WĘDRUJĄC KU DOROSŁOŚCI Wychowanie do życia w rodzinie
1 ĆWICZENIA LICEUM, TECHNIKUM, SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA
Wędrując ku Dorosłości Wychowanie do życia w rodzinie dla uczniów klasy 1 liceum ogólnokształcącego, technikum, szkoły branżowej I stopnia autorzy: Barbara Charczuk, Magdalena Guziak-Nowak, Teresa Król, Jolanta Tęcza-Ćwierz
Ćwiczenia 1
© Copyright 2019 by Katarzyna Król Wydawnictwo i Hurtownia Rubikon
Redakcja: Teresa Król Adiustacja: Anna Grochowska-Piróg Korekta: Maria Wyrwa Projekt graficzny i skład: Marcin Nowak Zdjęcia: www.123rf.com
ISBN 978-83-65217-41-7 Katarzyna Król Wydawnictwo i Hurtownia Rubikon ul. Na Leszczu 17, 30-376 Kraków tel. 12 398 18 43, fax. 12 398 18 44 www.KsiegarniaRubikon.pl REGON 351450547, NIP 944-147-11-82
Książka, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. A kopiując ją, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo! Polska Izba Książki Więcej o prawie autorskim na www.legalnakultura.pl
Spis treści
1. Relacje. Największe bogactwo
2. Dorastanie. Kim jestem?
10
3. Umysł. Fascynująca zagadka
16
4. Emocje i uczucia. By życie miało kolor
21
5. Komunikacja. W stronę porozumienia
26
6. Moralność. Odpowiedzialność i zasady
32
7/8. Płeć. Prezent do rozpakowania Lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców
9. Kobiecość – męskość. Różnice i komplementarność
5
37
42
10/11. Zakochanie. I co dalej? Lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców
47
12/13. Integracja seksualna. Dojrzała płciowość Lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców
51
14/15. Inicjacja seksualna. Kiedy i z kim? Lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców
57
16/17. Miłość do samego siebie. Nie daj się skrzywdzić 62 Lekcja z podziałem na grupy dziewcząt i chłopców
18. Cyfrowe objęcia. Internet, smartfony, gry
70
19. Kochasz życie? Nie bierz
77
3
Niektóre fragmenty ćwiczeń zostały wyróżnione za pomocą piktogramów (powtarzających się obrazków): Istotne treści, warte zapamiętania
1
Numery ćwiczeń do wykonania lub pytania, na które trzeba odpowiedzieć
1
Relacje. Największe bogactwo
Notatki:
Wychowanie do życia w rodzinie (WDŻ) to przedmiot, z którego nauczyciele nie stawiają ocen i nie robią kartkówek. To zajęcia wyjątkowe, podczas których możesz swobodnie porozmawiać o miłości i seksualności, relacjach osobowych, o przyszłych planach związanych z małżeństwem i rodziną, którą być może kiedyś założysz. Zajęcia WDŻ inspirują do rozmów i zastanowienia się nad tym, jak chcę, by wyglądał mój związek z drugą osobą? Kiedy jest najlepszy czas na inicjację seksualną? Dlaczego w życiu spotykamy się z konfliktami i kryzysami? To także możliwość rozmów o rozwoju osobistym, marzeniach i pomysłach na życie.
Ja, my, inni „Nikt nie jest samotną wyspą” – ten słynny cytat Johna Donne’a doskonale oddaje sens naszego istnienia i potrzebę życia w społeczeństwie. Od samego dzieciństwa jesteśmy kształtowani przez naszych rodziców, bliskich, szkołę, przyjaciół, a nawet obcych ludzi. Tylko w społeczeństwie rozwijamy się
5
i podlegamy oddziaływaniom, które nas formują. Sami również wpływamy na innych. Współczesny świat wzywa do bycia niezależnym, do autonomii i realizacji siebie. Ważne, by inni nie naruszali naszej przestrzeni życiowej oraz naszych praw. Zabezpieczamy swoje komputery, smartfony, mieszkania. Izolujemy się, wmawiając sobie, że nikogo nie potrzebujemy do szczęścia. Czy rzeczywiście? Ernest Hemingway w powieści Komu bije dzwon pisał: „Każdy powinien mieć kogoś, z kim mógłby szczerze pomówić, bo choćby człowiek był nie wiadomo jak dzielny, czasami czuje się bardzo samotny”. Wspólnota, którą tworzymy z innymi, jest potrzebna na każdym etapie naszego rozwoju. Wymaga przezwyciężania egoizmu i zamknięcia w sobie, a z drugiej strony bliskości, którą tworzymy przez więzi międzyosobowe. Zwłaszcza młody człowiek przeżywa boleśnie wszelkie formy odrzucenia i brak więzi z grupą. Czasami dla zdobycia uznania jest w stanie wiele poświęcić, zmienić lub wytrzymać.
