Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου

Η ελευθερία και η γλώσσα είναι προϋποθέσεις απαραίτητες για να υπάρξει και να διατηρηθεί ένας πολιτισμός. Και οι Έλληνες, που το ήξεραν αυτό καλά, στον μεγάλο ξεσηκωμό του γένους το 1821, γι’ αυτές τις αξίες αγωνίστηκαν. Άλλοι πολέμησαν με τα κανόνια και το μπαρούτι κι άλλοι με τη γλώσσα και την ποίηση.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι είναι ένα από τα κορυφαία ποιητικά έργα του Διονύσιου Σολωμού που φαίνεται ότι τον απασχόλησε στο μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του, καθώς και ένα από τα πιο σημαντικά έργα της νεότερης ελληνικής ποίησης. Το έργο είναι εμπνευσμένο από τα γεγονότα της δεύτερης πολιορκίας και της Εξόδου του Μεσολογγίου (Απρίλιος 1825 – Απρίλιος 1826). https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%8D%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BF%CE%B9_%CE% A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%BA%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CE%B9

Σχέδιο Auguste Raffet, χαρακτικό Villain, 1826, Θεία Μετάληψη στο Μεσολόγγι.

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Οι δραματοποιημένες σκηνές είναι από το Ντοκιμαντέρ "1821" του ΣΚΑΪ Ηχητικά αποσπάσματα από το Ντοκιμαντέρ "Διονύσιος Σολωμός Βιογραφία" Παρεμβάλλονται αποσπάσματα από τα μουσικά έργα (Λαϊκή Λειτουργία) του Γιάννη Μαρκόπουλου, "Άκρα του τάφου σιωπή" και "Ελλάδα Μεγαλόψυχη", σε ποίηση του Διονύσιου Σολωμού . Ερμηνεύει ο Νίκος Ξυλούρης. Στο τσάμικο "Εσείς Βουνά της Κατοχής" ερμηνεύει ο Γιάννης Κωνσταντίνου . Μουσικοί: Κυριάκος Κωστούλας στο Κλαρίνο Κυριάκος Γκουβέντας στο Βιολί Στέλιος Κατσιάνης στο Λαούτο Νίκος Καλαϊτζής στο Σαντούρι Ανδρέας Παππάς στα Κρουστά Gladiator33111

https://www.youtube.com/watch?v=ROsq1KUMyig

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Ο Δ. Σολωμός ασχολήθηκε με τη σύνθεση των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» σχεδόν σε ολόκληρη τη διάρκεια της λεγόμενης ώριμης ποιητικής περιόδου της ζωής του (1834-1847), γεγονός που κάνει το έργο «οργανικό» ποίημα, από την άποψη ότι στη μακρά διάρκεια της ανάπτυξής του αποτυπώνει την εξέλιξη των ιδεών του ποιητή. Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, είναι ένα από τα πιο αποσπασματικά έργα του. Παραδόθηκε με τη μορφή τριών σχεδιασμάτων, ύστερα από προσεκτική μελέτη των αρχείων του ποιητή από τον Ιάκωβο Πολυλά, ο οποίος το εξέδωσε για πρώτη φορά.

Σταμάτης Βούλγαρης, 1828 – 35, η Έξοδος του Μεσολογγίου.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%8D%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BF%CE%B9_%CE% A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%BA%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CE%B9

Χειρόγραφο του Σολωμού με στίχους των Ελεύθερων Πολιορκημένων.

