և ան­սքող հպար­տու­ թյամբ ար­ձա­նագ­րում է, որ դեռևս ան­ցյալ դա­րի 90-ա­կան թվա­կան­նե­րից Ե­ՊՀ թուր­քա­ գի­տու­թյան (վե­րա­կազ­մա­վո­ րու­մից հե­տո՝ Թյուր­քա­գի­տու­ թյան) ամ­բի­ո­նում թուր­քա­կան և ա­դր­բե­ջա­նա­կան ԶԼՄ-նե­րի մշ­տա­դի­տարկ­մա­նը մաս­նակ­ ցել են մա­գիստ­րա­տու­րայի և

բա­կա­լավ­րի­ա­տի բազ­մա­թիվ ու­սա­նող­ներ, ով­քեր այ­սօր ճա­ նաչ­ված փոր­ձա­գետ­ներ, վեր­ լու­ծա­բան­ներ, լրագ­րող­ներ, մի­ջազ­գայ­նա­գետ­ներ ե­ն… Մշ­տազն­նու­մը շա­րու­նակ­վում է և յու­րա­քան­չյուր տա­րի այդ գոր­ծըն­թա­ցում ը­նդ­գրկ­վում են նո­րա­նոր թուր­քա­գետ և ա­դրբե­ջա­նա­գետ ու­սա­նող­ներ: Թեև վե­րո­հի­շյալ մե­նագրու­ թյու­նը տպագր­վել է ան­գամ հա­յաս­տա­նյան ի­րա­կա­նու­ թյան հա­մար հա­մե­մա­տա­բար փոքր տպա­քա­նա­կով, բայց ան­հրա­ժեշտ քա­նա­կու­թյամբ օ­րի­նակ­ներ կան Ե­ՊՀ գրա­ դա­րա­նում, Հա­յա­գի­տա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի ի­նս­տի­ տու­տում, և այն հա­սու է վե­ րո­հի­շյալ ու­սում­նա­սի­րու­թյան տար­բեր դրույթ­նե­րով և բա­ նաձ­ևում­նե­րով հե­տաքրքրված ար­ևե­լա­գետ­նե­րին, քա­ղա­քա­ գետ­նե­րին, պատ­մա­բան­նե­ րին, ի­նչ­պես նաև հայ-թուր­ քա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման խն­դիր­նե­րով հե­տաքրքր­վող ըն­թեր­ցող­նե­րի ա­ռա­վել լայն շր­ջա­նա­կին: Մե­նագ­րու­թյունն ամ­փո­ փում է Թուր­քի­այի հա­սա­րա­ կա­կան-քա­ղա­քա­կան դիս­կուր­ սում Ար­ցա­խի հա­կա­մար­տու­ թյան, հայ-թուր­քա­կան հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րի թն­ջու­կում նրա նե­րառ­ման հիմ­նա­հար­ցե­րը, թուր­քա­կան և ա­դր­բե­ջա­նա­ կան ԶԼՄ-նե­րում «­հայ­կա­ կան թե­մա­տի­կայի» հա­մա­լի­ րի ար­տա­ցոլ­ման վե­րո­հի­շյալ բազ­մա­մյա մշ­տազնն­ման ու

վեր­լու­ծու­թյան ար­դյունք­նե­ րը, հա­մա­հե­ղի­նակ­նե­րի տար­ բեր տա­րի­նե­րի գի­տա­կան ու գի­տա­հան­րա­մատ­չե­լի հրա­ պա­րա­կում­նե­րի նյու­թե­րը, եզ­ րա­կա­ցու­թյուն­նե­րը, գի­տա­ գործ­նա­կան ա­ռա­ջարկ­նե­րը: Թուր­քի­այի հետ հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի կար­գա­վոր­ման բարդ գոր­ծըն­թա­ցի նո­րա­նոր մար­տահ­րա­վեր­նե­րի դի­մագրավ­ման, ի­նչ­պես նաև հա­մա­ պա­տաս­խան «ա­դապ­տա­ցի­ ոն» մե­խա­նիզմ­նե­րի մշակ­ման նպա­տա­կով կար­ևոր­վում է ՀՀ, Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան և Սփյուռ­քի քա­ղա­քա­կան մտ­քի հա­վա­քա­կան մո­տե­ցում­նե­րի բյու­րե­ղա­ցու­մը: ՀՀ քա­ղա­քա­ կան շր­ջա­նակ­նե­րում, ի­հար­ կե, հս­տակ գի­տակ­ցում են, որ հա­նուն հայ-թուր­քա­կան հա­ րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կար­գա­ վոր­ման՝ Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­ թյան մի­ջազ­գային ճա­նաչ­ման հար­ցում զի­ջում­նե­րի գնա­լը կամ ԼՂ հա­կա­մար­տու­թյան կար­գա­վոր­ման գոր­ծըն­թա­ ցում մի­ա­կող­մա­նի զի­ջում­նե­րը կհար­վա­ծեն մեր հա­մազ­գային շա­հե­րին ու Հա­յաս­տան-Ար­ ցախ-Ս­փյուռք մի­աս­նու­թյա­նը: Մյուս կող­մից՝ Հա­յաս­տա­նում կար­ծես տա­րա­ձայ­նու­թյուն չկա այն ա­ռու­մով, որ Թուր­քի­ այի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի կար­գա­վո­րու­մը կար­ևոր և է­ա­կան խն­դիր է: Դրա հա­մար էլ պաշ­տո­նա­կան այն ձևա­ կեր­պու­մը, ը­ստ ո­րի՝ Հա­յաս­ տա­նը կողմ է հայ-թուր­քա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի կար­գա­ վոր­մանն ա­ռանց նա­խա­պայ­ ման­նե­րի, շա­րու­նա­կում է մնալ ար­դի­ակ ­ ան: ­Հա­վե­լենք, որ հե­ղի­նակ­նե­րը սույն աշ­խա­տու­թյան ստեղծ­ ման գոր­ծըն­թա­ցում օգ­տա­գոր­ ծել են ոչ մի­այն թուր­քա­կան և ա­դր­բե­ջա­նա­կան ԶԼՄ-նե­րի հա­մա­պա­տաս­խան նյու­թե­րը, այլև ՀՀ և Թուր­քի­այի Հան­րա­ պե­տու­թյան նա­խա­գահ­նե­րի, ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­ րար­նե­րի հայ­տա­րա­րու­թյուն­ նե­րը, հար­ցազ­րույց­նե­րը, պաշ­ տո­նա­կան կայ­քե­րի տե­ղե­ կատ­վու­թյու­նը, քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րի ու դի­վա­նա­գետ­ նե­րի ար­տա­հայ­տած դիր­քո­ րո­շում­ներն ու տե­սա­կետ­նե­ րը, թուրք, հայ, ա­րևմ­տյան և ռու­սաս­տա­նյան ա­ռա­ջա­տար վեր­լու­ծա­բան­նե­րի հրա­պա­րա­ կում­նե­րը:

8

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Պ­րակ­տի­կա­նե­րը պետք է դարձ­նել ժա­մա­նա­կա­կից ­ ե­սա­կան գի­տե­լիք­նե­րի և Տ գործ­նա­կան հմ­տու­թյուն­ նե­րի հա­մադ­րու­թյան մա­սին միշտ է խոս­վում: Թերևս ա­մե­նաճշգ­րիտ բնո­րո­շում­նե­րից մե­կը տվել է Դմիտ­րի Մեն­դե­ լե­ևը. «­Տե­սու­թյու­նը, որ չի ստուգ­վում փոր­ձով, իր հայե­ցա­կար­գի գե­ղեց­կու­ թյամբ հան­դերձ՝ կորց­ նում է կշի­ռը, չի ըն­դուն­ վում. պրակ­տի­կան, ո­րի հիմ­քում չկա կշ­ռա­դատ­ ված տե­սու­թյուն, կորս­տի ու պար­տու­թյան մեջ է»: ­ ­Մա­րի Ռա­ֆյան Ֆիզիկական աշխարհագրության ամբիոնի պրակտիկա

ԵՊՀ ու­սում­նա­մե­թո­դա­կան վար­չու­թյու­նը, բա­կա­լավ­րի­ ա­տի և մա­գիստ­րա­տու­րայի ու­սում­նա­կան պլան­նե­րի ու ա­ռար­կա­յա­կան ծրագ­րե­րի մշա­կու­մից, ֆա­կուլ­տե­տային մե­թո­դա­կան խոր­հուրդ­նե­րի աշ­խա­տանք­նե­րի հա­մա­կար­ գու­մից զատ, կազ­մա­կեր­պում է նաև ու­սա­նող­նե­րի պրակ­տի­ կա­նե­րը: Պ­րակ­տի­կան ու­սում­նա­ կան գոր­ծըն­թա­ցի կար­ևո­րա­ գույն մասն է, քա­նի որ նոր հմ­տու­թյուն­ներ, կա­րո­ղու­թյուն­ ներ ձեռք բե­րե­լու, աշ­խա­տան­ քային գոր­ծըն­թա­ցին տե­ղում ծա­նո­թա­նա­լու հնա­րա­վո­րու­ թյուն է տա­լիս: Տե­սո­ղա­կան ըն­կա­լում­նե­րի և տե­սա­կան գի­ տե­լիք­նե­րի հա­մադ­րու­թյամբ ու­սա­նո­ղը ստա­նում է իր ա­պա­ գա մաս­նա­գի­տու­թյան ամ­բող­ ջա­կան պատ­կե­րը:­ Ի­րենց պրակ­տի­կայի ար­ դյու­նա­վե­տու­թյան վե­րա­բե­րյալ ու­սա­նող­նե­րը տար­բեր կերպ են ար­ձա­գան­քում: Մենք զրու­ցե­ ցինք մի շարք ֆա­կուլ­տետ­նե­րի տար­բեր կուր­սե­րի ու­սա­նող­ նե­րի հետ, ով­քեր պատ­մե­ցին ի­րենց թե՛ ման­կա­վար­ժա­կան, թե՛ ար­տադ­րա­կան պրակ­տի­ կա­նե­րի մա­սին:­ Այս­պես՝ Աշ­խար­հագ­րու­ թյան և ե­րկ­րա­բա­նու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի սեր­վի­սի բաժ­նի 2-րդ կուր­սի ու­սա­նո­ղու­հի Վե­ նե­րա Ատ­լու­կյա­նը պատ­մեց, որ ա­ռա­ջին կուր­սում պրակ­ տի­կան ան­ց է կաց­վում թան­ գա­րան­նե­րում, սեր­վի­սային օբյեկտ­նե­րում (մո­լեր, այ­գի­ ներ), ի­նչ­պես նաև լի­նում են եր­թու­ղի­ներ, ո­րոնք ը­նդ­գր­կում են զբո­սաշր­ջային ո­ւղ­ղու­թյուն­ ներ։ Խո­սե­լով խն­դիր­նե­րից՝ նա նշեց «ու­սա­նող­նե­րի ան­հա­ տա­կան ներգ­րավ­վա­ծու­թյան պա­կասն այս կամ այն աշ­խա­

տանք­ներն ի­րա­կա­նաց­նե­լու ժա­մա­նակ»:­ Երկ­րա­բա­նու­թյան բաժ­ նի՝ ան­հայտ մնալ ցան­կա­ցող ու­սա­նողն իր մտա­հո­գու­թյու­ նը հայտ­նեց այն կա­պակ­ցու­ թյամբ, որ Ար­ցա­խում անցկաց­ վող եր­թու­ղի­նե­րը Քա­ռօ­րյա պա­տե­րազ­մից հե­տո չեն ի­րա­ կա­նաց­վում, ի­նչ­պես նաև դժգո­ հեց գոր­ծած­վող խորհրդային սար­քե­րից, քա­նի որ աշ­խա­ տան­քի ան­ցնե­լուց հե­տո նոր սար­քե­րի կի­րա­ռու­թյու­նը յու­ րաց­նե­լու կա­րիք է լի­նում:­ Աշ­խար­հագ­րու­թյան և ե­րկ­ րա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի սեր­վի­սի ամ­բի­ո­նի դա­սա­խոս, տեխն. գիտ. թեկ­նա­ծու Սար­գիս Քե­լյա­նը ներ­կա­յաց­րեց ի­րենց ամ­բի­ո­նի մաս­նա­գի­տա­կան պրակ­տի­կան, ո­րն ան­ցկաց­ վում է 3 փու­լով՝ նա­խա­պատ­ րաս­տա­կան, մե­թո­դա­բա­նա­ կան, ան­հա­տա­կան։ Ա­ռա­ջին՝

նա­խա­պատ­րաս­տա­կան փուլն ան­ցկաց­վում է Ե­ՊՀ-ում, մե­ թո­դա­բա­նա­կա­նը՝ Հա­րա­վային Հա­յաս­տա­նում, ան­հա­տա­կա­ նը՝ 22 սեր­վի­սային հիմ­նարկձեռ­նար­կու­թյուն­նե­րում՝ ը­ստ ա­վար­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­ րի թե­մա­նե­րի։­ Անդ­րա­դառ­նա­լով մյուս ամ­բի­ոն­նե­րի ու­սում­նաար­ տադ­րա­կան և ման­կա­վար­ժա­ կան պրակ­տի­կա­նե­րին՝ նա նշեց, որ դրանք ան­ցկաց­վում են Ե­ՊՀ Բյու­րա­կա­նի ու­սում­ նաար­տադ­րա­կան բա­զա­յում, ՀՀ Կա­ռա­վա­րու­թյանն ա­ռըն­ թեր ան­շարժ գույ­քի կա­դաստ­ րի պե­տա­կան կո­մի­տե­ում, Հա­ յաս­տա­նի բնա­պահ­պա­նա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րում ու մարզ­պե­տա­րան­նե­րում, Հայ­ պետ­հիդ­րո­մե­տի ա­ռան­ձին բա­ ժան­մունք­նե­րում, ի­նչ­պես նաև ար­տա­սահ­մա­նում՝ Բեռ­լի­նի Հում­բոլդ­տի հա­մալ­սա­րա­նում

Կենդանաբանության ամբիոնի պրակտիկա

և ՌԴ Սանկտ Պե­տեր­բուր­գի Ռու­սա­կան պե­տա­կան ջրաօ­ դեր­ևու­թա­բա­նա­կան հա­մալ­ սա­րա­նում: ­Սար­գիս Քե­լյա­նի հա­մոզ­ մամբ՝ պետք է ա­նել ա­մեն ի­նչ՝ պրակ­տի­կա­նե­րի ար­դյու­նա­ վե­տու­թյու­նը բարձ­րաց­նե­լու և տևո­ղու­թյունն ա­վե­լաց­նե­լու հա­մար. «Ու­սում­նա­կան պրակ­ տի­կան ա­ռա­վել ար­դյու­նա­վետ դարձ­նե­լու նպա­տա­կով խմ­բե­ րը պետք է կազմ­վեն ը­ստ մաս­ նա­գի­տա­կան ա­ռանձ­նա­հատ­ կու­թյուն­նե­րի, ա­վե­լի փոքր մար­դա­քա­նակ նե­րա­ռեն: Ը­նդ­ հան­րա­պես պրակ­տի­կա­ներն ու­սա­նող­նե­րին տա­լիս են թի­ մային աշ­խա­տան­քի, շփ­ման, հե­տա­զո­տու­թյուն կա­տա­րե­լու հմ­տու­թյուն­ներ։ Ու­սա­նող­նե­ րը ձեռք են բե­րում soft skill-եր, բարձ­րա­նում է նրանց հայ­րե­ նա­ճա­նա­չո­ղու­թյան մա­կար­ դա­կը»։ Խո­սե­լով պրակ­տի­կա­

նե­րի ան­ցկաց­ման խնդիր­նե­ րի մա­սին՝ Քե­լյա­նը նշեց, որ դրանք կազ­մա­կերպ­չա­կան և ֆի­նան­սա­կան բնույթ ու­նեն։­ ԵՊՀ կեն­սա­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի կեն­դա­նա­բա­նու­ թյան ամ­բի­ո­նի դո­ցենտ Ան­նա Կա­րա­պե­տյա­նը ներ­կա­յաց­րեց ու­սում­նա­կան պրակ­տի­կան, ո­րի շր­ջա­նա­կում ու­սա­նող­նե­ րը ծա­նո­թա­նում են կեն­դա­նա­ կան աշ­խար­հի բազ­մա­զա­նու­ թյա­նը և ու­սում­նա­սի­րում կեն­ սա­մի­ջա­վայ­րի է­կո­լո­գի­ա­կան ա­ռ անձ­ն ա­հ ատ­կ ու­թ յուն­ն ե­ր ը: Պրակ­տի­կայի ըն­թաց­քում ու­ սա­նող­նե­րը ձեռք են բե­րում դաշ­տային հե­տա­զո­տու­թյուն­ ներ կա­տա­րե­լու և նյու­թը լա­ բո­րա­տո­րի­ա­յում մշա­կե­լու հմտու­թյուն­ներ: Ար­տադ­րա­ կան պրակ­տի­կայի ըն­թաց­քում ու­սա­նող­ներն այ­ցե­լում են ՀՀ ԳԱԱ կեն­դա­նա­բա­նու­թյան և հիդ­րոէ­կո­լո­գի­այի գի­տա­կան կենտ­րոն, Կեն­դա­նա­բա­նա­ կան այ­գի. «Այս տա­րի պայ­ մա­նա­վոր­վա­ծու­թյուն ու­նենք նաև պրո­ֆե­սոր Ռ. Օ. Յո­լյա­ նի ան­վան ա­րյու­նա­բա­նա­կան կենտ­րո­նի և «Ոսկ­րա­ծու­ծի դո­ նոր­նե­րի հայ­կա­կան ռե­եստր» բա­րե­գոր­ծա­կան հիմ­նադ­րա­մի հետ»: Ան­նա Կա­րա­պե­տյանն ը­նդ­գծեց, որ բո­լոր կենտ­րոն­ նե­րը պատ­րաս­տա­կամ և շա­ հագր­գիռ են ե­րի­տա­սարդ­նե­րի հետ աշ­խա­տե­լու ա­ռու­մով: ­Կեն­սա­քի­մի­այի, ման­րէ­ա­ բա­նու­թյան և կեն­սա­տեխ­նո­լո­ գի­այի ամ­բի­ո­նի ա­սիս­տենտ, կեն­սա­բա­նա­կան գի­տու­թյուն­ նե­րի թեկ­նա­ծու Ի­նե­սա Սե­ մերջյանն էլ շեշ­տեց ար­տադրա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­ ներ այ­ցե­լե­լու կար­ևո­րու­թյու­նը. «Ու­սա­նող­ներն այ­ցե­լում են մսամ­թեր­քի, պա­հա­ծո­նե­րի և կաթ­նամ­թեր­քի գոր­ծա­րան­ներ, այն­տե­ղի լա­բո­րա­տո­րի­ա­ներ և ձեռք բե­րում նեղ մաս­նա­գի­տա­ կան գի­տե­լիք­ներ, ծա­նո­թա­նում են ստան­դարտ­նե­րին, սնն­դի ան­վտան­գու­թյան նր­բու­թյուն­ նե­րին»: Խն­դիր­նե­րի մա­սին խո­սե­լիս Ի­նե­սա Սե­մեր­ջյա­նը նշեց մի­այն կազ­մա­կերպ­չա­ կան մանր բար­դու­թյուն­նե­րը՝ կապ­ված տրանս­պոր­տի հետ: ­Մեր զրու­ցա­կից դա­սա­խոս­ նե­րը փաս­տե­ցին, որ ու­սա­նող­ նե­րը մեծ խան­դա­վա­ռու­թյամբ են մաս­նակ­ցում ման­կա­վար­ ժա­կան պրակ­տի­կային, ան­ գամ ա­շա­կերտ­նե­րի հա­մար այ­ցեր են կազ­մա­կեր­պում ֆա­ կուլ­տետ: «­Շատ կար­ևոր են ման­կա­ վար­ժա­կան պրակ­տի­կան և ման­կա­վար­ժի ո­րա­կա­վո­րու­ մը: Գի­տա­կան մեծ պա­շար

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ու­նե­նալն ու դա­սա­վանդ­ման մե­թոդ­նե­րին տի­րա­պե­տե­լը ու­ սա­նող­նե­րին մր­ցու­նակ ու­սու­ ցիչ են դարձ­նում»,- նշեց Ան­նա Կա­րա­պե­տյա­նը: ­Փի­լի­սո­փա­յու­թյան և հո­գե­ բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի 4-րդ կուր­սի ու­սա­նող Դա­վիթ Ա­քելյա­նը, խո­սե­լով իր ար­տադ­րա­ կան պրակ­տի­կայի մա­սին, ան­դրա­դար­ձավ բուն պրակ­ տի­կայի ար­դյու­նա­վե­տու­թյան և ան­ցկաց­ման ըն­թա­ցա­կար­գի խն­դիր­նե­րին՝ ը­նդ­գծե­լով, որ ո­րո­շա­կի գի­տա­կան ու հա­սա­ րա­կա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն ի­րա­կա­նաց­նող ու­սա­նո­ղին պրակ­տի­կան սկզ­բուն­քո­րեն նոր բան չի տա­լիս: Դա­վի­թը պրակ­տի­կայի ըն­թաց­քում հայ փի­լի­սո­փա­յու­թյանն ա­ռնչվող ձե­ռագ­րե­րի կամ կար­ևոր նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցող այլ գիր-գ­րա­կա­նու­թյան ու­սում­ նա­սի­րու­թյուն­ներ ու հե­տա­զո­ տու­թյուն­ներ ի­րա­կա­նաց­նե­լու ցան­կու­թյուն հայտ­նեց: Ի դեպ, նա փաս­տեց, որ ու­սա­նող­նե­րը հա­ճախ ստիպ­ված են լի­նում ի­րենց ծա­նո­թու­թյուն­նե­րի մի­ ջո­ցով գտ­նել այն­պի­սի հիմ­ նարկ­ներ, ո­րոնք ի­րենց կըն­դու­ նեն պրակ­տի­կայի ըն­թաց­քում։ ­Հո­գե­բա­նու­թյան բաժ­նի շր­ջա­նա­վարտ Մա­րի­ամ Մա­ նու­կյա­նը, ո­ւմ գի­տա­կան հե­ տաքրք­րու­թյու­նը ո­րոշ­ման կա­յաց­ման ար­դյու­նա­վե­տու­ թյունն է, 3-րդ կուր­սում պրակ­ տի­կայի փո­փոխ­ված կար­գի՝ ազ­գան­վան ա­ռա­ջին տա­ ռով բաշխ­ման ար­դյուն­քում հայտն­վեց այլ՝ Ան­ձի հո­գե­բա­ նու­թյան ամ­բի­ո­նում և ստիպ­ ված ե­ղավ պրակ­տի­կան անցնել ման­կա­պար­տեզ­նե­րում և դպ­րոց­նե­րում։ 4-րդ կուր­սի ման­կա­վար­ժա­կան պրակ­տի­ կայի մա­սին Մա­րի­ամն ա­սաց, որ այն ի­րեն նոր գի­տե­լիք­ներ չի տվել։ Պ­րակ­տի­կայի վե­րա­բե­րյալ Ժուռ­նա­լիս­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­ տի ու­սա­նող­նե­րի ար­ձա­գան­քը տար­բեր էր: Հան­րային կա­պե­ րի մա­գիստ­րա­տու­րայի 1-ին կուր­սի ու­սա­նո­ղու­հի Գա­յա­նե Ավ­դա­լյա­նը պրակ­տի­կան ար­ դյու­նա­վետ հա­մա­րեց և ը­նդ­ գծեց, որ ար­դյու­նա­վե­տու­թյու­ նը հիմ­նա­կա­նում կախ­ված է ու­սա­նո­ղից։ Նույն ֆա­կուլ­ տե­տի շր­ջա­նա­վարտ Լաու­ րա Մար­տի­րո­սյանն էլ խո­սեց պրակ­տի­կայի կազ­մա­կերպ­ ման բա­ցե­րի մա­սին՝ ա­ռանձ­ նաց­նե­լով ան­հետ­ևո­ղա­կա­նու­ թյու­նը, ին­չը խո­չըն­դոտ է մաս­ նա­գի­տա­կան հմ­տու­թյուն­ներ ձեռք բե­րե­լու ճա­նա­պար­հին։ Պ­րակ­տի­կայի մա­սին ա­ռանձ­նա­հա­տուկ սի­րով խո­ սեց Պատ­մու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի մշա­կու­թա­բա­նու­թյան բաժ­նի շր­ջա­նա­վարտ Ա­նի Քո­չա­րյա­նը, ո­ւմ պրակ­տի­կան ան­ցել է 3 մա­սով՝ հնա­գի­տա­ կան, թան­գա­րա­նային և ման­ կա­վար­ժա­կան։ Հնա­գի­տա­կան պրակ­տի­կայի ըն­թաց­քում ու­

9

| www.ysu.am

Արաբագիտության բաժնի ուսանողները Քուվեյթում

սա­նող­նե­րը դա­սա­խոս­նե­րի հետ 20 օր շա­րու­նակ ո­ւղ­ևոր­վել են Հա­յաս­տա­նի պատ­մամ­շա­ կու­թային վայ­րեր, թան­գա­րա­ նային պրակ­տի­կայի ժա­մա­ նակ՝ այ­ցե­լու­թյուն­ներ Հա­յաս­ տա­նի թան­գա­րան­ներ։ Ա­նին կար­ևո­րեց պրակ­տի­ կայի հետ­ևո­ղա­կան և պատ­ շաճ ան­ցկա­ցու­մը, քա­նի որ ու­սա­նո­ղը հնա­րա­վո­րու­թյուն է ստա­նում՝ ը­նտ­րած մաս­նա­ գի­տու­թյան շր­ջա­նա­կում ի­նքն ի­րեն տես­նե­լու և հաս­կա­նա­լու՝ ա­րդյոք ճիշտ տե­ղում է: ­Ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի տե­սա­կան ֆի­զի­կայի ամ­բի­ո­նի ու­սա­նող­նե­րը ման­կա­վար­ժա­ կան պրակ­տի­կա են ան­ցնում դպ­րոց­նե­րում: Շր­ջա­նա­վարտ­ ներ Գո­հար Հով­հան­նի­սյա­նը և Մա­րի­ա Հո­վա­կի­մյա­նը, սա­ կայն, նաև գի­տա­կան կենտ­ րոն­նե­րում պրակ­տի­կա ան­ցնե­ լու և գիտ­նա­կան­նե­րի հետ ծա­ նո­թա­նա­լու, ար­դի­ակ ­ ան սար­ քեր կի­րա­ռե­լու հնա­րա­վո­րու­ թյուն ու­նե­նա­լու ցան­կու­թյուն հայտ­նե­ցին: Ա­կա­դե­մի­կոս Վ. Համ­բար­ձու­մյա­նի ան­վան ը­նդ­ հա­նուր ֆի­զի­կայի եւ ա­ստ­ղա­

ֆի­զի­կայի ամ­բի­ո­նի ու­սա­նո­ ղու­հի­ներ Ռո­զա Սի­մո­նյա­նը և Ա­նուշ Մաթ­ևո­սյա­նը պրակ­ տի­կա են ան­ցել Բյու­րա­կա­նի ա­ստ­ղա­դի­տա­րա­նում, ծա­նո­ թա­ցել են դի­տակ­նե­րին, մի­ գա­մա­ծու­թյուն­ներ ու ա­ստ­ղա­ կույ­տեր դի­տել: Նրանք ի­րենց պրակ­տի­կան ար­դյու­նա­վետ են հա­մա­րում. այն մաս­նա­գի­ տա­կան գի­տե­լիք­նե­րը խո­րաց­ նե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն է տվել: ­Մի­ջու­կային ֆի­զի­կայի ամ­ բի­ո­նի ա­սիս­տենտ, ֆիզ­մաթ. գիտ. թեկ­նա­ծու Գո­հար Հով­ հան­նի­սյա­նը մեզ ներ­կա­յաց­ րեց պրակ­տի­կայի վայ­րե­րը՝ Մե­ծա­մո­րի ա­տո­մա­կա­յան, Ֆի­ զի­կայի ի­նս­տի­տուտ, CANDLE (Սինք­րոտ­րո­նային ճա­ռա­ գայթ­ման օգ­տա­գործ­մամբ գի­ տա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­նե­րի կենտ­րոն), Կոս­մի­կա­կան ճա­ ռա­գայթ­նե­րի կենտ­րոն և այլ գի­տա­կան հաս­տա­տու­թյուն­ ներ: Ը­ստ նրա՝ ու­սա­նող­նե­րը հիմ­նա­կա­նում ա­կն­կա­լում են, որ մի­ան­գա­մից աշ­խա­տե­լու են այդ հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի սար­քե­րով, սա­կայն չեն պատ­ կե­րաց­նում, որ դեռևս հա­մա­

Մշակութաբանները Արտաշատի Վերին Դվին գյուղում

պա­տաս­խան հմ­տու­թյուն­ներ չու­նեն:­ Ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի ա­րա­բա­գի­տու­թյան բա­ ժի­նը պրակ­տի­կա­ներ անցկաց­ նում է թե՛ Հա­յաս­տա­նում, թե՛ ար­տա­սահ­մա­նում՝ Ե­գիպ­տո­ սում, Քու­վեյ­թում ու Հոր­դա­նա­ նում՝ 6-12 ա­միս ժամ­կե­տով։ Մինչև պա­տե­րազ­մը պրակ­տի­ կա էր լի­նում նաև Սի­րի­ա­յում։ Հա­յաս­տա­նում պրակ­տի­կան ան­ց է կաց­վում Ար­տա­քին գոր­ ծե­րի և Սփյուռ­քի նա­խա­րա­ րու­թյուն­նե­րում, Ազ­գային ժո­ ղո­վում, Մա­տե­նա­դա­րա­նում։ Ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­ տի ա­րա­բա­գի­տու­թյան բաժ­ նի շր­ջա­նա­վարտ Սո­նա Ներ­ սե­սյա­նը լեզ­վի զար­գաց­մանն ո­ւղղ­ված պրակ­տի­կայի շր­ջա­ նա­կում մեկ տա­րի սո­վո­րել է Քու­վեյ­թում։ «Ես ե­րեք կի­սա­մյակ սո­վո­ րել եմ Քու­վեյ­թի հա­մալ­սա­րա­ նի գրա­կա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­ տին կից լեզ­վի կենտ­րո­նում։ Ա­մեն օ­ր՝ ա­ռա­վո­տյան, դա­սի է­ինք գնում, օ­րա­կան 2-3 ժամ ա­րա­բե­րեն է­ինք ան­ցնում, ի­նչ­ պես նաև ճար­տա­սա­նու­թյուն,

