Boektoppers lesmap 2023 - OK - Piet en Sint en het slimme kind

LESMAP

Piet en Sint en het slimme kind

Auteur: Els Van Esbroeck

Dit prentenboek met tekst op rijm vertelt een sinterklaasverhaal met als boodschap dat het sinterklaasfeest vooral om de cadeautjes gaat en dat kleur niets uitmaakt. Op vijf december maken Sinterklaas en Piet zich op om hun pakjes te gaan bezorgen. Maar terwijl ze op de daken zijn, steekt er een storm op. Helemaal verregend kloppen ze aan bij een huis. Het meisje Lou doet open en wanneer ze Sint herkent, laat ze hen binnen. De kleren gaan in de droogtrommel en het paard wordt afgedroogd. De schimmel blijkt geen schimmel te zijn, maar een wit geschilderd paard: een metafoor voor de zwart geschminkte Piet. Na wat goede raad van Lou gaan Sint en Piet terug op pad.

ONTWIKKELINGSDOELEN

OD NED 1.5 De kleuters kunnen een beluisterd verhaal, bestemd voor hun leeftijdsgroep, begrijpen.

OD NED 2.7 De kleuters kunnen in een gesprek met een eenvoudige maar relevante vraag of met commentaar reageren.

OD NED 1.3 De kleuters kunnen een mondelinge, voor hen bestemde boodschap, ondersteund door beeld en/of geluid, begrijpen.

© 2018 Uitgeverij Querido, Piet en Sint en het slimme kind, tekst en illustraties: Gerda Dendooven

Overzicht lesmap

KRINGACTIVITEIT

LEES- EN INLEEFMOMENT

Samen met de kleuters bouw je het verhaal opnieuw op aan de hand van de prenten. Stel zo veel mogelijk open vragen en ga samen op zoek naar de antwoorden. Dat helpt de kleuters om hun woordenschat op een spontane manier verder op te bouwen.

ACTIVITEIT 1

LICHT UIT, SPOT AAN

Dit boek nodigt uit om te dramatiseren. De verhaallijn is eenvoudig en je hebt relatief weinig materiaal nodig. Het is een fijne manier om de kleuters het verhaal eigen te maken. Ze leven zich in, bouwen het verhaal opnieuw op en verwerken opgedane indrukken. Bovendien stimuleert het hun taalontwikkeling en oefenen ze nieuwe woordenschat. Terwijl ze het verhaal naspelen, oefenen ze spontaan hun communicatieve vaardigheden en spreekdurf en durven ze zich te tonen in groep.

ACTIVITEIT 2

KUN JIJ HET RIJMWOORD VINDEN?

Het prentenboek is volledig in rijmvorm geschreven. Ongeacht intelligentie of taalachtergrond leren kleuters van twee tot vier jaar woorden beter in een rijmende context dan in een niet-rijmende context. Bovendien biedt rijmen meer inzicht in klanken, letters en woorden.

Wat dacht je van een rijmspel? Laat de kleuters de rijmwoorden zelf aanvullen. Vertel het verhaal en stop net voor het rijmwoord. Laat de kleuters rijmen. Sommige kleuters zullen gebruikmaken van nonsensrijm, wat ook oké is.

ACTIVITEIT 3

WAAR IS HET PAARD VAN SINTERKLAAS? OF IS HET EEN GIRAF?

Het paard van Sinterklaas is een beetje gek: het heeft vlekken als een giraf. Verzin een knotsgek dier voor Sinterklaas. Beslis samen met de kleuters of je samen de handen uit de mouwen steekt voor een levensgroot werk of dat je individueel aan de slag gaat.

p. 4

p. 15

p. 7

p. 10

p. 16

ACTIVITEIT 4 CREATIEF VERTELLEN

Sint en Piet zijn in nood, maar gelukkig is er het slimme kind. Wat zou er gebeuren als het slimme kind de Sint niet binnenliet? Verzin jij een nieuw einde voor het verhaal? Welke wending geef jij aan de verhaallijn?

p. 19

ACTIVITEIT 5 P VAN PIET

Zoek je mee naar woorden die beginnen met de P van Piet?

p. 22

ACTIVITEIT 6

MATRIX: WAT HOORT WAAR?

