Aanpak van accommodatie bij overmatige angsten en zorgen
Dr. Pieternel Dijkstra
Accommodatie (‘Enabling ’)
een naaste van de client vertoont gedrag of een verandering in routine met als doel angst en onzekerheid bij de client te voorkomen of verminderen (Fischer & Baucom, 2018).
Overmatige angst en zorgen
GAD, sociale angststoornis, OCD, depressie, etc.
2 gedragingen (Mahoney et al., 2016):
• Vermijdingsgedrag: enge situaties uit de weg gaan, beslissingen uitstellen.
• Veiligheidsgedrag: overmatig checken, overmatige voorbereiding/planning, geruststelling vragen.
Voorbeelden
I.z.a. geruststellen, taken of verantwoordelijkheden uit handen nemen, routines aanpassen, gevoelige zaken en onderwerpen uit de weg gaan, etc.
Accommodatie
• Korte termijn:
• reduceert stress
• Lange termijn:
• werkt belonend, zal daardoor de volgende keer weer worden vertoond
• houdt vermijding- en veiligheidsgedrag in stand.
• Intolerantie voor onzekerheid blijft bestaan
• Men leert niet om met die intolerantie om te gaan
Accommodatie:
• Daarom dus familieleden/naasten betrekken bij therapie
Ook:
• Ondergraaft motivatie om in therapie te gaan
• De omgeving lijdt onder accommodatie
Waarom accommoderen mensen?
• Geeft even een opluchting:
• Goede bedoelingen/uiting liefde: client ontlasten en helpen
• Conflictvermijding: toegeven
• Gebrekkige tolerantie voor angst client. Eigen stressreductie.
Waarom accommoderen mensen?
• Goede bedoelingen
> psycho-educatie
• Conflictvermijding
> gesprekstechnieken aanleren
• Gebrekkige tolerantie voor angst client
> exposure aan ongemak.
Context accommodatie
• Kind als client. Ouder accommodeert.
• Partners.
1. Accommodatie stoppen
2. Accommodatie ombuigen naar partnergedrag dat therapiedoelen helpt bereiken
Partner-assisted therapy werkt beter dan zonder partner. Partner schuift aan bij bepaalde sessies.
In deze uitzending
Casus Aerjen en Bram. Aerjen heeft last van overmatige angsten en zorgen en is in therapie. Hij heeft een aantal sessies gehad waarin gewerkt is aan irrationele gedachten over de angst. Maarten is nu voor de eerste keer mee naar therapie. Hij heeft thuis al een folder over de gegeneraliseerde angststoornis gelezen en weet wat dat is.
Fragment 1: psycho-educatie over accommodatie
Fragment 2: verminderen geruststellingen (veiligheidsgedrag)
Fragment 3: partner helpt bij exposure aan enge situatie
Fragment 1: Psycho-educatie over accommodatie
Hier de figuur van de functie-analyse (wordt in het rollenspel gebruikt)
Hier checklist accommodatie (wordt in het rollenspel gebruikt)
Uitleg vooraf aan fragment 2
Voortdurend bevestiging vragen:
• Werkt niet: client heeft de informatie al. Wil het steeds opnieuw horen. Accommodatie: gerust stellen.
• Grijpt sterk in op onderlinge relatie
Vragen om geruststelling lokt vaak geruststelling uit bij omgeving.
• Op korte termijn vermindert de stress. Geruststelling werkt belonend waardoor vraaggedrag blijft bestaan.
• Op lange termijn blijft angst bestaan > er verandert niks aan de intolerantie voor onzekerheid.
Aanpak
• Stoppen met geruststellen > extinctie vraaggedrag • Niet reageren
• Neutrale opmerking maken met als boodschap dat je niet geruststelt.
Alternatief
• Steun geven anders dan bevestiging, geruststellen of sussen.
• Onder vraag naar geruststelling gaat hulpvraag schuil. ‘Help me hier doorheen!’
• Helpen angst leren dragen.
• Versterkt tolerantie voor onzekerheid, waardoor de angst werkelijk minder kan verdwijnen.
• Samen met client en partner nagaan wat er gezegd zou kunnen
worden
Fragment 2: Verminderen vragen om geruststelling
Fragment 3: Verminderen vermijding
Hier opdrachtbeschrijving ‘samen een spannende situatie aangaan’
(wordt in rollenspel gebruikt)
En nog meer
• Maak nieuwe afspraken over de taakverdeling.
• Motief ‘uit liefde’: zoek samen naar nieuwe uitingen van liefde
Bronnen
• Baucom, D.H. et al. (2020). Treating relationship distress and psychopathology: A cognitive behavioral approach. Routledge.
• Fischer, M.S., & Baucom, D.H. (2018). Couple-based interventions for relationship distress and psychopathology. In: J.N. Butcher & J.M. Hooley (Eds.), APA Handbook of Psychopathology (Vol. 1; pp.661-686). American Psychological Association.
• Lebowitz, E.R., & Omer, H. (2013). Appendix One: Family Accommodation Scale — Anxiety (FASA). Geraadpleegd op 1 september 2021 op: https://doi.org/10.1002/9781118589366.app1
• Mahoney, A.E.J., et al. (2016). The Worry Behaviors Inventory: Assessing the behavioral avoidance associated with generalized anxiety disorder. Journal of Affective Disorders, 203, 256-264.
• Neal, R.L., & Radomsky, A.S. (2019). What do you really need? Self- and partner-reported intervention preferences within cognitive behavioural therapy for reassurance seeking behaviour. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 48, 25-37.
• Neal, R.L., & Radomsky, A.S. (2019). How do I say this? An experimental comparison of the effects of partner feedback styles on reassurance seeking behaviour. Cognitive Therapy and Research, 43, 748-758
• Radomsky, A.S. et al. (2021). The Covert and Overt Reassurance Seeking Inventory (CORSI): Development, validation and psychometric analyses. Behavioural and Cognitive Psychotherapy, 49, 3-20.