ա­րա­բա­կան գրա­կա­նու­թյուն, քե­րա­կա­նու­թյուն, կրո­նի ու մշա­կույ­թի պատ­մու­թյուն»,- պատ­մեց Սո­նան։ Խն­դիր­նե­ րից նա ա­ռանձ­նաց­րեց ար­ հես­տա­կան խո­չըն­դոտ­նե­րը՝ հիմ­նա­կա­նում փաս­տաթղ­թե­րի հետ կապ­ված։ Այդ պրակ­տի­ կան Սո­նայի հա­մար ե­րա­զանք է­ր՝ ամ­բողջ մեկ տա­րի ապ­րել ա­րա­բա­կան մի­ջա­վայ­րում։­ Ու­սում­նա­մե­թո­դա­կան վար­ չու­թյան պետ Հրանտ Ժամ­ հարյա­նը, խո­սե­լով ու­սա­նող­նե­ րի ո­րո­շա­կի դժ­գո­հու­թյուն­նե­րի մա­սին, ա­սաց. «Դժ­գո­հու­թյու­ նը հա­րա­բե­րա­կան եր­ևույթ է: Ու­սա­նող­նե­րը հա­ճախ կենտ­ րո­նա­նում են պրակ­տի­կայի մի­այն նյու­թա­կան բա­ղադ­րի­չի և ժա­ման­ցի հնա­րա­վո­րու­թյան վրա: Ես էլ, պրակ­տի­կայի ղե­ կա­վար Ա­րա Ա­թո­յանն էլ, հա­մալ­սա­րա­նի ղե­կա­վա­րու­ թյունն էլ այն կար­ծի­քին ե­նք, որ պրակ­տի­կա­նե­րը պետք է դարձ­նել ժա­մա­նա­կա­կից, այսօր­վա հնա­րա­վո­րու­թյուն­ նե­րին հա­մա­հունչ: Շատ լավ է, ե­րբ պրակ­տի­կա­նե­րը շատ են, ու­սա­նո­ղին տար­բեր տե­ղեր այ­ցե­լե­լու, մաս­նա­գի­տա­կան հմ­տու­թյուն­ներ ձեռք բե­րե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն է տր­վում»: ­Ցույց տա­լով տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում պրակ­տի­կա­նե­րի թե՛ բո­վան­դա­կային, թե՛ դրանց հան­դեպ վե­րա­բեր­մուն­քի փո­ փո­խու­թյուն­նե­րը՝ Հրանտ Ժամ­հա­րյա­նը նշեց, որ բո­ վան­դա­կային ա­ռու­մով կան խն­դիր­ներ, ո­րոնց ո­ւղ­ղու­թյամբ տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ: ­Հի­շեց­նենք, որ փո­փոխ­վել է Ե­ՊՀ բա­կա­լավ­րի­ա­տի շր­ջա­ նա­վարտ­նե­րին ման­կա­վար­ժի ո­րա­կա­վո­րում շնոր­հե­լու կար­ գը: Բա­կա­լավ­րի­ա­տի շր­ջա­ նա­վարտ­նե­րին ման­կա­վար­ ժի ո­րա­կա­վոր­ման շնոր­հումն ի­րա­կա­նաց­վում է ՀՀ ԿԳ նա­ խա­րա­րի 2015 թ. հու­լի­սի 3-ի թիվ 674-Ա/Ք հրա­մա­նով հաս­ տատ­ված Հա­յաս­տա­նի Հան­ րա­պե­տու­թյան բարձ­րա­գույն մաս­նա­գի­տա­կան կր­թու­թյան մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րի կր­թա­ կան ծրագ­րե­րի հա­մա­ձայն: ­Ման­կա­վար­ժի ո­րա­կա­վո­ րում շնոր­հե­լու հա­մար սահ­ ման­վել է «240 կրե­դիտ + 30 կրե­դիտ» հա­մա­կար­գը, ո­րը գոր­ծո­ղու­թյան մեջ է դր­վել 2017-18 ու­սում­նա­կան տար­ վա­նից: Ման­կա­վար­ժի ո­րա­ կա­վո­րում ստա­նա­լու հա­մար ու­սա­նող­նե­րը բա­կա­լավ­րի­ա­տի 1-ին կուր­սի 2-րդ կի­սա­մյա­կում պետք է գրանց­վեն ման­կա­ վար­ժա­կան կր­թաբ­լո­կի ծրագ­ րում՝ դի­մում ներ­կա­յաց­նե­լով ֆա­կուլ­տե­տի դե­կա­նատ մինչև տվյալ ու­սում­նա­կան տար­վա ապ­րի­լի 1-ը: Ն­շենք, որ այ­սու­հետ պրակ­ տի­կան լի­նե­լու է ու­սում­նա­կան, մաս­նա­գի­տա­կան և ման­կա­ վար­ժա­կան: Վեր­ջինս կազ­մա­ կերպ­վե­լու է կա­մա­վո­րու­թյան սկզ­բուն­քով:

10

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

«Ըն­դու­նե­լու­թյան պատ­կերն ի­րա­կա­նում այն­քան վա­տը չէ, ի­նչ­պես կան­խա­տես­վում էր». Ա­լեք­սանդր Գրի­գո­րյան ­ ա­յաս­տա­նյան բու­ Հ հեր այս տա­րի դի­մել է ըն­դա­մե­նը 4.620 շրջա­ նա­վարտ՝ նա­խորդ տար­վա 12.000-ի հա­ մե­մատ: Դպ­րոց­նե­րի շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և բուհ ըն­դուն­վող ե­րի­տա­ սարդ­նե­րի թի­վը տա­րեց­ տա­րի նվա­զում է: Վի­ճա­ կագ­րա­կան տվյալ­նե­րը մտա­հոգ­վե­լու տե­ղիք են տա­լիս: Ըն­դու­նե­լու­թյան ը­նդ­հա­նուր վի­ճա­կի, կան­ խա­տես­ված խն­դիր­նե­րի և հե­տա­գա ա­նե­լիք­նե­րի մա­սին լրագ­րող Վար­ դու­հի Զա­քա­րյա­նը զրու­ ցել է Ե­ՊՀ ու­սում­նա­կան աշ­խա­տանք­նե­րի գծով պրո­ռեկ­տոր Ա­լեք­սանդր Գրի­գո­րյա­նի հետ: - ­Պա­րո՛ն Գրի­գո­րյան, դի­ մորդ­նե­րի թվի նվա­զումն ի­՞նչ ազ­դե­ցու­թյուն կու­նե­ նա ա­ռա­ջի­կա ու­սում­նա­ կան գոր­ծըն­թա­ցի վրա:

- Դի­մորդ­նե­րի թվի նվա­ զու­մը սպա­սե­լի էր: 2018 թ.-ի ըն­դու­նե­լու­թյան պատ­կե­րը, սա­կայն, ի­րա­կա­նում այն­քան վա­տը չէ, ի­նչ­պես կան­խա­տես­ վում էր: Դպ­րոց­նե­րի շր­ջա­նա­ վարտ­նե­րի թվի ա­վե­լի քան 50 տո­կոս նվա­զում է գրանց­վել, ի­սկ մեր՝ Ե­ՊՀ-ի դի­մորդ­նե­րի թի­վը մի­աս­նա­կան քն­նու­թյուն­ նե­րի հա­մա­կար­գով մո­տա­վո­ րա­պես 2.5 տո­կո­սով ա­ճել է՝ նա­խորդ տար­վա հա­մե­մատ: Այ­սինքն՝ շատ ա­վե­լի վատ ար­ դյունք­ներ կա­րող է­ին գրանց­ վել: Ու­սում­նա­կան գոր­ծըն­թա­ ցի վրա ազ­դե­ցու­թյան մա­սին խո­սե­լը դեռ վաղ է, քա­նի որ դեռևս ամ­բող­ջա­կան տվյալ­ներ չու­նենք, ըն­դու­նե­լու­թյունն ըն­ թաց­քի մեջ է, ի­սկ մր­ցու­թային ցու­ցակ­ներն ա­վե­լի ո­ւշ կլի­նեն: Ը­ստ այդմ՝ կեր­ևա, թե որ ֆա­ կուլ­տետ­նե­րում ի­նչ մաս­նա­ գի­տու­թյուն­նե­րի գծով ա­ռա­ ջին կուրս ձևա­վո­րե­լու խն­դիր կա: Պետք է նշեմ, որ ար­դեն ի­սկ ո­րոշ մաս­նա­գի­տու­թյուն­ ներ՝ «Ե­կե­ղե­ցա­բա­նու­թյուն», «­Կեն­սա­ֆի­զի­կա» և այլն, այս

Պրոռեկտոր Ալեքսանդր Գրիգորյան

ու­սում­նա­կան տա­րում, ը­ստ առ­կա տվյալ­նե­րի, չեն բաց­վի, սա­կայն հնա­րա­վոր են ո­րոշ փո­փո­խու­թյուն­ներ: Մաս­նա­ գի­տու­թյան չբաց­վե­լու դեպ­քում տվյալ բա­ժին դի­մած դի­մոր­դը կհայ­տագր­վի հա­րա­կից այլ մաս­նա­գի­տու­թյան գծով: Ա­մեն դեպ­քում կոնկ­րետ ցու­ցա­նիշ չկա, թե դի­մորդ­նե­րի ի­նչ քա­ նա­կու­թյան դեպ­քում մաս­նա­ գի­տու­թյու­նը կա­րող է բաց­վել,

ո­ւս­տի այդ հար­ցի վե­րա­բե­րյալ քն­նար­կում­ներ կա­նենք հու­ լի­սի 15-ից հե­տո՝ վերջ­նա­կան տվյալ­նե­րի ամ­փոփ­ման ըն­ թաց­քում: - Ո­՞ր ֆա­կուլ­տետ­նե­րում ըն­դու­նե­լու­թյու­նը կի­րա­կա­ նաց­վի մր­ցու­թային կար­ գով: - ­Ներ­կա­յումս դեռևս եր­ կու ֆա­կուլ­տե­տում է գրանց­վել

ա­վե­լի շատ դի­մորդ, քան հատ­ կաց­ված տե­ղերն են. դրանք Ի­րա­վա­գի­տու­թյան ու Ին­ֆոր­ մա­տի­կայի և կի­րա­ռա­կան մա­ թե­մա­տի­կայի ֆա­կուլ­տետ­ներն են: Մյուս ֆա­կուլ­տետ­նե­րում, այդ թվում՝ նաև այլ բու­հե­րում, հա­կա­ռակ պատ­կերն է: Ամ­ բողջ հան­րա­պե­տու­թյու­նում ա­ռա­ջին փու­լով ե­ղել է 4.620 դի­մորդ, ո­րից Ե­ՊՀ-ի մաս­ նա­բա­ժի­նը կազ­մել է 1.519-ը (32.88 տո­կոս): Ե­րկ­րորդ փու­ լով պետ­հա­մալ­սա­րա­նի դի­ մորդ­նե­րի քա­նակն ա­վե­լա­ցել է 140-ով: Այ­սինքն՝ եր­կու փու­ լե­րի տվյալ­նե­րով՝ Ե­ՊՀ է դի­ մել 1.659 դի­մորդ: Նա­խորդ տար­վա տվյալ­նե­րով՝ այս թի­ վը կրճատ­վել է: Նշեմ նաև, որ Ա­ստ­վա­ծա­բա­նու­թյան և Քի­մի­այի ֆա­կուլ­տետ­նե­րում գրանց­վել է 10-ից քիչ դի­մորդ: Բա­ցի դրա­նից՝ այս տար­վա դի­մորդ­նե­րը գու­ցե ա­վե­լի թույլ լի­նեն, քա­նի որ նա­խորդ տար­ վա հա­մե­մատ՝ այս տար­վա դի­ մորդ­նե­րի 50 տո­կո­սից ա­վե­լին դպրոց­նե­րի այս տար­վա շր­ջա­ նա­վարտ­ներ են:

Մայր բու­հում այս տա­րի հայ­տագր­վել է 1659 դի­մորդ ­ ու­լի­սի 15-ին կհ­րա­պա­ Հ րակ­վեն 2018-2019 ո­ւս­ տար­վա ըն­դու­նե­լու­թյան մր­ցույ­թի ար­դյունք­ներն ու Մայր բուհ ըն­դուն­ված դի­մորդ­նե­րի ան­վա­նա­ցան­ կը: Հու­լի­սի 15-20-ն ըն­կած ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում սկս­վե­լու է թա­փուր տե­ ղե­րի հա­մար մր­ցույ­թը, ո­րին կա­րող են դի­մել այն դի­մորդ­նե­րը, ով­քեր ըն­դու­ նե­լու­թյան քն­նու­թյուն­նե­րի ար­դյուն­քում հա­վա­քած դրա­կան մի­ա­վոր­նե­րով չեն ըն­դուն­վել ի­րենց դի­ մում-հայ­տում նշ­ված մաս­ նա­գի­տու­թյուն­նե­րի գծով: Հու­լի­սի 25-ին էլ կհ­րա­պա­ րակ­վեն թա­փուր տե­ղե­րի հա­մար հայ­տա­րար­ված մր­ցույ­թի ար­դյունք­նե­րը: ­Նա­դեժ­դա Տեր-Աբ­րա­հա­մյան

ԵՊՀ ըն­դու­նող հանձ­նա­ժո­ ղո­վի պա­տաս­խա­նա­տու քար­ տու­ղար Վա­չա­գան Գալս­տյա­ նի խոս­քով, ը­ստ դի­մորդ­նե­րի ան­վճար ա­ռա­ջին հայ­տե­րի՝ ա­մե­նա­շատ դի­մորդ­ներն «Ին­ ֆոր­մա­տի­կա և կի­րա­ռա­կան մա­թե­մա­տի­կա», «Ակ­տո­ւա­ րա­կան և ֆի­նան­սա­կան մա­թե­ մա­տի­կա», «­Տե­ղե­կատ­վա­կան ան­վտան­գու­թյուն», «Ի­րա­վա­

գի­տու­թյուն», «­Մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­ներ», «­Սեր­ վիս», «­Հան­րային կա­ռա­վա­ րում», «Լ­րագ­րու­թյուն», «­Կա­ ռա­վա­րում», «­Ֆի­նանս­ներ» մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րի գծով են: Ըստ դի­մորդ­նե­րի ան­վճար ա­ռա­ջին հայ­տե­րի՝ քիչ դի­մորդ­ ներ կան «­Քի­մի­ա», «Սնն­դի ան­վտան­գու­թյուն», «­Կեն­սա­

ֆի­զի­կա և կեն­սաին­ֆոր­մա­ տի­կա», «Երկ­րա­բա­նու­թյուն», «­Կեն­սա­բա­նու­թյուն», «­Կեն­ սա­քի­մի­ա», «Աստ­վա­ծա­բա­ նու­թյուն», «Ե­կե­ղե­ցա­բա­նու­ թյուն» մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րի գծով: Վ. Գալս­տյա­նը հայտ­նեց, որ ի­նչ­պես նա­խորդ, այն­պես էլ այս տա­րի դի­մոր­դը կա­րող էր հայ­տագ­րել եր­կու ան­վճար և ո­ւթ վճա­րո­վի մաս­նա­գի­տու­ թյուն­ներ: Նրա տե­ղե­կաց­մամբ՝ ըն­դու­նե­լու­թյունն ի­րա­կա­նաց­ վում է 52 կր­թա­կան ծրագ­րե­ րով:­ ԵՊՀ ըն­դու­նող հանձ­նա­ ժո­ղո­վի պա­տաս­խա­նա­տու քար­տու­ղա­րը հայտ­նեց նաև, որ այս տա­րի հատ­կաց­վել են 2870 վճա­րո­վի և 339 ան­վճար տե­ղեր, ո­րոն­ցից 38-ը նա­խա­ տես­ված են բա­նա­կից զո­ րացրված դի­մորդ­նե­րի հա­մար. «Ան­ցած տա­րի հան­րա­պե­տու­ թյու­նում ու­նե­ինք մոտ 20 հա­

զար շրջա­նա­վարտ, ի­սկ այս տա­րի այդ թի­վը կրկ­նա­կի նվա­ զել է, ու­նենք շուրջ 9600 շր­ջա­ նա­վարտ: Այս տա­րի դի­մորդ­ նե­րի թվի նվազ­ման պատ­ճա­ռը 12-ա­մյա կր­թա­կան հա­մա­կար­ գին ան­ցնելն է»: Վ. Գալս­տյա­նը փաս­տեց, որ դրա­կան գնա­հա­տա­կան­ներ ստա­ցած բո­լոր դի­մորդ­նե­րը կըն­դուն­վեն, սա­կայն ան­վճար ըն­դուն­ված դի­մորդ­նե­րին այս ո­ւս­տա­րում տար­կետ­ման ի­րա­ վունք չի տրա­մադր­վի: ­Նա նաև ը­նդ­գծեց, որ ՀՀ պաշտ­պա­նու­թյան նա­խա­րա­ րու­թյան հա­մար ան­վճար տե­ ղեր չեն հատ­կաց­վել, քա­նի որ ՊՆ-ի կող­մից ի­րա­կա­նաց­վում է «­Պա­տիվ ու­նեմ» ծրա­գի­րը։­ Ինչ վե­րա­բե­րում է ո­ւսման վար­ձավ­ճար­նե­րին, Վաչագան Գալստյանը նշեց, որ Մայր բու­հում ո­ւս­ման վար­ձավ­ճար­ նե­րի փո­փո­խու­թյուն չի ե­ղել, մնա­ցել են նույ­նը։

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

11

| www.ysu.am

ԵՊՀ-ն «Իմ նպա­տակն է հոգ ան­ցկաց­նե­լու է տա­նել Ար­ցա­խի նա­խա­պատ­ մշա­կու­թային րաս­տա­կան ժա­ռան­գու­թյան մա­սին». դա­սըն­թաց­ներ Դի­ան­նա Սա­հա­կյան ԵՊՀ մինչ­հա­մալ­սա­ րա­նա­կան կր­թու­թյան վար­չու­թյան նա­խա­ պատ­րաս­տա­կան դասըն­թաց­նե­րի բա­ժի­նը կա­տա­րում է 2018-2019 ո­ւս­տար­վա դի­մորդ­ նե­րի ըն­դու­նե­լու­թյուն հան­րակր­թա­կան բո­լոր ա­ռար­կա­նե­րից: Ք­նար Մի­սա­կյան ­ ի­մորդ­նե­րի հա­մար նա­ Դ խա­տես­ված դա­սըն­թաց­ներն ան­ցկաց­վե­լու են ՀՀ բու­հե­րի ըն­դու­նե­լու­թյան քն­նու­թյուն­ նե­րի պա­հանջ­նե­րին նա­խա­ պես հա­մա­պա­տաս­խա­նեց­ ված ծրագ­րե­րով: ­Մեզ հետ զրույ­ցում Ե­ՊՀ մ ի ն չ ­հ ա ­մ ա լ ­ս ա ­ր ա ­ն ա ­կ ա ն կրթու­թյան վար­չու­թյան նա­ խա­պատ­րաս­տա­կան դա­սըն­ թաց­նե­րի բաժ­նի վա­րիչ Ար­ շա­լույս Գալս­տյանն ա­սաց, որ դա­սըն­թաց­նե­րը վա­րե­լու են հա­մալ­սա­րա­նի ա­ռաջ­նա­ կարգ և փոր­ձա­ռու դա­սա­խոս­ նե­րը. «­Հա­մա­պա­տաս­խան ամ­բի­ոն­նե­րի փոր­ձա­ռու դա­ սա­խոս­ներն են աշ­խա­տե­լու դի­մորդ­նե­րի հետ, ով­քեր ծա­ նոթ են քն­նա­կան կար­գին, այս կամ այն չա­փով մաս­ նակ­ցել են շտե­մա­րան­նե­րի կազմ­ման աշ­խա­տանք­նե­րին և պատ­րաստ են ի­րենց փորձն ու գի­տե­լիք­նե­րը փո­խան­ցել դի­մորդ­նե­րին»:­ Ու­սում­նա­կան տար­վա ըն­ թաց­քում ո­ւնկն­դիր­նե­րը պար­ բե­րա­բար մաս­նակ­ցե­լու են ըն­թա­ցիկ ստու­գում­նե­րի, ին­ չը ո­ւնկն­դիր­նե­րի ծնող­նե­րին ի­րենց ե­րե­խա­նե­րի ա­ռա­ջա­ դի­մու­թյա­նը հետ­ևե­լու լրա­ցու­ ցիչ հնա­րա­վո­րու­թյուն է ըն­ձե­ ռում:­ Ար­շա­լույս Գալս­տյա­նը փաս­տեց, որ նա­խա­պատ­ րաս­տա­կան դա­սըն­թաց­ներն ա­վար­տող­նե­րը հա­ջո­ղու­ թյամբ մաս­նակ­ցում են պե­ տա­կան ա­վար­տա­կան և մի­ աս­նա­կան քն­նու­թյուն­նե­րին, ստա­նում բարձր գնա­հա­տա­ կան­ներ. «­Վեր­ջին տա­րի­նե­

րին ո­ւնկն­դիր­նե­րի ա­վե­լի քան 95 տո­կոսն ըն­դուն­վել է ՀՀ բու­հե­րի առ­կա և հե­ռա­կա բա­ ժին­ներ»:­ Ի դեպ, նա­խորդ տար­ վա­նից սկ­սած՝ դա­սըն­թաց­ ներ են կազ­մա­կերպ­վում նաև օ­տարերկ­րյա քա­ղա­քա­ցի­ նե­րի հա­մար: Դա­սըն­թաց­ նե­րին ար­դեն մաս­նակ­ցել են դի­մորդ­ներ Սեր­բի­այից, Սի­ րիայից, Ի­տա­լի­այից, Ի­րա­ նից, Վրաս­տա­նից, Չի­նաս­ տա­նից և հա­ջո­ղու­թյամբ հա­ մալ­րել հա­յաս­տա­նյան բու­հե­ րի ուսա­նող­նե­րի շար­քե­րը: ­Ն ա­խ ա­պ ատ­ր աս­տ ա­կ ան դա­սըն­թաց­նե­րի բաժ­նի վա­ րի­չը հա­վե­լեց նաև, որ օ­տարերկ­րյա քա­ղա­քա­ցի­նե­րը գրանց­վե­լու հա­մար պետք է ու­նե­նան միջ­նա­կարգ կր­թու­ թյան վկա­յա­կան, ի­սկ ՀՀ քա­ ղա­քա­ցի­նե­րը դա­սըն­թաց­նե­ րին մաս­նակ­ցում են միջ­նա­ կարգ կր­թու­թյա­նը զու­գա­հեռ, նույ­նիսկ՝ ե­րկ­րորդ կի­սա­մյա­ կից: ­Տե­ղե­կաց­նենք, որ 20182019 ո­ւս­տար­վա դա­սըն­թաց­ նե­րը սկս­վե­լու են հոկ­տեմ­բե­րի 1-ից և ա­վարտ­վե­լու են մայի­ սի 31-ին: Յու­րա­քանչյուր ա­ռար­կայի ո­ւս­ման վար­ձը 150. 000 (հա­րյուր հի­սուն հա­ զար) դրամ է, ո­րը վճար­վե­լու է ո­ւս­ման վար­ձի վճար­ման սկզբուն­քով՝ եր­կու կի­սա­մյա­ կում: Դա­սըն­թաց­ներն ան­ցկաց­վե­լու են Ե­ՊՀ 8-րդ մաս­ նա­շեն­քում: օ­տա­րերկրյա քա­ղա­քա­ցի­նե­րի հա­մար դրանք կազ­մա­կերպ­վե­լու են ա­ռա­վոտյան, ի­սկ ՀՀ քա­ղա­ քա­ցի­նե­րի հա­մար՝ ժա­մը 15:0018:00-ը: 2018-2019 ո­ւս­տար­վա ո­ւնկն­դիր­նե­րի գոր­ծերն ըն­ դուն­վում են հու­նի­սի 1-ից սեպ­տեմ­բե­րի 30-ը՝ ժա­մը 10.00-17.00-ը: ­Դի­մորդ­նե­րը պետք է ներ­կա­յաց­նեն 1 լու­ սան­կար և ծնն­դյան վկա­յա­ կա­նի (ա­նձ­նագ­րի) պատ­ճե­նը: Հ.Գ.: Դի­մել` Ա­բո­վյան 52ա, 115 սե­նյակ (Հայ բա­ նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տե­ տի մաս­նա­շենք, 1-ին հարկ), հեռ.՝ 060-71-06-79, 096-71-0679:

­ ի­ան­նա Սա­հա­կյա­նը Դ Ե­ՊՀ պատ­մու­թյան ֆա­ կուլ­տե­տի «Մ­շա­կու­թա­ բա­նու­թյուն» մա­գիստ­րո­ սա­կան ծրագ­րի մա­գիստ­ րանտ է: Ար­դեն 4 ա­միս է, ի­նչ փո­խա­նակ­ման ծրագրով նա ու­սա­նում է Ի­տա­լի­այի Ֆլո­րեն­ցի­այի հա­մալ­սա­րա­նում: Ձեռք բե­րե­լով նոր հմ­տու­թյուն­ ներ ու սո­վո­րե­լով նոր մե­ թոդ­ներ՝ Դի­ան­նան հու­սով է, որ իր ներդ­րու­մը կու­ նե­նա հայ մշա­կու­թային ժա­ռան­գու­թյան պահ­պան­ ման գոր­ծում և կբա­րե­լա­վի Ար­ցա­խի խա­ղաղ կյան­քը: Ք­նար Մի­սա­կյան

Դիաննա Սահակյան

­Դի­ան­նա Սա­հա­կյա­նը, 2013 թ.-ին ա­վար­տե­լով Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան Բեր­ձոր քա­ ղա­քի Վ. Թե­քե­յա­նի ան­վան հա­ մար 1 դպ­րո­ցը, ըն­դուն­վել է Ե­ՊՀ պատ­մու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի մշա­կու­թա­բա­նու­թյան բա­ժի­նը: Ան­չափ սի­րե­լով մաս­նա­գի­տու­ թյունն ու Հա­յաս­տա­նում կար­ևո­ րե­լով հայ­կա­կան մշա­կու­թային ժա­ռան­գու­թյան պահ­պան­ման հար­ցը և այդ ո­լոր­տում իր կող­ մից ներդ­րում ու­նե­նա­լու մեծ ցան­կու­թյու­նը՝ Դի­ան­նան կր­թու­ թյու­նը շա­րու­նա­կել է նույն բաժ­ նի մա­գիստ­րա­տու­րա­յում: ԵՊՀ պատ­մու­թյան ֆա­կուլ­ տե­տի մշա­կու­թա­բա­նու­թյան ամ­բի­ո­նի վա­րիչ Համ­լետ Պետ­ րո­սյա­նի և Ֆլո­րեն­ցի­այի հա­մալ­ սա­րա­նի միջ­նա­դա­րյան հնա­գի­ տու­թյան բաժ­նի պրո­ֆե­սոր Մի­ քե­լե Նու­չո­տի­ի հա­մա­գոր­ծակ­ ցու­թյան ար­դյուն­քում էլ մշակ­վել է ու­սա­նո­ղա­կան փո­խա­նակ­ման ծրա­գիր, ո­րը ֆի­նան­սա­վոր­վել է «Է­րազ­մուս+» ծրագ­րի կող­ մից: Եվ ա­հա դրան մաս­նակ­ցե­ լու հնա­րա­վո­րու­թյուն է ըն­ձեռ­վել նաև Դի­ան­նային: «Ար­դեն 4 ա­միս է, ի­նչ սո­ վո­րում եմ Ի­տա­լի­այի Ֆլո­րեն­ ցի­այի հա­մալ­սա­րա­նում` մեծ հպար­տու­թյամբ ներ­կա­յաց­նե­ լով Ե­ՊՀ-ն: Այս­տեղ սո­վո­րում եմ այն­պի­սի նոր մե­թոդ­ներ, ի­նչ­ պի­սիք են թեթև հնա­գի­տու­թյու­նը և հան­րային հնա­գի­տու­թյու­նը: Հու­սով ե­մ՝ սո­վո­րածս մե­թոդ­նե­րի կի­րառ­մամբ իմ ներդ­րու­մը կու­ նե­նամ հայ մշա­կու­թային ժա­ ռան­գու­թյան զար­գաց­ման գոր­