Lees- en inleefmoment

Doel: Samen met de kleuters bouw je het verhaal opnieuw op aan de hand van de prenten. Stel zo veel mogelijk open vragen en ga samen op zoek naar de antwoorden. Dat helpt de kleuters om hun woordenschat op een spontane manier verder op te bouwen.

OD NED 1.5 De kleuters kunnen een beluisterd verhaal, bestemd voor hun leeftijdsgroep, begrijpen.

OD NED 1.2 De kleuters kunnen voor hen bestemde vragen in concrete situaties begrijpen.

OD NED 2.6 De kleuters kunnen antwoorden op gerichte vragen in verband met betekenis, inhoud, bedoeling, mening in concrete situaties.

BENODIGDHEDEN

- boek: Piet en Sint en het slimme kind

VOOR HET LEZEN

Bekijk de cover van het boek aandachtig met de kleuters. Herkent iemand een letter?

Verklank de letters en laat de kleuters de woorden vormen. Help hen door de klanken traag achter elkaar te zeggen. Als ze niet op het woord komen, doe je dat steeds sneller tot ze het woord kunnen samenkleven.

De volgende vragen kunnen als leidraad dienen om een gesprek aan te knopen.

- Wat zie je?

- Waar zou het boek over gaan?

- Wie zie je?

- Waar zijn ze?

- Wat zouden Sint en Piet daar (komen) doen?

TIJDENS HET LEZEN

Lees het boek een eerste keer.

PAGINA 1-2

Sint staat te wachten. Op wie moet Sint wachten?

- Wat moet Piet nog doen?

- Wat zit er in de mand?

- Wie staat er al klaar?

- Zijn de manden zwaar? Hoe komt dat?

Wat zou jij graag krijgen? Zou dat in de mand passen?

PAGINA 3-4

- Waar zijn Sint en Piet nu?

- Wat doen Sint en Piet? - Hoe komt het dat ze het paard moeten helpen, volgens jou?

- Wie zie je door het raam?

- Wat doen de kinderen, volgens jou?

- Hoe zouden ze zich voelen op de avond van Sinterklaas?

- Hoe zou jij je voelen?

- Hoe kijkt het paard?

- Heeft het paard er zin in, volgens jou?

- Is het dag? Of nacht? Hoe zie je dat?

PAGINA 5-6 -

Wat gebeurt er nu?

- Er vliegt iets van Sinterklaas zijn hoofd. Zie jij wat het is? - Hoe zou het komen dat de mijter wegvliegt?

- Het begint te regenen. Zie je dat?

- Zou het paard nog zin hebben om verder te gaan?

PAGINA 7-8 -

Zijn Sinterklaas en Piet nog op het dak?

- Waar zijn ze nu?

- Ze hebben een plan. Wat gaan ze doen?

- Zie jij het kind in het deurgat staan?

PAGINA 9-10

-

Weet jij de naam van het kind nog? (Lou(lou))

- Weet Sint de naam van het kind nog? Sint vergist zich vaak.

- Wat vraagt Sint aan Lou?

- Waarom willen ze schuilen?

- Wat zegt Lou?

- Wat zou jij zeggen?

PAGINA 11-12

- Herkent Lou Sinterklaas?

- Mag Sinterklaas toch binnen?

- Wat mag Sinterklaas doen?

- Wat haalt Lou voor Sint en Piet? En voor het paard?

PAGINA 13-14

- Hoe maken ze hun kleren droog?

- Wat doet Sint? Wat heeft hij daarvoor nodig?

- Lou mag helpen. Wat doet ze?

- Oei, wat heeft Piet met het paard gedaan?

- Waarom heeft Piet het paard geverfd?

- Wat is er met de kleren van Piet?

