Ekologia Rodziny. Ekologiczna odnowa prokreacji

Książka Profesora Włodzimierza Fijałkowskiego stanowi cenny wkład w przy­bliżanie problematyki prokreacji i jej

Włodzimierz Fijałkowski

ekologicznej odnowy. Powinni z niej korzystać przede wszystkim nauczyciele, lekarze, ale także wszyscy zainte­re­so­wani ludzkim rozwojem. Można zatem żywić nadzieję, że lektura książki dobrze przysłuży się upowszechnianiu i głębszemu poznaniu pro­blematyki ludzkiej prokreacji widzianej oczyma współczesnego lekarza, a przedstawionej w duchu chrześcijańskiego personalizmu. (z przedmowy ks. prof. dr. hab. Krzysztofa Szczygła)

ISBN 978-83-89947-27-7

Ekologia rodziny

Włodzimierz Fijałkowski

Ekologia rodziny Ekologiczna Odnowa Prokreacji

Wydanie II poprawione

R ubi ko n Kraków 2011

Przedmowa Życie każdego człowieka stanowi bezcenne dobro, ponieważ jest jedynym i niepowtarzalnym darem Boga, Dawcy Życia. Życie ludzkie ma wielką wartość. Każdy z nas zaistniał dzięki stwórczej miłości Boga i od momentu poczęcia powołany jest do wieczystej komunii z Bogiem.

Jan Paweł II, Do Ruchów „Pro Vita” – 15.11.1991

Tak wielka wartość, jaką jest człowiek, wymaga odpowiedniej troski od poczęcia aż do biologicznej śmierci. Wszyscy – bo każdy z nas jest powołany do troszczenia się o życie ludzkie – muszą się do tego przygotować. To przygotowanie dokonuje się w rodzinie, bo każde dziecko nie tylko należy przyjąć, ale wychować i otoczyć opieką, aby mogło się wszechstronnie rozwijać.

Do tego wychowania potrzebna jest ludzka ekologia. Jest to tworzenie środowiska sprzyjającego rozwojowi osoby, a powstaje ono dzięki wspólnemu wysiłkowi wychowawczemu wszystkich ludzi.

Takie ekologiczne środowisko stwarza zdrowa rodzina – pierwsze środowisko, w którym człowiek przeżywa pierwsze doświadczenia, otrzymuje pierwsze nauki, tam spotyka się po raz pierwszy z prawdą i dobrem, uczy się kochać i być kochanym.

3

Ekologia rodziny Aby rodzina spełniała te zadania, musi znajdować się w centrum zainteresowania polityki społecznej. Musi być uznana za podstawową komórkę życia społecznego, otoczona opieką i powszechną życzliwością.

Każde dziecko winno być przyjęte z miłością, jako dar Boży, i otoczone miłością. Postrzeganie dziecka jako „agresora”, zakłócającego rozumiany egoistycznie porządek społeczny, jest fałszywe.

Kultura śmierci, rozwijająca się współcześnie w niektórych społeczeństwach, przeciwstawia się prawu do życia niektórych ludzi, do życia w rodzinie i w społeczeństwie. Stwarza to niebezpieczeństwo negowania fundamentalnej dla wszystkich wierzących w Boga Ojca i Stworzyciela prawdy o tym, iż każda ludzka istota od chwili poczęcia jest osobą.

Książka Profesora dr. hab. med. Włodzimierza Fijałkowskiego „Ekologia rodziny. Ekologiczna odnowa prokreacji” wprowadza czytelnika w bardzo ważny problem w życiu człowieka, jakim jest prokreacja. Poza oczywistym miejscem rozważań, jakim są nauki biologiczne, medycyna szczególnie winna być przedmiotem nauk interesujących się człowiekiem, nie pomijając filozofii i teologii, pedagogiki i nauki o społeczeństwie.

