VanColland Het samenwerkingsverband van alle agrarische en groene sociale regelingen
THEMA
Verandering & Transities
PAGINA 4
Interview met Peter Baltus
Wij zijn als sector afhankelijk van internationale werknemers en dat moeten we laten zien
PAGINA 8
BPL Pensioen loopbaan
Wat wordt er van u verwacht en wat is handig voor uw werknemer om te weten?
PAGINA 14
Stigas Gezond en Vitaal Werken Prijs
01 2021
Thema Verandering & Transities
Column
Transitie: big bang of geleidelijk proces? Een aantal jaren geleden was ‘duurzaamheid’ hét buzzwoord. In notities van alle Colland deelnemers kwam dat woord wel voor. Na een paar jaar hoorde je steeds weer de verzuchting: ‘Ja, ja. Duurzaamheid is een containerbegrip.’ of ‘Duurzaamheid, wat bedoelen we daar eigenlijk mee?’. Net zoiets als wat in de afgelopen kabinetsperiode met het begrip ‘kringlooplandbouw’ gebeurde.
Thijs Cuijpers
Vandaag lijkt het wel alsof het
de ‘small wins’ en die als
woord ‘transitie’ het nieuwe
voorbeeld te gebruiken. En zo
buzzwoord is. De transitie van
langzamerhand, maar zeker, tot
de landbouw, de transitie van de
structurele verandering te komen.
Directeur Beleid, LTO Nederland
arbeidsmarkt, de eiwittransitie,
en bestuurder Fonds Colland
de transitie op het platteland of
De geschiedenis leert, uitzonde-
Arbeidsmarkt
de Transitiecoalitie Voedsel.
ringen daargelaten, dat de land-
Vroeger greep ik dan altijd even
en tuinbouwsector steeds grote
naar de Van Dale, nu zegt Google:
transities doormaakt. Zeker en
‘Een transitie is een structurele
gestaag. Bijna nooit met een
verandering die het resultaat is van
‘big bang’. De introductie van
op elkaar inwerkende en elkaar
de verbrandingsmotor, van de
versterkende ontwikkelingen op
maisteelt, van ligboxenstallen,
het gebied van bijvoorbeeld
van GPS; het kwam er allemaal.
economie, cultuur, technologie,
Maar geleidelijk. Ik voorspel dat
instituties, natuur, milieu, of
dit met de huidige vraagstukken
verandering van aspecten van
op de terreinen van klimaat,
gender.’ Wat opvalt is dat het
biodiversiteit of stikstof net zo zal
aspect ‘tijd’ in deze definitie
gaan.
ontbreekt. En als we dan over 10 of 20 jaar
2
Sommige mensen beschouwen
terugkijken zullen we tegen elkaar
het begrip transitie als een
zeggen dat we een geweldige
radicale breuk met het verleden.
transitie hebben doorgemaakt.
Als een ‘big bang’. Als een
Juist door te praten, af te wegen,
komeetinslag die de hele wereld
te kijken wat wel kan en
op zijn kop zet. Anderen zien veel
verstandige stappen te zetten.
meer geleidelijke trajecten voor
Kijk (terug) naar de resultaten op
zich. Die op termijn óók tot
duurzaamheid en ook al op
structurele veranderingen leiden.
kringlooplandbouw. En dat geldt
Waarbij het steeds zoeken is naar
vast ook voor arbeidsmarkt
de succesvolle voorbeelden, naar
vraagstukken. ■
VanColland magazine #1 | maart 2021
04
Interview met Peter Baltus (LTO Nederland)
17
Teboza investeert gericht in welzijn van werknemers
Verder in dit nummer 5 Interview met Erik van Haarlem over internationale werknemers en goed werkgeverschap
7 Aanvullend geboorteverlof en pensioenopbouw
10 Meedenken over de Wet Toekomst Pensioenen
12 Ongevalsanalyse; Ongeval met voersilo
08
Pensioenloopbaan van uw werknemer
20
Een Skelex voor werknemer bloemenkwekerij
13 Wist je dit al over de RIE? 14 Stigas Gezond en Vitaal Werken Prijs 2020
22 Kort nieuws 24 Geschiedenis en actualiteit; Van verandering naar transitie
COLOFON VanColland is het magazine van het samenwerkings-
VORMGEVING Appeldoorn Vormgeving - Zoetermeer DRUK Drukwerkstudio.nl - Woerden
verband van alle agrarische en groene sociale regelingen. Dit magazine verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 16.000. Vragen, ideeën of tips? Of liever de digitale versie ontvangen? Neem dan contact op met onze redactie via redactie@colland.nl. HOOFDREDACTEUR Marlies van Loon EINDREDACTEUR Elte Palm
REDACTIE Kim Gerrits, Annemarie van den Hoven, Wendy Kranendonk en Eva van Rijnswou
VanColland is met de grootste zorg samengesteld. Aan de informatie kunnen geen rechten worden ontleend. VanColland is ook digitaal beschikbaar op
www.colland.nl 3
Thema Verandering & Transities
“ Wij zijn als sector afhankelijk van internationale werknemers en dat moeten we laten zien” Interview met Peter Baltus (Projectleider LTO Nederland) Tekst: Elte Palm (Colland) Hoe kunnen woon- en werk
De inzet van arbeidsmigranten in de
ontzorgen van arbeidsmigranten.
agrarische sector is niet meer weg
Denk bijvoorbeeld aan het afsluiten
omstandigheden worden verbeterd?
te denken. Jaarlijks leveren zij een
van een zorgverzekering, vervoer van
“De coronacrisis heeft, met name
belangrijke bijdrage aan de economische
en naar het thuisland, inschrijving bij
in andere sectoren, laten zien dat
groei en welvaart in Nederland. Maar
de gemeente, scholing én huisvesting.
arbeidsmigranten in een kwetsbare
ook voor de werknemers is de kans
We hebben het over volwaardige werk-
positie zitten. Daarom heeft het
op werk in Nederland belangrijk. De
nemers die dezelfde rechten moeten
kabinet in 2020 het Aanjaagteam
meeste werkgevers zijn zich bewust
hebben als iedere andere werknemer in
Bescherming Arbeidsmigranten,
van de waarde van deze werknemers
Nederland. Ik spreek overigens liever
onder leiding van Emile Roemer,
en investeren daarom in een goede
van internationale werknemers.”
in het leven geroepen. Het Aanjaag-
woon- en werkomgeving. Maar het kan hier en daar nog beter. Wij spraken
Maar nog niet alle werkgevers
team werkte aan adviezen voor het verbeteren van woon- en werk
Peter Baltus (Projectleider LTO Noord)
denken er zo over. Klopt dat?