Potrzeba miłości Fundamentem wychowania jest wychowanie do miłości. Być człowiekiem to przede wszystkim „umieć kochać”. Ta umiejętność stwarza kolejnym pokoleniom możliwość budowania dobrych więzi międzyludzkich, na których opiera się każda relacja. Miłość jest naszą pierwszą potrzebą, choć na różnych etapach życia przeżywamy ją i próbujemy zaspokoić na różne sposoby. Niemowlę czuje się kochane, kiedy ma pełny brzuszek i czystą
6
pieluchę. Małe dziecko zaspokaja swoją potrzebę miłości wtedy, gdy rodzice są dla niego dostępni, czyli szybko reagują na jego prośby. „Dowodem miłości” dla nastolatka będzie np. okazywane mu zaufanie i coraz większa samodzielność, na którą pozwalają rodzice. Jeszcze inaczej rozumieją miłość dorośli czy osoby w podeszłym wieku. Jednak bez wątpienia poczucie miłości i akceptacji jest czymś koniecznym do rozwoju na każdym etapie życia. Miłość to o wiele więcej niż uczucia – te bywają ulotne. Miłość to postawa wobec drugiego człowieka, będąca wynikiem namysłu: „Tak, chcę kochać tę osobę”. Choć brzmi to mało romantycznie, miłość jest więc decyzją: „Decyduję, że będę cię kochać. W zdrowiu i chorobie. W radości i smutku. Także wówczas, kiedy mnie zdenerwujesz albo zranisz”. Miłość to nie tylko patrzenie sobie w oczy i niezwracanie uwagi na upływający czas. Miłość to ciężar, który sami – z ochotą i pełną świadomością – wkładamy na własne barki. To słodki ciężar odpowiedzialności za drugiego człowieka.
Koledzy i przyjaciele Zacznijmy od banalnego stwierdzenia: koledzy i koleżanki odgrywają dużą rolę w naszym życiu i mają na nas wpływ. Często te relacje są ważne, nawet jeśli nie są głębokie (trudno mieć głębokie relacje z pięcioma koleżankami równocześnie). To naturalne, że na przykład w klasie z niektórymi kolegami czy koleżankami macie bardziej serdeczne stosunki. Codzienne wspólne przebywanie na lekcjach powoduje, że ci, których na początku roku szkolnego jeszcze nie znaliście, z czasem stają się mniej obcy. Niektórzy okazują się pomocni, interesujący, inni denerwujący czy wręcz nieznośni. Czasem po lekcjach zaproponują wyjście do kina, na basen czy na kręgle albo pogaduchy na tematy zwykle krążące wokół szkoły, lekcji i nauczycieli. Dobre relacje w klasie wpływają nie tylko na ogólną atmosferę, ale także
7
na efektywność nauki. Warto więc o nie zadbać. Gdy klasa jest zgrana i obowiązuje w niej zasada „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”, wówczas łatwiej przetrwać niejedną sytuację kryzysową. A czym jest przyjaźń? Czym się różni od koleżeństwa? Przyjaźń to bliska relacja z drugim człowiekiem, oparta na szacunku i wspólnych ideałach. Być czyimś przyjacielem oznacza być przy jaźni, czyli blisko czyjejś świadomości, myśli, pragnień, potrzeb. Przyjaźń to więcej niż koleżeństwo, a mniej niż miłość. Budowanie takiej relacji jest czaso- i pracochłonne. Przyjaciel pragnie mojego dobra, ma dla mnie czas. Akceptuje mnie ze wszystkimi wadami i zaletami, ale jednocześnie nie zgadza się na moją bylejakość, tylko mobilizuje do pracy nad sobą. Przyjaźń to głęboka, wyjątkowa więź łącząca dwoje ludzi. To coś naprawdę cennego, co nie zdarza się często.
Klasowy kontrakt
1
Zasady pracy na lekcjach WDŻ: • Wypowiadam się rzeczowo i na temat. • Unikam słów „zawsze”, „nigdy”, „wszyscy” itp. • Nie przerywam wypowiedzi drugiej osoby. • Przestrzegam zasady poufności. Do tej listy zasad dołączcie swoje propozycje. Ustalcie je podczas klasowej debaty i zapiszcie poniżej:
8
2
Oczekiwania Zastanówcie się, o czym chcielibyście porozmawiać na zajęciach WDŻ, które zagadnienia uważacie za ważne i warte omówienia. Swoje propozycje przedstawcie na forum klasy.
3
Relacje Uzupełnij poniższy tekst. Potrzebne wyrazy znajdziesz w ramce. wdzięczność, empatii, czasu, więzi, miłość, zaufanie, życzliwość, egoizmu
Istotą budowania relacji jest , , . Człowiek nie może żyć bez miłości, chociaż inny rodzaj więzi łączy nas z rodzicami, rodzeństwem czy przyjaciółmi. Życie we wspólnocie wymaga też poświęcenia
dla innych. To fundament jakichkolwiek więzi i miłości.
Nie wystarczy jednak zwykła obecność, chodzi o prawdziwe międzyosobowe. Tworzenie właściwych relacji wymaga przezwyciężania i dużą dozę . Ważna jest również za dobro, życzliwość i pomoc.
9
WĘDRUJĄC DOROSŁOŚCI
KU
Wychowanie do życia w rodzinie
PODRĘCZNIK
1
LICEUM, TECHNIKUM, SZKOŁA BRANŻOWA I STOPNIA