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Solomos_manuscript.jpg#/media/File:Solomos_manuscript.jpg

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Θέμα Πηγή έμπνευσης των Ελεύθερων Πολιορκημένων είναι ο αγώνας των υπερασπιστών του Μεσολογγίου, κατά τη δεύτερη πολιορκία του από τους Οθωμανούς, που κράτησε σχεδόν ένα χρόνο (1825-1826) και κορυφώθηκε με την απέλπιδα έξοδο της Κυριακής των Βαΐων στις 10 Απριλίου 1826. Ο Σολωμός στο έργο του επιχειρεί να αναδείξει σε ποιητικό λόγο το ηθικό μεγαλείο των Ελλήνων αγωνιστών που οδηγούνται με πλήρη συνείδηση στη θυσία για την κατάκτηση της πνευματικής ελευθερίας τους. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%8D%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BF%CE%B9_%CE% A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%BA%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CE%B9

Αγνώστου, περ. 1900, η Έξοδος του Μεσολογγίου.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ελεύθεροι Πολιορκημένοι περιεχόμενο Το έργο αποτελείται από τρία σχεδιάσματα σε αποσπασματική μορφή. Το Α΄ Σχεδίασμα, έχει λυρικό ύφος και πρέπει να γράφτηκε γύρω στα 1830. Το Β΄ Σχεδίασμα, που περιέχει τα πιο σημαντικά σε ποιητική σύλληψη κομμάτια, αποτελείται από συνολικά 61 αποσπάσματα, γραμμένα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο με ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία. Συντέθηκε κατά την παραμονή του ποιητή στην Κέρκυρα, κατά το διάστημα 1833-1844. Τέλος, το Γ΄ Σχεδίασμα, περιλαμβάνει 15 ποιητικά αποσπάσματα και συντέθηκε από το 1844 ως το τέλος της ζωής του Σολωμού.

Σχέδιο Denis Auguste Marie Raffet, χαρακτικό Villain, 1826, η τελευταία Θεία Κοινωνία των πολιορκημένων του Μεσολογγίου.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%8D%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BF%CE%B9_%CE% A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%BA%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CE%B9

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ελεύθεροι Πολιορκημένοι περιεχόμενο Στα Β΄ και Γ΄ Σχεδιάσματα μεταξύ των ποιητικών αποσπασμάτων παρεμβάλλονται και πεζά τμήματα, που ήταν χειρόγραφα σχέδια του Σολωμού γραμμένα στα ιταλικά, και τα οποία μεταφράστηκαν και εντάχθηκαν στο σώμα του έργου από τον Ιάκωβο Πολυλά. Υπάρχουν, επίσης, και επιπρόσθετα πεζά τμήματα, τα οποία έγραψε ο Πολυλάς για την περαιτέρω κατανόηση του κάθε αποσπάσματος και τη σύνδεση μεταξύ τους. Η γλώσσα των Ελεύθερων Πολιορκημένων είναι δημοτική με τους ιδιωματισμούς και τις ιδιοτυπίες που χαρακτηρίζουν τον Σολωμό. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BB%CE%B5%CF%8D%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%BF%CE%B9_%CE% A0%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%81%CE%BA%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF%CE%B9

Jean Charles, Langlois, 1827, ο Ιμπραήμ καταστρέφει το Μεσολόγγι.

ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΣΟΛΩΜΟΣ Ελεύθεροι Πολιορκημένοι Στο πρώτο απόσπασμα από το Β' Σχεδίασμα της ποιητικής σύνθεσης του Διονύσιου Σολωμού Ελεύθεροι Πολιορκημένοι αποτυπώνεται η τραγική κατάσταση των κατοίκων και των υπερασπιστών του Μεσολογγίου, που υποφέρουν από την πείνα και την έλλειψη πολεμοφοδίων. Στο δεύτερο απόσπασμα, που υμνεί τη χαρά της φύσης τον Απρίλη, οι άνθρωποι απουσιάζουν. Στον τελευταίο μόνο στίχο δηλώνεται η δραματική αντίθεση ανάμεσα στην απόφαση των Μεσολογγιτών να θυσιαστούν και στην οργιαστική χαρά της ζωής, που κορυφώνεται δίπλα τους. Β΄ Πολιορκία Μεσολογγίου (Απρίλιος 1825 – 10 Απριλίου 1826)

Θεόδωρος Βρυζάκης, 1853, η Έξοδος του Μεσολογγίου.