over de positie van arbeidsmigranten
“Er zijn ook werkgevers die het helaas
migranten. Hieruit is een rapport met
in Nederland, het negatieve beeld
minder nauw nemen met de regels of
verbeterpunten naar voren gekomen.
dat vaak wordt geschetst en het
die niet de mogelijkheden hebben het
Dat zijn bijvoorbeeld een betere
10 puntenplan van LTO en vak
goed te organiseren. Dat zorgt ervoor
beheersing van de uitzendsector,
technische organisaties om samen
dat er ook internationale werknemers
zicht op arbeidsmigranten(registratie)
met werkgevers de positie van
zijn die liever niet (meer) in de Neder
en verbetering van huisvesting.
arbeidsmigranten te verbeteren.
landse agrarische sectoren willen
Als antwoord op het rapport heeft
werken. Goed werkgeverschap en
LTO Nederland sectorbreed
dus goede woon- en werkomstandig
een 10 puntenplan gemaakt voor
heden moet daarom de norm zijn om
een betere positie van inter
aantrekkelijk te blijven. We moeten
nationale medewerkers in de
dat nog meer laten zien.”
agrarische sector.”
Het beeld over arbeidsmigranten in de sector is vaak negatief. Hoe komt dat?
“Het zijn de incidenten die het
omstandigheden van arbeids
negatieve beeld bepalen en dát lees je helaas vaak terug in de media. We hebben de afgelopen jaren als sector echt al veel bereikt. Het overgrote deel van de werkgevers steekt ook steeds meer tijd en middelen in het begeleiden en
4
“ We hebben het over volwaardige werk nemers die dezelfde rechten moeten hebben als iedere andere werknemer in Nederland.”
VanColland magazine #1 | maart 2021
Wat houdt het 10 puntenplan in?
Hoe gaan jullie hiermee verder
uiteindelijk om goed werkgeverschap.
“Het plan is een initiatief van de
aan de slag?
werkgeversorganisaties in de
“Het 10 puntenplan is gestuurd naar
werkgevers al goed bezig. Die kleine
agrarische sector. Daarin staan
alle regionale LTO’s en sectorale
groep waar het niet goed gaat moeten
10 adviezen geformuleerd hoe
organisaties. Zij kunnen de punten
wij waar kan nog beter informeren en
internationale werknemers in een
verder uitwerken en implementeren
ondersteunen.”
betere positie kunnen komen. Denk
in hun eigen plannen en activiteiten.
daarbij aan het organiseren van
Zo heeft Glastuinbouw Nederland een
kwalitatieve huisvesting, goede
Masterplan opgesteld om samen
nemers zelf?
zorgverzekering, gezondheid en
met glastuinbouwondernemers goed
“Zij moeten zich meer bewust worden
veiligheid en een salaris volgens
werkgeverschap te stimuleren en
dat ze een volwaardige werknemer zijn
de sector-cao. Als sector geven we
te realiseren. Uit de verschillende
en zich niet moeten laten gebruiken of
hiermee een duidelijk signaal af dat
activiteiten en projecten hopen we
misbruiken. Taal- en cultuurverschillen
we de handschoen willen oppakken
praktische handvatten op te halen
maken het soms lastig en daar is
en de situatie van internationale
waar werkgevers concreet mee aan
aandacht voor nodig. Zelfs wanneer
werknemers structureel willen
de slag kunnen.”
internationale werknemers voor een
verbeteren. Rond huisvesting doen
Gelukkig is het overgrote deel van de
En wat vraagt het van werk
korte periode in dienst zijn, is het
we dat bijvoorbeeld met het Agrarisch
Wat vraagt dit van de werkgevers?
Keurmerk Flexwonen (AKF). Het
“Werkgevers moeten zich nog meer
worden om prettig en veilig werken te
10 puntenplan staat op LTO.nl.”
bewust worden van de verantwoorde-
garanderen. En dat geldt zeker voor de
lijkheden die zij hebben richting
werknemers die zich willen vestigen in
internationale werknemers. Het gaat
Nederland.”
belangrijk dat taalbarrières overbrugd
Bij het maken van het 10 puntenplan is dankbaar gebruik gemaakt van veel inspiratiebronnen. Naast de interne kennis bij LTO en de aangesloten vaktechnische organisaties is gebruik gemaakt van de kennis die is opgedaan in diverse door Colland gefinancierde arbeidsmarktprojecten en de Colland arbeidsmarktcijfers.
Meer informatie vindt u op www.lto.nl
Investeren in je werknemers betekent investeren in de toekomst van je bedrijf! Interview met Erik van Haarlem (firmant bij de firma Gebroeders van Haarlem en Zonen) Tekst: Elte Palm (Colland)
Erik van Haarlem werkt al ruim 15 jaar met internationale werknemers in de fruitteelt. Wij vroegen hem naar hoe hij aankijkt tegen de woonen werkomstandigheden van internationale werknemers, wat goed werk geverschap voor hem inhoudt en of er voor hem en zijn werknemers veel veranderd is sinds de coronacrisis.
5
Thema Verandering & Transities
Is er voor jullie veel veranderd sinds de coronacrisis? “Onze werkwijze is niet veranderd, wel de frequentie. Zo is de hygiëne opgevoerd en is er meer ruimte per werknemer tijdens de oogstwerkzaamheden. Verder zijn er nieuwe routelijnen, extra doucheruimtes en wooncabines voor eventuele quarantainesituaties. Tijdens de coronacrisis hebben wij continu contact gehad met onze werknemers in Polen en ze op de hoogte gehouden van de maatregelen. Dat gaf hen vertrouwen en comfort. Op één na zijn al onze werknemers teruggekomen, is er geen ziekteverzuim en is onze oogst geslaagd.” Werken jullie veel met internationale werknemers?
werknemers zelf nemen om hun positie te verbeteren?
we in het eigen dorp begonnen. Maar omdat de beschik-
“Proberen zo onafhankelijk mogelijk en je zaakjes zo goed
baarheid in de eigen omgeving afnam zijn wij verder gaan
mogelijk zelf te regelen. Er zijn veel Poolse werknemers
kijken. Nu werken wij veel met internationale werknemers,
die hun financiën regelen via Poolse boekhouders hier in
met name uit Polen. Al onze werknemers staan bij ons op
Nederland. Dat stimuleren wij ook, zeker als ze van plan
de loonlijst. En alles wat te maken heeft met wonen en
zijn in Nederland te blijven.”
werken op ons bedrijf, dat regelen wij zelf.” Regelmatig lees je dat de huisvesting voor internationale werknemers te wensen over laat. Wat weet jij daarvan?
