20 minute read
Les 26 Hoe fi ctie en non-fi ctie met gebeurtenissen omgaan
1
Je vertelt hoe je een verhaal ervaart Je analyseert de verhaalaspecten personage, tijd, vertelperspectief en spanning
3
2
Je verbindt een verhaal met je eigen situatie 4
Je vergelijkt hoe fictie en non-fictie met hetzelfde onderwerp omgaan 5
Je benoemt wat feit en wat interpretatie is in een artikel
1
SITUEREN
Je leest het verhaal Bittere oogst van Irma Moekestorm.
1 Welk genre verwacht je? Leg uit waarom je daarvoor kiest. 2 Welk onderwerp zal centraal staan?
2
HET VERHAAL BELEVEN
Bittere oogst
5 10 15 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR
Deel 1 Lusteloos roer ik door mijn soepkom die bijna tot de rand gevuld is. Intussen gluur ik naar mijn drie oudere broers die wél gretig van hun soep eten. Alle drie houden ze hun lepel soepel tussen hun vingers, waarvan de nagels zwarte randen hebben. Zelfs een grondige schrobbeurt met groene zeep heeft de sporen van het werken in de tomaten niet kunnen wissen. Vandaag hadden we weer allemaal, zoals we dat al jaren gewend zijn op onze vrije zaterdag, ons steentje bijgedragen op het bedrijf van papa. De jongens hadden geplukt, terwijl het mijn taak was om de geoogste tomaten te sorteren. De kneusjes, die ik apart moest houden, zouden vanavond op het menu staan, wist ik toen al. Mama’s befaamde tomatensoep met ballen. Alleen de gedachte daaraan maakte me al misselijk … ‘Smaakt het niet, Renske?’ vraagt mama. Geïrriteerd haal ik mijn schouders op. ‘Als je heel de dag tussen de tomaten werkt en je moet ze ’s avonds nog eten ook, dan komt het je neus uit.’ Een massale spotlach valt me ten deel. ‘Wat een onzin,’ zegt André, ‘ik kan niets beters verzinnen dan de tomatensoep van mama.’ ‘Inderdaad’, merkt Frank op. ‘Maar het geeft niks, hoor. Geef maar hier, ik heb er nog wel een plekje voor.’ Boos en opgelucht tegelijk schuif ik, net iets te wild, de kom in de richting van Frank. Een golf klotst over de rand en een grote, rode vlek verspreidt zich over het geruite tafellaken. ‘Nu is het klaar!’ briest papa onverwachts. ‘Ondankbare griet. Ga meteen maar door naar je kamer!’ gretig: enthousiast, met plezier befaamd: beroemd woord 1 © VAN IN
1 Vat samen wat er in het fragment gebeurt.
2 Wie zijn de belangrijkste personages?
3 Wie is er in het verhaal aan het woord?
a Bespreek of de informatie die ze geeft betrouwbaar is. b Welk effect zou het hebben wanneer het verhaal door een zij-verteller werd gebracht die over Renske praat? c Zorgt dit vertelstandpunt voor spanning? Leg uit waarom je dat vindt.
