Dankbaar voor 550 jaar, klaar voor nieuwe activiteiten
Het feestelijke jubileumjaar 550 jaar Sint-Annaland loopt ten einde, en wat een prachtig jaar is het geweest! Dankzij talloze mooie activiteiten stond het dorp volop in de schijnwerpers en hebben vele inwoners en bezoekers genoten van alles wat er werd georganiseerd. Met deze speciale Sint-Annaland 550-jaar editie wordt daar (bijna) een punt achter gezet.
We kijken vooruit naar een nieuw verenigingsjaar boordevol activiteiten van bij ons aangesloten organisaties. Dorpsgemeenschap Sint-Annaland fungeert daarbij als koepelorganisatie voor maar liefst 33 verenigingen, stichtingen, scholen, kerken en zorginstellingen. Samen zetten we ons in om het dorp levendig, gastvrij en verbonden te houden.
Het rijke en bruisende verenigingsleven is iets waar Sint-Annaland écht trots op mag zijn. De saamhorigheid is groot en de samenwerking tussen organisaties bleek het afgelopen jaar sterker dan ooit. Dankzij de inzet van talloze vrijwilligers - gesteund door bedrijven, fondsen en de gemeente Tholen - konden alle jubileumactiviteiten tot een succes worden gemaakt. Het heeft de leefbaarheid een flinke impuls
gegeven door jong en oud met elkaar te verbinden.
Iedereen kan bijdragen aan de leefbaarheid van het dorp door Vriend van Sint-Annaland te worden. Voor slechts € 12,50 per jaar help je mee om activiteiten mogelijk te maken, zoals de nieuweinwonersavonden, het ophangen van bijna 150 fleurige bloembakken én activiteiten rondom bijvoorbeeld Koningsdag en 4/5 mei. Iedereen is daarbij van harte welkom.
Wij wensen alle inwoners veel plezier met deze speciale krant. Een initiatief van Uitgeverij Vorsselmans, waarbij door samen te werken we meer
weten te bereiken. We hopen je te ontmoeten bij de komende activiteiten. Zoals de feestelijke afsluiting van het jubileumjaar op zaterdag 13 december. Twee prachtige finaleconcerten van drie samenwerkende culturele verenigingen in Gemeenschapscentrum De Wellevaete.
Tot slot wensen we iedereen een gezellige decembermaand en een goed begin van het nieuwe jaar toe.
BESTUUR DORPSGEMEENSCHAP SINT-ANNALAND
Correspondentieadres: Havenplein 43, 4697 Sint-Annaland dorpsgemeenschap@sint-annaland.nl
Foto rien
Burgers
De Bergenaar achter de Stallandse Hymne
Altyt bet groeyède De Setallands Hymne
COUPLET 1
We werken hier van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.
We werken tot een rijke oogst de schuur in gaat.
We vechten tegen’t water.
We vechten voor het land. Voor het land, voor het land want…
REFREIN 1
Dit hier is ’t land waar ik ben geboren.
Dit hier is ’t land waar ik sterven wil.
Dit hier is ‘t land waar’k voor vechten wil.
Imposant polderland, ons Sint-Annaland!
COUPLET 2
We bouwen samen aan de toekomst; onverstoord.
“Altyt bet groeyède” wordt nu nog steeds gehoord.
Ons dorp dat is de parel van‘t mooie Thoolse land! Weggaan? Nooit! Ik blijf hier, want…
REFREIN 2
Dit hier is ’t land waar ik ben gaan wonen.
Dit hier is ’t land waar ik blijven wil.
Dit hier is ’t land waar’k voor werken wil.
Imposant polderland, mijn Sint-Annaland!
REFREIN 3 (HERHALING VAN REFREIN 1)
Dit hier is ’t land waar ik ben geboren.
Dit hier is ’t land waar ik sterven wil.
Dit hier is ‘t land waar’k voor vechten wil; Imposant polderland, ons Sint-Annaland!
muziek: Pierre van Broekhoven
tekst: Cees van Broekhoven
1e couplet 1999 / 2e couplet 2024
Cees van Broekhoven (71) is als rasechte Bergenaar al decennialang nauw verbonden met Sint-Annaland. De voormalige leerkracht en docent theater kent het dorp van binnenuit. “Het is een hechte gemeenschap, maar tegelijk open voor nieuwkomers.”
DOOR OLAF KNOOK
Zijn band met Setalland ontstond best lang geleden. Hij presenteerde jarenlang de jaarconcerten van Accelerando, waarbij hij het publiek trakteerde op luchtige grapjes. Pas in 1977 kwam hij als leerkracht in de regio terecht. “Eerst in Tholen en later kwam er een functie vrij op de Casembroot. Dat was een fijne tijd”, vertelt Cees. Daarna gaf hij met veel plezier les op Die Heenetrecht en na ruim vijfentwintig jaar onderwijs maakte hij in 2002 de overstap naar het Cultuurbedrijf in Bergen op Zoom. “Ik gaf theaterles, werd hoofd van de theaterafdeling en coördineerde allerlei projecten. Ik heb van mijn hobby mijn werk kunnen maken.”
STALLANDSE HYMNE
Die liefde voor theater kwam al eerder tot uiting in Sint-Annaland. In 2000 regisseerde hij het Setallands Spektakel, het grote historische openluchtspel dat drie avonden lang het havenplateau vulde. “Toen SintAnnaland 525 jaar bestond, wilde het comité iets bijzonders. Zo is het spektakel ontstaan.” Samen met componist Pierre van Broekhoven - naamgenoot, maar geen familieschreven zij de teksten en muziek. “We konden ruim 1200 mensen kwijt op het plateau en hebben het meerdere keren gespeeld. Het verhaal ging over het ontstaan van het dorp en het was een groot succes.” Voor hetzelfde spektakel schreef Cees ook een lied, dat later uitgroeide tot de Stallandse Hymne.