Πού οφείλεται η αισθητική αρτιότητα του 1ου αποσπάσματος;

Πού οφείλεται η αισθητική αρτιότητα του 1ου αποσπάσματος;

1η υποενότητα

Στους δύο από τους έξι στίχους του αποσπάσματος ο ποιητής αναφέρεται στη μάνα. Γιατί επιλέγει και πώς αντιμετωπίζει αυτό το πρόσωπο ο ποιητής;

κατάσταση

η μάνα Αντιδράσεις

1η υποενότητα

Στους δύο από τους έξι στίχους του αποσπάσματος ο ποιητής αναφέρεται στη μάνα. Γιατί επιλέγει και πώς αντιμετωπίζει αυτό το πρόσωπο ο ποιητής;

η μάνα

κατάσταση = τα μάτια η πείνα εμαύρισε

Αντιδράσεις ζηλεύει

μνέει

(ψυχολογική αντίδραση) (αντίδραση ηθικής αντοχής)

2η υποενότητα Ποιο παράπονο εκφράζουν τα λόγια και τα δάκρυα του Σουλιώτη; Ποια συναισθήματα σας δημιουργεί αυτή η εικόνα του πολεμιστή;

Σουλιώτης Αντιδράσεις

Αιτιολόγηση αντιδράσεων

2η υποενότητα Ποιο παράπονο εκφράζουν τα λόγια και τα δάκρυα του Σουλιώτη; Ποια συναισθήματα σας δημιουργεί αυτή η εικόνα του πολεμιστή;

Σουλιώτης Αντιδράσεις

στέκει παράμερα (από φιλότιμο)

κλαίει

( από πείσμα)

Αιτιολόγηση αντιδράσεων Το τουφέκι είναι βαρύ Ο εχθρός το ξέρει (= από εξάντληση)

1η υποενότητα

η μάνα

κατάσταση = τα μάτια η πείνα εμαύρισε

Αντιδράσεις ζηλεύει

Σουλιώτης Αντιδράσεις

στέκει παράμερα (από φιλότιμο)

μνέει

(ψυχολογική αντίδραση) (αντίδραση ηθικής αντοχής)

κλαίει

( από πείσμα)

Αιτιολόγηση αντιδράσεων Το τουφέκι είναι βαρύ Ο εχθρός το ξέρει (= από εξάντληση)

2η υποενότητα

1η υποενότητα

1ο απόσπασμα (6 στίχοι)

α΄ τρίστιχο

πρόσωπο: η μάνα

2η υποενότητα

β΄ τρίστιχο πρόσωπο: ο πολεμιστής γυναίκα – άνδρας

(= πείνα - στερήσεις)

1η υποενότητα

1ο απόσπασμα (6 στίχοι)

α΄ τρίστιχο

πρόσωπο: η μάνα

2η υποενότητα

β΄ τρίστιχο πρόσωπο: ο πολεμιστής γυναίκα – άνδρας

(= πείνα - στερήσεις) Οι στερήσεις και η πείνα (ύπουλος εχθρός) διαβρώνει όχι μόνο τη σωματική αντοχή αλλά και τα όποια αποθέματα ψυχικής αντίστασης. Η υπέρβαση αυτών των δυσκολιών θα οδηγήσει στην κατάκτηση της ηθικής ελευθερίας.

Johann Georg Christian Perlberg, 3ο τέταρτο 19ου αιώνα, ο νεαρός τυμπανιστής του Μεσολογγίου.

Απόσπασμα από συναυλία στο γήπεδο του Παναθηναϊκού το 1975. Ο Νίκος Ξυλούρης και ο Ηλίας Κλωναρίδης ερμηνεύουν το "Άκρα του Τάφου Σιωπή" από το Σχεδίασμα Β' των "Ελεύθερων Πολιορκημένων" του Διονυσίου Σολωμού (1798-1857). Μουσική-Διεύθυνση Ορχήστρας: Γιάννης Μαρκόπουλος. Συμμετέχει η χορωδία Τρικάλων. Σαντούρι: Αριστείδης Μόσχος. https://www.youtube.com/watch?v=F6XiXdNuTOw

Primavera, ή αλλιώς «Η Αλληγορία της Άνοιξης» (1477–1482). Ένα από τα πλέον δυσερμήνευτα έργα του Μποτιτσέλι. Κεντρική μορφή είναι η Αφροδίτη, που απεικονίζεται στον κήπο της, μπροστά από το ιερό της φυτό, τη μυρτιά. Το έργο παραπέμπει στον ερχομό της Άνοιξης, στην αναγέννηση τη φύσης και στον έρωτα.