Wat vindt jij van het 10 puntenplan van LTO Nederland? “Wij staan uiteraard achter het plan van LTO Nederland maar de 10 punten passen wij al jaren toe. Voor ons is
“Ik heb daar zelf geen ervaring mee en ik weet ook niet
het een vanzelfsprekendheid en hoort dit bij goed werk-
waar dat nieuws vandaan komt. Ook in het rapport van
geverschap. Je hebt als werkgever een voorbeeldfunctie
Roemer stond dat de huisvesting in de fruitteelt niet goed
en je bent afhankelijk van je werknemers. Investeren in
zou zijn. Samen met NFO (Nederlandse Fruitteelt Organi-
je werknemers betekent investeren in de toekomst van
satie) hebben wij een delegatie uitgenodigd om eens te
je bedrijf!”. ■
komen kijken bij ons bedrijf. Die waren positief verrast. Er zullen heus wel enkele gevallen zijn waar het niet goed gaat. Maar ik vind het vooral belangrijk om de goede voorbeelden te laten zien en daarmee het beeld weg te nemen dat het in onze sector niet deugt.” Zijn er volgens jou nog wel verbeterpunten om de werknemers beter te beschermen?
“Internationale werknemers moeten dezelfde rechten en positie hebben als Nederlandse werknemers. Dan heb ik het over een goede cao open teelten, pensioenopbouw, een zorgverzekering, een verzuimverzekering en door de gemeente vergunde huisvesting. Dat klinkt vanzelfsprekend maar dat is het niet altijd. Wij houden alles graag in eigen hand. Zo voorkomen wij bijvoorbeeld uitbuiting door huisjesmelkers. Ook maken wij geen gebruik van uitzend bureaus. Ik zeg niet dat alle uitzendbureaus niet deugen maar zij hebben vaak andere belangen en verdienmodellen. Op deze manier houden wij het zuiver en transparant.”
6
Welke verantwoordelijkheden kunnen internationale
“Wij werven sinds jaar en dag ons eigen personeel. Ooit zijn
VanColland magazine #1 | maart 2021
Aanvullend geboorteverlof en pensioenopbouw Tekst: BPL Pensioen
Als de partner van één van je werk nemers een baby krijgt dan heeft je werknemer recht op geboorteverlof. Tijdens dit verlof bouwt je werknemer gewoon pensioen op. Sinds 1 juli 2020 kan je werknemer ook aanvullend geboorteverlof opnemen. Het is mogelijk om ook tijdens dit verlof pensioen op te bouwen. Bespreek dit met je werknemer en maak afspraken over de premie. Aanvullend geboorteverlof in het kort Werknemers hebben standaard recht op 1 week geboorteverlof. Daarnaast kunnen zij maximaal 5 weken aanvullend geboorteverlof opnemen. Het gaat dan om 5 keer het aantal uren per week dat een werknemer normaal
Bespreek de pensioenopbouw met je werknemer Pensioenafspraken zijn niet in de wet opgenomen. Dit betekent dat werknemers standaard geen pensioen opbouwen tijdens het aanvullend geboorteverlof. Dit is wél mogelijk. Maak hierover afspraken met je werknemer. y Vraag of je werknemer pensioen wilt blijven opbouwen tijdens het aanvullend geboorteverlof. y Spreek af wie de premie betaalt: jij, je werknemer of beiden een gedeelte. y Betaal je beiden een gedeelte? Spreek dan ook de verdeling af.
gesproken werkt. Een werknemer moet dit aanvullend
Geef de keuze van je werknemer door met de UPA
geboorteverlof opnemen binnen 6 maanden na de
Voorheen gaf je de keuze van je werknemer door via
geboorte van het kind.
het werkgeversportaal. Vanaf nu geef je de keuze door met de Uniforme Pensioenaangifte (UPA). Heb je hierover vragen? Neem dan contact op met je salarispakket leverancier. Ook staan onze pensioenexperts voor je klaar. Zij zijn bereikbaar via (050) 522 40 00, stuur een e-mail naar werkgever@bplpensioen.nl. Of maak een afspraak voor een videogesprek. ■
7
Thema Verandering & Transities
Pensioenloopbaan van uw werknemer
Wat wordt er van u verwacht en wat is handig voor uw werknemer om te weten? Tekst: BPL Pensioen
Actie Geef wijzigingen in contracturen of (on)betaald verlof aan ons door.
Start hier
Meer/minder werken of (on)betaald verlof Actie Meld uw werknemer bij ons aan.
TIP Vertel uw werknemer dat dit gevolgen kan hebben voor de pensioenopbouw. bplpensioen.nl/minder-of-meer-werken
In dienst TIP Informeer uw werknemer over deelname aan het pensioenfonds. Het is een mooie arbeidsvoorwaarde. bplpensioen.nl/nieuw-in-dienst
Kijk ook op: bplpensioen.nl/veranderingen-werknemers
8
VanColland magazine #1 | maart 2021
Actie TIP Vertel op tijd over de mogelijkheden (eerder/later met pensioen, seniorenregeling). Met de pensioen planner kan uw werknemer zelf de hoogte van het pensioen berekenen: bplpensioen.nl/plan-uw-pensioen
Geef de datum uit dienst aan ons door.
Geef de datum uit dienst aan ons door en de laatste loongegevens.
Met pensioen
Actie
Uit dienst TIP Vertel over waardeoverdracht of vrijwillige opbouw. bplpensioen.nl/uit-dienst
Actie Op dit moment is geen actie nodig. Na 2 jaar mag u de werknemer uit dienst melden.
Actie
Arbeidsongeschikt
Geen.
Overlijden voor pensioenleeftijd
TIP Vertel uw werknemer dat hij/zij pensioen blijft opbouwen. bplpensioen.nl/arbeidsongeschikt
TIP Vertel uw werknemer dat er pensioen voor zijn/ haar nabestaanden is, bij zijn/haar overlijden. bplpensioen.nl/hoeveel-nabestaandenpensioen
9
Thema Verandering & Transities
Nieuwe stap in uitwerking pensioenakkoord
Meedenken over de Wet Toekomst Pensioenen Tekst: BPL Pensioen
In de vorige VanColland praatten we je al bij over het pensioenak koord. Dat doen we nu opnieuw. Er gebeurt best veel bij de uitwerking van het pensioenakkoord. Maar het laat zich nog wat lastig vertalen naar praktische resultaten. Op woensdag 16 december 2020 opende het
Wat staat er in de Wet Toekomst Pensioenen?