ծում»,- մեզ հետ զրույ­ցում ա­սաց Դի­ան­նան: ­Մաս­նա­գի­տու­թյան ը­նտ­րու­ թյու­նը դեռևս դպ­րո­ցա­կան տա­ րի­նե­րին է կա­տա­րել. «­Բեր­ձո­ րում տես­նե­լով կող­քիս ա­վե­րակ­ նե­րը, ապ­րե­լով այդ մի­ջա­վայ­ րում՝ ո­րո­շե­ցի դառ­նալ մշա­կու­ թա­բան: Սո­վո­րե­լու ըն­թաց­քում հաս­կա­ցա, որ ճիշտ ը­նտ­րու­թյուն եմ կա­տա­րել, իմ նպա­տակ­նե­րին հա­մա­հունչ կր­թու­թյուն եմ ստա­ նում»:­ Ի­տա­լի­ա­յում Դի­ան­նան սո­վո­րում է հան­րային հնա­գի­ տու­թյուն. «Դ­րա մի­ջո­ցով սո­ վո­րում ե­նք, թե ի­նչ­պես կա­րե­լի է հա­մայն­քի, հա­սա­րա­կու­թյան կյան­քը զար­գաց­նել տու­րիզ­մի, հնա­գի­տա­կան հու­շար­ձան­նե­րի շնոր­հիվ։ Հենց դա էլ մտա­դիր եմ ա­նել Ար­ցա­խում։ Պատ­րաստ­ վում եմ կա­տա­րել դաշ­տային հե­ տա­զո­տու­թյուն­ներ, այ­նու­հետև հնա­գի­տա­կան հու­շար­ձան­նե­րի հետ կապ­ված կազ­մել զար­գաց­ ման ծրագ­րեր, ո­րոնք կխ­թա­նեն ոչ մի­այն տու­րիզ­մի զար­գա­ ցու­մը, այլև տվյալ հա­մայն­քի մշա­կու­թային կյան­քը։ Իմ նպա­ տակն է հոգ տա­նել Ար­ցա­խի մշա­կու­թային ժա­ռան­գու­թյան մա­սին և ներդ­նե­լով նոր գի­տե­ լիք­ներս՝ բա­րե­լա­վել Ար­ցա­խի խա­ղաղ կյան­քը»: Դի­ան­նայի հա­վաստ­մամբ՝ Ի­տա­լի­ա­յում հաս­կա­ցել է, որ Ե­ՊՀ-ն ի­րա­կա­նում շատ հնա­ րա­վո­րու­թյուն­ներ է տա­լիս. «­Սա­կայն մենք՝ ու­սա­նող­ներս, սո­վո­րա­բար սի­րում ե­նք բո­ղո­քել, բայց վս­տահ կա­րող եմ ա­սել, որ

խն­դի­րը հա­մալ­սա­րա­նը չէ, այլ ու­սա­նող­ներն են: Հա­յաս­տա­նում ու­սա­նո­ղա­կան ակ­տի­վու­թյու­նը, ը­ստ իս, շատ բարձր մա­կար­ դա­կի վրա չէ: Այս­տեղ ու­սա­նող­ ներն ի­րենք են նա­խա­ձեռ­նում և կազ­մա­կեր­պում հե­տաքր­քիր մի­ջո­ցա­ռում­ներ, ա­պա դրանք ի­րա­կա­նաց­նում հա­մալ­սա­րա­նի հո­վա­նա­վո­րու­թյամբ»: ԵՊՀ ու­սա­նո­ղու­հին նշում է, որ Հա­յաս­տա­նում շատ են կար­ դում, բայց գի­տե­լիք­նե­րը գործ­ նա­կա­նում կի­րա­ռե­լու խիստ սահ­մա­նա­փակ հնա­րա­վո­րու­ թյուն­ներ կան: «Պ­րակ­տի­կան մեզ մոտ շատ-շատ քիչ է: Ա­ռա­ջին բա­ նը, որ կու­զե­նայի ի­նձ հետ բե­րել Ե­ՊՀ, ու­սա­նո­ղի ակ­տի­վու­թյունն ու հա­մալ­սա­րա­նի հետ ճիշտ հա­ մա­գոր­ծակ­ցու­թյունն է: Այս­տեղ ու­սա­նող­նե­րը լի­ար­ժեք ներգրավ­ ված են հա­մալ­սա­րա­նա­կան կյան­քում: Հա­մալ­սա­րա­նը մի­այն լսա­րա­նում դա­սա­խո­սու­թյուն լսե­լով չի սահ­մա­նա­փակ­վում: Ու­սա­նո­ղի և դա­սա­խո­սի հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րը չեն ա­վարտ­վում լսա­րա­նում: Ու­սա­նող­նե­րը լի­ար­ ժեք հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ ու­նեն օ­գտ­վե­լու հա­մալ­սա­րա­նի լա­բո­ րա­տո­րի­ա­նե­րից, լա­բո­րա­տո­ րի­ա­նե­րում հենց ի­րենց նա­խա­ ձեռ­նու­թյամբ կազ­մա­կեր­պում են հե­տաքր­քիր ծրագ­րեր»,- ա­սում է Դի­ան­նան ու վս­տա­հեց­նում, որ Հա­յաս­տան գա­լուց ան­մի­ ջա­պես հե­տո պատ­րաստ­վում է ու­շա­դիր հետևել այդ ա­մե­նին և լի­նել ա­ռա­վել ակ­տիվ ու նա­խա­ ձեռ­նող:

12

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­նե­րից մի­այն դրա­կան հու­շեր են մնում. Ե­ՊՀ շր­ջա­նա­վարտ-2018

Ա­մեն տա­րի՝ հու­նի­ սի 15-ից հու­լի­սի 27-ն ըն­կած ժա­մա­նա­կա­ հատ­վա­ծում, Ե­ՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­նե­րը ստա­նում են ի­րենց դիպ­լոմ­նե­րը: ­ Նա­դեժ­դա Տեր-Աբ­րա­հա­մյան Ք­նար Մի­սա­կյան Ի­րա­վա­գի­տու­թյու­նը բա­րու և ար­դա­րու­թյան մա­սին ար­վեստ է­ ­Հու­նի­սի 15-ին Ե­ՊՀ ի­րա­ վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դա­տա­կան նիս­տե­րի դահ­լի­ ճում տե­ղի ու­նե­ցավ մա­գիստ­ րա­տու­րայի շր­ջա­նա­վարտ­ նե­րի դիպ­լոմ­նե­րի հանձն­ման հան­դի­սա­վոր ա­րա­րո­ղու­թյու­ նը: Այս տա­րի 51 շր­ջա­նա­

վարտ­նե­րից 24-ը ստա­ցան գե­ րա­զան­ցու­թյան դիպ­լոմ: Շր­ջա­նա­վարտ­նե­րին մաս­ նա­գի­տա­կան և ան­ձնա­կան հա­ջո­ղու­թյուն­ներ մաղ­թեց ֆա­ կուլ­տե­տի դե­կան Գա­գիկ Ղա­ զի­նյա­նը. «­Ձեր մաս­նա­գի­տա­ կան աշ­խա­տան­քով ու պահ­ ված­քով դուք պետք է բարձր պա­հեք և՛ Ե­ՊՀ-ի, և՛ ձեր ֆա­ կուլ­տե­տի հե­ղի­նա­կու­թյու­նը: Ես չեմ հան­դի­պել մեր ֆա­կուլ­ տե­տի մեկ շր­ջա­նա­վար­տի, ով իր մաս­նա­գի­տա­կան գոր­ծու­ նե­ու­թյան ըն­թաց­քում կգոր­ծի ը­նդ­դեմ Մայր բու­հի: Մեր ֆա­ կուլ­տե­տը փոր­ձել է ոչ մի­այն լավ կր­թու­թյուն տալ մեր ու­սա­ նող­նե­րին, այլև նրանց դաս­տի­ ա­րա­կել որ­պես լավ քա­ղա­քա­ ցի»: Շ­նոր­հա­վո­րա­կան խոս­ քով հան­դես ե­կավ նաև Ե­ՊՀ ի­րա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­ տի պե­տու­թյան և ի­րա­վուն­քի

պատ­մու­թյան ու տե­սու­թյան ամ­բի­ո­նի վա­րիչ Ար­թուր Վա­ ղար­շյա­նը: Նրա հա­մոզ­մամբ՝ ի­րա­վա­գի­տու­թյու­նը բա­րու և ար­դա­րու­թյան մա­սին ար­վեստ է. «­Դուք այս վեց տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում յու­րաց­րել եք այդ ար­վես­տը, ձեր գոր­ծու­նե­ու­թյու­ նը հե­տա­գա­յում կապ­ված է լի­նե­լու բա­րին և ար­դա­րը հաս­ տա­տե­լու հետ: Կոչ եմ ա­նում բո­լո­րին միշտ գոր­ծել ար­դար, քա­նի որ միշտ պետք է հաղ­ թա­նա­կեն օ­րենքն ու ար­դա­րու­ թյու­նը»:­ ԵՊՀ ի­րա­վա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի մաս­նա­գի­տա­ ցում­նե­րի պե­տա­կան քն­նա­կան հանձ­նա­ժո­ղով­նե­րի նա­խա­ գահ­ներ՝ ՀՀ Վճ­ռա­բեկ դա­տա­ րա­նի քա­ղա­քա­ցի­ա­կան և վար­ չա­կան պա­լա­տի նա­խա­գահ Եր­վանդ Խունդ­կա­րյանն ու ՀՀ ար­դա­րա­դա­տու­թյան ա­կա­դե­ մի­այի ռեկ­տոր Սեր­գեյ Ա­ռա­ քե­լյա­նը, ի­նչ­պես նաև ֆա­կուլ­ տե­տի պրո­ֆե­սո­րա­դա­սա­խո­ սա­կան կազ­մի ո­րոշ ներ­կա­յա­ ցու­ցիչ­ներ նույն­պես շնոր­հա­ վո­րե­ցին շր­ջա­նա­վարտ­նե­րին և մաս­նա­գի­տա­կան բա­րե­մաղ­ թանք­ներ հղե­ցին: ­Լու­սան­կար­վե­լը շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի ա­մե­նա­սի­րած պա­հե­րից մեկն է­ ­Հու­նի­սի 27-ին հան­դի­սա­ վոր ա­րա­րո­ղու­թյամբ ի­րենց ա­վար­տա­կան վկա­յա­կան­նե­րը ստա­ցան Մի­ջազ­գային հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի շր­ջա­նա­վարտ­նե­րը: ­Գի­տա­կան խորհր­դի նիս­ տե­րի դահ­լի­ճում հանձն­ման

հան­դի­սա­վոր ա­րա­րո­ղու­թյան ըն­թաց­քում ող­ջույ­նի խոսք հղեց ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Գե­ ղամ Պետ­րո­սյա­նը. «Այսօր շատ նշա­նա­վոր օր է: Ու­սում­ նա­ռու­թյան տա­րի­նե­րի ըն­ թաց­քում մեր ու­սա­նող­նե­րը դրս­ևո­րել են ոչ մի­այն բարձր ա­ռա­ջա­դի­մու­թյուն, այլև ձեռք են բե­րել մեծ փորձ: Եվ հա­վա­ տաց­նում եմ ձեզ, ե­րբ ան­ցնեք որ­ևէ աշ­խա­տան­քի, շատ սի­ րով հի­շե­լու եք այս չորս տա­ րի­նե­րը: Մեր ու­սա­նո­ղու­թյան գե­րակ­շիռ մա­սը շատ սթափ ու խե­լա­ցի է, նրանց հան­դեպ ես ու­նեմ խո­րը հար­գանք: Ու­զում եմ մեկ ան­գամ ևս շնոր­հա­վո­րել Ձեզ, ցան­կա­նալ հա­ջո­ղու­թյուն­ ներ և՛ աշ­խա­տան­քի բնա­գա­ վա­ռում, և՛ կր­թու­թյու­նը շա­րու­

նա­կե­լիս»: ­Դի­վա­նա­գի­տա­կան ծա­ռա­ յու­թյան և մաս­նա­գի­տա­կան հա­ղոր­դակց­ման ամ­բի­ո­նի վա­ րիչ Նու­բար Չա­լը­մյա­նը ևս շնոր­հա­վո­րեց շր­ջա­նա­վարտ­ նե­րին. «­Սի­րե­լի՛ շր­ջա­նա­ վարտ­ներ, Դի­վա­նա­գի­տա­կան ծա­ռա­յու­թյան և մաս­նա­գի­տա­ կան հա­ղոր­դակց­ման ամ­բի­ո­նի դա­սա­խոս­նե­րի ու իմ ա­նու­նից շնոր­հա­վո­րում եմ ձեզ: Ցան­ կա­նում եմ բա­րի ե­րթ, կա­նաչ ճա­նա­պարհ: Որ աս­պա­րե­ զում էլ լի­նեք, մի՛ մո­ռա­ցեք ձեր Մայր բու­հը, հի­շե՛ք ֆա­կուլ­տե­ տը, դա­սա­խոս­նե­րին, քա­նի որ նրանք ա­մեն ի­նչ ա­րել են ձեզ գի­տե­լիք փո­խան­ցե­լու հա­մար: Հա­ջո­ղու­թյուն­ներ եմ մաղ­թում, Ա­ստ­ված ձեզ պա­հա­պան»:­

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

| www.ysu.am

13

«Ան­շուշտ, կա­րո­տե­լու եմ, այս տա­րի­նե­րը ե­րբ­ևէ ո­չն­չով չեմ փո­խի». Ան­գին Խա­չատ­րյան Ի՞նչ են տվել ու­սում­նա­ռու­թյան տա­րի­նե­րը Ե­ՊՀ բա­կա­լավ­րի­ա­տի շրջա­նա­ վարտ­նե­րին, ի­՞նչ ձեռք­բե­րում­ներ են նրանք ար­ձա­նագ­րել, ի­՞նչ հու­շեր են նրանք տա­նում ի­րենց հետ... Այս հար­ցե­րին պա­տաս­խա­նել են հա­մալ­սա­րա­ նա­կան մի խումբ շր­ջա­նա­վարտ­ներ:

Ի դեպ, Ե­ՊՀ կենտ­րո­նա­ կան մաս­նա­շեն­քի 5-րդ հար­ կում Շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և կա­ րի­ե­րայի կենտ­րո­նը կազ­մա­ կեր­պել էր շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի տվյալ­նե­րի հա­վա­քագ­րում, ի­սկ յու­րօ­րի­նակ շր­ջա­նակ­նե­րով լու­սան­կար­վելն ու­սա­նող­նե­րի ա­մե­նա­սի­րած պա­հե­րից մեկն է: Հա­վա­քագ­րե­լով տվյալ­նե­րը՝ Ե­ՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­նե­րի և կա­ րի­ե­րայի կենտ­րո­նը ստեղ­ծում է շր­ջա­նա­վարտ-հա­մալ­սա­րանգոր­ծա­տու կապ, ին­չի շնոր­հիվ ա­պա­հով­վում է շր­ջա­նա­վարտ­ նե­րի և հնա­րա­վոր գոր­ծա­տու­ նե­րի միջև ար­դյու­նա­վետ հա­ մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը: Հ­րա­ժեշտ… ոչ մի­այն դիպ­լոմ­նե­րի հանձն­մամբ ­Հու­լի­սի 6-ին էլ Ե­ՊՀ մշա­ կույ­թի կենտ­րո­նում Ֆար­մա­ ցի­այի ի­նս­տի­տու­տի շր­ջա­նա­ վարտ­նե­րը ստա­ցան ի­րենց դիպ­լոմ­նե­րը և ե­րդ­վե­ցին բարձր պա­հել ի­րենց կո­չումն ու ան­ մնա­ցորդ նվիր­վել ի­րենց գոր­ ծին: ­Դիպ­լոմ­նե­րի հանձն­ման հան­դի­սա­վոր ա­րա­րո­ղու­թյա­ նը ներ­կա է­ին Ե­ՊՀ գի­տա­կան

քա­ղա­քա­կա­նու­թյան և մի­ջազ­ գային հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան գծով պրո­ռեկ­տոր Գե­ղամ Գևոր­գյա­նը, Ֆար­մա­ցի­այի ի­նս­տի­տու­տի տնօ­րեն Ա­շոտ Սա­ղյա­նը, ի­նս­տի­տու­տի ու­ սում­նա­կան գծով փոխտ­նօ­ րեն Սամ­վել Վար­դա­պե­տյա­նը, պրո­ֆ ե­ս ո­ր ա­դ ա­ս ա­խ ո­ս ա­կ ան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, ու­ սա­նող­ներ և հյու­րեր: ­Գե­ղամ Գևոր­գյա­նը, շր­ջա­ նա­վարտ­նե­րին շնոր­հա­վո­րե­ լով կյան­քի այդ փուլն ան­ցնե­ լու առ­թիվ, ա­սաց, որ կար­ևորն այդ­քա­նով չսահ­մա­նա­փակ­ վելն ու մշ­տա­պես ա­ռաջ ըն­ թա­նալն է. «Այս փու­լը թող լի­նի ձեր հե­տա­գա հա­ջո­ղու­ թյուն­նե­րի մեկ­նար­կը: Ա­մեն օր ի­նք­նակրթ­վե՛ք և զար­գա­ցե՛ք: Կյան­քը հե­տաքր­քիր ապ­րե­լու հա­մար խոր­հուրդ եմ տա­լիս մշ­տա­պես սո­վո­րել, սո­վո­րեց­նել և ստեղ­ծա­գոր­ծել»: ­Ֆար­մա­ցի­այի ի­նս­տի­տու­ տի մա­գիստ­րա­տու­րայի և բա­ կա­լավ­րի­ա­տի շր­ջա­նա­վարտ­ նե­րին դիպ­լոմ­ներ հանձ­նե­ցին Ա­շոտ Սա­ղյա­նը և Սամ­վել Վար­դա­պե­տյա­նը՝ նրանց հա­ ջո­ղու­թյուն­ներ մաղ­թե­լով և խոս­տա­նա­լով, որ մշ­տա­պես կլի­նեն նրանց կող­քին և կա­ ջակ­ցեն յու­րա­քան­չյուր հար­ ցում: ­Դիպ­լոմ­նե­րի հանձն­ման ա­րա­րո­ղու­թյունն ա­ռա­վել հան­ դի­սա­վոր և հի­շար­ժան դարձ­ նե­լու հա­մար Ե­ՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի սա­նե­րը հան­դես ե­կան եր­գի և պա­րի կա­տա­րում­ նե­րով, մի­ջո­ցառ­ման հան­դի­ սա­վար­ներն էլ շր­ջա­նա­վարտ­ նե­րի ա­նուն­ներն ըն­թեր­ցե­լիս նրանց մա­սին հե­տաքրքիր փաս­տեր ներ­կա­յաց­րին: ­Մի­ջո­ցառ­ման ա­վար­տին Ֆար­մա­ցի­այի ի­նս­տի­տու­տի շր­ջա­նա­վարտ­նե­րը ե­րդ­վե­ցին ներդ­նել ի­րենց գի­տե­լիք­ներն ու հմ­տու­թյուն­նե­րը մարդ­կանց ա­ռող­ջու­թյու­նը և բա­րե­կե­ցու­ թյու­նը պահ­պա­նե­լու հա­մար, ար­դա­րա­ցի և հար­գան­քով վե­ րա­բե­րել բո­լոր մարդ­կանց, ի­նչ­պես նաև նպաս­տել ո­լոր­տի զար­գաց­մա­նը:

­ ո­հար Հով­հան­նի­սյան, Գ Ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­տետ - Այս չորս տա­րի­ներն ի­նձ տվե­ցին վս­տա­հու­թյան զգա­ցո­ղու­թյուն, ֆի­զի­կայի մա­սին գի­տե­ լիք­նե­րի հա­րուստ պա­շար, ո­րոնք հե­տա­գա­յում ան­պայ­ման կի­րա­ռե­լու եմ: Շատ ըն­կեր­ներ ձեռք բե­րե­ցի և՛ դա­սա­խոս­նե­րի, և՛ ու­սա­նող­նե­րի շր­ջա­նում: Հա­մալ­սա­րա­նը ի­նք­նա­զար­գաց­ման մեծ հար­թակ է: Հու­շե­րիս մեծ մա­սը դա­սե­րին են վե­րա­բե­րում, ի­սկ կար­միր դիպ­լո­մը հեշտ չի տր­վում, այն է­լ՝ ֆի­զի­կայի բնա­գա­վա­ռում: Հի­մա մաս­նա­գի­տա­կան հու­մոր­ներն եմ հի­շում: ­ ­ ա­րի­ա Հո­վա­կի­մյան, Մ Ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­տետ - Կար­ծում եմ, որ ե­ս՝ որ­պես մաս­նա­գետ, կա­րո­ղա­ցա ստա­նալ այն գի­տե­լիք­նե­րը, ո­րոնք հե­ տա­գա­յում կա­րի­եր ­ ա կա­ռու­ցե­լու հա­մար պետք կգան: Կան բա­ներ, ո­րոնք կցան­կա­նայի՝ փոխ­ վեն. դա­սա­խոս­ներն ար­դեն տա­րեց են, ու ե­րի­տա­սարդ­նե­րը կար­ծես չեն ցան­կա­նում որ­պես դա­ սա­խոս աշ­խա­տել: Շատ կցան­կա­նայի ե­րի­տա­սարդ կադ­րե­րին տես­նել լսա­րա­նում: Ու­սա­նո­ղա­ կան տա­րի­նե­րից ի­նձ մի­այն դրա­կան հու­շեր են մնում՝ շատ ըն­կեր­ներ, դա­սա­խոս­ներ, ո­րոնց հետ ար­դեն ըն­կե­րա­ցել ե­նք: ­ ա­րի­նա Ա­ռա­քե­լյան, Մ Հայ բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տետ - Այս տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում հաս­կա­ցա, որ ի­նք­նակր­թու­թյու­նը, թերևս, ա­մե­նա­կար­ևորն է։ Հա­ մալ­սա­րա­նում իմ ա­ռաջ դրե­ցի կյան­քիս ա­մե­նա­լուրջ նպա­տակ­նե­րը՝ կապ­ված աշ­խա­տան­քի և կա­րի­եր ­ այի հետ։ Չորս տա­րի­ներն ան­ցան ան­նկատ, բայց՝ ոչ ա­պար­դյուն։ Կա­րո­տե­լու եմ այս շր­ջա­նը: Ու­սա­նո­ղու­թյանս տա­րի­նե­րին եմ զար­գաց­րել ան­հա­տա­կա­նու­թյունս, ը­նդ­լայ­նել մտա­հո­ րի­զոնս ու ձեռք բե­րել լավ ըն­կեր­ներ: ­ Ան­գին Խա­չատ­րյան, Հայ բա­նա­սի­րու­թյան ֆա­կուլ­տետ - Ու­սում­նա­ռու­թյան շրջանն ի­նձ նախ­ևա­ռաջ գի­տե­լիք տվեց, ի­նքս ի­նձ ճա­նա­չե­լու և իմ նե­րաշ­ խար­հը բա­ցա­հայ­տե­լու բա­նա­լի: Ե­թե տա­րի­ներ հե­տո կր­կին այս հար­ցը տան, ես ման­կու­թյա­ նը զու­գա­հեռ քաղց­րու­թյամբ ու ջեր­մու­թյամբ կպատ­մեմ ու­սա­նո­ղա­կան չորս տա­րի­նե­րի մա­սին, քա­նի որ մա­նուկ հա­սա­կում ժա­մա­նակն ի­նձ թր­ծում էր որ­պես պա­տա­նի, ի­սկ ար­դեն պա­տա­նի դար­ձած՝ նույն ժա­մա­նա­կը թր­ծեց ե­րի­տա­սար­դի, ով պատ­րաստ է շա­րու­նա­կել իր ճա­նա­պար­հը: Ու­սա­նո­ղա­կան չորս տա­րի­ներն ի­նձ տվե­ցին ներ­քին մեծ ո­ւժ, հա­վա­տա­լու, տո­կա­լու և պայ­քա­րե­ լու ան­դրդ­վե­լի ցան­կու­թյուն, նպա­տա­կաս­լա­ցու­թյուն... Ես ո­լոր­տի լա­վա­գույն մաս­նա­գետ­նե­րին լսե­լու, հար­ցեր տա­լու, ին­չու չէ, նրանց հետ մտ­քերս կի­սե­լու բախ­տա­վո­րու­թյուն ու­նե­ցա, և ի­րենց հա­սուն գի­տե­լի­քի բեր­քից քա­ղե­լով՝ փոր­ձե­ցի ցա­նել իմ սեր­մե­րը: Ու­նե­ցել եմ ակ­տիվ ու­սա­նո­ղա­ կան կյանք՝ դրանք և՛ ըն­կեր­նե­րի հետ ու­րախ հա­վա­քույթ­ներն է­ին, և՛ մի­ջո­ցա­ռում­ներն ու կազ­ մա­կերպ­ված խա­ղե­րը, ո­րոնք ա­ռա­վել քաղց­րաց­րին այդ տա­րի­նե­րը: Ան­շուշտ, կա­րո­տե­լու եմ, այս տա­րի­նե­րը ե­րբ­ևէ ո­չն­չով չեմ փո­խի. սա և՛ դաս էր, և՛ փորձ, և՛ կյան­քի ճա­նա­պար­հին թանկ պատ­գամ: Սո­նա Ներ­սե­սյան,­ Ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տետ - Իմ ու­սում­նա­ռու­թյու­նը ոչ թե չորս, այլ հինգ տա­րի էր. մեկ տա­րին ար­տա­սահ­մա­նում եմ սո­ վո­րել: Դրանք ի­նձ տվե­ցին ե­րա­զանք­նե­րի, նպա­տակ­նե­րի ի­րա­կա­նա­ցում: Տա­րի­նե­րը հա­գե­ցած, պայ­քա­րով լի է­ին, ան­մո­ռա­նա­լի ու վառ: Ու­սումս շա­րու­նա­կե­լու եմ մա­գիստ­րա­տու­րա­յում, այն­ պես ո­ր՝ հա­մալ­սա­րա­նում ի­նձ չեն հասց­նի կա­րո­տել (ծի­ծա­ղում է): ­ ի­րա­նուշ Պո­ղո­սյան, Ս Մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տետ - Սպա­սե­լիք­ներն ի­րա­կա­նում ա­վե­լին է­ին, բայց ա­մեն դեպ­քում մաս­նա­գի­տա­կան ա­ռու­մով ա­պա­գա­յում կի­րառ­վող գի­տե­լիք­ներ ստա­ցել ե­նք: Ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­նե­րը հե­տաքր­քիր են ան­ ցել, ե­ղել են թե՛ լավ, թե՛ վատ օ­րեր: Այս տա­րի­նե­րը տվե­ցին այն մարդ­կանց ու ըն­կեր­նե­րին, ո­րոնց կա­րի­քը ցան­կա­ցած մարդ ու­նի: Հի­շո­ղու­թյուն­ներս դեռ թարմ են, ո­րոշ դր­վագ­ներ կա­րո­տե­լու եմ: ­ Ան­նա Ղու­լի­ջա­նյան, Մի­ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տետ - Շատ վառ ու ակ­տիվ են ան­ցել ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­նե­րը, հա­մալ­սա­րա­նը տվեց կյան­քի ըն­ կեր­ներ, շատ շնոր­հա­կալ եմ Ե­ՊՀ-ին: Հպարտ եմ իմ ըն­կեր­նե­րով: Այս տա­րի­նե­րը միշտ մնա­լու են մեր հի­շո­ղու­թյան մեջ: Ու­սա­նո­ղա­կան տա­րի­նե­րը կա­րո­տե­լու եմ, դրանք յու­րա­քան­չյուր մար­դու հա­մար այն թեթև, ու­րախ ու լի­ա­թոք տա­րի­ներն են, ո­րոնք մնա­լու են որ­պես հուշ:

14

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

«­Հե­ղա­փո­խու­թյու­նից ա­ռա­ջին օ­գու­տը կքա­ղեն լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րը». Ան­նա Հա­կո­բյան ­ ու­նի­սի 4-ին Ե­ՊՀ Չա­ Հ րեն­ցի ան­վան դահ­լի­ճում տե­ղի ու­նե­ցավ հան­ դի­պում-քն­նար­կում ՀՀ ա­ռա­ջին տի­կին, «­Հայ­ կա­կան ժա­մա­նակ» օ­րա­ թեր­թի գլ­խա­վոր խմ­բա­ գիր Ան­նա Հա­կո­բյա­նի հետ: Ք­նար Մի­սա­կյան ­Հ ան­դ ի­պ ում-քն­ն ար­կ ու­մ ը կազ­մա­կերպ­վել էր Ե­ՊՀ ժուռ­ նա­լիս­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ՈԻ­ԳԸ-ի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ: ­Հան­դիպ­մա­նը ներ­կա է­ին նաև Ե­ՊՀ ու­սա­նող­նե­րի, շր­ջա­ նա­վարտ­նե­րի և հա­սա­րա­կայ­ նու­թյան հետ կա­պե­րի գծով պրո­ռեկ­տոր Ռու­բեն Մար­կոսյա­նը, ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Նա­ղաշ Մար­տի­րո­սյա­նը, ու­ սա­նող­ներ և պրո­ֆե­սո­րա­դա­ սա­խո­սա­կան կազ­մի ներ­կա­ յա­ցու­ցիչ­ներ ի­նչ­պես Ե­ՊՀ-ից, այն­պես էլ այլ բու­հե­րից: ­Հան­դիպ­ման ըն­թաց­քում Ան­նա Հա­կո­բյա­նին տր­ված հար­ցե­րը հիմ­նա­կա­նում վե­ րա­բե­րում է­ին լրագ­րու­թյան և լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րի դե­րին:­ Այն հար­ցին ի պա­տաս­ խան, թե ա­րդյոք քա­ղա­քա­ցի­ նե­րը սո­ցի­ա­լա­կան ցան­ցե­րում ի­րենց կա­տա­րած գրա­ռում­

նե­րով և այլ գոր­ծու­նե­ու­թյամբ չեն խան­գա­րում պրո­ֆե­սի­ո­ նալ լրագ­րող­նե­րի աշ­խա­տան­ քին, Ան­նա Հա­կո­բյա­նը նշեց, որ ան­հատ քա­ղա­քա­ցի­նե­րը, ով­քեր, ը­ստ է­ու­թյան, լրագ­րո­ ղա­կան գոր­ծու­նե­ու­թյուն են ծա­վա­լում ի­րենց ֆեյս­բու­քյան է­ջե­րում, առ­կա ի­րո­ղու­թյուն­ ներն ար­ձա­նագ­րում են գրա­ ռում­նե­րով, շատ դեպ­քե­րում՝ նաև տե­սա­նյու­թե­րով, ին­չը ոչ մի­այն չի խո­չըն­դո­տում, այլև ը­նդ­հա­կա­ռա­կը՝ մե­ծա­պես օգ­ նում է պրո­ֆե­սի­ո­նալ լրագ­րող­ նե­րին: ­Հարց հն­չեց նաև այն մա­ սին, թե Ան­նա Հա­կո­բյա­նը, իր ներ­կայիս կար­գա­վի­ճա­