De samenwerking tussen de twee Broekhovens was niet nieuw. “We kenden elkaar al van de Berge Operette Vereniging. Pierre was trompettist, ik stond op het toneel. Later werd Pierre dirigent en ik regisseur.” Pas jaren later ontdekte
Cees dat het lied uit 2000 nog steeds wordt gezongen tijdens de jaarlijkse aubade met Koningsdag. “Ik wist niet dat het was verheven tot hymne van het dorp.” Overigens schreven Cees en Pierre ook het clublied van voetbalvereniging WHS.
LIJFSPREUK
Voor het jubileumjaar 2025 kreeg Cees opnieuw een bijzondere vraag: meewerken aan een vernieuwde versie van de hymne. Er kwam een tweede couplet. Dit couplet bevat de eeuwenoude lijfspreuk van SintAnnaland: ‘Altyt bet groeyende’. “Het dorp blijft altijd groeien. Er zijn veel nieuwkomers, uit andere dorpen en zelfs uit andere gemeenten. Daarom gaat het tweede couplet over hen. Een welkom voor iedereen die zich hier thuis wil voelen.”
Sinds zijn pensionering is streekmuseum De Meestoof zijn vaste plek op dinsdagen. “Je moet je vrije tijd goed besteden en een museum als dit kan niet zonder vrijwilligers.” Cees houdt zich vooral bezig met educatie, zoals schoolontvangsten en rondleidingen. “We zijn met vijf oudleerkrachten en werken goed samen. Ondertussen moet heel veel in het museum nog geregistreerd worden; we zijn amper op de helft.” Hij benadrukt hoe hard nieuwe vrijwilligers nodig zijn. “De belangrijkste taak is die van gastdame of -heer: bezoekers ontvangen, kaartjes verkopen, koffie schenken. Zonder vrijwilligers geen museum.”
Wat het dorp voor hem zo bijzonder maakt? “Ik heb altijd gezegd: als ik ooit op het eiland zou wonen, dan zou het in Sint-Annaland zijn. Het is een hechte, maar open gemeenschap. Iedereen krijgt hier de kans om opgenomen te worden. Organisaties zoals Anna Zorgt verdienen mijn respect. Het is hier gewoon fijn leven.”
Meekrap, het rode goud van het eiland
Meekrap was eeuwenlang het meest winstgevende product van de Stallandse landbouw. In een meestoof werd de meekrap verwerkt tot rode kleurstof voor de textielindustrie. Aan het einde van de negentiende eeuw stortte de meekrapnijverheid in en verdween het gewas bijna helemaal uit de gemeente.
DOOR OLAF KNOOK
Sint-Annaland is van oudsher een agrarisch gebied, waarin de teelt en verwerking van meekrap lange tijd een belangrijk middel van bestaan vormden. De plant, in de 16e eeuw ook wel roodte genoemd, draagt de Latijnse naam Rubia tinctorum, wat ‘het rood der ververs’ betekent. De wortels bevatten de rode kleurstof alizarine, gebruikt voor het verven van wol, katoen, zijde en leer. Meekrapplanten groeien twee tot drie jaar voordat ze geoogst worden en vragen daarom veel arbeid en mest.
MEESTOVEN
Meekrap werd al in de middeleeuwen in Stalland verbouwd, maar vanaf 1660 nam de teelt sterk toe. Door teruglopende graanopbrengsten schakelden veel boeren over op dit waardevolle gewas. Rond 1850 bereikte de Zeeuwse teelt haar hoogtepunt. Eeuwenlang was meekrap de meest geliefde rode kleurstof, want geen andere plantaardige bron leverde dezelfde diepe, warme tint. Daarnaast werd de plant ook in de geneeskunde gebruikt.
De wortels werden in meestoven gedroogd en tot poeder verwerkt. De schuur bestond meestal uit vier zolders, waarbij onderin een vuur brandde. De wortels zakten gedurende drie dagen verdieping voor verdieping omlaag. Op de onderste zolder werd het materiaal gedorst, gezeefd, uitgespreid op droogkanalen
dateren uit de 14e eeuw. Vrijwel ieder dorp had zijn eigen meestoof; in totaal telde het eiland er negentien.
GASTARBEIDERS
De teelt van meekrap vereiste gespecialiseerde arbeid. Tholenaren, vooral uit Sint-Annaland, stonden bekend om hun deskundigheid en vaardigheden. Jaarlijks vertrokken meer dan 500 inwoners naar meestoven in Zeeland, NoordBrabant en Zuid-Holland om te werken als drogers, stampers en drijvers. Gezinnen gingen in september weg en keerden in april of mei terug. Het werk werd betaald naar verwerkte hoeveelheid.
De werkdagen werden soms onderbroken voor een alcoholische versnapering. Jongelui kwamen dan nieuwsgierig kijken en zongen een plagerig liedje. In Stalland klonk dat bijvoorbeeld als: Groôte botter, verroeste spae / Lae je klauwen wat gauwer gae. De arbeiders lieten hun werk dan liggen en zetten de achtervolging in op de zanger die, als het goed was, brandewijn en glaasjes bij zich had.
De meekrap werd in de waag van Zierikzee gekeurd en vanuit Zeeland naar Rotterdam geëxporteerd, waarna het naar heel Europa ging. De grootste vaten wogen soms 500 kilo en brachten een klein kapitaal op. Het succes van Sint-Annaland
poeder voor kleding, tapijten en uniformen.
NEERGANG VAN DE MEEKRAPNIJVERHEID
In 1826 kwam de teelt onder druk door garancine, een verbeterd meekrappreparaat. Na afschaffing van regelgeving in 1845 verschenen nieuwe fabrieken in Zeeland. In
meestoof op het eiland. Het pand van De Eensgezindheid, dat tijdens de Eerste Wereldoorlog dienst deed als onderkomen voor Belgische vluchtelingen, werd in 1916 als laatste meestoof gesloopt.
Begin 21e eeuw kreeg meekrap opnieuw aandacht. Boeren probeerden het gewas te kweken, omdat ontwerpers en modehuizen interesse toonden in natuurlijke kleurstoffen. Zo ontwierp Jan Taminiau een meekraproze jurk voor koningin Máxima, gedragen tijdens Prinsjesdag 2009 en een bezoek aan Oman in 2012. De kleurstof werd geleverd door Rubia Pigmenta Naturalia uit Steenbergen en de meekrapwortel kwam van Thoolse bodem. Een foto van deze jurk is te bewonderen in Streekmuseum De Meestoof.
