THEMASYNTHESE
prikkel
receptor
Inwendige prikkels zoals:
• de verandering van concentratie van een stof, • een neurale prikkel.
De receptorcellen zijn kliercellen die in groepjes voorkomen, de endocriene klieren. Ze scheiden hormonen af. Voorbeelden van endocriene klieren in het menselijk lichaam zijn:
• de eilandjes van Langerhans in de alvleesklier, • de hypofyse,
• de schildklier, • de bijnieren, • de thymus.
IN
• de teelballen en eierstokken,
De receptorcellen meten voortdurend de concentratie van belangrijke stoffen. De
gemeten waarde wordt voortdurend vergeleken met een gewenste waarde. Sommige
geleider
receptorcellen detecteren neurale prikkels.
Het geproduceerde hormoon treedt op als geleider. Hormonen zijn signaalstoffen die: • geproduceerd worden als antwoord op een inwendige prikkel;
• gemaakt worden in het lichaam zelf; het zijn dus lichaamseigen stoffen;
• gemaakt worden in endocriene klieren (in het regelsysteem de receptorcellen);
N
• via de bloedbaan over grote afstanden verspreid worden;
• enkel cellen activeren als die beschikken over passende receptormoleculen;
• een andere endocriene klier aan het werk zetten of bij een effector een reactie uitlokken.
VA
Een hormoon vormt daarmee een schakel tussen receptor en effector.
effector
reactie
De effectoren zijn doelcellen. Ze kunnen reageren op een specifiek hormoon omdat een doelcel een passend receptormolecule bevat.
De effectoren kunnen exocriene klieren zijn, maar ook andere groepen cellen.
Endocriene klieren en hun hormonen zijn erop gericht effectoren aan het werk te zetten als reactie op een verstorende inwendige prikkel.
Negatieve terugkoppeling is een regeling waarbij het resultaat van een proces datzelfde proces afremt. Uiteindelijk wordt de gewenste concentratie van een stof bereikt. Functie van het hormonale stelsel
©
Het hormonale stelsel regelt de samenwerking tussen endocriene klieren, hun hormonen en hun doelcellen. Zo coördineert het hormonale stelsel de werking van verschillende organen en weefsels.
Dankzij die coördinatie kan je lichaam voor tal van parameters tot een evenwicht
of homeostase komen. Daardoor blijft je lichaam optimaal functioneren, ook als de omstandigheden verstoord worden.
Vaak werken het hormonale stelsel en het zenuwstelsel samen om de homeostase te
bereiken. Om samen te werken kunnen endocriene klieren van het hormonale stelsel door het zenuwstelsel geactiveerd worden.
THEMA 03
BEKIJK DE KENNISCLIP
themasynthese
213