կով պայ­մա­նա­վոր­ված, պատ­ րաստ­վում է դա­դա­րեց­նել իր գոր­ծու­նե­ու­թյու­նը «­Հայ­կա­ կան ժա­մա­նակ» օ­րա­թեր­ թում: Վար­չա­պե­տի տի­կինն ա­սաց, որ ի­րա­կա­նում կառ­ չած է և շատ դժ­վար կբա­ժան­ վի գլ­խա­վոր խմ­բագ­րի պար­ տա­կա­նու­թյուն­նե­րից. «Այս պա­հին ա­ռն­վազն եր­կու ա­միս չեմ կա­րո­ղա­ցել կա­տա­րել աշ­ խա­տան­քային պար­տա­կա­նու­ թյուն­ներս, և շատ են ա­սում, որ ի­մ՝ որ­պես գլ­խա­վոր խմ­բա­գիր մնա­լը լրագ­րո­ղա­կան է­թի­կայի տե­սան­կյու­նից ճիշտ չի լի­ նի: Հի­մա պատ­րաստ չեմ բաց հայ­տա­րա­րել, բայց եր­ևի ի­րա­ վի­ճա­կը կհան­գեց­նի այդ ո­րոշ­

մա­նը»:­ Ան­նա Հա­կո­բյա­նը՝ որ­պես «­Հայ­կա­կան ժա­մա­նակ» թեր­ թի խմ­բա­գիր և եր­կա­րա­մյա լրագ­րող, նաև հույս հայտ­նեց, որ հե­ղա­փո­խու­թյան ա­ռա­ջին օ­գու­տը կքա­ղեն լրագ­րող­նե­րը, ի­նչն ար­դեն ի­սկ նկա­տե­լի է­։ «­Նա­խորդ իշ­խա­նու­թյան կող­մից այն­պի­սի քա­ղա­քա­կա­ նու­թյուն էր որ­դեգր­վել, որ մա­ մուլն ա­վե­լի ա­զատ էր եր­ևում ա­ռեր­ևույթ, բռ­նու­թյուն­ներ չէ­ ին ի­րա­կա­նաց­վում, բայց լրագրող­նե­րի հան­դեպ ճն­շու­մը տե­ղի էր ու­նե­նում ա­վե­լի փա­ փուկ և զար­տու­ղի մե­թոդ­նե­րով, ի­նչն ա­վե­լի մտա­հո­գիչ է­ր։ Նոր կա­ռա­վա­րու­թյան աշ­խա­տան­

քի պայ­ման­նե­րում մեծ հույ­ սեր ու­նեմ, որ հե­ղա­փո­խու­թյու­ նից ա­ռա­ջին օ­գու­տը կքա­ղեն լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րը։ Ես տեղյակ եմ, որ այն լրատ­վա­մի­ ջոց­նե­րը, ո­րոնք չեն աշ­խա­տել ա­զատ ու ի­նք­նու­րույն, խոսքն ա­ռա­վե­լա­պես հե­ռուս­տա­տե­ սու­թյուն­նե­րի մա­սին է, վեր­ջին մեկ ա­մս­վա ըն­թաց­քում հա­ ճե­լի­որ ­ են զար­մա­ցել են ա­զա­ տու­թյու­նից և չգի­տեն՝ ի­նչ­պի­ սի ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նեն։ Այս ա­ռու­մով ա­զա­տու­թյունն ար­ դեն տե­սա­նե­լի է, բայց պետք է մարս­վի լրատ­վա­մի­ջոց­նե­ րի կող­մից և իր ար­դյունք­նե­րը տա»,- հայ­տա­րա­րեց Ան­նա Հա­կո­բյա­նը։ ­Վար­չա­պե­տի տի­կի­նը նշեց նաև, որ քա­ղա­քա­ցի­ներն ի­րենց խն­դիր­նե­րը և ա­ռա­ջար­ կու­թյուն­նե­րը ներ­կա­յաց­նե­լու հա­մար կա­րող են նախ­ևա­ռաջ օգ­տա­գոր­ծել մա­մու­լի ու­ժը, ին­ չի շնոր­հիվ դրանք ա­վե­լի ա­րագ լու­ծում կս­տա­նան: «­Ցան­կա­նում եմ հի­շեց­նել մա­մու­լի ու­ժի մա­սին և բո­լո­րին ո­ւղ­ղոր­դել դե­պի մա­մուլ: Ցան­ կա­ցած լրատ­վա­մի­ջո­ցի հայտ­ նե՛ք ձեր մտա­հո­գու­թյուն­նե­րը, ձեր ծրա­գի­րը, և դա շատ ա­վե­լի ա­րագ կհաս­նի պաշ­տո­նյա­նե­ րին»,- եզ­րա­փա­կեց Ան­նա Հա­ կո­բյա­նը:

Հեղափոխությունից 3 ամիս անց. համալսարանականները գնահատում են առկա իրավիճակը «­Փո­փո­խու­թյուն պա­հան­ջում են մեր աչ­քե­րը, փո­փո­խու­թյուն պա­հան­ջում են մեր սր­տե­րը». «­Կի­նո» խմ­բի հայտ­ նի այս եր­գի խոս­քերն ա­ռա­վել քան ար­դի­ակ ­ ան են դար­ձել մեր ի­րա­կա­նու­ թյան հա­մար: Մեզ հետ զրույ­ցում Ե­ՊՀ դա­սա­խոս­ ներն ու ու­սա­նող­նե­րը մեկ­նա­բա­նել են ե­րկ­րում կա­տար­վող փո­փո­խու­թյուն­ նե­րը, կիս­վել մտա­վա­խու­թյուն­նե­րով ու ա­պա­գայի մա­սին ի­րենց տես­լա­կա­ նով: Ա­նի Պո­ղո­սյան

­Նա­րեկ Մա­լյան («­Հա­սա­րա­կայ­նու­թյան հետ կա­պեր» մա­գիստ­րո­սա­կան ծրագ­րի հրա­ վի­րյալ դա­սա­խոս). «Ես քն­նա­դա­տում եմ և կքն­նա­դա­տեմ կոն­ցեպ­տո­ւալ շատ մո­տե­ցում­ ներ»: - Ե­րկ­րում ստեղծ­ված քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ ճա­կը ես դրա­կան եմ գնա­հա­տում: Այս ա­մե­նը դրա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րի սկիզբ է, ո­րը լայն հնա­րա­վո­րու­թյուն է բա­ցում նոր սերն­դի ու նոր ամ­բի­ցի­ան ­ ե­րի հա­մար: Տա­րի­ներ շա­րու­նակ այդ ամ­բի­ցի­ա­ներն ի­րենց մեջ խեղ­դած մար­ դիկ հի­մա ի­րենց դրս­ևո­րե­լու շատ լավ հնա­ րա­վո­րու­թյուն են ստա­ցել: Մեկ այլ հարց է, թե ի­նչ­քան եր­կար այս դրա­կան ֆո­նը կմ­նա, կա՛մ կմնա, կա՛մ չի մնա. դա ար­դեն ժա­մա­ նա­կը ցույց կտա: Փո­փո­խու­թյուն­նե­րը նման են տու­նը վե­րա­նո­րո­գե­լու գոր­ծըն­թա­ցին. այն

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

աս­վում է ա­մեն ի­նչ: Բո­լորս ի­մա­ցանք, որ օ­լի­ գարխ­ներն ու կո­ռուպ­ցի­ո­ներ­ նե­րը պետք է վատ ապ­րեն, բայց ոչ մեկ չգի­տի, թե ժո­ղո­ վուրդն ի­նչ­պես պետք է ապ­րի: Ա­մեն դեպ­քում ես հա­ջո­ղու­ թյուն եմ մաղ­թում կա­ռա­վա­ րու­թյա­նը, սա­կայն գի­տեմ, որ դժվար է լի­նե­լու:

ան­ցնում է եր­կու փու­լով՝ ա­ռա­ ջին փու­լը, ե­րբ քան­դում ես հի­նը, և ե­րբ սար­քում ես նո­րը: Ա­ռա­ջին մա­սը տա­սը բա­լա­նոց սանդ­ղա­կով ես գնա­հա­տում եմ ա­ռա­վե­լա­գույ­նը: Շատ լավ ու ա­մեն ի­նչ խոր­քային քանդ­վեց: Հինն իր մեջ դրա­կան էլ ու­ ներ, բա­ցա­սա­կան էլ, բայց, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, հին էր: Այն այլևս ա­պա­գա չու­ներ: Ա­րդյո՞ք դրան նույն կերպ կհա­ջոր­դեն կա­ռուց­ման աշ­խա­տանք­նե­րը. ժա­մա­նա­կը ցույց կտա: Ես այս պա­հին զերծ կմ­նամ դա մեկ­ նա­բա­նե­լուց: ­Բո­լորս էլ գի­տենք, որ գո­ յու­թյուն ու­նի «­թո­ղե՛ք՝ աշ­խա­ տենք» սկզ­բուն­քը: Ես ի­րա­ կա­նում մարդ­կանց չեմ քն­նա­ դա­տում ի­րենց փոքր տա­րի­քի կամ ան­փոր­ձու­թյան հա­մար: Դրանք կոս­մե­տիկ բա­ներ են: Ես քն­նա­դա­տում եմ և կքն­նա­ դա­տեմ կոն­ցեպ­տո­ւալ շատ մո­ տե­ցում­ներ: Մենք վեր­ջին տա­սը տա­ րում ո­րո­շա­կի ձեռք­բե­րում­ներ նույն­պես ու­նե­ցել ե­նք: Մեր ե­րկ­րում կար խոս­քի ա­զա­տու­ թյուն: Ոչ ոք իր ար­տա­հայ­տած կար­ծի­քի հա­մար հե­տապընդ­ ման չի են­թարկ­վել: Ե­րկ­րի ա­մե­նա­կար­ևոր պա­տե­րից մե­ կը հենց խոս­քի ա­զա­տու­թյունն է: Ցա­վոք սր­տի, հի­մա ի­նչ-որ բա­ներ փոխ­վել են: Այս թո­հու­ բո­հի, այս­պես ա­սած, վե­րա­նո­ րոգ­ման փո­շու մեջ մենք գնա­ ցել ու կպել ե­նք հենց այդ պա­ տին: Սա ան­տրա­մա­բա­նա­կան է: Սա ա­ռա­ջին ազ­դան­շանն է, ո­րը վառ­վում է այն ժա­մա­նակ, ե­րբ ղե­կա­վա­րը հաս­կա­նում է, որ ին­քը հի­մա և ա­ռա­ջի­կա ժա­ մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ու­նե­նա­ լու է թի­մի խն­դիր: Ես կա­րող եմ ա­սել, որ մաս­նա­գի­տա­կան ա­ռու­մով թույլ թիմ է հա­վաք­վել, ո­րի հետ դժ­վար կլի­նի ի­րա­կա­ նաց­նել այն փո­փո­խու­թյուն­նե­ րը, որ ի­րենք են նա­խա­տե­սել: Դրա հա­մար հա­կա­ռակ կար­ ծի­քը ճնշ­վում է, ո­րի օ­րի­նա­կը մենք տե­սանք այն ժա­մա­նակ, ե­րբ ո­րոշ հե­ռուս­տաա­լիք­ներ հռ­չակ­վե­ցին որ­պես «­հա­կա­ պե­տա­կան»: Դա կա­րե­լի է դի­տար­կել այ­լա­կար­ծու­թյան դեպ­քում՝ որ­պես վի­րա­վո­րանք­ նե­րի ու ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­ նու­թյան դրս­ևո­րում­ներ: Դա կար­ծես թե ար­հես­տա­կա­նո­րեն փո­խա­րի­նում է չար­ված աշ­ խա­տան­քին: Հա­կա­ռակ դեպ­ քում խն­դիր չկա ա­սե­լու՝ «­թո­ ղե՛ք՝ աշ­խա­տենք», այլ ցույց է տր­վում ար­դյունք, և դրա­նով

15

| www.ysu.am

­Գա­րիկ Միս­կա­րյան («ԵՊՀ ռես­տարտ» նա­խա­ձեռ­նու­թյան ան­դամ). «Ս­տեղծ­վել են նպաս­ տա­վոր պայ­ման­ներ եր­կիրն իս­կա­պես եր­կիր դարձ­նե­լու հա­մար»: - Ե­րկ­րում ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կը, իմ կար­ծի­քով, պատ­մա­կան է. ստեղծ­վել են նպաս­տա­վոր պայ­ման­ներ եր­ կիրն իս­կա­պես եր­կիր դարձ­ նե­լու, մաս­նա­վո­րա­պես կր­թա­ կան ո­լորտն ա­ռող­ջաց­նե­լու և նոր ռել­սե­րի վրա դնե­լու հա­ մար։ Ման­կա­պար­տեզ­նե­րից, դպրոց­նե­րից մինչև հա­մալ­սա­ րան­ներ պետք է լծ­վեն ի­րա­վա­ գի­տա­կից քա­ղա­քա­ցու կերտ­ ման գոր­ծին։ ­Հենց հի­մա է այդ ժա­մա­նա­ կը, որ մի­ա­սին կեր­տենք մեր ե­րա­զանք­նե­րի եր­կի­րը: Պետք է ոչ թե բարձ­րա­ձայ­նենք, թե ի­նչ­պի­սին պետք է լի­նի այն, այլ մեր ա­մե­նօ­րյա քրտ­նա­ջան աշ­խա­տան­քով քայլ առ քայլ ստեղ­ծենք այդ եր­կի­րը։ Իմ կյան­քում ա­ռանձ­նա­ պես փո­փո­խու­թյուն­ներ տե­ղի չեն ու­նե­ցել, ե­թե չհաշ­վենք, որ աշ­խա­տան­քը դար­ձել է ա­վե­լի ծան­րա­բեռն­ված, ա­վե­լի պա­ տաս­խա­նա­տու, այն գոր­ծը, որ մինչ հե­ղա­փո­խու­թյու­նը սկ­սել էր «ԵՊՀ ռես­տարտ» նա­խա­ ձեռ­նու­թյու­նը, այժմ մենք դա կա­տա­րում ե­նք ա­վե­լի մեծ ծա­ վալ­նե­րով։

­Գա­րիկ Քե­ռյան (Քա­ղա­ քա­կան ի­նս­տի­տուտ­նե­րի և գոր­ծըն­թաց­նե­րի ամ­բի­ո­նի վա­ րիչ). «­Հի­մա՝ հա­մա­կար­գային փո­փոխ­ման նման պայ­ման­ նե­րում, ես սկ­սել եմ ապ­րել իմ ե­րկ­րորդ ե­րի­տա­սար­դու­թյու­նը և չեմ բա­ցա­ռում, որ այս տա­ րի­նե­րին կու­տա­կած փորձն ու նե­րու­ժը կա­րող եմ օգ­տա­գոր­ ծել՝ ի նպաստ նոր հա­մա­կար­գի կա­յաց­մա­նը»: - Քա­ղա­քա­կան ի­մաս­տով ի­րա­վի­ճա­կի գնա­հա­տու­մը պետք է լի­նի ո­րոշ ժա­մա­նակ հե­տո, ե­րբ մենք կա­րող ե­նք տե­

սա­նե­լի ար­դյունք­ներ ու­նե­նալ, չնա­յած ար­դեն կան ո­րո­շա­կի ար­դյունք­ներ: ­Փաս­տո­րեն Հա­յաս­տա­նը հետ­խորհր­դային շատ ե­րկըր­ նե­րի նման պե­տա­կա­նու­թյան հաս­տա­տու­մից հե­տո քա­ղա­ քա­կան հա­մա­կար­գային ան­ ցում սկ­սեց դե­պի ժո­ղովր­դա­ վա­րու­թյուն, և ան­ցման այդ փու­լում առ­կա բազ­մա­թիվ դժվա­րու­թյուն­նե­րը հան­գեց­րին նրան, որ մեզ մոտ չհաս­տատ­ վեց լի­ա­կա­տար դե­մոկ­րա­տի­ա, այլ ստեղծ­վեց ժո­ղովր­դա­վա­ րու­թյան մի մո­դել, ո­րը քա­ղա­ քա­գետ­նե­րը եր­բեմն ան­վա­նում են «­կեղծ ժո­ղովր­դա­վա­րու­ թյուն» կամ «­մա­կա­նու­նա­վոր ժո­ղովր­դա­վա­րու­թյուն»: Այդ­ պի­սի հա­մա­կար­գե­րը, ամ­բող­ ջու­թյամբ ա­զատ­ված չլի­նե­լով նախ­կին տո­տա­լի­տար գծե­րից, ձևա­խեղ­վում են և վե­րած­վում ոչ թե ի­րա­կան ժո­ղովրդա­վա­ րու­թյան, այլ ավ­տո­րի­տա­ րիզ­մի: Մի շարք ե­րկր­ներ էլ, օ­րի­նակ՝ Թուրք­մենս­տա­նը կամ Ա­դր­բե­ջա­նը, գնում են բա­ ցար­ձակ տո­տա­լի­տա­րիզ­մի: Հա­յաս­տա­նում ժո­ղովր­դա­վա­ րաց­ման գոր­ծըն­թա­ցը սկ­սեց ե­րե­րալ վեր­ջին 10-15 տար­վա ըն­թաց­քում, և մենք կա­րող ե­նք մեր հա­մա­կար­գը բնո­րո­շել որ­ պես ա­ռա­վել ավ­տո­րի­տար, քան ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան: Շատ գծե­րով դրանք ի­րար նման են, ո­րով­հետև ավ­տո­րի­ տար հա­մա­կար­գե­րում նույն­ պես լի­նում են ը­նտ­րու­թյուն­ ներ, կա ը­նդ­դի­մու­թյուն, առ­կա են ո­րո­շա­կի ա­զա­տու­թյուն­ներ, կա ա­զատ մա­մուլ, բայց այդ­ պի­սի հա­մա­կար­գե­րում գոր­ ծա­դիր իշ­խա­նու­թյու­նը վեր է բարձ­րա­նում օ­րենս­դիր և դա­ տա­կան իշ­խա­նու­թյուն­նե­րից, և եր­բեմն գոր­ծա­դիր իշ­խա­նու­ թյան գլուխ կանգ­նած մարդն իր լի­ա­զո­րու­թյուն­նե­րով նման­ վում է դիկ­տա­տո­րի: Այս­պի­սով, ավ­տո­րի­տա­ րիզ­մի ժա­մա­նակ չեն վե­րա­նում մի քա­նի է­ա­կան հատ­կա­նիշ­ ներ, և այդ լծակ­ներն օգ­տա­ գոր­ծե­լով՝ շատ հա­սա­րա­կու­ թյուն­նե­րում մար­դիկ կա­րո­ղա­ նում են ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան հա­մախմ­բում ի­րա­կա­նաց­նել և կա­տա­րել նոր քայլ՝ հա­վա­սա­ րակշ­ռե­լով իշ­խա­նու­թյան բո­ լոր ճյու­ղե­րը: ­Ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կում Հա­ յաս­տա­նը գտն­վում է ժո­ղովըր­ դա­վա­րու­թյան հա­մախմբ­ման շատ կարճ փու­լում, ե­րբ մենք փոր­ձում ե­նք ա­պա­մոն­տա­ժել

ավ­տո­րի­տա­րիզ­մը և ան­ցում կա­տա­րել լի­ար­ժեք ժո­ղովր­դա­ վա­րու­թյան, որ­տեղ իշ­խա­նու­ թյան ճյու­ղե­րը կլի­նեն հա­վա­ սա­րակշռ­ված, և նրան­ցից ոչ մեկն ա­ռա­վե­լու­թյուն չի ու­նե­նա մյու­սի նկատ­մամբ:­ Այս գոր­ծըն­թա­ցի ի­րա­կա­ նա­ցու­մը բարդ է, և այն պետք է ի­րա­գործ­վի և՛ հա­սա­րա­կա­ կան, և՛ տն­տե­սա­կան, և՛ քա­ղա­ քա­կան կյան­քում:­ Ի­րա­կա­նում սա շատ լավ ժա­մա­նակ է այդ­պի­սի զար­գա­ ցում ապ­րե­լու հա­մար, ո­րով­ հետև ավ­տո­րի­տա­րիզ­մի ա­պա­ մոն­տաժ­ման աշ­խա­տանք­ նե­րը հա­մընկ­նում են խորհր­ դա­րա­նա­կան կա­ռա­վար­ման ձևին ան­ցնե­լու հետ: Եր­կու գործըն­թաց­ներն էլ լրաց­նում են միմյանց: Դժ­վար կլի­նի գու­ շա­կել՝ ա­րդյո՞ք դա կհա­ջող­վի, թե ոչ, ո­րով­հետև ավ­տո­րի­տար հա­մա­կար­գում ո­ւռ­ճա­նում է պե­տա­կան բյու­րոկ­րա­տի­ան: Կա­ռա­վա­րող կու­սակ­ցու­թյու­ նը և բյու­րոկ­րա­տի­ան սեր­տա­ ճում են, և ա­պա­մոն­տաժ­ման ըն­թաց­քում հնա­րա­վոր է լուրջ դի­մադ­րու­թյուն: Հի­մա մենք ու­նենք գոր­ծըն­ թա­ցի սկիզ­բը, բայց ար­դյունք­ նե­րի մա­սին դեռ վաղ է խո­սե­լը: Ա­ռայժմ ես կա­րող եմ մի­այն բնու­թագ­րել ի­րա­վի­ճա­կը: ­Ք ա ­ղ ա ­ք ա ­կ ա ­ն ո ւ ­թ յ ա ն ն ա­կա­դե­մի­ա­կան մա­կար­դա­ կով տի­րա­պե­տում եմ շուրջ 20 տա­րի, բայց որ­քան էլ տարօ­րի­նակ հն­չի, քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րին որ­պես քա­ ղա­քա­կան գոր­ծիչ եր­բեք չեմ մաս­նակ­ցել: Պատ­ճառն այն էր, որ հաս­կա­նա­լով հա­մա­ կար­գը՝ ի­նքս գի­տակ­ցա­բար չեմ գնա­ցել՝ մտա­ծե­լով, որ ես պետք է բյու­րոկ­րատ դառ­նամ և ը­նդ­գրկ­վեմ հա­մա­կար­գի մեջ, ին­չը դեմ է իմ սկզ­բունք­նե­րին: Ես ո­րո­շե­ցի պար­զա­պես ա­կա­ դե­մի­ակ ­ ան մո­տեց­մամբ ու­սա­ նող­նե­րին բա­ցատ­րել, թե ին­չու ու­նենք այն, ի­նչ ու­նենք: ­Հի­մա՝ հա­մա­կար­գային փո­ փոխ­ման այս պայ­ման­նե­րում, ես սկ­սել եմ ապ­րել իմ ե­րկ­րորդ ե­րի­տա­սար­դու­թյու­նը և չեմ բա­ ցա­ռում, որ ան­ցած տա­րի­նե­րի կու­տա­կած փորձն ու նե­րու­ ժը կա­րող եմ օգ­տա­գոր­ծել՝ ի նպաստ նոր հա­մա­կար­գի կա­ յաց­մա­նը: Շատ հնա­րա­վոր է, որ ի­նձ տես­նեք ո­րո­շա­կի քա­ ղա­քա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րում: ­ Ա­րա Ա­ռա­քե­լյան (Ար­տա­ սահ­մա­նյան գրա­կա­նու­թյան ամ­բի­ո­նի վա­րիչ). «Ինչ­պես բո­լո­րը, այն­պես էլ մենք ու­րա­ խու­թյամբ ե­նք ըն­դու­նել բո­լոր տե­սա­կի փո­փո­խու­թյուն­նե­րը, հատ­կա­պես ապ­րի­լյա­նը»: - Այս շարժ­մամբ շատ կարևոր բան ջարդ­վեց մեր հա­սա­ րա­կու­թյան մեջ, կրկ­նա­պատկ­ վեց հույ­սը, մեր հա­րա­բե­րու­ թյուն­ներն էլ մի­մյանց նկատ­ մամբ փոխ­վե­ցին: Նախ­կի­նում այլ էր. մարդ­կանց ան­հա­վա­ տու­թյու­նը մեծ չա­փե­րի էր

հաս­նում, շատ է­ին կո­ռուպ­ցի­ոն դրս­ևո­րում­նե­րը, ո­րոնք ջար­ դում է­ին մար­դուն, և միտքն ու հո­գին մեր­ժում է­ին ան­գամ լա­ վա­գույն ար­ժեք­նե­րը: Սա­կայն կա­տար­վեց այն, ի­նչ սպաս­ ված էր, կա­տար­վեց բարձր մարդ­կային մի­ջա­վայ­րում և շատ ճիշտ շեշ­տադ­րում­նե­ րով: Տե­ղի ու­նե­ցա­ծը, այս­պես բնո­րոշ­ված, «­Նոր Հա­յաս­տա­ նում» լց­նում է գի­տակ­ցու­թյան դա­տարկ ան­կյուն­նե­րը՝ սկ­սած մարդ­կային հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րից և վեր­ջաց­րած աշ­խա­ տան­քային հա­րա­բե­րու­թյուն­ նե­րով:­ Ինչ­պես բո­լո­րը, այն­պես էլ մենք ու­րա­խու­թյամբ ե­նք ըն­դու­նել բո­լոր տե­սա­կի փո­ փո­խու­թյուն­նե­րը, հատ­կա­ պես ապ­րի­լյա­նը: Պար­զա­պես պետք է ա­սեմ, որ գլ­խա­կո­րույս փո­փո­խու­թյուն­նե­րի մեջ մտ­նել նույն­պես պետք չէ, ո­րով­հետև ա­մեն հին չէ, որ ան­պետք է, ու ա­մեն ա­վան­դա­կան չէ, որ ար­ դեն գոր­ծա­ծու­թյու­նից պետք է դուրս մղ­վի: Չէ՞ որ դա տաս­ նամյակ­ներ շա­րու­նակ ծա­ ռայել է սե­րունդ­նե­րին:

Ք­նար Մի­սա­կյան (Ժուռ­նա­ լիս­տի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ու­ սա­նող, Ու­սա­նո­ղա­կան գի­տա­ կան ըն­կե­րու­թյան նա­խա­գահ). «Ակն­հայ­տո­րեն բարձ­րա­ցել են քա­ղա­քա­ցի­նե­րի ի­րա­վա­գի­ տակ­ցու­թյան մա­կար­դակն ու հա­նուն ար­դա­րու­թյան պայ­ քա­րե­լու ցան­կու­թյու­նը»: - Ը­ստ իս, ե­րկ­րում ստեղծ­ ված ի­րա­վի­ճա­կը մի­ան­շա­նակ դրա­կան պետք է գնա­հա­տել, քա­նի որ բո­լո­րը հա­մակ­վել են այն հույ­սով, որ այս­տեղ՝ մեր ե­րկ­րում էլ ա­պա­գան կա­րող է բա­րե­կե­ցիկ լի­նել: Բա­ցի դրա­ նից՝ ու­րախ եմ, որ ա­կն­հայ­տո­ րեն բարձ­րա­ցել են քա­ղա­քա­ ցի­նե­րի ի­րա­վա­գի­տակ­ցու­թյան մա­կար­դակն ու հա­նուն ար­դա­ ______________________________ Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ¿ç 16 ¦

16

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

______________________________ § êÏǽµÁ` ¿ç 15

րու­թյան պայ­քա­րե­լու ցան­կու­ թյու­նը: Հա­մոզ­ված եմ նաև, որ հա­մընդ­հա­նուր ոգ­ևոր­վա­ծու­ թյան, սի­րո և հան­դուր­ժո­ղա­կա­ նու­թյան մթ­նո­լոր­տում բո­լորս պետք է ա­ռա­վել պա­տաս­խա­ նատ­վու­թյամբ մո­տե­նանք մեր գոր­ծին և կա­րո­ղա­նանք սթափ գնա­հա­տել տար­բեր ի­րա­վի­ ճակ­ներ: Որ­պես լրագ­րող էլ հու­սով եմ, որ մեր ո­լոր­տի աշ­ խա­տանքն ը­ստ ար­ժան­վույնս կգ­նա­հատ­վի հան­րու­թյան կող­ մից՝ ա­ռանց խո­չըն­դոտ­նե­րի և ո­րա­կում­նե­րի:

­Ռու­բեն Մել­քո­նյան (Արևե­ լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան). «Ես ցան­կա­նում եմ, որ ար­ևե­լա­գետ­նե­րը, լի­նե­ լով ո­լոր­տի ղե­կա­վար­ներ կամ պար­զա­պես ո­լոր­տի ներ­կա­յա­ ցու­ցիչ­ներ, կա­րո­ղա­նան պատ­ վով լու­ծել ի­րենց ա­ռջև դր­ված խն­դիր­նե­րը՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով նաև մաս­նա­գի­տու­թյա­նը բնո­ րոշ լայ­նա­խո­հու­թյու­նը»: - Ե­րկ­րում ստեղծ­ված ի­րա­ վի­ճա­կը կա­րե­լի է բնու­թագ­րել եր­կու տե­սան­կյու­նից՝ պայ­մա­ նա­կա­նո­րեն այն բա­ժա­նե­լով դրա­կան ու բա­ցա­սա­կան կող­ մե­րի: Դ­րա­կանն այն է, որ կային կու­տակ­ված բազ­մա­թիվ խըն­ դիր­ներ, կար ժո­ղովր­դի ո­րո­շա­ կի հատ­վա­ծի ի­նք­նաար­տա­ հայտ­ման հարց, և կար ի­նք­ նաար­տա­հայտ­ման հար­թակ­ նե­րի ոչ բա­վա­րար կամ ը­նդ­ հան­րա­պես չլի­նե­լու խն­դի­րը: Եվ դա հատ­կա­պես դրս­ևոր­վում էր ե­րի­տա­սարդ­նե­րի շր­ջա­նում: Հենց ե­րի­տա­սարդ­նե­րը գտան ո­րո­շա­կի ճա­նա­պարհ ու հար­ թակ՝ խո­սե­լու խն­դիր­նե­րի մա­ սին, ո­րոն­ցից շա­տերն ի­րա­ կա­նում հեշտ ու ա­րագ լուծ­վող խն­դիր­ներ է­ին: Այ­սինքն՝ կա­ րե­լի էր խն­դիր­նե­րի այդ ամ­ բողջ փա­թե­թը թեթ­ևաց­նել նաև մինչ այս գոր­ծըն­թաց­նե­րը: Ե­րկ­րորդ՝ կա­րող եմ ա­սել, որ ցան­կա­ցած ցնց­ման դեպ­քում ա­ռաջ են գա­լիս նաև ո­րո­շա­կի բա­ցա­սա­կան զար­գա­ցում­ներ: Դրան­ցից կա­ռանձ­նաց­նեմ նի­ հի­լիզ­մը՝ ա­մեն ի­նչ ժխ­տե­լու մի­ տու­մը: Պետք է հաշ­վի առ­նել, որ վա­տի կող­քին կային նաև լա­վը, դրա­կա­նը, ո­րոնք պետք է պահ­պա­նել: Բա­ցա­սա­կան դրս­ևո­րում­նե­րից է նաև ո­րո­ շա­կի եր­ևույթ­ներն ան­ձնա­կան դաշտ տե­ղա­փո­խե­լը: Մեծ քա­ ղա­քա­կան գոր­ծըն­թա­ցի հաղ­ թա­նա­կի մե­թոդ­նե­րը փոր­ձում