- Wat kan hij doen om ze weer schoon te krijgen?

PAGINA 15-16

- Waarom is Sinterklaas verdrietig?

- Lou bedenkt een oplossing. Weet jij nog welke?

- Zou jij dezelfde oplossing verzinnen? Wat konden Sinterklaas en Piet nog doen om het op te lossen?

PAGINA 17-18

- Was het een goed plan?

- Lou zegt iets heel slims: ‘Wat doet het ertoe, een krul of een kleur? Dat maakt niets uit.’ Vind jij dat dat iets uitmaakt? Waarom wel? Waarom niet?

PAGINA 19-20

- Waar gaat het om?

- Wat is het enige dat telt voor Lou?

- Vind jij dat ook?

- Lou stelt voor om door de deur te gaan. Vind jij het een gek idee dat Sint en Piet door de deur komen?

PAGINA 21-22

- Vindt Piet het een goed idee?

- Waarom vindt hij het een goed idee?

- Wat krijgt Lou van Sint en Piet?

PAGINA 23-24

- Sint en Piet moeten vertrekken.

- Hoe zouden ze zich voelen? Kijk eens naar hun gezichten.

- Hoe zou Lou zich voelen? Waarom denk je dat?

PAGINA 25-26

- Zijn er veel mensen in de stad?

- Lopen Sint en Piet nog op het dak?

- Waarom staan ze niet op het dak, volgens jou?

NA HET LEZEN

Het boek blijft in de boekenhoek/kring beschikbaar voor de kleuters. Ze kunnen het doornemen wanneer ze willen.

Zet het boek zo aantrekkelijk mogelijk in je kring. Geef het een prominente plek zodat ze er snel naar kunnen grijpen.

ACTIVITEIT 1

Licht uit, spot aan

Doel: Dit boek nodigt uit om te dramatiseren. De verhaallijn is eenvoudig en je hebt relatief weinig materiaal nodig. Het is een fijne manier om de kleuters het verhaal eigen te maken. Ze leven zich in, bouwen het verhaal opnieuw op en verwerken opgedane indrukken. Bovendien stimuleert het hun taalontwikkeling en oefenen ze nieuwe woordenschat. Terwijl ze het verhaal naspelen, oefenen ze spontaan hun communicatieve vaardigheden en spreekdurf en durven ze zich te tonen in groep.

Er zijn erg veel doelen die je individueel per kleuter kunt nastreven. Voor de ene kleuter zal het al een hele belevenis zijn om zich in te leven in een rol terwijl een andere kleuter maar al te graag het voortouw neemt en in de belangstelling staat. Voor ieder zijn eigen leerkansen en ontwikkelingsmogelijkheden.

OD NED 3.1 De kleuters kunnen aan de hand van visueel materiaal een boodschap herscheppen.

OD NED 2.10 De kleuters kunnen zich inleven in duidelijk herkenbare rollen en situaties en vanuit eigen verbeelding/beleving hierop inspelen.

OD MUVO 3.2 De kleuters kunnen zich inleven in personages en dingen uit de omgeving en deze uitbeelden.

OD MUVO 3.3 De kleuters kunnen met een creatief stem- en taalgebruik expressief reageren en belevenissen uitbeelden.

BENODIGDHEDEN

- (optioneel) werkkaart 1

- verkleedkleren van Sint en Piet

- grote mand - wasmachine: Die maak je zelf van een kartonnen doos.

- stokpaard

haardroger

- handdoek

jurk van de mama van Lou

- make-up van de mama van Lou

- geknutselde cadeaus: Die maak je samen met de kleuters van dozen of houten blokken die je schildert, inpakt en met een strik versiert.

WERKWIJZE

Als de kleuters nog niet vertrouwd zijn met dramatiseren, bouw je dat het best stap voor stap op.

STAP 1: - Lees het verhaal voor. Daarvoor kun je verschillende verteltechnieken gebruiken: vingerpoppen, kamishibai, handpoppen …

- Bespreek het verhaal kort met de kleuters. Wie zijn de hoofdrolspelers? Waar speelt het verhaal zich af? Wat gebeurt er? Je kunt dat proces visueel maken door het uit te tekenen.