Ποια στοιχεία της φύσης προβάλλονται και με ποια εκφραστικά μέσα τα παρουσιάζει ο ποιητής;

Ποια στοιχεία της φύσης προβάλλονται και με ποια εκφραστικά μέσα τα παρουσιάζει ο ποιητής;

Στο δεύτερο απόσπασμα κυριαρχεί η δραματική αντίθεση ανάμεσα στη φύση και στον άνθρωπο. Τι δηλώνει η αντίθεση αυτή και πώς τη βιώνουν οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου;

Ποιος εκφέρει τον τελευταίο στίχο «Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει»; Ποιο νόημα αποκτά αυτή η φωνή για τους πολιορκημένους;

Στο δεύτερο απόσπασμα κυριαρχεί η δραματική αντίθεση ανάμεσα στη φύση και στον άνθρωπο. Τι δηλώνει η αντίθεση αυτή και πώς τη βιώνουν οι πολιορκημένοι του Μεσολογγίου;

Ποιος εκφέρει τον τελευταίο στίχο «Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει»; Ποιο νόημα αποκτά αυτή η φωνή για τους πολιορκημένους;

Πέντε χρόνια πριν την Έξοδο του Μεσολογγίου.

Η μάχη της Αλαμάνας, 23 Απριλίου 1821. Έργο του Αλέξανδρου Ησαΐα. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.ΙΒ΄, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1975, σ.108

Ο Διάκος αντιμετώπισε το μαρτυρικό του θάνατο με θάρρος. Μόνο ένα παράπονο βγήκε απ' τα χείλη του, προβλέποντας την ανάσταση του Ελληνισμού: "Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα που ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζει η γης χορτάρι".

Ποιητική λογική - σύνδεση των δύο αποσπασμάτων:

Ποιητική λογική - σύνδεση των δύο αποσπασμάτων: Σκαλοπάτια δυσκολίας και ηθικές δοκιμασίες σχεδόν ανυπέρβλητες που πρέπει να ξεπεράσουν οι πολιορκημένοι για να οδηγηθούν στην πράξη της αυτοθυσίας. Υπέρβαση δοκιμασίας → Απάρνηση ζωής – ηρωικός θάνατος – αυτοθυσία.

Αποτέλεσμα: οι πολιορκημένοι κερδίζουν την ηθική τους ελευθερία 2ο Απόσπασμα → 2η ηθική δοκιμασία - δυσκολία για πολιορκημένους:

η ομορφιά της άνοιξης και η επιθυμία για ζωή 1ο Απόσπασμα → 1η ηθική δοκιμασία - δυσκολία για πολιορκημένους:

υλικές στερήσεις (= έλλειψη τροφής και πολεμοφοδίων)

Ποιες διαφορές μπορούν να επισημανθούν ανάμεσα στα δύο αποσπάσματα; 1η διαφορά

2η διαφορά

3 η διαφορά

Ποιες διαφορές μπορούν να επισημανθούν ανάμεσα στα δύο αποσπάσματα; 1η διαφορά

Η λυρική εικόνα του 2ου αποσπάσματος με το ευχάριστο κλίμα που δημιουργεί έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το σκοτεινό χρώμα που κυριαρχεί στο 1ο απόσπασμα.

2η διαφορά

Δεν προβάλλεται στο 2ο απόσπασμα μια ορισμένη ανθρώπινη παρουσία με συγκεκριμένες αναφορές όπως στο 1ο απόσπασμα.