Profesor Fijałkowski w sposób naukowy przedstawia problem prokreacji, jak należy ją interpretować i jak jej uczyć. W podtytule książki zawarta jest jej treść – „ekologiczna odnowa prokreacji”. Autor, przypominając o wartości życia ludzkiego w duchu chrześcijańskiego personalizmu, w sposób bardzo fachowy a zarazem jasny, rzeczowy i obiektywny przedstawia racje tego trudnego zagadnienia. Nadaje to jego wypowiedziom cechę autentyczności – za Profesorem stoi olbrzymia wiedza teoretyczna i doświadczenie zawodowe w tej właśnie materii. Takie stanowisko przekonuje czytelnika. Temat prokreacji był przez wielu przedstawiany nie zawsze fachowo, niekiedy z pewną dozą fanatyzmu, co pozostawiało wiele niedomówień. W tej książce spotykamy się z obiektywnym i naukowym przedstawieniem problemu.

4

Przedmowa Naturalne metody regulacji płodności w planowaniu rodziny są godne zaufania i przy prawidłowym stosowaniu skuteczne nawet w przypadkach zaburzeń cyklu miesięcznego, co udowodnili naukowcy. Ostatnie badania przyczyniły się do dokładniejszego poznania rytmów kobiecej płodności.

Naturalne metody regulacji płodności pozwalają na podejmowanie przez małżonków ważnych decyzji w sposób wolny i odpowiedzialny.

Ciało ludzkie traktowane jest jako podmiot działania, nie ma uprzedmiotowienia osoby. Ludzka płciowość jest traktowana integralnie.

Rozdzielenie różnych jej aspektów w konkretnym akcie prowadzi do traktowania ciała jako przedmiotu, a w ten sposób zaprzecza się istotnym wartościom międzyosobowej relacji w akcie małżeńskim. Człowiek stanowi zawsze podmiot działania i nie może być „używany” jako „przedmiot”. Burzy to jedność osobową duszy i ciała, uderza w samo dzieło stwórcze Boga w najgłębszym powiązaniu natury i osoby (Famil. Cons. 32).

Stosowanie naturalnych metod regulacji płodności niesie za sobą styl życia powodujący uwolnienie par małżeńskich od pewnych uwarunkowań kulturowych czy ekonomicznych, które narzucają programy planowania rodziny. Metody naturalne nie „używają” środków farmakologicznych (hormony) i nie zakłócają naturalnych procesów prokreacyjnych. Zaburzenia hormonalne, występujące jako uboczne działania stosowania leków, stanowią niekiedy trudny problem terapeutyczny.

Naturalna regulacja płodności jest alternatywą dla antykoncepcji, aborcji i sterylizacji. Wynika ona z prawdy o człowieku i dlatego też spotyka się z poparciem etyki katolickiej. Stanowi harmonijne połączenie wymogów stawianych metodom naukowym z etycznymi warunkami miłości małżeńskiej. Kościół Katolicki dopuszcza stosowanie tych metod przez wiernych, mogą bowiem istnieć obiektywne przyczyny ograniczające liczbę potomstwa, gdy małżonkowie mają ku temu ważne powody. Umożliwia im to postępowanie odpowiadające godności miłości małżeńskiej. Papież Jan Paweł II zachęca małżonków do

5

Ekologia rodziny bardziej zdecydowanego i systematycznego wysiłku zmierzającego do poznania i stosowania metod regulacji płodności (Famil. Cons. 35).

Książka Profesora Włodzimierza Fijałkowskiego stanowi cenny wkład w przybliżanie problematyki prokreacji i jej ekologicznej odnowy. Powinni z niej korzystać przede wszystkim nauczyciele, lekarze, ale także wszyscy zainteresowani ludzkim rozwojem. Można zatem żywić nadzieję, że lektura książki dobrze przysłuży się upowszechnianiu i głębszemu poznaniu problematyki ludzkiej prokreacji widzianej oczyma współczesnego lekarza, a przedstawionej w duchu chrześcijańskiego personalizmu.