են կի­րա­ռել տար­բեր լո­կալ խն­դիր­ներ լու­ծե­լու հա­մար, եր­բեմն սուբյեկ­տիվ ցան­կու­ թյուն­նե­րը պաշտ­պա­նե­լու հա­ մար: Մենք՝ քա­ղա­քա­ցի­ներս, պետք է փոր­ձենք տե­ղի ու­նե­ ցա­ծից ա­ռա­վե­լա­գույն դրա­կա­ նը քա­ղել և բնա­կա­նա­բար դա տես­նել պե­տա­կա­նու­թյան շա­ րու­նա­կու­թյան մեջ: Այ­սինքն՝ չժխ­տել այն դրա­կա­նը, ին­չը ե­ղել է, և վե­րաց­նել այն բա­ցա­ սա­կա­նը, ո­րը կար, և դրա վե­ րար­տադ­րու­թյան հա­մար հիմ­ քեր չս­տեղ­ծել: Հա­կա­ռակ դեպ­ քում կփոխ­վեն ան­ձե­րը, բայց ի­րա­կա­նու­թյու­նը չի փոխ­վի: Մեր պե­տու­թյան ու քա­ղա­քա­ ցու ա­մե­նա­կար­ևոր ա­ռա­ջադրանքն այս ժա­մա­նա­կա­հատ­ վա­ծը հնա­րա­վո­րինս ան­ցն­ցում ան­ցկաց­նելն է: ­Շատ մեծ փո­փո­խու­թյուն կլի­նի, ե­թե այ­սու­հետ գի­տա­ կան հան­րու­թյա­նը հու­զող խըն­ դիր­նե­րը հա­մա­պա­տաս­խան ա­տյան­նե­րում ա­ռա­վել ա­րագ բարձ­րաց­վեն: Ա­նձ­նա­կան սպա­սում­նե­րը կա­պե­լով մաս­ նա­գի­տա­կա­նի հետ՝ կա­րող եմ ա­սել, որ այս դեպ­քե­րից հե­տո ար­ևե­լա­գետ­նե­րը ձեռք բե­րե­ ցին ա­ռա­վել կար­ևոր լծակ­ներ (թե­պետ նախ­կի­նում էլ կային, բայց հի­մա ը­նդ­լայն­վե­ցին): Եվ ես ցան­կա­նում եմ, որ ար­ևե­լա­ գետ­նե­րը, լի­նե­լով ո­լոր­տի ղե­ կա­վար­ներ կամ պար­զա­պես ո­լոր­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, կա­րո­ղա­նան պատ­վով լու­ծել ի­րենց ա­ռջև դր­ված խն­դիր­նե­ րը՝ օգ­տա­գոր­ծե­լով նաև մաս­ նա­գի­տու­թյա­նը բնո­րոշ լայ­նա­ խո­հու­թյու­նը: ­

Ար­թուր Ա­թա­նե­սյան (Կի­ րա­ռա­կան սո­ցի­ո­լո­գի­այի ամ­ բի­ո­նի վա­րիչ). «­Հի­մա ե­րկ­ րում քանդ­վում է կո­ռուպ­ցի­ոն հա­մա­կար­գը, բայց ա­րդյո՞ք դրա փո­խա­րեն նո­րը չի կա­ ռուց­վում. հենց սա է ի­նձ ան­ հանգստաց­նում»: - Այս պա­հին մեր ազ­գի հա­ մար բա­րե­փոխ­վե­լու ու ա­վե­լի լավ ա­զգ դառ­նա­լու հեր­թա­կան հնա­րա­վո­րու­թյունն է: Ես չեմ կի­սում այն կարծ­րա­տի­պը, որ ա­ռօ­րյա մա­կար­դա­կում սի­ րում ե­նք պա­տեհ և ան­պա­տեհ ա­ռիթ­նե­րով հի­շել, այն է՝ «­լա­ վա­գույնն ե­նք» ու «հ­նա­գույ­ նը»: Վեր­ջին հաշ­վով ի­նձ դա չի հե­տաքրք­րում: Ի­նձ հե­տաքրքրում է այն, որ յու­րա­քան­չյուր օր մենք պետք է ա­պա­ցու­ ցենք, որ ար­ժա­նի ե­նք ե­րկ­րի վրա լի­նե­լուն և մեր ար­ժա­նա­

պա­տիվ ա­պա­գան ա­պա­հո­վե­ լուն: Այժմ մենք քա­ղա­քա­կան նոր մշա­կույթ ձևա­վո­րե­լու հնա­ րա­վո­րու­թյուն ու­նենք, ո­րով­ հետև ու­ղիղ շփում կա ո­րո­շում կա­յաց­նող­նե­րի և այդ ո­րո­շում­ ներ կա­յաց­նող­նե­րին ա­ջակ­ ցող­նե­րի միջև: Հա­յաս­տա­նում այս­պի­սի բան շատ վա­ղուց է ե­ղել, կա­րե­լի է ա­սել ան­կա­ խու­թյան ձևա­վոր­ման տա­րի­ նե­րին՝ 90-ա­կան­նե­րին: Սա­ կայն այն ժա­մա­նակ չեն ե­ղել այ­լընտ­րան­քային մե­դի­այի այն­պի­սի մա­կար­դակ և բազ­ մա­զա­նու­թյուն, ի­նչ­պես այ­սօր: Ներ­կա­յում ԶԼՄ-նե­րի և հա­ մա­ցան­ցային մի­ջոց­նե­րի օգ­ նու­թյամբ հա­ղոր­դակ­ցու­թյունն ա­մե­նուր է՝ փո­ղո­ցում, տա­նը, աշ­խա­տա­վայ­րում, տրանս­ պոր­տում… Ժա­մա­նա­կա­կից մարդն ա­վե­լի շատ խո­սում է, քան գոր­ծում, բայց խո­սե­լը մի բան է, գոր­ծե­լը՝ ու­րիշ: Խոս­քը միշտ չէ, որ գործ է։ Մինչ­դեռ ե­թե տե­ղե­կատ­վա­կան տեխ­ նո­լո­գի­ա­նե­րի հա­յաս­տան­ցի օգ­տա­տե­րե­րի մեծ մա­սը կար­ ծում է, որ ի­րենց հա­մա­կարգ­ չից կամ բջ­ջային հե­ռա­խո­սից հա­վա­նե­լով (լայ­քե­լով) այս կամ այն քա­ղա­քա­կան գործ­չի ա­սա­ծը՝ ա­ջակ­ցում են պե­տու­ թյա­նը, ա­պա դրա­նով մի­այն ցու­ցադ­րում են ի­րենց պար­ զու­նա­կու­թյու­նը։ «Ի­դի­ոտ»-ը Հին Հու­նաս­տա­նում հա­մար­ վում էր խե­լա­ցի մարդ, բայց այ­սօր «ի­դի­ոտ»-ն ա­պուշն է: Եվ ֆեյս­բու­քյան բազ­մա­թիվ ա­պու­շա­ցած օգ­տա­տե­րե­րից այ­սօր մենք յու­րա­քան­չյուր վայր­կյան ստա­նում ե­նք տե­ ղե­կատ­վա­կան «սպամ»՝ տե­ ղե­կատ­վա­կան աղ­մուկ և ա­ղբ, ին­չը հա­զա­րա­վոր քա­ղա­քա­ ցի­նե­րի կող­մից ի­րենց ձեռն­տու հար­մա­րա­վե­տու­թյան և հար­ մար­վո­ղա­կա­նու­թյան հա­մար ներ­կա­յաց­վում է որ­պես անձնա­կան «­մաս­նակ­ցու­թյուն» մեր պե­տա­կա­նու­թյան կա­ ռուց­մա­նը: Պե­տա­կա­նու­թյու­ նը տե­ղե­կատ­վա­կան աղ­բով «­լայ­քե­րով» եր­բեք և ոչ մի տեղ չի կա­ռուց­վել։ Հի­մա ե­րկ­րում քանդ­վում է կո­ռուպ­ցի­ոն հա­ մա­կար­գը, բայց ա­րդյո՞ք դրա փո­խա­րեն նո­րը չի կա­ռուց­վում. հենց սա է ի­նձ ան­հանգստաց­ նում: Եվ ե­րկ­րորդ հար­ցը. մենք, նո­րո­վի մտա­ծե­լու, ի­րե­րին նոր տե­սան­կյու­նից նայե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նա­ լով, ա­րդյո՞ք սկ­սե­ցինք նո­րո­վի մտա­ծել, թե ո­ւղ­ղա­կի ապ­րե­ ցինք այդ հնա­րա­վո­րու­թյու­նը, տո­նե­ցինք այն, ու­րա­խա­ցանք, որ ու­նե­ցանք այդ­պի­սի շանս և ա­պա շա­րու­նա­կե­ցինք «­մեր է­շը քշել»: Մ­տած լի­նե­լով կարծ­րա­տի­ պե­րի, ի­նք­նա­գո­վա­սան­քի ու միև­նույն ժա­մա­նակ նաև զո­հի կեր­պա­րի մեջ՝ մենք կա­րող ե­նք և ներ­կայիս գոր­ծըն­թա­ցը ձա­ խո­ղել: Այս ա­մե­նի մեջ ե­րկ­վու­ թյուն կա՝ մենք, մեր ի­նք­նաըն­ կալ­ման հա­մա­ձայն, և՛ զոհ ե­նք, և՛ հե­րոս, ի­սկ այդ­պես չի լի­նում: Մենք պետք է կողմ­նո­րոշ­վենք՝

կա՛մ զոհ ե­նք, կա՛մ հաղ­թող, և հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար կա­ ռու­ցենք մեր ներ­կան ու ա­պա­ գան:­ Ե­թե մենք մեզ տր­ված այս հնա­րա­վո­րու­թյու­նը շա­րու­ նա­կենք չօգ­տա­գոր­ծել, կր­կին գոր­ծի դնենք ծա­նոթ-բա­րե­կա­ մի ի­նս­տի­տու­տը, ոչ մաս­նա­ գետ մարդ­կանց նշա­նա­կենք կար­ևոր ու պա­տաս­խա­նա­տու պաշ­տոն­նե­րին, ա­պա մեր վեր­ ջի նշույլ­նե­րը շու­տով կեր­ևան, ի­սկ ե­թե փոխ­վում ե­նք, ա­պա փոխ­վում ե­նք յու­րա­քան­չյուրս։ Ոչ մի­այն վար­չա­պե­տը պետք է այլ մարդ լի­նի, ոչ մի­այն այն կիրթ ու ա­զատ ե­րի­տա­սարդ­ նե­րը, ո­րոնք, ցա­վոք, շատ չեն, այլ պետք է ձևա­վո­րենք ա­ռաջ նայող ու ը­նդ­հա­նու­րի բա­րե­ կե­ցու­թյունն ա­պա­հո­վող, այդ ո­ւղ­ղու­թյամբ կոնկ­րետ քայ­լեր գոր­ծադ­րող հա­սա­րա­կու­թյուն, հա­կա­ռակ դեպ­քում ոչ մի բա­նի չենք հաս­նի: Օ­րի­նակ՝ պետք է ձևա­վո­ րենք ա­ռա­ջարկ­վող պաշ­տո­նից հրա­ժար­վե­լու մշա­կույթ: Սա ևս շատ կար­ևոր է: Ե­թե գտնում ես, որ դու ա­ռա­ջարկ­վող պաշ­ տո­նի հա­մար ան­հրա­ժեշտ ո­լոր­տի մաս­նա­գետ չես, ե­թե քո CV-ո­ւմ չկա ոչ մի տող, որ դու այդ ո­լոր­տում գո­նե մեկ օր աշ­խա­տել ես, ա­պա մի՛ վա­զիր պա­տաս­խա­նա­տու պաշ­տոն ստանձ­նե­լու և այդ մա­սին աշ­ խար­հով մեկ հայ­տա­րա­րե­լու հետ­ևից: Ոչ մաս­նա­գետ­նե­րին պա­տաս­խա­նա­տու պե­տա­կան պաշ­տոն­նե­րում նշա­նա­կելն ու մեր հա­մա­քա­ղա­քա­ցի­նե­րի՝ այդ պաշ­տոն­նե­րը «­դու­խով» ստանձ­նե­լը «­քայլ ա­նե­լու» խնդիր­ներ չեն, այլ պե­տու­թյան ան­վտան­գու­թյան հետ խա­ղա­ լու խն­դիր է: Ոչ մաս­նա­գետ­նե­ րի՝ պաշ­տո­նից հրա­ժար­վե­լու մշա­կույթն ու պա­տաս­խա­նա­ տու պաշ­տոն­նե­րում հայ­րե­նա­ սեր և ար­հես­տա­վարժ, նո­րո­վի մտա­ծող և ար­դյու­նա­վետ փորձ ու­նե­ցող մարդ­կանց նշա­նա­ կումն ան­խու­սա­փե­լի ան­հրա­ ժեշ­տու­թյուն են այ­սօր:

­Դա­վիթ Ա­փո­յան (Մի­ջազ­ գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­տի ու­սա­նող, Ե­ՊՀ Ո­ՒԽ նա­խա­գահ). «Ու հենց դա է ի­նձ ա­մե­նա­շա­տը գո­հաց­նում, որ հի­մա պա­տաս­խա­նատ­վու­ թյու­նը կրում և կի­սում են բո­ լո­րը»: - Ե­րբ ազ­գը հա­մախմբ­վեց ու հաս­կա­ցավ, որ ի­նչ-որ մի

բան կա­րող է փո­խել, դրա­կան փո­փո­խու­թյուն­ներն ա­ռա­ջին օր­վա­նից ար­դեն տես­նում է­ի: Աշ­խա­տան­քի բեր­մամբ հա­ ճախ է ստաց­վել, որ ես ա­ռնչ­վել եմ ան­տար­բե­րու­թյան հետ: Դա հու­սալք­ված մո­տեց­ման ար­ դյունք է, ե­րբ ի­րենց թվում է, թե այլևս ո­չինչ հնա­րա­վոր չէ փո­ խել, որ ո­րո­շող­ներն ի­րենք չեն: ­Հե­ղա­փո­խու­թյու­նը, սա­ կայն, ցույց տվեց, որ ա­մեն ի­նչ այդ­պես չէ: Ի­րա­կա­նում յու­րա­ քան­չյու­րը, իր վրա պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյուն վերց­նե­լով, կա­րող է փո­խել ա­մեն ի­նչ: Ու հենց դա է ի­նձ ա­մե­նա­շա­տը գո­հաց­նում, որ հի­մա պա­տաս­ խա­նատ­վու­թյու­նը կրում և կի­ սում են բո­լո­րը: ­Սա­կայն դրա­կա­նի կող­քին կա նաև բա­ցա­սա­կա­նը. օ­րի­ նակ՝ այն եր­ևույ­թը, ե­րբ ո­րոշ մար­դիկ փոր­ձում են հաղ­թա­ նա­կը ոչ թե ժո­ղովր­դին, այլ ան­ ձե­րին վե­րագ­րել, կա­տա­րում են, այս­պես կոչ­ված, «­չա­փագ­րում­ներ» ու ո­րո­շում, թե ով ի­նչ­քան պայ­քա­րեց ու ը­ստ դրա ի­րենց կամ մյուս­նե­րին ար­տո­ նու­թյուն­ներ են վե­րագ­րում: Հաղ­թա­նա­կի ան­ձնա­վո­ րումն ագ­րե­սի­ա է ծնում: Դրա վառ դրս­ևո­րում­նե­րը մենք տե­ սանք վեր­ջերս, ե­րբ ու­սա­նող­ նե­րը բո­ղո­քում է­ին հա­մալ­սա­ րա­նում ա­կա­դե­մի­ա­կան մի­ջա­ վայ­րի պա­կա­սից, բայց ի­րենց կեց­ված­քը հա­րիր չէր ա­կա­դե­ մի­ա­կան մի­ջա­վայ­րի հա­մար պայ­քա­րո­ղին: ­Մինչ­դեռ հե­ղա­փո­խու­թյու­նը հաղ­թա­նա­կեց, ո­րով­հետև մաս­ նակ­ցում է­ին բո­լո­րը: Մար­դիկ պար­զա­պես հաս­կա­ցել է­ին, որ ե­րկ­րում փո­փո­խու­թյան կա­րիք կա: Բա­ցա­սա­կան է նաև այն, որ այ­սօր շատ մար­դիկ փոր­ ձում են ի­րենց խն­դիր­նե­րի լուծ­ման ճա­նա­պար­հը տես­նել բո­ղո­քի, այլ ոչ թե ի­նս­տի­տու­ցի­ ո­նալ ճա­նա­պար­հով: Խն­դիր­ նե­րի լուծ­մա­նը պետք է հաս­նել՝ հա­մա­պա­տաս­խան ի­նս­տի­ տուտ­նե­րին դի­մե­լով և դրանց հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լով: Հա­ կա­ռակ դեպ­քում ա­մե­նա­թո­ղու­ թյու­նը գլուխ կբարձ­րաց­նի: Հե­ղա­փո­խու­թյու­նից հե­ տո բո­լո­րը կարճ ժա­մա­նա­ կա­հատ­վա­ծում սպա­սում է­ին ար­մա­տա­կան փո­փո­խու­թյուն­ նե­րի, բայց այդ­պես չի լի­նում: Պե­տու­թյու­նը ի­նս­տի­տուտ է, որ­տեղ փո­փո­խու­թյուն­նե­րը կա­տար­վում են դան­դաղ, ու ար­դյունք­ներն էլ ժա­մա­նակ են պա­հան­ջում: Ե­րի­տա­սար­ դը չպետք է սպա­սի փո­փո­խու­ թյան, նա ին­քը պետք է այդ փո­փո­խու­թյու­նը նա­խա­ձեռ­ նի: Բո­ղո­քելն ա­մե­նա­հեշտն է, հատ­կա­պես ե­րբ, դրա­նից զատ, կա­ռու­ցո­ղա­կան ա­ռա­ջարկ­ներ չեն լի­նում: Այս­տեղ կար­ևոր է մի հան­գա­մանք ևս. պետք է եր­բեմն քեզ նաև պա­տաս­խա­ նա­տո­ւի փո­խա­րեն պատ­կե­ րաց­նել, խնդ­րի բո­լոր կող­մերն ու­սում­նա­սի­րել, այդ ժա­մա­նակ ա­մեն ի­նչ այլ կերպ կթ­վա:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

17

| www.ysu.am

«Ի­րա­վունք­նե­րից զատ՝ շատ կար­ևոր է նաև ան­ձնա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան գի­տակ­ցու­մը». Է­լի­նա Աս­րի­յան ԵՊՀ փի­լի­սո­փա­յու­թյան և հո­գե­բա­նու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի ը­նդ­հա­ նուր հո­գե­բա­նու­թյան ամ­բի­ո­նի դո­ցենտ Է­լի­նա Աս­րի­յա­նի հետ փոր­ձել ե­նք բա­ցա­հայ­տել հայ ժա­մա­նա­կա­կից ե­րի­տա­սար­դի կեր­ պա­րը, մշա­կու­թային ճա­շակն ու աշ­խար­հըն­կալ­ման կեր­պը: Ա­նի Պո­ղո­սյան ­ ահ­ման­ման դժ­վա­րու­թյան Ս մա­սին ­Շատ դժ­վար է բնո­րո­շել հայ ժա­մա­նա­կա­կից ե­րի­տա­ սար­դին: Դա նույնն է, ի­նչ փոր­ ձես բնո­րո­շել առ­հա­սա­րակ մար­դու կեր­պա­րը: Ի­հար­կե, կլի­նեն ի­նչ-որ բնո­րո­շում­ներ և բնու­թագ­րիչ­ներ, ո­րոնք ե­րի­ տա­սարդ­նե­րին կա­ռանձ­նաց­ նեն տա­րի­քային մյուս խըմ­ բե­րից, բայց հար­ցը պետք է հս­տա­կեց­նել: Այն շատ ա­վե­լի գլո­բալ է, քան կա­րող է թվալ ա­ռա­ջին հա­յաց­քից. չէ՞ որ կան ան­ձնային տի­պեր, ան­ձի սո­ցի­ա­լա­կա­նաց­ման ա­ռանձ­ նա­հատ­կու­թյուն­ներ, ո­րոն­ցով էլ պայ­մա­նա­վոր­ված է այն հան­գա­ման­քը, որ հայ ե­րի­տա­ սարդ­նե­րը կա­րող են տար­բեր լի­նել: Եր­րորդ գոր­ծոնն ը­նտ­ րած մաս­նա­գի­տա­ցումն է, ո­րը ևս իր հետքն է թող­նում ան­ձի կա­յաց­ման և սո­ցի­ալ­ա­կա­նաց­ ման վրա: Եվ այդ ա­ռու­մով շատ դժ­վար է բնո­րո­շել, թե ով է ե­րի­տա­սար­դը և մաս­նա­վո­ րա­պես հայ ե­րի­տա­սար­դը: Սա­կայն միև­նույն ժա­մա­նակ այդ հար­ցը կա­րե­լի է դի­տար­ կել ու­սա­նո­ղի ի­րա­վունք­նե­րի և պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի հա­ մա­տեքս­տում: Երբ ի­նքս է­ի շատ տա­րի­ ներ ա­ռաջ ու­սա­նող, ես և ըն­ կեր­ներս ա­վե­լի շատ գի­տե­ինք մեր պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի մա­սին, ի­սկ մեր ի­րա­վունք­նե­րի մա­սին՝ ա­վե­լի քիչ: Մեր պար­ տա­կա­նու­թյու­նը լավ սո­վո­րելն էր, հար­գա­լից վե­րա­բեր­մուն­քը դա­սա­խո­սի, ո­ւս­ման, նաև գր­քի հան­դեպ և այլն, ի­սկ թե ո­րոնք է­ին մեր ի­րա­վունք­նե­րը, մենք դժ­վա­րա­նում է­ինք գի­տակ­ցել և ա­սել: Այժմ, ե­րբ որ­պես դա­սա­խոս եմ նա­յում ե­րի­տա­սարդ­նե­րին, հաս­կա­նում եմ, որ այ­սօր­վա ու­սա­նո­ղը շատ լավ տի­րա­ պե­տում է իր ի­րա­վունք­նե­րին: Եվ շատ հա­ճախ ու­սա­նող­նե­ րը հստակ տի­րա­պե­տում են ի­րենց ի­րա­վունք­նե­րին, բայց չեն գի­տակ­ցում ի­րենց պար­ տա­կա­նու­թյուն­նե­րը և պա­

Էլինա Ասրիյան

տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը: Շատ ա­վե­լի ար­դյու­նա­վետ կլի­նի այն ու­սա­նո­ղը, ով լավ կգի­ տակ­ցի եր­կու կողմն էլ: ­ Ու­սում­նա­կան գոր­ծըն­թացն ու ժա­մա­նա­կա­կից հայ ու­սա­նո­ղը ­Մի հե­տաքր­քիր դի­տար­կում ևս. փոխ­վել է վե­րա­բեր­մունքն ու­սում­նա­կան գոր­ծըն­թա­ցի հան­դեպ: Այ­սօր ու­սա­նող­նե­րը շատ ա­վե­լի պրագ­մա­տիկ են, և դա բա­վա­կա­նին դրա­կան է:­ Ե­թե մի քա­նի տա­րի ա­ռաջ ու­սա­նո­ղը հան­գիստ ըն­դու­նում

էր այն ա­ռար­կա­նե­րի գո­յու­ թյու­նը, ո­րոնք, իր կար­ծի­քով, այն­քան էլ չէ­ին ա­ռնչ­վում ը­նտ­ րած մաս­նա­գի­տու­թյան հետ, ա­պա այ­սօր նա հս­տակ հար­ ցադ­րում­ներ է ա­նում՝ ի­նչ է մեզ տա­լու այս կամ այն ա­ռար­կան: Սա մի կող­մից նշա­նա­կում է, որ ու­սա­նո­ղը փնտ­րում է ստա­ցած գի­տե­լի­քի հնա­րա­վոր կի­րա­ ռա­կան ել­քը, ի­սկ մյուս կող­մից նշա­նա­կում է, որ ու­սում­նա­կան գոր­ծըն­թա­ցը պետք է ո­ւղղ­ված լի­նի ոչ մի­այն գի­տե­լիք­նե­րի, այլև, ի­նչն ա­վե­լի կար­ևոր է, մաս­նա­գի­տա­կան հմ­տու­թյուն­

նե­րի ձևա­վոր­մա­նը: Ա­պա­գայի պա­հան­ջը մաս­նա­գի­տա­կան կի­րա­ռա­կան հմ­տու­թյուն­ներն են: ­Մյուս կող­մից էլ կար­ծես հե­ տին պլան է ան­ցել ը­նդ­հա­նուր է­րու­դի­ցի­այի հիմ­նախն­դի­րը, ին­չով խորհր­դային դպ­րո­ցը միշտ աչ­քի էր ը­նկ­նում և հպար­ տա­նում, ին­չով նաև տար­բեր­ վում էր ա­րևմ­տյան դպ­րո­ցից: Ա­րևմ­տյան պրագ­մա­տիզ­մը կար­ծես թե փա­փուկ ու­ժի ներ­ գոր­ծու­թյան մի­ջո­ցով ներ­թա­ փան­ցել է մեր կր­թա­կան հա­ մա­կարգ և ոչ մի­այն այդ­տեղ: ­Հա­ջորդ հար­ցը, ո­րն այսօր շատ է հու­զում մեր ե­րի­ տա­սարդ­նե­րին, բարձ­րա­գույն կր­թու­թյան նշա­նա­կու­թյունն է և ի­մաս­տը: Նրանց ա­ռջև այն­ պի­սի ան­ձանց կեր­պար­ներն են որ­պես է­տա­լո­նային և ռե­ ֆե­րենտ, ո­րոնք ա­ռանց բարձ­ րա­գույն կր­թու­թյան առ­կա­յու­ թյան հա­ջո­ղել են ի­րենց ո­լորտ­ նե­րում, ու­նեն ֆի­նան­սա­կան կա­րո­ղու­թյուն­ներ և հայտ­նի ան­ձինք են: Դա փո­խա­կեր­պել է կր­թու­թյուն ստա­նա­լու մո­տի­ վա­ցի­ան: ­Փոխ­վել է աշ­խար­հըն­կալ­ ման ձևը, և այս դեպ­քում հնա­ րա­վոր չէ թե­րագ­նա­հա­տել

ժա­մա­նա­կա­կից տեխ­նո­լո­գի­ա­ նե­րի դե­րը, այ­սինքն՝ ե­րե­խան ծն­ված օր­վա­նից ա­վե­լի շատ նե­րառ­ված է տեխ­նի­կայի հետ շփ­ման գոր­ծըն­թա­ցի մեջ, ին­չը հա­ղոր­դակց­ման նոր ձևա­չափ է: Պա­տա­հա­կան չէ, որ այ­սօր ե­րե­խա­ներն ա­վե­լի ո­ւշ են խո­ սում, քան նախ­կի­նում: Փոխ­ վել են նույ­նիսկ խոս­քի զար­ գաց­ման շե­մե­րը: Հա­ղոր­դակց­ ման ձևի փո­փո­խումն ի­նք­նին ձևա­փո­խում է նաև ըն­կալ­ման գործըն­թա­ցը՝ իր բո­լոր բնու­ թագ­րիչ­նե­րով: ­ ա­կա­սու­թյուն­նե­րի մա­սին Հ ­Հա­կա­սու­թյու­նը սկս­վում է այն տե­ղից, որ­տեղ կր­թու­ թյան ձևա­չա­փը շատ դեպ­քե­ րում նույնն է մնա­ցել, մինչ­դեռ ըն­կա­լողն է փոխ­վել: Այ­սինքն՝ հա­ղոր­դակ­ցու­թյան մի կող­մը՝ ռե­ցի­պի­են­տը, և նրա ըն­կալ­ման ա­ռ անձ­ն ա­հ ատ­կ ու­թ յուն­ն ե­ր ը փո­փոխ­վել են, ի­սկ կո­մու­նի­ կա­տո­րը և հա­ղոր­դակ­ցու­թյան ձևա­չա­փը մնա­ցել են նույ­նը: Ըն­կա­լողն այլևս պատ­րաստ չէ հա­ղոր­դակց­վել այն­պես, ի­նչ­ պես դա հնա­րա­վոր և ար­դյու­ նա­վետ էր պատ­մա­կան նա­ խորդ փու­լե­րում: Հա­ղոր­դակ­ ցու­թյան, ու­սում­նա­կան նյու­թի մա­տուց­ման ձևա­չա­փե­րի փո­ փոխ­ման խն­դիր­ներ կան:­ Ի­հար­կե, դա ան­ցու­մային ժա­մա­նակ­նե­րին բնո­րոշ խնդիր է ու նաև հեշտ լու­ծե­լի, պար­զա­ պես ցան­կա­ցած խնդրի լուծ­ ման հա­մար նախ պետք է այդ խն­դի­րը գի­տակ­ցել: Հենց որ խնդ­րի գի­տակ­ցու­մը զանգ­վա­ ծային լի­նի, ա­մեն ի­նչ իր տե­ղը կընկ­նի: Մ­շա­կու­թային ճա­շա­կի մա­սին Այ­սօր ա­րևմ­տյան մշա­կույ­ թը բա­վա­կա­նին մեծ տա­րա­ ծում ու­նի մեր ե­րի­տա­սարդ­նե­ րի շր­ջա­նում (եր­բեմն ա­վե­լի շատ, քան մեր մշա­կույ­թը): Այս եր­ևույթն ու­նի ի­նչ­պես իր դրա­ կան, այն­պես էլ բա­ցա­սա­կան կող­մե­րը: Ա­ռա­վե­լու­թյունն այն է, որ գլո­բալ հա­սա­րա­կու­թյան մեջ ին­տեգր­վե­լու տե­սան­կյու­