STAP 2: - Bespreek waar de dramatiseerhoek komt. Welke speelhoek richt je in? Laat de kleuters meedenken en creatief aan de slag gaan. Wat maken we zelf? Wie heeft thuis iets wat kan dienen? Mag je dat meebrengen? Wat hebben we in de klas? Bekijk de lijst met benodigdheden als inspiratiebron.

- Richt met de kleuters de dramatiseerhoek in.

- Laat de kleuters het materiaal verkennen en ermee experimenteren.

STAP 3: - Maak een rolverdeling. Alle kleuters mogen alle rollen spelen. Niets ligt vast. Iedereen probeert en voelt zelf aan welke rol hem het beste ligt.

- Lees het verhaal voor en laat de kleuters ondertussen het verhaal naspelen. De kleuters lezen het verhaal ook voor door te vertellen wat er op de prenten staat.

- Vervolgens proberen de kleuters het verhaal zelf te vertellen. Je speelt dan de rol van verteller terwijl de kleuters korte stukken tekst voordragen.

- Laat de kleuters spelen. Hebben ze zin om een ander einde te verzinnen?

STAP 4: Speel voor een publiek. De andere kleuters van de klas komen kijken naar de voorstelling. Draai daarna de rollen om.

TIP: Je kunt alle attributen samen met de kleuters maken. Denk ook aan: regendruppels, een maan, een schoorsteen … uit karton. Als je de attributen samen maakt, zorgt dat voor extra betrokkenheid. Zo laat je het verhaal ‘groeien’.

Terwijl de kleuters oefenen, zullen ze zelf op problemen botsen, bijvoorbeeld: ‘Het zou handig zijn als we een haardroger hadden.’ Dat zal de kleuters stimuleren om een haardroger te maken en direct te integreren in hun spel. Laat hen mee nadenken, ideeën verzamelen en creëren: dat zijn allemaal belangrijke leerprocessen die ze al spelend oefenen.

VARIATIE

- Maak een verteltafel. De kleuters spelen het verhaal dan na met materiaal. Daarvoor kun je verschillende dingen uit de klas gebruiken. Denk bijvoorbeeld aan Playmobilfiguren of kegelpoppen. Maar het is ook fijn om alles zelf te maken. Zo kun je kegelpoppen beschilderen, een huis van een schoendoos maken, een kartonnen maan of een regenwolk met regendruppels knutselen …

- Gebruik eventueel werkkaart 1: print de werkkaart (bij voorkeur op A3-formaat), lamineer ze en verknip ze tot figuren. Bevestig de figuren op een stok of bevestig achteraan een magneet. Voorzie een plek waar de kleuters een poppenspel met de stokfiguren kunnen spelen of een magneetbord waar ze het verhaal op kunnen naspelen.

ACTIVITEIT 2

Kun jij het rijmwoord vinden?

Doel: Het prentenboek is volledig in rijmvorm geschreven. Ongeacht intelligentie of taalachtergrond leren kleuters van twee tot vier jaar woorden beter in een rijmende context dan in een niet-rijmende context. Bovendien biedt rijmen meer inzicht in klanken, letters en woorden. Wat dacht je van een rijmspel? Laat de kleuters de rijmwoorden zelf aanvullen. Vertel het verhaal en stop net voor het rijmwoord. Laat de kleuters rijmen. Sommige kleuters zullen gebruikmaken van nonsensrijm, wat ook oké is.

OD NED 5.5 De kleuters stellen zich vragen bij en reflecteren over taal en taalgebruik in concrete situaties:

- discrimineren van klanken, woorden;

- ritmische aspecten van taal, rijmen;

- intonatie en mimiek in relatie tot gevoelens, boodschap.