Tegenwoordig herinneren straatnamen en gebouwen op Tholen nog aan de historische meekrapteelt. In
‘Altyt bet groeyede’: Van slikken en schorren tot bloeiend dorp
Sint-Annaland draagt een geschiedenis die evenzeer door mensen als door water is gevormd. Waar nu een hechte gemeenschap van ruim 4.000 inwoners woont, lag 550 jaar geleden een verlaten stuk land. Wachtend op iemand die er toekomst in zag. Die toekomst kwam van grondlegster Anna van Bourgondië.
DOOR OLAF KNOOK
In de late 15e eeuw bestond het gebied dat nu Sint-Annaland is uit uitgestrekte slikken en schorren, regelmatig geteisterd door overstromingen. Anna van Bourgondië, dochter van Filips de Goede, legde samen met haar tweede echtgenoot de eerste fundamenten voor het dorp. Op 6 januari 1475 kreeg zij in het Hof te Brugge toestemming om het gebied in te polderen. Een jaar later, in 1476, werd door bedijking de eerste polder geboren.
GROEI EN REDERIJKERSBORD
In de eerste eeuw na de inpoldering groeide Sint-Annaland langzaam uit tot een nederzetting. Boeren vestigden zich op het vruchtbare land, terwijl handelaren de haven gebruikten als toegangspoort naar omliggende wateren en steden, zoals Bergen op Zoom. De ligging aan het water bood
zowel kansen als risico’s: visserij en landbouw bloeiden, maar het dorp moest voortdurend alert blijven op overstromingen. Op het nieuwe land stichtte Anna een kerk, gewijd aan haar patroonheilige, de heilige Anna. Zo kreeg het dorp zijn naam: Sint-Annaland. Rond de
oude kruiskerk uit 1492 ontstond een gemeenschap, waarbij de Voorstraat tussen de haven en de kerk uitgroeide tot de ruggengraat van het dorp. Zo ontstond het karakteristieke ringvoorstraatdorp.
In 1591 liet ambachtsheer Karel van
VOORSTRAAT, ST. ANNALAND
Bourgondië een schilderij maken ter ere van de inpoldering, dat tegenwoordig bekendstaat als het rederijkersbord van Sint-Annaland. Het ruitvormige houten paneel is aan beide zijden beschilderd. Op de voorzijde is Sint-Anna afgebeeld met Maria en Jezus op schoot, omringd door
St. ANNA Voorstraat en kerk
familiewapens en de lijfspreuk van ambachtsheer Karel van Bourgondië: ‘Altyt bet groeyede’ (Altijd wel groeiende). Deze spreuk is sindsdien meer dan een historische tekst; ze typeert de geest van Sint-Annaland. Door de eeuwen heen heeft het dorp zich door ondernemerschap, nijverheid en een actief verenigingsleven steeds verder ontwikkeld. Op de achterzijde staat het wapen van Karel en het jaartal 1591. Later kreeg het bord een plek in de raadszaal van het gemeentehuis van Sint-Annaland.
RAMP EN HERSTEL
Het dorp kende ook moeilijke momenten. Op 23 mei 1692 werd Sint-Annaland getroffen door een verwoestende brand. Binnen enkele uren gingen 56 huizen, een nieuwe meestoof, een brouwerij en 34 schuren verloren. Waarschijnlijk ontstond de brand op een mestvaalt achter een huis aan de Voorstraat, dat tijdens de chaos ook nog eens werd geplunderd. De ramp drukte zwaar op de gemeenschap, maar net als bij het bedijken van het land toonden de inwoners hun veerkracht. Huizen werden herbouwd, bedrijven hervatten hun werkzaamheden en langzaam hervond het dorp zijn ritme.
In de eeuwen na de brand beleefde SintAnnaland een periode van culturele bloei. Het dorp werd herbouwd en in 1899 verrees een nieuwe kerk ter vervanging van de kruiskerk uit 1492. Twee markante molens herinneren nog aan het ambachtelijke verleden: de stenen korenmolen De Vier Winden uit 1847 en de houten standerdmolen uit 1684, de oudste molen van Zeeland.
Ook op bestuurlijk vlak maakte het dorp zich kenbaar. In 1817 kreeg Sint-Annaland een eigen gemeentewapen, afgeleid van het rederijkersbord. Het toont Sint-Anna op een blauw schild, met aan de ene arm Maria en aan de andere het Christuskind.
STREEKMUSEUM
Tot 1971 was Sint-Annaland een zelfstandige gemeente. Toen werden alle zeven gemeenten op het eiland Tholen samengevoegd tot één grote gemeente: Tholen. Het oude gemeentehuis aan de Bierensstraat kreeg in 1973 een nieuwe bestemming als streekmuseum De Meestoof.
Na de herindeling verhuisde het rederijkersbord naar het oude stadhuis in Tholen, waar het eigendom werd van de gemeente. Voor het 550-jarig jubileum van Sint-Annaland keerde het bord tijdelijk terug naar het dorp. Inmiddels hangt het eeuwenoude bord in een vitrine in Streekmuseum De Meestoof. Of het daarna permanent in het dorp blijft, is nog de vraag.
Bezoek de website of onze showroom voor inspiratie! www.dbkeukens.nl
Ardi Keukens: geworteld in Sint-Annaland
Wanneer Sint-Annaland in 2025 haar 550-jarig bestaan viert, denkt DB Ardi Keukens dankbaar terug aan de plek waar het allemaal begon. In 1991 startte Arjan van Dijke in zijn woonplaats Sint-Annaland met een eigen keukenbedrijf: Ardi Keukens. Geen grote showroom, maar simpelweg langs de deuren met een attachékoffertje vol folders en een houten kistje met monsterdeuren, door zijn vader getimmerd. Geld lenen voor een dure winkel vond hij niets, liever langzaam en stevig groeien.