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
De nieuwe wet geeft inzicht in de volgende
de internetconsultatie voor de Wet Toekomst
onderdelen:
Pensioenen. Iedereen mocht gedurende ongeveer
1. De hoofdlijnen voor de nieuwe
8 weken zijn mening geven over het wetsvoorstel. Deze consultatie is de volgende stap in de uitwerking van het Pensioenakkoord van 2019. De planning van het ministerie is om de wet op 1 januari 2022 in te laten gaan. Uiterlijk 1 januari 2026 moeten alle pensioenfondsen over zijn naar één van de twee nieuwe pensioencontracten. Wat is een internetconsultatie?
pensioencontracten 2. Hoe de overgang naar de nieuwe pensioencontracten gemaakt wordt 3. De manier waarop de huidige pensioenen over gaan naar de nieuwe contracten (invaren) 4. De vormgeving van het nabestaanden pensioen Hoe gaat de overgang naar de nieuwe
Bij een internetconsultatie publiceert de
pensioencontracten eruitzien?
wetgever concept wetteksten. Het staat iedereen
De periode tussen 1 januari 2022 en 1 januari
dan vrij om op deze teksten te reageren. Bij de
2026 is een overgangsperiode. Sociale partners
Wet Toekomst Pensioenen kan dit tot uiterlijk
nemen in die periode het besluit over hoe de
12 februari 2021. De wetgever kan de concept-
nieuwe regeling er uit gaat zien en besluiten
wetteksten op onderdelen nog aanpassen.
samen met het bestuur van BPL Pensioen over
Maar dat hoeft niet. Vervolgens stuurt de
hoe zij willen overstappen naar het nieuwe
wetgever de wetteksten naar de Tweede en
pensioenstelsel.
Eerste kamer. De financiële regels waaraan pensioenfondsen moeten voldoen verschillen van elkaar in het huidige en het nieuwe stelsel. Het kan dus gebeuren dat een pensioenfonds in het huidige stelsel maatregelen moet nemen die in het nieuwe stelsel niet nodig zouden zijn. In het huidige stelsel moet een pensioenfonds bijvoorbeeld een minimale dekkingsgraad
10
VanColland magazine #1 | maart 2021
hebben van 104%. Zit een pensioenfonds daar
dekkingsgraad van ongeveer 110%. Deze ‘drempel’
langere tijd onder, moet het de pensioenen
gaat omlaag naar 105%. Als de dekkingsgraad van
verlagen. In het nieuwe stelsel is er geen grens
een pensioenfonds hoger is dan 105% dan mag
meer. Dat komt omdat de nieuwe pensioen
een pensioenfonds de pensioenen (gedeeltelijk)
regelingen premieregelingen zijn. Er is geen
verhogen. Dat mag dan niet tot gevolg hebben
sprake meer van een pensioen waarvan de
dat de dekkingsgraad onder de 105% komt.
hoogte van tevoren vaststaat.
Wat betekent dit praktisch?
De regering kiest er daarom voor om in de
Nog lang niet alles is duidelijk. Veel details
overgangsperiode de financiële regels van het
worden pas later bekend. Het duurt nog even
huidige stelsel af te zwakken. Dat betekent dat
totdat we weten wat deze transitie voor
er niet van een minimaal vereiste dekkingsgraad
werkgevers en werknemers betekent. Zodra
van 104% wordt uitgegaan. Maar dat wordt
we meer weten informeren wij je hierover. ■
gekeken naar een financiële situatie die een overgang zonder verlies van pensioen mogelijk maakt. Nu wordt uitgegaan van minimaal 95%, dat kan weer anders worden. Het wordt ook wel het ‘transitie-ftk’ genoemd. ‘Transitie’ staat voor overgang en ‘ftk’ voor financieel toetsingskader, de wettelijke spelregels waar pensioenfondsen aan moeten voldoen. Deze tijdelijke regels gelden tot 1 januari 2026. Alleen pensioenfondsen die de oude pensioenen meenemen naar het nieuwe stelsel, mogen deze regels gebruiken. Hoe zit het met de verhoging van de pensioenen? In het nieuwe pensioenstelsel kunnen pensioenfondsen de pensioenen eerder verhogen met een toeslag (indexatie). In het huidige stelsel kunnen de pensioenen pas gedeeltelijk omhoog bij een
11
Thema Verandering & Transities
Leren van ongevallen
Ongevalsanalyse
Ongeval met voersilo Tekst: Stigas | Foto: Laura Douma
Als je ongelukken wil voor komen, helpt het als je weet wat er eerder is misgegaan. En waarom. Daarom dit jaar in elk nummer van VanColland aandacht voor het verhaal van
Het is alweer ruim vijf jaar geleden dat Daniël op een nazomerdag met de vracht-
wagen naar een klant vertrekt om de silo te vullen met voer. Na het vullen gaat het
iemand die zelf een ongeluk heeft meegemaakt.
vreselijk mis. Hij koppelt de slang af en de silo zakt in elkaar. Daniël komt eronder terecht en overlijdt.
Het komt nog heel regelmatig voor
Staat er een silo op je erf?
dat er een oude silo op een erf staat.
Dan ben jij als eigenaar verantwoor-
Sommige silo’s staan er al veertig jaar.
delijk voor de veiligheid. Gebruik de
Die zijn gevaarlijk. In het geval van
checklist Veilige silo. Daarin wordt
Daniël was er sprake van een oude silo
aandacht besteed aan de aanschaf, de
met een heel klein gaatje in de steun-
constructie, aanrijdbeveiliging,
poort. Door het vullen is er gewicht op
het vullen en onderhoud. ■
gekomen met alle gevolgen van dien.
Bekijk het filmpje waarin Johan den Teuling,
collega van Daniël, terugkijkt op het ongeluk.
En waarin Martin Schoemaker, general manager
Feed Logistics bij Nijhof Wassink, pleit voor een norm of keuring voor veilige silo’s.