Kraków, 25.04.2001

6

Ks. prof. dr hab. Krzysztof Szczygieł

Wprowadzenie Współczesny kryzys ekologiczny jest kryzysem etycznym.

Julian Aleksandrowicz

Obecnie nie do pomyślenia jest podjęcie tematu współżycia seksualnego i rodzicielstwa bez odniesienia do antykoncepcji, czyli do sposobów i środków służących ubezpładnianiu się. Można odnieść wrażenie, że współczesny człowiek nie potrafi już żyć jako istota z natury płodna. Aby żyć, musi się ubezpłodnić. Czasem ktoś – uśmiechając się bezradnie – wspomni o jakimś „kalendarzyku”, ale czym prędzej dodaje, że to nie skutkuje. Czymś niepojętym wydaje się proste stwierdzenie, że człowiek jako istota płciowa powinien chcieć przeżywać swą egzystencję zgodnie z wymogami ekologii.

PŁEĆ I EKOLOGIA. Powiązanie obu tych słów dla wielu może być zaskakujące, w każdym razie nie takie oczywiste. Czym zajmuje się ekologia? Jest to nauka o powiązaniach i zależnościach między organizmami a środowiskiem ich życia. Płciowość stanowi część (dodajmy, ważną) środowiska wewnętrznego osoby ludzkiej. Człowiek przeżywa swą egzystencję w środowisku otaczającym go, utworzonym przez przyrodę nieożywioną i ożywioną.

7

Ekologia rodziny Od dawna jesteśmy świadkami, a wielu z nas czynnymi uczestnikami wielu działań mających na celu ochronę środowiska życia: powietrza, gleby i wód. Najwyższy czas, by proporcjonalną część energii skierować także na zachowanie ekologicznej czystości tej części wewnętrznego środowiska człowieka, która wiąże się ściśle z przekazywaniem życia, z ciągłością pokoleń.

W skali światowej występują dwa przeciwstawne programy dotyczące prokreacji. Jeden z nich: Program Kontroli Urodzeń (Birth-Control) jest programem antyekologicznym, drugi: Program Naturalnego Planowania Rodziny jest dobrze osadzony w ekologii dzięki odniesieniu do obiektywnych praw przyrody. Respektowanie prawa naturalnego z równoczesnym spełnianiem wymogów ekologicznych związanych z rozrodczością ukazuje spójność ekologii z etyką.

Istotna odrębność obydwu programów wyraża się w tym, że jeden z nich kształtuje postawę lęku przed płodnym współżyciem, oferując środki „zabezpieczające”, drugi uzdalnia do zachowania postawy otwartej na życie z równoczesną zdolnością odpowiedzialnego „zagospodarowania” płodności.

Cywilizacja współczesna stawia przed światem medycznym oraz przed różnymi stowarzyszeniami, organizacjami rządowymi i pozarządowymi konieczność samookreślenia się: czy w konkretnych działaniach opowiada się za kulturą życia czy też za kulturą śmierci. Ci, którzy zdecydowali się służyć życiu muszą sobie uświadamiać, że płyną pod prąd. Z doświadczeń kajakowych wiem, że płynąc pod prąd trzeba dobrze znać swój własny nurt, by nie zboczyć z wytkniętej trasy i nie rozminąć się z celem. Doświadczenie to znalazło oddźwięk w całym moim życiu.

Na wielu odcinkach działań medycyny podejmuje się prace mieszczące się w nurcie prokreacji ekologicznej. Jednakże brak wyraźnego powiązania między nimi nie daje pełnego obrazu systemowej całości.

Tymczasem zachodzi pilna konieczność ostrego odgraniczenia działań pro- i antyekologicznych. Stąd pomysł przedstawienia w zarysie

8

Wprowadzenie integralnego programu zadań realizowanych w dziedzinie prokreacji w myśl założeń ekomedycyny. Poznanie całokształtu tych zadań i zwrócenie uwagi na ich merytoryczne uzupełnianie się doda ducha tym, którym przyświeca świadomość ekologiczna. Atrakcyjność programu prokreacji w zgodzie z naturą powinna przyciągnąć osoby z pogranicza, ulegające niezdrowym kompromisom.