“Die nuchtere mentaliteit hoort bij SintAnnaland en bij DB Keukens,” vertelt vestigingsleider Gert-Jan Hoogeveen. “Zeggen wat je doet, doen wat je zegt. En als er iets misgaat, lossen we het op. Dat was toen zo en dat is nu nog steeds zo.”
Door die servicegerichte aanpak en mond-tot-mondreclame groeide DB Ardi Keukens snel. In 1995 volgde de eerste showroom in Sint-Annaland en kwamen de eerste medewerkers in dienst. De naam Ardi - een samentrekking van Arjan en zijn vrouw Dineke - bleef symbool staan voor betrokkenheid, betrouwbaarheid en persoonlijke aandacht.
In de jaren daarna groeide Ardi Keukens uit tot wat we nu kennen als DB Keukens: een familiebedrijf met meerdere vestigingen in Nederland. Toch voelt Sint-Annaland voor de organisatie nog altijd als het hart van het bedrijf. “Hier liggen onze wortels,” zegt Gert-Jan. “Veel klanten kennen DB Ardi Keukens nog uit de tijd dat Arjan
zelf met de kist langs de deur kwam. Die verhalen horen we nog steeds aan de koffie.”
Die band met het dorp is gebleven. DB Ardi Keukens voelt zich verbonden met het verenigingsleven en de mensen op het eiland. “We leven hier met elkaar,” aldus Gert-Jan. “Als er in het dorp iets te vieren is, zoals dit 550-jarig jubileum, dan vieren wij dat graag mee.”
Ook vandaag de dag ontvangt DB Ardi Keukens klanten uit de wijde regio in de showroom aan de rand van het dorp. Met een breed assortiment, eigen monteurs en een sterke servicedienst blijft het bedrijf werken vanuit dezelfde overtuiging als in 1991. “Of je nu een starter bent of je droomkeuken samenstelt,” besluit Gert-Jan, “we willen dat elke klant met een grote glimlach de deur uitgaat. En als het aan ons ligt, blijven we dat nog lang doen vanuit Sint-Annaland, het dorp waarmee we ons vanaf het eerste begin verbonden voelen.”
Van Bouman-Potter naar grootste woonboulevard van Benelux
Voor Woonboulevard Poortvliet is Sint-Annaland altijd een belangrijk dorp geweest. Veel klanten en medewerkers komen hiervandaan en in het verleden stond hier zelfs een dependance. Tegenwoordig is Hermen Bouman als Stallander de trotse directeur van de grootste meubelboulevard van Benelux.
DOOR OLAF KNOOK
In de volksmond staat de zaak nog steeds bekend als Bouman-Potter. Dat begon in 1919, toen Pieter Adriaan Potter een winkel opende in Poortvliet. Eerst verkocht hij alleen textiel en huishoudelijke artikelen. Na het huwelijk van zijn dochter Corrie met Heimen Bouman in 1947 kwam de familie Bouman in beeld. Heimen trad in het bedrijf van zijn schoonvader en breidde de winkel verder uit. Zo werden ook boeken, speelgoed en levensmiddelen aan het assortiment toegevoegd
Na het onverwachte overlijden van Heimen kwam zijn zoon Arie in de
jaren ’80 in het bedrijf. Hij verlegde de focus naar meubelen. Later werd het assortiment nog meer uitgebreid met slaapkamers, design, woonaccessoires en keukens. Tegelijkertijd werd aan de Paasdijkweg een magazijn gebouwd om de groei op te vangen. Maar in 1995 verdween Bouman-Potter definitief en werd aan de Paasdijkweg een grote woonboulevard geopend onder een nieuwe naam: Woonboulevard Poortvliet XXL.
KONINKLIJK HOFLEVERANCIER
Met de grote vraag naar producten in verschillende woonstijlen is de woonboulevard steeds groter gegroeid. Klanten uit heel Nederland en België weten Poortvliet te vinden. Vandaag de dag staat Hermen Bouman, inmiddels de vierde generatie, aan het roer van de meubelboulevard. Zoals zijn voorgangers hecht hij sterk aan service en kwaliteit, maar ook aan vernieuwing. Zo wordt met Kerstmis 2025 een nieuwe badkamerafdeling geopend aan de Paasdijkweg.
Het honderdjarige bestaan van de meubelboulevard in 2019 was een bijzonder moment, dat werd bekroond met de erkenning als Koninklijk Hofleverancier. Tijdens een feestelijke avond reikte toenmalige burgemeester Ger van de Velde de oorkonde uit aan Arie Bouman. Het meer dan 16 kilo wegende wapenschild mocht door Hermen in ontvangst worden genomen. Het Bouman-Potter van vroeger leeft daarmee voort in het succesverhaal van de huidige woonboulevard.
Het amateurtje van de Kleine Muiterij
Wie bij de Kleine Muiterij langs de rand van Sint-Annaland stopt, waant zich even in een andere tijd. De kopgevel met het bouwjaar 1646 in rode steentjes gemetseld is voor menig Stallander een bekend gezicht. Maar welke verhalen er achter die bakstenen schuilgaan, blijven voor velen onbekend. Hier woont vrijgezel Nico Kodde (75), de derde en waarschijnlijk laatste generatie van zijn familie die nog boert op één van de oudste boerderijen van Zeeland.
DOOR OLAF KNOOK
Kodde is op de Klein Muiterij geboren, net als zijn vader en zijn opa. “Sinds 1981 woon ik hier alleen”, vertelt hij terwijl hij de voorkamer inloopt met kruimelkoek. Zijn stem heeft de rustige cadans van iemand die de seizoenen kent en het werk op het land. “Mijn hele familie komt uit de streek. We zijn hier eigenlijk altijd gebleven.” Het erf draagt die verbondenheid in elke steen, elke balk, elk stuk metselwerk dat ooit door zijn familie werd gelegd.