12
Checklist Veilige silo Scan de QR code
VanColland magazine #1 | maart 2021
Wist je dit al over de RIE? Tekst: Stigas
Met een RIE Stigas breng je de veiligheids- en gezondheidsrisico’s binnen je bedrijf in kaart. En je geeft aan wat je gaat doen om ze onder controle te krijgen. Een goed opgestelde RIE helpt ongelukken en gezondheidsklachten te voorkomen. Maar er is meer te vertellen over de RIE. En in het bijzonder over de RIE van Stigas. Wist je bijvoorbeeld al dat…. y ieder bedrijf moet een RIE hebben? Het maakt niet uit
y je voor begeleiding door een preventieadviseur en
of je werknemers in loondienst zijn, worden ingehuurd
de toetsing een sterk gereduceerd t arief betaalt als
of dat er gezinsleden meewerken.
je premie betaalt aan Colland?
y je met een RIE ook aan de veiligheid van je bezoekers werkt? Denk aan leveranciers, de dierenarts en gasten. y de inspectie SZW strenger gaat toezien op het naleven van de verplichting om een RIE te hebben? y Stigas een RIE heeft gemaakt die is afgestemd op jouw sector? Dus: op het werk dat jullie doen. y deze RIE gratis is voor bedrijven die premie betalen aan Colland Arbeidsmarkt? y je met meer dan 25 werknemers (inclusief uitzend
y je tijdens het invullen van je RIE tips krijgt voor maatregelen die je kunt nemen? Je hoeft dus echt niet alles zelf te bedenken. y je ook inzicht krijgt in welke maatregelen je het beste als eerste kunt nemen. Wel zo handig. y er in de RIE van Stigas ook aandacht is voor corona? y beginners een handig instructiefilmpje krijgen over het invullen van de RIE? y de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid
krachten en zzp’ers), je RIE door een deskundige
bedrijven dit jaar steekproefsgewijs gaat controleren
moet laten toetsen?
op de aanwezigheid van een RIE?
Heeft jouw bedrijf nog geen RIE? Maak je bedrijf veiliger en vraag vandaag nog je inlogcodes aan voor de RIE van Stigas. 13
Thema Verandering & Transities
Engelsman Hoveniers, Mastenbroek Bloembollen en Zoontjens Boomprojecten winnen de
Stigas Gezond en Vitaal Werken Prijs 2020 Tekst: Stigas | Foto’s: Mark Arents
Op 11 februari hebben Engelsman Hoveniers, Mastenbroek Bloembollen en Zoontjens Boomprojecten de Stigas Gezond en Vitaal Werken Prijs 2020 gewonnen. De prijzen zijn geheel coronaproof – buiten, met twee personen op anderhalve meter afstand – uitgereikt door Wim van den Boomen (LTO Nederland), werkgeversvoorzitter van het Stigasbestuur en Math Creemers, directeur Stigas.
14
Dit jaar ging Stigas op zoek naar
Coronamaatregelen
Aandacht voor gevaren van stof
bedrijven met mooie voorbeelden van
Engelsman Hoveniers heeft met
Mastenbroek Bloembollen is zich
gezond, veilig én met plezier werken,
haar veiligheidsbewustzijnsprogramma
bewust van de gevaren van werken in
juist nu de sector de invloed van
’O, O, Den’ – een knipoog naar het
een stoffige omgeving en installeerde
corona ervaart. Bedrijven die ondanks
bekende lied van Harrie Jekkers 20
daarom een afzuiginstallatie en werkt
de aanhoudende coronamaatregelen
jaar geleden - een ‘aanspreekcultuur’
met speciale veegmachines. Om
een werkomgeving weten te creëren
gecreëerd waarin werknemers elkaar
coronabesmetting tijdens het
waarin werknemers duurzaam veilig,
onder meer via WhatsApp attenderen
hoogseizoen, waarin internationale
gezond en met plezier kunnen (blijven)
op situaties die veiliger kunnen.
werknemers op het bedrijf werken, te
werken tot aan hun pensioen. Die
Dankzij deze werkwijze was het
voorkomen is er een indrukwekkende
samen met hun werknemers adequate
mogelijk de coronamaatregelen
plexiglasconstructie geïnstalleerd.
maatregelen tegen coronabesmetting
effectief door te voeren in het hele
Dankzij deze oplossing, gecombineerd
hebben genomen en erin slagen om in
bedrijf. Daarnaast biedt het bedrijf
met de open collegiale manier van
deze soms verwarrende tijd goed
werknemers die het buitenwerk
samenwerken – naast je werknemers
contact te houden met hun werkne-
fysiek niet meer fulltime aankunnen
staan – is het bedrijf erin geslaagd
mers. In dit bijzondere jaar is besloten
de mogelijkheid om structureel
corona buiten de deur te houden.
de prijs aan alle drie de genomineerde
ook andere werkzaamheden op
bedrijven uit te reiken.
te pakken.
VanColland magazine #1 | maart 2021
Oplossing voor zwaar werk
inspanningen te herstellen en ook om
de coronapandemie zijn er bij
Zoontjens Boomprojecten is zich
privé de zaken goed te regelen. Zo
Zoontjens heldere afspraken gemaakt
bewust van de zwaarte van het
blijft de balans tussen werk en privé
over deze extra dimensie aan gezond
boomverzorgingswerk en heeft
goed en zijn de werknemers fit en
en veilig werken. De kracht van de
daarom, in samenspraak met haar
gemotiveerd. Verder is er een goed
herhaling, gecombineerd met een
werknemers, gekozen voor een
functionerend registratiesysteem voor
beroep op de eigen verantwoordelijk-
vierdaagse werkweek voor de
onder andere (bijna)ongevallen en
heid van de werknemers, heeft ervoor
boomverzorgers in het bedrijf. Zo is er
verbetermogelijkheden dat actief
gezorgd dat de maatregelen in de
voldoende mogelijkheid om van de
wordt gebruikt. Aan het begin van
praktijk ook echt werken. ■
Een hele positieve ervaring “Een hele positieve ervaring”, aldus Rik Tromp, VGM-coördinator Bij Engelsman Hoveniers. “We zijn trots op ons Veilig Bewust-certificaat en het is goed om te zien dat ook de buitenwereld daar oog voor heeft. Het was bijzonder dat de bestuursvoorzitter en de directeur van Stigas tijd hebben gemaakt om de prijs persoonlijk aan ons uit te reiken. Het werd een prachtige dag en natuurlijk hielp het prachtige winterweer ook een handje mee!”
15
Thema Verandering & Transities
Mensen vinden dat we het echt verdiend hebben “Het was super om genomineerd te zijn en te winnen”, vertelt Joanne Mastenbroek, mede-eigenaar van Mastenbroek Bloembollen. “Het oranje Stigas-Volkswagenbusje dat kwam voorrijden was fantastisch. De mooie bos bloemen en de heerlijke taart, hebben we echt van genoten. We kregen veel reacties op onze nominatie, via Facebook had het bericht zelfs onze werknemers in Polen bereikt. Mensen vinden dat we het echt verdiend hebben, en dat is leuk om te horen.”
We hebben veel positieve reacties gekregen “We hebben veel positieve reacties gekregen op de prijs, ook vanuit de bomenwereld, hartstikke leuk”, vertelt Monique Meuser van Zoontjens Boomprojecten. “We doen veel om gezond, veilig en vitaal te werken binnen ons bedrijf. Met als resultaat dat onze werknemers fysiek en mentaal fit zijn. Dat dit nu ook nog wordt gewaardeerd door Stigas met deze prijs, is heel bijzonder!