3 η διαφορά

Το 1ο απόσπασμα παραπέμπει στο θάνατο ενώ το 2ο στη χαρά και στην απόλαυση της ζωής.

Ποιες διαφορές μπορούν να επισημανθούν ανάμεσα στα δύο αποσπάσματα; 4η διαφορά

5η διαφορά

Ποιες διαφορές μπορούν να επισημανθούν ανάμεσα στα δύο αποσπάσματα; 4η διαφορά

Η γλώσσα στο 2ο απόσπασμα είναι εντονότερα ποιητική – περισσότερο στολισμένη.

5η διαφορά

Στο 1ο απόσπασμα οι πολιορκημένοι πρέπει να ξεπεράσουν υλικές στερήσεις. Στο 2ο απόσπασμα να ξεπεράσουν τον πόθο να ζήσουν.

Σχολιασμός του τίτλου

Σχολιασμός του τίτλου

Ο τίτλος του έργου («Ελεύθεροι Πολιορκημένοι») χαρακτηρίζει τους Μεσολογγίτες και, γενικότερα, τους υπερασπιστές της πόλης κατά τη δεύτερη πολιορκία της από τους Τούρκους. Στην ουσία, πρόκειται για ένα σχήμα οξύμωρο: από τη μία πλευρά, οι άνθρωποι αυτοί είναι πολιορκημένοι από τον εχθρό, από τις στερήσεις και τις κακουχίες αλλά και από τη φύση γύρω τους, που τους καλεί να χαρούν τη ζωή τους ∙ από την άλλη, όμως, επειδή αρνούνται να υποταχθούν και πολεμούν ως το τέλος, είναι ελεύθεροι στο φρόνημα και στην ψυχή.

Δ. ΣΟΛΩΜΟΥ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ: διαβάζει ο Χ. ΤΣΑΓΚΑΣ. ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ

Ο Χρήστος Τσάγκας διαβάζει Διονύσιο Σολωμό. Από το cd που κυκλοφόρησε μαζί με το τεύχος 138 του περιοδικού Οδός Πανός με αφιέρωμα στον Διονύσιο Σολωμό. https://www.youtube.com/watch?v=RQ-qjEBQsq4

Δ. ΣΟΛΩΜΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ διαβάζει ο Χ. ΤΣΑΓΚΑΣ. ΠΡΩΤΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΑ. https://www.youtube.com/watch?v=Ra_h4PBSW-8

Α΄ Σχεδίασμα από τους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Διονύσιου Σολωμού σε μουσική Χρήστου Λεοντή. Τραγουδά η Νένα Βενετσάνου.

https://www.youtube.com/watch?v=WC8XpP6Wysk

Την εποχή που στην Ευρώπη πνέουν οι ανανεωτικές και φιλελεύθερες ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης, κι οι επιστήμες αναπτύσσονται, στην Ελλάδα είναι «όλα σιωπηλά γιατί τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά». Κάτω από τον τουρκικό ζυγό η Ελλάδα στενάζει. Οι Έλληνες σιγά σιγά σηκώνουν κεφάλι και οργανώνουν τον αγώνα για την Ελευθερία τους.

Σε ένα νησί του Ιονίου, στην πανέμορφη Ζάκυνθο γεννιέται ο Διονύσιος Σολωμός. Η πατρίδα του είναι λιγάκι πιο τυχερή από την υπόλοιπη Ελλάδα, μια και τα Επτάνησα δεν γνώρισαν τούρκο κατακτητή.

Joseph Mallord William Turner, 1820, άποψη Ζακύνθου.

Από το 1204, τα Ιόνια νησιά βρίσκονται κάτω από την κυριαρχία των Ενετών, που τα οργανώνουν με το δικό τους φεουδαρχικό σύστημα σε δύο κοινωνικές τάξεις: λίγοι πλούσιοι ευγενείς γαιοκτήμονες και πολύς φτωχός και καταπιεσμένος λαός, οι ποπολάροι. Οι ποπολάροι συχνά ξεσηκώνονται για να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, χωρίς όμως να πετυχαίνουν τίποτα. Πίνακας Joseph Cartwright, χαρακτικό Robert Havell Snr, περ.