De schuur bijvoorbeeld werd in 1901 herbouwd. “De muren konden het gewicht niet meer dragen. Sommige oude materialen zijn opnieuw gebruikt, zoals een aantal balken en boomstammen. Maar grote delen, zoals de zijmuur, zijn helemaal opnieuw gemetseld.” Op het dak zijn de initialen NK van zijn grootvader Klaasje aangebracht. Vanuit het raam kijkt hij uit op het grotere broertje van de boerderij: de Grote Muiterij.
STIEREN
Dieren heeft Kodde nooit echt veel gehad. Voor zichzelf houdt hij nog wel kippen en twee katten die door de keuken scharrelen. Tot tien jaar geleden had hij ook stieren, vier om precies te zijn. “Dat was best gevaarlijk”, vertelt hij, terwijl het gemiauw van de poezen op de achtergrond klinkt. “Ik zei al eens: als ik nou verongeluk… Dus toen ik de 65 passeerde, ben ik ermee gestopt.” Tegenwoordig lopen er alleen ’s zomers dieren van een andere boer over het land. Het zware werk laat hij grotendeels over aan loonwerkers. “De tijden zijn veranderd”, merkt hij op.
Ook het gebruik van bestrijdingsmiddelen bespreekt hij openhartig. “In mijn jonge jaren werd nauwelijks gespoten. Nu doen we het vier keer tegen schimmel in de bieten. Mensen denken dat je daarmee alles verziekt, maar als je het niet doet, heb je niets te oogsten.” Veiligheid staat bovendien altijd voorop bij Kodde. “Ik laat m’n trekkers zoveel mogelijk buiten de schuur staan. Brand is hier het grootste gevaar. Anders ben je alles kwijt.”
Het leven op de boerderij combineert nostalgie met moderne middelen. Kodde gebruikt een iPad voor
administratie en een mobiele telefoon voor contact, al verzucht hij af en toe over onbekende bellers en digitale enquêtes. In zijn vrije tijd waagt hij zich graag aan puzzels. “Maar cryptogrammen krijg ik niet voor elkaar. Daar krijg ik mijn hoofd niet omheen.”
AMATEURTJE
Nico noemt zichzelf een amateurtje op het land. “Ik heb geen landbouwopleiding gehad en ook geen papieren. Alles wat ik weet, heb ik van mijn vader geleerd. Maar na vijftig jaar weet je ondertussen ook wel wat.”
De boerderij is niet alleen het toneel van zijn leven, maar ook van bredere agrarische veranderingen. In 1959, tijdens een ruilverkaveling, kwam hij in contact met de beschermvrouwe van de grond, mevrouw De Casembroot. “Door een conflict over een weg zijn we naar de commissie in SintMaartensdijk gestapt. Uiteindelijk werd de weg doorgetrokken en heet het nu de Weg van Kodde”, vertelt hij trots.
Het dorp veranderde eveneens, merkt hij op. “De Tuinstraat, de Schoolstraat; hele wijken zijn erbij gekomen. Het is
drukker geworden. Mensen willen nu hun auto het liefst midden in de winkel parkeren.” Toch blijft hij trouw aan zijn plek buitenaf. “Ik hoef geen gedoe met parkeerplekken of ruzies met buren. Als ik naar het dorp ga, is het voor een feestje of om even op de haven te kijken.”
Over opvolging hoeft hij niet te piekeren. “Mijn broer had twee zoons, maar geen van beiden is boer geworden. Ik ben waarschijnlijk de laatste van de familie die hier woont en werkt.”
Van Halsterse boerenzoon tot veilingmeester bij Alvantho
Sinds dit jaar is de Brabander Edward van den Eijnden (62) het nieuwe gezicht van Alvantho, de laatst overgebleven aardappelveiling van Nederland. Als veilingmeester en commercieel verantwoordelijke werkt hij aan de toekomst van de veiling, met oog voor traditie én vernieuwing.
DOOR OLAF KNOOK
Van den Eijnden groeide op in Halsteren, als middelste van negen kinderen in een boerengezin. Al op jonge leeftijd voelde hij zich aangetrokken tot het handelsleven. “Ik ging al vroeg mee naar veilingen en hielp bij de huisverkoop van asperges. Door connecties van mijn vader kwam ik in 1986 bij een handelshuis terecht”, vertelt hij. Vervolgens werkte hij tientallen jaren als zelfstandig commissionair in de groente- en fruitsector en doorkruiste heel Benelux, Duitsland en Schotsland. Van aardbeien tot tomaten en van asperges tot witte kool; hij deed het allemaal, maar aardappelen ontbraken nog in zijn repertoire.
TOERISTISCHE VEILINGEN
Dit veranderde toen Van den Eijnden in 2021 tijdens de coronapandemie voor het eerst contact had met Alvantho, via online overleg over de afzet van zoete aardappelen. Het fysieke contact
volgde in juni 2024, bij de opening van het veilingseizoen. Een jaar later trad hij officieel in dienst van Alvantho. “In de loop van 2024 werd duidelijk dat David Hage zou stoppen. Toen ben ik met het bestuur in gesprek gegaan en voorgesteld aan de leden. Het contact met de telers, echt bij de bron, spreekt me enorm aan. Je ziet hoe een aardappel de grond ingaat, hoe hij wordt verwerkt en dat kun je direct koppelen aan de klant.”
Alvantho staat bekend om zijn gedeponeerde handelsmerk en de mijnzaal met de grote veilingklok. Maar de veiling trekt niet alleen inkopers van landelijke supermarkten; tijdens de toeristische veilingen zitten ook bezoekers in de veilingbanken. Deze worden tijdens de zomermaanden georganiseerd door museum De Meestoof waar gasten uit alle windstreken producten van Thoolse bodem kunnen kopen. “Het is geweldig om te zien hoe lokaal product en toerisme samenkomen.
Soms komen er hele bussen vol gezelschappen. Mensen genieten van het hele proces, van het bieden tot het meenemen van de producten.”
MODERNISEREN
Voor Van den Eijnden is het wonen en werken op Tholen een persoonlijke verrijking. “Het leven hier bevalt me prima. Mensen kennen elkaar en respecteren elkaar. Als je correct bent en netjes opstelt, word je overal welkom geheten.” Zijn vrouw heeft roots op het eiland, waardoor hij al snel een warme band kreeg met de gemeenschap en de leden van Alvantho. “De leden zijn ontzettend open en vakkundig. Het zijn echte specialisten in aardappelteelt; dat is bijzonder om mee te werken.”