4 Hoe is de verhouding tussen de kinderen in het gezin?
5 Wat vind je van het gedrag van Renske? Waarom doet zij zo, volgens jou?
LES 26 HOE FICTIE EN NON-FICTIE MET GEBEURTENISSEN OMGAAN 289© VAN IN
20
25 Deel 2
Stampvoetend loop ik de trap op naar mijn kamertje op zolder. Het gebeurt niet vaak dat papa boos is, maar als het zover is, maak dan je borst maar nat. Diep in mijn hart weet ik best dat ik het er zelf naar gemaakt heb. Maar toch, ik kon er niets aan doen. Jarenlang heb ik me beheerst en gedaan wat er van me verwacht werd. En nu zomaar ineens, kon ik het niet meer … Ik open de deur naar mijn kamertje op zolder. Het is niet groot, maar ik heb in ieder geval een plekje waar rust heerst te midden van ons drukke gezin. Vroeger moest ik het kamertje delen met Rianne. Automatisch dwaalt mijn blik naar de twee fotolijstjes op mijn bureau. Eén omlijst een foto van Rianne en één een foto van ons samen. Rianne was vier, ik zes. Ik realiseer me dat dat alweer bijna tien jaar geleden is. Ik plof neer op mijn bed en laat mijn tranen de vrije loop. We waren altijd samen, Rianne en ik. Ook die dag …
Het was een warme dag. Hartje zomer. Mama stond achter de sorteermachine in de donkere schuur, maar zelfs daar was het niet koel. Het zweet gutste van haar gezicht. In de kas, waar papa en de drie broers aan het werk waren, was het helemaal niet uit te houden. Maar ondanks de hitte, ging het werk gewoon door. De tomaten moesten, als altijd, op tijd bij de veiling zijn. ‘Gaan jullie maar spelen in de tuin’, zei mama tegen mij. ‘Jij kan best even op Rianne passen. Ik heb het hekje goed gesloten, zodat jullie de tuin niet uit kunnen. O ja, en de schommel is kapot, dus niet gaan schommelen, hoor!’ Ik knikte trots, ik was tenslotte al zes jaar. ‘Ja mama, ik zal goed op haar passen.’ ‘Over twee uurtjes gaan we eten. Tomatensoep.’ ‘Lekker! Met veel ballen?’ ‘Mét veel ballen’, lachte mama. Rianne en ik hadden de oude dekens uit de schuur gehaald, ze over het wasrek gedrapeerd en ze met knijpers vastgezet. Een mooie tent was het resultaat. ‘Ik ben zogenaamd de moeder en jij het kind’, zei ik tegen Rianne. Ze keek wat beteuterd. ‘Oké,’ besliste ik snel, ‘dan ben jij de vader.’ Rianne knikte blij. ‘Ja, ik ben zonaamt vader!’ ‘Ga maar een stukje fietsen, vader, dan ga ik eten koken.’ Ik pakte een emmertje, plukte wat gras en blaadjes en deed er water uit de gieter bij. De groene drap, die al roerend ontstond, leek nergens op. Toen ik nog eens rondkeek, zag ik de struik. Er zaten kleine, rode tomaatjes aan. Zulke kleintjes had ik nog nooit gezien, maar ik zou er vast heel goed tomatensoep van kunnen maken. Net als mama. Ik plukte de tomaatjes, net zoveel tot het emmertje voor de helft gevuld was. Het prutje kleurde langzaam maar zeker van groen naar rood. Wat was ik trots op mijn tomatensoep. ‘Vader, vader,’ riep ik, ‘we kunnen eten.’ Snel pakte ik twee plastic bekertjes en vulde ze met de rode vloeistof. Rianne liet zich met een plof op de grond vallen. ‘Wat eten we, moeder?’ ‘Zogenaamde tomatensoep, vader’, zei ik plechtig. ‘Dat ziet er lekker uit!’ riep vader enthousiast en ze nam een grote slok en nog één, totdat het hele kopje leeg was. Ik was blij dat zij ervan smulde. Zelf had ik maar een klein slokje genomen, omdat ik het eigenlijk helemaal niet lekker vond. Het leek in de verste verte niet op mama’s tomatensoep. Na het eten ging vader slapen in onze mooie tent. Net als papa, die na het eten ook altijd een dutje op de bank deed …
30
35
40
290 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR 45 50 55 zijn borst natmaken: zich voorbereiden op veel tegenstand (uitdrukking) de kas: broeikas, serre draperen: een stuk stof over iets (laten) hangen woord © VAN IN
6 Dit deel speelt zich af op twee verschillende momenten. a Geef aan in de tekst waar de breuk tussen de twee momenten zit.
b Hoe zou die overgang in een tv-reeks of film getoond worden? c Wat is de relatie tussen de twee momenten?
7 In het fragment maak je kennis met Rianne. a Wat kom je over haar te weten? b Wat spelen Renske en Rianne? 8 Welke betekenis geef je op dit moment aan de titel?
9* Hoe denk je dat het verhaal zal a open?