______________________________ Þ³ñáõݳÏáõÃÛáõÝÁ` ¿ç 18 ¦

18

Հունիս-Հուլիս, 2018

______________________________ § êÏǽµÁ` ¿ç 17

նից ե­րի­տա­սարդ­նե­րի հա­մար ա­վե­լի հեշտ ու ա­րագ կլի­նի նույն նշա­նային հա­մա­ կար­գի հա­մա­տեքս­տում հա­ղոր­դակց­վել ա­րևմտյան հա­սա­րա­կու­թյուն­նե­րի ներ­կա­ յա­ցու­ցիչ­նե­րի հետ: ­Մյուս կող­մից, սա­կայն, գլո­բա­լի­զա­ցու­ մը կա­րող է սպառ­նալ հայ­րե­նի մշա­կու­ թային ժա­ռան­գու­թյան պահ­պան­մա­նը: Մշա­կու­թային ար­մատ­ներն ան­ձի հա­մար շատ կար­ևոր հո­գե­բա­նա­կան ռե­սուրս են: Ան­ձի հա­մար մեծ կո­րուստ կլի­նի, ե­թե նա մի օր մո­ռա­նա դրանք: Պետք չէ թույլ տալ, որ ա­րևմ­տյան մշա­կույ­թը մեր աչ­քե­րը փա­ կի: ­ ո­ցի­ա­լա­կան խմ­բե­րին Ս ան­դա­մակ­ցե­լու մա­սին ­Կեն­սա­բա­նո­րեն ա­պա­ցուց­ված է, որ տղա­ներն ա­ռա­վել հակ­ված են ա­ռա­ջըն­թա­ ցին: Բո­լոր գե­նային մու­տա­ցի­ա­նե­րը տե­ղի են ու­նե­նում նախ նրանց մոտ: Կի­նը կեն­սա­ բա­նա­կան մա­կար­դա­կում ա­վե­լի պահ­պա­ նո­ղա­կան է: Նա պա­տաս­խա­նատ­վու­թյուն է կրում ա­պա­գա սերն­դի հա­մար: Միև­նույն ժա­մա­նակ սո­ցի­ա­լա­կան մա­կար­դա­կում զար­գաց­ման հան­դեպ հա­կու­մը բնո­րոշ է եր­կու սե­ռե­րին, բայց՝ տար­բեր կերպ: Հայ ի­րա­կա­նու­թյան մեջ ո­ւս­ման նկատ­մամբ ա­ռա­վել մեծ հե­տաքրք­րու­թյուն ու­նեն աղ­ ջիկ­նե­րը: Նրանք ա­վե­լի պար­տա­ճա­նաչ ու պա­տաս­խա­նա­տու են: Ա­ռա­ջըն­թաց ու­նե­ նա­լու ձգ­տու­մը տղա­նե­րի շր­ջա­նում նույն­ պես կա, մի­այն թե դրա դրս­ևոր­ման ձևերն են տար­բեր: Կ­րո­նա­կան մշա­կույ­թի մա­սին ­Վեր­ջին շր­ջա­նում բա­վա­կա­նին նո­ րաձև է դար­ձել ա­թե­իստ լի­նե­լը: Շա­տե­րը նույ­նիսկ չեն պատ­կե­րաց­նում, թե դա ի­նչ է նշա­նա­կում, բայց տուրք տա­լով մի­տում­նե­ րին՝ ի­րենց ա­թե­իստ են հա­մա­րում:­ Եվ չնա­յած նկատ­վող մի­տում­նե­րին՝ ի­րա­կա­նում մեր բնակ­չու­թյան մե­ծա­մաս­ նու­թյու­նը հա­վա­տում է Ա­ստ­ծուն, տո­նում է քրիս­տո­նե­ա­կան տո­նե­րը: Սա հե­տաքր­քիր ու­սում­նա­սի­րու­թյան թե­մա է, քա­նի որ այս ա­մե­նը ոչ միշտ է ար­վում գի­տակց­ված, կամ ոչ միշտ է այն գի­տակց­ված ը­նտ­րու­թյան ար­դյունք: Հիմ­նա­կա­նում դա ար­վում է, ո­րով­հետև վար­քի մո­դել­նե­րի սո­ցի­ա­լա­կան ու­սուց­ման գոր­ծըն­թա­ցում հոգ­ևոր մշա­կույ­ թը յու­րաց­վում է ա­ռանց գի­տակց­վե­լու: Դ­րա­կա­նի մա­սին Դ­րա­կան ա­մե­նա­կար­ևոր մի­տումն իր ի­րա­վուն­քի գի­տակ­ցումն է: Դա շատ կարևոր է ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ու ի­րա­վագ­րա­գետ հա­սա­րա­կու­թյուն ու­նե­նա­լու հա­ մար: Սա­կայն մյուս կող­մից եր­ևույ­թը պետք է բա­լան­սա­վո­րել, այ­սինքն՝ ի­րա­վունք­նե­ րից զատ՝ շատ կար­ևոր է նաև ան­ձնա­կան պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան գի­տակ­ցու­մը: Բա­բե­լո­նում և Հին Ե­գիպ­տո­սում հայտ­ նա­բեր­վել են Ք.ա. գր­վածք­ներ, ո­րոնց ը­նդ­ հա­նուր ի­մաստն այն է, որ ե­րի­տա­սար­դու­ թյունն այլևս ա­ռաջ­վա­նը չէ, և դա աշ­խար­ հին սպառ­նում է ճգ­նա­ժա­մով: Մինչ­դեռ ի­րա­կա­նում նոր սե­րուն­դը միշտ էլ ա­վե­լի լավն է լի­նում, քան նա­խորդ սե­րունդ­նե­րը: Այն կրում է հի­նը և գու­մա­րում է նոր ար­ժեք­ ներ, ին­չով էլ զար­գա­ցում է ա­պա­հո­վում: Մեր նոր սե­րունդն ու­նի աշ­խար­հըն­կալ­ման ու­րույն ձև, չի վա­խե­նում նոր մար­տահ­րա­ վեր­նե­րից, կոն­սեր­վա­տիզ­մը թո­թա­փե­լուց ու փո­փո­խու­թյուն­նե­րից: Վս­տահ եմ, որ նոր սե­րուն­դը մեր հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար զար­գա­ցում կա­պա­հո­վի:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Թա­ներ Աք­չամ. «Ա­մա­չում եմ այն պե­տու­թյան հա­մար, որ­տեղ ես ծն­վել եմ» ԵՊՀ գիտ­խորհր­դի նիս­տե­րի դահ­լի­ճում հու­նի­սի 15-ին Ա­ՄՆ Մա­սա­չու­ սեթ­սի Քլարք հա­մալ­սա­րա­նի պրո­ֆե­սոր, թուրք հայտ­նի պատ­մա­բան Թա­ներ Աք­չա­մը հան­դի­պեց Ե­ՊՀ թյուր­քա­գի­տու­թյան ամ­բի­ո­նի ու­սա­ նող­նե­րի և դա­սա­խոս­նե­րի հետ: Հան­դի­պու­մը, ո­րին ներ­կա էր նաև Ե­ՊՀ պրո­ռեկ­տոր Գե­ղամ Գևոր­գյա­նը, կազ­մա­կերպ­վել էր Ե­ՊՀ ար­ևե­լա­գի­ տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ:

­Նա­դեժ­դա Տեր-Աբ­րա­հա­մյան Ար­ևե­լա­գի­տու­թյան ֆա­կուլ­տե­տի դե­կան Ռու­բեն Մել­քո­նյա­նը նախ ող­ ջու­նեց հյու­րին և նշեց, որ Մայր բու­հը հյու­րըն­կա­լել է թուրք ա­մե­նա­հայտ­նի պատ­մա­բան­նե­րից մե­կին, ով հայտ­նի է Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան մա­սին իր աշ­խա­տու­թյուն­նե­րով. «­Թա­ներ Աք­ չա­մը թուր­քա­կան այ­լընտ­րան­քային պատ­մագ­րու­թյան հիմ­նա­դիր­նե­րից է. պատ­մագ­րու­թյուն, ո­րը շեղ­վում է թուր­քա­կան պաշ­տո­նա­կան թե­զից և ներ­կա­յաց­նում ի­րա­կա­նու­թյու­նը: 70ական թվա­կան­նե­րին Թուր­քի­ա­յում նա ե­ղել է ձա­խա­կող­մյան ը­նդ­դի­մա­ դիր շարժ­ման գոր­ծիչ­նե­րից: Թուր­ քի­ա­յում ժա­մա­նա­կին Թա­ներ Աք­չա­ մը դա­տա­պարտ­վել է, սա­կայն հե­տո նրան հա­ջող­վել է փախ­չել բան­տից և դառ­նալ հայտ­նի գիտ­նա­կան»:­ Այ­նու­հետև Թա­ներ Աք­չա­մը հան­ դես ե­կավ «­Փաս­տեր, ճշ­մար­տու­թյուն, Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան թուր­քա­ կան ժխ­տո­ղա­կա­նու­թյու­նը» թե­մայով դա­սա­խո­սու­թյամբ՝ ներ­կա­յաց­նե­լով Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան վե­րա­բե­րյալ պատ­մա­կան փաս­տեր, ան­դրա­դառ­ նա­լով հայ մտա­վո­րա­կան­նե­րի ձեր­ բա­կա­լու­թյուն­նե­րին, հայ գրող­նե­րի աք­սո­րին, տար­բեր ար­խիվ­նե­րից ձեռք բե­րած փաս­տաթղ­թե­րին: ­Թուրք պատ­մա­բա­նի խոս­քով, ժխտո­ղա­կա­նու­թյու­նը մի­այն ճշ­մար­

տու­թյու­նը ժխ­տե­լը չէ, այլև այն, որ ճշ­մար­տու­թյան ժխ­տու­մը պաշտ­պան­ վում է պե­տու­թյան կող­մից: «Այ­սօր շատ մեծ փի­լի­սո­փա­յա­կան խն­դիր է այն, թե պատ­մու­թյան մեջ ո­րն է ճշ­մար­տու­թյու­նը: Շատ կար­ևոր է, թե ճշ­մար­տու­թյունն ով և ի­նչ փաս­տե­ րի հի­ման վրա է ա­սում: Թուր­քի­ա­յում քա­ղա­քա­կան իշ­խա­նու­թյունն իր հա­ մար իր ճշ­մար­տու­թյունն է ստեղ­ծել, մինչ­դեռ ճշ­մար­տու­թյու­նը գտ­նե­լու հա­ մար գի­տա­կան մեծ պա­տե­րազմ­ներ են ըն­թա­նում»,- նշեց պատ­մա­բա­նը և հա­վե­լեց, որ թուր­քա­կան քա­ղա­քա­կա­ նու­թյան հիմ­քում ժխ­տո­ղա­կա­նու­թյու­ նը միշտ էլ ե­ղել է:­ Ըստ Թա­ներ Աք­չա­մի, Հայոց ցե­ ղաս­պա­նու­թյան և Հո­լո­քոս­տի միջև գլ­խա­վոր տար­բե­րու­թյունն այն է, որ Հո­լո­քոստն ըն­դուն­վել է որ­պես ճշ­մար­ տու­թյուն, սա­կայն նույ­նը չենք կա­րող ա­սել Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­թյան մա­ սին, ո­րը հաս­տատ­ված է ա­կա­դե­մի­ա­ կան շր­ջա­նա­կում: «­Թուր­քա­կան պե­տա­կա­նու­թյան ժխ­տո­ղա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյունն այ­սօր այն­քան թույլ է, որ այն ա­կա­ դե­մի­ա­կան աշ­խա­տան­քով կա­րե­լի է ո­չնչաց­նել, սա­կայն դրա հա­մար պետք են շատ ու շատ աշ­խա­տու­թյուն­ներ: Թուր­քա­կան պե­տու­թյու­նը մեր ա­կա­ դե­մի­ա­կան ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներն իր հա­մար սկզբ­նա­կետ պետք է դի­ տար­կի, սա­կայն դա չի ար­վում: Դրա

հա­մար մենք պետք է շատ աշ­խա­ տենք: Թուր­քի­ա­յում ժխ­տո­ղա­կա­նու­ թյան քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը պե­տու­ թյան կող­մից է սնուց­վում»,- փաս­տեց թուրք պատ­մա­բա­նը: Ն­րա խոս­քով, այ­սօր թուր­քա­կան ար­խիվ­նե­րում չեք կա­րող գտ­նել մի փաս­տա­թուղթ, ո­րը Հայոց ցե­ղաս­պա­ նու­թյան վե­րա­բե­րյալ ճշ­մա­րիտ տե­ ղե­կու­թյուն է պա­րու­նա­կում. «1915 թվա­կա­նին վե­րա­բե­րող շատ կար­ևոր պատ­մա­կան փաս­տաթղ­թեր ո­չն­չաց­ վել են հենց պե­տու­թյան կող­մից»:­ Եզ­րա­փա­կե­լով իր ե­լույ­թը՝ Թա­ ներ Աք­չա­մը մաս­նա­վո­րա­պես շեշ­ տեց. «­Հա­վա­տա­ցե՛ք, որ իմ ա­րա­ծը մի մեծ բան չէ, ես ըն­դա­մե­նը ճշ­մար­տու­ թյունն եմ ներ­կա­յաց­նում և ա­մա­չում եմ այն պե­տու­թյան հա­մար, որ­տեղ ես ծնվել եմ, քա­նի որ այդ պե­տու­թյու­նում ճշմար­տու­թյու­նը չի ներ­կա­յաց­վում: Ես շատ ցա­վում եմ, որ դուք շնոր­հա­ կա­լու­թյուն եք հայտ­նում մի մար­դու, ով ըն­դա­մե­նը մերկ ճշ­մար­տու­թյունն է ներ­կա­յաց­նում Հայոց ցե­ղաս­պա­նու­ թյան վե­րա­բե­րյալ»: ­Հան­դիպ­ման վեր­ջում թուրք հայտ­ նի պատ­մա­բան Թա­ներ Աք­չա­մը պա­ տաս­խա­նեց ու­սա­նող­նե­րին հու­զող մի շարք հար­ցե­րի, ի­սկ Ար­ևե­լա­գի­տու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի պրո­ֆե­սոր Գուր­ գեն Մե­լի­քյա­նը նրան ար­ցա­խյան գորգ նվի­րեց:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

19

| www.ysu.am

«­Հա­մալ­սա­րա­նա­կան­նե­րը շատ ակ­տիվ օ­գտ­վում են հանգս­տի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րից». Ար­մեն Ա­վե­տի­սյան ­Ծաղ­կա­ձո՞ր, Հան­քա­վա՞ն, թե՞ Բյու­րա­կան… Ե­ՊՀ ու­սում­նաար­ տադ­րա­կան ե­րեք բա­զա­նե­րից ո­՞ր մեկն է պատ­րաստ լի­ար­ժեք ա­մա­ռային հան­գիստ ա­պա­հո­վել հա­մալ­սա­րա­նա­կան­նե­րի հա­մար: Ե­ՊՀ ար­հես­տակ­ցա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան նա­խա­գահ Ար­մեն Ա­վե­տի­սյա­նը մեզ տված հար­ցազ­րույ­ցում ան­դրա­դար­ձել է ա­մա­ ռային հանգս­տի կազ­մա­կերպ­ման՝ Ե­ՊՀ-ի ըն­ձե­ռած հնա­րա­վո­րու­ թյուն­նե­րին և առ­կա խն­դիր­նե­րին: Ա­նի Պո­ղո­սյան - ­Պա­րո՛ն Ա­վե­տի­սյան, Ե­ՊՀ-ն իր աշ­խա­տա­կից­ նե­րին և ու­սա­նող­նե­րին հանգս­տի ի­՞նչ հնա­րա­վո­ րու­թյուն­ներ է ա­ռա­ջար­ կում: - ­Տա­րի­ներ շա­րու­նակ Ե­ՊՀ-ն ու­նե­ցել է ե­րեք ու­սում­ նաար­տադ­րա­կան բա­զա և մեկ մար­զաա­ռող­ջա­րա­նային ճամ­բար: Ե­րեք ու­սում­նաար­ տադրա­կան բա­զա­նե­րը տե­ ղա­կայ­ված են Բյու­րա­կա­նում, Հան­քա­վա­նում և Ծաղ­կա­ձո­ րում, ի­սկ մար­զաա­ռող­ջա­րա­ նային ճամ­բա­րը՝ Դի­լի­ջա­նում:­ Այ­սօր Եր­ևա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի ու­սում­նաար­ տադ­րա­կան ե­րեք բա­զա­նե­րից և մար­զաա­ռող­ջա­րա­նային ճամ­բա­րից գոր­ծում է մի­այն մե­կը՝ Ծաղ­կա­ձո­րի­նը: Ցա­վոք, Բյու­րա­կա­նի և Հան­քա­վա­նի ու­սում­նաար­տադ­րա­կան բա­ զա­ներն ու Դի­լի­ջա­նի մար­ զաա­ռող­ջա­րա­նային ճամ­բա­ րը չեն շա­հա­գործ­վում, ո­րով­ հետև, մեղմ ա­սած, գտն­վում են ան­բա­րե­կարգ վի­ճա­կում: Ը­նդ ո­րում, դա շա՜տ մեղմ է աս­ված: Մար­զաա­ռող­ջա­րա­ նային ճամ­բարն ամ­բող­ջո­վին ա­վեր­ված վի­ճա­կում է, Հան­ քա­վա­նի­նը և Բյու­րա­կա­նի­նը՝ կի­սա­վեր, բայց շա­հա­գործ­ ման են­թա­կա չեն, չկան կո­մու­ նալ տար­րա­կան պայ­ման­ներ: Այ­սօր­վա դրու­թյամբ գոր­ծում է մի­այն Ծաղ­կա­ձո­րի ու­սում­ նաար­տադ­րա­կան բա­զան: ­Բա­ցի Ծաղ­կա­ձո­րից՝ մենք այ­սօր, ցա­վոք սր­տի, այլ բան չենք կա­րող ա­ռա­ջար­կել: Ար­ հես­տակ­ցա­կան կազ­մա­կեր­ պու­թյունն այս տա­րի ևս Ե­ՊՀ սո­ցի­ա­լա­պես ա­նա­պա­հով աշ­ խա­տա­կից­նե­րին ա­մա­ռային հանգս­տի ու­ղեգ­րե­րը տրա­մադ­րում է 50 տո­կոս զեղ­չով: Ու­ սա­նող­նե­րի հա­մար, սա­կայն, մենք չենք կա­րող զեղ­չեր սահ­

մա­նել, ո­րով­հետև նրանք Ար­ հես­տակ­ցա­կան կազ­մա­կեր­ պու­թյան ան­դամ չեն, պար­զա­ պես ի­րենց ու­ղե­գի­րը տրա­մադրում ե­նք սահ­ման­ված կար­գով:­ Ի դեպ, ի­նչ­պես ա­վագ սերնդի, այն­պես էլ դեռ իմ ուսա­ նո­ղա­կան տա­րի­նե­րին գոր­ծում էր Դի­լի­ջա­նի մար­զաա­ռող­ջա­ րա­նային ճամ­բա­րը` հայտ­ նի Բլ­դան­չայը՝ ա­մա­ռային հանգստի այդ գողտ­րիկ վայ­ րը: 10 տա­րուց ա­վե­լի է, ի­նչ այդ ճամ­բա­րը չի շա­հա­գործ­վել:­ - Ի՞նչ է պետք դրանց վե­ րա­շա­հա­գործ­ման հա­մար: - Դի­լի­ջա­նի մար­զաա­ ռող­ջա­րա­նային ճամ­բա­րի դեպ­քում այն պետք է հիմ­նա­ հա­տակ քան­դել, ո­րով­հետև այն­տեղ 60-ա­կան­նե­րին կա­ ռուց­ված փայ­տե տնակ­ներ են, ո­րոնք ար­դեն փտել են: Քա­րից մի­այն ճա­շա­րա­նի շի­նու­թյունն է: Ճիշտն ա­սած, տա­րի­ներ ա­ռաջ կար վե­րա­կանգն­ման նա­խա­գիծ, ո­րը, սա­կայն, շատ գու­մար էր պա­հան­ջում: Ի­նչ վե­րա­բե­րում է Հան­քա­վա­նին և Բյու­րա­կա­նին, ա­պա Հան­ քա­վա­նում էլ կան փայ­տե տնակ­ներ, ո­րոնք պետք է հիմ­

րից: Ձմ­ռա­նը շատ ակ­տիվ են դա­սա­խոս­նե­րը, ի­սկ ամ­ռա­նը՝ թե՛ ու­սա­նող­նե­րը, թե՛ դա­սա­ խոս­նե­րը:­

Արմեն Ավետիսյան

նա­հա­տակ քան­դել, ի­սկ քա­րե շի­նու­թյուն­նե­րը պետք է նոր տա­նիք­ներ ու­նե­նան, փոխ­վեն ջրա­մա­տա­կա­րար­ման ու ջրա­ հե­ռաց­ման հա­մա­կար­գե­րը: Այ­ սինքն՝ պետք է հիմ­նա­նո­րո­գել: ­Ծաղ­կա­ձո­րը լավ է աշ­խա­ տում: Պայ­ման­նե­րը լավ են: Դժ­գո­հու­թյուն­նե­րին ա­րագ ար­ձա­գան­քում են: Մի քա­նի

Հանքավանի ուսումնաարտադրական բազա

խն­դիր­ներ կան, ո­րոնք հիմ­նա­ կա­նում վե­րա­բե­րում են ա­զատ ժա­ման­ցի կազ­մա­կերպ­մա­նը՝ լո­ղա­վա­զա­նի, խա­ղահ­րա­պա­ րա­կի բա­ցա­կա­յու­թյուն և այլն: Սե­նյակ­ներն ու գույ­քը ժա­մա­ նակ առ ժա­մա­նակ թար­մաց­ վում են: Հա­մալ­սա­րա­նա­կան կո­լեկ­տի­վը շատ ակ­տիվ օ­գտը­ վում է հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­

- Ին­չո՞վ են տար­բեր­վում ու­ս ում­ն աար­տ ադ­ր ա­կ ան բա­զան և մար­զաա­ռող­ջա­ րա­նային ճամ­բա­րը: - Ո ւ ­ս ո ւ մ ­ն ա ա ր ­տ ա դ ­ր ա ­ կան բա­զան, ի­նչ­պես ա­նունն է հու­շում, ծա­ռա­յում է ու­սա­ նող­նե­րի ու­սում­նաար­տադ­րա­ կան պրակ­տի­կա­նե­րի կազ­մա­ կերպ­մա­նը, ի­սկ ու­սում­նաար­ տադ­րա­կան պրակ­տի­կա­նե­րի ա­վար­տից հե­տո դա­սա­խոս­ նե­րը, նրանց ըն­տա­նիք­նե­րի ան­դամ­նե­րը և ու­սա­նող­ներն ի­րենց ա­մա­ռային, ին­չու ոչ, նաև ձմե­ռային հան­գիստն անցկաց­նե­լու հնա­րա­վո­րու­ թյուն են ու­նե­նում: Ներ­կա­յումս Ծաղ­կա­ձո­րում ու­սում­նաար­ տադ­րա­կան պրակ­տի­կա է, և դրա ա­վար­տից հե­տո հա­մալ­ սա­րա­նի աշ­խա­տա­կից­նե­րը, նրանց ըն­տա­նիք­նե­րի ան­դամ­ նե­րը և ու­սա­նող­նե­րը կա­րող են ար­դեն այն­տեղ հանգս­տա­նալ: ­Դի­լի­ջա­նի մար­զաա­ռող­ջա­ րա­նային ճամ­բա­րը՝ Բլդան­ չայը, նա­խա­տես­ված չի ե­ղել ո ւ ­ս ո ւ մ ­ն ա ա ր ­տ ա դ ­ր ա ­կ ա ն պրակ­տի­կայի հա­մար, այլ աշ­ խա­տող­նե­րի և ու­սա­նող­նե­րի հա­մար ի սկզ­բա­նե ե­ղել է որ­ պես մար­զաա­ռող­ջա­րա­նային ճամ­բար: - ­Հե­տաքր­քիր է՝ այս տա­րի Դուք որ­տե՞ղ եք կազ­մա­ կեր­պե­լու Ձեր ա­մա­ռային հան­գիս­տը:­ - Ես ա­մեն տա­րի իմ ա­մա­ ռային հան­գիս­տը կազ­մա­ կեր­պում եմ իմ ծնն­դա­վայ­ րում՝ Ջա­վախ­քում, այն­տեղ ես հանգս­տա­նում եմ նաև հո­գե­ պես: Հ.Գ.: Ծաղ­կա­ձո­րի ու­սում­ նաար­տադ­րա­կան բա­զա­յում հանգս­տյան մեկ օր­վա ար­ժե­ քը հա­մալ­սա­րա­նա­կան­նե­րի հա­մար 8000 դրամ է:

20

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

Ի­րա­քի հյու­սի­սին ա­ռնչ­վող Թուր­քի­այի հա­վակ­նոտ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րի շուրջ 2018 թ. սկզ­բից Սի­րի­ այի քր­դաբ­նակ Աֆ­րի­նի շուրջ ծա­վալ­ված ի­րա­ դար­ձու­թյուն­նե­րը հե­ տաքրք­րա­կան է­ին ոչ մի­այն այն ա­ռու­մով, որ ա­ռա­վել ա­կն­հայտ է­ին դարձ­նում Սի­րի­այի հյու­ սի­սում Թուր­քի­այի նպա­ տակ­նե­րը, այլև նրա­նով, որ Աֆ­րի­նում ծա­վալ­ված ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­ թյուն­նե­րից ու Սի­րի­այի հյու­սի­սային քր­դաբ­նակ շր­ջան­նե­րը քր­դա­կան YPG-ից ա­զա­տագ­րե­լուց զատ՝ թուր­քա­կան իշ­ խա­նու­թյուն­նե­րը բարձ­ րա­ձայ­նում է­ին հար­ևան Ի­րա­քի ո­րոշ շր­ջան­նե­ րում, մաս­նա­վո­րա­պես Սին­ջա­րում (Շան­գալ) Ան­կա­րայի նպա­տակ­նե­ րի ի­րա­գործ­ման մա­սին: Ա­սել է թե՝ Թուր­քի­ան նպա­տակ է դնում ա­վե­ լաց­նել ներ­կա­յու­թյու­ նը ոչ մի­այն Սի­րի­այի հյու­սի­սում, այլև Ի­րա­քի քրդաբնակ և եզ­դի­աբ­նակ հատ­ված­նե­րում: ­ ­Սար­գիս Գրի­գո­րյան, ա­րա­բա­գետ Ի՞նչ նպա­տակ է հե­տապն­դում Թուր­քի­ան՝ փոր­ձե­լով ու­ժե­ղաց­նել իր ազ­դե­ցու­թյունն Ի­րա­քի հյու­սի­սում: Ա­ռա­ջին հեր­թին Ան­կա­րան փոր­ձում է թու­լաց­նել քր­դա­կան ազ­դե­ցու­ թյու­նն Ի­րա­քի այդ հատ­վա­ ծում: Խն­դիրն այն է, որ Ի­րա­քի Սին­ջար բնա­կա­վայրն ու դրան հա­րող տա­րածք­նե­րը գտն­վում են աշ­խար­հագ­րո­րեն հար­մար հատ­վա­ծում՝ Սի­րի­ա-Ի­րաքԹուր­քի­ա հատ­ման կե­տում: Հետ­ևա­բար Ան­կա­րայի հա­մար այդ հատ­վա­ծում լի­նե­լը նշա­ նա­կում է վե­րահս­կե­լի դարձ­նել այդ­տեղ տե­ղի ու­նե­ցող գոր­ծըն­ թաց­ներն ու ազ­դել դրանց վրա: Սին­ջա­րը ե­ղել է թե՛ Բաղ­ դա­դի, թե՛ Էր­բի­լի, թե՛ այլ խա­ղա­ցող­նե­րի (ՔՀՄ, ՔԱԿ, «Իս­լա­մա­կան պե­տու­թյուն» և այլն) ու­շադ­րու­թյան կենտ­ րո­նում, և այդ խնդ­րա­հա­րույց տա­րածք­նե­րի վե­րահս­կո­ղու­ թյու­նը Թուր­քի­ային տա­լիս է նաև Բաղ­դադ-Էր­բիլ հա­րա­բե­ րու­թյուն­նե­րի և ը­նդ­հան­րա­պես