Met zijn komst wil Van den Eijnden de veiling moderniseren zonder de traditionele waarden uit het oog te verliezen. Zo werd dit jaar voor het eerst gewerkt met een digitaal platform waarop aardappelen direct
Nieuwe inwonersavonden als
een
Sinds 2021 organiseert het bestuur van de Dorpsgemeenschap Sint-Annaland speciale welkomstbijeenkomsten voor nieuwe inwoners van Sint-Annaland. Voor wie hier net zijn komen wonen of die wachten op de oplevering van hun nieuwe woning. Deze avonden zijn een ludieke vorm van inburgering in het dorp aan de Krabbenkreek. ‘Altyt bet groeyede’ is de lijfspreuk die ooit toebehoorde aan een ambachtsheer aan Sint-Annaland en die is nog steeds heel goed van toepassing. Sint-Annaland groeit en bloeit immers én verwelkomt met open armen iedereen die zich hier komt vestigen. Juist daarom worden deze speciale welkomstavonden georganiseerd: om nieuwe inwoners snel thuis te laten voelen en te laten ontdekken hoeveel het dorp te bieden heeft.
Op wisselende locaties vinden deze bijeenkomsten plaats en wordt er steevast gestart met een hartelijk welkom. De aanwezigen hebben dan al een bakje koffie of thee ontvangen met daarbij een heerlijke Zeeuwse bolus. Dat smaakt dan natuurlijk naar meer. Na de opening mag iedereen zijn of haar mobiele telefoon tevoorschijn halen om digitaal een aantal quizvragen te beantwoorden. Een leuke manier om de nieuwe leefomgeving beter te leren kennen, zoals aanwezige winkels, horeca, kerken en verenigingen/stichtingen.
LEVENDIGHEID EN ZONDAGSRUST
Tijdens de avond wordt ook stilgestaan bij de unieke dorpscultuur. Sint-Annaland staat bekend om het warme gemeenschapsgevoel, actieve verenigingsleven en daarnaast de zondagsrust. “Ongeveer de helft van de inwoners is kerkelijk, maar of je nu gelovig bent of niet: de rust, ruimte en het onderlinge respect vormen
samen de kracht van het dorp”, aldus voorzitter Niels van Oudenaarde.
“Terwijl winkels op zondag gesloten blijven, kun je tijdens een wandeling of fietstocht wél gezellig neerstrijken op een terras.” Het is precies die balans tussen traditie, rust en gemoedelijkheid die Sint-Annaland
zo bijzonder maakt.
VRIEND VAN SINT-ANNALAND
Een aantal voorzitters - van de 33 bij de Dorpsgemeenschap Sint-Annaland aangesloten organisaties - krijgt het woord om zijn of haar organisatie extra onder de aandacht te brengen.
konden worden aangeboden. “Een soort marktplaats voor aardappelen. Zo kunnen professionele kopers direct reageren. Dit gaan we verder uitbreiden.” Daarnaast is er gerichte aandacht voor afzet naar retail. “Alvantho bestaat al 95 jaar, maar het is tijd om met de markt mee te bewegen en de veiling klaar te maken voor de toekomst. We moeten de 100 gaan halen.”
warm welkom
De ervaring leert dat deze avonden zeer worden gewaardeerd en dat een bijdrage aan het dorpsleven wordt geactiveerd. De laatste jaren is het dorp met meer dan 600 inwoners gegroeid, waarvan een flink aantal niet achter de geraniums zijn gaan zitten. Ze zijn lid geworden van één van de aanwezige koren en/of vrijwilliger bij de kringloopwinkel, het museum of de zorgcoöperatie. Een goede manier om snel en op een leuke manier het dorp te leren kennen. Daarnaast zijn vele nieuwe inwoners ook ‘Vriend van Sint-Annaland’ geworden en dat voor slechts € 12,50 per huishouden. Met die inkomsten worden vervolgens de 150 bloembakken gefinancierd die ieder zomerseizoen het dorp opfleuren.
MELD JE ALVAST AAN
De meest recente bijeenkomst vond plaats in het sfeervolle atrium van Streekmuseum De Meestoof, dé plek waar de rijke geschiedenis van de streek tot leven komt. Met een leuk en afwisselend programma, enthousiaste vrijwilligers en volop gelegenheid om met elkaar in gesprek te raken, biedt de avond dus een warm welkom voor iedereen die Sint-Annaland zijn nieuwe thuis mag noemen. Ook geïnteresseerd om er de volgende keer bij te zijn? Meld je dan alvast aan via dorpsgemeenschap@sint-annaland.nl
De houten reus van Het Toverkot
Wie in Sint-Annaland woont, weet het: het dorp wordt bewaakt door een houten reus. De Standerdmolen, de oudste molen van Zeeland, staat al ruim drie eeuwen met zijn poten in de Zeeuwse klei. Voor vrijwillig molenaar Julian de Jonge (53) ligt hij letterlijk om de hoek. “En toch blijft hij me elke keer pakken.”
DOOR OLAF KNOOK
Julian groeide op in Sint Philipsland en kwam dertig jaar geleden voor de liefde naar Sint-Annaland. De molen kwam pas later in beeld. “Molenaar Maris Kodde vroeg me een keer om te komen kijken”, vertelt hij. “Ik liep dat trapje op, zo’n vijf meter hoog. Maar ik had hoogtevrees. Ik greep direct de deurpost met twee handen vast. Maris zei: ‘Dat wordt niks.’”
Maar het werd wél wat. Terwijl hij daarboven stond, hoorde hij het ritme van de molen en voelde hij
het hout bewegen. “Ik hou van oude dingen. En deze molen grijpt je gewoon.” Steeds vaker wandelde hij ernaartoe wanneer de wieken draaiden en Maris leerde hem dan de kneepjes van het vak. Geen opleiding of cursus nodig; gewoon wederzijds vertrouwen. “Maris schreef op een briefje naar de gemeente: ‘Julian kan het’. En vanaf 2002 mocht ik zelfstandig draaien. De sleutel kreeg ik van hem.”