BENODIGDHEDEN - werkkaart 2 - werkkaart 3 - werkkaart 4

WERKWIJZE

Print werkkaart 2 per vier kleuters. Lamineer ze en verknip ze tot vier lottokaarten. Print werkkaart 3. Lamineer ze en verknip ze tot 16 kaartjes.

STAP 1: Speel dit spel met vier kleuters. Iedere kleuter krijgt een lottokaart (werkkaart 2). Spreid de losse kaartjes (werkkaart 3) uit op tafel. Bekijk samen met de kleuters alle afbeeldingen op de kaartjes en de lottokaarten.

Neem je tijd om samen de kaarten te benoemen. Het is belangrijk dat de kleuters het juiste woord koppelen aan elke afbeelding. Dat is noodzakelijk om de juiste rijmwoorden te vinden.

Dit zijn de woorden die aan bod komen:

- op de lottokaarten: kind, boot, zak, paard, huis, speculaas, Piet, hart, maan, beer, schoen, boek, mandarijn, staf, kam en olifant.

- op de kaartjes: Sint, rood, pak, baard, muis, vaas, vergiet, zwart, banaan, veer, pompoen, koek, marsepein, giraf, lam en tand.

STAP 2: Als je alle afbeeldingen besproken hebt, zoek je welke bij elkaar horen. Ook tijdens deze fase benoem je de illustraties en laat je de kleuters goed meedenken.

- Klinkt het hetzelfde?

- Horen ze samen?

Lottokaart 1

Dit zijn de oplossingen:

Lottokaart 2

Lottokaart 3

Lottokaart 4

mandarijn marsepein kind Sint huis muis maan banaan

staf giraf boot rood speculaas vaas beer veer

kam lam zak pak Piet vergiet schoen pompoen

olifant tand paard baard hart zwart boek koek

STAP 3: Maak een stapel met de losse kaartjes. Neem een kaartje en toon het aan de kleuters. Wat staat erop?

Laat de kleuters benoemen. Let op dat ze juist benoemen. In dit spel zeggen we VEER (en niet pluim), LAM (en niet SCHAAP)

Wie heeft er op zijn kaart een tekening die rijmt op KAM?

De kleuters bekijken hun lottokaart. Stimuleer ze om in stilte de woorden in hun hoofd te matchen met het kaartje. Als een kleuter vermoedt dat zijn lottokaart bij het kaartje past, plaats je de twee afbeeldingen naast elkaar en benoem je.

Geef taal:

- Denk jij dat LAM en TAND bij elkaar horen?

- Hoor je dezelfde klank?

- Klinken de woorden hetzelfde?

- Horen ze samen, volgens jou?

- Denk jij dat LAM en KAM bij elkaar horen?

Neem voldoende tijd voor dat proces.

Laat de kleuters elkaar helpen.

Het spel is gedaan als alle lottokaarten gevuld zijn.

STAP 4: Als de kleuters vertrouwd zijn met het rijmen en vaak al spelend geoefend hebben, kun je aftoetsen of ze het rijmen onder de knie hebben.

Bied daarvoor werkkaart 4 aan. Daarop staan vijf kinderen en vijf cadeaus. Lees de naam van elk kind en benoem daarna alle cadeaus. De kleuters gaan op zoek voor wie de cadeaus zijn en verbinden het cadeau met het kind door ze met een lijn te verbinden of de rondjes in dezelfde kleur te kleuren.

Het cadeau rijmt op de naam van het kind:

JOP krijgt een POP.

KATRIJN krijgt een TREIN.

JAAN krijgt een KRAAN.

LINN krijgt een SPIN.

MOHAMMED krijgt een PET.

Lottokaart 1

Lottokaart 2

Lottokaart 3

Lottokaart 4

ACTIVITEIT 3

Waar is het paard van Sinterklaas?

Of is het een giraf?

Doel: Het paard van Sinterklaas is een beetje gek: het heeft vlekken als een giraf. Verzin een knotsgek dier voor Sinterklaas. Beslis samen met de kleuters of je samen de handen uit de mouwen steekt voor een levensgroot werk of dat je individueel aan de slag gaat.