9

III. Dziewictwo

Czystość jako STYL ŻYCIA odnosi się do wszystkich ludzi, obejmuje dzieci, młodzież, dorosłych i osoby w podeszłym wieku. Dziewictwo oznacza STAN. Pełni ono ważną funkcje w biologicznym, psychicznym i duchowym rozwoju człowieka. Gdy nadejdzie czas określenia drogi powołania (myślę, że głęboki sens ma założenie, że każdy człowiek może odkryć swoje powołanie), dziewictwo opromieni swym blaskiem celibat bądź zasili swą czystością małżeństwo.

DZI E W I C T W O Stan fizycznie nienaruszonej intymności.

Obejmuje dzieci i młodzież.

Modelowo trwa do czasu określenia drogi powołania.

czystość

maŁŻeństwo =

styl Życia

¡

¡

celibat

Wstydliwość, idąca w parze z wiedzą o płciowości, to naturalna osłona sfery intymnej.

18

III. Dziewictwo Przyrodniczo rzecz ujmując, zachowanie nienaruszonej sfery intymnej stanowi czynnik ochronny przed niezamierzonym, przedwczesnym i nieodpowiedzialnym podjęciem funkcji prokreacyjnej. Z drugiej strony, jedynie w warunkach zachowanego dystansu fizycznego może rozwinąć się dialog zajmujący ważną pozycję w koegzystencji obu płci.

Dialog ten warunkuje odpowiedzialne i dobrze rokujące kojarzenie się par w perspektywie utrzymania stałości i wyłączności więzi. Niezawodna i wypróbowana więź między rodzicami jest wartością, która dla dzieci jest czymś najważniejszym. Tę więź można porównać do szczelności i dobrego umocowania dachu osłaniającego wnętrze domu od ulewy, wichru, czy śnieżnej zamieci. Tylko taki dom zapewnia poczucie bezpieczeństwa, tylko wtedy MIŁOŚĆ naprawdę jest kochana.

Zachowanie dziewictwa w wieku dojrzewania jest wymogiem ekologicznym. W tej fazie życia układ immunologiczny (odpornościowy) nie jest przystosowany do ochrony organizmu przed inwazją zakażeń przenoszonych drogą płciową. Zdolność ta wykształca się stopniowo. Do czasu osiągnięcia pełnej dojrzałości funkcja ochronna przypada właśnie dziewictwu. Ono samo posiada również naturalną osłonę w postaci wstydliwości, która chroni przed nieodpowiedzialnym naruszeniem sfery intymnej, sprzyja zachowaniu fizycznego dystansu. Wstydliwość jest osłoną natury duchowej: pozostaje niewidoczna dla oczu, ale daje się wyraźnie wyczuwać; oddziałuje na drugą osobę, wpływa na jej zachowanie się. Wstydliwość nie wywodzi się z lęku przed płciowością, natomiast wyraża respekt przed nią, wrażliwość i pietyzm, jaki rodzi się w zetknięciu z sacrum.

Dziewictwo się nie przeżyło. Odwrotnie, obecnie na nowo przechodzi swój renesans. Zgubne skutki tzw. rewolucji seksualnej lat sześćdziesiątych XX wieku ukazały zaprzepaszczoną wartość dziewictwa w okresie dojrzewania. Amerykańskie czasopismo medyczne JAMA doniosło jesienią 1998 roku o stopniu rozprzestrzenienia się zakażeń chlamydią wśród młodocianych. W rejonie przeprowadzonych badań, tj. w Baltimore, Maryland, częstość zakażeń wśród 14-latek wyniosła

19

Ekologia rodziny 27,5% populacji dziewcząt. Obecnie chlamydia jest w USA najbardziej rozpowszechnionym zarazkiem. Rocznie przybywa w tym kraju 4 miliony nowych zakażeń, co kosztuje społeczeństwo 2,4 mld dolarów. Dla uzupełnienia statystyki trzeba dodać, że co dziesiąta zarażona kobieta pozostanie niepłodną.