Pas in 2018 haalde Julian zijn molenaarsdiploma. “Niet omdat ik het ineens nodig had, maar voor de
verzekering. Als er iets gebeurt, of nog erger: de molen valt om, dan moet je gedekt zijn.” Na 23 jaar verveelt het geen moment. “Het is een houten molen; alles beweegt, alles kraakt. Dat móet ook bij een standerdmolen. Bij een stenen molen bewegen alleen de wieken en het binnenwerk. Maar hier voel je elke draai.” Wat hem drijft? “Het spelletje met de natuur. Je bent continu bezig met de wind. Dat zit in mijn bloed.”
HET TOVERKOT
daarin een hoofdrol. Julian vertelt de anekdote die het dorp nog steeds kent. “Jaren geleden draaide de molen ’s nachts. Ineens stopte hij. De mulder kreeg hem niet meer aan de praat. Sommigen dachten echt dat hij betoverd was. De volgende ochtend vonden ze de oorzaak: een klein koperen gewichtje was in het graan gevallen en tussen de molenstenen terechtgekomen. Dat gaf zo’n herrie dat het halve dorp dacht dat er magie in het spel was.”
HOUTEN SCHAALMODEL
De Standerdmolen van Sint-Annaland werd rond 1684 gebouwd door molenmaker Pieter Cockhaen uit SintMaartensdijk. Het is een gesloten standerdmolen, het oudste type windmolen van onze streken. Hij rust op vier enorme teerlingen (funderingen), waarvan onder de grond meer massa zit dan erboven.
En dat was maar goed ook, want in 1703 ging het bijna mis. “De molen begon te verschuiven op zijn fundament”, vertelt Julian. “Hij stond echt op het randje. Alle vier de teerlingen waren gescheurd. Ze hebben hem gestut en nieuwe funderingen gemetseld. Van binnen zie je die reparaties nog steeds prachtig.”
Door de eeuwen heen kreeg de molen meer te verduren: stormen, kapotte roeden, scheurende assen en meerdere restauraties. In de 19e eeuw brak de houten as zelfs na een botsing met een schaap. Grote restauraties volgden in 1966 en 2006, onder meer door houtworm en slijtage.
Sint-Annaland draagt sinds de 19e eeuw de bijnaam Het Toverkot vanwege mysterieuze gebeurtenissen waarbij bewoners elkaar van hekserij verdachten. De molen speelde
De fascinatie van Julian gaat trouwens verder dan draaien alleen. In zijn schuur bouwt hij een houten schaalmodel na. Geen klein molentje, maar een gevaarte van vier meter hoog en anderhalve meter breed. “Ik wil hem precies namaken. De constructie is zo uniek.” De onderbouw is klaar; alleen de trap, staart en wieken ontbreken nog. “Ik weet alleen niet waar hij straks moet staan. Als ik drie van de vier wieken weghaalt, is hij nog maar twee meter hoog. Als iemand of het museum die plek overheeft, zou dat kunnen. Anders blijft hij in de schuur tot er een plek is.”
De echte molen stond de afgelopen jaren stil door technische problemen. Voor een molenaar is dat lastiger dan men denkt. “Dan heb je al drie keer geveegd en tien keer wezen kijken, maar er gebeurt niks. Hij móet bewegen, hij móet kraken.” Sinds kort kan hij weer draaien, soms drie keer per week.
Weinig mensen weten dat er ooit plannen waren om de standerdmolen te slopen voor een stenen molen. Die zou meer capaciteit bieden. “De industrialisatie ging zo hard dat men dacht dat een stenen molen beter paste”, zegt Julian. “Gelukkig is het nooit doorgezet. Als ze toen hadden besloten de standerdmolen te slopen, was dit stukje geschiedenis verdwenen. En was ik waarschijnlijk nooit molenaar geworden.”
Er gaat niets boven Sint-Annaland
Wat eerst bedoeld was als één van de vele activiteiten binnen het jubileumprogramma rond 550 jaar Sint-Annaland, groeit nu uit tot de muzikale apotheose van het feestjaar. Op zaterdag 13 december verzorgen Accelerando, Kir Royal en het Schorrekoor twee grootse finaleconcerten in sportcomplex De Wellevaete. “Dit wil je niet missen.”
DOOR OLAF KNOOK
Volgens Jacco Goedegebuure, voorzitter van Accelerando, lagen de plannen al geruime tijd klaar. “Het idee voor de finaleconcerten ontstond nadat Dorpsgemeenschap SintAnnaland na enkele brainstormsessies een conceptprogramma had samengesteld met een groot aantal activiteiten”, legt hij uit. Een van die activiteiten was een concert, en al snel werd bij de drie muziekverenigingen aangeklopt met de vraag of zij deze uitdaging wilden aangaan.
Oorspronkelijk stond het concert gepland in het drukke jubileumweekend van juli, maar dat bleek geen ideale keuze te zijn, vertelt Goedegebuure. “We hebben uiteindelijk voorgesteld om het concert te verplaatsen. Loskoppelen van het jubileumweekend en er juist een grote afsluiter van maken in december. Dat idee viel in goede aarde.” Zo viel de keuze op zaterdag 13 december, een datum die inmiddels bij veel Stallanders omcirkeld in de agenda prijkt.
LOSSE SFEER
De drie verenigingen wilden niet alleen muziek aanbieden, maar ook een sfeer die past bij het dorpsgevoel. Niet stijf, niet formeel; juist warm en ongedwongen. “Het is eigenlijk een feestconcert met een losse sfeer”, legt Goedegebuure uit. “Mensen hoeven niet strak te luisteren maar kunnen ook gewoon gezellig wat kletsen met elkaar. Er is een open bar om een drankje te doen wanneer men wil en dan met muziek van ons. Dat is natuurlijk waar de mensen voor komen.”
Toch bleek een volledig staand concert niet voor iedereen geschikt. “We wilden eerst helemaal geen stoelen plaatsen, maar daarmee sluit je een grote groep mensen uit die niet de hele avond kunnen blijven staan.”
De oplossing: een middagsessie om 14.30 uur met zitplaatsen en een avondsessie om 19.30 uur voor staand publiek. Beide concerten bieden plaats aan ongeveer 200 bezoekers en kaarten zijn verkrijgbaar bij de Cadeaushop Sint-Annaland.
Heerlijckheid Havenzicht
Heerlijckheid Havenzicht, sinds mensenheugenis een waardige pleisterplaats in het gemoedelijke hart van Sint-Annaland, draagt de rijkdom van ruim tweeënhalve eeuw geschiedenis.
Deze eerwaardige herberg, die vele generaties reizigers, kooplieden en dorpsgenoten heeft mogen ontvangen, werd in april des jaars 2022 wederom in haar volle statuur geopend, na een uitermate zorgvuldige renovatie en restauratie.
Thans staan haar deuren opnieuw wijd voor u open, gereed om eenieder met hoffelijkheid en welgemanierdheid te begroeten.
Binnen deze oude muren heerst een ambiance die rust, degelijkheid en klassieke gastvrijheid ademt. Of men verlangt naar een verfijnde maaltijd, een stijlvol onderkomen voor de nacht, of een samenkomst in alle beslotenheid en ernst; Heerlijckheid Havenzicht biedt een keur aan mogelijkheden die de hedendaagse bezoeker op waardige wijze tegemoetkomen.
Onze vertrekken, met zorg heringericht in een stijl die het verleden eert, lenen zich bijzonder wel voor vergaderingen, beraadslagingen en andere zakelijke aangelegenheden. Voorts is onze herberg een voortreffelijke locatie voor jubilea, geboortedagen, recepties, netwerkborrels en uiteenlopende gedenkwaardige bijeenkomsten. Met toewijding en nauwgezetheid staat
ons personeel u ten dienste om elk gebeuren naar wens te begeleiden.
Wij spreken dan ook de eer uit u te mogen verwelkomen bij Heerlijckheid Havenzicht, waar traditie, waardigheid en gastvrijheid in harmonie samenkomen.
ER GAAT NIETS BOVEN SINT-ANNALAND
Muzikaal belooft het een zeer afwisselende avond te worden, waarin het orkest het publiek letterlijk meeneemt op een reis door de tijd. “Het programma is heel divers”, vertelt Goedegebuure. “We spelen grotere werken met een verhaallijn die terugblikt op het Sint-Annaland van vroeger, stilstaat bij het nu en vooruitkijkt naar de toekomst.”
Herkenbare titels ontbreken daarbij niet. Zo klinken onder meer Mr. Blue Sky en Laat Maar Waaien van Pater Moeskroen. Daarnaast is er ruimte voor lokale muziek, waaronder de Stallandse Hymne. Een bijzonder hoogtepunt wordt het opnieuw tot leven brengen van het werk Er gaat niets boven Sint-Annaland, geschreven in 2006 ter ere van een gezamenlijk jubileum van Accelerando en voetbalvereniging WHS. “Daar is destijds ook zangtekst voor gemaakt. Dat was zó mooi dat we het nu nog eens uitvoeren”, vertelt Goedegebuure. Het stuk past zo goed bij de avond dat
Agenda
2025
• 13 december
Finaleconcert 550 jaar Sint-Annaland
• 24 december
Kerstconcert Hervormde Kerk
2026
• 4 april
Opening museumjaar Streekmuseum De Meestoof met nieuwe expositie
• 6 april
1, SINT-ANNALAND TEL. 0166-700250
het zelfs de ondertitel van het concert is geworden.
150 MUZIKANTEN
Achter de schermen is er jarenlang intensief samengewerkt. “In aanloop naar het concert was er een werkgroep. Die bestaat er al sinds het begin.” De groep bestaat uit leden van alle drie de verenigingen. “We zitten regelmatig in goede harmonie gezellig samen aan tafel. Het zijn fijne overleggen en een prettige samenwerking.” Het resultaat mag er zijn: in totaal werken ongeveer 150 muzikanten, zangers en zangeressen mee aan de finaleconcerten.
Goedegebuure twijfelt geen moment aan de aantrekkingskracht van het concert. Volgens hem is het precies de afsluiting die past bij een feestjaar waarin het dorp nog dichter bij elkaar kwam. “Het wordt een verrassend concert en een prachtige afsluiting van het jubileumjaar.”
Burgers
8 augustus
Braderie - Voorstraat en Streekmuseum De Meestoof
Bolustoernooi Tennisvereniging Sint-Annaland
• 27 april Koningsdag
• 4 mei
Dodenherdenking
• 1 juni Wandelvierdaagse WHS
• 8 juli
Buitenconcert Koninklijke Fanfare Accelerando
• 7 en 8 augustus Havenpleinfestival
17 oktober
Galaconcert Koninklijke Fanfare Accelerando 145-jarig bestaan
• 31 oktober
20 jaar jubileumconcert
Dameszangvereniging Kir Royal
• 14 november
Sinterklaasintocht
• 27 november
Winterfair bij Streekmuseum De Meestoof
• 12 december
Jubileumfeestconcert Koninklijke Fanfare Accelerando Foto rien
Hofleverancier
Keukens voor ieder budget
Onze klanten geven een 9,2
Geen aanbetaling
100+ opstelling op showroom
Professioneel advies en montage
PERSOONLIJK
KEUKENADVIES OP MAAT
De keuken is het hart van je huis – waar je kookt, samenkomt en de dag bespreekt. Daarom helpen we je graag bij het vinden van een keuken die écht bij je past. Met een ruime collectie, persoonlijk advies en uitstekende service maken we jouw droomkeuken werkelijkheid.
Plan je adviesafspraak nu online – tot snel in onze showroom! Advies aanvragen kan snel & gemakkelijk via onze website: WOONBOULEVARDPOORTVLIET.NL/ADVIES/KEUKENADVIES
Bij koninklijke beschikking hofleverancier Bouman Potter B.V.