OD MUVO 6.2 De kleuters kunnen ervan genieten bezig te zijn met de dingen die hen omringen om hun expressiemogelijkheden te ontdekken.

OD MUVO 6.3 De kleuters kunnen vertrouwen op hun expressiemogelijkheden en durven hun eigen expressiestijl tonen.

OD MUVO 1.2 De kleuters kunnen materiaalgevoeligheid ontwikkelen door exploreren en experimenteren.

OD LO 1.28 De kleuters tonen een toenemende bedrevenheid in het functioneel aanwenden van klein-motorische vaardigheden.

OD LO 1.29 De kleuters kunnen klein-motorische vaardigheden in verschillende situaties voldoende nauwkeurigheid gedoseerd en ontspannen uitvoeren.

OD LO 1.30 De kleuters kunnen de functionele grepen gebruiken voor het hanteren van voorwerpen.

BENODIGDHEDEN

- heel grote bladen papier

- stukken karton

- schaar - wol

WERKWIJZE

- perforator

- papiertape

- verf

- resten gekleurd papier

- crêpepapier

zijdepapier

- wasco

Met deze activiteit stimuleer je de creativiteit van de kleuters. Het is de bedoeling dat ze zelf materialen kiezen en ermee aan de slag gaan. Zorg voor een zo verscheiden mogelijk aanbod van materialen. Om een knotsgek dier te maken mogen ze alle materialen naar hartenlust combineren. Ze kiezen zelf hoe ze de materialen bevestigen en experimenteren erop los.

Is je klasgroep daar niet klaar voor? Kies dan zelf welke materialen je aanbiedt. Het kan grappig zijn als je het werk van de kleuters aan elkaar ‘koppelt’: kleuters maken elk afzonderlijk de kop van een olifant, de staart van een krokodil, de nek van een giraf, de buik van een varken … Die hang je vervolgens allemaal aan elkaar.

VARIATIE

- Kies ervoor om op klein formaat werken. De kleuters kiezen dan zelf welk dier ze willen maken. Dat kan een natuurgetrouw dier of een fantasiedier zijn. Ze tekenen en knutselen en kiezen uit het materiaal dat jij aanbiedt.

- Ontwerp een knotsgekke jurk voor de Sint.

ACTIVITEIT 4

Creatief vertellen

Doel: Sint en Piet zijn in nood, maar gelukkig is er het slimme kind. Wat zou er gebeuren als het slimme kind de Sint niet binnenliet? Verzin jij een nieuw einde voor het verhaal? Welke wending geef jij aan de verhaallijn?

OD MUVO 5.3 De kleuters kunnen de volgorde van een reeks voorwerpen, prenten, beelden vaststellen, veranderen, schikken en er een nieuw verhaal rond vertellen.

OD NED 4.1 De kleuters kunnen een ervaring, een verhaal weergeven door middel van visueel materiaal.

OD NED 4.2 De kleuters kunnen met hulp van volwassenen, eigen boodschappen door middel van symbolen vastleggen en kenbaar maken.

OD NED 4.3 De kleuters kunnen onvolledige eenvoudige beelden aanvullen.

OD NED 5.2 De kleuters beseffen dat boodschappen visueel kunnen worden bewaard en daardoor opnieuw kunnen worden opgeroepen.

OD NED 5.4 De kleuters beseffen dat bepaalde symbolen (pictogrammen, lettertekens, ...) dienen om boodschappen over te dragen.

BENODIGDHEDEN

- werkkaart 5

- boek: Piet en Sint en het slimme kind

- potloden, verf, verfstiften, wasco

- (optioneel) woordkaarten en letterstempels

WERKWIJZE

Print werkkaart 5 per kleuter.

Lees het verhaal en stop op het ogenblik dat Sint en Piet aankloppen bij het slimme kind. De kleuters mogen zelf een vervolg van het verhaal bedenken en hun fantasie de vrije loop laten.

