Inhoudsopgave oefentherapie bij nekaandoeningen

Inhoud

3

Inhoud 1

Evolutie in de therapeutische behandeling van nekpijnpatiënten 1 Evidence based medicine 1.1 De integratie van wetenschappelijke evidentie 1.2 De klinische expertise van de therapeut 1.3 De verwachtingen van de patiënt

2

8 10 10

2 Het biopsychosociale model 3 Besluit

10 11

Anatomie en biomechanica van de cervicale en scapulothoracale regio 1 De cervicale regio

13 14

1.1 Articulair 1.1.1 1.1.2 1.1.3 1.1.4 1.1.5

De cervicale wervel De facetgewrichten De discus intervertebralis Het canalis intervertebralis De ligamentaire structuren

1.2 Musculair 1.2.1 Het lokale spiersysteem 1.2.2 Het globale spiersysteem

1.3 Neurogeen

2 De scapulothoracale regio 2.1 Articulair 2.2 Musculair

2.2.1 Het lokale spiersysteem 2.2.2 Het globale spiersysteem

2.3 Neurogeen

3

7 8

14

14 16 16 17 17

17 18 20

23

25

26 26 26 28

29

Het klinisch redeneringsmodel en de implicaties voor therapie 1 Inleiding 2 Parallelle denkpistes

31 32 32

3 Klinische pijnpatronen

38

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

Denkpiste 1: Rode vlaggen Denkpiste 2: Pijnmechanismen: nociceptief – neuropathisch – centraal Denkpiste 3: Input – Processing – Output Denkpiste 4: Aangedane structuur Denkpiste 5: Adaptief – maladaptief Denkpiste 6: Weefselmechanismen Denkpiste 7: Functie en participatie Denkpiste 8: Gele vlaggen – Psychosociale herstelbarrières

33 33 34 34 34 35 36 36

3.1 Articulair disfunctiepatroon 38 3.2 Myofasciaal disfunctiepatroon 38 3.3 Neurogeen disfunctiepatroon: met name het cervicaal radiculair syndroom 39 3.3.1 De anamnese

40

4 3.3.2 Het sensorische luik in het neurogene functieonderzoek 3.3.3 Het technisch onderzoek

3.4 Centraal disfunctiepatroon 3.5 Motorisch controle disfunctiepatroon

4

40 40

42 42

Opbouw van een oefenprogramma voor nekpijn 45 1 Inleiding 46 2 Oefentherapie ter bevordering van de mobiliteit – mobiliserende oefeningen 46 2.1 Flexiemobilisatie

2.1.1 Mid- en laagcervicaal 2.1.2 Hoogcervicaal

2.2 Extensiemobilisatie 2.2.1 Laagcervicaal

2.3 Lateroflexiemobilisatie 2.3.1 Self-snag (Mulligan 2004)

2.4 Rotatiemobilisatie 2.4.1 Self-snag (Mulligan 2004)

2.5 Anteflexiemobilisatie

47

47 47

49 49

50 50

51 51

52

3 Oefentherapie ter bevordering van de motorische controle

52

3.1.1 Indicaties voor training van de cervicale flexoren 3.1.2 Training van de spiercontrole 3.1.3 Training van de bewegingscontrole

53 54 57

3.1 Cervicale flexoren

3.2 Cervicale extensoren 3.2.1 Indicaties voor het trainen van de cervicale extensoren 3.2.2 Training van de spiercontrole 3.2.3 Training van de bewegingscontrole

3.3 Axioscapulaire spieren 3.3.1 3.3.2 3.3.3 3.3.4 3.3.5 3.3.6

Indicaties voor training van de axioscapulaire spieren Training van de spiercontrole De scapulasetting in zit of stand oefenen De scapulasetting in buiklig oefenen De scapulasetting in zijlig oefenen Training van de bewegingscontrole

4 Oefentherapie ter versterking van de spierkracht en -uithouding 4.1 Cervicaal

4.1.1 De cervicale flexoren 4.1.2 De cervicale extensoren

4.2 Scapulothoracaal 4.2.1 De m.trapezius 4.2.2 De m.serratus anterior

5 Oefentherapie ter bevordering van de mobiliteit in het kader van een myofasciaal disfunctiepatroon (stretching) 5.1 De m.trapezius pars descendens 5.2 De m.levator scapulae 5.3 De m.sternocleidomastoideus