16
VanColland magazine #1 | maart 2021
Teboza investeert gericht in welzijn van werknemers
‘ Happy people, better business’ Tekst: Ank van Lier (namens Sazas)
Asperges, asperges en nog eens asperges; dat is waar het om draait bij Teboza. Naast het vaste team helpen ieder jaar honderden buitenlandse seizoenswerknemers om alle asperges uit de grond te halen en te verwerken. De Limburgse Sazas-klant investeert gericht in goede arbeidsomstandigheden en doet er alles aan om haar mensen ‘een goed gevoel te geven’. “Toon je waardering; dat maakt het verschil!” 2020 was op zijn zachtst gezegd een uitdagend jaar
charters ingezet, maar hiermee konden we slechts een
voor Teboza in het Limburgse Helden. Net op het mo-
deel van de werknemers een oplossing bieden. Een
ment dat de aspergeoogst op het punt van beginnen
snel opgezet crisisteam ging daarom aan de slag met
stond, barstte de coronacrisis los. En dat terwijl pas
het werven van extra mensen: uitzendbureaus bellen,
130 van de benodigde 400 seizoenswerknemers in
maar ook bloementelers, horecazaken met boventallig
Nederland waren. Dit bracht de nodige uitdagingen
personeel, et cetera. Op die manier is het uiteindelijk
met zich mee. “De asperges moesten namelijk wel de
gelukt om voldoende mensen bij elkaar te krijgen,
grond uit”, zegt Kim Niessen, Hoofd Personeelszaken
maar het was wel een hele kluif. Tegelijkertijd gaf het
bij Teboza. “Veel van onze werknemers wilden graag
ook een gevoel van trots, dat we het met zijn allen wis-
komen, maar konden hun stad of land simpelweg niet
ten te redden. Door de coronacrisis hebben we ervaren
verlaten. We hebben toen zelfs privévliegtuigen en
hoe krachtig en flexibel we zijn als team en als bedrijf.”
17
Thema Verandering & Transities
“Heb vertrouwen en toon je waardering; dat is voor werknemers vaak net zo belangrijk als een goed salaris en goede arbeidsvoorwaarden.” Voorbereidingen aspergeseizoen
Eigen werving Teboza heeft 26 vaste werknemers, die werkzaam zijn op kantoor, in de verwerkingsloods en in de teelt van asperges. Tijdens het aspergeseizoen wordt daarnaast dus een grote groep seizoenswerknemers ingezet. “Wij werken daarbij vooral met mensen uit Griekenland, Roemenië en Letland”, zegt Niessen. “Voor het oogsten van de asperges, maar ook voor het schillen, verpakken en logistieke handelingen. Deze werven we allemaal zelf, we maken geen ge-
De afgelopen perioden werden alle voorbereidin-
bruik van uitzendbureaus. Door werknemers zelf in
gen getroffen om de arbeidsvoorziening tijdens
dienst te nemen, creëren we veel binding. Dit draagt
het komende aspergeseizoen op rolletjes te laten
er ook aan bij dat veel mensen jaarlijks bij ons
lopen. “We zorgen bijvoorbeeld dat alle werknemers
terugkeren.”
in hun thuisland een coronatest ondergaan, die we vergoeden. Ook komt iedereen tien dagen eerder,
Motiveren tot gezond eten
zodat ze in quarantaine kunnen. Daarnaast hebben
Het verzuim binnen het bedrijf is volgens Niessen
we ladingen mondmaskers, handschoenen, et cetera
buitengewoon laag, zowel onder de vaste werk
ingeslagen en is er een testbeleid uitgewerkt.”
nemers als onder de seizoenskrachten. In 2020 kwam het verzuim uit op 1,7 procent. “We hebben eigenlijk alleen te maken met kortdurend verzuim, mensen die enkele dagen uitvallen als gevolg van een griepje. Ook door het coronavirus is ons verzuim niet significant gestegen.” Volgens het Hoofd Personeelszaken heeft dit lage verzuim ook alles te maken met de manier waarop Teboza met haar werknemers omgaat. Dat mensen goed in hun vel zitten, heeft de hoogste prioriteit voor het bedrijf. “Vooral de laatste jaren zetten we daar sterk op in. Zo proberen we onze werknemers te motiveren om goed en gezond te eten. In onze kantine staat daarom bijvoorbeeld geen tosti-ijzer of magnetron, en we brengen regelmatig appels rond. Daarnaast proberen we de werkdruk niet te zeer te laten oplopen. En bij oudere werknemers passen we de werkzaamheden eventueel aan, om hen zo lang mogelijk inzetbaar te houden.” Positiviteit en in gesprek met elkaar Heel belangrijk is volgens Niessen ook om positieve zaken te benoemen en werknemers regelmatig complimenten te geven. “Heb vertrouwen en toon je waardering; dat is voor werknemers vaak net zo belangrijk als een goed salaris en goede arbeidsvoorwaarden. In het seizoen maak ik vaak een rondje langs de velden om een praatje te maken met werknemers, te vragen hoe het met hen gaat. Ik kan daar enorm van genieten. En het betaalt zich terug,
18
VanColland magazine #1 | maart 2021
Volledige aspergeketen in eigen hand Teboza werd net na de Tweede Wereldoorlog opgericht door Lodewijk Teeuwen, grootvader van Will Teeuwen, de huidige eigenaar. Hij vormt vandaag de dag, samen met Trudie Teeuwen en Rik Kursten, de directie van het bedrijf. Teboza houdt zich niet alleen bezig met het telen van witte, groene en paarse asperges, maar ook met de veredeling van nieuwe soorten, de opkweek van planten en de handel in asperges.
Kim Niessen, Hoofd Personeelszaken bij Teboza
in de vorm van een hogere inzet en betere prestaties.
Meedenken
Happy people is better business, dat ervaren wij aan
Teboza heeft haar verzuimverzekeringen al jarenlang
den lijve.”
ondergebracht bij Sazas. De samenwerking verloopt naar volle tevredenheid, geeft Niessen aan. “Maar
Niessen vindt het ook van belang om een luisterend
omdat ons verzuim laag is, hebben we doorgaans
oor te bieden voor werknemers. “Onze mensen weten
niet zoveel contact met Sazas. Fijn is wel dat ze regel-
dat ze altijd bij mij of bij iemand van de directie kun-
matig bellen om te vragen hoe het loopt en of ze iets
nen aankloppen, wanneer ze ergens mee worstelen.
kunnen doen. Ook in de coronaperiode. Dat waarde-
Alles is bespreekbaar en we proberen met mensen
ren we; het is fijn als een verzekeraar meedenkt.” ■
mee te denken. Ook dat zorgt ervoor dat ze zich hier prettig voelen. Ons lage verzuim is hiervoor het perfecte bewijs, net zoals het feit dat veel werknemers al heel lang bij Teboza werken.”
19
Thema Verandering & Transities
Een Skelex (exoskelet) voor werknemer bloemenkwekerij Tekst: Ank van Lier / Wendy Venhorst (namens Sazas)
In 2012 scheurde een werknemer van bloemenkwekerij De Hazekamp in het Gelderse Brakel zijn pees af bij een fietsongeluk. De schouder herstelde, maar bleef een zwakke plek. Een paar jaar later was het opnieuw raak: als gevolg van het lichamelijke werk op de kwekerij scheurde de pees weer af. Na een lang verzuimtraject bood de Skelex uitkomst, een hulpmiddel dat de spierkracht in de armen ondersteunt. Sazas speelde hierin een sleutelrol.
20
Overstekend lammetje
‘Tweede spoor’
Een overstekend lammetje was er in 2012 de oorzaak van
In overleg werd daarom ingezet op het ‘tweede spoor’:
dat een werknemer van bloemenkwekerij De Hazekamp van
passend werk zoeken bij een ander bedrijf. Toch kwam dat
zijn fiets viel en verkeerd terechtkwam op zijn schouder.
niet van de grond. Van Daalen: “Helaas stonden andere werk-
Gevolg: hij scheurde een pees af en moest worden geopereerd.
gevers niet echt open voor een Poolse man van in de vijftig,
“Het duurde meer dan een jaar voordat de werknemer weer
die gebrekkig Nederlands spreekt, geen rijbewijs heeft, maar wel
volledig aan het werk was”, vertelt Isabella van Daalen.
een verzuimverleden. Dat vonden wij heel vervelend voor hem.”
Zij runt samen met haar man een alstroemeriakwekerij van
Uiteindelijk kon Van Daalen in 2019, na twee jaar wachttijd,
1,3 hectare. In totaal hebben ze elf vaste werknemers, die
ontslag aanvragen bij UWV. Toch deed ze dat niet. “We konden
voornamelijk bezig zijn met het plukken, bossen en veiling-
het niet over ons hart verkrijgen; het voelde onlogisch voor
klaar maken van de snijbloemen. “De alstroemeriateelt is
ons. Hij zou dan een gedeeltelijke WIA-uitkering krijgen en
heel arbeidsintensief: de bloemen worden niet gesneden
daarnaast moeten solliciteren. Maar de eerdere afwijzingen
of geknipt, maar uit de grond getrokken. Dat vraagt vrij
hadden hem geen goed gedaan. Bovendien heeft hij zich altijd
veel van de schouders”, legt Van Daalen uit.
prima ingezet voor ons.”
In eerste instantie verliep de terugkeer van de werknemer
En dat bleef de werknemer doen, maar het bleef moeizaam
redelijk goed. Tot 2017. De klachten werden toen erger en in
gaan. Totdat via de arbeidsdeskundige de Skelex in beeld
het ziekenhuis bleek de pees opnieuw te zijn afgescheurd.
kwam; een exoskelet dat om schouders en middel wordt
De werknemer werd opnieuw geopereerd en er volgde een
bevestigd en de spierkracht in de armen ondersteunt. “Hier-
lang herstel. Na zes maanden kwam er een arbeidsdeskun-
door kost het omhoog en opzij bewegen minder spierkracht.
dige over de vloer en de conclusie was helder: het werk op
Dat verlicht het werk en dat is precies wat onze werknemer
de kwekerij eiste teveel van hem.
nodig heeft. Het is alsof de Skelex voor hem is gemaakt.’’
VanColland magazine #1 | maart 2021
“ Het is alsof de Skelex voor hem is gemaakt.” Aan het werk blijven
Verzuim (voorkomen) in het bedrijf
Toch duurde het nog een hele tijd voordat de werknemer
Het reguliere verzuim op de kwekerij is volgens de
met de Skelex aan het werk kon, want UWV wilde deze
onderneemster vrij beperkt. Werknemers hebben wel eens
kosten niet vergoeden. Ondertussen had Van Daalen
griep, maar zijn meestal binnen twee weken weer aan de
regelmatig contact met Marc Breedveld, de WIA-expert
slag. Om verzuim zoveel mogelijk te beperken, probeert Van
van Sazas. Uiteindelijk besloot Sazas om de Skelex te
Daalen werknemers vooral afwisseling te bieden in de
vergoeden. Sinds februari 2020 maakt de werknemer
werkzaamheden en goed te kijken naar de spreiding over
gebruik van de Skelex; naar volle tevredenheid. “Hoewel
de verschillende dagen. Daarnaast is ook de sfeer een
de klachten er niet door verdwijnen, kan hij met hulp van
belangrijke factor. “Als de sfeer goed is, scheelt dat verzuim.
de Skelex en de fysiotherapeut wel aan het werk blijven.”
Maar feit is dat het werk hier fysiek zwaar is; dat kan ik niet
Daar is zowel werkgever als werknemer erg blij mee.
veranderen. Het is daarom belangrijk dat de werknemers de
“Het is heel fijn dat we vanuit Sazas zo goed zijn geholpen
juiste mentaliteit hebben en zelf ook het nodige doen om
met deze maatwerkoplossing.”
fit en gezond te blijven.”
■
21
Thema Verandering & Transities
Kort Nieuws Nog geen lagere Aof-premie in 2021
Week van de teek 2021: 19 tot en met 23 april
Ziekte en arbeidsongeschiktheid van medewerkers
Een beet van een teek kan - onder andere - de ziekte van
brengen voor werkgevers hoge lasten met zich mee. De
Lyme veroorzaken. De gevolgen kunnen ernstig zijn. Licht
overheid heeft nagedacht over hoe deze kunnen worden
mensen die buiten werken daarom goed voor. De jaarlijkse
verlaagd. Besloten werd om werkgevers per 2021 een
Week van de Teek helpt om extra aandacht aan de gevaren
korting van € 1.200,- op de Aof-premie te geven. Aof staat
van de teek te besteden. Op www.weekvandeteek.nl
voor Arbeidsongeschiktheidsfonds. Deze premiekorting
vind je alle info over de deelnemers en de activiteiten die
gaat in 2021 echter niet door. In plaats daarvan geldt
zij organiseren. En handige hulpmiddelen om je mede
vanaf 1 januari 2022 een
werkers te vertellen wat ze kunnen doen om tekenbeten
systeem met gedifferentieerde
te voorkomen. ■
premies. Lees er alles over op de website van Sazas door met uw mobiele telefoon deze QR-code te scannen. ■
Sazas voor de vierde keer op rij nummer 1 klanttevredenheid De aanpak van Sazas wordt gewaardeerd door haar klanten. De verzuimspecialist kwam dit jaar voor de vierde keer op rij als nummer 1 uit het Klanttevredenheidsonderzoek Inkomen Zakelijk van het Verbond van Verzekeraars. Klanten waarderen de dienstverlening van Sazas met een 7,8. Het persoonlijke (telefonische) contact beoordelen zij met een 7,9. De belangrijkste pluspunten zijn de professionele houding van de medewerkers en ‘de korte lijnen’. ■
22
VanColland magazine #1 | maart 2021
Hoe staat het met jouw lichaam? Doe de test! In de agrarische en groene sectoren zorgen klachten aan rug en ledematen voor 47 procent van het ziekteverzuim. Een groot deel van de klachten komt door lichamelijke belasting tijdens het werk. Denk aan tillen, dragen en steeds dezelfde bewegingen maken. Wil jij weten of jouw lichaam verkeerd wordt belast tijdens jouw werk? Doe dan de test op www.hoetopwerkjij.nl. Binnen vijf minuten weet je welke risico’s jij loopt. En wat je kunt doen om die te verminderen. ■
Bedrijfsscan duurzame inzetbaarheid Wil je aan de slag met de inzetbaarheid van je personeel? De bedrijfsscan duurzame inzetbaarheid brengt in kaart wat je al doet voor de vitaliteit van je medewerkers en waar nog kansen liggen. Na afloop ontvang je een mail waarin staat wat jouw volgende stap kan zijn. ■
Vanaf midden 2022: 9 weken ouderschapsverlof met deels behoud van salaris Het kabinet heeft besloten dat ouders vanaf augustus 2022 de eerste negen weken van het ouderschapsverlof
www.stigas.nl/diensten/bedrijfsscan-di
gedeeltelijk doorbetaald krijgen. Daarmee moet het aantrekkelijker worden voor ouders (met name vaders) om het ouderschapsverlof op te nemen. De nieuwe
Voorkom burn-outs door de coronacrisis
maatregel is een derde stap in de verlofregelingen voor ouders van jonge kinderen. Deze past in het streven van het kabinet om mensen meer ruimte te geven om werken en zorgen te combineren. Als verzuimspecialist juicht Sazas dit dan ook toe.
Sinds de coronacrisis is het aantal burn-outs toegenomen. Met name een (te) hoge werkdruk en onzekerheid over de
Op dit moment hebben ouders recht op 26 weken
toekomst zorgt voor veel stress. Ook de vervaging tussen
onbetaald ouderschapsverlof in de eerste acht levens
werk en privé ervaren mensen als stressvol. Een burn-out
jaren van hun kind. Niet iedereen kan het zich veroorlo-
zorgt voor veel leed, zowel voor de werknemer zelf als voor
ven dit onbetaalde verlof op te nemen. Om die reden
de werkgever. Alle redenen om een
neemt nu slechts een derde van de ouders dat verlof op.
burn-out, zeker tijdens de coronacrisis, te voorkomen. Lees verder op de
Meer lezen over het wetsvoorstel en
website van Sazas door met uw mobiele
overige regelingen voor ouderschaps-
telefoon deze QR-code te scannen. ■
verlof? Lees het artikel op pagina 8 of scan met uw mobiele telefoon deze QR-code ■
23
Thema Verandering & Transities
Geschiedenis
&Actualiteit
Vrouwen vooruit in Agrarisch en Groen:
Van verandering naar transitie Door Christ Essens, relatiebeheerder arbeidsmarkt
Zo rond internationale vrouwendag (8 maart) vraag je je misschien af: Hoe zit het eigenlijk met de positie van de vrouw in de agrarische en groene sectoren? Honderd jaar geleden werd er vooral nagedacht over verzorgende taken van vrouwen. In 1925 nam de Noord-Brabantse Christelijke Boerenbond (N.C.B.) daarom het initiatief voor de eerste landbouwhuishoudcursussen met onderwerpen als voeding, koken, de was en warenkennis. Alle kennis voor de bedrijfsvoering werd geacht bij de man in goede handen te zijn, ook al was de boerin vaak medeverantwoordelijk voor een belangrijk deel van het
Steeds meer vrouwen aan het stuur
agrarische werk.
Maar nog niet overal gaat de opmars van vrouwen in het-
Voorzichtige verandering vanaf de jaren zestig
zelfde tempo. In 2005 schreef NRC Handelsblad dat er nog maar één vrouwelijke hovenier lid was van de VHG. Tien jaar
In 1956 bracht het Ministerie van Landbouw in 1956 nog het
later waren dat er een stuk meer. Het bedrijf “De Hofdames”
boekje “de boerin en haar huis” uit. Maar vanaf de jaren
heeft gezelschap gekregen van diverse “Tuinvrouwen” en
60 zien we echte veranderingen. In 1964 begint de afdeling
de VHG heeft tegenwoordig een Platform Meewerkende
Schalkwijk van de Plattelandsvrouwen bijvoorbeeld met
partners. Ook in de sector Groen Grond en Infrastructuur
een boekhoudcursus. In 1967 zijn er bij een forum “over
(Loonwerk) zijn er steeds meer vrouwen die mede-onder-
problemen in en rond de boerderij” van de N.C.B. ook 13
nemer zijn. Cumela organiseert jaarlijks vrouwendagen.
leden van de Boerinnenbond aanwezig. In de jaren 70
Eind november 2020 voerde Nieuwe Oogst onder bijna
waren de cursussen Economische Vorming voor Agrarische
tweeduizend boeren en tuinders een onderzoek uit. Van
Vrouwen (EVAV) succesvol, en nog steeds. En uit een van die
de 29 procent van de bedrijven met een opvolger, heeft 84
cursussen is weer een studieclub van Agrarische Vrouwen
procent een mannelijke opvolger en ruim 16 procent een
ontstaan die nu nog steeds bestaat. Gezamenlijk onder-
vrouwelijke. Van de deelnemers die aangaven zelf het be-
nemerschap in de vorm van man-vrouw maatschappen is
drijf te willen overnemen, was echter 37 procent vrouw. Bij
tegenwoordig niet meer weg te denken.
Willemien Koning, voorzitter LTO Vrouw en Bedrijf, ontlokt dat de uitspraak “Het zou me niet verbazen als vrouwen een sterkere rol gaan spelen bij de transitie van de agrarische sector.” ■
24