Daarvoor gebruiken ze werkkaart 5. Ze tekenen het vervolg van het verhaal en maken op die manier een stripverhaal.

Voor je de kleuters laat beginnen, brainstorm je even en bedenk je samen allerlei mogelijke scenario’s. Bespreek daarna stap voor stap welk stuk van het verhaal ze moeten uittekenen en hoe de kleuters dat het best doen. Daarbij is jouw rol erg belangrijk. De kleuters hebben je hulp nodig om de verschillende fases op te delen en die daarna in de juiste volgorde te tekenen.

Stel vragen zoals:

- Waar was dit? Hoe ga je dat tekenen?

- Wat zei die toen? Hoe ga je dat tekenen?

Wie was er nog? Hoe ga je dat tekenen?

Telkens als de kleuters een tekening gemaakt hebben, lees je het verhaal voor en bevraag je:

- Wat gebeurde er daarna? Hoe ga je dat tekenen? - Hoe kun je zien dat ze in een bos zijn? Hoe ga je dat tekenen?

Verzamel de verhalen.

Tijdens een kringmoment vertellen de kleuters hun eigen verhaal. Voor de kleuters die niet graag in groep praten, vertel jij het verhaal.

TIP: Gebruik letterstempels en woordkaarten. De kleuters kunnen met behulp van de woordkaarten woorden stempelen bij hun verzonnen verhaal.

TIP: Laat de kleuters het verhaal ook eens uitspelen in de dramatiseerhoek.

P van Piet

Doel: Zoek jij mee naar woorden die beginnen met de P van Piet?

OD NED 5.5 De kleuters stellen zich vragen bij en reflecteren over taal en taalgebruik in concrete situaties:

- discrimineren van klanken, woorden;

- ritmische aspecten van taal, rijmen;

- intonatie en mimiek in relatie tot gevoelens, boodschap.

BENODIGDHEDEN

- werkkaart 6

- (optioneel) werkkaart 7

- materiaal dat de kleuters zelf verzamelen in de klas

WERKWIJZE

STAP 1: Bespreek samen met de kleuters: Welke woorden beginnen met de P van Piet? ‘Beginnen’ betekent dat je ze vooraan in het woord hoort.

Laat de kleuters op zoek gaan naar materialen in de klas die beginnen met de P. Laat de kleuters het materiaal verzamelen en leg alles in de kring.

Overloop een voor een de spullen die de kleuters bij elkaar brachten. Benoem. Laat de beginklank goed horen. Ook wanneer de kleuters iets meebrachten dat niet met de P begint, bespreek je het. Ik zie hier een beer. B-B-Beer. Hoor je de P? Laat ze zelf benoemen en bijsturen.

Neem daar ruim de tijd voor. Dat auditieve proces vraagt veel tijd en rijping voor kleuters.

STAP 2: Nadat je met materiaal aan de slag ging, kun je de kleuters ook zelf woorden laten benoemen. Als ze dat onder de knie hebben, bied je werkkaart 6 aan. Daarop kleuren de kleuters alle woorden die beginnen met een P. Het is belangrijk dat je de voorwerpen die getekend staan met de kleuters verwoordt en benoemt.

WEL: potlood, paraplu, paddenstoel, pen, piet, paard, pan, pet

NIET: muis, bal, ballon

TIP: Voor de S van Sinterklaas kun je net hetzelfde doen. Gebruik daarvoor werkkaart 7 Het is belangrijk dat je de voorwerpen die getekend staan met de kleuters verwoordt en benoemt.

WEL: strik, sok, slang, schoen, sla, slak, staf

NIET: laars, kaars, ijs

ACTIVITEIT 6

MATRIX: WAT HOORT WAAR?

Doel: Zet Piet op de juiste plaats: voor, achter, op of naast het cadeau.

OD WIS 2.4 De kleuters kunnen in concrete situaties handelingen uitvoeren met vormen, grootheden en figuren, in functie van een kwalitatief kenmerk.

OD NED 2.5 De kleuters kunnen iemand of iets beschrijven volgens kleur, vorm, grootte of een specifieke eigenschap.

OD WIS 2.4 De kleuters kunnen in concrete situaties handelingen uitvoeren met vormen, grootheden en figuren, in functie van een kwalitatief kenmerk.

BENODIGDHEDEN

- werkkaart 8

- werkkaart 9 - velcro

- cadeau en pieten(hand)pop

WERKWIJZE

Print werkkaart 8, verknip ze tot kaartjes en lamineer ze. Kleef een stuk velcro op de achterkant van elk kaartje.

Print werkkaart 9 en lamineer. Kleef velcro in de vakjes.

STAP 1: Spel met pictogrammen

Oefen al spelend de begrippen ‘voor’, ‘achter’, ‘op’, ‘naast’, ‘links van’ en ‘rechts van’. Dat kun je doen door de pietenpop ergens te plaatsen en de kleuters te laten benoemen waar de pop staat.

Iemand gaat naar de gang en wacht. Daarna geef je de kleuters die nog in de kring zitten een opdracht: Plaats de pietenpop VOOR/ACHTER het cadeau. Daarvoor gebruiken de kleuters de kaartjes van werkkaart 8. Die afbeeldingen zijn een eerste hulpmiddel om de begrippen in te oefenen.

Leg een aantal extra kaartjes in het midden van de kring.

De kleuter komt terug binnen en kiest aan de hand van de kaartjes welke opstelling in de kring staat.

Verwoord telkens:

Jij koos het kaartje waar de piet VOOR het cadeau zit. Klopt dat? Zit de piet voor het cadeau?

Herhaal dat spel. Op die manier kun je controleren wie de begrippen onder de knie heeft.

STAP 2: Spel zonder pictogrammen

Herhaal het spel, maar in plaats van de pictogrammen te gebruiken geef je de opdracht mondeling. Nu staat de taal centraal.

STAP 3: Werkkaart

Bekijk samen met de kleuters de matrix op werkkaart 9 Bespreek wat je ziet en benoem.

Stel vragen:

- Wat zie je?

- Hoeveel verschillende kleuren zie je?

- Waar staat de piet? (op / voor / achter / naast)

…

Sorteer en groepeer de kaartjes door alle kaartjes van dezelfde soort bij elkaar te leggen:

- alle pieten die naast het cadeau staan

- alle pieten die op het cadeau zitten

- alle pieten die voor het cadeau zitten

- alle pieten die achter het cadeau zitten

- alle pieten met een blauwe/groene/gele/rode muts

De kleuters gaan op zoek naar de plaats waar de piet thuishoort in de matrix. Leer hen stap voor stap het systeem van eerst horizontaal te kijken en vervolgens verticaal te zoeken en toon hen welke twee kenmerken ze moeten combineren.

Laat de kleuters met hun vingers volgen op de werkkaart: met de wijsvinger van de linkerhand in de kolom van de kleuren en de wijsvinger van de rechterhand in de kolom van de pieten.

Verwoord terwijl beide vingers elkaar tegenkomen in het lege vakje: We zoeken de plek waar de groene piet NAAST het cadeau staat.

Benoem en bespreek tijdens dat proces zo veel mogelijk de begrippen ‘voor’, ‘achter’, ‘op’ en ‘naast’.

Als je een kaartje trekt om in de matrix te leggen, stel je gericht vragen:

- Bij wie hoort dit? Bij welke kleur?

- Waar zit de piet? Voor, achter, op, naast?

- Welke horen bij elkaar?

Laat de kleuters de piet op de juiste plaats kleven met behulp van de velcro. Bevraag ook tijdens deze fase zo veel mogelijk. Bouw het proces opnieuw op:

- Welke piet zoek je?

- Welke kleur?

- Waar hoort de piet?

- Waar heb je die gekleefd?

…

Op die manier oefen je de begrippen al spelend en krijgen de kleuters extra kansen om de begrippen te benoemen en ze zich eigen te maken.