Սարգիս Գրիգորյան

Ի­րա­քի հյու­սի­սում ըն­թա­ցող գոր­ծըն­թաց­նե­րի վրա ազ­դե­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն: Չ­մո­ռա­նանք, որ այդ հատ­ վա­ծը հա­մար­վում է եզ­դի­աբնակ տա­րածք, և այդ հան­ գա­ման­քը ևս հաշ­վարկ­ված է Ան­կա­րայի՝ Սին­ջա­րը վե­րահս­կե­լու ծրագ­րե­րում: Բա­նաց­ նե­լով Ի­րա­քի եզ­դի­նե­րի գոր­ծո­ նը՝ Թուր­քի­ան կա­րող է ճն­շում գոր­ծադ­րել ոչ մի­այն էթ­նիկ բազ­մա­զա­նու­թյամբ աչ­քի ը­նկ­ նող Ի­րա­քի, այլև հենց ի­րա­քյան քր­դե­րի վրա, ո­րոնք եզ­դի­ նե­րին հա­մա­րում են քուրդ-եզ­ դի­ներ: 2014 թ. օ­գոս­տո­սից մինչև 2015 թ. դեկ­տեմ­բեր ըն­կած ժա­ մա­նա­կա­հատ­վա­ծում ի­րաքյան Սին­ջա­րի և եզ­դի­աբ­նակ հա­րա­կից այլ բնա­կա­վայ­րե­րի

շուրջ ըն­թա­ցող զար­գա­ցում­նե­ րը, իս­լա­մա­կան­նե­րի կող­մից եզ­դի­նե­րի ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը դար­ձան Մեր­ձա­վոր Ար­ևել­քից դուրս հա­մընդ­հա­նուր մի­աս­ նա­կա­նու­թյան և այդ հա­մա­ տեքս­տում քր­դա­կան կա­ռույց­ նե­րի («­Քուր­դիս­տա­նի ռե­գի­ո­ նալ կա­ռա­վա­րու­թյուն» (ՔՌԿ), «­Քուր­դիս­տա­նի դե­մոկ­րա­տա­ կան մի­ու­թյուն» (ՔԴԿ), «­Քուր­ դիս­տա­նի աշ­խա­տա­վո­րա­ կան կու­սակ­ցու­թյուն» (ՔԱԿ), «­Քուր­դիս­տա­նի հայ­րե­նա­ սի­րա­կան մի­ու­թյուն» (ՔՀՄ), «­Քուր­դիս­տա­նի դե­մոկ­րա­տա­ կան մի­ու­թյուն» (ՔԴՄ), եզ­դի­ ա­կան զա­նա­զան կա­ռույց­ներ) ակ­տի­վու­թյան և ներգ­րավ­վա­ ծու­թյան պատ­ճառ: 2015 թ. հուն­վա­րից Ի­րա­քի այդ հատ­ վա­ծում ՔՌԿ-ի ռազ­մա­կան

թևի՝ փեշ­մեր­գա­նե­րի գոր­ծո­ ղու­թյուն­ներն ո­ւղղ­ված է­ին սի­ րի­ա-ի­րա­քյան Մո­սուլ ա­ռանց­ քային սնու­ցող ճա­նա­պար­հի խա­թար­մա­նը: ՔԱԿ-ը և վեր­ջի­ նիս հա­րող սի­րի­ա­կան ՔԴՄ-ի ռազ­մա­կան թևը ներ­կա­յաց­նող «­Ժո­ղովր­դա­կան պաշտ­պա­ նու­թյան ջո­կատ­նե­րը» (ԺՊՋ), ակ­տիվ ներգ­րավ­վե­լով, փոր­ ձե­ցին այդ­տեղ ստեղ­ծել ի­նք­ նա­վար տա­րածք և եզ­դի­ակ ­ ան ի­նք­նա­պաշտ­պա­նա­կան ու­ժեր՝ նպա­տակ հե­տապն­դե­լով թու­ լաց­նել ՔՌԿ-ի ազ­դե­ցու­թյու­ նը Սին­ջա­րում: Ի­րա­քյան այդ հատ­վա­ծում տեղ գտած զար­ գա­ցում­նե­րում ո­րո­շա­կի ակ­տի­ վու­թյուն նկատ­վեց նաև ՔՀՄ-ի կող­մից, ո­րը նույն­պես փոր­ձեց զերծ չմ­նալ Սին­ջա­րում տե­ ղի ու­նե­ցող զար­գա­ցում­նե­րում ակ­տիվ դե­րա­կա­տա­րու­մից: 2014 թ. Սին­ջա­րի բռ­նա­ րարք­նե­րը տե­ղի ու­նե­ցան Թուր­քի­այի հետ սահ­մա­նին մոտ գտն­վող տա­րած­քում՝ Թուր­քի­այի ան­մի­ջա­կան հարևա­նու­թյամբ: Հետ­ևա­բար 2014 թ. աշ­նա­նը թուր­քա­կան կող­մը չէր կա­րող տե­ղե­կաց­ ված չլի­նել իս­լա­մա­կան­նե­րի հար­ձակ­ման ո­ւղ­ղու­թյան ու եզ­դի­աբ­նակ Սին­ջա­րին սպառ­ նա­ցող վտան­գի մա­սին: Ի­րա­ քի հյու­սի­սային շր­ջան­նե­րում իս­լա­մա­կան­նե­րի ա­ռաջ­խա­ ղա­ցու­մը ձեռն­տու էր պաշ­տո­ նա­կան Ան­կա­րային, և Թուր­ քի­ա-ՔՌԿ մեր­ձեց­ման ֆո­նին չէր կա­րե­լի բա­ցա­ռել իս­լա­մա­ կան­ներ-ՔԱԿ հա­կա­մար­տու­ թյան խո­րաց­ման մի­տում­նե­ րը: Հետ­ևա­բար, Թուր­քի­ան և ՔՌԿ-ն, հրահ­րե­լով հի­շյալ բա­խում­նե­րը, թու­լաց­նում է­ին ՔԱԿ-ի և դրան հա­րող քր­դա­ կան այլ ու­ժե­րի դիր­քե­րը տա­ րա­ծաշր­ջա­նում:

Թուր­քի­ան ցան­կա­նում է Սին­ջարն ար­ժա­նաց­նել սի­ րի­ա­կան Աֆ­րի­նի ճա­կա­տագրին՝ հե­ռաց­նե­լով ՔԱԿ-ին այդ հատ­վա­ծից: Սա­կայն ի­րա­վի­ ճա­կը նույ­նը չէ, ի­նչ Սի­րի­ա­յում: Ի­հար­կե, ՔԱԿ-ն ու­նի զգա­ լի ազ­դե­ցու­թյուն Սին­ջա­րում՝ չնա­յած այն հան­գա­ման­քին, որ այդ քր­դա­կան կա­ռույցն ար­դեն հայ­տա­րա­րել է Սին­ջա­ րից հե­ռա­նա­լու մա­սին:­ Ակն­հայտ է, որ Ի­րա­քի այլ հատ­ված­նե­րում այդ քա­նա­ կու­թյամբ թուր­քա­կան զի­նու­ժի առ­կա­յու­թյու­նը վեր­ջին տա­ րի­նե­րին ստեղծ­ված ան­կա­ յուն ի­րա­վի­ճա­կի ար­դյունք էր: Սա­կայն, միև­նույն ժա­մա­նակ չպետք է մո­ռա­նալ, որ Ի­րա­ քի կենտ­րո­նա­կան իշ­խա­նու­ թյուն­նե­րի, մաս­նա­վո­րա­պես զին­ված ու­ժե­րի հա­մար այս փու­լում ան­հաղ­թա­հա­րե­լի խո­ չըն­դոտ­ներ չկան, ին­չը չէր կա­ րե­լի ա­սել, օ­րի­նակ, 2014 թ. ամ­ռանն «Իս­լա­մա­կան պե­տու­ թյան» ա­ռաջ­խա­ղաց­ման ի­րո­ ղու­թյուն­նե­րի պա­րա­գա­յում: Հետ­ևա­բար, Ի­րաքն ի զո­րու է ա­ռա­վել վճ­ռա­կան գտն­վել Թուր­քի­այի նման հա­վակ­նոտ հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րին և մի­ գու­ցե հե­տա­գա թուր­քա­կան զի­նու­ժի գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րին ար­ձա­գան­քե­լու մա­սով: Դժ­վար է ա­սել, որ­քան հե­ ռու կա­րող են գնալ թուր­քա­կան ծրագ­րերն Ի­րա­քի Սին­ջար բնա­կա­վայ­րում, և ա­րդյոք Ան­ կա­րան պատ­րաստ է ռազ­մա­ կան ներ­կա­յու­թյուն ա­պա­հո­վել Ի­րա­քի այդ հատ­վա­ծում, ի­նչ­ պես որ հայ­տա­րա­րում է նա­ խա­գահ Էր­դո­ղա­նը, սա­կայն մի բան պարզ է. Ի­րաքն ար­դեն ի զո­րու է վե­րահս­կել Սին­ջա­ րը (2017 թ. «Ի­րա­քյան Քուր­ դիս­տա­նում» ան­ցկաց­ված ան­կա­խու­թյան ձա­խող­ված հան­րաքվե­ից հե­տո քր­դա­կան փեշ­մեր­գա­նե­րը դուրս են ե­կել այդ­տե­ղից, և տա­րած­քը վե­րահսկվում է ի­րա­քյան կա­նո­նա­ վոր բա­նա­կի կող­մից), ի­նչ­պես նաև Ի­րա­քի հյու­սի­սային այդ հատ­վա­ծում ար­տա­քին ռազ­ մա­կան մի­ջամ­տու­թյու­նը կա­ րող է ան­ցան­կա­լի դիտ­վել նաև տա­րա­ծաշր­ջա­նային (Ի­րան, Սի­րի­ա և այլն) և ար­տա­տա­րա­ ծաշր­ջա­նային (Ա­ՄՆ և այլն) ու­ժե­րի կող­մից, ին­չը կա­րող է զս­պող գոր­ծոն լի­նել Ի­րա­քի հյու­սի­սին, մաս­նա­վո­րա­պես Սին­ջա­րին ա­ռնչ­վող թուր­քա­ կան հա­վակ­նու­թյուն­նե­րի հա­ մար:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

21

| www.ysu.am

Հով­հան­նես Հա­րո­յան. «Ե­թե որ­ևէ կեն­դա­նի պա­հե­լու լի­նե­ի, կնա­խընտ­րե­ի ձու­կը. ո­՛չ խո­սում է, ո­՛չ ա­ղմ­կում, ո­՛չ էլ պա­հան­ջում» Այս ան­գամ «Լ­սա­րա­նից դուրս» խո­րագ­րի ներ­քո բա­ ցա­հայ­տել ե­նք Ե­ՊՀ ռա­դի­ո­ ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տի ԳԲՀ ռա­դի­ո­ֆի­զի­կայի և հե­ռա­հա­ ղոր­դակ­ցու­թյան ամ­բի­ո­նի դո­ցենտ Հով­հան­նես Հա­րո­յա­ նին: - Ծնն­դյան թի­վը և վայ­րը...

- Ծն­վել եմ 1980 թ.-ի սեպ­տեմ­բե­ րի 14-ին Գյում­րի­ում: - Ծ­նող­նե­րը...

- ­Մայրս մաս­նա­գի­տու­թյամբ մանկավարժ է: Եր­կար ժա­մա­նակ աշ­խա­տել է ու­սում­նա­կան հաս­տա­ տու­թյուն­նե­րում: Հայրս մաս­նա­գի­տու­ թյամբ ին­ժե­ներ է, ճա­նա­պար­հային շի­նա­րար: - Կր­թու­թյու­նը...

- ­Հա­ճա­խել եմ Գյում­րի­ի ռու­սա­ կան թե­քու­մով դպ­րոց, այ­նու­հետև 1988 թ.-ի ե­րկ­րա­շար­ժի հետ­ևան­քով մի ժա­մա­նա­կա­հատ­ված սո­վո­րել եմ Եր­ևա­նում, ա­պա նո­րից վե­րա­դար­ձել Գյում­րի: 8-րդ դա­սա­րանից հա­ճա­խել եմ ֆիզ­մաթ. թե­քու­մով վար­ժա­րան: Այ­նու­հետև ըն­դուն­վել եմ Ե­ՊՀ և մինչ այժմ այս­տեղ եմ: Մաս­նա­գի­տու­թյան ը­նտ­րու­թյու­նը դժ­վար չի ե­ղել, քա­նի որ նա­խա­սի­րու­թյուն­նե­րիցս ա­կն­հայտ էր, որ բարձ­րա­գույն կր­թու­թյուն պետք է ստա­նամ կա՛մ ֆի­զի­կա, կա՛մ ռա­դի­ոֆ ­ ի­զի­կա մաս­նա­գի­տու­թյուն­ նե­րով: Ը­նտ­րե­ցի Ռա­դի­ո­ֆի­զի­կայի ֆա­կուլ­տե­տը, քա­նի որ այն ա­վե­լի կի­ րա­ռա­կան թվաց, և այ­սօր կա­րող եմ ա­սել, որ չեմ սխալ­վել:­ - Աշ­խա­տան­քային փոր­ձը...

- 2006 թ.-ից աշ­խա­տում եմ որ­ պես դա­սա­խոս, ա­սիս­տենտ: 2012 թ.ից մինչև այսօր ԳԲՀ ռա­դի­ո­ֆի­զի­ կայի և հե­ռա­հա­ղոր­դակ­ցու­թյան ամ­ բի­ո­նի դո­ցենտ եմ: Բա­ցի դրա­նից՝ ասպիրանտուրայում սովորելուն զուգահեռ՝ Ռա­դի­ո­ֆի­զի­կայի գի­տա­ հե­տա­զո­տա­կան ի­նս­տի­տու­տում որ­պես ին­ժե­ներ եմ աշ­խա­տել: Որ­պես ին­ժե­ ներ-հե­տա­զո­տող մի քա­նի տա­րի էլ աշ­ խա­տել եմ ՏՏ ո­լոր­տում: - ­Ձեր ե­րկ­րորդ կե­սը...

- Չ­գի­տեմ՝ կեսն է, թե կե­սից ա­վե­լին, բայց ու­նեմ: Բնա­կա­նա­բար կինս է՝ Լու­սի­նե Հա­րո­յա­նը, ո­ւմ հետ ծա­նո­թա­ցել եմ հա­մալ­սա­րա­նում: Հան­դի­պել ե­նք աս­պի­րան­տու­րայի փի­լի­սո­փա­յու­թյան դա­սըն­թաց­նե­րի ժա­մա­նակ: - ­Ձեր զա­վակ­նե­րը...­ - Ու­նեմ 6 ամ­սա­կան աղ­ջիկ: - ­Փոքր ժա­մա­նակ ի­՞նչ եք ե­րա­ զել դառ­նալ:­ - Ե­րա­զանք­ներս ա­նընդ­հատ փոխ­վել են: Ի­նչ-որ պահ ցան­կա­

ցել եմ շախ­մա­տիստ դառ­նալ, հե­տո՝ բժիշկ, բայց փո­խե­ցի ո­րո­շումս, ե­րբ ի­մա­ցա՝ այդ­քան պետք է սո­վո­րել: Չնա­յած ստաց­վեց այն­պես, որ է­լի շատ սո­վո­րե­ցի: Ե­րա­զել եմ հայր դառ­ նալ ու դար­ձել եմ:­ - Ա­մե­նա­թանկ խոր­հուր­դը, որ ե­րբ­ևէ ստա­ցել եք: ­ - Այս պա­հին հս­տակ չեմ հի­շում, բայց կան սկզ­բունք­ներ, ո­րոն­ցով հստակ ա­ռաջ­նորդ­վում եմ: Օ­րի­նակ՝ մարդ­կանց հետ վար­վում եմ այն­պես, ի­նչ­պես կցան­կա­նայի, որ նրանք ի­նձ հետ վար­վեն: Ա­ստ­վա­ծաշն­չյան այս ոս­կե կա­նո­նը մի­ան­շա­նակ ճշ­մար­ տու­թյուն է: Իմ կյան­քում կան հե­ղի­ նա­կու­թյուն­ներ, ո­րոնց խոս­քերն ու խոր­հուրդ­նե­րը կար­ևոր են ի­նձ հա­ մար: - Ի՞նչ եր­բեք չեք ա­նի: - Չ­գի­տեմ: Դժ­վար է այդ հար­ցին պա­տաս­խա­նել: Ե­թե կյանքս ապ­րած լի­նե­ի և ամ­փո­փե­ի, այդ ժա­մա­նակ կա­սե­ի, թե ի­նչ չեմ ա­րել եր­բեք: - Ին­չի՞ց եք վա­խե­նում: - ­Շատ բա­նե­րից: Օ­րի­նակ՝ սե­ փա­կան ես-ը կորց­նե­լուց կամ շփոթ­ մուն­քի մեջ ը­նկ­նե­լուց: Շատ եմ վա­ խե­նում Ա­ստ­ծուն բար­կաց­նե­լուց: Ի­հար­կե կան վա­խեր, ո­րոնք մի­ան­ գա­մից կամ աս­տի­ճա­նա­բար հաղ­ թա­հա­րե­լի են:­ - Ին­չի՞ հա­մար եք ափ­սո­սում:­ - Ե՛վ ա­րած, և՛ չա­րած շատ բա­ նե­րի հա­մար: - Զ­գա­ցո­ղու­թյուն, որ կու­զե­ նայիք ապ­րել:­ - Այս պա­հին կցան­կա­նայի գըր­ կել ա­ղջ­կաս: - ­Սի­րած գիր­քը...

- Դժ­վար հարց է: Ա­մեն տա­րիք իր գիրքն ու­նի: Մի գիրք, ե­րբ շատ մեծ տպա­վո­րու­թյուն է թող­նում, տա­րի­ներ ան­ց վե­րըն­թեր­ցե­լիս այլևս նույն զգա­ցո­ղու­թյուն­նե­րը չի կա­րող պատ­ ճա­ռել: Ա­մեն դեպ­քում նշեմ, որ ժա­

մա­նա­կին մեծ տպա­վո­րու­թյուն է թո­ ղել Է­րիխ Ֆրո­մի «­Սի­րե­լու ար­վես­տը» գիր­քը: - ­Կար­դա­ցած վեր­ջին գիր­քը...

- ­Մաս­նա­գի­տա­կան: Չեմ հի­շում, թե վեր­ջին ան­գամ ե­րբ եմ գե­ղար­ վես­տա­կան գիրք կար­դա­ցել: - ­Տար­վա սի­րած ե­ղա­նա­կը...

- ­Հա­յաս­տա­նյան ա­շու­նը. ո­՛չ շատ շոգ է, ո­՛չ ցուրտ: Սի­րում եմ աշ­նան ար­ևը: - ­Սի­րած մար­զաձ­ևը...­ - Ընդ­հան­րա­պես սպորտ սի­րում եմ: Ա­ռա­ջի­նը՝ ի­հար­կե ֆուտ­բոլ: Մի ժա­մա­նակ սի­րո­ղա­կան մա­կար­դա­ կով զբաղ­վել եմ: Սի­րում եմ շախ­ մատ, ո­րով ար­դեն ա­վե­լի լուրջ եմ զբաղ­վել ու ման­կու­թյան տա­րի­նե­րին հա­ջո­ղու­թյուն­ներ գրան­ցել: Այժմ եր­ բեմն փոր­ձում եմ ֆուտ­բոլ խա­ղալ և ի­հար­կե դի­տել: - Սի­րած տո­նը...­ - Ա­մա­նոր և Սուրբ ծնունդ: Սա­ կայն պետք է խոս­տո­վա­նեմ, որ տո­ներ շատ չեմ սի­րում: - ­Սի­րած եր­գը, ե­րաժշ­տու­թյու­ նը...

- ­Չու­նեմ: Մեծ հա­ճույ­քով լսում եմ ցան­կա­ցած լավ ե­րաժշ­տու­թյուն: - ­Սի­րած ու­տես­տը և հատ­կա­ պես ո­՞ւմ պատ­րաս­տա­ծը...

- ­Սի­րած ու­տեստս խին­կա­լին է՝ պատ­րաստ­ված ծնող­նե­րիս կող­մից: Մայ­րի­կիս և կնոջս պատ­րաս­տած ա­մեն ի­նչ հա­ճույ­քով եմ ու­տում:­ - Ին­չո՞վ կամ ու­մո՞վ եք այ­սօր հպար­տա­նում: - ­Չեմ սի­րում հպար­տա­նալ: Գու­ ցե զգա­ցո­ղու­թյուն­ներ ու­նե­նում եմ, բայց եր­բեք չեմ ար­տա­հայտ­վում:­ - Ա­մե­նա­շատ գոր­ծած­վող ար­ տա­հայ­տու­թյու­նը Ձեր խոս­քում...

- Չ­գի­տեմ: Ու­շա­դիր չեմ ե­ղել, երևի շր­ջա­պա­տիցս պետք է հարց­նել: - ­Նա­խընտ­րած հանգս­տի վայ­ րը և ձևը...

- ­Ծո­վափ­նյա հանգս­տի ձևն եմ նա­խընտ­րում. ցան­կա­ցած ծո­վափ, ո­րը մա­քուր է և հա­ճե­լի: Եր­բեմն նախընտ­րում եմ նաև բազ­մո­ցը՝ հե­ ռուս­տա­ցույ­ցի դի­մաց (ժպ­տում է): - Սի­րած քա­ղա­քը...

- ­Գյում­րին՝ ծնն­դա­վայրս ու ման­ կու­թյանս քա­ղա­քը: - ­Սի­րած կա­ռույ­ցը Հա­յաս­տա­ նում և Հա­յաս­տա­նից դուրս...­ - Երբ Գյում­րի­ից ե­կա, դժ­վար էր հա­րա­զատ որ­ևէ կա­ռույց գտ­նել: Հե­տո տե­սա հա­մալ­սա­րա­նը ու մի­ան­գա­ մից սի­րե­ցի: Ի­նչ-որ հե­տաքր­քիր բան կա այս կա­ռույ­ցի մեջ, մա­նա­վանդ, ե­րբ ա­ռջ­ևից ես նա­յում: Հա­յաս­տա­ նում և Հա­յաս­տա­նից դուրս սի­րում եմ ե­կե­ղե­ցի­նե­րը: Ճամ­փոր­դե­լիս սո­վո­ րու­թյուն ու­նեմ ան­պայ­ման այ­ցե­լե­ լու այդ ե­րկ­րի, քա­ղա­քի ե­կե­ղե­ցի­նե­րը: Դրանք հե­տաքր­քիր են թե՛ որ­պես ճար­ տա­րա­պե­տա­կան կա­ռույց, թե՛ ի­րենց աու­րայի ու թե՛ տվյալ ժո­ղովրդի հոգ­ևոր մշա­կույ­թին ծա­նո­թա­նա­լու և ճա­նա­չե­լու տե­սան­կյու­նից: Մե­ծա­ պես տպա­վոր­վել եմ Սանկտ Պե­տեր­ բուր­գի Ա­ստ­վա­ծա­մոր և Մար­սե­լի Մա­րի­ամ Ա­ստ­վա­ծած­նին նվիր­ված տա­ճար­նե­րից: - ­Սի­րած կեն­դա­նին...

- ­Կեն­դա­նի­ներ սի­րում ե­մ՝ բա­ցի սո­ղուն­նե­րից: Ե­թե որ­ևէ կեն­դա­նի պա­հե­լու լի­նե­ի, կնա­խընտ­րե­ի ձու­կը. ո­՛չ խո­սում է, ո­՛չ ա­ղմ­կում, ո­՛չ էլ պա­հան­ջում (ժպ­տում է): - Նա­խընտ­րած փո­խադ­րա­մի­ ջո­ցը... ­ - Ինք­նա­թիռ: Նս­տում ես, հե­տո շատ ա­րագ հայտն­վում լրիվ այլ վայ­ րում: Եր­ևա­նում նա­խընտ­րում եմ ոտ­ քով քայ­լել: - ­Նա­խընտ­րած հա­գուս­տի ո­ճը...

- ­Չու­նեմ: Հագն­վում ե­մ՝ կախ­ ված ի­րա­վի­ճա­կից և ի­րադ­րու­թյու­ նից, չմո­ռա­նա­լով նաև հար­մա­րա­վե­ տու­թյան մա­սին: - ­Խոս­տո­վա­նու­թյուն, որ ե­րբ­ևէ չեք ա­րել: - ­Շատ խոս­տո­վա­նու­թյուն­ներ չեմ ա­րել: Չգի­տեմ՝ հե­տո կա­նեմ, թե չէ: - Ե­թե Ա­ստ­ծուն հարց տա­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­նայիք, ի­՞նչ կհարց­նե­իք: - Չ­գի­տեմ, թե հարց­նե­լու պա­հին մտ­քիս ի­նչ կլի­նի: Մի­գու­ցե հարց­նե­ի՝ այս­քան ապ­րածս ի­մաստ ու­նե՞ր: - ­Բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րի նկա­ րիչ­նե­րից ո­՞ւմ կնա­խընտ­րե­իք, որ պատ­կե­րեր Ձեր դի­ման­կա­րը: - Չ­գի­տեմ, բայց հաս­տատ ա­վե­լի ռե­ա­լիս­տա­կան ո­ճով կնա­խընտ­րե­ի: - Ձեզ եր­ջա­նիկ հա­մա­րո՞ւմ եք:­ - Այո՛: Այս պա­հին՝ այո՛: Ք­նար Մի­սա­կյան

22

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

«Գ­րա­կան գոր­ծե­րը կս­տեղ­ծեն ժա­մա­նա­կը...». Գրի­գոր Պըլ­տե­ան ԵՊՀ Պա­լե­ան­նե­րի ան­ վան դահ­լի­ճում հու­լի­սի 4-ին տե­ղի ու­նե­ցավ հան­ դի­պում սփյուռ­քա­հայ գրող, փի­լի­սո­փա, գրա­ կա­նա­գետ Գրի­գոր Պըլ­ տե­ա­նի հետ: Ա­նի Պո­ղո­սյան Գ­րի­գոր Պըլ­տե­ա­նը ծն­վել է 1945 թ.-ին Բեյ­րու­թում։ Նախ­ նա­կան կր­թու­թյու­նը ստա­ցել է «­Թոր­գո­մյան» վար­ժա­րա­նում, ա­պա սո­վո­րել է «Ն­շան Փա­ լան­ճյան» ճե­մա­րա­նում, ո­րն ա­վար­տել է 1964 թ.-ի­ն։ Հե­տա­ գա­յում Գրի­գոր Պըլ­տե­ա­նը փի­ լի­սո­փա­յու­թյուն է սո­վո­րել Բեյ­ րու­թի «Է­քօլ տէ Լէթր» հաս­տա­ տու­թյու­նում։ 1967 թ.-ին մեկ­նել է Փա­րիզ և փի­լի­սո­փա­յու­թյուն ու­սում­նա­սի­րել Սոր­բո­նի հա­ մալ­սա­րա­նում։ 1978 թ.-ին էլ սկ­սել է հայոց լե­զու և գրա­կա­ նու­թյուն դա­սա­վան­դել ­Փա­

Գրիգոր Պըլտեան

րի­զի ար­ևելյան լե­զու­նե­րի և քաղաքակրթությունների ազգային ինստիտուտում, ի­սկ Լի­ո­նի ա­ստ­վա­ծա­բա­նա­կան հա­մալ­սա­րա­նում շուրջ քսան տա­րի դա­սա­վան­դել է գրա­ բար և մա­տե­նա­գի­տու­թյուն։ ­Հան­դի­պում-զ­րույ­ցի ըն­

թաց­քում ներ­կա­նե­րը հյու­րին ո­ւղ­ղե­ցին մի շարք հար­ցեր, ո­րոնք վե­րա­բե­րում է­ին «ա­ղե­ տի» գրա­կա­նու­թյա­նը, գրա­ կան ճա­շա­կին, գրաքն­նու­թյա­ նը և այլն: ­Խո­սե­լով իր հայտ­նի «­Հայ­ կա­կան ֆու­տու­րիզմ» ու­

սում­նա­սի­րու­թյան ­մա­սին՝ Գրի­գոր Պըլ­տե­անն ա­սաց, որ գր­քի ստեղծ­ման հա­մար ի­րեն ո­գեշն­չել է ի­տա­լա­ցի մի գրաքն­նա­դատ, ո­րը թե­մային ան­դրա­դար­ձել էր ոչ թե գր­քի, այլ հոդ­վա­ծի մի­ջո­ցով: ­Գիր­քը գրե­լու ըն­թաց­քում ա­մե­նա­մեծ մար­տահ­րա­վե­ րը ե­ղել է հա­մա­պա­տաս­խան նյու­թեր և աղ­բյուր­ներ գտ­նե­լու խնդի­րը. «­Մա­մու­լի ու­սում­նա­ սի­րու­թյունն այդ ժա­մա­նակ շատ կար­ևոր ա­ռա­ջադ­րանք էր ի­նձ հա­մար, ո­րը ­հե­տա­գա­ յում գրքի ստեղծ­ման ա­մե­նա­ կարևոր աղ­բյուր­նե­րից մե­կը դար­ձավ: Ու­սում­նա­սի­րու­ թյուն­նե­րի ըն­թաց­քում հիմ­նա­ կան ա­ռա­վե­լու­թյու­նը տվել եմ մա­մու­լին՝ որ­պես ժա­մա­նակն ար­տա­ցո­լող հիմ­նա­կան մի­ ջո­ցի: Գր­քերն այդ ի­մաս­տով ծպտյալ են, հատ­կա­պես՝ խորհր­դային պատ­մու­թյան ժա­մա­նակ, ո­րոն­ցից շատ բան չես կա­րող հայ­թայ­թել»:­