1821, Ζάκυνθος, Πλατεία Αγίου Μάρκου, δημοσίευση Μάρτιος 1821.

Έτσι, το 1797 οι ποπολάροι υποδέχονται τους Γάλλους του Ναπολέοντα σαν ελευθερωτές. Πράγματι, οι Γάλλοι δίνουν σημαντικές ελευθερίες στον αδικημένο λαό. Όμως μόνο για ένα χρόνο, αφού οι κατακτητές πια διαδέχονται ο ένας τον άλλο. Ρώσοι, Τούρκοι, ξανά Γάλλοι και τέλος Άγγλοι, από το 1814 ως το 1864, που τα νησιά ξαναγίνονται ελληνικά.

Sir James Campbell, Βαρώνος του Inverneill (1763 - 1819). Πρώτος βρετανός διοικητής των Ιονίων Νήσων. Η διοίκησή του χαρακτηρίστηκε από υπερβολική αυστηρότητα.

Παρ’ όλα αυτά, τα Επτάνησα θα δώσουν στην μετέπειτα ελεύθερη Ελλάδα πολιτιστική ταυτότητα και θα μας αφήσουν πολύτιμη πνευματική κληρονομιά. Άλλωστε εκεί θα καταφύγουν σπουδαίοι ποιητές και λογοτέχνες από την τουρκοκρατούμενη Κρήτη και την υπόλοιπη σκλαβωμένη Ελλάδα.

Joseph Cartright, 1820, Λευκάδα

Η επαφή τους με τη Δύση και με τα φιλολογικά ρεύματα της εποχής, καθώς και η οικονομική ανάπτυξη των νησιών θα βοηθήσουν πολύ στην καλλιέργεια των γραμμάτων και των τεχνών. Μάλιστα, στην Κέρκυρα θα ιδρυθεί το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο, η Ιόνιος Ακαδημία, όπου θα διδάξουν πολλοί επιφανείς λόγιοι.

Joseph Cartwright, 1820, Ιθάκη

Ο Σολωμός γεννιέται σε ένα πλουσιόσπιτο ευγενών, με πατέρα τον Κόντε Νικόλαο Σολωμό και μητέρα την υπηρέτρια ποπολάρα Αγγελική Νίκλη. Έχει δύο αδέρφια από τον προηγούμενο γάμο του πατέρα του, ένα κι από τους δύο του γονείς κι άλλον έναν θα αποκτήσει από τον επόμενο γάμο της μητέρας του.

Joseph Schranz, 1ο μισό 19ου αιώνα, Ζάκυνθος.

Μόλις επτά χρόνων ορφανεύει από πατέρα. Η μητέρα του ξαναπαντρεύεται κι ο μικρός φεύγει στην Ιταλία για σπουδές. Περνά δύσκολα χρόνια. Του λείπει το νησί του, η μητέρα του, η αγάπη της. Δυσανασχετεί στον ξένο τόπο. Έχει όμως ένα σύμμαχο: το δάσκαλό του Σάντο Ρόσι, που θα τον ακολουθήσει στην Ιταλία και θα τον βοηθήσει να προσαρμοστεί.

Σιγά σιγά, η ξένη χώρα γίνεται δεύτερη πατρίδα του. σπουδάζει στη Βενετία, στην Παβία, με δασκάλους που τον θαυμάζουν για το ταλέντο του και του ανοίγουν νέους ορίζοντες. Αυτός ταξιδεύει, γνωρίζεται με αξιόλογους διανοητές, εμπνέεται από την όμορφη χώρα. Οι σπουδές, όμως, τελειώνουν και η νοσταλγία θα τον φέρει πίσω στην πατρίδα του. Το οικόσημο της οικογένειας Σολωμού [πηγή: Μουσείο Σολωμού & Επιφανών Ζακυνθίων]

Δέκα χρόνια θα μείνει στη Ζάκυνθο. Χρόνια γόνιμα για τον ποιητή, αν και στη Ζάκυνθο δεν υπάρχει η πνευματική άνθηση που έχει συνηθίσει. Μελετά την ελληνική γλώσσα, διαβάζει έργα της κρητικής λογοτεχνίας και γράφει λυρικά, ρομαντικά ποιήματα. Φροντίζει όμως και να διασκεδάζει με κοσμικές παρέες του νησιού.