Renesans dziewictwa ma charakter zjawiska powstałego na zasadzie odbicia się od dna. W USA zauważono, że w ostatnim dziesięcioleciu obniża się stopniowo liczba ciąż u młodocianych. Skutkuje to mniejszą liczbą porodów oraz aborcji. Dr John Willke opublikował w 1998 roku wyniki badań pozwalających na wykrycie przyczyn zaistniałej sytuacji.

Wywiady przeprowadzone w szkołach średnich wykazały, że większość młodzieży opowiada się za zachowaniem dziewictwa. Równocześnie zanotowano obniżenie się popytu na tabletki hormonalne w kioskach przyszkolnych: w 1982 roku nabywało ją 60% nastolatek, zaś w 1995 roku 20%, a więc trzykrotnie mniej. Zestawienie obu współistniejących czynników: znacznego zmniejszenia się stosowania tabletki hormonalnej oraz spadku liczby ciąż świadczy wymownie, że to restytucja dobrych obyczajów, a nie pigułka chroni przed nieodpowiedzialnymi zachowaniami młodzieży i przed aborcją stanowiącą pokaźny odsetek tych zabiegów wykonywanych w całej populacji kobiet.

Czystość niesie ze sobą wyzwanie do rozwinięcia aktywności w przeżywaniu płci. Przejawy witalności sfery seksualnej domagają się wprost zaangażowania twórczej energii w relacjach z płcią odmienną. Nie ma tu miejsca na bierność czy też na uniki dyktowane lękiem.

Równocześnie zachodzi konieczność świadomego i zdecydowanego odcięcia się od wszelkich form dopingu w postaci pornografii, ekscytujących filmów, agresywnej muzyki. Pracy nad sobą, jak również wszelkiej twórczości sprzyja zachowanie w sobie strefy ciszy.

20

Spis treści Przedmowa

3

Wprowadzenie

7

I. Rys historyczny II. Czystość

10 14

III. Dziewictwo

18

IV. Wychowanie do integracji seksualnej

21

V. Naturalne planowanie rodziny VI. Profilaktyka prekoncepcyjna

27 37

VII. Ochrona ciąży ochroną macierzyństwa

41

VIII. Pedagogika prenatalna

45

50

IX. Przysposobienie do naturalnego porodu X. Przygotowanie do ról rodzicielskich XI. Poród naturalny

55 58

XII. Ekologiczne karmienie

65

XIII. Dwurodzicielstwo od poczęcia

71

XIV. Sytuacja demograficzna na przełomie XX i XXI wieku

75

XV. Perspektywy prokreacji ekologicznej u progu XXI wieku

79

XVI. Słownik wyrazów i zwrotów stosowanych w reprodukcji nieekologicznej

85

XVII. Program prokreacji ekologicznej

92

Nota biobibliograficzna

96

Literatura

99

102

103

Książka Profesora Włodzimierza Fijałkowskiego stanowi cenny wkład w przy­bliżanie problematyki prokreacji i jej

Włodzimierz Fijałkowski

ekologicznej odnowy. Powinni z niej korzystać przede wszystkim nauczyciele, lekarze, ale także wszyscy zainte­re­so­wani ludzkim rozwojem. Można zatem żywić nadzieję, że lektura książki dobrze przysłuży się upowszechnianiu i głębszemu poznaniu pro­blematyki ludzkiej prokreacji widzianej oczyma współczesnego lekarza, a przedstawionej w duchu chrześcijańskiego personalizmu. (z przedmowy ks. prof. dr. hab. Krzysztofa Szczygła)

ISBN 978-83-89947-27-7

Ekologia rodziny