LES 26 HOE FICTIE EN NON-FICTIE MET GEBEURTENISSEN OMGAAN 291© VAN IN
60
65
70 Deel 3
Een zachte klop klinkt op mijn slaapkamerdeur. Papa stapt binnen en laat zich zakken op mijn bed. ‘Nou, nou, zo erg is het ook weer niet.’ Troostend strijkt hij over mijn blonde lokken. ‘Jawel. Het was mijn schuld’, zeg ik, terwijl mijn schouders schokken. ‘Rianne … ze at mijn tomatensoep … Zogenaamde tomatensoep … Ik had er kleine tomaatjes doorheen gedaan. Tenminste, ik dacht dat het tomaatjes waren … Eerlijk waar, pap, ik wist het niet … Daarom werd ze niet meer wakker. En daarom … daarom wil ik ook nooit meer tomatensoep eten …’ Eindelijk heb ik het verteld. Die afschuwelijke waarheid. Het blijft lang stil. Aarzelend hef ik mijn hoofd op en zoek zijn ogen. Ik zie dat hij slikt, vechtend tegen zijn tranen. Dan verbreekt hij eindelijk de stilte. ‘Ach, meisje toch. Het was niet jouw schuld. Heb jij dat al die jaren gedacht?’ Ik knik. ‘Wist u dat het door de besjes kwam?’ ‘Ja, dat wisten we. Dat hoorden we in het ziekenhuis.’ ‘Ik mis haar zo.’ ‘Wij ook, lieverd, wij ook’, klinkt plots schor de stem van mama. ’Maar het was niet jouw schuld. Je was nog veel te jong. Ach Renske … ’ Dan zijn daar twee paar armen om me heen en vermengen zich onze tranen.
10 In dit deel doet Renske haar bekentenis.
a Hoe voelt Renske zich na de bekentenis?
b Hoe drijft de auteur de spanning op na de bekentenis van Renske?
11* Vergelijk het einde met jouw voorspelling. Geef minimaal één gelijkenis en één verschil aan.
292 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR © VAN IN
3
DOORDRINGEN TOT DE TEKST
1 Geef drie woorden die weergeven wat jij van dit kortverhaal vond.
2 Bij veel recensies worden (maximaal vijf) sterren toegekend om de mening van de recensent weer te geven. Hoeveel sterren geef je dit kortverhaal?
3 Schrijf nu in een korte tekst jouw mening over het verhaal uit. Vertel hoeveel sterren jij dit kortverhaal geeft en gebruik de drie woorden uit opdracht 1 om jouw keuze te verantwoorden.
4 Uitbreidingsopdracht: argumentatie a Kies samen met twee medeleerlingen één van volgende stellingen. • De ouders van Renske hadden ongelijk om nooit met hun dochter over het voorval te praten. • De mama van Renske is schuldig aan de dood van Rianne. Zij had de twee meisjes nooit alleen mogen laten. • De vader van Renske troost haar op een goede manier. • Renske had eerlijk aan haar ouders moeten opbiechten wat er gebeurd was. • Babysitten kan vanaf 12 jaar. • Dit verhaal versterkt alleen maar de stereotiepe taakverdeling tussen jongens en meisjes. • Een trauma moet je altijd behandelen met medicatie. • Iedereen kan zich zelf over een trauma zetten. • Ouders mogen kinderen/tieners vragen om te helpen in het huishouden of in hun zaak. Ze moeten LES 26 HOE FICTIE EN NON-FICTIE MET GEBEURTENISSEN OMGAAN 293 hen daarvoor niet betalen. b Luister naar elkaars mening over de stelling. c Kies een gemeenschappelijk standpunt. Formuleer wat jullie van de stelling vinden. d Formuleer drie argumenten die jullie gemeenschappelijke standpunt onderbouwen. 5 Evalueer de samenwerking binnen jullie groep. a Beoordeel eerst jouw inbreng en dan die van de anderen. ik de anderen ja nee ja nee We hebben actief en respectvol geluisterd. We hebben vragen gesteld. We hebben relevante informatie uitgewisseld. We hebben ideeën of meningen met argumenten in vraag gesteld. We bouwden voort op wat de anderen zeiden. We hebben iedereen aangemoedigd om een bijdrage te leveren. We hadden als groep een duidelijk doel en we waren bereid om een gemeenschappelijke oplossing te vinden. b Noteer nu een aantal punten waarop je volgende keer individueel of als groep zou willen/moeten werken. © VAN IN
6 Aan de hand van dit kruiswoordraadsel herhaal je de theorie van literaire bouwstenen. 1
2 -
4 5 3
6
7
9 8
294 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR 10 1 het hoofdpersonage van het verhaal; het verhaal draait om hem of haar 2 het personage dat de gebeurtenissen vertelt in de hij-vorm 3 de tegenstander van het hoofdpersonage; hij werkt het hoofdpersonage tegen 4 wanneer de auteur bepaalde tijdperiodes in het verhaal zomaar overslaat en die gewoon vervangt door een witregel 5 het centrale idee van het verhaal 6 de technieken die de auteur gebruikt om ervoor te zorgen dat een lezer wil weten hoe het verhaal verder gaat; bekende voorbeelden zijn: informatie achterhouden voor de lezer of er net voor zorgen dat de lezer meer weet dan het personage 7 wanneer de auteur de chronologie van het verhaal onderbreekt en een stuk uit het verleden vertelt 8 het standpunt van waaruit de gebeurtenissen in het verhaal verteld worden 9 de vrouw of man die het verhaal verzonnen heeft. 10 het ik-personage dat vertelt wat hij meemaakt of heeft meegemaakt © VAN IN
7 Los in groepen vier van onderstaande vragen op. Maak gebruik van de informatie uit het kruiswoordraadsel om je antwoorden te formuleren. a Het verhaal valt met de deur in huis. Waarom is dat belangrijk voor de spanningsopbouw?