Το 1821 θα σημαδέψει τον ποιητή. Ο αγώνας των σκλαβωμένων Ελλήνων τον εμπνέει, τον συγκινεί, τον ωριμάζει. Γράφει τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν, την ωδή Εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον, τη Γυναίκα της Ζάκυθος και σχεδιάζει το αξεπέραστο έργο του Ελεύθεροι Πολιορκημένοι.

Θεόδωρος Βρυζάκης, 1861, η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι [λεπτομέρεια].

Γράφει σε γλώσσα πλούσια, όμορφη και κυρίως κατανοητή από όλους. Γίνεται ένθερμος υποστηρικτής της δημοτικής. Η φήμη του απλώνεται παντού και κάνει τους συμπατριώτες του περήφανους. Άλλωστε, ο Σπυρίδων Τρικούπης – σπουδαίος πολιτικός, αλλά και ποιητής ο ίδιος – όταν τον συναντά, βλέπει ήδη στο πρόσωπό του τον εθνικό μας ποιητή.

Anton Schranz, μέσα 19ου αιώνα, άποψη της πόλης της Κέρκυρας από το Βίδο.

Τριάντα χρονών πια, μετακομίζει στην Κέρκυρα όπου ζει και ο ανθός της ελληνικής διανόησης. Θα βρει πολλούς καλούς φίλους. Η γνωριμία του με το μουσικό Νικόλαο Μάντζαρο θα είναι σημαντική. Το πάντρεμα της υψηλής ποίησης με τη μαγευτική μουσική κληροδοτείται σε μας με τον Εθνικό μας Ύμνο. Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Σολωμός γράφει, ξαναγράφει (συχνά πάνω στο ίδιο θέμα), πειραματίζεται, δεν ησυχάζει. Νικόλαος Χαλικιόπουλος-Μάντζαρος (1795 – 1872). Θεωρείται ο θεμελιωτής της "Επτανησιακής Μουσικής Σχολής". Έγραψε πολλά έργα, σπουδαιότερο των οποίων θεωρείται η μελοποίηση του 'Ύμνου εις την Ελευθερία' του Διονυσίου Σολωμού, της οποίας το 1865 η πρώτη στροφή της πρώτης μελοποίησής της (1829) καθιερώθηκε ως ο Εθνικός Ύμνος της Ελλάδος.

Ολοκληρώνει το ποίημα Λάμπρος και το μεγάλο έργο του Κρητικός. Βρίσκει στην ποίηση τη λύτρωση και την ευτυχία που του λείπουν στην προσωπική του ζωή.

Στην ουσία, είναι μόνος και βαθιά πληγωμένος από οικογενειακά προβλήματα. Ταλαιπωρείται από δίκες με τα αδέλφια του για περιουσιακά ζητήματα, αυτός που μόνο για τον πνευματικό πλούτο νοιάζεται. Θα βρει καταφύγιο στο ποτό, που γίνεται μόνιμος σύντροφός του ως το τέλος της ζωής του, στις 21 Φεβρουαρίου του 1857. κηδεύεται μεγαλοπρεπώς όπως του αρμόζει. Κι όμως! Ο ποιητής της ελευθερίας δεν θα προλάβει να δει τα Επτάνησα ελληνικά κι ελεύθερα …

Η Μηχανή του Χρόνου S05E18 Έξοδος του Μεσολογγίου

https://www.youtube.com/watch?v=AdkR1E9gaK0&t=450s