Անդ­րա­դառ­նա­լով «ա­ղե­ տի» գրա­կա­նու­թյա­նը և փի­լի­ սո­փա­յու­թյա­նը՝ Գրի­գոր Պըլ­ տե­ա­նը նշեց, որ ա­ղե­տը որ­պես քա­ղա­քա­կան կա­տե­գո­րի­ա և որ­պես գրա­կան թե­մա բո­լո­րո­ վին տար­բեր ձևա­կեր­պում­ներ ու­նի:­ Ինչ վե­րա­բե­րում է թե­մա­ նե­րի ը­նտ­րու­թյա­նը և գրա­կան տեքս­տե­րի հա­ջող­վա­ծու­թյա­ նը, ա­պա Գրի­գոր Պըլ­տե­ա­նը փաս­տեց, որ դրանք ար­տա­ցո­ լում են ժա­մա­նա­կի խն­դիր­նե­ րը, ո­րոնք գրա­կան տեքս­տերն ար­ժե­քա­վոր են դարձ­նում. «Գ­րա­կան գոր­ծե­րը կս­տեղ­ծեն ժա­մա­նա­կը, այլ ոչ թե ժա­մա­ նա­կը կս­տեղ­ծի գ­րա­կան գոր­ ծեր»,- ա­վե­լաց­րեց Գրի­գոր Պըլ­տե­ան ­ ը: ­Հան­դիպ­ման վեր­ջում ներ­ կա­նե­րը շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նե­ցին հյու­րին հն­չեց­ված բո­լոր հար­ցե­րին ման­րա­մասն պա­տաս­խա­նե­լու հա­մար:

Ու­սա­նող­նե­րը քն­նար­կե­ցին պա­ղես­տի­նաիս­րայե­լա­կան հա­կա­մար­տու­թյու­նը ԵՊՀ գիտ­խորհր­դի նիս­ տե­րի դահ­լի­ճում հու­լի­սի 2-ին կա­յա­ցավ ՄԱԿ-ի մո­դել-խորհր­դա­ժո­ղո­վը, ո­րը կազ­մա­կեր­պել է­ին ու­սա­նող­նե­րը: ­ ­Վար­դու­հի Զա­քա­րյան ԵՊՀ մի­ջազ­գային հա­րա­ բե­րու­թյուն­նե­րի ֆա­կուլ­տե­ տի ու­սա­նո­ղա­կան գի­տա­կան ըն­կե­րու­թյու­նը յու­րա­քան­ չյուր տա­րի կազ­մա­կեր­պում է ՄԱԿ-ի մո­դել-խորհր­դա­ժո­ղո­ վը, ո­րի թե­մա­ներն այս ան­գամ պա­ղ ես­տ ի­ն ա-իս­ր այե­լ ա­կ ան հա­կա­մար­տու­թյու­նը և լու­ծում­ նե­րի հնա­րա­վոր տար­բե­րակ­ նե­րի ո­րոն­ման ու­ղի­ներն է­ին: «­ՄԱԿ-ի մո­դել-խորհր­դա­ ժո­ղո­վի կազ­մա­կերպ­ման հիմ­ նա­կան նպա­տակն ու­սա­նող­ նե­րի գի­տե­լիք­նե­րի, օ­տար լեզ­ վի ի­մա­ցու­թյան բա­րե­լա­վումն ու բա­նա­վի­ճե­լու հմ­տու­թյուն­նե­ րի զար­գա­ցումն է»,- ա­սաց մի­ ջո­ցառ­ման կազ­մա­կեր­պիչ, Մի­ ջազ­գային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­ րի ֆա­կուլ­տե­տի շր­ջա­նա­վարտ Լի­լիթ Խա­չատ­րյա­նը:­

ԵՊՀ-ի մի շարք ֆա­կուլ­ տետ­նե­րի, Վ. Բրյու­սո­վի ան­ վան պե­տա­կան լեզ­վա­հա­սա­ րա­կա­գի­տա­կան, Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան տն­տե­սա­գի­տա­կան և Հա­յաս­տա­նի ա­մե­րի­կյան հա­մալ­սա­րան­նե­րի ու­սա­նող­ նե­րից ու շր­ջա­նա­վարտ­նե­րից յու­րա­քան­չյու­րը խորհր­դա­ժո­ ղո­վի ըն­թաց­քում ան­գլե­րե­նով ներ­կա­յաց­նում էր որ­ևէ պե­տու­

թյան դիր­քո­րո­շումն ու տե­սա­ կետ­նե­րը: «Ու­սա­նող­նե­րը բա­վա­կա­ նին հե­տաքրք­րու­թյամբ են մաս­նակ­ցում այս նա­խա­ձեռ­ նու­թյա­նը: Մաս­նա­կից­նե­րի շար­քում նաև շր­ջա­նա­վարտ­ ներ կան, ով­քեր ՀՀ ար­տա­քին գոր­ծե­րի նա­խա­րա­րու­թյան աշ­խա­տա­կից­ներ են: Մեկ մաս­նա­կից էլ ու­նենք գեր­մա­

նա­կան Պա­սաո­ւի հա­մալ­սա­ րա­նից»,- փաս­տում է ՄԱԿ-ի մո­դել-խորհր­դա­ժո­ղո­վի հա­մա­ կազ­մա­կեր­պիչ Տաթև Դեր­զյա­ նը: ­ՄԱԿ-ո­ւմ Իս­րայե­լի «­ներ­ կա­յա­ցու­ցիչ», ա­պա­գա քա­ղա­ քա­գետ Շու­շան Ա­վա­գյա­նը, ով խո­րու­թյամբ ու­սում­նա­սի­րել է հա­կա­մար­տու­թյունն ու դրա­ նում ներգ­րավ­ված կող­մե­րի

դիր­քո­րո­շում­նե­րը, իր ե­լույ­թի հիմ­նա­կան մե­խը հա­մա­րում էր տա­րա­ծաշր­ջա­նի կա­յու­նու­ թյունն ու լայ­նա­ծա­վալ պա­տե­ րազ­մի կանխ­մանն ո­ւղղ­ված դրույթ­նե­րը: «Ն­մա­նաբ­նույթ մի­ջո­ցա­ ռում­նե­րը շատ կար­ևոր են ու­ սա­նող­նե­րի հա­մար, քա­նի որ ստիպ­ված ես լի­նում խոր­քային ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներ կա­ տա­րել ու տե­սա­կետ­ներ կազ­ մել որ­ևէ կոնկ­րետ խնդ­րի վե­ րա­բե­րյալ: Սա մի հար­թակ է, որ­տեղ հնա­րա­վո­րու­թյուն ես ստա­նում նաև զար­գաց­նե­լու բա­նա­վի­ճե­լու հմ­տու­թյուն­նե­րը, ին­չը մաս­նա­գի­տա­կան հե­տա­ գա ա­ճի հա­մար նույն­պես շատ կար­ևոր է»,- ա­սում է Լ. Ա­վա­գյա­նը: Մ­տա­ցա­ծին, բայց միև­նույն ժա­մա­նակ ի­րա­կա­նու­թյա­նը շատ մոտ սցե­նա­րային խնդ­րի ու ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րի վե­րա­ բե­րյալ բուռն քն­նար­կում­նե­րին և ե­լույթ­նե­րին հետ­ևեց բա­նաձ­ևի ըն­դու­նու­մը: ­Հա­վե­լենք, որ ՄԱԿ-ի մո­դելխորհր­դա­ժո­ղո­վի ա­վար­տին մաս­նա­կից­նե­րը ստա­ցան հա­ վաս­տագ­րեր:

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

23

| www.ysu.am

«­Միշտ սի­րել եմ սպոր­տով զբաղ­վե­լը, քա­նի որ միշտ ցան­կա­ցել եմ ու­ժեղ լի­նել». Էմ­մա Մի­քայե­լյան ԵՊՀ ռուս բա­նա­սի­րու­ թյան ֆա­կուլ­տե­տի 4-րդ կուր­սի ու­սա­նո­ղու­հի Էմ­մա Մի­քայե­լյանն ո­ւս­ման տա­ րի­նե­րին միշտ հետ­ևել է իր մար­զա­վի­ճա­կին և հա­ճա­ խել Ե­ՊՀ մի շարք մար­զա­ կան խմ­բակ­ներ: ­Նա­դեժ­դա Տեր-Աբ­րա­հա­մյան ­Մինչ ԵՊՀ ըն­դուն­վելն Էմ­մա Մի­քայե­լյա­նը միշտ ցան­կա­ցել է ու­նե­նալ ակ­տիվ ու­սա­նո­ղա­ կան ա­ռօ­րյա: Նա դեռևս դպ­րո­ ցա­կան տա­րի­նե­րից հետ­ևել է իր մար­զա­վի­ճա­կին և զբաղ­վել սպոր­տով, հա­մալ­սա­րա­նա­կան կյան­քի ա­ռա­ջին ի­սկ օ­րե­րից ը­նդ­գրկ­վել է Ե­ՊՀ թեթև աթ­լե­տի­ կայի խմ­բա­կում: «Երբ ա­ռա­ջին կուր­սում է­ի, Ե­ՊՀ վազ­քի թի­մը, ո­րում ը­նդ­ գրկ­ված է­ի նաև ես, մաս­նակ­ցեց միջ­բու­հա­կան վազ­քի մր­ցույ­թին և գրա­վեց ա­ռա­ջին հո­րի­զո­նա­ կա­նը: Այ­նու­հետև ան­դա­մակ­ցե­ ցի Ե­ՊՀ հրաձ­գու­թյան խմ­բա­ կին, քա­նի որ դեռևս ման­կուց ես կրա­կել սո­վո­րել է­ի Ե­ԿՄ պա­ տա­նի­նե­րի ա­կում­բում: 2015 թ.-

ին միջ­բու­հա­կան հրաձ­գու­թյան մրցույ­թում Ե­ՊՀ թի­մը, ո­րում ը­նդ­գրկ­ված է­ին եր­կու տղա և ես, զբա­ղեց­րեց ե­րկ­րորդ հո­րի­զո­նա­ կա­նը, ի­սկ աղ­ջիկ­նե­րի ան­հա­ տա­կան պայ­քա­րում ես գրա­վե­ ցի 3-րդ տե­ղը: Մեր թիմն իր ա­ռջև նպա­տակ դրեց, որ հա­ջորդ տա­ րի նույն մր­ցույ­թին պետք է զբա­ ղեց­նի ա­ռա­ջին տե­ղը, և այդ­պես էլ ե­ղավ: Ես էլ ան­հա­տա­կան պայ­քա­րում մեկ մի­ա­վո­րի տար­ բե­րու­թյամբ գրա­վե­ցի 2-րդ հո­րի­ զո­նա­կա­նը: Մեր թիմն իր ա­ռջև նպա­տակ դրեց ա­ռա­ջին տե­ղը պահ­պա­նել նաև 2017 թ-ին. այդ նպա­տակն էլ ի­րա­կա­նաց­րինք:

Ան­հա­տա­կան պայ­քա­րում ես կր­կին զբա­ղեց­րի ե­րկ­րորդ հո­ րի­զո­նա­կա­նը»,- պատ­մում է Էմ­ ման: ­Նա փաս­տում է, որ սպոր­ տով զբաղ­վե­լը ոչ մի դեպ­քում չի խո­չըն­դո­տում ո­ւս­մա­նը, ի­սկ իր ֆա­կուլ­տե­տի դա­սա­խոս­ներն էլ մշ­տա­պես ա­ջակ­ցում և ըն­ դա­ռա­ջում ե­ն՝ գի­տե­նա­լով, որ ի­նքն ան­դա­մակ­ցում է Ե­ՊՀ մար­ զա­կան մի շարք ա­կումբ­նե­րի և մաս­նակ­ցում տար­բեր միջ­բու­ հա­կան մր­ցա­շա­րե­րի: Էմ­մա Մի­քայե­լյա­նը պատ­ մում է, որ ե­րկ­րորդ կուր­սում բռնց­քա­մար­տի ձեռ­նոց­ներ է

նվեր ստա­ցել, ին­չից հե­տո նաև Ե­ՊՀ բռնց­քա­մար­տի ա­կումբ է հաճախել: «­Պա­րապ­մունք­նե­րի ըն­թաց­ քում մար­զի­չը միշտ նշում էր, որ այդ մար­զաձևն ի­նձ շատ հար­ մար է, սա­կայն մր­ցում­նե­րի չէ­ի ցան­կա­նում մաս­նակ­ցել, զուտ սի­րո­ղա­կան նպա­տակ­նե­րով է­ի հա­ճա­խում ա­կումբ: Շուրջ մեկ տա­րի բռնց­քա­մար­տի ա­կումբ հա­ճա­խե­լուց հե­տո ո­րո­շե­ցի հա­ ճա­խել նաև Ե­ՊՀ «Ա­պա­ռաժ» ժայ­ռա­մագլց­ման ա­կումբ: Նա­ յում եմ ժայ­ռա­մագլց­ման հա­ տուկ պա­տին, և թվում է, թե շատ հեշտ է այն բարձ­րա­նալ, սա­ կայն, ե­րբ սկ­սե­ցի բարձ­րա­նալ, հասկացա, որ դժ­վար մար­զաձև է: Մի­այն բազ­մա­թիվ պա­րապ­ մունք­նե­րից հե­տո սկ­սե­ցի շատ հեշ­տո­րեն բարձ­րա­նալ այդ պա­տը: Այս տար­վա մար­տին մաս­նակ­ցե­ցի Ե­ՊՀ-ո­ւմ կազ­մա­ կերպ­ված ժայ­ռա­մագլց­ման բաց ա­ռաջ­նու­թյա­նը. շուրջ 50 մաս­ նա­կից­նե­րից 10-ն ան­ցան եզ­րա­ փա­կիչ փուլ, ո­րոնց մեջ նաև ես է­ի»,- հի­շում է Էմ­ման: Խո­սե­լով իր ֆի­զի­կա­կան պատ­րաս­տու­թյան մա­սին՝ Ե­ՊՀ ու­սա­նո­ղու­հին նշեց, որ այժմ ֆի­ զի­կա­պես շատ կոփ­ված է, ին­չը,

ը­ստ նրա, ի­նք­նավս­տա­հու­թյուն է հա­ղոր­դում: «Ես բո­լոր հա­մալ­սա­րա­նա­ կան­նե­րին խոր­հուրդ եմ տա­լիս զբաղ­վել սպոր­տով: Հրա­շա­լի է այն փաս­տը, որ Ե­ՊՀ-ո­ւմ բո­լոր մար­զա­կան խմ­բակ­ներն ան­ վճար են, և ու­սա­նող­նե­րը դրանց ան­դա­մակ­ցե­լու լայն հնա­րա­ վո­րու­թյուն­ներ ու­նեն: Վե­րա­նո­ րոգ­ված, գե­ղե­ցիկ ու լու­սա­վոր մար­զաս­րահ­նե­րում շատ հա­ճե­լի է պա­րապ­մունք­ներ ան­ցկաց­նե­ լը: Ես զար­մա­նում եմ, թե ու­սա­ նող­ներն ի­նչ­պես չեն օ­գտ­վում ի­րենց ըն­ձեռ­ված բո­լոր հնա­րա­ վո­րու­թյուն­նե­րից: Ե­թե զբաղ­ վում ես սպոր­տով, պետք է ճիշտ զբաղ­վես, ոչ թե մի քա­նի օր հա­ ճա­խես ի­նչ-որ ա­կումբ ու այլևս չգ­նաս. այդ­պես կա­րող ես ի­նքդ քեզ վնա­սել: «­Ֆի­զի­կա­կան դաս­ տի­ա­րա­կու­թյուն» ա­ռար­կան շատ կար­ևոր է, պետք չէ այդ ա­ռար­կային թե­րա­հա­վա­տո­րեն մո­տե­նալ: Ես այժմ ան­դա­մակ­ ցում եմ Ե­ՊՀ «Ա­պա­ռաժ» ժայ­ ռա­մագլցման և հրաձ­գու­թյան ա­կումբ­նե­րին»,- եզ­րա­փա­կե­լով խոս­քը՝ Էմ­ման հա­վե­լեց, որ միշտ սի­րել է սպոր­տով զբաղ­վե­լը, քա­ նի որ միշտ ցան­կա­ցել է ու­ժեղ լի­նել:

Ձյու­դոյիստ Գուր­գեն Ա­բե­լյա­նը պատ­րաստ­վում է Եվ­րո­պայի ա­ռաջ­նու­թյա­նը ԵՊՀ տն­տե­սա­գի­տու­թյան և կա­ ռա­վար­ման ֆա­կուլ­տե­տի 2-րդ կուր­սի ու­սա­նող Գուր­գեն Ա­բե­լյա­նը այս տա­րի՝ մայի­սի 12-13-ը, մաս­նակ­ցել է ՌԴ Օ­րեն­բուրգ քա­ղա­քում ան­ցկաց­ված ե­րի­տա­ սարդ­նե­րի ձյու­դոյի Եվ­րո­պայի գա­վա­թի խա­ղար­կու­թյա­նը: Մեզ հետ զրույ­ցում մար­զի­կը պատ­ մեց մր­ցույ­թի, ի­նչ­պես նաև իր ձեռք­բե­րում­նե­րի և ա­ռա­ջի­կա ծրագ­րե­րի մա­սին: ­Նա­դեժ­դա Տեր-Աբ­րա­հա­մյան ­Գուր­գեն Ա­բե­լյա­նը նշեց, որ ե­րի­տա­ սարդ­նե­րի ձյու­դոյի Եվ­րո­պայի գա­վա­թի խա­ղար­կու­թյան ըն­թաց­քում 90 կգ քա­ շային կար­գում ա­ռա­ջի­նը մե­նա­մար­տել է ՌԴ-ն ներ­կա­յաց­նող ռուս մար­զի­կի հետ և հաղ­թել. «Երկ­րորդ գո­տե­մար­տում մըր­ ցել եմ Մոլ­դո­վան ներ­կա­յաց­նող մար­զի­ կի հետ: Գո­տե­մար­տի ըն­թաց­քում չթույ­ լատր­ված բռն­ված­քի հա­մար ստա­ցել եմ

նկա­տո­ղու­թյուն, ո­րի պատ­ճա­ռով դուրս եմ մնա­ցել հե­տա­գա մր­ցա­պայ­քա­րից: Ափ­ սո­սում եմ, որ նկա­տո­ղու­թյան հա­մար եմ դուրս մնա­ցել մր­ցա­պայ­քա­րից: Կար­ևո­րը, սա­կայն, այն է, որ մար­զի­կը, մաս­նակ­ցե­ լով տար­բեր մր­ցա­շա­րե­րի, ձեռք է բե­րում փորձ ու մար­զա­կան ո­րակ՝ ա­պա­գա մըր­ ցա­շա­րե­րին մաս­նակ­ցե­լու հա­մար»:­ ԵՊՀ ու­սա­նողն ա­սաց, որ մինչ ե­րի­ տա­սարդ­նե­րի ձյու­դոյի Եվ­րո­պայի գա­ վա­թի խա­ղար­կու­թյա­նը մեկ­նե­լը՝ 2017 թ.-ի նոյեմ­բե­րին, Հա­յաս­տա­նում մաս­նակ­ցել է ՀՀ ձյու­դոյի մե­ծա­հա­սակ­նե­րի ա­ռաջ­նու­ թյա­նը և 90 կգ քա­շային կար­գում գրա­վել ա­ռա­ջին մր­ցա­նա­կային տե­ղը. «Ա­ռա­ջին մր­ցա­նա­կային տե­ղը գրա­վե­լուց հե­տո ը­նդ­գրկ­վել եմ Հա­յաս­տա­նի ձյու­դոյի հա­ վա­քա­կա­նի կազ­մում և մաս­նակ­ցում եմ հա­վա­քա­կա­նի ու­սում­նա­մար­զա­կան հա­ վաք­նե­րին»: Գուր­գեն Ա­բե­լյա­նը տե­ղե­կաց­րեց, որ 2015 թվա­կա­նին մաս­նակ­ցել է ՀՀ ԿԳՆ-ի կող­մից ան­ցկաց­ված ՀՀ բարձ­րա­գույն ու­ սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի 16-րդ ու­սա­նո­ղա­կան հան­րա­պե­տա­կան մար­ զա­կան խա­ղե­րին և 90 կգ քա­շային կար­ գում զբա­ղեց­րել ա­ռա­ջին տե­ղը. «­Հա­ջորդ

եր­կու տա­րի­նե­րին չեմ մաս­նակ­ցել այդ խա­ղե­րին, քա­նի որ ծա­ռայել եմ Հայոց բա­նա­կում, ի­սկ այս տա­րի այդ ժա­մա­նա­ կա­հատ­վա­ծում Օ­րեն­բուր­գում է­ի»: ­Մար­զի­կը, ներ­կա­յաց­նե­լով իր ան­ցած ճա­նա­պար­հը, պատ­մում է, որ ՀՀ պա­ տա­նի­նե­րի և ե­րի­տա­սարդ­նե­րի ձյու­դոյի ա­ռաջ­նու­թյուն­նե­րում միշտ գրա­վել է մըր­ ցա­նա­կային տե­ղեր: Խո­սե­լով իր ա­ռա­ջի­կա ծրագ­րե­րի մա­ սին՝ Գուր­գե­նը նշեց, որ պատ­րաստ­վում է մաս­նակ­ցել այս տար­վա նոյեմ­բե­րին Հուն­գա­րի­ա­յում կա­յա­նա­լիք ե­րի­տա­ սարդ­նե­րի ձյու­դոյի Եվ­րո­պայի ա­ռաջ­նու­ թյա­նը. «Ա­ռա­ջի­կա ա­ռաջ­նու­թյա­նը լի­ար­ ժեք պատ­րաստ­վե­լու հա­մար օ­գոս­տո­սին կմաս­նակ­ցեմ Թեհ­րա­նում կա­յա­նա­լիք մի­ջազ­գային ու­սում­նա­մար­զա­կան հա­ վա­քին: Այժմ ա­մե­նօ­րյա մար­զում­ներ եմ ան­ցկաց­նում ան­ձնա­կան մար­զիչ Հա­րու­ թյուն Ա­միր­խա­նյա­նի հետ»:­ Անդ­րա­դառ­նա­լով իր մար­զա­վի­ճա­ կին՝ Ե­ՊՀ ու­սա­նող-մար­զի­կը փաս­տեց, որ այժմ ֆի­զի­կա­պես ա­վե­լի պատ­րաստ և ա­վե­լի վս­տահ է իր ու­ժե­րին, քա­նի որ քրտնա­ջան մարզ­վում է:

24

Հունիս-Հուլիս, 2018

ԵՐԵՎԱՆԻ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ

ԵՊՀ-ում ներկայացվեց թատերական նոր պրեմիերա. «Հայկական էսքիզներ» ԵՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նում հու­նի­սի 7-ին տե­ղի ու­նե­ցավ «­Հայ­կա­կան էս­քիզ­ ներ» ներ­կա­յաց­ման պրեմի­ե­րան՝ նվիր­ված Հա­յաս­տա­նի Ա­ռա­ ջին Հան­րա­պե­տու­ թյան և Մայիսյան հե­րո­սամար­տե­րի 100-ա­մյակ­նե­րին: Ք­նար Մի­սա­կյան «­Հայ­կա­կան էս­քիզ­ներ» ներ­կա­յաց­ման հիմ­քում Վարդ­ գես Պետ­րո­սյա­նի հա­մա­նուն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյունն է: Բե­ մադ­րու­թյան սցե­նա­րի հե­ ղի­նակ­նե­րը Ե­ՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի տնօ­րեն Կա­րի­նե Դավ­թյա­նը և Ա­նի Մի­քայե­լյանն են, բե­մադ­րող ռե­ժի­սո­րը՝ Կա­րի­նե Դավ­թյա­նը, հա­գուստ­ նե­րի ձևա­վո­րումն ի­րա­կա­նաց­ րել է «­Տե­րյան» մշա­կու­թային կենտ­րո­նի տնօ­րեն Լի­լիթ Մե­ լիքյա­նը, դե­րե­րը կեր­տել են Ե­ՊՀ մշա­կույ­թի կենտ­րո­նի «­Հա­մալ­սա­րա­նա­կան» թատ­ րոն-ս­տու­դի­այի սա­նե­րը: ­Մեզ հետ զրույ­ցում Կա­րի­ նե Դավ­թյանն ա­սաց, որ վա­ ղուց էր մտա­ծում որ­ևէ հայ­րե­ նա­սի­րա­կան գործ բե­մադ­րե­լու մա­սին, ո­րն այ­սօր­վա ե­րի­տա­ սար­դու­թյան հո­գուց կբ­խի. «Եր­կար տա­րի­ներ եմ ո­րո­նել, շատ գոր­ծեր կար­դա­ցել, բայց ոչ մեկն այն մտա­ծո­ղու­թյա­նը չէր հա­մա­պա­տաս­խա­նում, ո­րը կու­զե­նայի: Մի օր էլ հի­շե­ցի, որ տա­րի­ներ ա­ռաջ իմ ձեռքն էր ըն­կել Վարդ­գես Պետ­րո­սյա­նի պի­ե­սը, ո­րը նա գրել էր Դրա­ մա­տի­կա­կան թատ­րո­նի հա­ մար: Պի­ե­սը ժա­մա­նա­կին բե­ մադր­վել է: Նո­րից վե­րըն­թեր­ցե­ ցի և հաս­կա­ցա՝ սա այն է, ի­նչ պետք է բե­մադ­րել հի­մա»: ­Կա­րի­նե Դավ­թյա­նը ներ­ կա­յաց­ման մեջ նոր հե­րոս­ներ և դեպ­քեր է նե­րա­ռել. «­Պի­ե­սը գր­վել էր մի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­ նում, ո­րից հե­տո մեր ժո­ղովըր­ դի կյան­քում շատ կար­ևոր ի­րա­դար­ձու­թյուն­ներ են տե­ղի ու­նե­ցել, ո­րոն­ցից են Ար­ցա­ խյան հե­րո­սա­մար­տը, Քա­ռօ­ րյա պա­տե­րազ­մը: Վեր­ջինս ի­նձ վրա մեծ ազ­դե­ցու­թյուն է թո­ղել: Ե­րի­տա­սարդ տղա­նե­րի հայ­րե­նա­սի­րա­կան այդ շունչն ան­չափ հու­զիչ է, և կար­ծում եմ, որ դեռևս չի ստեղծ­վել մի գործ, ո­րը լա­վա­գույնս կար­տա­ցո­լի

այն: Ես իմ հո­գու պարտ­քը հա­ մա­րե­ցի «­Հայ­կա­կան էս­քիզ­ նե­րում» ա­վե­լաց­նել այդ եր­կու կար­ևոր դր­վագ­նե­րը՝ ի­րենց հե­ րոս­նե­րով»: ­Բե­մադ­րու­թյա­նը նոր մտա­ ծո­ղու­թյուն, ե­րի­տա­սար­դա­կան նոր շունչ փո­խան­ցե­լու հա­մար տի­կին Դավ­թյա­նը սցե­նա­րը կազ­մե­լիս աշ­խա­տել է «Ան­ կա­խու­թյան սերն­դի ձայ­նը» մր­ցույթ-փա­ռա­տո­նի գրա­կան մր­ցույ­թում «Ան­դին»-ի մր­ցա­ նա­կը շա­հած Ա­նի Մի­քայե­լյա­ նի հետ. «Ան­կա­խու­թյան մա­ սին նրա էս­սեն մեծ ազ­դե­ցու­ թյուն էր թո­ղել բո­լո­րիս վրա: Հրա­շա­լի մտա­ծո­ղու­թյուն ու­նի: Դրա հա­մար էլ կան­չե­ցի նրան և ա­սա­ցի, որ ու­զում ե­մ՝ մի­ա­սին նմա­նօ­րի­նակ գործ սկ­սենք: Մո­տա­վո­րա­պես մեկ տա­րի աշ­ խա­տել ե­նք պի­ե­սի ստեղծ­ման հա­մար»: ­Ներ­կա­յաց­ման պրե­մի­ե­ րային հրա­վիր­ված է­ին նաև Վարդ­գես Պետ­րո­սյա­նի ըն­ տա­նի­քի ան­դամ­նե­րը, ով­քեր սի­րով ըն­դու­նել է­ին տի­կին Դավ­թյա­նի կող­մից ա­ռա­ջարկ­ ված նոր լու­ծում­նե­րը, ի­նչ­պես նաև ող­ջու­նել գոր­ծը նո­րո­վի բե­մադ­րե­լու ցան­կու­թյու­նը: ­Ներ­կա­յա­ցու­մը հա­րուստ է նաև խորհր­դա­նիշ­նե­րով: Մեզ հետ զրույ­ցում տի­կին Դավ­ թյանն ա­սաց, որ ամ­բողջ կո­ լո­րի­տը փո­խան­ցե­լու հա­մար հա­մա­գոր­ծակ­ցել է «­Տե­րյան» մշա­կու­թային կենտ­րո­նի տնօ­ րեն Լի­լիթ Մե­լի­քյա­նի հետ, ով մե­ծա­պես օգ­նել է ցան­կա­լի ար­դյուն­քի հաս­նե­լու գոր­ծին: «Ս­տեղ­ծա­գոր­ծու­թյու­նը՝ թե՛ որ­պես պի­ես, թե՛ որ­պես բե­ մադ­րու­թյուն, բարդ կա­ռուց­ վածք ու­նի, և ես ի­րա­կա­նում մեծ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյան ա­ռջև եմ կանգ­նեց­րել «­Հա­մալ­ սա­րա­նա­կան» թատ­րոն-ստու­ դի­այի սա­նե­րին, ո­րոն­ցից շա­ տե­րի հա­մար այ­սօր ա­ռա­ջին բե­մելն էր: Ու­զում եմ շնոր­հա­ կա­լու­թյուն հայտ­նել նրանց, որ սի­րով և նվի­րու­մով են աշ­ խա­տել: Ու­զում եմ շնոր­հա­կա­ լու­թյուն հայտ­նել նաև Ե­ՊՀ ռեկ­տոր Ա­րամ Սի­մո­նյա­նին, ով, ի­նչ­պես միշտ, ա­ջակ­ցեց և օգ­նեց, որ մեր գա­ղա­փար­ներն ի­րա­կա­նա­նան»,- ա­սաց Կա­ րի­նե Դավ­թյա­նը: Մ­շա­կույ­թի կենտ­րո­նի տնօ­ րե­նը վս­տա­հեց­րեց, որ ներ­կա­ յա­ցու­մը կցու­ցադր­վի Ար­ցա­ խում, ի­նչ­պես նաև այլ բե­մե­ րում: