Inzet Vewin verkiezingsprogramma’s
SAMEN AAN DE SLAG VOOR ONS DRINKWATER!
Dat er altijd water uit de kraan komt lijkt vanzelfsprekend, maar dat dreigt steeds minder het geval te zijn. De beschikbaarheid, benutbaarheid en kwaliteit van drinkwaterbronnen – grond- en oppervlaktewater –staan steeds meer onder druk.
1. Waarborg de leveringszekerheid van drinkwater via het Actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen 20232030. Alle betrokken partijen moeten de gemaakte afspraken met spoed oppakken.
2. Neem extra maatregelen om de doelen van de Kaderrichtlijn Water voor de drinkwaterbronnen te halen en pak PFAS-lozingen aan. Wat niet in de drinkwaterbronnen terechtkomt, hoeven de drinkwaterbedrijven er ook niet uit te halen.
3. Verduidelijk dat de wettelijke leveringsplicht en zorgplicht gelden voor huishoudens én bedrijven die drinkwaterkwaliteit nodig hebben.
4. Kom snel met structurele oplossingen die voorzien in voldoende financieringsruimte voor de sterk stijgende investeringen.
5. Zet samen de schouders onder drinkwaterbesparing, een gezamenlijke inzet is nodig van de drinkwatergebruikers ‘huishoudens en bedrijven’, overheden, drinkwaterbedrijven en andere betrokkenen.
Lees hier de volledige inzet van Vewin:
Lijsttrekkers aan het woord
In de komende regeringsperiode moeten belangrijke beslissingen worden genomen op het gebied van drinkwater in Nederland. Waterspiegel vroeg de lijsttrekkers naar hun visie op het belang van schoon en voldoende drinkwater.
Voldoende financiële ruimte
Voor de uitbreiding van de zuiveringsinstallaties en het drinkwaternet is veel geld nodig. Hoe ziet NWB Bank de investeringsbehoefte van de sector voor de komende tijd? 16
4
Nu actie nodig
De grootste uitdagingen voor de drinkwaterbedrijven zijn: kwaliteit van de bronnen, waterbeschikbaarheid en financiering van investeringen. 10
Aandacht voor urgentie van drinkwaterbeschikbaarheid
In het rapport ‘Drinkwater onder druk’ keek de Algemene Rekenkamer naar de haalbaarheid van de besparingsdoelen die IenW heeft gesteld voor drinkwater. En de Rekenkamer heeft meer kritische noten te kraken.
18
Inhoudsopgave
Verder in dit nummer
Duurzaam 9 - Unie van Waterschappen: Sander Mager 20
VEMW: Roy Tummer 22 - De drinkwaterplek van Huub Koper 24
Talkshow Drinkwateragenda 26 - Achterspiegel 28
Verkiezingen 2025
Lijsttrekkers aan het woord
De drinkwatervoorziening in Nederland is van groot belang voor de volksgezondheid en is top-vitaal. Het drinkwater in Nederland
behoort tot de top van de wereld en wordt goed, lekker – zonder chloor – en duurzaam bij iedereen thuis afgeleverd.
Tegelijk heeft de drinkwatersector te maken met een aantal uitdagingen: de nieuwe bronnen om aan de groeiende vraag naar drinkwater te voorzien, komen niet snel genoeg beschikbaar en de kwaliteit van de bronnen wordt bedreigd door verontreinigingen uit de landbouw, industrie en huishoudens.
Belangrijke beslissingen
In de komende regeringsperiode moeten belangrijke beslissingen worden genomen op het gebied van drinkwater in Nederland. Met de verkiezingen op komst is Waterspiegel daarom benieuwd naar hoe de lijsttrekkers van de belangrijkste politieke partijen kijken naar het belang van schoon en voldoende drinkwater. Wij stelden hen steeds dezelfde drie vragen:
• Hoe omschrijft u het drinkwater dat bij u uit de kraan komt?
• Wat roept drinkwater bij u op?
• Waterbesparing wordt steeds belangrijker: hoe bespaart ú drinkwater?
‘H
et voelt heel normaal om de kraan open te draaien en schoon drinkbaar water te hebben. Toch staat die vanzelfsprekendheid fors onder druk, door vervuiling met PFAS en landbouwgif en door toenemende droogte. Daarom is het cruciaal dat we onze waterbronnen beter beschermen en blijven strijden voor schoon oppervlakteen grondwater, zodat iedereen toegang houdt tot gezond drinkwater.’
‘Drinkwater roept bij mij vertrouwen en dankbaarheid op. Dat je elke dag zonder zorgen de kraan kunt opendraaien, zegt veel over ons land. Tegelijkertijd herinnert het me eraan dat we deze vanzelfsprekendheid moeten beschermen. Daarom wil ik dat we vervuiling stoppen, plastic en gifstoffen verbieden en droogte beter opvangen, zodat ook toekomstige generaties veilig drinkwater hebben.’
‘Thuis probeer ik simpelweg zuiniger te zijn: korter douchen, de kraan niet laten lopen en regenwater gebruiken in de tuin. Als iedereen zulke kleine stappen zet, scheelt dat enorm. Tegelijk moeten we als samenleving slimmer omgaan met water, bijvoorbeeld door meer regenwater vast te houden en grondwater beter te beschermen, zodat er genoeg schoon water blijft voor ons allemaal.’
Dilan Yeşilgöz-Zegerius, VVD
Frans Timmermans, GroenLinks-PvdA
‘V
eel Nederlanders zullen drinkwater zien als iets vanzelfsprekends dat altijd uit de kraan komt. Maar dat is het natuurlijk niet. We kunnen ons in Nederland wat de VVD betreft gelukkig prijzen met ons drinkwater, ik zie het als een basisvoorwaarde voor de gezondheid en veiligheid van Nederland. Als je je daar bewust van bent, ga je er vanzelfsprekend zuinig mee om.’
‘Bovendien is drinkwater ontzettend belangrijk voor onze economie. Van de landbouw tot de industrie, voor vele economische sectoren is een betrouwbare watervoorziening van groot belang.’
‘Overheden en drinkwaterbedrijven hebben dus een belangrijke verantwoordelijkheid om te blijven zorgen voor voldoende en schoon water uit de kraan, voor nu en voor toekomstige generaties. We moeten aan de slag om de groeiende vraag naar water in combinatie met de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te bieden. Dat doen we wat ons betreft door vergunningen voor nieuwe drinkwatervoorzieningen eenvoudiger te maken, hergebruik van water te stimuleren en strikt te handhaven om vervuiling van water tegen te gaan.’
‘H
et drinkwater uit mijn kraan in Deventer is schoon, helder en fris. Ik heb veel vertrouwen in onze drinkwatervoorziening en in het feit dat het waterleidingbedrijf Vitens zorgt voor schoon en veilig drinkwater.’
‘Drinkwater roept bij mij een gevoel van veiligheid op. En dankbaarheid dat wij in een land leven waar er dagelijks schoon drinkwater uit de kraan komt. Dat moeten we zo houden. Ik denk dat weinig mensen zich realiseren dat wij elke dag dankbaar mogen zijn dat we schoon drinkwater hebben. In veel landen is dat wel anders en is schoon water eerder een luxe.’
‘Ik heb een waterbesparende douchekop en gebruik de grote knop in de wc alleen als het nodig is. Als ik mijn tanden poets, laat ik het water niet stromen. Ik heb geen tuinsproeier de hele dag aan staan, ik probeer bij droogte de tuin niet meteen te sproeien, maar kijk het eerst een paar dagen aan. Bij de kleinere plantenborders gebruik ik bij voorkeur een gieter en ik ga pas sproeien als het voor de grotere stukken echt nodig is. Verder zet ik koffie met alleen de hoeveelheid water die ik nodig heb. Dus geen tien streepjes, terwijl ik maar twee koppen koffie drink.’
* (niet de lijsttrekker, wel de waterexpert op de kieslijst)
‘Het drinkwater in Nederland behoort tot de beste ter wereld. Ook in mijn woonplaats Alphen aan den Rijn in het Groene Hart. Maar de kwaliteit ervan wordt steeds meer bedreigd, onder meer door stoffen als pesticiden, medicijnresten en PFAS. En er is een tekort aan drinkwater door de groeiende vraag van huishoudens en bedrijven. We zullen dus veel zuiniger moeten worden op ons water.’
‘Drinkwater is essentieel, elke dag weer. We kunnen niet zonder: thuis niet en ook niet in de bedrijven. Drinkwater is in ons land relatief goedkoop, maar daardoor is er ook onvoldoende besef hoe kostbaar het eigenlijk is. En het wordt steeds schaarser. Daarom pleit het CDA voor een nationale drinkwaterstrategie en een stevige aanpak van vervuiling.’
‘Bewust omgaan met water wordt steeds belangrijker. Zelf doe ik dat door minder en korter te douchen, door in de zomer niet voor een korte tijd een heel zwembad te vullen, door niet de kraan door te laten lopen als daar niks mee gebeurt, door water op te vangen in de tuin, door het ecoprogramma van de vaatwasser te gebruiken, door goed te letten op lekkende leidingen e.d. Met z’n allen kunnen we veel doen en tientallen liters per dag besparen.’
Caroline van der Plas, BBB
René Vrugt, CDA*
‘Ons kraanwater is helder, fris en misschien wel het beste ter wereld. Maar dat is geen vanzelfsprekendheid. Nieuwe bronnen komen niet snel genoeg beschikbaar en vervuiling uit landbouw, industrie en huishoudens bedreigt de kwaliteit. Daarom zet D66 zich in voor slimme oplossingen en meer opslag van regenwater. Zo blijft schoon drinkwater toegankelijk voor iedereen, ook in de toekomst.’
‘Drinkwater is vrijheid en gezondheid. Het lijkt misschien gewoon, maar het is van onschatbare waarde. Iedereen verdient toegang tot schoon water. Maar terwijl de vraag groeit, blijven sommige partijen vasthouden aan landbouwpraktijken die onze bronnen vervuilen. Wij willen dat Nederland als écht waterland weer koploper wordt in schoon water. Door vervuiling strenger aan te pakken en water slimmer te gebruiken, houden we het veilig en bereikbaar voor iedereen.’
‘Qua waterbesparing let ik thuis op: korter douchen, regenwater gebruiken in de tuin. Maar de echte verandering vraagt om doorbraken in beleid. D66 wil, in tegenstelling tot een aantal andere partijen, wél eerlijke tarieven waarbij grootverbruikers meer betalen. Ook willen wij flink investeren in innovaties die water besparen. Zo voorkomen we verspilling en zorgen we dat schoon drinkwater beschikbaar blijft voor huishoudens, natuur en komende generaties.’
A‘ls Kamerlid heb ik ook ontwikkelingssamenwerking in portefeuille. Als ik na een werkbezoek in bijvoorbeeld een Afrikaans land weer thuiskom, besef ik temeer wat een zegen het is dat er in eigen huis elk moment van de dag schoon drinkwater is. We hebben werk te doen om te zorgen dat er schoon en voldoende drinkwater uit de kraan blijft komen, maar ik weet ook dat ons kraanwater zo goed gecontroleerd wordt, dat ik met alle vertrouwen mijn glas vul met kraanwater.’
‘Drinkwater is en blijft een eerste levensbehoefte. Ook al is het nu voor velen vanzelfsprekend dat er onbeperkt schoon water uit de kraan komt, we moeten wel alert blijven. Dat hebben de periodes met extreme droogte, die we de afgelopen jaren hebben gehad, wel laten zien. We moeten werk maken van waterbesparing, hergebruik van afvalwater, het beter laten infiltreren en vasthouden van regenwater, het aanboren van nieuwe bronnen en het beschermen van bronnen tegen vervuiling.’
‘De droogteproblematiek doet me steeds meer het belang van waterbesparing inzien. Het zijn volgens mij geen bijzondere dingen die ik thuis doe. We hebben een waterbesparende douchekop. Ik douche altijd kort. En ik let erop dat ikzelf en mijn gezinsleden de kraan niet onnodig laten lopen.’
Chris Stoffer, SGP
Rob Jetten, D66
Verkiezingen 2025
‘Het is eigenlijk heel bijzonder dat schoon water op alle momenten beschikbaar is, tegen lage kosten. Betaalbaar drinkwater beschouwen we als vanzelfsprekend. Dat besef je je des te beter als er zoals bij ons in het dorp soms een leidingbreuk is.’
‘Het is belangrijk dat water voor iedereen beschikbaar en betaalbaar blijft. Daarom moet drinkwatervoorziening in handen van publieke nutsbedrijven blijven. Toegang tot schoon drinkwater behoort tot één van de kerntaken van de overheid. Dit betekent ook dat de kwetsbare waterleidinginfrastructuur moet worden beschermd tegen (digitale) aanvallen en calamiteiten.’
‘Op het gebied van waterbesparing spoor ik mijn dochters aan om korter te douchen. Verder ben ik zeer terughoudend met het sproeien van de tuin en de vaatwasser gaat altijd op de zuinige stand.’
‘Na vakantie besef ik mij altijd weer hoe blij wij mogen zijn met het Nederlands kraanwater. Het smaakt fris en puur. Geen chloor, geen bijsmaak, gewoon zuiver en lekker. We vergeten soms hoe bijzonder het is dat dit elke dag zo uit de kraan stroomt. Tegelijk is het geen vanzelfsprekendheid, met de groeiende druk op de bronnen en vervuiling die op de loer ligt. Goed drinkwater is van levensbelang voor de volksgezondheid en verdient dus topprioriteit.’
‘Schoon drinkwater, rechtstreeks uit de kraan, staat in Nederland steeds meer onder druk. Verontreiniging door landbouw, industrie en huishoudens bedreigt onze drinkwaterbronnen en nieuwe bronnen voor drinkwater zijn niet snel genoeg beschikbaar. Het is daarom belangrijk om bewust om te gaan met het water en te zorgen voor duurzame oplossingen, zodat we in de toekomst kunnen blijven genieten van ons drinkwater. Waar wij om bekendstaan als Nederland, binnen en buiten Europa.’
‘Ik probeer kort te douchen, een aantal minuten is genoeg. Ook tijdens het tandenpoetsen doe ik altijd de kraan dicht, in plaats van dat ik deze laat lopen. Het zijn kleine aanpassingen die een grote impact kunnen hebben en uiteindelijk liters besparen. Maar tegen grootverbruikers valt door burgers niet op te besparen. Daarom wil Volt ook dat Tata Steel sluit en dat de heffingskorting van tafel gaat.’
Laurens Dassen, Volt
Eddy van Hijum, NSC
Duurzaam Zet samen in op drinkwaterbesparing
Bij de inzet voor de verkiezingen vanuit de drinkwaterbedrijven is ook aandacht voor drinkwaterbesparing. Naast het vergroten van het aanbod door het beschikbaar maken van meer bronnen voor drinkwater is het belangrijk bewust met drinkwater om te gaan.
In het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing zijn afspraken gemaakt over een daling van het drinkwatergebruik van 125 naar 100 liter per persoon per dag in 2035. Het inzetten van waterbesparende middelen kan daarbij helpen.
Een voorbeeld: wanneer een huishouden van vier personen overstapt op het gebruik van de kleine knop op de wc voor de kleine boodschap, gebruikt dat huishouden ca. 17.000 liter drinkwater minder per jaar. Dat is 12 liter minder per persoon per dag.
Bij het gebruik van een waterbesparende douchekop in plaats van een gewone douchekop bespaart zo’n huishouden ca. 19.000 liter drinkwater per jaar. Dat is 13 liter minder per persoon per dag. Bij het gebruik van een waterbesparende douchekop in plaats van een regendouche loopt de besparing zelfs op naar 33.000 liter per jaar, of 23 liter minder per persoon per dag.
Vewin staat achter de besparingsambities uit het Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing en roept op tot gezamenlijke inzet van overheden, bedrijven en burgers om waterbewust gedrag te stimuleren.
Oproep aan de politiek
‘Creëer meer ruimte voor onze nationale drinkwatervoorziening’
Arjan Driesprong (directeur Oasen), Joyce Nelissen (directeur-bestuurder WML) en Pieter Litjens (voorzitter Vewin): ‘Aandacht voor kwaliteit en beschikbaarheid van water én voldoende financieringsruimte’.
De tien Nederlandse drinkwaterbedrijven, verenigd in Vewin, voorzien ruim 8 miljoen huishoudens en bedrijven 24/7 van gezond, lekker en betaalbaar kraanwater.
Zij vervullen daarmee een vitale functie in de samenleving voor volksgezondheid, welzijn én welvaart. De grootste uitdagingen waar de drinkwaterbedrijven mee kampen, zijn: de kwaliteit van de bronnen, waterbeschikbaarheid en de financiering van essentiële investeringen. Drie waterprofessionals pleiten voor snelle actie van de politiek.
Investeringsruimte en leveringsplicht
In de Drinkwaterwet staat dat de openbare drinkwatervoorziening volksgezondheid, welzijn én welvaart dient. Dat betekent in de praktijk dat de drinkwaterbedrijven ervoor moeten zorgen dat op 8 miljoen adressen in Nederland 24/7 schoon en betaalbaar drinkwater uit de kraan komt. Joyce Nelissen, directeurbestuurder WML: ‘Dat gaat niet vanzelf: in het hele land werken duizenden waterprofessionals dag en nacht om de drinkwatervoorziening in goede banen te leiden. Het bestaande productie- en distributienetwerk moet onderhouden en vervangen worden. Tegelijkertijd is er intensievere zuivering nodig door de toenemende verontreiniging van onze bronnen én is een forse uitbreiding van het netwerk nodig in verband met de groei van het aantal woningen en de toenemende vraag door o.a. klimaatontwikkelingen.
Om dit alles te kunnen realiseren is veel geld nodig. De investeringsruimte van de drinkwaterbedrijven wordt grotendeels
Joyce Nelissen, directeur-bestuurder WML: ‘Pas de WACC-regelgeving aan om sterk stijgende investeringen mogelijk te maken’.
bepaald door de WACC, die aangeeft hoeveel vermogenskosten (rentekosten en resultaat) mogen worden doorberekend in het tarief aan de klant. ’Met een te lage WACC kunnen drinkwaterbedrijven onvoldoende cashflow (inkomsten of geleend geld) realiseren om de investeringen te financieren.’
‘De WACC is al lange tijd te laag voor de benodigde investeringen. De minister van IenW heeft deze rekenfactor na jarenlange dringende verzoeken van de sector voor de periode tot en met 2027 iets verhoogd. Dit is echter veel te weinig om de benodigde essentiële structurele en extra investeringen te financieren. Daarom pleiten de drinkwaterbedrijven voor oplossingen voor de lange termijn en dus voor een WACC-systematiek die beter aansluit op de context van de drinkwaterbedrijven om aan alle drinkwaterbehoeften van consumenten en bedrijven te voldoen.’
Wat is de WACC?
WACC staat voor ‘weighted average cost of capital’, ofwel de gewogen gemiddelde vermogenskostenvoet van het kapitaal van een organisatie. De WACC is een rekenfactor die aangeeft hoeveel de financiering van een organisatie kost. Door de WACC te maximeren, beperk je de ruimte van een bedrijf om inkomsten te genereren of geld te lenen, en dus om te investeren.
Leveringsplicht
De drinkwaterbedrijven hebben vanuit de Drinkwaterwet een wettelijke leveringsplicht. Maar inmiddels is de situatie rondom waterbeschikbaarheid in sommige regio’s zó nijpend dat de drinkwatervoorziening aan bedrijven soms in de knel komt. Nieuwe bedrijven kunnen niet worden aangesloten en bestaande zakelijke klanten kunnen geen uitbreiding van hun aansluiting krijgen. Nelissen: ‘We zien het risico dat zakelijke klanten in zulke gevallen waar mogelijk eigen voorzieningen gaan treffen. Dit schaadt het doelmatig zoetwaterbeheer, leidt tot onderbenutting van de publieke infrastructuur (met kostenafwenteling naar huishoudens) en levert risico’s op voor de waterkwaliteit. De drinkwatersector pleit ervoor om in de wet te verduidelijken dat drinkwaterbedrijven een brede leveringsplicht hebben, dus ook voor bedrijven die water van drinkwaterkwaliteit nodig hebben, en dat overheden een zorgplicht hebben die daarmee in verhouding is.’
Besparen
Tegelijkertijd zetten de drinkwaterbedrijven in op het verantwoord gebruik van drinkwater door bewustzijn te stimuleren en door het toepassen van het adagium: ‘Het juiste water, op de juiste plek, voor het juiste gebruik’. Nelissen: ‘Primair willen we waarborgen dat er voldoende drinkwater is voor alle functies in de samenleving. Daarom steunen wij een watertransitie die leidt tot een klimaatrobuust watersysteem. Maar het is goed om ook te kijken naar mogelijke besparingen bij consumenten en bedrijven. Daarom doen verschillende drinkwaterbedrijven bij hun zakelijke klanten waterscans, waarbij wordt gekeken naar potentiële besparingen. Bijvoorbeeld door voor bepaalde toepassingen alternatieve waterkwaliteit te gebruiken in plaats van drinkwater, of door de processen te optimaliseren waardoor minder water nodig is.’
Kwaliteit drinkwaterbronnen bedreigd
De kwaliteit van drinkwaterbronnen staat in toenemende mate onder druk en is de afgelopen jaren niet significant verbeterd. Verontreinigingen afkomstig uit de landbouw, industrie en huishoudens zorgen ervoor dat de kwaliteit van drinkwaterbronnen juist slechter wordt. Wat moet er volgens Arjan Driesprong, algemeen directeur van Oasen, gebeuren om dit tij te keren?
Driesprong: ‘Begin bij de bron! De kwaliteit van ons grond- en vooral ons oppervlaktewater is zorgelijk, dat is algemeen bekend. Deze beide bronnen voor de productie van drinkwater zijn te veel verontreinigd door verschillende stoffen. We praten hier al decennia over, maar er moet nu echt doorgepakt worden. De oorsprong van de verontreiniging wisselt: de industrie, de landbouw, het buitenland en de inwoners van Nederland zelf. Er is dus niet één oplossing voor alle problemen: per bron moet er op maat gehandeld worden. Dat betekent soms het actualiseren van een lozingsvergunning, beter handhaven, afspraken maken in de landbouw, de toelating van bestrijdingsmiddelen toetsen aan het drinkwaterbelang, overleggen met overheden in buurlanden en ga zo maar door. Er is nog heel wat nodig om in 2027 de kwaliteitsdoelen van de Kaderrichtlijn Water te behalen.’
‘Helaas is waterkwaliteit een breed probleem, waarvoor een integrale aanpak en de inspanning van heel veel partijen nodig is. De minister van IenW is stelselverantwoordelijk: hier komt de regelgeving vandaan, hier worden partijen aangespoord en gecontroleerd, en wordt het internationale overleg gevoerd. Maar uiteindelijk moeten alle partijen – decentrale overheden, bedrijfsleven, landbouw en consumenten – hun verantwoordelijkheid pakken. De drinkwaterbedrijven kunnen dit niet alleen oplossen. Wij zitten eigenlijk aan het einde van allerlei ketens die verontreiniging van gronden oppervlaktewater veroorzaken. Drinkwaterbedrijven zorgen niet voor toelating van chemische stoffen, verlenen geen vergunningen voor lozingen en bepalen niet het landbouwbeleid, maar moeten wel ‘end of pipe’ alle troep uit het water zuiveren.’
Wat moet er specifiek op het gebied van chemische stoffen en nutriënten en bestrijdingsmiddelen uit de landbouw worden gedaan?
Driesprong: ‘Het is belangrijk dat we eindelijk allemaal gaan doen wat we zeggen. Nederland steunt een Europees PFAS-verbod, maar tegelijkertijd zijn er in onze landbouw 128 bestrijdingsmiddelen met PFAS erin toegestaan. Dat komt via de gewassen dus zó ons voedsel in. Het moet dus anders: integraler en strenger. Concreet moet de toelating van chemische stoffen en bestrijdingsmiddelen beter getoetst worden aan de effecten voor het grond- en oppervlaktewater. Ook moet er nu eindelijk een sluitende aanpak voor nitraat uit de landbouw komen. De drinkwaterbedrijven zien dit soort ongewenste stoffen toenemen in hun bronnen en moeten steeds meer inspanning leveren om dit uit het water te zuiveren. Dit staat haaks op de KRW, die spreekt van een ‘zo eenvoudig mogelijke zuivering’.’
Waarom pleit de drinkwatersector in dit kader voor een versterking van het VTHstelsel?
Driesprong: ‘We zien op een aantal terreinen dat er landelijk wel goed beleid is, maar dat het stokt in de uitvoering. Zo zijn bepaalde lozingen naar lucht, water of bodem onder voorwaarden toegestaan. Maar onduidelijk is vaak of de vergunningen hiervoor actueel zijn: loost een bedrijf inmiddels méér dan is toegestaan of andere stoffen? Sommige vergunningen zijn 20 jaar oud: als je dat niet regelmatig controleert, kan er van alles misgaan. En je zult ook echt toezicht moeten houden, ter plekke controleren, monsters nemen, onderzoeken en indien nodig: handhaven. Dat gebeurt nu nog te weinig.’
Arjan Driesprong, directeur Oasen: ‘Alle betrokken partijen moeten nu stappen doen’.
Beschikbaarheid drinkwaterbronnen
Drinkwater lijkt vanzelfsprekend, maar de beschikbaarheid voor nu en morgen staat fors onder druk. Daarom hebben de provincies, het ministerie van IenW en Vewin begin 2025 het Actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen gelanceerd. Naast landelijke afspraken om procedures te versnellen kent dit programma veertien regionale actieplannen die de knelpunten in de beschikbaarheid van drinkwaterbronnen concreet in beeld brengen, inclusief oplossingsrichtingen.
Pieter Litjens, voorzitter Vewin: ‘Dit moet ervoor zorgen dat iedereen ook in de toekomst schoon en betrouwbaar drinkwater heeft: huishoudens én bedrijven. Zo kunnen we samen zorgen voor voldoende schoon drinkwater in 2030. Dat wil zeggen, áls we allemaal doen wat is afgesproken! Inmiddels zijn de eerste resultaten zichtbaar, zoals een tijdelijke verruiming van de WACC door de minister. Dit is een mooie eerste stap, maar nu moet er een structurele oplossing komen voor de investeringsruimte van de drinkwaterbedrijven. Een ander resultaat is de Regietafel Drinkwater, waar driemaandelijks bestuurlijk overleg plaatsvindt tussen de provincies en de drinkwaterbedrijven. De Regietafel houdt de vinger aan de pols bij de uitvoering van de regionale plannen en helpt waar mogelijk. Door de verbeterde dialoog is er meer aandacht voor de vergunningverlening en worden knelpunten sneller onderkend en aangepakt. Indien nodig stappen IPO en Vewin samen naar de minister. Op deze wijze houden we de noodzaak van voldoende ruimte voor de drinkwatervoorziening onder de aandacht bij de relevante partijen. De situatie is zo nijpend dat bij ons de vlag uitgaat bij elke vergunning die een drinkwaterbedrijf verkrijgt om meer water te winnen of een productielocatie uit te breiden.’
Watersbesparing
Litjens: ‘De drinkwatersector onderschrijft het belang van zuinig omgaan met water, naast inzetten op een transitie naar een duurzaam en klimaatrobuust watersysteem om aan de vraag van nu en straks te voldoen.
Elke liter die je niet gebruikt, hoeft immers niet gewonnen en gezuiverd te worden. Bewust omgaan met water kan de huidige en toekomstige krapte niet oplossen, maar het kan wel een bijdrage leveren. Wij steunen het streven van de regering, om te komen tot een gebruik van maximaal 100 liter per persoon per dag door consumenten en 20% besparing bij bedrijven, dan ook van harte. We denken dat dit een flinke gezamenlijke inzet vergt van huishoudens, bedrijven, overheden en de drinkwatersector, waar een landelijke bewustwordingscampagne absoluut deel van moet uitmaken.’
Wat zou jij de nieuwe minister van IenW willen voorleggen in jullie eerste gesprek?
Litjens: ‘Ik zou benadrukken dat het voor een goede drinkwatervoorziening van groot belang is dat drinkwater een vooraanstaande plek heeft in de Nota Ruimte en het Nationaal Water Programma. De belangen zijn groot en de natuur- en landbouwlobby’s zijn regionaal en lokaal sterk. Wanneer de minister de positie van drinkwater op nationaal niveau borgt, maakt hij het voor de decentrale overheden eenvoudiger om dit drinkwaterbelang de juiste positie te geven bij bestuurlijke en politieke afwegingen. En ik zou de minister vragen of hij of zij – als de vergunningverlening aan drinkwaterbedrijven om wat voor reden dan ook stokt – bereid is de decentrale overheden aan te spreken op hun wettelijke zorgplicht, in te zetten op versnelling van vergunningsprocedures of waar nodig te zorgen voor extra regelgeving. De minister van IenW is systeemverantwoordelijk, dus hij moet er uiteindelijk voor zorgen dat de belangen van de drinkwatervoorziening voldoende geborgd zijn.’
‘Nu snelle actie nodig van de politiek’
Pieter Litjens, voorzitter Vewin: ‘Voldoende drinkwater voor alle gebruikers is een zaak van iedereen’.
Stakeholder aan het woord: Nederlandse Waterschapsbank
‘
Langetermijninvesteringen mogelijk maken voor financieel gezonde drinkwaterbedrijven’
CEO NWB Bank Lidwin van Velden: ‘Onderzoek een gunstigere behandeling van drinkwaterbedrijven in de bancaire regelgeving’.
De Nederlandse Waterschapsbank (NWB Bank) is een bank van en voor de publieke sector, met bijzondere aandacht voor water en duurzaamheid.
Veel drinkwaterbedrijven trekken via de NWB Bank financiering aan voor hun investeringen in infrastructuur.
De drinkwaterbedrijven moeten het drinkwaternet fors uitbreiden door de toenemende watervraag en steeds ingewikkeldere, innovatieve zuiveringen realiseren vanwege de verslechterende kwaliteit van het oppervlakte- en het grondwater. Hiervoor is veel geld nodig, geld dat de drinkwaterbedrijven zelf niet hebben. Hoe zien de bankiers van de Waterschapsbank de investeringsbehoefte van de sector voor de komende jaren?
Lidwin van Velden, directievoorzitter van NWB Bank: ‘De drinkwatersector staat momenteel voor enkele grote opgaven. Dit heeft vooral te maken met de klimaatverandering, de verslechterende kwaliteit van ons milieu, de demografische en economische groei, en de daarop aansluitende Europese regelgeving. Daarnaast ligt er voor de drinkwaterbedrijven een forse vervangingsopgave van het huidige drinkwaternet. Er is dus veel kapitaal nodig voor noodzakelijke investeringen in de infrastructuur. NWB Bank helpt hen met passende, duurzame en – door onze Triple A-rating – zo goedkoop mogelijke financiering. Vanwege ons veilige bedrijfsmodel als publieke bank, hebben internationale beleggers veel vertrouwen in de kredietwaardigheid van onze obligatieleningen. Dit vertaalt zich in een hoge rating en lage rentetarieven. Dit voordeel geven wij graag door aan onze klanten, zodat zij tegen de laagst mogelijke kosten hun maatschappelijke investeringen kunnen realiseren.’
‘We hebben tussen 2022 en 2024 een jaarlijkse toename van de investeringen van de drinkwaterbedrijven gezien van zo’n 15%: in totaal van 676 miljoen tot 904 miljoen. Wij verwachten dat de vraag naar financiering vanuit de publieke watersector (waterschappen en drinkwaterbedrijven) de komende vijf jaar nog met 40% zal toenemen.’
Van Velden: ‘Voldoende en betrouwbaar drinkwater is essentieel voor welzijn, welvaart en weerbaarheid in ons land. Voor dit strategische nationale belang zijn langetermijninvesteringen nodig en dus langetermijnfinanciering. Daarbij is de financiële gezondheid van onze klanten een essentiële factor. NWB Bank vindt het belangrijk dat de financiering voor deze langetermijninvesteringen ook op langere termijn kan plaatsvinden, op een verantwoorde en duurzame manier. In het verleden was de WACC daarbij soms een beperkende factor, waardoor drinkwaterbedrijven geneigd waren kortere termijnleningen af te sluiten, omdat de hogere rente op langetermijnleningen niet paste binnen de WACC-methodiek. Kortere looptijden betekent dat je als bedrijf elke paar jaar met andere leentarieven en daarmee herfinancieringsrisico te maken hebt, wat kan leiden tot schommelingen in de kosten en uiteindelijk de drinkwatertarieven. Al in 2022 heeft de Rebel Group in het rapport ‘Financierbaarheid van de drinkwatersector’ aan het ministerie van IenW voorgesteld om de WACC aan te passen. We zijn daarom blij dat de minister de WACC voor de periode 2025-2027 heeft verhoogd. We hopen dat er een structurele aanpassing van de methodiek komt, die beter past bij de investeringsopgaven en afschrijvingstermijnen van de sector en bij het behoud van de financiële gezondheid van de drinkwatersector. Zo kan bij een ruimere WACC ruimte ontstaan voor een hoger eigen vermogen passend bij de toenemende investeringen. Dit leidt weer tot lagere financieringskosten, een betere verhouding tussen eigen en vreemd vermogen en dus een betere financiële gezondheid, wat wij toejuichen.’
‘WACC aanpassen aan karakter opgaven drinkwaterbedrijven’
Wat kan een nieuw kabinet doen om de financiering van de wateropgaven de komende jaren te verbeteren?
Van Velden: ‘Naast het zorgen voor een WACC die goed past bij de behoeften van de drinkwaterbedrijven, kan gezamenlijk met het ministerie van IenW gekeken worden of de drinkwaterbedrijven, vanwege hun belangrijke maatschappelijke taak, in aanmerking kunnen komen voor een gunstigere behandeling onder Europese bancaire regels die wij moeten hanteren. Dit zou betekenen dat ze tegen lagere tarieven leningen kunnen aantrekken. Daarmee kunnen investeringen van de sector tegen lagere maatschappelijke kosten worden uitgevoerd, wat dus iedereen in ons land ten goede komt.’
Stakeholder aan het woord: Algemene Rekenkamer
‘Aandacht nodig voor urgentie van drinkwaterbeschikbaarheid’
Lid van het College van de Algemene Rekenkamer Barbara Joziasse: ‘Samenhangende strategische kabinetsvisie nodig voor (drink)water en ruimtelijke ordening’.
In zijn rapport ‘Drinkwater onder druk’ uit mei 2025 keek de Algemene Rekenkamer onder andere naar de haalbaarheid van de besparingsdoelen die de minister van IenW heeft gesteld voor drinkwater. Maar de Rekenkamer heeft meer kritische noten te kraken over het waterbeleid.
De Algemene Rekenkamer controleert of de rijksoverheid publiek geld zinnig, zuinig en zorgvuldig uitgeeft. Collegelid Barbara Joziasse: ‘Drinkwater is van levensbelang voor alle Nederlanders. Helaas hebben we een dringend probleem rondom de beschikbaarheid van drinkwater. Sinds 2022 zijn tientallen drinkwateraanvragen van zakelijke gebruikers geweigerd en drinkwaterbedrijven geven aan dat ze in sommige regio’s onvoldoende drinkwater kunnen produceren voor nieuwe woonwijken.
Het RIVM waarschuwde in 2023 dat er in 2030 102 miljard liter drinkwater méér nodig is dan in 2020, als Nederland het watergebruik niet terugdringt. In het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing, opgesteld onder leiding van het ministerie van IenW, is afgesproken om het watergebruik van huishoudens te verminderen van 119 liter (2023) naar 100 liter per persoon per dag in 2035. Het zakelijke drinkwaterverbruik moet in 2035 20% lager zijn dan in de periode 2016-2019.’
Joziasse: ‘De Rekenkamer vindt die doelen helder, maar beleid formuleren is één ding. Belangrijker is het om plannen uit te voeren en resultaten te behalen. In de praktijk duurt het lang om nieuw beleid voor drinkwaterbesparing te ontwikkelen en uit te voeren. Er worden nu maatregelen onderzocht, zoals het verplichten om bij nieuwbouwwoningen het toilet te laten doorspoelen met regenof huishoudwater. Deze maatregelen kunnen helpen de doelen te bereiken, maar zijn al jaren in voorbereiding en de verplichting kan pas op zijn vroegst in 2028 ingaan.’
‘Tegen die tijd zullen er al veel huizen gebouwd zijn zonder faciliteiten voor hergebruik. Er zijn ook campagnes gestart om burgers te motiveren minder drinkwater te gebruiken. Maar verder zijn er weinig concrete maatregelen genomen om de doelen te halen.’
Ze vervolgt: ‘Het is onzeker of gebruikers zuiniger zullen zijn. De drinkwatervraag is inelastisch: een kleine prijsverhoging leidt waarschijnlijk niet tot minder gebruik. Het blijkt lastig om drinkwaterbesparing bij huishoudens te realiseren en de minister weet niet goed wat effectieve maatregelen voor zakelijke gebruikers zijn. Ook ontbreekt informatie over de gevolgen van drinkwatertekorten. De Rekenkamer vindt het twijfelachtig dat de besparingsdoelen die de minister stelt, zullen worden behaald. Gezien de ernst en urgentie van de problemen, beoordelen we de beleidsresultaten als zorgelijk.’
‘Drinkwater is eenvoudigweg te belangrijk om te veronachtzamen’
Wat moet er volgens de Rekenkamer gebeuren om de besparingsdoelstellingen tijdig te halen?
Joziasse: ‘De Rekenkamer beveelt de minister aan om het gevoel van urgentie rondom drinkwaterschaarste bij burgers en bedrijven te vergroten. De minister zou meer inzicht moeten krijgen in het drinkwatergebruik van bedrijven: overleg met de betrokken partijen moet duidelijker maken welke maatregelen effectief zijn. Tussendoelen kunnen helpen om op weg naar 2035 bij te sturen. Concreet biedt het aanpassen van de Belasting op Leidingwater (BoL) kansen om waterbesparingsbeleid consistenter te maken. Nu is het nog zo dat grootverbruikers minder belasting betalen naarmate zij méér water gebruiken. Dit mechanisme bevordert het zuinig omgaan met drinkwater niet en staat dus haaks op de beleidsdoelstellingen.’
Meer inzicht in effectiviteit
‘Verder is het belangrijk dat de minister informatie gaat verzamelen over de mogelijke gevolgen van drinkwatertekorten, zodat hij daar beter op kan anticiperen en het parlement erover kan informeren. Besparen is slechts één van de oplossingsrichtingen: uitbreiden van de bestaande productiecapaciteit en tegengaan van de verontreiniging van de bronnen voor de productie van drinkwater zijn ook belangrijke manieren om het watertekort te voorkomen. Hier kom je al snel op het beleidsterrein van andere ministeries dan alleen IenW. Meer in het algemeen adviseren wij het kabinet daarom niet te lang te wachten met een integrale en strategische visie op (drink)water te ontwikkelen. Drinkwater is eenvoudigweg te belangrijk om te veronachtzamen.’
Stakeholder aan het woord: Unie van Waterschappen
‘Meer
rijksregie nodig voor effectieve aanpak waterkwaliteit’
UvW-bestuurslid Sander Mager: ‘Voorzorgsbeginsel leidend bij waterkwaliteitsbeleid’.
Niet alleen de drinkwaterbedrijven maken zich zorgen over de waterkwaliteit. Ook voor de waterschappen is dit een belangrijk punt van zorg. Sander Mager, bestuurder van waterschap Amstel, Gooi en Vecht, heeft als dagelijks bestuurslid van de Unie van Waterschappen dit onderwerp in zijn portefeuille.
De waterschappen zien zich gesteld voor enkele flinke wateropgaven, niet in de laatste plaats op het gebied van waterkwaliteit. Mager: ‘Wij vinden een goede kwaliteit van het water in sloten, plassen, beken en rivieren van levensbelang, niet alleen voor de gezondheid van de mens, maar ook van de natuur. We hebben de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in het verbeteren van de waterkwaliteit. Waterschappen blijven hieraan werken, maar ook landbouw, industrie, het Rijk en de inwoners van Nederland zelf zijn aan zet.’
Wat zijn de prioriteiten voor de waterschappen als het gaat om waterkwaliteit?
Mager: ‘Ondanks alle inzet gaat het nog niet goed genoeg met de waterkwaliteit. Daarom pleiten wij voor een proactieve bronaanpak: het voorkomen van het ontstaan van verontreiniging. Wij investeren voortdurend in onze zuiveringen, maar die zijn niet de ‘wasstraat van de samenleving’. De werkelijke oplossing ligt in aanpak van de bron. Een ander punt is dat wij graag zien dat het Rijk weer de regie neemt op de integrale aanpak in het landelijk gebied. Het gaat daarbij om de sterke samenhang tussen de verschillende wateropgaven, perspectief voor de landbouw, natuur en ruimtelijke ontwikkelingen. We betreuren dat het huidige kabinet het Nationaal Programma Landelijk Gebied de nek heeft omgedraaid zonder met een alternatief te komen. We hopen dat een nieuwe regering dit snel en voortvarend oppakt. Ook de klimaatbestendigheid
van ons watersysteem wordt steeds belangrijker. We zien dat de klimaatverandering steeds meer invloed heeft op de waterkwaliteit, de verdeling van het beschikbare water en de opslag en afvoer van overtollig water. Vanwege het integrale karakter van deze vraagstukken is ook daar nadrukkelijk meer regie vanuit het Rijk nodig.’
Wat moet een nieuw kabinet als eerste oppakken?
Mager: ‘Het meest urgente punt is volgens mij de waterkwaliteit. Een actueel en zeer pregnant onderwerp is PFAS, daar moet de ‘kraan’ volledig dicht, ofwel: een compleet productie- en gebruiksverbod.
In 2027 moet Nederland voldoen aan de waterkwaliteitsdoelen uit de Europese Kaderrichtlijn Water. Daarvoor moet er nog flink wat werk worden verzet, met name op het gebied van PFAS, medicijnresten, nutriënten, pesticiden en andere chemische stoffen zoals zware metalen.’
Wat zou u meteen regelen als u minister van LVVN of IenW zou zijn?
Mager: ‘Als minister van IenW zou ik de rijksregie pakken en als eerste inzetten op een goed, proactief bronbeleid, inclusief een flinke versterking van het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving, VTH. Op het gebied van waterkwaliteit is een mindshift nodig, een wezenlijk andere verhouding tot ons water. Tot nu toe hebben we in Nederland water altijd vanzelfsprekend gevonden, waardoor we er te onachtzaam mee zijn omgegaan. De bescherming van ons water moet beter. Dat is overigens geen taak voor de rijksoverheid alleen, daar zijn de kennis en ervaring van de decentrale overheden hard bij nodig. Om voor alle toepassingen altijd voldoende en schoon water te hebben, zullen we echt met z’n allen aan de bak moeten. Als minister van LVVN zou ik het landbouwbeleid KRW-proof maken, met name qua meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen.’
‘Drie prio’s: bronbeleid, Rijksregie, klimaatbestendig watersysteem’
Wat kan er nog meer, richting 2027?