53

58 58 59 61

62 62 63 63 65 66 68

71

71 72 72

73 73 74

76

77 78 79

Inhoud

5

5.4 De mm.scaleni 5.5 De m.splenius capitis 5.6 De m.semispinalis capitis 5.7 De m.pectoralis minor 5.8 De m.pectoralis major 5.9 De mm.rhomboidei 5.10 De m.latissimus dorsi

6 Oefentherapie in het kader van een neurogeen disfunctiepatroon, met name het cervicaal radiculair syndroom 6.1 Educatie 6.2 Oefenen van neurogene functie 6.3 Ontlastende postures en progressieve oefentherapie voor veelvoorkomende klinische patronen

80 81 81 82 83 84 84

85

85 86 86

6.3.1 Sluitingspatroon 6.3.2 Tensiedisfunctie 6.3.3 Gradueel hernemen van activiteiten en participatie

86 86 89

7 Oefentherapie in het kader van een centraal disfunctiepatroon

90

7.1 De beĂŻnvloeding van de cognities 7.1.1 (Pijn)educatie 7.1.2 Graded exposure 7.1.3 Defusie

7.2 De verbetering van stresshantering 7.2.1 Progressieve spierrelaxatie 7.2.2 Relaxatietechniek: pijnverlichting 7.2.3 Oefenen van ontspannen bewegen

7.3 De afname van functionele hinder 7.3.1 Programma van graduele activiteitenopbouw

7.4 De verandering van de context

8 Aanvullende therapie

8.1 Oefeningen ter bevordering van de circulatie 8.2 Taping 8.2.1 Corrigerende tape voor de m.trapezius pars ascendens 8.2.2 Corrigerende tape voor de m.trapezius pars descendens 8.2.3 Corrigerende tape voor de m.serratus anterior

8.3 Behandeling van stoornissen in kinesthesie, oculomotoriek en posturale controle 8.3.1 Positie-repositieoefeningen 8.3.2 Evenwichtsoefeningen 8.3.3 Oculomotorische oefeningen

8.4 Ergonomie 8.4.1 Ergonomisch werken 8.4.2 Ergonomisch slapen

5 CasuĂŻstiek 1 Casus 1

1.1 Anamnese 1.1.1 Hulpvraag 1.1.2 Klinisch redeneren na anamnese

90 91 91 91

92 92 97 97

100 101

102

102

102 103 103 104 105

105 105 106 106

106 106 111

113 114

114 115 115

6

1.2 Klinisch onderzoek 1.2.1 Inspectie 1.2.2 Basisfunctieonderzoek 1.2.3 Articulair onderzoek 1.2.4 Motorischecontroleonderzoek 1.2.5 Neurogeen onderzoek 1.2.6 Klinisch redeneren na het klinisch onderzoek

1.3 Behandeling 1.3.1 Doelstellingen 1.3.2 Behandelplan

2 Casus 2

2.1 Anamnese 2.1.1 Hulpvraag 2.1.2 Klinisch redeneren na anamnese

2.2 Klinisch onderzoek 2.2.1 Inspectie 2.2.2 Basisfunctieonderzoek 2.2.3 Articulair onderzoek 2.2.4 Motorischecontroleonderzoek 2.2.5 Neurogeen onderzoek 2.2.6 Klinisch redeneren na het klinisch onderzoek

2.3 Behandeling 2.3.1 Doelstellingen 2.3.2 Behandelplan

3 Casus 3

3.1 Anamnese 3.1.1 Hulpvraag De patiënt wil 3.1.2 Klinisch redeneren na anamnese

3.2 Klinisch onderzoek 3.2.1 Inspectie 3.2.2 Basisfunctieonderzoek 3.2.3 Articulair onderzoek 3.2.4 Motorischecontroleonderzoek 3.2.5 Neurogeen onderzoek 3.2.6 Klinisch redeneren na het klinisch onderzoek

3.3 Behandeling 3.3.1 Doelstellingen 3.3.2 Behandelplan

116 116 116 117 117 117 117

118 118 118

120

120 121 121

122 122 122 123 123 123 123

124 124 124

125

126 126 126

127 127 127 128 128 128 128

129 129 129

Referentielijst 135 Lijst van figuren

141

Lijst van foto’s

142

Lijst van tabellen

144