b Vanuit welk vertelperspectief wordt het verhaal verteld? Wat voegt de keuze voor dat standpunt toe aan de spanning? Geef ook één concreet voorbeeld.
c Wie is de protagonist? Wie is de antagonist? Motiveer je antwoord.
d Kun je ook aangeven voor welke tijdaspecten (flashforward, flashback, tijdsprong) de schrijver heeft gekozen? Verwijs naar de regels.
LES 26 HOE FICTIE EN NON-FICTIE MET GEBEURTENISSEN OMGAAN 295 e Wat is het thema van het verhaal? © VAN IN
4
WAARHEID IN VERHALEN, WAARHEID IN DE MEDIA
In het verhaal Bittere oogst slaagde de auteur erin om ons als lezer mee te laten leven met Renske en haar jeugdtrauma. Als lezer weten we dat Bittere oogst niet echt gebeurd is, maar beseffen we tegelijk dat het zou kunnen gebeuren. De feiten zijn in dat verhaal wel verzonnen, maar niet onmogelijk. Had de auteur gezegd dat Rianne door een alien ontvoerd was, dan hadden de meesten onder ons dit onmiddellijk als fantasie afgewezen.
Moet een journalist die over zo’n drama in de media rapporteert, zich strikt aan de feiten houden? Of is er in een non-fictietekst ook plaats voor emoties en interpretatie? Dat bekijken we in deze les.
DEZE BESTUURDER VOND EEN UNIEKE PARKEERPLAATS: ‘WAGEN HANGT HIER AL SINDS VANNACHT’
VLIERZELE In de nacht van zaterdag op zondag belandde in de Oordegemstraat in Vlierzele (Sint-Lievens-Houtem) een Peugeot Partner hoog en droog in de struiken. De bestuurder, die meer dan waarschijnlijk richting Oordegem reed, ging uit de bocht net voor bakkerij Vereecken. Zijn wagen belandde in de struiken van Axa-verzekeringskantoor De Clercq aan de Muizenhoek. ‘We vonden de wagen in de nacht van zaterdag op zondag, maar van de automobilist was geen spoor te bekennen’, vertelt men in de bakkerij. De wagen zelf lijkt niet al te erg beschadigd en wellicht kwam de chauffeur met de schrik vrij. Hoe het ongeval precies gebeurde is niet duidelijk. Reed de man te snel? Had hij te veel gedronken? Of dommelde hij gewoon in? Allemaal open vragen. Feit is dat de Oordegemstraat geregeld gebruikt wordt als sluipweg, waar het gaspedaal stevig wordt ingeduwd. Geen beste combinatie met enkele verraderlijke bochten waaronder die aan de bakkerij. Bron: www.hln.be De grens tussen fictie en non-fictie is niet altijd duidelijk. Heel vaak baseren auteurs zich op de werkelijkheid om overdreven of uitgevonden verhalen te vertellen. Soaps zijn hier een duidelijk voorbeeld van. 296 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR
onthouden © VAN IN
1 Kijk naar de titel van het artikel. a Welk beeld wordt hier van die parkeerplaats geschetst? b Welk woord is subjectief? c Past het citaat bij de rest van de kop?
2 Lees het artikel een eerste keer door en geef vijf feiten die in de tekst voorkomen.
3 Bekijk de foto’s bij het artikel. a Wat is de functie van de foto’s bij het artikel? b Gebruik één van de foto’s om je antwoord uit te leggen.
4 Lees het artikel opnieuw. Hieronder vind je een schaal met als twee uitersten: emotioneel en feitelijk.
emotioneel feitelijk
a Waar zou je het artikel plaatsen? b Leg uit waarom je het artikel hier plaatst.
LES 26 HOE FICTIE EN NON-FICTIE MET GEBEURTENISSEN OMGAAN 297© VAN IN
3.2
5 Herlees de tekst een laatste keer en zoek nu die elementen die het standpunt of de interpretatie van de journalist weergeven.
6 Schrijf zelf een samenvatting bij deel 4 Waarheid in verhalen, waarheid in de media. a Gebruik daarbij deze woorden: feiten, emoties, (on)geloofwaardig. b Vergelijk non-fictie met fictie.
7 Vergelijk jouw samenvatting met die van een medeleerling. a Onderstreep de gelijkenissen in jullie tekst. b Vul jouw samenvatting aan met elementen uit de tekst van je medeleerling waar je zelf niet aan gedacht had.
c Je leraar geeft je een modelsamenvatting. Vergelijk die met je uiteindelijke samenvatting en vul ze eventueel aan.
298 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR © VAN IN
In les 26 maakte je kennis met Renske, een jong meisje dat een gebeurtenis die ze meemaakte een plaats moet geven. Hieronder vind je een overzicht van verschillende romans die zich verder van huis afspelen, maar hetzelfde thema hebben. Telkens staat een jong hoofdpersonage centraal dat een gebeurtenis meemaakt die zijn of haar verdere leven bepaalt. Reis mee om te leren! Kies een bestemming en kom in een andere omgeving terecht waarin je nagaat hoe mensen binnen hun eigen context keuzes (moeten) maken.
LITERATUURSUGGESTIES 3 299© VAN IN
KRISTIEN DIELTIENS DE STILLE PIJN VAN LUCA De stille pijn van Luca
Kristien Dieltiens
Ik ben herinnering. Alles zit in mij gestapeld, als boeken op een plank.
DE STILLE PIJN VAN LUCA
Kristien Dieltiens
oorlogsroman 2007
Als jonge volwassene keert Luca terug naar zijn geboortedorp in Kroatië. Tijdens zijn jarenlange verblijf in België heeft hij geen woord meer gesproken. Zijn kindertijd en het abrupte einde ervan heeft hij verdrongen. Hoe dichter Luca zijn land nadert, hoe sterker de herinneringen worden, hoe scherper de beelden. Geruststellende beelden, van zijn beste vriend Vanja, van ma en Jelena, van de houten ‘mensen’ van pa, de bloemenvelden, de bergen in de verte.
BELUISTER FRAGMENT
MATS WAHL ZOEK ZOEK
Mats Wahl
thriller, crime fi ction
2009
De zestienjarige Hilmer Eriksson is verdwenen. Vermist. Zaterdagavond kwam hij niet aan bij zijn vriendin Ellen. Zowel Ellen als zijn ouders zijn doodongerust. Hilmer is geen jongen die gekke, onbezonnen dingen doet. Is het een ongeval? Of helemaal niet? Politierechercheur Harald Fors bijt zich in deze mysterieuze zaak vast.
BELUISTER FRAGMENT
STEVEN HERRICK AAN DE RIVIER
AAN DE RIVIER Steven Herrick psychologische roman, drama 2010 Harry groeit op in een dorp in Australië in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Zijn moeder overleed toen Harry zeven jaar was. Samen met zijn broertje houdt hij het huishouden draaiende; hun vader heeft het verlies van zijn vrouw nooit kunnen verwerken. Harry weet dat hij maar een ding wil: het dorp verlaten zodra hij kan. 300 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR
BELUISTER FRAGMENT Aan de rivier Steven Herrick 15-06-2010 13:47:24 mats wahl ZOEK 26-03-2009 10:40:46 © VAN IN
NICCOLÒ AMMANITI IK BEN NIET BANG
NICCOLÒ AMMANITI
18-10-2011 12:42:24 IK BEN NIET BANG
Niccolo Amaniti
familieroman, drama
2011
Op de warmste zomerdag van de eeuw rijdt de negenjarige Michele op zijn fi etsje door de uitgestrekte akkers rond zijn dorp. Op een verlaten heuvel ontdekt hij een jongetje dat in een put ligt, vastgeklonken aan een ketting. Michele kan met niemand over zijn ontdekking praten en om het geheim te kunnen dragen, trekt hij zich terug in zijn verbeeldingswereld. Wanneer hij meer gruwelijkheden ontdekt, wordt Michele heen en weer geslingerd tussen zijn nieuwsgierigheid en angst, tussen de harde feiten en de fantasie waarin hij probeert te vluchten. Hij wil het jongetje redden, maar zijn eigen wereldje brokkelt gestaag af naarmate zijn vermoeden sterker wordt dat hij niet als enige van het geheim op de hoogte is. Als hij ervan overtuigd is dat ook zijn eigen leven op het spel komt te staan, voelt hij zich gedwongen een onomkeerbaar besluit te nemen.
BELUISTER FRAGMENT
ROTMOEVIE
VALS Mel Wallis de Vries thriller 2017 Het is kerstvakantie en Abby, Kim, Pippa en Feline gaan naar een huisje in de Ardennen. Door het slechte weer sneeuwen ze in. Er is geen elektriciteit, het mobiele netwerk is uitgevallen en het dichtstbijzijnde huis is een paar kilometer verderop. De meiden doen er een beetje lacherig over. Maar dan verdwijnt Kim opeens na een ruzie. LITERATUURSUGGESTIES 3 301
MEL WALLIS DE VRIES BELUISTER FRAGMENT VALS MEL WALLIS DE VRIES
VALS 17/05/17 10:53 Marian De Smet thriller, psychologische roman 2013 Eppo komt al liftend met een Vlaams meisje in contact. Tabby is achttien en ze heeft niet echt een doel voor ogen op het moment dat ze Eppo meeneemt in haar oude Volkswagen Golf. Het komt erop neer dat ze elkaar op sleeptouw nemen. Eppo heeft gaandeweg door dat Tabby gewoon weg wil, maar waarvan, daar krijgt hij geen zicht op. Dat het iets met Rob te maken heeft, is duidelijk. Zijn naam staat op haar arm getatoeëerd.
BELUISTER FRAGMENT MARIAN DE SMET MARIAN DE SMET ROTMOEVIE 25/06/13 15:45 © VAN IN
MIRJAM MOUS VIRUS MIRJAM MOUS
23/05/19 12:23 VIRUS
Mirjam Mous thriller
2019
Kris, een jongen die lijdt aan het syndroom van Gilles de la Tourette, is op vakantie met zijn neef Hopper. Ze rijden door de bergen als er een hevig noodweer losbarst. Plots loopt er een man op de weg en Hopper kan hem niet meer ontwijken. De jongens raken in paniek en slaan op de vlucht. Ze komen terecht in Odrín, een Spaans bergdorp, dat altijd in de schaduw ligt. Er hangt een sfeer en de meeste bewoners zijn nors en bedreigend. Kris en Hopper besluiten er stilletjes vandoor te gaan, maar de enige toegangsweg is afgesloten en wordt door gewapende mannen bewaakt. Niemand mag het dorp nog in of uit: er is een onbekend en zeer besmettelijk virus uitgebroken.
BELUISTER FRAGMENT
Kris, een jongen die lijdt aan het syndroom van Gilles de la Tourette, is op vakantie
HARD HART
ISH AIT HAMOU Ish Ait Hamou
psychologische roman, drama 2019 Tom Macleigh komt uit een liefdeloos gezin. Hij laat de bedrukte sfeer van zijn ouderlijk huis en de voorspelbaarheid van zijn saaie provinciestadje achter zich om te gaan studeren aan de universiteit van Boston. Hier maakt hij vrienden en wordt hij voor het eerst verliefd. Na veel dagdromen durft hij de stap te wagen om op zijn droommeisje af te stappen. Wordt de liefde voor Rachella zijn redding of zijn ondergang? 302 TRAJECT NEDERLANDS 3 LITERATUUR
BELUISTER FRAGMENT HARD HART ISH AIT HAMOU HARD HART 1/05/19 11:17 © VAN IN