Mager: ‘Meer regie vanuit het Rijk is snel te organiseren. Daarna kan er tempo worden gemaakt met een gebiedsgerichte uitvoering. Ik denk dat het belangrijk is om richting Brussel te laten zien dat we de waterkwaliteit nu geborgd met maatregelen aanpakken. Daarbij is doorpakken op het gebied van VTH essentieel om te laten zien dat we het echt menen: dat betekent concreet meer geld en meer handjes. Maar het is kort dag!’
De Koninklijke Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) vertegenwoordigt Nederlandse afnemers van elektriciteit, gas, warmte, waterstof en water. VEMW maakt zich zorgen over de beschikbaarheid van water, omdat voor veel bedrijven voldoende water van de juiste kwaliteit van levensbelang is.
‘Water is echt
topprioriteit voor bedrijven
’
Roy Tummers, directeur Water bij VEMW, windt er geen doekjes om: ‘Wij maken ons grote zorgen over twee aspecten van de watervoorziening: kwaliteit én – specifiek voor drinkwater – beschikbaarheid. Water is voor veel bedrijven essentieel voor de bedrijfsvoering, minstens zo belangrijk als elektriciteit. Dat geldt niet alleen voor voedselverwerkende bedrijven, maar ook voor bijvoorbeeld de procesindustrie. Water van de juiste kwaliteit, in voldoende hoeveelheid en tegen een betaalbare prijs is cruciaal voor zakelijk gebruik. VEMW zet zich in om de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van water voor bedrijven en instellingen te behouden en te versterken. De aanwezigheid van water is een belangrijke reden voor bedrijven om zich ergens te vestigen. Ook moeten de wateraansluitingen van bestaande bedrijven eenvoudig kunnen worden uitgebreid. Momenteel zien we in bepaalde gebieden een grote spanning tussen vraag en aanbod: je kunt ook op watergebied inmiddels echt spreken van netcongestie. Er is gewoonweg niet voldoende water voor alle toepassingen, waarbij sommige bedrijven achter het net dreigen te vissen. Op die manier raakt een tekort aan (drink)water dus meteen aan het vestigingsklimaat en de economische groei in ons land.’
Water van de juiste kwaliteit Hij vervolgt: ‘Ook een goede waterkwaliteit is belangrijk voor de zakelijk gebruiker. Door de toenemende drukte in de ondergrond, de verzilting in het westen van het land en verontreinigingen in grond- en oppervlaktewater kan niet altijd worden voldaan aan de eisen die bedrijven stellen aan de waterkwaliteit. Tegelijkertijd hebben bedrijven ruimte nodig om hun proceswater verantwoord te lozen. Voor de concurrentiepositie van internationaal opererende bedrijven is een gelijk speelveld van groot belang. Dat betekent dat Europese waterkwaliteitseisen leidend zijn en dat nationale koppen op Europese wetgeving niet gewenst zijn.’
Welke rol moet het kabinet oppakken als het gaat om drinkwater voor de industrie?
Tummers: ‘Voldoende water van de juiste kwaliteit voor alle bedrijven die daar behoefte aan hebben, is een groot nationaal belang. Het zou goed zijn als het kabinet verduidelijkt dat de leveringsplicht die de drinkwaterbedrijven hebben vanuit de Drinkwaterwet, geldt voor levering aan consumenten én bedrijven die water van drinkwaterkwaliteit nodig hebben. Daarnaast is het goed als de nationale overheid erop toeziet dat de decentrale overheden hun zorgplicht voor het drinkwater goed invullen, zowel richting consumenten als richting bedrijven. Ook verloopt de vergunningverlening voor de uitbreiding van de drinkwatervoorziening – waterwingebieden, productieputten, pompstations, leidingen – nu veel te traag. Drinkwater moet bij alle betrokken overheden – Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen – echt topprioriteit worden, bijvoorbeeld via het Actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen. Ook moeten de drinkwaterbedrijven de mogelijkheid hebben om de noodzakelijke investeringen te doen.’
Wat doet de industrie zelf aan efficiënter watergebruik?
Tummers: ‘Wij onderschrijven het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing en stimuleren onze leden zuiniger om te gaan met water. Dat biedt bedrijven ook kansen om hun afhankelijkheid van kwetsbare waterbronnen te verminderen. Niet voor alle toepassingen is water van drinkwaterkwaliteit nodig. Zo kijken onze leden – samen met de drinkwaterbedrijven – kritisch naar alternatieve bronnen voor drinkwater, zoals het gebruik van oppervlaktewater of het hergebruik van gezuiverd (proces)water. Er zijn voldoende technologische mogelijkheden om het watergebruik te verduurzamen en bijvoorbeeld water en componenten daarin te hergebruiken. De uitdagingen zijn inmiddels zó groot dat bedrijven steeds vaker samenwerken met andere private en publieke partijen. Binnen VEMW staat water hoog op de agenda: zo zijn er binnen de vereniging inmiddels drie verschillende ledengroepen die zich jaarrond bezighouden met waterkwaliteit, watertechnologie en waterbeleid. Zoals gezegd: water is voor ons van levensbelang!’
Roy Tummers, directeur Water bij VEMW
De toekomst van de drinkwatersector
Watertrainee Huub Koper (Waternet)
‘Nú ruimte scheppen voor later!’
Verkiezingen gaan over de toekomst. Daarom is het belangrijk om ook te luisteren naar jonge mensen die een groot deel van hun leven gaan doorbrengen ín die toekomst. Zoals watertrainee Huub Koper (26).
Om een beter beeld te krijgen van zijn mogelijkheden op de arbeidsmarkt koos Huub Koper na zijn studie Hydrologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam eind 2024 voor het Nationaal Water- en Bodemtraineeship. Uit het brede aanbod aan vacatures selecteerde hij de functie van asset beheerder bij Waternet in Amsterdam. ‘Ik vind drinkwater een boeiend product. Het lijkt alledaags, maar het is een eerste levensbehoefte, en zeker niet vanzelfsprekend altijd en overal beschikbaar. Er is heel wat voor nodig om 24/7 schoon en betrouwbaar drinkwater uit de kraan te krijgen. Daar wil ik graag mijn kennis en energie voor inzetten, ook gezien de grote vraagstukken die nu spelen, zoals de groeiende vraag naar water, de gevolgen van klimaatverandering en de verontreiniging van de bronnen.’
Als jij 20 jaar vooruitkijkt, wat zou je dan graag geregeld zien voor de drinkwatersector?
Huub: ‘Ik hoop dat we dan de leveringszekerheid van ons drinkwater nog steeds kunnen garanderen. Dat gaat niet vanzelf: daarvoor zullen nú de juiste keuzes gemaakt moeten worden, in de landelijke en regionale politiek, én bij de drinkwaterbedrijven zelf. Er zullen nieuwe bronnen voor drinkwaterproductie ontwikkeld moeten worden, en daar moet ruimte en geld voor zijn. We zullen sterker moeten inzetten op het vasthouden van water en het besparen van (drink)water.’
‘ Bescherm onze bronnen ’
‘Op het gebied van asset management zal het bestaande drinkwaternet de komende decennia grotendeels moeten worden vervangen, naast de uitbreiding ervan wegens de groei van de watervraag. Om dat voor elkaar te krijgen hebben we – behalve geld –veel data nodig om investeringsbeslissingen op te baseren, en handjes om het allemaal uit te voeren.’
Wat zou je als eerste oppakken voor de drinkwatervoorziening als jij minister van Infrastructuur en Waterstaat zou zijn?
Huub: ‘Ik zie het als belangrijke taak voor de minister van IenW om te zorgen voor voldoende bronnen voor onze drinkwaterproductie. Dus verbeteren en beschermen van de huidige bronnen en mogelijkheden creëren voor nieuwe. Ik zou snel met onze buurlanden om tafel gaan zitten om de kwaliteit van het oppervlaktewater in de grote rivieren aan te pakken. En ervoor zorgen dat de drinkwaterbedrijven voldoende financiële ruimte hebben voor alle noodzakelijke investeringen. Want dat er de komende jaren veel geld nodig is om onze drinkwatervoorziening veilig te stellen, staat voor mij als een paal boven water!’
Online talkshow over Drinkwateragenda:
Op 8 september lanceerde Vewin met een online talkshow de Drinkwateragenda, de jaarlijkse samenvatting van de belangrijkste lobbypunten van de drinkwatersector. De titel van de talkshow luidde: ‘Achter de kraan: focus op de Drinkwateragenda’. Deze Drinkwateragenda verschijnt elk jaar bij de start van het nieuwe parlementaire jaar.
Onder leiding van Splinter Chabot gingen verschillende politici en drinkwaterexperts met elkaar in gesprek over de meest actuele thema’s binnen de drinkwatersector. Aanwezig waren Lies van Aelst (Eerste Kamerlid SP), Geert Gabriëls (Tweede Kamerlid GroenLinks-PvdA), Pieter Grinwis (Tweede Kamerlid CU), Marieke Koekkoek (Tweede Kamerlid Volt), Wim Drossaert (directeur Dunea), Pieter Litjens (voorzitter Vewin), Tjeerd Roozendaal (bestuursvoorzitter Vitens) en Riksta Zwart (directeur Waterbedrijf Groningen). Druktemaker Dolf Jansen verzorgde een video-column.
Trage actie, verschillende belangen
In de eerste ronde werd gesproken over de noodzaak van de beschikbaarheid van meer drinkwaterbronnen om aan de stijgende vraag te kunnen blijven voldoen. Van Aelst: ‘Er wordt al heel erg lang gewaarschuwd. Dit is zo’n crisis die je aan ziet komen, en nu hebben we nog vijf jaar te gaan en is er nog steeds
niets, of te weinig gedaan.’ Drossaert lichtte toe: ‘We hebben als sector de afspraak dat we vijf procent operationele reserves hebben voor het opvangen van situaties: wij zitten nu op nul procent.’
‘We kijken vooruit, we prognosticeren, en toch is de wereld zo complex geworden dat de belangenafweging van partijen lastig wordt’, aldus Zwart over de situatie in Groningen. Grinwis stelde dat we als Nederland onze randvoorwaarden steeds minder op orde hebben. ‘Dat is bij stikstof, op het stroomnet en bij drinkwaterbeschikbaarheid. Daar maak ik mij erg veel zorgen over. Zorg dat die randvoorwaarden weer op orde komen.’ Aansluitend gaf Dolf Jansen op geheel eigen wijze zijn visie op drinkwater, waarin hij ook inging op het dreigende drinkwatertekort.
Bekijk hier de talkshow:
COLOFON
Waterspiegel is een periodieke uitgave van Vewin, de Vereniging van waterbedrijven in Nederland. Waterspiegel brengt nieuws, achtergronden en opinies uit de wereld van (drink)water en aanverwante sectoren.
WWW.VEWIN.NL
HOOFDREDACTEUR
Madelon Vink, vink@vewin.nl
REDACTIE
Arjen Frentz, Hans de Groene, Madelon Vink, Patricia van der Linden, Noortje van Zijl, Philip Reedijk redactiewaterspiegel@vewin.nl
INTERVIEWS EN EINDREDACTIE
Philip Reedijk
FOTOGRAFIE
Michelle Muus, Tom Pilzecker, Martijn Beekman (D66), ANP, Shutterstock.
ABONNEMENTEN EN ADRESWIJZIGINGEN
Waterspiegel wordt gratis toegezonden aan mensen die beroepsmatig betrokken zijn bij de watersector. Adreswijzigingen kunt u sturen naar info@vewin.nl. Verzoeken om een abonnement zijn ter beoordeling van de hoofdredactie: redactiewaterspiegel@vewin.nl.
focus op drinkwaterbronnen
Waterkwaliteit
Gabriëls ging in de tweede tafelronde in op de Kaderrichtlijn Water. ‘We moeten er alles aan doen om schoon water te realiseren en die richtlijn is niet van gisteren, die is al uit 2000. Het is heel raar dat we 25 jaar later zeggen dat we de doelen nog niet gehaald hebben.’ Op de vraag van Chabot waar Roozendaal wakker van lag, gaf hij aan dat dat is van de toename van allerlei toxische stoffen in het grondwater zoals PFAS, stoffen uit industriële lozingen, uit medicijnresten, uit gewasbeschermingsmiddelen etc. ‘Dat moet echt stoppen’, aldus Roozendaal.
Koekkoek wil vervuiling op Europees niveau beter aanpakken. ‘Wat ik vervelend vind, is dat wij als Nederland, hoewel er natuurlijk ook vervuiling uit ons land komt, wel alle vervuiling uit het buitenland mogen opruimen.’
Gezond verstand en het belang van drinkwater meewegen
Tot slot stond het onderwerp ‘waterbesparing’ op de agenda. Litjens zei daarover: ‘Het is gewoon gezond verstand: als je het niet nodig hebt, gebruik je het niet.’ Ook legde hij uit dat de prijselasticiteit van water laag is. Litjens somde aan het eind van de talkshow op wat de boodschap voor politici wat hem betreft is. ‘Weeg het belang van drinkwater overal zwaar in mee, dan denk ik dat we een heel stuk verder komen, de komende tijd.’
Artikelen uit deze uitgave mogen worden overgenomen na toestemming van de uitgever. De gebruikte foto’s zijn bedoeld als illustratie en hoeven niet de beschreven situatie letterlijk weer te geven. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om alle copyright-houders van gebruikt beeldmateriaal op te sporen. Indien u meent dat u rechthebbende bent, kunt u zich bij ons melden.
Waterspiegel wordt verzonden in een seal van biofolie. Deze mat-transparante folie is binnen 90 dagen volledig composteerbaar en mag dus in de GFT-bak. Biofolie is gemaakt van de reststoffen van maisproducten en aardappelzetmeel.
Achterspiegel Drinkwateragenda
Vewin heeft de Drinkwateragenda 2025-2026 gepubliceerd, met daarin een samenvatting van de belangrijkste standpunten van de drinkwatersector.
Het thema luidt: ‘Samen aan de slag voor ons drinkwater!’ Het is nodig dat alle partijen hun afspraken uit het Actieprogramma beschikbaarheid drinkwaterbronnen 2023-2030 nakomen en de minister van IenW zijn systeemverantwoordelijkheid actief invult.
Ook de kwaliteit van de drinkwaterbronnen vraagt nog altijd urgente aandacht. Verder pleit Vewin voor verduidelijking in de wet van de leveringsen zorgplicht en voor een structurele oplossing na de tijdelijke verruiming van de WACC. Download hier de pdf van de Drinkwateragenda: